Zogos e usanzias - Associazione Santu Sidore
Transcript
Zogos e usanzias - Associazione Santu Sidore
ZOGOS – USANZIAS – MANERAS DE NARRERE In custu follu ammos iscrittu tottu sos zogos e usanzias chi nos ammentaimmis dae su 1960 finas a oe po chircare de costoire custa tradizione chi tenimos. Chie si siada podede iscriere a sa posta elettronica nostra po azzunghere o currezzere carchi cosa irmentigada o irballiada.Grazie ZOGOS 1. A la lampa a la lampa ( a la lampa la lampa chi mori chi campa chi campa chi mori santu sarbadori) 2. Sa Tappa ( culazzu, sa mesura, buttones o dinari, a sa femminina, s’urtimu iogu) 3. Su Tiru (acchiccare, pettire, apizzu, rughe o crastu) 4. Trintunu ( chie es cuadu es salvadu su primmu chi essidi contada salve a tutti) 5. Tochi fue 6. Tene Tene (bettadinde) 7. Barriera ( su pische, su frissiolu, su pensamentu er su ostru, a bessire) 8. Sordaria Noa 9. Su Sedattu ( a nadu mamma a mi dare su sedattu) 10. Muso ( a sae tres bortas tacchetto in paneri) 11. Luna Monta ( luna monta, a due a due, tre re, quattro spazzini, cinque granate, sei morti…. Sette spade…. Otto cadaveri Nove…..dieci porci …undici sudici . te la metto te la tolgo te la rimetto alla prossima te la te la rimettero’…………………..) 12. Brincare a coddos 13. Garreddu ( cun laddaras o cun pallinas coloradas de idru) 14. Laddaras 15. Carru, ( subra de sa chimma sos atteros in dai segus, si arrivaiada su mere fuire e adduraiada solu) 16. Su sedattu 17. Casella (mezza luna, sas origas) 18. Ceo re o re ( quanti passi devo fare per arrivare alla tua regia, uno di gambero….) Regina o Reginella 19. Color color 20. Pedrischeddas 21. Pedrischedda cuada 22. Minestrone 23. Mamma cullera ( mamma cullera ha fattu su pane, picculu a mie picculu a su cane) 24. Serra Serra ( palas a terra, palas a muru su sorighittu ch’intrada in su muru) 25. Manu in cogone ( cun sas manos intrecciadccas e unu supra) 26. Su muccadoreddu cuadu 27. Mosca cieca 28. Su tappaculu ( si leaiada unu pizzinu e s’afferraiada a cambuzzos e si attrippaiada su culu a su muru) 29. Serra (filu intrecciadu?) (leammilu) 30. Cuare una cosa ( abba abba, fogu fogu) 31. Penitenzia (dademi unu pinzos. teves basare a….) 32. Sur place in Bicicletta 33. Palla Avvelenata (tottus si cheriana atalanta) 34. Palla Prigioniera 35. Cartas 36. Sette e mesu lezzittimu 37. Tressette 38. A matulu 39. Su dimandadu 40. Su sorighe 41. Matulu Furadu 42. A figurinas 43. Su Muccadoreddu 44. Currere intro de rodas de cammiu o de macchina 45. A Canisteddu 46. A Funedda ( pomo arancio, lisa lisetta lima limone arancio mandarino.) 47. Chi e’ chi e’ 48. Su cazzottu 49. Cartolinas a indovinare( auguri e felice anno nuovo, fervidi auguri, buona pasqua…..) 50. A intrecciare filu in manos 51. A che lu ettare ( unu supra de su coddu e s’atteru) 52. Zogu comporadu pippiolu chi si abberiada e si illonghiada, atter’unu calaiada finas a terra e poi torraiada a pigare, ZOGOS ARTIGIANALES 1. Isola (roccu, roccu de punta de lima, mi che lu serro, cale chirras, isola tre corpos intro e irbarbadu, chie tenede s’isola, permissu a ponnere su pè, unu corpu e si ficcaiada a binchidu, una I po chirrare su terrinu chie si avvicina de piusu a sa I) 2. Chircu ( sa meccanica, chircos de carrazzolu, rodas de macchinas cun d’unu fuste) 3. Bardufula ( a la ispaccare, puma tronu caddu, a nd’e la pesare, a bi la ettare, a su tiru a suttacoddu a tottu coddu, lenza de mastru e muru, non c’e’ doccula a posto suo, doccula c’e’, bardufula e suora Antonia, de ozzastru, de pirastru, su crau) 4. Carru (de ferula, mesas de ferula, peighinos de ru’, boes de trigu moriscu, su iuale de linna,sas gerdas de canna, sas rodas de linna o de ortigu, a battire unu viazzu de faschinas de chessa) 5. S’aradu e linna fattu dae sos mannos dae s’iscrareu 6. Carruzzu (una canna cun sa roda de ortigu e unu cantu de linna po appiccare su bottu e su latte, colliada sa roda in s’impedradu) 7. Carburo ( su carburo chircadu dae sas candelas de santu portolu e santa sarbana, ha fattu candela, su bottu de iscatuletta fidi menzus bassu, toccaiada de li faghere su buccu, fidi prus siguru a ponnede fogu cun d’una canna e unu cantu e papilu, sos mannos non cheriana ca fidi perigulosu, noche fuimmis) 8. Carru armadu (dae sos rotulos de linna de filu po macchina e cosire, arroccaiada) 9. Freccias ( s’arcu fattu dae sos paraccos birdes e sa freccia gai etottu, si fahiana arcos e freccias puru tottu de ferru dae sos paraccos modernos) 10. Fusile e linna (cantu e taula cun su pittighe de linna e olasticu) 11. Volante de canna ( cun sas alettas de cartone e po ziare su tagliu inclinadu, a correre cun su volante in manos ca ziraiada, lu ponian in sas binzas po isulliare su puzzone 12. Sa Sirena (unu bicculu e lama de cussu chi usaiana a serrare paccos cun presorzu po moliare) 13. Zonchette (de pabilu) 14. Berretto e mastru muru dae saccu e carchina e punza 15. Cartolina cun elasticu allorigadu 16. Taulone cun ozzu seu 17. Monopattinu (sos cuscinettos, s’isterzu) 18. Ranas (sa muscula, sas dentes, de canna e de linna) ( misericordia a su mommodinu) 19. Sa matraccula 20. Sas Taulittas 21. Pippiolu (de canna, de fenarzu., a duos buccos) 22. Tirolasticu ( cambas de caucciu’ , poddigales, a forchidda. Piliesses, podera a prendere, a chircare bottinos bezzos in su muntonarzu po faghere sos poddigales) 23. Sa Frunda (cun su chintorzu) 24. Iscopidu’ (ciroloi) 25. A caddos de canna 26. Carruzzu de iscatula e sardinas( si iughiada sas rodas fini fattas dae sos rotulos de filu) 27. Zuccas cun istialica 28. Su bracciale de pedde USANZIAS Tennere signorinas e signores de riu ( funtana ezza. Funtanedda, funtana ortu, caramarzos) Tennere zirriolos pedde in sa perca e peppe ninu Chimma Littos Bezzos Centesimos A Bussare iannas A furare fae ( non de ammos prenu sas pettorras) A menduledda A melinchedda A Iscaluzzare (in sa inza de…..b’hada goloppo e muscadellu, abberimos sa iaga cun sa leppa, non faghede a b’intrare, b’este issu tentande) A isulliare puzzones dae su trigu ( cun d’unu bottu de lama e pedrischeddas intro e a boghes) A Chircare nidos de buffularzu, a bettare nidos ( a c’arroccare a sa cresia e sa ittiri) A nde ettare su nidu e su zilibriu in sas roccas A arrostare ( maleducados, cafones) A aberrere friscos e lucchettos A battire gelatos dae su mastru mario intro de unu ziccherone A comporare arancinos, conserva, zicculates triangolares o de 15 o crema alba A gherrare a istrampadas A faghede sigarettas o zigarros ( carchi orta cartinas e trinzadu cun sa macchinetta attida dae emigrados) A s’abba muda A no riere Su panereddu A Zogare in sa pazza e sa trebbia A zogare a billiardinu e a ping pong in sa domo longa A biere rint in tin in s’acli (nocciolinas) A currere a caddu a s’ainu A chircare alluminiu e lana a la dare a stracci becci in cambiu de palloncinos A piscare a manos A pigare a sa rughe A bagnare in basones o in su poiu e torcari o in ordari A brincare fogos a santu iuanne A sa festa degli alberi a Santa Sarbana ( cun su mastru Cuccuru chi dirigiada cun su paraccu si cantaiada “ Tra vent’anni saremo giganti ombreggianti all’italico sol o fior) Sa luttrina ( Dio puo’ fare il mare? I sette sacramenti sono sette I° battesimo 2° cresima 3° Eucaristia…… ) Sa Fiordana Su sonette ( bravi alpini, su piccolo, a unu chirru e s’atteru) Su leppereddu COSAS CHI SI NARAIANA A su mortu mortu ( dademi su mortu mortu si no bos cago s’ortu, dademilu como si no bos cago sa domo si minde dades meda bos cago sa carrela si mi nde dades pagu bos cago su tianu si minde dades nudda bos cago sa terudda) Piperu sanu ( piperu sanu andada in pranu andada e benidi in bia peri in bia posta cuccuru imposta cuccuru austu chi sinde pesede chi andede custu……..) Custu er su porcu, custu l’ha mortu custu l’hada uscradu custu si lu ada papadu e a piccirineddu (nudda c’hada iscopiadu) non nde l’ha lassadu Si cun Bachis ti pones a cantare sa notte de stanotte ti l’ammentas sa peddes arridas las faghimos lentas - Bachir biccu barranzellu ( capitanu de soddio si m’attoppas ti lu iscrio in sa punta e su capellu Bachir biccu barranzellu) (Bachi biccu nachi fidi unu chi fidi in bidda) Sana sana, merda funtana, merda chiliru, sanadebilu Unu in domo e nanni minudu, duos in dommo e sos ruos, tres in dommo e nanni pes battono in domo e caga piattos chimbe deo cagande e tue linghinde sese in domo e sos rese sette in dommo e caghette otto in dommo e cappotto, noe in corpus de unu oe deghe in corpus de una erbeghe undighi sos maccarrone si cundini doighi sos maccarones si costoini treighi sos maccarrones si papeini Proe proe baccas e boes baccas e bitellos proe proe Pascale panzi mannu frussiesu s’imperadore e sa figamorisca cando iede sa matta sinde attristada ch’iscudede sa leppedda dae tesu pascale panzi mannu frussiesu (Pascale Tappa ?) pipiri pibiri a tottu pibiri a tottu baccu fori tabaccu tottu piroi puhh (campidanesu ) Unu dunu tene catene teco tecano melo melano mammecche sandecche Sant’antiogu sant’antiogu unu abbunzu iuto in s’ogru si er mannu ogaddecchelu si es piccoccu ingullidechelu Zia rosa zia rosa babbu tou ch’este in bosa mamma tua er morinde zia rosa baedinde Silenzio perfetto che passa gigetto coi tre cagnolini silenzio bambini Alla larga alla stretta pinocchio in bicicletta che ha perso la maglietta che ha perso le mutande pinocchio senza gambe (1) Alla larga alla stretta ci fu una bomboletta portata da Parigi con i calzoni grigi alla pì alla po’ la bomboletta se ne andò alla pì alla pà la bomboletta tornò qua (2) Quando passa la fanteria con tutti li suoi cavalli mamma che pappagalli non li posso veder Quando passa il bersagliere col suo bello cappello mamma ca sono bello mi voglio maritar Tore tore senza motore senza binzina tore no camminada Agatta agatta mendula iscatta mendula chiu agattadebilu (Finidu su 30 de ENNARZU 2008)