Versioni latino V ginnasio

Transcript

Versioni latino V ginnasio
1. CESARE, Cesare e i suoi uomini
Interim certior factus P. Sulla, quem discedens castris praefecerat Caesar, auxilio cohorti venit cum
legionibus duabus; cuius adventu facile sunt repulsi Pompeiani. Neque vero conspectum aut impetum
nostrorum tulerunt, primisque deiectis reliqui se verterunt et loco cesserunt. At plerique existimant, si
Sulla acrius insequi voluisset, bellum eo die potuisse finiri. Cuius consilium reprehendendum non
videtur. Legatus omnia agere ad praescriptum, imperator libere ad summam rerum consulere debet.
Sulla a Caesare castris relictus, liberatis suis, hoc fuit contentus neque proelio decertare voluit, quae res
tamen fortasse aliquem reciperet casum, ne imperatorias sibi partes sumpsisse videretur.
1. QUESITI DI COMPRENSIONE
1.1 Quali ruoli militari vengono indicati in questo brano?
1.2 Quali compiti esegue Silla?
2. QUESITI MORFO-SINTATTICI
2.1 Che complementi sono quelli rappresentati da auxilio cohorti?
2.2 Che tipo di costrutto è certior factus?
2.3 Individua tutte le oggettive che ci sono nel passo
2.4 Traccia il grafico del periodo che va da Sulla (r .6) a videretur (r. 7)
2.5 Precisa di ciascuna subordinata il tipo e la funzione e il rapporto di tempo con la sovraordinata
2. Alla morte di Orgetorige Gli Elvezi abbandonano il loro paese
Dopo la morte di Orgetorige gli Elvezi decidono di emigrare. Dopo aver appiccato il fuoco a tutte le loro città, ordinano che ciascuno
porti via da casa per sé farina sufficiente per tre mesi. All'impresa si associano anche i popoli confinanti, i Rauraci, i Tulingi, i Latobrici e
i Boi passati dai propri insediamenti oltre il Reno al territorio del Norico.
Post eius mortem nihilominus Helvetii id quod constituerant facere conantur, ut e finibus suis exeant.
Ubi iam se ad eam rem paratos esse arbitrati sunt, oppida sua omnia numero ad duodecim, vicos ad
quadringentos, reliqua privata aedificia incendunt, frumentum omne, praeter quod secum portaturi
erant, comburunt, ut domum reditionis spe sublata, paratiores ad omnia pericula subeunda essent;
trium mensum molita cibaria sibi quemque domo efferre iubent. Persuadent Rauracis et Tulingis et
Latobrigis finitimis uti eodem usi consilio oppidis suis vicisque exustis una cum iis proficiscantur,
Boiosque, qui trans Rhenum incoluerant et in agrum Noricum transierant Noreiamque oppugnabant,
receptos ad se socios sibi adsciscunt.
Analisi del testo
ut … exeant (r. 1): di che proposizione si tratta?
______________________________________________________________________________________
portaturi erant (rr. 3- 4): di che costruzione si tratta?
______________________________________________________________________________________
spe sublata (r. 4): di che costrutto si tratta e che valore ha?
______________________________________________________________________________________
ut … paratiores … essent (r. 4): si tratta di una proposizione __________________________________
ad omnia pericula subeunda (r. 4): analizza la proposizione
______________________________________________________________________________________
domum (r. 4) / domo (r. 5): di che complementi si tratta?
______________________________________________________________________________________
uti (r. 6): da cosa dipende e che proposizione introduce?
______________________________________________________________________________________
receptos (r. 8): analizza la forma
______________________________________________________________________________________
socios (r. 8): Di che complemento si tratta?
_____________________________________________________________________________________
3. Ulisse incastra Achille (Igino, Fabulae)
Thetis Nereis cum sciret Achillem filium suum, quem ex Peleo habebat, si ad Troiam expugnandam
isset, periturum, commendavit eum in insulam Scyron ad Lycomedem regem, quem ille inter virgines
filias, habitu feminino, servabat nomine mutato; nam virgines Pyrrham nominarunt, quoniam capillis
flavis fuit et Graece rufum purro;n dicitur. Achivi autem cum rescissent ibi eum occultari, ad regem
Lycomeden oratores miserunt, qui rogarent, ut eum adiutorium Danais mitteret. Rex cum negaret apud
se esse, potestatem eis fecit ut in regia quaererent. Qui cum intellegere non possent quis esset eorum,
Ulixes in regio vestibulo munera feminea posuit, in quibus clipeum et hastam, et subito tubicinem iussit
canere armorumque crepitum et clamorem fieri iussit. Achilles hostem arbitrans adesse, vestem
muliebrem dilaniavit atque clipeum et hastam arripuit. Ex hoc est cognitus suasque operas Argivis
promisit et milites Myrmidones.
ANALISI DEL TESTO
Analizza i seguenti costrutti
1. Achillem filium suum periturum
________________________________________________________________________________
2. ad Troiam expugnandam
________________________________________________________________________________
3. Come è costruito?
________________________________________________________________________________
4. mutato nomine
________________________________________________________________________________
5. quis esset eorum
________________________________________________________________________________
6. cum rescissent
________________________________________________________________________________
7. qui rogarent
________________________________________________________________________________
8. ut … mitteret
________________________________________________________________________________
4. Catilina esorta i suoi prima della battaglia decisiva Siamo al cap. 58 della Congiura di Catilina: ormai il progetto criminoso è stato scoperto e Catilina si trova stretto tra due eserciti. Potrebbe patteggiare una resa incondizionata per evitare un massacro. Preferisce ancora una volta dar prova di quella virtus degna dei migliori Romani, incitando i suoi a combattere valorosamente per uno stato nuovo. Nunc vero quo loco res nostrae sint, iuxta mecum omnes intellegitis. Exercitus hostium duo, unus ab
urbe, alter a Gallia obstant: diutius in his locis esse, si maxume animus ferat, frumenti atque aliarum
rerum egestas prohibet: quocumque ire placet, ferro iter aperiundum est. Quapropter vos moneo uti
forti atque parato animo sitis et, cum proelium inibitis, memineritis vos divitias, decus, gloriam,
praeterea libertatem atque patriam in dextris vostris portare. Si vincimus, omnia nobis tuta erunt,
conmeatus abunde, municipia atque coloniae patebunt: sin metu cesserimus, eadem illa advorsa fient:
neque locus neque amicus quisquam teget quem arma non texerint. Praeterea, milites, non eadem nobis
et illis necessitudo inpendet: nos pro patria, pro libertate, pro vita certamus; illis supervacaneum est
pugnare pro potentia paucorum.
r. 1 quo loco res nostrae sint: di che proposizione si tratta e da cosa dipende? ____________________________________________________________________________ r. 3 iter aperiundum est: di che costrutto si tratta? ____________________________________________________________________________ r. 4 memineritis: analizza la forma verbale e giustifica la tua traduzione ____________________________________________________________________________ rr. 5-­‐6 Si vincimus … erunt: si tratta di un ____________________________________________________________________________ rr. 8-­‐9 pro patria, pro libertate, pro vita: che figura retorica è presente? ____________________________________________________________________________ rr. 9-­‐10 pugnare pro potentia paucorum: osserva le lettere in neretto: cosa producono, dal punto di vista del suono? 5. La fauna della selva Ercinia: gli uri Nella descrizione della fauna della selva Ercinia Cesare si sofferma sugli uri, grandi quasi come elefanti, simili a tori, veloci e feroci e non addomesticabili. I giovani indigeni si esaltano cacciandoli e fanno un uso singolare delle loro corna. Tertium est genus eorum qui uri appellantur. Hi sunt magnitudine paulo infra elephantos, specie et colore et figura tauri. Magna vis eorum est et magna velocitas; neque homini neque ferae, quam conspexerunt, parcunt. [Germani] Hos studiose foveis captos interficiunt. Hoc se labore durant adulescentes atque hoc genere venationis exercent, et qui plurimos ex his interfecerunt, relatis in publicum cornibus, quae sint testimonio, magnam ferunt laudem. Sed adsuescere ad homines et mansuefieri ne parvuli quidem excepti possunt. Amplitudo cornuum et figura et species multum a nostrorum boum cornibus differt. Haec studiose conquisita ab labris argento circumcludunt atque in amplissimis epulis pro poculis utuntur. Comprensione del testo 1. Magnitudine, specie, colore, figura (rr. 1-2): di che complementi si tratta?
________________________________________________________________________________
2. Homini, ferae (r. 3): in che caso sono i due sostantivi e da cosa sono retti?
________________________________________________________________________________
3. captos (r. 4): indica la natura e il valore del participio
________________________________________________________________________________
4. Hoc … labore (r. 4): di che complemento si tratta?
________________________________________________________________________________
5. relatis … cornibus (rr. 5-6): di che costruzione si tratta e qual è il suo valore?
________________________________________________________________________________
6. quae sint testimonio (r. 6): indica il valore di questa proposizione relativa
________________________________________________________________________________
7. parvuli (r. 7): indica la funzione di questo aggettivo
________________________________________________________________________________
8. excepti (r. 7): indica il valore del participio
________________________________________________________________________________
9. conquisita (r. 8): indica il valore del participio
________________________________________________________________________________
10. utuntur (r. 9): cosa sottintende questo verbo?
________________________________________________________________________________
6. La vittoria di Cesare
L'arrivo di Cesare infonde nei soldati coraggio ed entusiasmo. Qualche azione ben condotta provoca la fuga dei
nemici e la loro ritirata.
Accelerat Caesar, ut proelio intersit. Eius adventu ex colore vestitus cognito, quo insigni in proeliis uti
consuerat, turmisque equitum et cohortibus visis quas se sequi iusserat, ut de locis superioribus haec
declivia et devexa cernebantur, hostes proelium committunt. Utrimque clamore sublato excipit rursus
ex vallo atque omnibus munitionibus clamor. Nostri, omissis pilis, gladiis rem gerunt. Repente post
tergum equitatus cernitur; cohortes aliae adpropinquant. Hostes terga vertunt; fugientibus equites
occurrunt.
Fit magna caedes. Sedullus dux et princeps Lemovicum occiditur; Vercassivellaunus
Arvernus vivus in fuga comprehenditur; signa militaria LXXIIII ad Caesarem referuntur; pauci ex tanto
numero incolumes se in castra recipiunt. Conspicati ex oppido caedem et fugam suorum desperata
salute copias a munitionibus reducunt. Fit protinus hac re audita ex castris Gallorum fuga. Quod nisi
crebris subsidiis ac totius diei labore milites essent defessi, omnes hostium copiae deleri potuissent.
Comprensione del testo
1. Insigni: di che complemento si tratta? In che caso è? Perché?
________________________________________________________________________________
2. de: perché Cesare, in questo caso, usa la preposizione de?
________________________________________________________________________________
3. ut: quale valore ha ut in questo contesto?
________________________________________________________________________________
4. conspicati: analizza la forma dal punto di vista morfologico e sintattico
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
5. nisi […] milites essent defessi, […] deleri potuissent. Si tratta di un
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
6. essent defessi: analizza la forma verbale
________________________________________________________________________________
7. Generosità di Cimone (da Cornelio Nepote) Hunc Athenienses non solum in bello, sed etiam in pace diu desiderauerunt. fuit enim tanta liberalitate,
cum compluribus locis praedia hortosque haberet, ut numquam in eis custodem imposuerit fructus
seruandi gratia, ne quis impediretur quominus eius rebus quibus quisque uellet, frueretur. semper eum
pedisequi cum nummis sunt secuti, ut, si quis opis eius indigeret, haberet quod statim daret, ne
differendo uideretur negare. saepe, cum aliquem offensum fortuna uideret minus bene uestitum, suum
amiculum dedit. cotidie sic cena ei coquebatur, ut, quos inuocatos uidisset in foro, omnes deuocaret,
quod facere nullo die praetermittebat. nulli fides eius, nulli opera, nulli res familiaris defuit: multos
locupletauit, complures pauperes mortuos, qui unde efferrentur non reliquissent, suo sumptu extulit. sic
se gerendo minime est mirandum, si et uita eius fuit secura et mors acerba.