FUAFUAGA `AUTASI IULAI 2012 – IUNI 2015

Transcript

FUAFUAGA `AUTASI IULAI 2012 – IUNI 2015
Mālō o Sāmoa
Matāgaluega o Ā’oga, Ta’aloga ma Aganu’u
FUAFUAGA ‘AUTASI
IULAI 2012 – IUNI 2015
“Fa’amautū le fa’aleleia o avanoa mo tagata uma”
SAUNOAGA MAI LE MINISITĀ O Ā’OGA, TA’ALOGA MA AGANU’U
O le Fuafuaga ‘Autasi mai le masina o Iulai 2012 se’ia o’o i le masina o Iuni 2015 a le Matāgaluega o Ā’oga,
Ta’aloga ma Aganu’u, olo’o limata’ita’ina lona tapenaina ma le tu’ufa’atasia i taunu’uga na ‘ausia e le
Matāgaluega i lalo o Fuafuaga Alulau Mamao ma Faiga Fa’avae mai le masina o Iulai 2006 se’ia o’o i le masina
o Iuni 2015.
O lenei Fuafuaga ‘Autasi olo’o fa’aauau pea le fa’ataua ma le faamuamua a le Malo i aoaoga e pei ona
fa’amautūina i sini tāua mo ā’oga, ta’aloga ma aganu’u i lana Ta’iala mo le Atina’e o Sāmoa 2012 – 2016 i le
Vaaiaga Taula’i ia “Siitia le Soifua Manuia o Tagata” i le autu ia “si’itia fua o fa’a’ele’eleaga mo se atina’e
manuia”, i lona taunuuga moomia ia “faamamafa le siitia o avanoa ma iuga o taumafaiga faaleaoaoga” (Me
2012); ma le vaega tolu o Fuafuaga Alualu Mamao ma Faiga Fa’avae a le Matāgaluega o A’oga, Ta’aloga ma
Aganu’u mai le masina o Iulai 2006 se’ia o’o i le masina o Iuni 2015 fa’atasi ai ma le Fuafuaga mo Galuega Tau
A’oa’oga 2012 se’ia o’o i le 2016 e pei ona tuufaatasia nei.
Ou te fa’amauina lo’u agaga fa’afetai ma le fa’amālo iā i latou uma sa fai sao i le tu’ufa’atasia o lenei
Fuafuaga ‘Autasi. E fia fa’aleoina foi le agaga fa’afetai ma le fa’agae’etia i pā’aga uma mo galuega atia’e,
fa’alāpotopotoga ma pā’aga a le Mālō ma tagata ta’ito’atasi uma o ē sa lagolagosua ma olo’o faaauauina pea
ona lagolagosua i le atina’eina o a’oga ta’aloga ma aganu’u i totonu o Samoa.
Ou te tu’uina atu lenei Fuafuaga ‘Autasi mo le silafia ma le malamalama i fuafuaga ma galuega atina’e mo
lenei tolu tausaga ua fa’agāsolo. Ou te tatalo atu ma le agaga maualalo ‘ia tatou ‘auai fa’atasi i le fa’atinoina o
nei fuafuaga mo le fa’aleleia o ā’oga, ta’aloga ma aganu’u i totonu o Sāmoa mo le isi tolu tausaga.
Afioga Magele Mauiliu Magele
MINISITĀ O Ā’OGA TA’ALOGA MA AGANU’U
ANOTUSI
1
'UPU TOMUA ....................................................................................................................................... 4
2.
TŪLĀFONO FA'AVAE .......................................................................................................................... 4
3.
MANULAUTĪ MA LE FA'ATAUTAIGA ................................................................................................. 4
4.
MAMANU MA FAIGA FA'AVAE MO FUAFUAGA ................................................................................ 5
5.
O MAU 'AUTŪ ...................................................................................................................................... 5
6.
O SINI AOAO A LE MATĀGALUEGA ................................................................................................... 7
7.
O FA'ANAUNAUGA MA TINI MO LE FUAFUAGA 'AUTASI ................................................................ 8
8.
O TA'IALA MA FUATAGA O GALUEGA FA'ATINO........................................................................... 10
9.
O AVANOA MA FA'AFATIĀTAMA'I .................................................................................................. 19
10. SAOFA'IGA A LE MATĀGALUEGA O Ā'OGA TA'ALOGA MA AGANU'U ......................................... 22
3
1
‘UPU TOMUA
O fuafuaga fa’ata’atitia a le Matāgaluega o A’oga Ta’aloga ma Aganu’u o se fa’ata’oto lelei e mafai ai ona filitāgaga le tōfā ma le
moe mo se lumana’i manuia. E aofia ai le iloilo toto’a o galuega fa’atino ma tupe faaalu i masina ta’itasi e fua i Fuafuaga
Fa’alētausaga o galuega fa’atino ua mae’a ona fa’ata’oto.
O lenei Fuafuaga ‘Autasi a le Matāgaluega o se lōmiga ua mafai ona tu’ufa’atasia e fua i fa’amaumauga o le Ta’iala mo le Atina’e o
Sāmoa 2012 – 2016 ma le Fuafuaga Alualu Mamao ma Faiga Fa’avae a le Matāgaluega o A’oga Ta’aloga ma Aganu’u Iulai 2006 – Iuni
2015.
Olo’o lagolagoina e le Fuafuaga ‘Autasi lenei a le Matāgaluega, fuafuaga a le Mālō ina ia fa’aleleia le tulaga o ā’oga ta’aloga ma
aganu’u e pei ona fa’ata’oto mai i totonu o le Ta’iala mo le Atina’e o Samoa 2012 – 2016.
Olo’o fa’apea foi ona lagolagoina e le Fuafuaga ‘Autasi lenei a le Matāgaluega le manulautī e pei ona fa’ata’oto mai i totonu o le
Fuafuaga mo Galuega Taua’oa’oga ina “ia ola a’oa’oina tagata uma o Samoa”.
O lenei Fuafuaga ‘Autasi o leā fa’amae’aina ai le tolu tausaga mulimuli o le Fuafuaga Alualu Mamao ma Faiga Fa’avae a le
Matāgaluega 2012 – 2015. O le taunu’uga lea o fuafuaga ma fa’atalatalanoaga sa aofia ai pā’aga uma a le Matāgaluega i le masina o
Me ma Iuni 2012.
O lenei ta’iala o le’ā limata’ita’ina ai galuega fa’atino a le Matāgaluega mo le isi tolu tausga ua fa’agasolo nei. Olo’o fa’apea fo’i ona
fa’ailoa mai ai fua fa’atatau o galuega fa’atino e tali atu ai i mana’oga o le atunu’u. O fuafuaga fa’ata’atia mo tausaga ta’itasi e
fausia mai lea i le Fuafuaga ‘Autasi olo’o fa’apea ona fa’amanino mai ai fuafuaga tāua e ao ona ‘ausia ina ia fa’aleleia ai a’oa’oga,
ta’aloga ma fa’amalosia ai tū ma aganu’u.
2.
O TŪLĀFONO FA’AVAE
O galuega fa’atino ma matāfaioi a le Matāgaluega o Ā’oga, Ta’aloga ma Aganu’u, olo’o fa’avae ma limata’ita’iina i lalo o Tūlāfono:
· Tūlāfono mo le Fa’atūlagaga o Tofi faa-Minisitā ma Matāgaluega 2003
· Tūlāfono mo Tagata Faigaluega a le Mālō 2004
E lē gata i lea, ae olo’o fa’apea foi ona iai matāfaioi i lalo o le:
· Ta’iala mo le Ātina’e o Sāmoa 2012 – 2016
· Fuafuaga Alualu Mamao ma Faiga Fa’avae Iulai 2006 – Iuni 2015 a le Matāgaluega o Ā’oga, Ta’aloga ma Aganu’u
· Tūlāfono mo Ā’oga 2009
· Tūlāfono Toe Teuteu mo le Fa’amalosia o le ‘auai o tamaiti i le ā’oga 1992/2993
· Fuafuaga mo Galuega Taua’oa’oga 2012 – 2016
· Tūlāfono Fa’atonutonu mo Tagata Faigaluega a le Mālō 2004
· Tūlāfono mo le Pulea o Tupe a le Mālō 2001
· Tūlāfono o le Matāgaluega o Autalavou, Ta’aloga ma Aganu’u 1993
· Fa’aiuga mai le Kapeneta
3.
MANULAUTĪ MA LE FA’ATAUTAIGA
Manulautī a le Mālō mo le Matāgaluega:
Ua manino le Mālō o Sāmoa, o a’oa’oga, ta’aloga ma aganu’u, o le fatu lea o le atina’e o le atunu’u. Olo’o ave pea le fa’amamafa a
le Mālō ina ia ‘ausia lana Manulautī mo le matāgaluega i le fuaitau:
"Fa’amamafa le si’itia o avanoa ma i’uga o taumafaiga fa’alea’oa’oga”
O le ‘ausia o lenei va’aiga taula’i ole’ā mautinoa ai le fa’amalieina o taunu’uga mo’omia fa’atulagaina o A’oa’oga mo Tagata Uma,
ma Manulautī o le Meleniuma mo Samoa.
4
Manulautī a le Matāgaluega:
I le va’ai atu i le manulautī a le mālō, ua tapena ai le Matāgaluega i se Manulautī e atagia ai vaega uma o le fa’atinoga o ana galuega
i le atina’eina o ā’oga, ta’aloga ma le aganu’u:
“O se fa’atulagaga o ā’oa’oga e lelei ma ‘ato’atoa e amana’ia le itu fa’aleagaga, fa’aleaganu’u, mafaufau ma malosi’aga o ē
‘auai e mafai ai ona latou ‘ausia a latou filifiliga i lenei olaga”
(Fuafuaga Alualu Mamao ma Faiga Fa’avae a le Matāgaluega o Ā’oga, Ta’aloga ma Aganu’u, Iulai 2006 – Iuni 2015 itulau 4)
O le Fa’atautaiga a le Matāgaluega:
Ina ia ‘ausia le manulautī a le Mālō ma le Matāgaluega, o lea ua fa’ata’oto ai se fa’atautaiga ina ia atagia ai le tāua o a’oa’oga,
taaloga ma le aganuu mo tagata ta’ito’atasi fa’apea le atunu’u atoa:
"Si’itia le tāua ma le fa’aauauina o le atina’e i tafa uma o a’oa’oga ta’aloga ma aganu’u i Samoa ina ia fa’amautū ai le fa’aleleia
o avanoa mo tagata uma”
4.
MAMANU O FAIGA FA’AVAE MA FUAFUAGA
E pei ona atagia i Fuafuaga Alualu Mamao ma Faiga Fa’avae, olo’o fa’aauau pea ona tausisi le Matāgaluega i ana mamanu e
limata’ita’ina ai le atina’e o ana faiga fa’avae ma fuafuaga e fa’apea:
5.
Ë
va’aiga taula’i, i le lumana’i ma ē luā e limata’ita’ina i galuega olo’o fa’atinoina nei;
Ë
suiga, o se tali atu lea i fuafuaga ua le ‘ato’atoa ona ‘ausia i le taimi nei;
Ë
fa’atalanoa ma ‘auai, e fa’atupu ai le malamalama i matā’upu;
Ë
fa’aauau ma lona fa’atūmauina, e fau mai i fa’ata’ita’iga lelei ua mātauina;
Ë
galuega fa’atonutonu, e fa’amalosia ai le tapenapena maeaea mo le tu’uina atu o a’oa’oga mo tamaiti uma;
Ë
totonu o le lotoifale, fa’aleleia suiga ma atina’e; ma le
Ë
fa’atāuaina o le gagana, e fa’amalosia ai pea le fa’asinomaga o nu’u ma afio’aga.
O MAU ‘AUTŪ
O mau ‘autū nei olo’o limata’ita’ina ai galuega a le Matāgaluega:
O le fa’asoa limalelei, e tutusa ai le fa’asafua o avanoa tāua mo tagata uma. O faiga fa’avae ma fuafuaga e manuia ai na o se vaega
o tagata, e tatau ona ‘alo’alo ‘ese mai ai ae tulimata’i pea fa’atinoga e au ma taunu’u i taunu’uga lelei.
O le fa’aleleia o avanoa e fa’aalia i le maoa’e o le atamai lautele e talafeagai ma tū ma aganu’u atoa ai ma tomai fa’apitoa e
talafeagai mo Sāmoa. O faiga fa’avae e ūna’ia ai ia tulaga ole’ā fa’atinoina.
Ia talafeagai ā’oga ma fa’atāuaina soifuaga o so’o se tagata. E tatau ona fa’amanuiaina ai tagata ta’ito’atasi ma le atunu’u i ona tafa
‘ese’ese. O fuafuaga o faiga fa’avae e tatau ona faia i manatu talafeagai ma le soifua o tagata ta’ito’atasi fa’apea nu’u ma le atunuu
aoao.
Ia lelei ma fa’atino māe’ae’a galuega e fa’aalia i pūlega mautū ua mautinoa ai le fa’aaogaina tatau o so’o se ālāmanuia, o ‘au’aunaga
lelei, o feso’ota’iga manino ma talafeagai, ma faigā filifiliga ua soālaupule lelei. E ‘ave le fa’amuamua i faiga fa’avae e tuliloaina ai
nei fa’atinoga.
5
Ia ātagia le fa’aaogaina tatau o alaga’oa e pei o tagata, tupe ma mea faigaluega ina ia mautinoa le paleni ma fetaui lelei o atinae
fa’atino i totonu o le Matāgaluega..
Saogalemu, ia mautinoa le tulimata’ia o le saogalemu ma malu puipuia lelei o le fa’agaoioiga o galuega aemaise o mea faitino e
fa’aaogaina. Ia lelei mautū ma saogalemu le teuina o fa’amaumauga a le Matāgaluega.
Tauagafau, o le fatu’āiga tausi a le faiā’oga i la latou feso’ota’iga ma le fanau ā’oga. E tāua le atagia o aga ma amioga talafeagai e
a’oa’o ai tama ma teine ā’oga.
O tagata faigaluega uma a le Matāgaluega e tatau ona limata’ita’iina le galulue i Tūlāfono olo’o aofia i totonu oTūlāfono mo Tagata
Faigaluega a le Mālō 2004
6
6.
O SINI A LE MATĀGALUEGA
O galuega olo’o fa’atino e le Matāgaluega e ‘ausia ai lana Manulautī ma lana fa’atautaiga olo’o ō gatasi ma ana faiga fa’avae,
aemaise o le sini aoao o le fuafuaga mo galuega taua’oa’oga. E le gata i lea ae olo’o fa’apea foi ona fua i fa’avae o fuafuaga a le
mālō i tulaga manino ma le tu’uina atu o fa’amatalaga tatau. O sini nei ua fa’ata’oto mo le fuafuaga ‘autasi lenei:
·
·
·
·
·
·
·
Ia mautinoa le atagia lelei o mau ‘autū pei o avanoa tutusa, a’oa’oga ‘ānoa, a’oa’oga talafeagai, fa’atinoga māe’ae’a ma
fa’aauau, ia saogalemu ma tauagafau le ‘au’aunaga;
Ia saunia lelei matā’upu uma e a’oa’o’ina ina ia:
tu’ufa’atasia ai tomai fa’aleaganu’u ma le poto lautele, e fa’aaogāina ai gagana e lua ina ia si’itia le tulaga o
a’oa’oga e faatusatusa i isi atunu’u;
fa’avae ma atina’e tomai ua maua, agava’a ma talitonuga;
tapu’e fa’anaunauta’iga mo le sa’iliga o le atamai.
Ia una’ia le fa’aaogāina o ‘auala ‘ese’ese (mata’alia sogasogā) e fa’atino ai faiva o le a’oa’o atu ina ia:
mautū la’asaga ta’itasi o le fa’aaogāina o gagana e lua, e a’oa’o atu ai tomai talafeagai;
atia’e tomai e mafai ai ona fa’avāsega, iloilo ma au’ili’ili ai so’o se matā’upu i le lotoifale fa’aa’oa’oga e una’ia ai le
fia su’esu’e, fetūfaa’i ma le fa’aaogāina o mafaufauga o le tagata lava ia;
fa’atupu manatu ina ia lē malu’ia i felafolafoa’iga
Fa’avae faigāsu’ega ma iloiloga e tonu ma lē fa’aitū’au e:
sa’ilia ai fa’amaumauga e manuia ai ē a’oa’oina;
fa’atāuaina ma fa’aleleia ai le atina’e o a’oa’oga uma; ma
saunia ‘auala e tutusa ai avanoa mo ē uma e a’oa’oina.
Ia fa’afaigaluegaina, fa’atūmau ma fa’atupula’ia le faitauaofa’i o faiā’oga agava’a ma tagata faigaluega lautele
Ia fa’afailele, si’itia le tulaga, fa’aolaola ma fa’asao fa’asinomaga fai tino ma fa’asinomaga lē fai tino, galuega fa’atupu o le
mafaufau, tū ma aganu’u fa’atasi ai ma le gagana
Ia si’itia le atina’e o ta’aloga e ala i:
atinae o a’oa’oga mo taaloga
soifua mālōlōina ma gaoioiga fa’amālositino; ma le
fa’aleleia o fale mo taaloga ma malae ta’alo
7
7.
O FA’ANAUNAUGA MA TINI MO LE FUAFUAGA ‘AUTASI
O Fa’anaunauga
1.
Ia fa’aleleia le tūlaga o a’oa’oga ma ia lautele ma talafeagai
·
·
·
2.
Ia fa’aleleia le soifua mālōlōina o tamaiti ā’oga e ala i le a’oa’oina o le soifua mālōlōina ma a’oa’oga
fa’amalositino ta’aloga talafeagai ma polokalame fa’amalositino.
·
·
3.
Fa’aleleia le fa’asaoina o fa’asinomaga fa’aleaganu’u
Si’itia, atina’e ma fa’alauiloa le Gagana Sāmoa, aganu’u ma galuega fa’atupu o le mafaufau
Si’itia le fa’asaoina ma le fa’atinoina o fa’afanua mo mata’aga fa’aleaganu’u.
Ia fa’asoasoa lelei ma fa’aaogā tatau ālāmanuia.
·
·
·
5.
Fa’aleleia ma ia si’itia le ‘auai i ta’aloga ma polokalame fa’amalosi tino
Ta’ita’i ma lagolago tulaga lelei o ta’aloga ma polokalame fa’amalosi tino
Fa’afailele fa’asinomaga fa’aleaganu’u ma galuega fa’atupu o le mafaufau.
·
·
·
4.
Fa’aleleia galuega fa’atino a tamatiti ā’oga ma faiā’oga
Fa’aleleia matā’upu a’oa’oina, tusiā’oga ma le fa’atinoina o su’ega ma fuataga
Fa’aleleia fuafuaga mo tuliaufuluga ma iloiloga
Fa’amalosia le avanoa, fa’aaogaina ma le fa’aleleia o mea totino ma mea faigaluega
Fa’aleleia fa’amatalaga ma feso’ota’iga
Fa’aleleia le fa’asoasoaina o faiā’oga
Ia fa’aleleia ‘auala uma e fa’atino ai galuega a le Matāgaluega o Ā’oga Ta’aloga ma Aganu’u e tali atu ai i
mana’oga o le atunu’u.
·
·
·
·
·
Fa’amalosia ma fa’aleleia le Pūlega a le Matāgaluega o Ā’oga, Ta’aloga ma Aganu’u
Fa’amautū feso’ota’iga ma tagata lautele
Fa’aleleia le fa’atinoga o galuega a ā’oga uma
Fa’aleleia le ‘au’aunaga o fa’amatalaga ma feso’ota’iga fa’aonapo nei mo le Matāgaluega ma Ā’oga uma a le mālō
Fa’amalosia le agava’a o le Matāgaluega o Ā’oga, Ta’aloga ma Aganu’u e fa’atino ai sa’ili’iliga, mata’itūina ma
tuliaufuluga, iloiloga, auili’iliga o faiga fa’avae, fuafuaga ma polokalame atina’e.
O TINI
A’oa’oga:
1. Tapena ma saunia se Faiga Fa’avae mo Ā’oga Āmata i le 2015
2.
Tapena ma saunia se Faiga Fa’avae mo Ā’oa’oga Sauo’o i le 2015
3.
Ia tuto’atasi le Komisi Fa’atonu o le Gagana Sāmoa i le 2013
4.
Iloilo le Faiga Fa’avae mo le fa’aaogaina o gagana e lua i le 2015
5.
Iloilo ma tuufatasia tusi ā’oga talafeagai olo’o fa’aaogaina ai gagana e lua e lagolago ai matā’upu a’oa’oina e 7 i ā’oga
tulagalua, i le 2013.
6.
Iloilo ma tapena tusi ā’oga talafeagai e fesoasoani i le a’oa’oina o matā’upu fou mo ā’oga tulagalua i le 2015
7.
Fa’afoe i Sāmoa le su’ega o le Tusipasi mo Ā’oga Maualuluga i le Pasefika i le 2013
8.
Tapena ma tuufaatasia se su’ega mo le Tausaga 8.
9.
Tuufaatasia le polokalame [item bank] mo suega i le 2015
10. Faata’ita’i ma iloilo le Polokalame mo le Tuufaatasia o Faailoilo Faalea’oa’oga mo Suega a le Pasefika i le 2015
11. Tapena alagā’oa fa’aonaponei mo le tusitusi ma le faitau tusi, faapea matā’upu fa’amatātā ‘ese’ese mo ā’oga maualuluga i le
2015
8
12. Tapena ma tuufaatasia se polokalame aua le a’oa’oina o le Matematika ma le Gagana Sāmoa i ā’oga maualuluga i le 2015
13. Iloilo matā’upu a’oa’oina mo ā’oga maualuluga i le 2015
14. Fa’atū se Vāega o Fa’amaumauga ma Feso’ota’iga Fa’atekonolosi i le 2015
15. Ia fa’aleleia ma fausia:
· Faleā’oga mo le Kolisi o Avele, ma Ā’oga Maualuga e 3 [Lefaga, Aana 1 ma Sagaga]
· Fale o faiā’oga mo le ā’oga maualuga a Lefaga
· Ā’oga tulagalua e 4 [Falevao, Gautavai, Sapapalii ma Faleu]
· Fale Lomitusi
16. O leā iai Ofisa e Vaaia Faletusi i ā’oga tulagalua uma i le 2015
17. Fa’atūlāfonoina le Ta’iala Aoao mo le Atina’eina o Faiā’oga ina ia avea ma Tūlāfono mo Faiā’oga i le 2015
18. Faatino ma ia talia faatūlāfono le Ta’iala mo le Atina’eina o Faiā’oga ina ia avea ma Tūlāfono mo Faiā’oga i le 2015
19. Fa’amautū ma faatino Tapula’a Mo’omia mo Ā‘oga uma i le 2013
20. Saunia ma pāsia se Tūlāfono Fa’atonutonu mo le Tūlāfono o Ā’oga 2009, i le 2015
21. Fa’atūina se Komiti Su’etusi a le Matāgaluega o Ā’oga Ta’aloga ma Aganu’u i le 2013
22. Saunia se Ta’iala mo Feso’ota’iga a le Matāgaluega o Ā’oga Ta’aloga ma Aganu’u iā Tesema 2012
23. Inisiua fale ā’oga fou uma sa fausia e oo atu i le 2004, i le 2015
24. Pāsia e le Palemene le Tūlāfono mo Ā’oga, Ta’aloga ma Aganu’u i le 2015
25. Ma’ea tapenaina le Tūlāfono mo Ā’oa’oga o Ulufalega (NFE) ia Tesema 2012 le
26. Siitia le pasene o ā’oga a le mālō e ‘ausia le aofa’i fa’amaonia o tamaiti ā’oga i le faiā’oga mai le 2011 se’ia o’o atu i le 2015,
mai le 77% i le 79% mo ā’oga tulagalua, ae 58% i le 60% mo ā’oga maualuluga.
27. Si’itia mai 82% i le 2011 i le 85% i le amataga o le 2015 le aofa’i o tamiti e fa’aauau a latou ā’oga mai le Tausaga 1 seia oo le
Tausaga 8.
28. Si’itia mai le 87% i le 2011 i le 89% i le amataga o le 2015 le aofa’i o tamaiti e si’itia mai le Tausaga 8 i le Tausaga 9
29. Ia i le va o le 1.03 ma le 0.97 avanoa tutusa e ā’o’oga ai ali’i ma tama’ita’i i ā’oga tulagalua ma ā’oga maualuluga.
Ta’aloga:
1.
Fa’aopoopo leisi 60 ā’oga tulagalua e ‘auai i le Polokalame o Ta’aloga Fiafia i le 2015
2.
Fausia malae ta’alo mo ā’oga e 3 i le 2015
3.
Fa’asafua le Polokalame mo le Atina’eina o Ta’aloga i Sāmoa i afioaga e 36 i le 2015
Aganu’u:
1.
Fa’ama’ea le tu’ufa’atasia o le falemata’aga, faletusi ma fa’amaumauga taua i totonu o le ata fa’ata’oto o le Ofisa Tutotonu
mo Aganu’u i le 2013
2.
Mae’a le Tūlāfono o Falemata’aga i le 2013
3.
Fa’atūina le Pulega o Nofoaga o Fa’amaumauga Taua ma Pepa Aloa’ia a leAtunu’u i le 2013
4.
Ia saunia se Ta’iala Aoao mo le Aganu’u i totonu o Ā’oga i le 2014
5.
Ia sainia le [UNECO] Maliega 2003, mo le ‘Apo’apoina o Fa’asinomaga Fa’aleaganu’u le Faitino i le 2013.
9
8.
TA’IALA MA FUATAGA O GALUEGA FA’ATINO
FA’ANAUNAUGA 1: IA FA’ALELEIA LE TŪLAGA O A’OA’OGA MA IA LAUTELE MA TALAFEAGAI
TA’IALA ma FA’ATINOGA
VAEGA E
TAUNU’UGA FA’AMOEMOEINA
FUATAGA O GALUEGA FA’ATINO
FA’ATINOINA
Fa’aleleia galuega fa’atino a tamatiti ā’oga ma faiā’oga (Vāega o Matā’upu A’oa’oina, Tusi Ā’oga ma Fuataga ma le Vāega mo Ā’oga)
Matāupu Aoaoina, Tusi Ā’oga ma
Faaleleia le siosiomaga mo a’oa’oga
Faaleleia le a’oa’oina o tamaiti ā’oga.
· Numera o ā’oga e ausia tapula’a mo’omia
Fuataga /Vāega mo Ā’oga
Matāupu
Aoaoina,
Tusi
Ā’oga
ma
Faamalosia le vave faa’o’o mai o fautuaga
Faaleleia le a’oa’oina o tamaiti ā’oga.
· Siitia iuga o suega i totonu o ā’oga ma Sāmoa.
Fuataga /Vāega mo Ā’oga
lelei
Faamalosia fuafuaga mo fesootaiga a
faiā’oga ma tamaiti ā’oga.
A’oa’oina faiā’oga uma i le fa’aaogā tatau o
matāupu a’oa’oina ma le fa’atinoga o
fuataga.
Galulue so’oso’otauau ma le Iunivesite
Aoao o Sāmoa, Iunivesite o le Pasefika i
Saute, Ā’oga mo Matātā ’ese’ese a
Ausetalia ma le Pasefika i soo se tafa mo
a’oa’oga.
A’oa’oina faiā’oga fou i le fa’aaogāina o
matāupu a’oa’oina ma le fa’atinoga o
fuataga.
Tapena ma fa’aaogā auala talafeagai mo le
atina’eina o tomai o faiā’oga i le Taiala
Aoao mo le Atina’e o Faiā’oga
Matāupu Aoaoina, Tusi Ā’oga ma
Fuataga /Vāega mo Ā’oga
Faiā’oga ua lava tapena mo le galuega
Faaleleia a’oa’oga a tamaiti
·
Numera o faiā’oga ua pasi
Matāupu Aoaoina, Tusi Ā’oga ma
Fuataga /Vāega mo Ā’oga
Si’itia tulaga lelei o faiā’oga
·
Mae’a le fuafuaga mo le atina’eina o tomai o faiā’oga
Matāupu Aoaoina, Tusi Ā’oga ma
Fuataga /Vāega mo Ā’oga
Faamalosia le galulue fa’apa’aga ma le Iunivesite
Aoao o Sāmoa, Iunivesite o le Pasefika i Saute ma le
Ā’oga mo Matātā ’ese’ese a Ausetalia ma le Pasefika.
·
·
Numera o matāupu a’oa’oina i le DFL mo faiāoga
Ia talafeagai mataupu a’oa’oina.
Matāupu Aoaoina, Tusi Ā’oga ma
Fuataga /Vāega mo Ā’oga
O Faiāoga faauuina ua lava tapena ma iai le tomai i
matāupu a’oa’oina ma metotia faafaiā’oga
·
Matāupu Aoaoina, Tusi Ā’oga ma
Fuataga /Vāega mo Ā’oga
O a’oa’oga talafeagai mo faiāoga.
·
Siitia le tulaga o le malamalama ma le silafia i auala e
faatino ai le galuega faa- faiā’oga mo faiā’oga uma
Faatūlāfonoina le Taiala mo le Atina’eina o Faiā’oga
·
·
·
·
·
Fausia se Tulafono mo Faiaoga
Vāega mo Ā’oga
Faatino le resitalaina o faiā’oga
Matāupu Aoaoina, Tusi Ā’oga ma
Fuataga /Vāega mo Ā’oga
Vāega mo Ā’oga
Fa’amae’a ma fa’atino le tapula’a mo’omia
mo ā’oga
Numera o fonotaga ma le Iunivesite Aoao o Sāmoa ma isi.
Ia ausia tapulaa moomia mo Faiā’oga Resitala
Siitia le tulaga anoa o a’oa’oga
Faaauau fautuaga mo ā’oga iā latou galuega faatino
O faiā’oga fou e faauuina ma mafai ona a’oa’o atu matāupu
a’oa’oina ma fuataga
Numera o polokalame mo le faaleleia o le auaunaga
faalēfaiā’oga ua faatinoina
Numera o faiā’oga e a’oa’oina
Tapena le Tulāfono mo Faiā’oga
Lesitala faiā’oga uma a le Mālō
Numera o ā’oga e maualuga le tulaga o lo latou taumafai
Numera o lipoti o iloiloga e ave i ā’’oga
Faaitiitia le aofai o ā’oga e maualalo lo latou
taumafai
Fa’aleleia matā’upu a’oa’oina, tusiā’oga ma le fa’atinoina o su’ega ma fuataga (Vāega o Matā’upu A’oa’oina, Tusi Ā’oga ma Fuataga)
atino matāupu a’oa’oina fou
Matāupu Aoaoina, Tusi Ā’oga ma
Fuataga /Vāega mo Ā’oga
Faalelei le tulaga i le a’oa’oina o tamaiti
Siitia le tulaga o le tomai i le Gagana Sāmoa ma le
Gagana Faaperetania
Saunia ma faaaoga le Faiga Faavae mo
Matāupu Aoaoina, Tusi Ā’oga ma
Fuataga /Vāega mo Ā’oga/
Fuafuaga, Faiga Faavae ma
10
Si’itia le tulaga i a’oa’oga mo tamaiti e iai manaoga
fa’apitoa
· Numera o ā’oga ua fa’atinoina matā’upu a’oa’oina.
· Ia faatotogaina uma ā’oga i alagaoa ma tusi ā’oga fou mo
matā’upu a’oa’oina ma ta’iala mo faiā’oga
· Faatino le faiga fa’avae mo le fa’aaogaina o gagana e lua
· Numera o tusi ā’oga ua saunia mo tamaiti i ā’oga tulaga lua
· Numera o ā’oga ua fa’atinoina ai polokalame e
fa’asalalauina i le leitio
· Tapena ma faatino le Faiga Faavae mo A’oa’oga Sauo’o
· Numera o ā’oga ua fa’atinoina le Figa Fa’avae mo A’oa’oga
TA’IALA ma FA’ATINOGA
A’oa’oga Sauo’o
VAEGA E
FA’ATINOINA
TAUNU’UGA FA’AMOEMOEINA
Iloiloga
Faamalosi le lagolago mo a’oa’oga sauo’o
Saunia ma faatinoina Faiga Fa’avae mo
Ā’oga Amata
Matāupu Aoaoina, Tusi Ā’oga ma
Fuataga / Faiga Faavae Fuafuaga
ma Iloiloga
Fa’atinoina Fa’ava’a aoao mo matāupu
a’oa’oina i Sāmoa ua mae’a ona toe
iloiloina
Matāupu Aoaoina, Tusi Ā’oga ma
Fuataga
Fa’atinoina le Ta’iala Aoao mo Fuataga
Faalautele le malamalama i nafa ma le fesootaiga o
le lagolago a le Matāgaluega o Āoga, Taaloga ma
Aganuu ma ē olo’o ofoina fesoasoani mo a’oa’oga
sauo’o
Siitia le tulaga o a’oa’oga i ā’oga amata
Faamanino ma maioio nafa ma matāfaioi a i latou e
gafa ma le a’oa’oina o tamaiti i ā’oga amta
Ia o gatasi le Faiga Faavaemo Matāupu A’oa’oina ma
le Faiga Faavae mo Fuataga
FUATAGA O GALUEGA FA’ATINO
Sauo’o
· Alagaoa faapitoa mo tamaiti e iai manaoga faapitoa
· Tapena ma faatino le Faiga Faavae mo Ā’oga Amata
· Numera o ā’oga amata olo’o faatinoina le Faiga Fa’avae mo
ā’oga amata
· Numera o ā’oga olo’o fa’atinoina Faiga Faavae mo mataupu
a’oa’oina i Sāmoa
Silafia e matua, faiā’oga ma tamaiti ā’oga sini, ma
mamanu o fuafuaga ma aga tausili oloo fua iai the
atinaeina o matāupu a’oa’oina
Matāupu Aoaoina, Tusi Ā’oga ma
Fuataga /Vāega mo Ā’oga
Silafia e matua, faiā’oga ma tamaiti ā’oga matāupu
olo’o ofoina i vāsega ta’itasi ma matāupu e ao ona
aveina
Siitia le tulaga o fuataga i ā’oga
Siitia le tulaga o le tali atu o ā’oga i le atunuu
Faaleleia le a’oa’oina o tamaiti ā’oga
·
·
·
·
·
·
Fa’aauau le saunia o alagaoa mo le
fa’aaogāina o gagana e lua
Mataupu Aoaoina, Tusi Ā’oga ma
Fuataga /Vāega mo Ā’oga
Fa’auau le polokalame mo le Matematika
ma le Saienisi
Mataupu Aoaoina, Tusi Ā’oga ma
Fuataga /Vāega mo Ā’oga
Faaauau le faamalosia o le komiti faafoe
mo le tusitusi ma le faitau i totonu o aoga.
Mataupu Aoaoina, Tusi Ā’oga ma
Fuataga /Vāega mo Ā’oga
Siitia le tulaga ile tusitusi ma le faitau/ Faaitiitia le
numera o tamaiti e lē lelei le tusitusi ma le faitau
Fa’atino Fa’amaumauga i le Gagana Samoa
ma le Fa’aperetania
Mataupu Aoaoina, Tusi Ā’oga ma
Fuataga /Vāega mo Ā’oga
Siitia le tulaga o le faitau ma le tusitusi a tamaiti
ā’oga
Saunia alagaoa faatekonolosi talafeagai
Siitia le tulaga o le faitau male tusitusi a tamaiti ā’oga
Faaleleia le a’oa’oina o le Matematika ma le
Fa’asaienisi
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
Numera o ā’oga olo’o fa’atinoina faiga fa’avae
Toe iloilo le suega o le SPELL
Atina’e ma faatino le polokalame mo su’ega [item bank]
Saunia le Fuataga talafeagai mo le Tausaga 8
Fa’atinoina Suega o le Tusipasi mo Ā’oga Maualuluga i le
Pasefika i totonu o Sāmoa. (Vāsega 13)
Faata’i le Polokalamme mo le tuufaatasia o Faailoilo mo
A’oa’oga i le Pasefika (Pacific Benchmarking of Education
Results)
Numera o tusi ā’oga ua saunia
Numera o alagaoa faatekonolosi mo le tusitusi ma le faitau
tusi faapea matāupu mo matata’ese’se mo ā’oga
maualuluga ua mae’a saunia
Numera o ā’oga ua faatino ai le polokalame
Numera o faiā’oga ua a’oa’oina
I’uga o suega
Numera o ā’oga na asia
Si’itia i’uga o suega o le SPELL
Numera o interventions ua tapenaina ma faaaogā e mataitu
ai le faitau ma le tusitusi a tamaiti ā’oga
Numera o faiā’oga e a’oa’oina
Numera o Ta’iala mo Fa’amaumauga o aga faitau tusi a
tamaiti ua tufatufaina
Numera o ā’oga e fa’aogaina fa’amaumauga o aga
faitautusi a tamaiti e mataitu ai le faitau ma le tusitusi a
tamaiti ā’oga
Fa’aleleia fuafuaga mo tuliaufuluga ma iloiloga (Vāega o Matā’upu A’oa’oina, Tusi Ā’oga ma Fuataga/Vāega mo le Fa’afoega o Ā’oga)
Fa’aleleia polokalame o a’oa’oga mo
Mataupu Aoaoina, Tusi Ā’oga ma
Fuataga /Vāega mo Ā’oga
11
Si’itia le tulaga lelei o faiā’oga
·
Fuafuaga e mataitu ai ā’oga o lo’o maualalo lo latou
TA’IALA ma FA’ATINOGA
faiā’oga e fua i tulaga mo’omia e pei ona o
latou faailoa mai.
Ia mautinoa o lo o iai le aogā o a’oa’oga
uma i totonu o potu ā’oga.
Ia mautinoa le faamalosia o tuliaufuluga
ma iloiloga i totonu o ā’oga ma le atunu’u
atoa.
VAEGA E
FA’ATINOINA
TAUNU’UGA FA’AMOEMOEINA
FUATAGA O GALUEGA FA’ATINO
taumafai
Mataupu Aoaoina, Tusi Ā’oga ma
Fuataga /Vāega mo Ā’oga
Mataupu Aoaoina, Tusi Ā’oga ma
Fuataga /Vāega mo Ā’oga
12
Faaauau pea fautuaga mo faiā’oga ma ā’oga iā latou
galuega faatino
Talafeagai tuliaufuluga ma iloiloga i totonu o a’oga
ma le atunu’u atoa.
·
·
·
Faailoa numera o ā’oga ua siitia lo latou taumafai
Numera o faailoilo e mataitu ai manaoga.
Numera o tamaiti e pasi i su’ega a ā’oga ma su’ega a le
mālō
FA’ANAUNAUGA 2: IA FA’ALELEIA LE SOIFUA MĀLŌLŌINA O TAMAITI Ā’OGA E ALA I LE A’OA’OINA O LE SOIFUA
MĀLŌLŌINA MA A’OA’OGA FA’AMALOSITINO, TA’ALOGA TALAFEAGAI MA POLOKALAME FA’AMALOSITINO.
TA’IALA ma FA’ATINOGA
VAEGA E
TAUNU’UGA FA’AMOEMOEINA
FA’ATINOINA
Fa’aleleia ma ia si’itia le ‘auai i ta’aloga ma polokalame fa’amalosi tino (Vāega o Ta’aloga)
FUATAGA O GALUEGA FA’ATINO
Fa’amauina tamaiti ta’aalo uma i lalo o
le polokalame mo taui i mānu’aga i
ta’aloga
Ia una’ia ta’aloga o se ālāmanuia
VĀEGA O TA’ALOGA
Si’itia le silafia o tamaiti ā’oga i le polokalame mo taui o
mānu’aga i ta’aloga
· Numera o tagata ta’a’alo ua resitalaina i le polokalame
VĀEGA O TA’ALOGA
Fa’atupula’ia le fiafia i ta’aloga e avea ma galuega
Fausia ma fa’aleleia malae ta’alo a ā’oga
Fesoasoani i fa’atinoga o polokalame e
aloa’ia ai faiā’oga, laufalī ma i latou e
fa’atinoina ta’aloga
Ia saunia mea ta’alo talafeagai mo
ta’aloga i nu’u fa’atasi ai ma le
polokalame o Ta’aloga Fiafia
Tuufaatasia le polokalame mo ē ua ofo
fua mai la latou ‘au’aunaga mo taaloga
Lagolago ā’oga maualuluga e ala i le
fa’atinoina o ta’aloga
VĀEGA O TA’ALOGA
VĀEGA O TA’ALOGA
Fa’aaogāina o malae ta’alo lelei
Si’itia le tulaga o le faatinoina o taaloga e faiā’oga, laufalī
ma i latou e fa’atinoina ta’aloga
· Numera o i latou ua iai le tomai fa’apitoa i le fa’atinoina o
ta’aloga
· Numera o malae ta’alo ua fausia ma fa’aaogāina
· Numera o faiā’oga, laufalī ma i latou e fa’atinoina ta’aloga
ua faamaonia ma maua tusi pasi
VĀEGA O TA’ALOGA
Saofagā i mea ta’alo lelei ma talafeagai
· Numera o ā’oga ma nu’u ua fa’aaogāina mea ta’alo
VĀEGA O TA’ALOGA
Siitia le ‘auai o nu’u ma afio’aga i ta’aloga
VĀEGA O TA’ALOGA
Fa’aleleia polokalame o ta’aloga i totonu o ā’oga
maualuluga
· Numera o i latou ua ofo fua mai la latou ‘au’aunaga mo
taaloga
· Numera o ā’oga maualuluga ua fa’atinoina polokalame mo
ta’aloga
Ta’ita’i ma lagolago tulaga lelei o ta’aloga ma polokalame fa’amalosi tino (Vāega o Ta’aloga)
Fa’atino le polokalame o Ta’aloga Fiafia i
ā’oga tulagalua e 60
Fa’atino a’oa’oga mo le ta’ita’ia lelei o
ta’aloga i totonu o ā’oga mo faiā’oga
tulagalua e 75
Lagolago i le tapenaga o ta’aloga mo i
latou e iai mana’oga fa’apitoa
Galulue so’oso’o tau’au ma le Asosi o
Ta’aloga a Samoa ma le Komiti mo le
Olimipeka i le faatinoina o ta’aloga a
Sāmoa
Lagolago e faatino a’oa’oga i totonu o
afio’aga e si’itia ai le agava’a o ta’ita’i
latou te ta’ita’ia ai ta’aloga ma
polokalame fa’amālositino
Fa’atino le polokalame o le Atinaeina o
Ta’aloga i totonu o nu’u e 36
VĀEGA O TA’ALOGA
Lelei ma talafeagai polokalame o ta’aloga i ā’oga tulagalua
· Numera o ā’oga tulagalua ua fa’atinoina ta’aloga talafeagai
VĀEGA O TA’ALOGA
Si’itia le silafia o faiā’oga i le ta’ita’iina o ta’aloga i totonu o
ā’oga
· Numera o faiā’oga ua a’oa’oina
VĀEGA O TA’ALOGA
VĀEGA O TA’ALOGA
‘Auai uma ā’oga fa’apitoa ma fa’alapotopotoga tūma’oti i
polokalame o ta’aloga
Ia to’atele tagata ta’a’alo lelei mo ‘au a le atunu’u
· Numera o ā’oga fa’apitoa ma fa’alapotopotoga tūma’oti ua
‘auai i taaloga mo e ē iai manaoga faapitoa
· Numera o ta’aloga ma tagata ta’a’alo e ‘auai i ta’aloga a
Sāmoa
VĀEGA O TA’ALOGA
O Ta’ita’i Mataalia auata’aloga i totonu o nu’u
· Numera o ta’ita’i mo ta’aloga i nu’u
VĀEGA O TA’ALOGA
Si’itia le ‘auai o afio’aga i polokalame mo ta’aloga tauatia’e
· Numera o nu’u ua fa’atinoina le polokalame o ta’aloga ma
faamalositino
13
FA’ANAUNAUGA 3:
FA’AFAILELE FA’ASINOMAGA FA’ALEAGANU’U MA GALUEGA FA’ATUPU O LE MAFAUFAU
TA’IALA ma FA’ATINOGA
VAEGA E
TAUNU’UGA FA’AMOEMOEINA
FA’ATINOINA
Fa’aleleia le fa’asaoina o fa’asinomaga fa’aleaganu’u (Vaega o Aganu’u)
FUATAGA O GALUEGA FA’ATINO
· Mae’a le fa’atinoga o le Faiga Fa’avae mo Aganu’u
Fa’atino le Faiga Fa’avae mo Aganu’u
VĀEGA O AGANU’U
Saunia se Ta’iala mo Aganu’u i totonu o Ā’oga
VĀEGA O AGANU’U
Amata fono le Komiti Fa’atino Fa’atonu e fa’atinoina le
fa’atuina o le Nofoaga o Fa’amaumauga Taua ma Pepa
aloa’ia a le Atunu’u
Aloa’ia faiga fa’apa’aga ma pa’aga uma a le Vāega o
Aganu’u
Saunia ma fa’atino se Fa’ava’a mo Tuliaufuluga ma Iloiloga
VĀEGA O AGANU’U
VĀEGA O AGANU’U
Fa’aleleia Tuliaufuluga ma iloiloga o le
Fa’atinoga o le Fa’avae mo Aganu’u
· Numera o galuega ua mata’itū ma iloiloina
· Mae’a tu’ufa’atasi le Fa’ava’a mo Tuliaufuluga ma Iloiloga
Fa’amae’a le Fa’ava’a fa’a-le-tūlāfono o le Falemata’aga
VĀEGA O AGANU’U
Fa’atūlāfonoina le Fa’ava’a mo le
Falemāta’aga
·
VĀEGA O AGANU’U
Ia lelei lee fa’atinoga o le Faiga Fa’avae mo
Aganu’u
Ta’iala mo Aganu’u i totonu o Ā’oga
Amata ‘auaunaga fa’alaua’itele a le
Nofoaga o a’amaumauga Taua ma Pepa
Aloa’ia a le Atunu’u
Si’itia ma fa’aleleia feso’ota’iga fa’apa’aga
· Mae’a saunia le Ta’iala mo Aganu’u i totonu o Ā’oga
· Ua ō gatasi ma feso’otai lelei le Ta’iala mo Aganu’u i totonu o
Ā’oga ma le Fuafuaga o Galuea tau A’oa’oga
· Aloa’ia le amataga o ‘auaunaga fa’alaua’itele a le Nofoaga o
Fa’amaumauga Taua ma Pepa Aloa’ia
· Numera o māliliega fa’apa’aga ua sainia
Ua mae’a le Tūlāfono mo Falemāta’aga
Numera o Faiga Faavae mo le Falemāta’aga e tapenaina
Si’itia, atina’e ma fa’alauiloa le Gagana Sāmoa, aganu’u ma galuega fa’atupu o le mafaufau (Vāega o Aganu’u)
VĀEGA O AGANU’U
Fa’alelei fale mo Fa’amaumauga Tāua ma le Falemata’aga
Si’itia le tulaga o le malupuipuia ma le
· Fa’aleleia ma fa’atelē le Falemāta’aga
faasaoina o fa’amaumauga olo’o teuina i le
· Fa’aleleia ma fa’atelē le Fale mo Fa’amaumauga Tāua
Falemāta’aga
· Numera o fata tuai o lo’o faaali ai measina ua suia
VĀEGA O AGANUU
Fa’atino le fa’amaumauina i masini fa’atekonolosi o
Tu’ufa’atasia ma fa’asao fa’amaumauga
· Numera o fa’amaumauga taua ua mafai ona fa’asaoina ma
fa’amaumauga taua
taua uma ma fa’ailoa mo sailiiliga
fa’amaumau i masini fa’atekonolosi
·
·
Numera o fa’amaumauga ua fa’amaumau ma lisiina
Fa’afoe fonotaga e fa'atautaia mo Pulega o Fa'amaumauga
mai Matāgaluega uma a le Mālō o Sāmoa e soālaupule ai
le fa'aleleia atili o le fa'afoega o fa'amaumauga
Fa’alauiloa measina olo’o teuina I le Falemata’aga
VĀEGA O AGANUU
Siitia le tulaga o le fa’afoega o
fa’amaumauga
VĀEGA O AGANU’U
Ia silafia e tagata lautele le Falemāta’aga
Ia lelei le fa’afoega ma le va’aia lelei o measina olo’o
teuina i le Falemata’aga
VĀEGA O AGANU’U
Fa’aleleia auala olo’o fa’ammaumau ma
resitala ai measina
Tufatufa ma fa’asafua agava’a i le gaosiina o meataulima
fa’aleaganu’u e pei o le lalagaina o meataulima, vaneina o
fa’atagata, mamanuina o siapo ma le faiga o elei.
Fa’atino sa’ili’iliga ma le aoina o tala tu’utaliga a le atunu’u
(fa’asinomaga fa’aleaganu’u le faitino) ina ia malu puipuia
ma lelei le fa’alauiloaina
VĀEGA O AGANU’U
Si’itia le silafia ma le agava’a i le gaosiaina o
meataulima fa’aleaganu’u
·
·
Fa’asaoina ma fa’amaumau
· Numera o polokalame ua pu’eina ma tu’ufaatasia e le
Falemata’age e fa’aali ma fa’asao
· Numera o faasinomaga fa’aleaganu’u faitino ma le faitino ua
fa’amaumauina, fa’asaoina ma fa’alauiloa mo le silafia e tagata
uma
VĀEGA O AGANU’U
Fa’aalauiloa tusi ua lōmia
·
·
·
Numera o fonotaga ua fa'atautaia
Numera o Polokalame fa’alauiloa ua fa’atinoina
Numera o tagata e asiasi mai i le Falemata’aga
Numera o fa’amaumauga ua lesitalaina
Numera o a’oa’oga ua fa’atinoina
Numera o tamaiti na ‘auai i a’oa’oga
Si’itia le fa’asaoina ma le fa’atinoina o fa’afanua mo mata’aga fa’aleaganu’u (Vāega o Aganu’u)
Fa’atino fa’afanua o mata’aga fa’aleaganu’u mo le
fa’asaoina
VĀEGA O AGANU’U
14
Fa’alauiloa mata’aga fa’aleaganu’u
· Numera o mata’aga fa’aleaganu’u ua mafai ona fa’ailoaina ma
fa’asaoina
· Numera o asiasiga e fa’amaumau i le lisi o fa’amaumauga
FA’ANAUNAUGA 4:
IA FA’ASOASOA LELEI MA FA’AAOGĀ TATAU ĀLĀMANUIA.
TA’IALA ma FA’ATINOGA
VAEGA E
TAUNU’UGA FA’AMOEMOEINA
FUATAGA O GALUEGA FA’ATINO
FA’ATINOINA
Fa’amalosia avanoa, fa’aaogaina ma le fa’aleleia o mea totino ma mea faigaluega (Vāega o ‘Au’aunaga Lautele)
Auaunaga Lautele /
Fa’atino se iloiloga o fale uma ma ā’oga ina ia
Ua fa’amalieina e ā’oga ma le matāgaluega
· Numera ma le pasene o ā’oga olo’o mulimulita’ia tapula’a mo’omia mo
Vāega o Aseta
mautinoa olo’o fa’amalieina tapula’a mo’omia ua
fa’amaonia e le Matāgaluega
tapula’a mo’omia mo le fausiaina o fale
le fausiaina o fale e pei ona fa’ata’oto i totonu o le Ta’iala mo le Fausia
o Faleā’oga
O faleā’oga uma e fausia i lalo o le Polokalame
Atina’e mo le toe fa’aleleia o Faleā’oga, e ao ina
mulimulita’ia tapula’a ua fa’amaonia
Fa’asoa alagaoa i ā’oga uma
Auaunaga Lautele/
Vāega o Aseta
Fa’aleleia le si’osi’omaga mo a’oa’oga
·
Auaunaga LAutele/
Vāega o Aseta
·
Fa’alelei faleā’oga mo le Kolisi o Avele, ā’oga
maualuluga e 3 (Sagaga, Lefaga ma A’ana), ma
ā’oga tulagalua e 4 (Falevao, Gautavai, Faleū ma
Sapapali’i)
Auaunaga Lautele/
Vāega o Aseta
Tu’uina atu i ā’oga alagā’oa lelei ‘ato’atoa i
le taimi fa’atulagaina
Fa’aleleia le si’osi’omaga mo a’oa’oga i
totonu o ā’oga ta’itasi
Fa’alelei le fale mo faiā’oga i le itumālō o Lefaga
Auaunaga Lautele/
Vāega o Aseta
·
Mae’a fa’aleleia fale mo faiā’oga
Fa’alelei potu tusi mo ā’oga maualuluga uma ma
kolisi
Toe iloilo le Ta’iala mo le Fausiaina o Faleā’oga
Auaunaga Lautele/
Vāega o Aseta
Siitia le numera o faiā’oga e galulue i nuu i
tua
Saofagā ā’oga ta’itasi i potu tusi lelei ma
‘ato’atoa
Tapula’a mo’omia mo le fausiaina o fale
·
Mae’a fa’aleleia potu tusi mo ā’oga maualuluga ma kolisi
Siitia ma fa’aleleia le faletusi mo le atunu’u
Auaunaga Lautele/
Vāega o Aseta
Auaunaga Lautele
Fa’aaogā tatau le Fale Tutotonu mo Alagā’oa
Auaunaga Lautele
Fausia se Fale Lomitusi fou
Auaunaga Lautele/
Vāega o Aseta
Ofisa o le Ofisa Sili o
Pulega
Fa’atū se Komiti Su’etusi a le Matāgaluega o
Ā’oga, Ta’aloga ma Aganu’u
Toe iloilo le Fuafuaga mo le tali atu i Fa’alavelave
Fa’alēnatura a le Matāgaluega o Ā’oga, Ta’aloga
ma Aganu’u
Faamalosi ma unaia le auai o le atunuu e
fa’aaogā le faletusi
Ia fa’atōtogaina le Fale Tutotonu mo
Alagā’oa mo le fa’aaogāina e faiā’oga
Fa’aleleia le auaunga faalolomi tusi
Ia mulimulita’ia ta’iala ma tapulaa moomia
ua fa’ata’oto mo su’etusi
Si’itia le silafia i fa’alavelave fa’alēnatura
aua le fa’aitiitia o ona a’afiaga
Ofisa o le Ofisa Sili o
Pulega
Mae’a fausia faleā’oga ma fale o le Matāgaluega i lalo o le Polokalame
Atina’e mo le toe fa’aleleia o Faleā’oga, i le taimi fuafuaina
Numera o alagā’oa ua mae’a ona fa’asafua i ā’oga
· Mae’a fa’aleleia faleā’oga o le Kolisi o Avele,
· Ā’oga Maualuluga e 3:
· Ā’oga Maualuga a Sagaga
· Ā’oga Maualuga a Lefaga
· Ā’oga Maualuga a Ā’ana 1
· Ā’oga Tulagalua e 4:
· Ā’oga Tulagalua a Falevao
· Ā’oga Tulagalua a Gautavai
· Ā’oga Tulagalua a Faleū
· Ā’oga Tulagalua a Sapapali’i
·
·
Mae’a iloiloi le Ta’iala mo le Fausia o Faleā’oga
Mae’a le toe fa’aleleia o le faletusi mo le atunu’u
· Numera o faiā’oga na fa’aaogāina le Fale Tutotonu mo Alagā’oa
· Lisi o alaga’oa olo’o i totonu o le Fale Tutotonu mo Alagā’oa
·
·
·
Mae’a fausia le Fale Lomitusi fou
Fa’amaonia le Komiti Su’etusi a le Matāgaluega
Toe iloilo le Fuafuaga mo Fa’alavelave Fa’alēnatura a le Matāgaluega
Fa’aleleia fa’amatalaga ma feso’ota’iga (Vāega o ‘Au’aunaga Lautele)
Fa’amautū le va’aia lelei o ‘āseta mo feso’ota’iga
ma masini fa’aonaponei
Auaunaga Lautele
Iloilo faiga fa’avae ma ta’iala mo fa’amatalaga
ma feso’ota’iga fa’aonaponei ina ia mautinoa le
malupuipuia ma le fa’atuatuaina o
fa’amaumauga uma a le Matāgaluega
Saunia ma fa’atino le Ta’iala mo Feso’ota’iga a le
Matāgaluega o Ā’oga, Ta’aloga ma Aganu’u
Auaunaga Lautele
Auaunaga Lautele
15
Fa’aleleia ‘ta’iala mo le mataituina o āseta
ma masini faaonaponei ma le fuafuaga mo
le fesuiaiga o masini
Si’itia le tulaga o le malupuipuia ma le
fa’atuatuaina o fa’amaumauga a le
matāgaluega
· Saunia ma fa’atino ta’iala e mataitu ai āseta i fa’amaumauga ma
feso’ota’iga ma masini fa’aonaponei
Ia si’itia le silafia o le atunu’u i tulaga o
ā’oga, ta’aloga ma aganu’u
· Mae’a ma faatino le Ta’aiala mo Feso’ota’iga a le Matāgaluega
· Mae’a iloiloina ma faatino faiga fa’avae mo fuafuaga o fa’amaumauga
ma feso’ota’iga Ii masini fa’aonaponei
Fa’aleleia le fa’asoasoaina o faiā’oga (Vāega mo le Fa’afoega o Ā’oga)
Ia mautinoa ua fa’asoasoaina lelei faiā’oga i
ā’oga a le mālō e tusa ma faiga fa’avae
Fa’atino faiga fa’avae mo feagaiga ma le
fesi’ita’iga o faiā’oga
Fa’alauiloa le galuega fa’afaiā’oga
Vāega mo Ā’oga
Fa’aitiitia le ‘uti’uti o faiā’oga
· Numera o ā’oga ua talafeagai le numera o faiā’oga ma faiga fa’avae
Vāega mo Ā’oga
Fa’ateleina le numera o faiā’oga e
fa’afaigaluegaina
Siitia le numera o faiā’oga i le ‘au’aunaga
fa’afaiā’oga
· Tapena ma faatino le Faiga Fa’avae mo Feagaiga
· Taepna ma faatino le Faiga Faavae mo le Fesi’ita’iga o faiā’oga
· Numera o faiā’oga ua fa’afaigaluegaina i tausaga ta’itasi
Vāega mo Ā’oga
16
FA’ANAUNAUGA 5: IA FA’ALELEIA ‘AUALA UMA E FA’ATINO AI GALUEGA A LE MATĀGALUEGA O Ā’OGA TA’ALOGA MA
AGANU’U E TALI ATU AI I MANA’OGA O LE ATUNU’U.
TA’IALA ma FA’ATINOGA
VAEGA E
TAUNU’UGA FA’AMOEMOEINA
FA’ATINOINA
Fa’amalosia ma fa’aleleia le Pūlega a le Matāgaluega o Ā’oga, Ta’aloga ma Aganu’u
FUATAGA O GALUEGA FA’ATINO
Toe iloilo ‘auala mo le aoina o fa’amatalaga ma
faamaumauga
Faiga Faavae, Fuafuaga ma
Iloiloga
Fa’aogā tatau fa’amatalaga ma faamaumauga mo
fuafuaga ma faigā fa’ai’uga
· Faatino a’oa’oga mo le Tusigāigoa a Ā’oga
· Fa’aauau le fa’atinoina o le Numera Ā’oga a Tamaiti
· Faatino a’oa’oga mo le Numera Ā’oga a Tamaiti
Pūlea ma fa’atūmauina fa’amaumauga mo ā’oga
Faiga Faavae, Fuafuaga ma
Iloiloga /Auaunaga Lautele
Ia fa’aleleia auala mo le faalauiloaina o
faamaumauga
·
Mafai ona faaaogaina le Polokalame mo Pūleaina o
Fa’amaumauga a le MATA i tagata talafeagai
Fa’amautū feso’ota’iga ma tagata lautele (Vāega mo le Fa’afoega o Ā’oga)
Fa’amautū faigafa’apā’aga ma ā’oga tuma’oti, ā’oga
a ‘ekālesia, ma ā’oga a le mālō
Vaega mo Aoga/Faiga
Faavae, Fuafuaga ma
Iloiloga
Fa’aleleia faigafa’apā’aga
Talafeagai a’oa’oga
· Numera o fonotaga ua fa’atinoina
· Numera o fa’atalatalanoaga ma polokalame fa’alauiloa
e ‘auai ai
Fa’aleleia le fa’atinoga o galuega a ā’oga uma (Vāega mo le Fa’afoega o Ā’oga)
Fa’atino a’oa’oga o pūlega lelei mo i latou olo’o iai i
pūlega a ā’oga
Vāega mo Āoga
Ia saunia ma fa’atinoina se polokamale e lagolago ai
le galuega faafaiā’oga
Vāega mo Āoga
Faamauina le auai o faiā’oga ma le faaleleia o le
galuega faafaiā’oga
Fa’atino iloiloga e tai 3 tausaga ma faatinoina mo o
ā’oga uma
Vāega mo Āoga
Siitia le tulaga i le fa’aleleia o ā’oga
Iloilo ma fa’aliliu le Ta’iala mo le Fa’afoega o Ā’oga
Vāega mo Āoga
Siitia le tomai i le puleaina o ā’oga
Siitia le agava’a mo le pūleaina o ā’oga
Aoaoina Pule Ā’oga ma pulega o ā’oga i tomai mo le
pulea o ā’oga
· A’oa’oina ā’oga uma a le mālō i le Tapula’a Mo’omia mo
Ā’oga
· Fa’atino e ā’oga uma a le mālō le Fuafuaga
Fa’aletausaga ma le Fuafuga mo le Fa’aleleia o Ā’oga.
· Numera o Puleā’oga ma ma i latou i pulega a ā’oga ua
a’oa’oina i le pulea o ā’oga
· Numera o faiā’oga ua a’oa’oina
· Fa’atinoina le polokalame o Fa’ailoga Taualoa mo
Faiā’oga i tausaga ta’itasi
· Saunia se polokalame mo le fa’amaumauina o ā’oga
ma a latou taumafaiga
· Faaoo mai i le Ofisa Tutotonu lipoti o le iloiloga o ā’oga
· Faatino ma Iloilo le Ta’iala mo le Fa’afoega o Ā’oga
· Tufatufa i ā’oga uma le Ta’iala mo le Fa’afoega o Ā’oga
Fa’aleleia le ‘au’aunaga o fa’amatalaga ma feso’ota’iga fa’aonapo nei mo le Matāgaluega ma Ā’oga uma a le mālō (Vāega o ‘Au’aunaga Lautele)
Iloilo le Ta’iala o Fa’amatalaga ma Feso’ota’iga
Fa’aonaponei mo le Matāgaluega ma ā’oga uma a le
mālō
Fa’alautele le silafia o le ‘aufaigaluega mo auaunaga
o faamatalaga ma fesootaiga faaonaponei ina ia
mafai ona tali atu i mana’oga tau fa’amatalaga ma
feso’ota’iga fa’aonaponei a le matāgaluega ma ā’oga.
Auaunaga Lautele
Ia mautinoa le talafeagai o le pūleaina o aseta ma
meatotino tau fa’amatalaga ma feso’ota’iga a le
Matāgaluega
Pūlea lelei ma matatitu le faatinoga o le ‘Upega
Tafā’ilagi a le Matāgaluega o Ā’oga, Ta’aloga ma
Aganu’u
Auaunaga Lautele
Auaunaga Lautele
Auaunaga Lautele
17
Ia tausisia e le Matāgaluega ma ā’oga ta’iala ma
tapula’a mo’omia ua fa’ata’oto mo fa’amaumauga
ma feso’ota’iga faaonaponei
Fa’alautele le silafia o le ‘aufaigaluega
Fa’aleleia le auaunaga e fesoasoani ai ma tali atu i
mana’oga tau fa’amatalaga ma feso’ota’iga
fa’aonaponei a le matāgaluega ma ā’oga
Fa’ata’atitia ta’iala e limata’ita’iina ai galuega olo’o
fa’atinoina e pisininisi ma tagata taitoatasi i fafo
atu o le matāgaluega
Siitia le malamalama, talafeagai ma anoa auala e
faalauiloa ai galuega
·
I Iloilo ma faatino le Ta’iala mo faamaumau ma
fesootaiga
· Faafaigaluegaina avanoa faigaluega olo’o avanoa
· Fa’atūina se ‘au’aunaga tutotonu e fesoasoani ai i
ā’oga
·
Fa’ata’atia se fuafuaga mo le fa’aaogaina o aseta tau
fa’amatalaga ma feso’ota’iga
· Numera ma ituaiga o tagata e fa’aaogāina le ‘upega
tafā’ilagi
· Ituaiga o faamatalaga e mafai ona maua mai i le ‘Upega
tafā’ilagi
· Mataitu ma fa’aleleia le ‘upega tafā’ilagi a le
TA’IALA ma FA’ATINOGA
Mataitu ma fa’aleleia le nofoaga tutotonu mo
fa’amaumauga ma feso’ota’iga fa’aonaponei
Fa’atūina le polokalame mo ‘upega o a’oa’oga mo
ā’oga maualuluga uma
VAEGA E
FA’ATINOINA
Auaunaga Lautele
Auaunaga Lautele
TAUNU’UGA FA’AMOEMOEINA
Malupuipuia ma fa’amoemoeina auala o
feso’ota’iga ua fa’ata’oto
Si’itia le silafia i fa’amatalaga ma feso’ota’iga
fa’aonaponei
Fa’aleleia alagā’oa tau faamaumauga ma fesootaiga
ma fa’aonaponei mo ā’oga
FUATAGA O GALUEGA FA’ATINO
Matāgaluega
· Fa’aleleia le tulaga o masini ma auala o fesootaiga a le
Matāgaluega
· Numera o ā’oga ua ‘auai ma fa’aaogāina le polokalame
mo ‘upega mo ā’oga
· Numera o ā’oga ua fa’aaogāina feso’ota’iga tele vavave
fa’aonaponei (imeli)
Fa’amalosia le agava’a o le Matāgaluega o Ā’oga, Ta’aloga ma Aganu’u e fa’atino ai sa’ili’iliga, mata’itūina ma tuliaufuluga, iloiloga, auili’iliga o faiga
fa’avae, fuafuaga, polokalame atina’e ma le tuufaatasia o polokalame.
Ia mautinoa le fa’atautaia lelei o fuafuaga ma faiga
fa’avae ina ia ‘ausia tulaga mo’omia olo’o fa’ata’oto
mai e le mālō.
Ofisa o le Ofisa Sili o Pulega/
Faiga Faavae, Fuafuaga ma
Iloiloga
Lelei ma talafeagai le fa’atinoina o fuafuaga a le
Matāgaluega o Ā’oga, Ta’aloga ma Aganu’u
Fa’atino le Fuafuaga Alualu Mamao ma Faiga Fa’avae
2006 – 2015 a le Matāgaluega mo le iva tausaga
Ofisa o le Ofisa Sili o Pulega/
Faiga Faavae, Fuafuaga ma
Iloiloga
Ofisa o le Ofisa Sili o Pulega/
Faiga Faavae, Fuafuaga ma
Iloiloga
Lelei ma talafeagai le fa’atinoga o galuega
Fa’atino ni sā’ili’iliga ma iloiloga mo tulaga mo’omia
Faiga Faavae, Fuafuaga ma
Iloiloga
Fa’aaogaina i’uga o sā’ili’iliga ma iloiloga mo
fa’ai’uga talafeagai
Fa’alautele le tomai ma le agava’a i le tapenaina o
faiga fa’avae, sā’ili’iliga ma le au’ili’iliina o
fuainumera
Ofisa o le Ofisa Sili o Pulega/
Faiga Faavae, Fuafuaga ma
Iloiloga
Lelei faatino le ata faataatia mo Faiga Fa’avae,
Sā’ili’iliga ma Polokalame atina’e
Galulue e mataitu ma iloilo polokalame atina’e uma a
le Matāgaluega
Faiga Faavae, Fuafuaga ma
Iloiloga
Fa’aauau fuafuaga aoao tetele mo polokalame
atina’e a le Matāgaluega
Maua Tusipasi mo le Inisiuaina i afā o faleā’oga
filifilia a le mālō.
Tapena ma tuufaatasia se Tūlāfono Faatonutonu mo
le Tūlāfono mo Ā’oga 2009
Faiga Faavae Fuafuaga ma
Iloiloga
Fa’aitiitia aafiaga o le mālō i tūlaga lamatia o le
faaleagaina o faleā’oga
Lelei ma talafeagai le faatinoga o le Tūlāfono mo
Ā’oga 2009
Galulue faatasi e faatinoina le faaofiina o le Tulafono
mo le Matāgaleuga i le Palemene i le 2015
Faatu le Vāega e Faauluulu iai Galuega Tau A’oa’oga
[Education Sector]
Ofisa o le Ofisa Sili o Pulega/
Vāega mo Āoga / Faiga
Faavae, Fuafuaga ma
Iloiloga
Ofisa o le Ofisa Sili o Pulega
18
Manino ma maioio nafa ma galuega faatino a le
Matāgaluega o Ā’oga, Taaloga ma Aganuu
Lelei faafoe fuafuaga ma polokalame a le Vāega mo
Galuega Tau A’oa’oga
· Mulimulitai i fuafuaga faataotooto a le Mālō o Sāmoa
· Mae’a le iloiloina o le Fuafuaga ‘Autasi 2012 – 2015 mo
le 18 masina muamua
· Mae’a le iloiloina o le Fuafuaga ‘Autasi 2012 – 2015
· Fa’atinoi iloiloga taikuata o le Fuafuaga Fa’alētausaga
· Mae’a le iloiloina o le Fuafuaga Alualu Mamao ma Faiga
Fa’avae2006 – 2015 a le Matāgaluega
· Tapena ma faamautu le Fuafuaga Alualu Mamao ma
Faiga Faavae 2015 – 2024 a le Matāgaluega
· Fa’atino le vāega tolu o le Fuafua Alualu Mamao ma
Faiga Fa’avae 2012 – 2015 a le Matāgaluega
· Pasia le Tūlāfono mo le Matagaluega o Ā’oga, Taaloga
ma Aganuu e le Palemene
· Manino ma malamalama nafa ma galuega faatino a le
Matāgaluega
· Faataatia Ta’iala mo Sā’ili’iliga ma Faiga Fa’avae
· Mae’a le sā’ili’iliga mo le Tusitusi ma le Faitautusi i
ā’oga tulagalua
· Mae’a le sā’ili’ili mo le tulaga i le tamāo’āiga o tamaiti
ā’oga tulagalua
· Mae’a le sā’ili’iliga tulituliloa mo le Tausaga 13
· Mae’a iloiloina le ta’iala mo sā’ili’iliga a le Matāgaluega
o Ā’oga, Ta’aloga ma Aganu’u
· Mae’a le iloiloina o le ata faataatia o Faiga Fa’avae,
Sā’ili’iliga ma Polokalame atina’e
· Fa’atinoina le fonotaga fa’alētausaga a le Matāgaluega
· Mae’a le Faiga Fa’avae mo le Non Formal Education
· Tu’uina atu i le Pūlega Tutotonu Lipoti i kuata ta’itasi i le
fa’agasologa o polokalame atina’e auā fa’ai’uga fai
· Tu’uina atu lipoti mo le Komiti o Ātina'e a le Kapeneta
· Numera o faleā’oga a le mālō ua maua Tusipasi mo le
Inisiua i afā
· Mae’a tuufaatasia le Tūlāfono Faatonutonu mo Ā’oga
· Pasia ma faatino le Tūlāfono Faatonutonu mo Ā’oga
· Faatuina le Vāega e Faauluulu iai Galuega Tau A’oa’oga
· Tuufaatasia ma faatino le Fuafuaga mo Galuega Tau
A’oa’oaga [Education Sector Plan]
9.
FAANAUNAUGA MA FA’AFATIĀTĀMA’I
9.1
FAANAUNAUGA
I le auiliiliina o le atinae a le Matāgaluega ma lona malosi ma faanaunauga sa māitauina ai le manaomia o
le fa’aleleia atili o le auaunaga ma le atinaeina o vaega talafeagai mo galeuaga faatino.
E tumau pea ona ‘avea ma lu’itau i le Matāgaluega le atina’eina o le lelei ‘āto’atoa o fale, meafaitino ma
‘au’aunaga mo ā’oga, ta’aloga ma aganu’u. I lenei Fuafuaga ‘Autasi, o fale ua uma ona fuafua e aofia ai le
Fale Lomitusi, Fale e teu ai aseta a le Matāgaluega, Fale Māta’aga ma Fa’amaumauga Tāua, ma le toe
fa’aleleia o faleā’oga mo kolisi ma ā’oga maualuluga, fale mo faiā’oga ma malae ta’alo. O le a’oa’oina o
faiā’oga ia agava’a, i matāupu o le numera, fa’asaienisi, fa’ato’aga, ma matātā ‘ese’ese, ole’ā tumau pea
ona avea ma matā’upu ogaoga i le taumafai ina ia‘ausia le numera faatūlāfonoina o tamaiti i le faiā’oga e
to’atasi i le 1:30 Ā’oga Tulagalua, ma le 1:20 i Ā’oga Maualuluga). Olo’o tapenaina foi e le Matāgaluega ni
suiga tetele mo matā’upu a’oa’oina ma le fa’atinoina o suega.
Ta’iala mo le Atina’e o Sāmoa
O le Ta’iala mo le Atina’e o Sāmoa Iulai 2012 – Iuni 2016, olo’o toe fa’ata’oto mai ai le fa’atāua a le mālō
ina ia ‘ausia lana manulauti – “Ia si’itia le soifua manuia o tagata uma”
O le fa’anaunauga mo le 2012 – 2016 olo’o faaautū i le ““si’itia fua o fa’a’ele’eleaga mo se atina’e
manuia”.
Fuafuaga Alualu Mamao ma Faiga Fa’avae
O le Fuafuaga ‘Autasi lenei e āfua mai i le vāega lona tolu o le Fuafuaga Alualu Mamao ma Faiga Fa’avae a
le Matāgaluega mai ia Iulai 2006 se’ia aulia Iuni 2015. E lē gata ilea, ae sa fa’apea foi ona fesoasoani
malosi le i’uga o le au’iIi’iliga o le Fuafuaga ‘Autasi 2009 – 2012 i le tapenaina ma le tu’ufa’atasia o lenei
Fuafuaga ‘Autasi.
Fuafuaga mo le Vāega e Faauluulu iai Galuega Tau A’oa’oga
O le vāega o ā’oga olo’o ofoina atu le ‘au’aunaga tau a’oa’oga i vāega e tolu; o ā’oga āmata, ā’oga
tulagalua ma ā’oga maualuluga, fa’atasi ai ma ā’oga i tua atu o ā’oga maualuluga. O le vāega o ā’oga e
aofia ai le tulagalua ma ā’oga maualuluga, ae o ā’oga i tua atu o ā’oga maualuluga e aofia ai ā’oga aloa’ia i
totonu o potu ā’oga ma a’oa’oga fa’aauau.
O le fa’atūina ma le tu’ufa’atasia o le Vāega e Faauluulu iai Galuega Tau A’oa’oga, o se la’asaga ua fetaui
ma alagātatau. E lē gata ina ia si’itia le tūlaga o ‘au’aunaga mo a’oa’oga i lona tulaga aoao ma le maualuga,
faapea le galulue fa’atasi o vāega e tolu i le ofoina atu o ‘au’aunaga tau a’oa’oga i le atunu’u. Oloo atagia
foi i lea atinae le faalautele ai o le silafia ma le amanaiaina e tagata lautele o le taua o a’oa’oga. O leā
fesoasoani malosi foi lenei fuafuaga i le siitia o le tulaga lelei ma talafeagai o auaunaga mo a’oa’oga, ma
mafai ai ona iloa tulaga e ave iai le faamuamua i atinae aemaise o le faaleleia o fesootaiga ma le
faaaogāina tatau o fesaosoani mai atunuu i fafo.
Atina’eina o Taaloga
O le faamaonia o le Faiga Faavae mo Taaloga ua faataatia ai le ta’iala e lima taitaiina ai, faatonutonu ma
faamalosia ai alii ma tamaitai taaalo ma tagata lautele e auai i taaloga ma polokalame ia siitia ai le tulaga o
le faatinoga o taaloga i totonu o Sāmoa, le itulagai o le Pasefika ma atunuu tetele o le lalolagi. O le
manulauti o lenei faiga Faavae “ia malolosi ma filiga e tausinio ina ia mafai ona ausia se laasaga lelei i
taaloga ua filifilia ai, ma maua ai i se atunuu e lelei lona atinae ma soifua mālōlōina.”
O le polokalame o le Atina’eina o Ta’aloga i Samoa, olo’o fa’aauau pea lona fa’atinoina fa’atasi ai ma la
latou fa’amuamua olo’o ave pea i le “si’itia o le numera o nu’u ma afio’aga e ‘auai, ma lelei le tulaga o le
faatinoina o ta’aloga ma a’oa’oga fa’amalositino e fa’atautaia i afio’aga.
19
Atinae o le Aganuu
O le Faiga Faavae mo le Aganuu o leā mafai ai ona faamaonia, o le aganuu o se aseta taua e tele lona sao i
le atina’eina o le tamaoaiga o le atunuu, faapea le soifua manuia o tagata Sāmoa i Sāmoa ma atunuu i
fafo. Ua mamanuina foi lenei Faiga Faavae ina ia atagia ai le lelei faafoe o suiga o le olaga aemaise o se
siosiomaga saogalemu ma le fiafia. O lenei manatu o loo faamautuina e le manulautī “Ia faafailele le
aganuu a Sāmoa, taofi mau, faasao, faasoa atu ma faaaogā i faiga talafeagai mo a’oa’oga ma galuega
faatupu o le mafaufau mo tagata uma” i lona sini autū “ia puipuia, faasao, siitia ma faalauiloa le aganuu
ma le agaifanua a Samoa.”
Polokalame mo le Fa’aleleia o A’oa’oga Vaega II
O lenei polokalame o se maliliega faa-va-o-mālō a Niu Sila, Ausetalia ma se nonogatupe mai le Faletupe o
Asia e fesoasoani ai i manaoga o a’oa’oga e pei ona faailoa i su’esu’ega ma iloiloga sa faataunuuina. O
Vāega taua o lenei polokalame e aofia ai le toe iloiloina o matāupu a’oa’oina mo ā’oga tulagalua ma
fuataga; atinae o faiā’oga; faaleleia o faleā’oga ma le ofisa o le Matāgaluega; atinae o ā’oga faaauau i nuu
ma afioaga; ma le siitia o le tulaga o su’esu’ega ma iloiloga ma le siitia o tomai o le aufaigaluega.
Polokalame Fesoasoani mo Pili Ā’oga mo Ā’oga Tulagalua
O lenei polokalame oloo faatupeina e le Mālō o Ausetalia, Mālō o Niu Sila ma le Mālō o Sāmoa. O le
faamoemoe o lenei polokalame o le taumafai lea e foia le faafitauli o le pau pea o le numera o tamaiti e
auai atu i ā’oga tulagalua; ia mafai e ā’oga tulagalua ona ofoina atu a’oa’oga talafeagai ma lelei atoatoa; ia
mafai ai e tamaiti uma ona ausia taunuuga lelei ia latou taumafaiga faalea’oa’oga; ma ia faamae’aina uma
a’oa’oga a tamaiti i ā’oga tulagalua.
Saofa’iga a le Matāgaluega
O le Saofa’iga a le Matāgaluega o Ā’oga, Taaloga ma Aganuu mo lenei Fuafuaga ‘Autasi oloo atagia ai
taunuuga moomia a le Matāgaluega ma oloo o gatasi ma lana manulautī ma lana faatautaiga. O nafa ma
matāfaioi a Vāega ta’itasi oloo faamanino atu i le saofa’iga a le mātagaluega, ma oloo faailoa ai foi ma
galuega faatino e ao ona mataitu e le Ofisa Sili Lagolago o Vāega ta’itasi ina ia mautinoa e faatino nafa o le
Matāgaluega.
Ofisa Tutotonu Fou o le Matāgaluega
Na tatala aloaia le Ofisa Tutotonu fou o le Matāgaluega ia Fepuari 2010, ma ua mafai ai ona tuufaatasia le
matāgaluega atoa i se fale e tasi, faapea ma le tuufaatasia o auala e faatino ai galuega ua mafai ai ona
faatino le ‘au’aunaga i se tulaga lelei atoatoa ma a talafeagai.
O isi Galuega atina’e
O isi polokalame ma galuega atina’e oloo tali mai i manaoga faalea’oa’oga olo’o fa’atupeina e le Iuni a
Europa, Mālō o Iapani, Mālō o Saina, Fa’aputuga tupe a Kanata, lala o Mālō ‘Aufa’atasi mo A’oa’oga,
Saeanisi ma le Aganu’u ma isi lālā o mālō ‘aufa’atasi, Mālō o Amerika, Ofisa o Mālō o le Taupulega, Mālō o
Siāmani, Ofisa Tutotonu o le Pasefika i Saute mo Su’egasu’ega Faalea’oa’oga, Ofisa Autū mo Polokalame a
le Pasefika, Mālo o Niu Sila, ma le Mālō o Ausetalia.
O le Fuafuaga ‘Autasi
O lenei Fuafuaga ‘Autasi oloo faamauina ma faamalamalama ai Faiga Faavae ma Taiala oloo limata’ita’iina
ai galuega ‘ese’ese a le Matāgaluega. Oloo faailoa ai tini ma fua o galuega faatino, aemaise le faailoa ai o
vāega oloo ave iai le faamuamua a le Matāgaluega. O le a mafai ona faaaogāina lenei tusi e fesoasoani i le
una’ia o le tala faatatau o le tupe a le Matāgaluega. E mafai ai foi ona siitia le tulaga o le faasoasoaina ma
le faavasegaina o aseta ma alagaoa e ala i le vaaia lelei ma le faaaogāina tatau. E faapea foi ona
fesoasoani e faama’ite ma faamautu fuafuaga faataatitia e avea ma mea totino a i latou e tapenaina nei
fuafuaga.
20
9.2
FA’AFATIĀTĀMA’I
Tulaga o Tupe
O se faafitauli oloo tumau pea ona avea ma lu’itau i le Matāgaluega o le tulaga i seleni e faamatu’u mai e
le Mālō mo galuega fai. Talu ai ona o lenei Matāgaluega o se tasi o matāgaluega telē a le Mālō, e
maualuga se pasene o tupe e faamatu’u mai i le Tala Faatatau o le Tupe ma tupe mai pa’aga i fafo. Peita’i,
e le o mafai lava ona gafatia e lenei seleni fuafuaga ma galuega faatino a le Matāgaluega ona o le
anoanoa’i o ona nafa ma matafaioi e tatau ona faatino.
Tulaga o Fale
O le tele o faleā’oga e le ‘ausia tapula’a moomia mo le lelei atoatoa o fale, ma e moomia lava le toe
faaleleia ma faamautū o nei mea totino.
Polokalame Atina’e
O le tele o galuega ma polokalame atina’e a le Matāgaluega e faatupeina e mālō mai fafo. O le ala lea e
ave ai pea le faataua i nei fesoasoani aua le lagolagoina o le pulega a le Matāgaluega ma fuafuaga faalea’o
a’oga. O lona uiga, a faaitiitia nei fesoasoani e ono iai se aafiaga i le faataunuuina ma le ausia o fuafuaga
faatino a le Matāgaluega.
E ui i lea oloo iai lava le faatuatuaga o le Matāgaluega e faaauauina e le Mālō o Sāmoa lenei fesoasoani e
ala i le faamatuu mai o seleni talafeagai aua le faaauauina pea o galuega lelei ma faanaunauga pea mae’a
ia polokalame. O le tuualalo lava lea a le Matāgaluega i tausaga ta’itasi ma oloo maua mai ai pea le
lagolagosua a le Mālō mo le Matāgaluega.
E taua fo’i mo le silafia, e faalagolago tele fesoasoani mai fafo i le tulaga o iai le faataamilosaga o galeuga
a le lalolagi ma mea o tutupu ai ae faapea foi i atunuu oloo ofoina mai ia fesoasoani.
Tagata Faigaluega
E tumau pea le faafitauli o le lē lava o faiā’oga ma tagata ua iai tomai ma agavaa i galuega faapitoa e pei o
masini faaonaponei, ma e avea pea ma faafitauli i atina’e a le Matāgaluega.
21
10.
SAOFA’IGA A LE MATĀGALUEGA O Ā’OGA, TAALOGA MA AGANUU
SAOFA’IGA FUAFUAINA
MINISITA
MINISITA LAGOLAGO
(MESC)
OFISA SILI O PULEGA
ACEO
POLICY PLANNING &
RESEARCH DIVISION
OFISA SILI LAGOLAGO
FAAFOEGA O Ā'OGA
OFISA SILI LAGOLAGO
MATĀUPU A'OA'OINA MA
FUATAGA
VFT – Vāega fou oloo talosagaina
22
OFISA SILI LAGOLAGO
OFISA SILI LAGOLAGO
OFISA SILI LAGOLAGO
OFISA SILI LAGOLAGO
TAALOGA
AGANUU
AUAUNAGA LAUTELE
VĀEGA E FAAULUULU IAI
GALUEGA TAU A’OA’OGA
(VFT)
OFISA O LE OFISA SILI O PULEGA
CEO
Principal Executive
Assistant
Principal
Internal Auditor
UNESCO
Secretariat
Legal Advisor
(PND)
(PNP)
PNP – Proposed New Position
NAFA
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
Ia mautinoa ua faatino mae’ae’a fesootaiga ma le Ofisa o le Minisitā o Ā’oga, Taaloga ma Aganuu;
Ia mautinoa le faasoasoaina lelei o taimi o le Ofisa Sili o Pulega;
Ia saunia lelei le faagasologa o fetusia’iga aua le faaooina atu i le Ofisa Sili o Pulega;
Ia mautinoa le lelei faatino o fesootaiga ma le atunuu ma tagata lautele;
Ia mautinoa le mae’ae’a ma lelei le faagasologa o galuega a le Komisi o le Faalapotopotoga o Mālō
Aufaatasi mo Ā’oga, Saienisi ma le Aganuu;
Ia lelei ma atoatoa le faagasolo o galuega a le Komiti Faafoe a le Matāgaluega;
Ia faasoasoa tatau ma ia mautinoa le faaaogā lelei o alagaoa, ma fautua i tulaga o le faagasologa o galuega;
Ia saunia fautuaga faalētūlāfono ma auaunaga mo le Minisitā ma le Ofisa Sili o Pulega;
Saunia fautuaga mo faiga faavae mo le Minisitā;
Ia saunia pepa mo le Minisitā ma le Ofisa Sili o Pulega i taimi e tatau ai;
Fai ma Sui o le Matāgaluega i Komiti ‘ese’ese;
Faatino galuega faasu’etusi ,a tapena lipoti faalēkuata;
Mataitu le faatinga o le Polokalame o le Faaleleia o Ā’oga Vāega II;
Tapena lipoti i taimi e tatau ai mo Polokalame Atina’e Faalea’oa’oga.
23
FAIGA FAAVAE, FUAFUAGA MA ILOILOGA
ACEO
PPRD
Executive Assistant
Principal Officer
Senior Officer Research
Principal Officer
Principal Information
Analyst
Research & Policy Analysis
Senior Officer Policy
Analysis
(UFOL)
Senior Information Analyst
(EMIS)
Principal Officer
Communication
Strategic Planning
Principal Officer
Monitoring
Senior Informatiobn
Analyst (SEN)
Senior Officer Strategic
Planning
Senior Officer Monitoring
and Evaluation
Senior Communications
Officer
(UFOL)
(UFOL)
(UFOL)
(UFOL) (from OCEO)
(transferred from OCEO)
UFOL – Upgrade from Officer Level
NAFA
FUAFUAGA ALULAU MAMAO
· Ia mautinoa le sologa lelei o Fuafuaga a le Matāgaluega:
· Ia mautinoa le o gatasi o fuafuaga a le Matāgaluega ma fuafuaga a le Mālō;
· Tapena Fuafuaga Faalētausaga a Vāega ta’itasi;
· Faatino le iloiloina faalēkuata o fuafuaga faalētausaga;
· Pulea ma mautinoa le faatinoina o Fuafuaga a le Matāgaluega e ala i:
· Faaauau ona mataitu ma Iloilo fuafuaga;
· Faaauau fonotaga masani a le Komiti o Fuafuaga;
· Ia mautinoa le fesoota’i uma o fuafuaga:
· Tapena ma faamautinoa le talanoaina o le Lipoti Faaletausaga a le Matāgaluega i le Palemene.
SU’ESU’EGA, FAIGA FAAVAE MA ILOILOGA
· Taitai ma pulea lelei le faatinoina o su’esu’ega e fua i le Ta’iala mo le faatinoina o su’esu;ega;
· Fautua i le Pulega Autū matāupu mo su’esu’ega ma iloiloga;
· Faatino su’esu’ega e fua i manaoga o le Pulega;
· Faatino le tapenaina ma le iloiloina o Faiga Faavae;
· Ia mautinoa ma faagasolo lelei faatinoga o le atinaeina o faiga faavae e ala i le:
· Tuufaatasi ma faagasolo lelei galuega a Vāega ‘ese’ese e e manomia;
· Ia ta’ita;i tonu ma faufautua lelei i galuega e manaomia;
· Saunia mae’ae’a pepa o Faiga Faavae mo faiga o faai’uga;
· Lolomi ma tufatufaina pepa o Faiga Faavae ua mae’a ona faamaonia ma faai’ugāfonoina.
· Lagolagosua i le tuufaatasi o le Lipoti faalētausaga a le Matāgaluega.
FAAMAUMAUGA
· Faatino le aoina, tuufaatasi, au’ili’ili ma saunia lelei faamatalaga tau a’oa’oga mo le Pulega ma Tagata Lautele;
· Saunia faamaumauga e lagolago ai Fuafuaga Faataatitia ma faai’uga fai;
· Saunia ma faailoa faaiuga o auiliiliga e tapena iai su’esu’ega ma iloiloga, ma faiga faave;
· Tapena faamaumauga e fesoasoani ai i le faasoasoaina o alagaoa i ā’oga;
· Faatino i tausaga ta’itasi le faitau aofai o tamaiti;
24
·
·
·
·
·
·
Tuufaatasi ma saunia le Tusi o Faamaumauga a le Matāgaluega i tausaga ta’itasi;
Tulimata’i faamaumauga o ā’oga;
Tulimata’i le faamautuina o faamaumauga o le numera a tamaiti ā’oga (SEN);
Saunia faamaumauga mo Fuafuaga ma le faasoaina o alagaoa ma le mataituina o le faatinoga o galuega;
Tapena le Kalena Faalētausaga mo Ā’oga;
Lagolagosua i le tuufaatasi o le Lipoti faalētausaga a le Matāgaluega.
GALUEGA ATINA’E
· Mata’itu lelei ma lipoti le gasologa o galuega atina’e a le Matāgaluega i le Pulega ma le Komiti o Atina’e a le Kapeneta;
· Faalauiloa i le Pulega mo faaiuga talafeagai Pepa mo Galuega Atina’e;
· Saunia pepa o faamatalaga i le gasolo ma faafitauli i le faatinoga o galuega atinae’e;
· Iloilo le faatinoina o galuega atina’e ma lo latou sao i sini ma faanaunautaiga a le Matāgaluega;
· Mataitu le faatinoga o galuega atina’e ma polokalame a le Matāgaluega ma tuuina lipoti faalēkuata i le Pulega;
· Mataitu faamaumauga o galuega atina’e;
· Fesootai ma Paaga Fesoasoani.
FESOOTAIGA
· Tuufaatasia polokalame mo le leitio, televise, pepa faalauiloa mo nusipepa ma ala leo ma le MATAOAOTAANUU;
· Fofoga o le Matāgaluega i matāupu ma polokalame tau a’oa’oga, taaloga ma le aganuu;
· Faatino le Polokalame mo Fesootaiga a le Matāgaluega;
· Fai ma Sui Aloaia o le Matāgaluega i Komiti ma Fonotaga.
25
VĀEGA MO ĀOGA
ACEO
SOD
Executive Assistant
PEO Teacher
Registration Officer
Quality Assurers
PEO level (9)
Senior Registration
Officer (2)
Senior Registration
Officer Primary
District 3 (UFOL)
Senior SP Officer
Secondary
School Review
Officers (PEO level)
Senior Disciplinary
Officer
PEO School
Personnel
PEO Management
Unit
Senior Data
Processor
(UFOL)
Senior SM Officers
Secondary (1)
Senior SM Officers
Primary (3)
Senior Compulsory
Education Officer
(UFOL)
(PNP)
(PNP)
Senior Registration
Officer Primary
Senior SM Officers
Secondary (2)
District 2 (UFOL)
(PNP)
Senior SP Officer
Prrimary (1)
(PNP)
Senior SP Officer
Primary (2) (PNP)
Senior SP Officer
Primary (3) (PNP)
Senior Registration
Officer Primary
District 1 (PNP)
PNP – Proposed New Position
NAFA
LESITALAINA O FAIĀ’OGA
· Amata le polokalame mo le Lesitalaina o Faiā’oga;
· Faatno le polokalame mo le lesitalaina o faiā’oga uma i Sāmoa;
(Ā’oga a le Mālō, Ā’oga a ‘Ekālesia , Ā’oga Tumā’oti ma Ā’oga Faapitoa)
· Mata’itu le faatinoina o Tapulaa Moomia mo faiā’oga;
· Mata’itu ma faatino le ‘auivi o galuega mo le induction framework
· Pulea lelei Aga Tausili mo le galuega faafaiā’oga
PULEGA O Ā’OGA
· Faatino i ā’oga le Ta’iala mo Tapula’a Moomia o a’oa’oga;
· Faatulafonoina galuega faatino a ā’oga i Samoa e mautinoa ai oloo mulimulita’i i Ta’iala mo Tapulaa Moomia mo a’oa’oga;
· Pulea lelei Konekarate mo Pulega o Ā’oga
AUFAIGALUEGA I Ā’OGA
· Pulea lelei o Konekarate mo Pulega o Ā’oga
26
MATĀUPU A’OA’OINA MA FUATAGA
ACEO
CMAD
Executive Assistant
Principal Officer
Multimedia Education
(PNP)
Senior Multimedia
Education
Multimedia Officers (2)
Principal Officer
Multimedia Technical
(Principal Audiovisual
Officer - transferred from
Culture Division)
Senior Multimedia Officer
Technical
(Audiovisual Officer transferred from Culture
Division)
Principal Officer
Primary Curriculum
Principal Officer Secondary
Curriculum
Principal Officers (9)
Principal Officer (13)
(upgrade to SpGr 1)
Multimedia Officer
Technical (2)
SAO Primary and Exams
AO Assessment and Exams
(Upgrade and renamed)
PNP – Proposed New Position
27
Senior Officer
Senior Officer
Samoan Language
English language
(PNP)
(PNP)
Principal Officer
Assessment Management
Info System & Instructional
Support (AMISIS)
Principal Officer
Assessment and
Examination
(upgrade SpGr2 - L6)
Samoan, english, Math,
Science, S/Studies, HPE,
F/Arts, ECE
Language Specialist
Senior Computer Operator
Principal Officer
Inclusive Education
SAO Secondary and Exams
SAO Assessment Dev
SAO Research and
Institutional Supports
AO Assessment and Exams
AO Data & Systems
Management
AO Research and Training
NAFA
Ia mautino le atina’eina o faamatalaga mo matāupu a’oa’oina mo vāsega uma ina ia talafeagai ma ai
faanaunauga moomia o le atunuu:
·
·
·
·
·
·
·
·
Atina’e le Faiga Faavae Aoao mo Matāupu a’oa’oina mo le faamaonia e le Komiti Aoao mo
Matāupu A’oa’oina
Galulue faatasi ma le Komiti Aoao mo Matāupu A’oa’oina ina ia mautino le iloiloina o le
Faiga Faavae Aoao mo Matāupu A’oa’oina ma Faamatalaga o Matāupu
Ofo le lagolago mo le Komiti Aoao mo Matāupu A’oa’oina
Ia pulea lelei le atina’e o faamatalaga o matāupu a’oa’oina mo matāupu uma
Fesoasoani i faiā’oga ia mata’ali le faatinoga o faamatalaga o matāupu a’oa’oina e lagolago ai le
faatinoga o Faiga Faavae mo Matāupu A’oa’oina i fonotaga ma asiasiga
Tapena lipoti o asiasiga, fonotagata ma a’oa’oga e faailoa ai faafitauli ma fautuaga mo le Pulega
a le Matāgluega
Feutagai ma le Ofisa Sinia – Atina’eina o Faiā’oga e fuafua a’oa’oga mo faiā’oga, Pule Ā’oga
ma Asiasi Ā’oga, i le faaaogāina o le
Faiga Faavae mo Matāupu A’oa’oina ma faamatalaga o matāupu a’oa’oina
Mataitu le lava o alagaoa e lagolago ai le a’oa’oina o matāupu
·
·
·
·
·
·
Pulea le atina’eina o alagaoa e algolago ai matāupu a’oa’oina e aofia ai ma alagaoa faatekonolosi i se
tulaga lelei ma talafeagai e fua i le fuafuaga ua malilie iai ma le faagasologa ole lolomiina o alagaoa
Faatu ma faamautu komiti mo matāupu
Faatino le iloiloina faavaitaimi o le faaaogāina o alagaoa e lagolago ai faamatalaga o matāupu a’oa’oina
e fua i le Fuafuaga mo le Iloiloina o Fuafuaga.
Feutagai ma le Ofisa Sinia – Atina’eina o Faiā’oga e fuafua a’oa’oga mo faiā’oga, Pule Ā’oga ma
Asiasi Ā’oga i le faaaogāina o alagaoa e lagolago ai le faatinoga o le galuega,
Faatino asiasiga e matitu ai ma mautinoa o faaaogā lelei alagaoa
Atina’e metotia mo le faaleleia o a’oa’oga
Mataitu fuataga ia o gatasi ma faiga faavave ma faanaunauga aoao:
·
·
·
·
·
·
·
·
·
Ia mautinoa oloo talafegai vāega ‘ese’ese o fuataga ma faiga faavae ma faanaunauga o le atunuu
Galulue ma le Komiti Aoao o Fuataga aua le iloiloina faavaitaimi o faiga faavae ma le taiala mo fuataga
Filifili ma a’oa’o tagata agavaa e saunia, lauliliu ma togia pepa o su’ega, atoa ai ma e ē faafoea le
faatinoga o su’ega
Feutagai ma le Ofisa Sinia – Atina’eina o Faiā’oga e fuafua a’oa’oga mo faiā’oga, Pule Ā’oga ma
Asiasi Ā’oga, o ē togia pepa su’ega, o ē saunia pepa su’ega, ma e faafoea su’ega i le faatinoga a’oa’oga
Fesootai ma le Vāega e Fa’afoega o Ā’oga mo le faafoega o su’ega aoao mo le Vāsega 8 ma le 12,
ma le SPELL mo Vāsega 4 ma le 6, ma le Vāsega 13
Feutagai ma tuufaatasia fuafuaga o fuataga ma saunia faamaumauga ma lipoti faatasi ma le Vāega o
Faiga Faavae, Fuafuaga ma Iloiloga Atina’e ma pulea lelei polokalame mo su’ega [item bank system]
Faatino su’esu’ega mo le talafeagai o metotia mo fuataga
Faatino fua faatusatusa o fuataga
Mataitu ma iloilo galuega ma polokalame o fuataga
28
VĀEGA O TAALOGA
ACEO
SPORTS
Executive Assistant
Principal Sports Officer
Management
Senior Sports Officer
Sports Officer
Management (2)
Principal Sports Officer
Community Unit
Principal Sports Officer
School Unit
(project - proposed to be
absorbed by MESC)
(PNP)
Senior Sports Officer
(Upolu)
Senior Sports Officer
(Savaii)
(project - proposed to be
absorbed by MESC)
(project - proposed to be
absorbed by MESC)
Sports Officer Upolu (2)
Sports Officer Savaii (2)
(project - proposed to be
absorbed by MESC)
(project - proposed to be
absorbed by MESC)
Driver (Upolu)
Driver (Savaii)
(project - proposed to be
absorbed by MESC)
(project - proposed to be
absorbed by MESC)
Senior Sports Officer
Primary
Senior Sports Officer
Secondary
(PNP)
(PNP)
Sports Officer Junior
Sports
Sports Officer Special
Needs
Sports Officer Secondary
(PNP)
PNP – Proposed New Position
NAFA
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
Tuufaatasi, mata’itu ma Iloilo le faatinoga o le Faiga Faavae mo Taaloga.
Mata’itu, Iloilo ma lauliliu le faatinoina o le matāupu o le Soifua Mālōlōina ma Faamālositiona i ā’oga
Faatautai a’oa’oga mo faiā’oga i tomai e laufalī ma ta’ita’i ai le faatinoga o le matāupu o le Soifua Mālōlōina
ma Faamālositino.
Siitia ma faalauiloa taaloga ma polokalame tau i le soifua mālōlōina i ā’oga mo tamaiti e iai manaoga faapitoa.
Tuufaatasi ma faatupe a’oa’oga mo faiā’oga e mafai ai ona avea ma laufalī ma ta’ita’i faamaonia i nuu ma afioaga i
tulaga faavāomālō
Faamalosi ma faalautele le ‘auai o tagata i taaloga ma faamālositino talafeagai i tafa uma.
Feutanai ma faatino semina mo le pulea ma le faatinoina o taaloga in aia faamautu ai le faamaoni ma lelei faafoe
taaloga i totonu o Asosi ta’itasiFaamalosia ma siitia le tulaga o tauvaga faaitūmālō mo ā’oga ma le atunuu.
Faamautu, faatautai ma iloilo le Polokalame mo le totogiina o Taaloga
Fausia ma faleleia malae taalo ina ia ausia tapulaa moomia faavāomālō.
Faatau ma tufatufa mea taalo talafeagai.
Feutanai ma faamalosia le galulue faatasi ma le Komiti o Taaloga a Sāmoa ma le Olimipeka ina ia mautinoa e:
Lagolago le Mālō e talimālō i taaloga i totonu o Sāmoa ma atunuu i fafo
Ofoina fesoasoani i tomai ma agavaa ma seleni e lagolago ai tagata taaalo ma au a le atunuu e tauva i
taaloga faavāomālō
29
VĀEGA O AGANUU
ACEO CULTURE
Executive Assistant
Principal Cultural
Officer
Senior Culture Specialist
Principal Archives
Officer
Curator
Senior Officer
Senior Officer
Senior Officer
Senior Officer
Arts & Cultural
Development
Heritage Development
Collections &
Exhibitions
Information & Tours
(UFOL)
Senior Digitization
Officer
Senior Archives Officer
Principal Librarian
Senior Librarian
(PNP)
(UFOL)
Culture Specialist
Assistant
Senior Information
Officer
Archives Preservation
Officer
Senior Library
Assistant
(PNP)
(6)
Library Assistant
(9)
PNP – Proposed New Position
NAFA
Aganuu
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
Faailoa vāega taua ma faafitauli o o ata, ma tu ma aga mo su’esu’ega ma le atina’eina o Faiga Faavae.
Tuufaatasia su’esu’efa ma faailoa faamaumauga e lagolago ai le atina’eina o Faiga Faavae.
Tuufaatasi, atina’e, mata’itu, Iloilo ma lauliliu le faatinoga o le Faiga Faavae mo ata ma tu ma aganuu.
Faailoa ma faamalamalama le Vāega mo le Aganuu.
Fuafua auala e famalosia ai le galulue faatasi a pa’aga oloo galulue i le Vāega mo le Aganuu.
Faasao ma teumalu tala tuu a Samoa e ala i le tuufaatasia ma lolomiina le Samoa Ne’i Galo.
Ia mautino le atina’eina o le nofoaga mautū mo le aganuu ina ia mafai ona faasaoina ai measina fai tino ma
measina lē faitino faaleaganuu a Sāmoa
Fuafua ma tapena aumalaga mo faaaliga faavāomālō ma totonu o le Pasefika e ‘auai atu ai Sāmoa.
Fuafua feagaiga ma maliliega talafeagai e mafai ona saini aao iai Sāmoa.
Fale Mata’aga o Sāmoa
·
·
·
·
·
·
·
·
Galue e avea ma ta’imua e teu ai faamatalaga ma faamaumaug aua le malamalama ia Sāmoa ma lana aganuu ma
lona si’os’iomaga
Galue e faaliliu, faasao ma siitia le tulaga o faamaumauga lē faitino a Sāmoa ma ona nuu tuaoi
Siitia le taua o le faasaoina ma le tausia lelei o le siosiomaga o Samoa mo ona tagata
Faamautu le taua o le faalautele o le tomai ia Samoa ma ana mea sina e ala atu i faalauiloa, mataupu a’oa’oina,
ma tagata tafafao maimoa mai
Faailoa i tagata faafitauli ua iai Samoa ma lana aganuu e pei o le mou atu o tomai I folauga, mea taulima ma le
faiga o le afa,
Galue e faalautele ma avea ma faapogai o le malamalama ma su’esu’ega, ma galulue faatasi ma faalapotopotoga
ma iunivesite e faatino semina m.m.f
Galulue so’oso’otauau ma faalapotopotoga o Fale Mata’aga i le lalolagi ma le Pasefika e tuufaatasi polokalame e
faalauiloa atili ai:
Fuafuaga ma faanaunauga e saofāgā iai Sāmoa ma ana atina’e
30
Faamaumauga Taua
·
·
·
·
Tuufaatasi, siitia ma faaleleia auala ma metotia mo le fausia, pulea ma le teu maluina, faalēaogaina,
faasao ma le faaaogaina o faamaumauga.
Ia teu malu, faasao, pulea ma ia saofāgā faamaumauga oloo iai faamumauga taua i le Pulega e pei
ona faailoa mai i le Tūlafono
Faatino su’esu’ega ma saunia fautuaga i le pulea ma le faasaoina o faamaumauga o Sāmoa oloo
iai ona faamaumauga taua
Talosaga mo le faamatuuina mai o le pulea ma le vaaiai lelei o faamaumauga e lē o i le Pulega,
ae talitonu le Pulega e iai lona taua ma e tatau ona i le Pulega
’Au’aunaga Faafaletusi
·
·
·
·
·
·
·
Ofoina ‘au’aunaga faafaletusi mo ā’oga ma le atunuu
Ia maua i le faletusi tusi ā’oga ma tusi o faamaumauga mo ā’oga ma le atunuu
Sailiili ma su’esu’e auala e faaleleia atili ai le ‘au’aunaga faafaletusi
Faatino a’oa’oga mo le ‘aufaigaluega i tomai ma agavaa tau i le faletusi
Faatino galuega faaleleia o faletusi
Tuufaatasi se faiga e faamaumau ai tusi tuai ma tusi ā’oga ua le toe faaaogāina,
Faamautu ma Iloilo faamaumauga mo le faletusi
31
‘AU’AUNAGA LAUTELE
ACEO
Corporate
Services
Executive
Assistant
Principal
Accountant
Senior
Accountant
Senior Asset
Management
Officer
Senior HR &
Payroll Officer
Senior
Administration &
Transport Officer
Accountant
Senior Stores
Officer
HR & Payroll
Officer
Driver
Assistant
Accountant
(Payable)
Senior Accounts
Officer (Payable)
(2)
Accounts Officer
(payable) (2)
Accounts Officer
Receivable
HR & Payroll Clerk
Senior
Procurement
Officer
Head Cashier
Principal
Information &
Technology
Officer
Principal HR and
Payroll
Procurement
Officer
PNP – Proposed New Position
32
Senior
OfficerSystem
Support
System Support
Officer
Senior Officer
Systmes Support
PC Networkficer
(2)
Building &
Maintenance
Manager
Principal Records
Officer
Printing Manager
(PNP)
Foreman
Handy Man
Groundsman
(PNP)
(PNP)
Head Binder
Head MAchinist
Head Pre-Press
Senior Records
Officer (2)
Binder Operators
(3)
Machine
Operators (3)
Pre-Press
Operators (3)
Records Officers
(3)
NAFA:
Fa’atalanoa, fuafua, sāuni ma fa’ataoto le Tala Fa’atatau o le Tupe:
· feutaga'i ma le Ofisa o Tupe, Komisi e Pulea Galuega o le Malo ma le Komiti o Tupe o le Palemene i le fuafuaina o
matā’upu tau tupe;
· tu’uina atu fa’amatalaga o le fa’aogaina o tupe i ta’ita’i o vaega ta’itasi ma sui o le fono a le pulega i taimi tatau ai;
· tu’uina atu fautuaga tau tupe i taimi talafeagai ina ia ōgatasi ma tupe fa’atagaina;
· ia iloilo toto'a le tūlaga o le fa’aogāina o tupe ma fautua i le Komiti Fa’afoe ma le Ofisa Sili o Pulega i auala e
fa’asoasoa ai tupe mo galuega fa’atino; ma
· ia mautū ma tausia lelei fa’amaumauga ia sa'o ma fetaui tonu mai lea taimi i lea taimi.
Ia fa’afoe lelei ma ma'ea'ea fefa’atauaiga tau tupe mo le Matägaluega:
· Fa’atino ma mata’itū fuafuaga o le fa’asoaina o tupe ma le tali atu i le fa’asoaina o tupe (Alu mamao);
· fa’atino ma mata'itū faiga aua le puipuiina o fa’amaumauga o tala o le tupe;
· ia mautū ma tausia lelei fa’amaumauga ia sa'o ma fetaui tonu ma le taimi nei;
· Ia tausia le tulafono ma faiga fa’aletulafono o tupe a le Malo Samoa ma le toe fetu’una’iga o tala i le tupe; ma,
· toe iloilo ma fa’alelei atili le fesoloa’i o galuega tau tupe mo le Matāgaluega.
Ia mautinoa ua lelei ma mā'ea'ea le fa’afoega o galuega a le Matāgaluega:
· ia ōgatasi le fa’atinoga uma o galuega ma fuafuaga a le Mālö o Samoa;
· Fa’alelei le galulue va latalata ma Komisi o Galuega o le Malo ma le Matagaluega o Tupe i vaega tau tagata
faigaluega;
· tulimata'i, ma fa’amaumau lelei auala talafeagai ma manino mo gaoioiga uma tau totogi (Alu mamao)
· su'esu'e, au’ili’ili, iloilo ma fa’atūina auala lelei e fa’atino ai galuega;
· tulimata'i le fa’atinoina e le Matāgaluega o mamanu, fa’avae ma ta'iala manino mo le fa’atinoga o galuega ;
· ia mautū ma tausia lelei fa’amaumauga tau totogi ia sa'o ma fetaui tonu ma le taimi nei;
· fa’atino le aveina o meli i Savaii ma Upolu; ma,
· ia fa’aleleia le fa’asoasoaina o ta’avale mo vaega ta’itasi.
Ia lelei ma manino le fa’afoega o galuega i le ofisa tutotonu:
· tulimata'i le fa’agāsologa o le fa'afaigaluegaina, tofiaina, fa’amavaega, o e malolo manumalo mai le Ofisa tutotonu
ma le aufaigaluega faiā’oga;
· mata’itū mana’oga o le aufaigaluega ma tala o tupe, ma fuafua lelei a’oga talafeagai;
· tu’ufatasia ma fa’atino le tapenaina o ata o fa’atinoga o galuega ma fuafuaga fa’aauau;
· mata’itū auala o le fa’afaigaluegaina ma auala o faiga filifilga ma ona fa’asologa ma lipoti i masina ta’itasi;
· ia mautū ma tausia lelei fa’amaumauga i totonu o faila mo le aufaigaluega uma;
· auiliili ma tausi lelei fa’amaumauga a le Matāgaluega;
· tausia lelei fa’amaumauga ma fetusiaiga mo le Matagaluega; ma
· ia mautinoa le mamā ma malōlōina le potu e teu ai fa’amatalaga.
Ia mautinoa le lelei ma ‘ato’atoa o le lolomiina o tusi mo le Matāgaluega ma Ā’oga
· ia lolomiina uma tusi mo le Matāgaluega ma a’oga i taimi fa’atulagaina;
· ia lōmia, fa’aputu ma tu’ufa’atasia nisi tusitusiga e fa’amaonia mai e le Pulega autu;
· galulue fa’atasi ma le vaega o Fa’afoeina o Ā’oga ma le vāega o Matāupu A’oa’oina, Tusia’oga ma Fuataga i ni
lomiga mana’omia;
· ia iai ni fa’amaumauga o lomiga uma;
· fa’atino le fa’aleleia o galuega ma masini i taimi talafeagai lelei;
· fa’amaumau malosiaga o masini ma le umi o le fa’aogaina; ma,
· fa’atino a’oa’oga mo le aufaigaluega i masini lomitusi uma.
Vaega Taufa’aofi o Fa’amaumauga ma Feso’ota’iga fa’atekonolosi
Ia fa’afoe lelei galuega ma feso’otaiga fa’aonapönei:
· fa’afoe, iloilo ma toe su’esu’e le fa’aogaina o mea faigaluega mo fa’amatalaga ma feso’otaiga;
· tapena ma fa’atino ni auala fa’aopopo e uiga i meafaitino ma ni fa’amatalaga talafeagai mo le Matagaluega;
33
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
Tapena ni faiga fa’avae ma ni fa’amatalaga e tu’uina atu i le Pulega e uiga i mataupu tau tekonolosi i le
fa’aogaina ma le fa’atauina mai;
Tapena ni fuafuaga mo le fa’aogaina o a’oga o meafaitino mo fa’amatalaga ma feso’otaiga o se mea
faigaluega mo le a’oa’oina o tamaiti;
Tapena se faiga fa’avae mo le 5 tausaga e atina’e ai o le malamalama I mataupu tau fa’amatalaga ma
feso’otaiga mo le Matagaluega ma a’oga;
Ia avea le Ofisa tutotonu ma nofoaga autu e taula’i ai fa’amatalaga ma feso’otaiga a le Matagaluega;
Ia galulue fa’atasi ma vaega o Fa’afoega o A’oga ma le vaega o Mataupu A’oaoina, Tusia’oga ma Fuataga i
le vaaia lelei o fa’amatalaga ma feso’otaiga i totonu o le Pulega;
Galulue ma Ofisa tutotonu I fa’asologa o galuega ua fa’amaonia e le Matagaluega;
Vaia lelei le puipuia o masini aemaise o le laveaina taimi o fa’alavelave fa’afuase’i;
Fa’atino galuega mo le puipuina o masini mo fa’amatalaga ma feso’otaiga;
Toe fetu’una’i masini fua I manaoga;
Tapena fa’amatalaga e lagolago ai mo masini fou;
Matau manaoga fa’apitoa o le aufaigaluega ma faia’oga;
Ia faia ni a’oa’oga ma ia iai ni fa’amaumauga o tomai ausia ma le maualuga o a’oa’oga; ma
Matau ma iloilo fa’atinoga o galuega o i latou olo’o fa’afaigaluega fa’akonekarate
34
VĀEGA E FAAULULU IAI GALUEGA TAU A’OA’OGA
ACEO
Sector Coordination
(PNP)
Executive Assistant
(PNP)
Financial Advisor
(PNP)
Contract Management
& Procurement
Monitoring &
Evaluation Advisor
(PNP)
(PNP)
Policy & Advocacy
(PNP)
PNP – Proposed New Position
NAFA
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
Fuafuaga Alualu Mamao
Ta’ita’i fuafuaga alualu mamao a le Vāega,
Feutana’i ma malilie i taunuuga ma vāega e faamuamua,
Tuufaatasi ma mata’itu taunuuga o galuega faatino,
Mata’itu le faava’a o galuega faatino e fua i vāega e ave iai le faataua a pa’aga oloo fesoasoani mai i le tala
faatatau o le tupe
Vaaia o Tupe
Ta’ita’i le tuufaatasia ma le pulea o le faavaa mo galuega faatino a le vāega o a’oa’oga,
Faamautu fesoasoani mai le Mālō ma pa’aga mai fafo mo seleni e faatino ai galuega
Pulea le faatau mai o oloa ma auaunaga e aofia ai ma galuega faakonekarate
Tuufaatasi galuega a le Vāega Tau A’oa’oga ma pa’aga e faatino ai faanaunautaiga o le Vāega e Faauluulu iai
Galuega Tau A’oa’oga
Tuufaatasi auala mo le faatinoina o le Fuafuaga mo le faatupeina o galuega
Ia mautinoa e usitaia o ta’iala mo le faaaogāina o tupe, konekarate ma auaunaga a le Mālō o Sāmoa ma paaga
oloo ofoina mai fesoasoani tau tupe
Pulea, tuufaatasi ma tapena ala o fesootaiga i le va ma Minisitā ma Vāega o e Faauluulu i ai Galuega tau
A’oa’oga [Sector] ina ia siitia ma galulue fegalegalea’i pa’aga oloo ofoina mai fesoasoani ma le tulaga o iai le
faatinoina o galuega tau a’oa’oga
Faatino le Fuafuaga mo le fatupeina o Galuega Tau A’oa’oga
35
36

Documenti analoghi

OFISA O LE PALEMIA

OFISA O LE PALEMIA O le Matagaluega o le Va-i-Fafo ma Fefa’ataua’iga (lea ua ta’ua nei“o le Matagaluega”) na fa’avaeina aloa’ia i le aso 1 Iulai 2003 i lalo o le Tulafono o Fa’atulagaga Fa’aminisita ma Matagaluega 20...

Dettagli

international companies amendment bill 2015 tulafono tau faaofi o

international companies amendment bill 2015 tulafono tau faaofi o Ua taumafai le Tulafono Tau Faaofi e teuteu le Tulafono o Kamupani Faava o Malo 1988 (“Tulafono”), e tagofia ai tulaga faaletonu ma lē atoatoa ia na faailoa mautinoa i le Lipoti a Samoa o le Laasag...

Dettagli

Toe tu mai le oti— toe fo`i i le a`oga Maualuga mana`oga

Toe tu mai le oti— toe fo`i i le a`oga Maualuga mana`oga Ae fai mai Paul Gilbert, o le alii polofesa i le mafaufau, e le fai fai pea le malosi o lena alofa. O iai i latou e maua i ai le tumu, ae i’u lava ina osaosa le ‘ato alofa a o gasolo le taimi. La l...

Dettagli

Ne ‟i Solo le falute! - Tala o le Vavau o Samoan Mythology

Ne ‟i Solo le falute! - Tala o le Vavau o Samoan Mythology O tusi Samoa sa ia faitau ai, o lo ‗o i to“… ia fa’amalosia fanau ina ia fa’atasi atu i mafaufau i ai, ‗a ‗o feagai o ia tonu o fale tusi. ma ana a‘oa‘oga. sauniga o lo ’o faia lea i lea aso Sâ ma ...

Dettagli

CASINO AND GAMBLING CONTROL AMENDMENT BILL 2015

CASINO AND GAMBLING CONTROL AMENDMENT BILL 2015 Ua taumafai le Tulafono Tau Faaofi e teuteu le Tulafono o le Faafoega o Kasino ma Taaloga Eseese Tau Tupe 2010 (“Tulafono Autu”). O sini o le Tulafono Tau Faaofi e faapea: (a) e faatonutonuina ai f...

Dettagli

2009 Teuteuga o le Tulafono o Nakoti Nu. 17 SAMOA

2009 Teuteuga o le Tulafono o Nakoti Nu. 17 SAMOA O SE TULAFONO e teuteu ai le Tulafono o Nakoti 1967, ma mo faamoemoega e fesootai i ai. [27 Oketopa 2009] UA FAIA e le Fono Aoao Faitulafono a Samoa i totonu o le Palemene ua potopoto e faapea: 1. ...

Dettagli

Tautinoga o - Pacific Asian Counseling Services

Tautinoga o - Pacific Asian Counseling Services • Fesoasoani mo e o lo’o mo’omia le fa’amatala upu i so’o se gagana. Feso’ota’iga vave mo tagata e mana’omia le fesoasoani i taimi ua tapunia ai le ofisa. O taimi e tapunia ai le Ofisa o le PACS e...

Dettagli