Il suicidio di di Seneca

Transcript

Il suicidio di di Seneca
Il suicidio di Seneca
Morte di Seneca, Paolo Giordano
Gio
Indice
1. Descrizione della morte di Seneca
eca di Tacito
2. Legittimità del suicidio
3. Imparare a morire
• Seneca muore nel 65 d.C.
.C.
• Considerato complice della congiura pisoniana
• Costretto a togliersi la vita
• Le sue ultime ore vennero
nero descritte dallo storico
Tacito
• Seneca le affrontò con ser
serenità, affiancato dalla
moglie, infine salvata dai pretoriani
p
di Nerone
•«Seneca, quoniam senile
seni corpus et
parco victu tenuatam
am lenta effugia
sanguini praebebat, crurum
crur
quoque et
poplitum venas abrum
brumpit.» (Tacito, Annales
LXIII)
•«Seneca interim, durante
duran tractu et
lentitudine mortis, Statium
Sta
Annaeum,
diu sibi amicitiae fide et
e arte medicinae
probatum, orat provisum
ovisum pridem
venenum, quo damnati
nati publico
Atheniensium iudicio
cio exstinguerentur,
promeret.» (Tacito, Annale
nales LXIV)
• «Exim balneo inlatus
tus et vapore eius
exanimatus, sine ullo funeris sollemni
crematur.» (Tacito, Annales
ales LXIV)
• Seneca non è un martire
• La sua morte fu il rischio
io de
del mestiere
• Una maschera di teatro
• Visse la sua morte
• Il suicidio diventa una forma
form di liberazione
• Compierlo è legittimo
•«Quae, ut scis, non semper
se
retinenda
est; non enim vivere
ere bonum est, sed
bene vivere. Itaque sapiens
sa
vivet
quantum debet, non qua
quantum potest.»
(Epistulae ad Lucilium LXX)
perifrastica passiva
•«Cogitat semper qualia vita, non quanta
sit. Si multa occurrunt
unt molesta et
tranquillitatem turban
bantia, emittit se».
(Epistulae al Lucilium LXX)
periodo ipotetico primo tipo
participio presente attributivo
tivo
•«Non omni pretio vita
ita emenda est.[…] Ego
cogitem in eo qui vivit omnia posse
fortunam, potius quam
am cogitem in eo qui
scit mori nil posse fortu
ortunam?»(Epistulae ad
Lucilium LXX)
perifrastica passiva
dubitativo
infinitiva
• Non solamente procurars
rarsi la morte è un atto
coraggioso
• A volte anche il restaree nella
ne vita può esserlo
•«Spiritus in honorem
em suorum
revocandus et retinendus
nendus est, cum bono
viro vivendum sit non quamdiu iuvat
sed quamdiu oportet
tet: qui perseverabit
mori, delicatus est.»
t.» (Epistulae ad Lucilium CIV)
perifrastica passiva
causale
• Seneca si prepara a morire
orire
• Sconfigge la paura della
lla morte
m
•«Vivere tota vita discendum
disce
est et, quod
magis fortasse mirabe
aberis, tota vita
discendum est mori.»
ri.» (De brevitate vitae, VII, 3-4)
perifrastica passiva
•«Quandoque ultimus
us dies venerit, non
cunctabitur sapiens
ns ire ad mortem certo
gradu.» (De brevitate vitae
ae X
XI)
•«Mors interim aderim
derim, cui velis nolis
vacandum est.» (De brevitate
bre
vitae VIII)