La Quotidiana, 18.3.2013
Transcript
La Quotidiana, 18.3.2013
Pretsch Fr. 1.60 17. annada, numer 53 GA 7007 Cuira Glindesdi, ils 18 da mars 2013 Pastgas russas a Mustér Il Forum cultural internaziunal Mustér ha intermedià ier in’invista en la cultura russa. Ils emprims dis cun papa Francestg La Quotidiana ha persequità las emprimas activitads dal nov papa Francestg en ses uffizi. 5 11 LA VOUSCH DA SURMEIR Redacziun: Via comerciala 22, 7007 Cuira, tel. 081 920 07 10, fax 081 920 07 15 Habitar egl ambient adattau ■ (anr/sr) La davosa mesjamna sera dil mars e las empremas treis mesjamnas digl avrel dat igl architect Peter Tomaschett in cuors sur dall’influenza dil habitadi sil beinesser. A Trun ella sala d’art declara el co ina stanza cun fuormas e colurs sa influenzar la sanadad, il success e la ventira da quels che habiteschan e lavuran leu. Il cuors sebasa silla filosofia da Feng Shui ed igl architect vegn a dar tips per contonscher ina harmonisaziun dil carstgaun cun siu ambient. Plinavon dat l’experta da jarvas Pirmina Caminada tips co schubergiar l’aria en casa ni alla plazza da lavur culla metoda da fimentar. ➢ PAGINA 2 Cu igl architect Peter Tomaschett planisescha stat il carstgaun che habitescha egl object el center – siu ambient duei esser harmonics. MAD CCC OEE voul inchaminar da tuotta sort vias ■ (anr/mfo) La radunanza da delegats da la Corporaziun dals cumüns concessiunaris da las Ouvras Electricas d’Engiadina (CCC OEE) es per uschè dir statta suot l’insaina da nouvas vias. Il punct culminant da quella radunanza es però sco adüna stat il scumpart dal mez milliun francs per sustegner la vita sociala e culturala da la regiun. «Il surviver economic da las regiuns periferas nun es dependent be da bunas vias per autos, ma eir da bu- nas vias digitalas, uschedittas autostradas per datas», ha manià Not Carl, il president da la CCC OEE, davo la radunanza da delegats da venderdi a Ramosch. Il rimbomb als duos referats correspundents es stat positiv. Main positiv vezza la corporaziun però l’avegnir dals cumüns in dumondas da concessiuns d’aua. «Perquai vulaina uossa dar cunterpais», declera’l. ➢ PAGINA 7 Üna situaziun disgustusa ■ (anr/bcs) Eir il quart inchant dal Hotel Scuol Palace a Nairs ha pudü gnir evità. Cuort avant il termin da l’inchant ha la possessura, la Friedman GmbH, pajà la summa pretaisa. L’Hotel Scuol Palace a Nairs sül territori da Scuol es daspö diversas stagiuns serrà causa l’insolvenza da la possessura. Tras quai patischa la substanza dal abitacul e perda valur. Eir il capo cumünal da 10012 9 771424 749004 Scuol, Jon Domenic Parolini, deplorescha la situaziun stantusa. El es da l’avis cha uossa ston agir tuot ils crediturs da maniera coordinada e chattar insembel üna soluziun per cha l’hotel gnia in oters mans. Tant Parolini sco eir Otto Huber sun persvas chi gnarà prosmamaing al prossem inchant. ➢ PAGINA 7 Servetsch d’abunents e da distribuziun: tel. 0844 226 226 mail: [email protected] Ambassadur dalla pura grischuna Il Scarnuz Grischun dat ei dapi exact 20 onns DAD AUGUSTIN BEELI / ANR ■ Ils products vegnan fatgs sco dapi l’entschatta, cun bia idealissem. La cuminonza d’interess che las 45 producentas dil Scarnuz Grischun han fundau posseda negina facultad ed era las puras sezzas lavuran aunc adina pil gudogn accessoric e buca per la rentabilitad. En tuttas sis regiuns da producziun ch’ei dat el Grischun vendan las puras lur products cun ina marscha minimala. Usitau el commerci da detagl ein marschas da silmeins 30 pertschient. Ellas lavuran cun siat pertschien. Tgei che capitass tier in alzament dalla marscha ei clar: Il Scarnuz Grischun vegness bia pli cars ed en vesta alla concurrenza ch’ei dat oz stuessen las producentas quintar che la vendita sereducess. Il Scarnuz Grischun ei ina dal- Il scarnuz da pupi cul cuntegn culinaric ha ina gruppa da puras creau avon exact 20 onns. Oz ha quei product quasi status da cult. FOTO A. BEELI las empremas marcas che ha saviu s’etablir sut l’enzenna digl agid a sesez. Gia 1995 han las iniziantas retschiert persuenter il premi d’innovaziun dil cantun Grischun. Ei la vendita dil Scarnuz Grischun ina buna fatschenta? «Ins sa senz’auter gir ch’ei seigi in success. Mo igl ei e resta in gudogn accessoric per mintga menaschi», metta Irma Caveng da Castrisch el clar. Il quen stoppi ir si, rehas vegnien ellas buca, gi ella. Las 45 puras produceschan confituras, fretgs tosts, tuor- tas da nusch, licörs, tes, ligiongias, ellas mettan tier in toc caschiel d’alp, in salsiz ed auter tenor giavisch. Mintga delicatessa astga denton buc ir el scarnuz. ➢ PAGINA 3 Nuot cun engrondir plazza da golf Selva Novs tgamuns duein menar al success il club e l’Uniun plazza da golf Sedrun DA SUSI ROTHMUND / ANR ■ La sonda sera han la Plazza da golf Sedrun SA ed il Club da golf Sedrun envidau commembers ed acziunaris allas radunonzas generalas a Sedrun. «Il trend muossa ensiviars», ha il president partent dalla Plazza da golf Sedrun SA saviu communicar als presents. En cumparegliaziun cugl onn avon ha il quen dil 2012 pudiu vegnir migliuraus per rodund 54 000 francs. Quei tier in deficit da rodund 38 000 francs. In bien segn, denton aunc buc in motiv per euforia. Per saver far ils proxims onns pli grondas investiziuns sto la societad scriver gudogns e per saver far quei drova ei dapli commembers. Mess sil glatsch ei pil mument era igl engrondiment dalla plazza da golf Selva. Sin Dany Gygli, il niev president dalla Plazza da golf Sedrun SA e Bruno Flepp, il niev president dil club, spetga ina gronda sfida ch’els vulan dumignar culs consuprastonts ed igl engaschi dils commembers. ➢ PAGINA 4 La suprastonza dalla Plazza da golf Sedrun SA giavischa il sustegn da Sedrun Mustér Turissem: Bruno Flepp, FOTO S. ROTHMUND Zdenek (Stan) Fanta, Toni Cathomas, Dany Gygli e Josef Russi (da sen.). reclama Wir zeigen Die Messe im Markt. Jeden Monat neu. LIVE wie’s geht 8.3.-30.3. Terrasse selber bauen. Der einfache Weg zu mehr Barfusskomfort. S . Joseph, 19.03.13, St geschlossen 8854 Galgenen (SZ) bei Lachen, Kantonsstr. 61 www.hornbach.ch 2 SURSELVA GLINDESDI, ILS 18 DA MARS 2013 Tgi fagess buca bugen in paus en quei bogn harmonic? FOTOS MAD Ella pratica po la scienzia da Feng Shui per exempel influenzar la planisaziun d’in tetg. L’influenza dil habitadi sil beinesser Esser, habitar e luvrar egl ambient adattau – in cuors da Feng Shui a Trun DA SUSI ROTHMUND / ANR ■ Feng Shui ei ina noziun che plai buca propi a Peter Tomaschett, igl architect che dat proximamein in cuors sur dall’influenza dil habitadi sil beinesser. Ei va per scuvierer a moda cunscienta il contuorn e realisar tgei influenza che quel ha sil sesentir bein. Aschia sa ina stanza cun fuormas e colurs influenzar la sanadad, il success e la ventira da quels che habiteschan e lavuran leu. «La stanza sezza e co ins colurescha e drezza en quella sa esser in grond agid da viver», di igl architect diplomau Peter Tomaschett ch’ei sespecialisaus sin quella materia. Feng Shui – che vul dir per chi- nes ton sco «vent ed aua» – influenzeschi tut e vegni influenzau da tut. La finamira da quella scienzia ei ina harmonisaziun dil carstgaun cun siu ambient. Ina harmonisaziun che duei vegnir contonschida entras la structuraziun e decoraziun dallas stanzas da habitar e da viver. Sedistanziar dall’esoterica Peter Tomaschett sedistanziescha empau dallas veglias teorias che seigien culs onns vegnidas sfruttadas pil commerci. Biars scolasts da Feng Shui nezegien la caschun da vender carischia rauba e decoraziuns duront ils cuors. «Feng Shui vegn spert associau cun esoterica e da quei stuein nus vegnir naven», declara Peter Toma- schett. La basa da quella scienzia seigi fetg buna, mo la commercialisaziun cun vender da tutta rauba sco figuras e maletgs da drags ed aschia vinavon fetschi empaglia bia. Dils 27 da mars tochen ils 17 d’avrel dat el mintga mesjamna sera in cuors da Feng Shui ella sala d’art a Trun. El center dil cuors stat l’influenza dil habitadi sil beinesser. Culs participonts vegn Peter Tomaschett ad elavurar las enconuschientschas da basa per capir la filosofia da Feng Shui. El vegn a declarar co e daco che quei funcziuna ed era a dar tips pratics per activar positivamein igl agen contuorn. In ulteriur tema el cuors – l’influenza dil habitadi sil beinesser – ei il fimentar. L’experta da jarvas Pirmina Caminada vegn a dar tips co schubergiar l’aria en casa ni alla plazza da lavur cun la metoda da fimentar. Cun tgei metoda e cun tgei jarvas san ins influenzar il beinstar dalla glieud en lur dacasa ni cun tgei fimentan ins per saver luvrar pli efficient el biro. Activar l‘energia Il workshop sedrezza a persunas interessadas ad in ambient harmonic d’habitar, luvrar e viver. Peter Tomaschett vegn a dar tips tgei ch’ei da risguardar per crear tals contuorns nua ch’ins po sesentir bein e vitals. «Igl ei fascinont e savens surprendent con ch’igl ambient d’enzatgi di ora sur da quei carstgaun – sco la reflecziun d’in spieghel», declara igl architect che integrescha era la scienzia da Feng Shui en sia lavur sco planisader. Activamein fetschi el secapescha mo quei sche sia clientella giavischi, mo enzaco influenzeschien sias enconuschientschas da quella materia la fin finala adina la planisaziun d’in object. «El center d’in baghetg stat il carstgaun ed el duei sesentir bein en siu ambient!», puntuescha Peter Tomaschett ed aschunta che quei seigi sia finamira e mai quella da planisar in monument per sesez. Annunzias ni damondas pertuccont il workshop ein da far via mail ni telefon a Peter Tomaschett e Pirmina Caminada a Glion: [email protected]/tel. 081 931 34 34. Ulteriuras informaziuns anfleis vus sin www.balsamischezeit.ch. Il cuors da quater seras cuosta 250 francs. Niev president per ils apiculturs da Mustér e contuorn Lavur supplementara tiels apiculturs caschunada entras malsognas e parasits ■ (anr/ff) Il venderdis vargau ha la radunonza generala dall’Uniun d’apiculturs Mustér e contuorn eligiu Simon Orlik da Zignau sco niev parsura. El ha survegniu in brav schierl plein lavur che spetga el, sa denton quintar cun la collaboraziun ed igl agid d’in grond diember da commembers dall’uniun. Las malsognas cuvi asch e cuvi marsch ed era il parasit varoa procuran per considerabla lavur ed attenziun digl apicultur sch’el vul tgirar bein ses pievels ed aschia contonscher ina raccolta da mèl cuntenteivla. Secapescha ch’il diember dil mèl ei per gronda part dependents dalla bialaura duront la fluriziun, denton ein la fermezia e resistenza dils pievels d’aviuls buca meins impurtontas per ina buna raccolta. Contaminaziun vicendeivla Per inagada stat il plaid – contaminaziun – en in connex positiv, pertgei igl apicultur ch’ei infectaus dalla diligenza e dil regl da lavur da ses aviuls contonscha cun ses pievels success en fuorma da buna raccolta. Dall’autra vart ein il pievels d’aviuls dependents dalla savida e buna tgira digl apicultur. Aschia ei la dependenza in da l’auter evidenta. Buns pievels cun grondas activitads han giuvnas reginas, ein meins attaccai dalla varoa ed ein resistents encunter malsognas. Gie, els ein capavels da sedeliberar dad infecziuns senza agid digl apicultur. Quella fermezia ei denton sesminuida ils onns vargai entras l’invasiun dil parasit varoa. Il fatg che quei parasit agressiv periclite- scha l’existenza dall’apicultura ei era vegnius pertscharts tier las instanzas politicas. Aschia porscha igl Uffeci veterinaric dil cantun agid medicamental ed en fuorma da cussegliaziun als apiculturs per tgirar lur aviuls. Igl ei bein in segn che la situaziun ei alarmonta e che la muntada dall’apicultura ed il connex digl agir digl aviul ella fauna e flora ein d’impurtonza. Engaschi dall’uniun Andreas Pfister, il president partent dal- la uniun, menziuna en retrospectiva che la raccolta da mèl digl onn vargau seigi buca stada cuntenteivla. Quei ei d’attribuir all’aura disfavoreivla duront il temps da far mèl. En general ei da menziunar ch’igl onn vargau ei stau in onn da consolidaziun per ils aviuls. Suenter la gronda lavur da sanaziun dils ualers per sedeliberar dil cuvi asch ha igl apicultur giu la pusseivladad da baghegiar si siu imperi da pievels sin in diember sco antruras. A plirs eis ei gartegiau da bunamein dublegiar ils pie- vels. Quei dat curascha ed animaziun per igl avegnir. L’uniun sustegn ses commembers ella lavur culs aviuls. Darar anfl’ins tontas scharschas en ina uniun sco tiels apiculturs. Sper la suprastonza funcziunan ils controlladers da mèl, ils cussegliaders da menaschi, ils cussegliaders da malsognas ed igl elevatur da reginas cun sia staziun che sesanfla entadem la Val Sumvitg. Tut quels gidonters surveschan als commembers ed ein scolai profundamein en lur incarica. Il nieveligiu president dall’Uniun d’apiculturs Mustér e contuorn Simon Orlik (sen.) ed il parsura partent Andreas Pfister s’engaschan intensiv per l’apicultura. FOTO P. DUFF Niev tgamun per l’uniun Duront 10 onns ha il president partent Andreas Pfister menau l’uniun cun bien maun. El menziuna enzacons cavazzins da siu engaschi per l’apicultura. Igl ei cert che l’uniun piarda in engaschau e passiunau parsura. Pfister sincerescha denton da star era alla nova suprastonza a disposiziun cun cussegl e lavur. Ord il miez dils presents vegn Simon Orlik proponius ed eligius sco niev president. Cun Orlik survegnan ils commembers in giuven apicultur che surpren il tgamun e meina l’uniun egl avegnir. L’impurtonza dalla staziun d’elevaziun da reginas vegn suttastrihada cun las indicaziuns impressiunontas che Lucas Degonda menziuna. Dapi igl onn 1999 tochen oz ha el giu sur 7600 reginas fructificadas ch’ein vegnidas distribuidas e tschentadas en pievels d’aviuls dall’entira Svizra. Andreas Pfister vegn a cuntinuar la lavur d’elevatur da reginas. Aschia ei igl avegnir dalla staziun da tratga da reginas e la cuntinuaziun dil bien raz carnica garantius. Sco actuar dall’uniun vegn Martin Flepp reeligius. Ensemen cun Roger Berther ed il niev president fuorma el la suprastonza. In program da lavur pulpiu spetga la suprastonza e dat als commembers numerusas pusseivladads da seprofitar dall’instrucziun per la lavur en ualer. La responsabladad da mintgin da far lavur da qualitad dat als vischins la garanzia che lur lavur vid ils aviuls porta il fretg desiderau. SURSELVA GLINDESDI, ILS 18 DA MARS 2013 In object da cult ha 20 onns Oz entscheiva igl onn giubilar dil Scarnuz Grischun DAD AUGUSTIN BEELI / ANR ■ Igl ei ina historia da success. Ed el zuppau eis ei in «schlager» per la vendita turistica dil Grischun. Senza grond brimbori ha la marca «Scarnuz Grischun» contonschiu siu 20avel anniversari. Las sis gruppas cullas 45 dunnas che produceschan ed empleinan ils scarnuzs lavuran cun perseveronza e perschuasiun per lur product – senza teorias da marketing. Irma Caveng ei ina dunna da Castrisch ch’ins enconuscha ella Foppa. Ella ei ina pura engaschada ch’ins entaupa adina puspei. Cunzun a fieras ed exposiziuns purilas eis ella presenta e savens eis ella davos in stan da vendita el costum grischun. Ella ei buc ina che metta sesezza el center – persuenter «siu» product ed igl ideal pil qual ella lavura dapi varga 20 onns. Irma Caveng ei commembra d’ina cuminonza d’interess. Ella venda products buca mo per l’atgna rendita. La marca «Scarnuz Grischun» exista buc en fuorma da societad d’aczias ni d’autra fuorma commerciala. Scatlas, chistas, canasters Ils specialists da marketing havevan prognosticau ina cuorta veta a quei product da nischa. Diesch onns suenter han las puras saviu festivar l’emprema gada in giubileum rodund. Oz, puspei diesch onns pli tard, ein las puras organisadas ed intretschadas, las sis gruppas funcziunan tuttas a moda autonoma. Ellas vendan il scarnuz sur internet e collavuran cull’organisaziun intercantunala «Alpinavera». Cun bia power da dunnas vegn produciu e vendiu direct, tut sur il segn d’identificaziun dil Scarnuz Grischun. Suenter che las Sursilvanas havevan fatg da piunieras ein autras puras grischunas suandadas igl exempel. E buca mo las Grischunas. Il Scarnuz Grischun ha giu effect: Dapertut en Svizra han ins entschiet a porscher scatlas, chistas, canasters cun products tipics, turitges, bernes, lucernes, basiles. Dapertut han ins entschiet ad imitar il Scarnuz Grischun. La partenaria e plattafuorma da vendita «Alpinavera» che venda products agricols dil Grischun, Glaruna ed auters ei dil reminent schizun daventada ina concurrenta ella vendita directa. Ella ha adattau l’idea dil Scarnuz Grischun e sviluppau cun quella sia atgna marca. Alla cussegliadra purila Elisabeth Moser ch’ei oz pensiunada e che viva puspei en sia patria a Münsingen el cantun Ber- Irma Caveng e «siu» product: La pura da Castrisch meina dapi l’entschatta il post da distribuziun dalla gruppa da producentas dalla Surselva. FOTO A. BEELI na eri gartegiau all’entschatta dils onns navonta da tschaffar las Grischunas. L’idea da crear il scarnuz emplenius cun deletgs culinarics ord la cuschina purila ha saviu s’etablir. Oz semetta la marca «Scarnuz Grischun» en retscha cun autras noziuns schurmegiadas che fan reclama per nies cantun. El decuors dils 20 onns vargai ei il scarnuz da pupi daventaus quasi in object da cult, in simbol per autenticitad ed originalitad grischuna. El Grischun dat ei buca mo puolpa. Il Scarnuz Grischun ha influenzau enorm la vendita directa dils purs. Mo co declara Irma Caveng ch’il Scarnuz Grischun ha saviu tener siu success tochen oz? «Nus essan stadas fideivlas a noss’idea da porscher autenticitad e qualitad», gi la pura da Castrisch. Trer suenter puras giuvnas Las puras han pia teniu sut controlla lur Scarnuz Grischun e buca sefidau da teorias da marketing e da cussegliaders che havessen bugen professiunalisau ed industrialisau el. Il cuntegn autentic sto esser da qualitad exemplarica. Ensemen culla perseveronza e perschuasiun duida ein quei ils facturs impurtonts dil success. Ils products ston esser certificai, els ein suttamess ad ina controlla rigurusa. E tgei fagess Irma Caveng auter sch’ella savess entscheiver puspei cul Scarnuz Grischun? «Lu stuessen nus fixar directivas bia pli rigurusas», ei sia sperta risposta. Pil mument fa aunc zatgei auter quitaus alla piuniera da Castrisch. «Nus stuein sestentar per puras e producentas giuvnas. Ei sa buc esser che las tattas produceschan per lur feglias e brits, gliez mass encunter nossa filosofia dil gudogn accessoric per la pura.» Irma Caveng sezza e sias cumpognas dall’entschatta sesprovan da trer suenter las giuvnas. Mo igl ei buc exnum sempel, pertgei qualitad, autenticitad e directivas mettan era cunfins clars. Scarnuz Grischun El discuors cun l’anr raquenta Irma Caveng co l’idea dil Scarnuz Grischun ei naschida e co ella e sias cumpognas han stuschau vinavon quella. Cun siu um Gian ed ils dus affons ch’ein oz carschi fa la dunna plein slontsch la pura sil bein dall’Isla denter Castrisch e Glion. Igl onn 1991 che la confederaziun ha commemorau siu 700avel anniversari eran ils Cavengs separticipai all’acziun dils ensolvers purils. Finamira eri stau d’avischinar la populaziun all’agricultura. La populaziun ha saviu gustar ils products genuins che las puras creeschan per lur famiglias. Ordlunder ei la pusseivladad sedada da contonscher in gudogn accessoric pil menaschi. Elisabeth Moser ch’era lu cussegliadra purila al Plantahof ha proponiu da scaffir zatgei en quella direcziun. «Empruei tuttina da vender quels products che vus fageis sezzas enstagl dad adina mo regalar els», haveva ella dau d’entellir el cuors dallas puras che Irma Caveng ha frequentau al Plantahof. La dinamica da quei onn ha dau igl impuls decisiv. In gudogn accessoric dueva secapescha haver senn, ir ordeifer a luvrar havess buca corrispundiu a siu ideal. Grischun Vacanzas ha priu si l’idea d’in «Scarnuz Grischun» cull’intenziun da tener il vent beinvulent che buffava ella publicitad suenter igl emprem brunch digl 1. d’uost. Christian Durisch ed Urs Wohler che eran da lezzas uras tier l’organisaziun turistica grischuna han promoviu e susteniu las puras. Il cantun ha la finala schau crear in signet d’identificaziun pil scarnuz che las puras han entschiet a porscher. In schurnalist che ha priu partida Mustér: Visitau la Distec SA ■ (anr/sr) A caschun da sia seduta dil venderdis vargau ha il cussegl da vischnaunca da Mustér visitau l’interpresa Distec SA. Leu ei il cussegl vegnius beneventaus dil directur Loris Marsura che ha dau ina investa dil menaschi industrial. Sco il president communal, Francestg Cajacob, ha declarau sin damonda dall’anr seigi la viseta guidada el pli grond menaschi industrial dil contuorn stada fetg interessanta. Rodund 85 luvrers dalla regiun anflan leu occupaziun e fadigia. Grev seigi ei da survegnir avunda persunas qualificadas pil menaschi. Suenter igl emprendissadi mondien ils giuvens bugen ella Bassa e mo paucs tuornien puspei anavos. «L’interpresa porscha numerus plazs da lavur qualificai e perquei interprendan ins tuts sforzs per saver mantener l’interpresa industriala Distec SA a Mustér», ha il president communal da Mustér puntuau. Sia seduta ordinaria ha il cussegl da vischnaunca allura teniu en ina localitad dalla Distec SA. Sco representant dil cussegl da vischnaunca ella cumissiun per la midada dalla constituziun ei il vicepresident dil cussegl da vischnaunca, Vendelin Jacomet, vegnius eligius. Abdicau per immediat sco cusseglier ha Teodosi Maissen perquei ch’el mida domicil. Aschia s’auda quei post al proxim candidat cullas pli biaras vuschs e quei ei Armin Manetsch. La suprastonza vegni a plidentar el per mirar sch’el seigi promts da surprender quei uffeci. ■ TUJETSCH Uvestg Vitus Huonder ha relaschà sur Reto Nay (rtr) L’uvestg da Cuira Vitus Huonder ha relaschà l’anteriur plevon da Tujetsch, sur Reto Nay, da ses uffizi. Quai communitgescha il pledader da l’uvestgiu Giuseppe Gracia. Ultra da quai stoppia er il plevon Markus Doppelbauer, che gioga medemamain ina rolla activa en chaussa gloria.tv, bandunar immediatamain l’uvestgieu da Cuira. L’archuvestg Wolfgang Haas saja suandà la dumonda da l’uvestg Huonder, scriva Gracia. Sin la plattafurma gloria.tv ha il prer da Tujetsch, sur Reto Nay, prendì posiziun sin la critica envers el. En il text ch’è publitgà sin la pagina na sa distanziescha el dentant betg da la contribuziun dispitaivla. Il cuntrari è il cas: El giustifitgescha las cruschs a crutsch ch’èn vegnidas mussadas cun uvestgs tudestgs sin la pagina englaisa da gloria.tv. Reto Nay scriva che ils naziunalsocialists erian in pievel senza conscienza. Tar uvestgs che lubeschian la «pirla per suenter» giaja quai en ina sumeglianta direcziun. Envers il Radio Rumantsch n’ha Reto Nay betg vulì prender posiziun. Las cruschs a crutsch èn entant vegnidas remplazzadas en la contribuziun dispitaivla cun chavazzas da morts. reclama Hans Caprez dat plaid e fatg el CCM a Laax ils 20 da mars allas 19.30 ■ (cp) Il schurnalist Hans Caprez ei buca nunenconuschents en Surselva ed el cantun Grischun. Principalmein en connex cun sias publicaziuns en connex cun l’acziun «Kinder der Landstrasse» dalla Pro Juventute. Malgrad che Hans Caprez ha luvrau duront biars onns ella Bassa per il «Beobachter». Da leu anora ha il schurnalist Hans Caprez pliras gadas tematisau il cantun Grischun e sia politica. Buca gest per plascher dils exponents indigens. Enconuschents ei Hans Caprez denton primarmein pervia da sias publicaziuns davart l’acziun «Kinder der Landstrasse». Ina acziun tragica, instradada dalla Pro Juventute viers la cuminonza svizra dils Jenischs. In’acziun lantschada sur decennis cun la finamira da suttacumber senza remischun alla moda da viver da quella cuminonza e da privar las persunas pertuccadas dils pli fundamentals dretgs humans. Hans Caprez ei era adina puspei s’engaschaus per il lungatg e la cultura romontscha ed ei antruras staus engaschaus sco se- cretari dalla Lia Rumantscha. El ei il sulet secretari eligiu che ha mai exequi igl Il schurnalist Hans Caprez ha luvrau duront biars onns per il «BeobachMAD ter». uffeci. Sin fundament dallas hanadas protestas dall’elita politica romontscha eis el sedecidius da desister dall’incarica. Ses «amitgs» grischuns han per tut prezi impediu il secretari general Hans Caprez. El ei turnaus tier sia incarica da schurnalist suenter quei intermezzo. Terminau la lavur eis el sedecidius per ina dimora da plirs onns ell’Italia. Dacuort ei Hans Caperz turnaus en siu vitg nativ a Castrisch. Denton buca per seser silla bucca e tralaschar da prender posiziun. La tenuta, la veta e la persunalitad da Hans Caprez porschan interessantas investas per ina scuntrada varionta. Hans Caprez dat plaid e fatg viers il schurnalist Andreas Cadonau davart ils divers aspects da sia lavur e da sia veta mesjamna, ils 20 da mars allas 19.30 a Laax ellas localitads dil CCM. All’entschatta dall’occurrenza vegn mussau in extract ord l’emissiun da RTR dil discuors cun Hans Caprez pertuccont «enzatgi sto scriver quei». 3 GARANTIERT AUS DER OSTSCHWEIZ Unsere natürlichen Apfelsäfte werden ausschliesslich von Äpfeln aus der Ostschweiz gekeltert. Das garantieren wir Ihnen Ernst Möhl Markus Möhl www.moehl.ch 4 SURSELVA GLINDESDI, ILS 18 DA MARS 2013 Paul Duff ha surdau il presidi dil Club da golf Sedrun a Bruno Flepp. Kurt Künzli ha presidiau duront sis onns la Plazza da golf Sedrun SA. FOTOS S. ROTHMUND «Nus savein porscher il luxus da buca stuer spitgar» Radunonza generala dalla Plazza da golf Sedrun SA e dil Club da golf Sedrun DA SUSI ROTHMUND / ANR ■ Egl onn da fatschenta vargau ha la Plazza da golf Sedrun SA pudiu migliurar il quen, scriva denton tuttina in deficit da rodund 38 000 francs. Sco gia ils onns avon ha la radunonza generala constatau la sonda vargada ch’ei sto dar midadas marcantas per puder finanziar las investiziuns necessarias ils proxims onns. Il trend va denton ensiviars e quei ei buc il davos il meret dil president partent, Kurt Künzli. In quen ulivau ha Paul Duff, il president partent dil Club da golf Sedrun, pudiu presentar als commembers ch’ein seradunai la sonda vargada el hotel Cruna a Sedrun. En siu plaid da cumiau ha Kurt Künzli era engraziau al president communal da Tujetsch, Pancrazi Berther, pil sustegn finanzial dalla vischnaunca che gida a mantener la plazza da golf a Selva. Kurt Künzli che ha presidiau duront sis onns il cussegl d’administraziun ha deplorau ch’igl ei duront tut quei temps buca stau pusseivel d’in- tensivar la collaboraziun cun Sedrun Mustér Turissem (SMT). Che quei seigi mai gartegiau seigi per gronda part d’attribuir al fatg ch’ils directurs da SMT hagien quasi dau la sava enta maun in a l’auter. Culla colligiaziun dallas organisaziuns turisticas da SMT ed Ursera spera el ch’ei detti dapli sustegn per quella impurtonta petga pil turissem da stad. «La plazza da golf a Selva ei ina impurtonta purschida per l’entira Surselva, oravontut pil turissem da stad», puntuescha era Dany Gygli, il nieveligiu president dall’uniun. El habitescha a Hünenberg/Zug e passenta dapi tschun onns vacanzas a Sedrun. La regiun plai ordvart bein ad el ed el creigi en in bien avegnir da quella. La plazza da golf seigi ina buna purschida e quei seigi per el motivaziun avunda da s’engaschar per far pli enconuschenta quella. Luxus ch’ei dat buc ella Bassa Dany Gygli spera da saver attrer novs commembers dalla regiun, mo oravontut era dalla Bassa. La plazza da golf Sel- va sappi porscher in luxus dil qual las plazzas ella Bassa disponien daditg buca pli – numnadamein il luxus da buca stuer spitgar. «Cheu san ei grad ir silla plazza a dar golf», puntuescha il nieveligiu president. Plinavon seigi la plazza en in liug central contonschibels da pliras varts enteifer cuort temps. Dany Gygli ha manegiau ch’ei seigi gnanc aschi grev da gudignar novs commembers: «Nus stuein mo far vegnir els ina ga sil plaz e far valer ils avantatgs.» Per che quei gartegi ha la suprastonza gia planisau d’embellir la plazza per far quella aunc pli attractiva. Intensivar veglien ei era la collaboraziun cun las plazzas da golf a Realp e Breil. Per migliurar la situaziun finanziala duein tuts cumpigliai animar ils interprendiders ed ils hoteliers dalla regiun ad in commembradi da fatschenta. Ils gremis dil club e dalla societad anonima ein vegni reduci mintgamai per in commember, persuenter vegn la collaboraziun da quels dus gremis intensivada cun mandats dubels. El cussegl d’administraziun dalla Plazza da golf Sedrun SA ein Josef Russi e Zdenek (Stan) Fanta vegni reeligi. Sper il niev president Dany Gygli sesan era Bruno Flepp e Toni Cathomas el cussegl d’administraziun. Pil post dil president partent Paul Duff ei Bruno Flepp vegnius eligius dil Club da golf Sedrun. Dalla suprastonza dil club fan vinavon part ils capitanis DanyGygli, Aldo Tuor, Anne Verner Cathomas e la cassiera Jeannette Ebnöther. Nov ruosnas Gia dapi onns ei l’engrondaziun dalla plazza da golf a Selva – da nov sin 18 ruosnas – en discussiun e planisaziun. Pil mument ei quei project denton mess ad acta. Sco Kurt Künzli ha declarau ei quei succediu ord plirs motivs. «Igl ei buca sempel da realisar quei project», ha era Dany Gygli declarau sin damonda dall’anr. Pil mument hagi la societad da Sawiris revocau il sustegn finanzial per la plazza da golf a Selva. En connex cun Andermatt Swiss Alps seigi denton aunc bia aviert ed ei sappi era aunc semidar bia. Risguardond la situaziun finanziala actuala eis ei buca pusseivel d’engrondir la plazza. Perquei seconcentrescha la Plazza da golf Sedrun SA silla purschida ch’ei avon maun. «Nus essan la suletta plazza nua ch’ei sa vegnir dau golf sur il Rein vi», numna il niev president in ulteriur avantatg che pudess attrer novs hosps a Selva. Persuenter funcziuna il menaschi da giugs ordvart bein. Quei ha Paul Duff saviu communicar ed el ha fatg cumpliments al capitani dils seniors partent Reto Schnoz e sia equipa. Ina gruppa dils seniors ha gudignau avon dus onns la trofea en «match play», quei munta ch’els ein daventai campiuns svizzers d’equipa. Loschs ein ils golfists da Selva era dils juniors che seigien fetg activs ed hagien era contonschiu beinenqual success duront la sesiun vargada. Il talentau giuven Frederic Cathomas seigi schizun vegnius prius si el cader regiunal dalla Svizra sidorientala «Nus lein promover ils giuvenils, els ein impurtons pil beinreussir da nies club el futur», ha Paul Duff puntuau. reclama BMW Z4 www.bmw.ch OFFEN FÜR PURE FAHRFREUDE. Pure Fahrfreude erfährt in diesem Frühjahr ihre Neuauflage: mit dem neuen BMW Z4. Der schnittige Roadster mit versenkbarem Hardtop überrascht mit einem erweiterten Angebot an Fahrassistenzsystemen und reichlich Stauraum. Frische Akzente setzen neue Frontscheinwerfer, neue Aussenfarben und das Ausstattungspaket Design Pure Traction. Mehr Informationen in unserem Showroom oder unter www.bmw.ch DER NEUE BMW Z4: WELCOME EDITION BIS ZUM 30.6.2013 MIT GRATIS SICHTPAKET. AT Auto-Tecnic SA Hauptstrasse 178 7546 Ardez Tel. 081 862 23 63 www.bmw-auto-tecnic.ch Alpina Chur AG Kasernenstrasse 165 7007 Chur Tel. 081 287 10 10 www.bmw-alpina.ch Nino Unold AG Flüelastrasse 2 7260 Davos Dorf Tel. 081 420 16 60 www.bmw-unold.ch Auto Derungs AG Via Crappa Grossa 19 7130 Ilanz Tel. 081 920 10 10 www.bmw-autoderungs.ch Roseg Garage Via Maistra 68 7504 Pontresina Tel. 081 842 61 20 www.bmw-roseg-garage.ch Roseg Garage Via Sent 2 7500 St. Moritz Tel. 081 833 10 55 www.bwm-roseg-garage.ch <wm>10CAsNsjY0MDQx0TU2MjA1NgcAlsmtdw8AAAA=</wm> <wm>10CFWKIQ6EQBAEX7Sb7u0BBkYSHEFczq8h6Pu_ugGHaNFVte8xVDxbt-O7fYKgWVHDoCmcqBPmMHilzwExDbWQ8gaN7dUXCiaM_W4KlL-TJYWxW_L0epgcrf7O6w-CHhl2gAAAAA==</wm> Freude am Fahren SURSELVA GLINDESDI, ILS 18 DA MARS 2013 5 Mustér ha festivau «Pastgas russas» Il Forum cultural internaziunal ha purschiu in arranschament tut special DA HANS HUONDER / ANR ■ Sut il tetel «Pastgas russas» ha il Forum cultural internaziunal Mustér purschiu la dumengia ina investa ella cultura russa. Ultra da cant, musica e referats han ils presents saviu gustar tratgas dil temps da «Maslenitza» en Russia. Il program ei vegnius lantschaus cun in survetsch divin, celebraus da sur Alexi Manetsch. Quel ei vegnius embellius l’entschatta dils affons dil «Salid dil Segner» e silsuenter dil chor «Weisse Nächte», dirigius dalla scolasta da clava- zin e cant Jana Vassilenko. La formaziun secumpona da 30 cantaduras e cantadurs, per part oriunds dalla Russia, che habiteschan oz en Svizra. Il bellezia cant dil chor ha bein svegliau intechet las marveglias d’enqual vischin da serender suenter messa en halla Cons ed assister leu ad ulteriuras producziuns da musica e d’informaziun. Rodund 200 persunas han allura gudiu la scuntrada, mo era las tratgas russas preparadas dil cuschinier Franz Gerth, sias gidontras e ses gidonters. Las tratgas survidas la dumengia da miezdi ein tipicas per l’jamna da «Mas- ab Montag, 18.03. solange Vorrat reicht pro 100 g 1.59 RindsSchulterbraten ca. 1 kg CHF 15.90/kg pro Karton 17.96 statt 26.94 Il chor «Weisse Nächte» ha embelliu il survetsch divin e la sentupda en halla Cons. FOTOS H. HUONDER lenitza». Quella ha liug en Russia mintgamai avon la cureisma dalla baselgia russa ortodoxa. Las tratgas vegnan cuschinadas cun bia pischada. La pasta en fuorma d’ina omletta vegn emplenida ni cuvretga cun carn, confitura ni bulius. La menadra da project da «Pastgas russas», Annamaria de Castelberg (sen.), ensemen cun Elena Morozova Scherer che ha dau il cuors da decorar ovs da Pastgas e babuscas. ■ SUMVITG Dus candidats pil presidi (anr/sr) La vischnaunca da Sumvitg stat avon las elecziuns communalas 2013. Quellas ein fixadas sin dumengia, ils 14 d’avrel 2013. Ils 15 da mars ei stau il davos termin d’inoltrar a scret all’administraziun communala propostas per la gliesta ufficiala. Walter Deplazes da Surrein ha demissiunau siu uffeci da president communal. Per quei post stattan gest dus candidats a disposiziun, numnadamein Armin Candinas da Rabius e Retus Giger da Surrein. Dalla suprastonza communala han las gerauas Pia Candinas-Paly da Rabius, Theresita Eicher-Maissen da Rabius ed il gerau Paul Fry da Cumpadials demissiunau. Giusep Bearth da Sumvitg stat vinavon a disposiziun pil post da gerau. Tener da niev pil post da gerau laian Robert Candinas da Rabius, Ignaz Deplazes da Surrein e Marcus Duff da Laus. Tier la cumissiun da quen e gestiun ha ei dau neginas demissiuns. Proponi ein Rest Andriu Bearth da Sumvitg, Claudio Cajacob da Sumvitg e Ciril Cathomas da Cumpadials. Tier la cumissiun da baghegiar han Peter Bearth da Rabius e Robert Bundi da Surrein demissiunau. Proponi per quella cumissiun ein Martin Bundi da Sumvitg (veder), Felix Flepp da Surrein (niev), Bernard Tuor da Sumvitg (veder) ed Edurd Tuor da Rabius (niev). Interessant inscunter Il Forum cultural internaziunal ha purschiu in program variont cun cant, musica, intervistas e referats. La Russia ei buca mo territorialmein fetg gronda ed interessanta, ella porscha era ina cultura ordvart varionta. Leutier s’audan las rodund 100 gruppas etnicas ed ils differents lungatgs, mo era la musica. Ultra dil chor «Weisse Nächte» ha era il «Duo Twoika» procurau la dumengia per divertiment. Leutier han differentas persunas relatau interessants detagls da lur tiara origina. Gia la mesjamna e la sonda ei vegniu purschiu ella gallaria Rico de Castelberg el center dil vitg la caschun da decorar ovs da Pastgas tenor usit dalla baselgia ortodoxa sco era babuscas. Las lavurs ein vegnidas presentadas la dumengia en halla Cons. Pils affons ei vegniu purschiu in program special cun praulas russas raquintadas dad Antoinette Quinter. La scuntrada dalla dumengia ha giu igl intent primar da presentar entginas particularitads dalla Russia. Quei ei reussiu al forum ch’ei da sia vart satisfatgs digl interess dalla glieud. «Nus essan cuntents cul diember da participont(a)s», di la presidenta Jacinta Jacomet-Lombriser. Ulteriur project Il Forum cultural internaziunal Mustér ei vegnius fundaus igl onn 1999 cun la finamira d’arranschar scuntradas da minoritads etnicas dall’entira Europa. Cun «Pastgas russas» ha el ussa dau in niev accent, mo malgrad il success da quella scuntrada vegn ei probablamein buc a dar ina cuntinuaziun. «En sesez ei quei stau in project singular. Ei legra naturalmein nus ch’igl interess persuenter ei staus gronds», di Jacinta Jacomet-Lombriser. Gia en elavuraziun ei in proxim grond project che sefatschenta dall’Africa. Duront plirs meins vegn purschiu scuntradas cun referats e discuors davart la Nigeria e la Costa d’Ivur. Terminaus vegn il project il settember 2014 cun ulteriuras occurrenzas, denter auter workshops. KIRSTENDAL Cabernet Sauvignon Kirstendal 2012 13,5 % Vol. 6 x 0,75 l (Einzelflasche = CHF 4.49 im Einzelverkauf) 4+2 GRATIS pro Kilo 4.99 Holländischer Gouda ca. 900 g <wm>10CAsNsjY0sDQ30jUwMDA3tQAAl_Otog8AAAA=</wm> <wm>10CE2MIQ7DQAwEX-TT7tmOczWswqKAqtwkCu7_US9FBUtGM7vv6Q2_Pbfjvb2SGNEFQPiadG0IJrtF65ZQegf1Qdjqi0_07wsVpkDdjkCFXkNs8rIR0EVrGvOj7p5on_P6AvsnpLOCAAAA</wm> Mini Babybel® pro Packung 15 x 25 g 4.99 pro Packung 6.59 Gian Derungs ei niev president SPORTMINT OriginalMint Kaubonbons 800 g Pcd giuvna Surselva (cp) Alla radunonza generala dalla Partida cristiandemocratica (pcd) giuvna Surselva – calonda mars 2013 el hotel Central a Sursaissa – ha ei dau pliras midadas en la suprastonza. Gian Derungs (Lumbrein) ei vegnius eligius sco niev president e successur da Tanja Bundi (Glion). Kevin Brunold (Surcuolm) ei reeligius sco cassier e René Epp sco actuar e vicepresident. Nieveligi en suprastonza ein: Patrick Dietrich (Rueun) che surpren la scharscha administrativa, ed AnnalettaVincenz (Vella), responsabla per las medias. Gian Derungs, ch’ei gia dapi igl onn 2008 en suprastonza, ei vegnius eligius parsura sco successur da Tanja Bundi. Enteifer quels 6 onns ch’ella ei stada presidenta dalla pcd giuvna Surselva ein differents projects vegni lantschai e realisai cun success. Sut siu presidi ein las elecziuns regiunalas en Surselva sco era las tscharnas dil cussegl grond stadas in grond success. Il punct culminont dil success electoral ei stau 2011 cura che Martin Candinas (Rabius) ei vegnius eligius el cussegl naziunal. El ei staus 2001 iniziant e confundatur dalla pcd giuvna Surselva. Suenter bunamein siat onns eis el seretratgs dil presidi e Tanja Bundi ei vegnida eligida sco nova parsura. Tuttina ha cuss. naz. Martin Candinas era susteniu suenter sia demissiun la pcd giuvna Surselva. Persuenter essan nus fetg engrazieivels ad el. Eligi da niev en suprastonza ein: Patrick Dietrich ed Annaletta Vincenz. Patrick Dietrich ha 26 onns e terminescha siu studi da dretg questa stad a Turitg. Cun 19 onns ei AnnalettaVincenz la pli giuvna suprastonta. Ella studegia actualmein economia da menaschi alla Universitad da S. Gagl. Il december vargau ha la pcd giuvna puspei priu part – suenter in onn pausa – dil marcau tradiziunal da Daniev en Lumnezia. Era uonn planisescha la pcd giuvna Surselva da far quei. Quei succeda ord il motiv che la pcd giuvna Surselva ei stada – dapi sia fundaziun – mintg’onn, deno in, presenta a quei marcau en Lumnezia La nova suprastonza dalla pcd giuvna Surselva selegra d’in ulteriur onn e quenta cun bia success. Alla presidenta partenta, Tanja Bundi, engraziein nus fetg, giavischond ad ella mo il meglier per igl avegnir. CHO CHOCOLATERIE LA COUR Sitzhase 300/280 g pro Stück 3.99 pro Packung 1.49 -40 % statt 2.49 Kiwi grün/gold, essreif 6/4 Stück La nova suprastonza dalla pcd giuvna Surselva: (davos da sen.) René Epp, Annaletta Vincenz, Patrick Dietrich; davon da sen. Kevin Brunold e Gian Derungs. MAD Bitte beachten Sie, dass die Spezialangebote nur in begrenzter Anzahl zur Verfügung stehen. Es kann deshalb vorkommen, dass einzelne Produkte aufgrund einer grossen Nachfrage schnell ausverkauft sind. Dafür bitten wir um Ihr Verständnis. Abgabe nur in Haushaltsmengen. Alle Preise sind in der Währung CHF angegeben. Satz- und Druckfehler vorbehalten. © 2013 ALDI SUISSE AG Einfach ALDI. DER NEUE SUBARU FORESTER 4x4 TURBO MIT BEEINDRUCKENDEN 240 PS. Lineartronic-Getriebe mit Manual-Modus. Boxermotor für optimale Balance. Permanenter Symmetrical 4x4 für ultimative Bodenhaftung. Drei wegweisende Technologien in einem Auto. Da haben die Subaru-Ingenieure wieder einmal ganze Arbeit geleistet. Vor 15 Jahren hat Subaru der Welt gezeigt, was ein SUV ist. Und erweist mit der neusten Ausgabe des Forester 4x4 dem Sports in Sports Utility Vehicle mehr denn je Ehre: Der Turbo ist zurück! Mit 240 PS! Plus Lineartronic mit 8-Gang-Manual-Modus, X-Mode / Hill Descent Control und elektrische Heckklappenöffnung. Jetzt bei Ihrem Subaru-Vertreter. Abgebildetes Modell: Forester 2.0XT AWD Sport, Lineartronic, 5-türig, Energieeffizienz-Kategorie G, CO2 197 g/km, Verbrauch gesamt 8,5 l/100 km, Fr. 45’950.–. Weitere Forester Modelle ab Fr. 31’000.–. Durchschnitt aller in der Schweiz verkauften Neuwagenmodelle (markenübergreifend): 153 g/km. www.subaru.ch SUBARU Schweiz AG, 5745 Safenwil, Tel. 062 788 89 00. Subaru-Vertreter: rund 200. www.multilease.ch. Unverbindliche Preisempfehlung netto, inkl. 8% MWSt. Preisänderungen vorbehalten. Hallo Singles Genug vom Alleinsein? HPV Harmony ist seit über 20 Jahren die führende Partnervermittlung in Graubünden und in der Ostschweiz. Neu: Freundschaftsvermittlung für Singles über 60 Jahren Seriöse, diskrete und persönliche Begleitung bei der Partnerwahl. Neugierig? Rufen Sie unverbindlich Theres Membrini Tel. 081 / 250 28 22 oder www.hpvharmony.ch inserar – profitar Leasing-Angebot gültig bis 30.6.2013. Partnersuche mit Herz und Verstand ▪ Kompetent / seriös / diskret seit 1995 ▪ Ihr Glück ist unser Ziel! ▪ Vermittlung bis zum Erfolg! <wm>10CAsNsjY0MLQw0rUwMzYwNgMAlTjIqw8AAAA=</wm> <wm>10CFWKsQ7CQAzFvignv6SXRtyIulUMqPstFTP_PwHdGLzY3vfRGxf37XFszyFUbpVB5FDSal2G1Fv1GsjdUdwE0dek_n5TsATM32PI3Kcw3JwZpfntuhxBtvf5-gBOJXyegAAAAA==</wm> ▪ Ihre Beraterin Conny Jud 071 944 36 16 www.niemehrallein.ch Sprachaufenthalte Top Angebote Professionelle Beratung Frischknecht - Sprachausbildung Tel 044 926 39 58 www.sprachausbildung.ch SUBARU. SWITZERLAND’S 4x4 Lecturas e lecturs èn bain infurmads! En mintga chasada rumantscha Abunai gist uss «La Quotidiana» e Vus retschavais la carta da «aboplus» che cuntegna ina plivaleta. Cun questa carta profitais Vus da numerusas reducziuns. L’entira purschida chattais Vus online sut: www.aboplus.suedostschweiz.ch Südostschweiz pressa e print SA servetsch d’abo e servetsch da lecturs Via da la caserna 1, CH-7000 Cuira Telefon 0844 226 226 [email protected] HEUTE AUF TELE SÜDOSTSCHWEIZ Sara machts Heute: Sara machts wird zur Frau für alle Fälle, nämlich für alle Handwerker-Notfälle! Sara machts... wie Pippie Langstrumpf. Sie macht, was ihr gefällt. Ihr gefallen Einblicke in ungewöhnliche Berufe. Wir hoffen, das gefällt. Rückenschmerzen 70'000 Menschen in der Schweiz haben Morbus Bechterew. Und Sie? Reality-Show (CH, 2013) Sara machts ab 18.20 Uhr (stündliche Wiederholung) WWW.TELESUEDOSTSCHWEIZ.CH DO BIN I DAHAI Dominique Adam, Tänzerin ENGIADINA GLINDESDI, ILS 18 DA MARS 2013 7 ■ CUSSAGL CUMÖN Finanziaziun dal trafic public (anr/mfo) Il trafic public da l’Engiadin’Ota do andit per discussiuns. Quel dess nempe gnir finanzcho in avegnir tenor ün nouv model. Il cussagl cumön d’Engiadin’Ota ho tratto quist fat in sia radunanza da gövgia passeda. Ils delegos e las deleghedas haun in seguit a vastas discussiuns appruvo la prüma part da la nouva ledscha pel trafic public. Impustüt il scumpart dals deficits dal trafic public illa regiun ho do andit a discussiuns. La proposta da fer que es nempe cha 70 pertschient dals cuosts restants dessan gnir pajos dals indigens cun lur impostas e cha’ls ulteriuprs 30 pertschient vegnan pajos dal turissem. Cha tuots nu sajan però perinclets cun quista proposta, esa gnieu dit. Perque dess illa prosma radunanza dal cussagl cumön d’Engiadin’Ota gnir tratteda aunch’üna vouta la tractanda dals cuosts dal trafic public fin lo surelavureda. Cha’s dessa impustüt eruir che tragets da l’auto da posta chi fetschan sen e chenüns na. Cha nu’s possa per duos persunas chi fetschan adöver da quels transports pajer «taxis privats», esa gnieu dit. Detagls gnaron cuntschaints illa radunanza dal cussagl regiunel, la quêla varo lö in mai. Editura: Südostschweiz Presse und Print AG Editur: Hanspeter Lebrument CEO: Andrea Masüger Schefredactur: Martin Cabalzar Redacziun Agentura da Novitads Rumantscha (ANR): Flurin Andry (fa), Augustin Beeli (abc), Gieri Antoni Caviezel (gac), Claudia Cadruvi (vi), Romana Duschletta (rd), Martina Fontana (mfo), Hans Huonder (hh), Susi Rothmund (sr), Gion Nutegn Stgier (gns), Giusep Venzin (gv). Collavuraturs redacziunals: Andreas Cadonau (ac), Giusep Capaul (gc), Lucas Deplazes (ld). Adressas redacziunalas: La Quotidiana, Via comerciala 22, 7007 Cuira, tel. 081 920 07 10, fax 081 920 07 15, mail: [email protected] Agentura da Novitads Rumantscha (ANR) Via da Masans 2, 7000 Cuera, tel. 081 250 48 00, fax 081 250 48 03, mail: [email protected] Surselva: tel. 081 936 47 00, fax 081 936 47 01, mail: [email protected] Engiadina: tel. 079 218 27 60, fax 081 856 11 59, mail: [email protected] Surmeir: tel. 079 430 69 30, fax 081 684 32 82, mail: [email protected] Sutselva: tel. 081 258 32 68 mail: [email protected] Tgòls postal, 7432 Ziràn Not Carl, il president da la CCC OEE, voul dvantar activ quai chi reguarda dumondas da concessiun d’aua illa regiun. Engiadina Bassa: Comunicaziun digitala in mincha chasa? In Grischun füssan «vias digitalas in Engiadina» ün novum DA MARTINA FONTANA / ANR ■ La radunanza dal Consorzi dals cumüns concessiunaris da las Ouvras Electricas d’Engiadina (CCC OEE) ha decis da scumpartir da lur «chascha dals 5 pertschient dals fits d’aua» passa ün mez milliun francs. Quel scumpart es il punct culminant da la radunanza. Per uraglias agüzzas han però eir pisserà ils referats in connex cun las «vias digitalas». «Il surviver economic da las regiuns periferas nun es dependent be da bunas vias per autos, ma eir da bunas vias digitalas, uschedittas autostradas per datas», ha manià Not Carl, il president da la CCC OEE davo la radunanza da delegats da venderdi a Ramosch. Il rimbomb als duos referats correspundents es stat positiv. Main positiv vezza la corporaziun però l’avegnir dals cumüns in dumondas da concessiuns d’aua. «Perquai vulaina uossa dar cunterpais», declera Carl. Passa ün mez milliun francs per sustegn social e cultural Ün punct culminant da la delegiada sun adüna las decisiuns a reguard las cuntribuziuns da taimpra sociala e culturala our da l’uscheditta «chascha dals tschinch per- La Quotidiana cumpara tschintg giadas ad emna Ediziun: «Die Südostschweiz»: 121 184 exemplars. Dumber da lecturs: 240 000 Communicaziun da participaziuns considerablas sin fundament da art. 322 CP: Südostschweiz Radio AG, Südostschweiz TV AG, Südostschweiz Emotion AG, Südostschweiz Pressevertrieb AG, Südostschweiz Partner AG, ergo use swiss ag. Dretgs d’editur Igl è scumandà a terzas persunas betg autorisadas da reutilisar en ina moda u maniera ils inserats stampads en quest titel u parts da quels, surtut cun endatar els en in servetsch d’online. Mintga cuntravenziun vegn persecutada giudizialmain da la societad da propaganda, suenter avair consultà la editura. Südostschweiz Presse und Print AG tschient», illa quala fluischan tschinch pertschient dals fits d’aua cha’ls cumüns concessiunaris retiran minch’on. Uschè s’haja pudü scumpartir quist on passa ün mez milliun francs. Las donaziuns principalas van a la società Chasa Fliana a Lavin, la quala retschaiva 200 000 francs per lavuors da renovaziun, lura 125 000 francs sco üsità per la promoziun dal sport da giuvenils e 33 000 francs per las festivitats in conex cul giubileum da 100 ons Viafier retica Bever–Scuol. Cun 10 000 francs arcugnuoscha la corporaziun la lavur cineastica da Susanna Fanzun da Scuol. In tuot s’haja decis passa 30 contribuziuns, quai per buna part a societads da musica ed otras e per evenimaints culturals illa regiun. Sustgnüts cun ulteriuras ratas vegnan eir il giubileum da 100 ons dal Parc Naziunal Svizzer e la sanaziun dal stabilimaint da la Fundaziun Nairs a Scuol. FTTH (Fiber To The Home) in Engiadina Bassa ? Plain’attenziun ha que dat pels duos referats davart las pussibiltads venturas d’üna regiun perifera i’l sectur da la comunicaziun. Jon Erni, uriund da Scuol, schef dal cumpartimaint dals gronds cliaints da Microsoft svizra e schef dals gronds cliaints da la dita Sunrise, ha referi in rumantsch e muossà insembel cun seis collega Urs Miotti il svilup ed ils trends. «La quantità da datas chi circuleschan i’ls differents sectuors as redublischa on per on», ha dit Erni. Cha scha quai sajan üna vouta stats be tuns ed impuls electrics – schi sajan quai hoz purtrets movibels e videos cha minchün retschaiva e trametta dafatta cul telefonin. Fils d’aram nu tendschan tenor las explicaziuns dals perits perquai plü per similas quantitads da datas. «L’avegnir sun fils da vaider, l’uschedita fiberoptica», han els intunà. Cha la qualità da viver saja illa regiun fich ota: «Schi reuschischa da s-chaffir sül sectur da la comunicaziun las listessas premissas sco illas aglomeraziuns schi ha nossa regiun miss la megldra basa per esser attractiva in avegnir per da tuottas sorts plazzas da lavur», ha manià Erni. Ch’important saja però il s-chaffir las colliaziuns fiberopticas fin in mincha chasa. E cha quai saja però eir fich cuostaivel. Not Carl ha manià invers ils delegats e plüs giasts cha las pussibiltads da comunicaziun saran existenzialas per l’avegnir economic da las regiuns periferas dal pajais e cha da spargnar in quel sectur pudess esser fatal. «La corporaziun ha pisserà per ün predsch da forza electrica fich favuraivel pels prossems 50 ons. Quist fat pudess perquai eir esser la basa per finanzchar eir üna rait fiberoptica FTTH (Fiber To e Home) in Engiadina bassa», ha’l dit. Ch’el haja eir fingià pront il term rumantsch per quella rait, ha manià Carl cun tschera riantada: nempe il «FFAC» (Fiber Fin A Chasa). Prolungaziun da la concessiun S-chanf–Scuol? La corporaziun constatta cun pisser il svilup sül marchà d’energia. La situaziun actuala maina problems finanzials eir als gronds concerns svizzers. Tendenzas politicas vöglian perquai restrendscher ils drets dals chantuns e dals cumüns per quai chi reguarda las concessiuns dal dret d’aua. Sco cha Not Carl ha declerà als delegats nu vöglia la corporaziun be guardar prò a quist svilup, ma vöglia dvantar activa fintant cha las cumpetenzas correspundentas sun amo pro’ls cumüns. El ha perquai cunvgnü cun las OEE da discussiunar davart ün’eventuala adattaziun dals termins da scadenza dal s-chalin S-chanf–Scuol e dal s-chalin Scuol–Martina chi scrouda 20 ons plü tard. Quistas discussiuns dessan gnir coordinadas cul chantun chi ha finalmaing da dar seis acconsentimaint ad ün eventual adattamaint da la concessiun. Nar d’avrigl per la quarta Editura Südostschweiz Presse und Print AG, Via da la caserna 1, 7007 Cuira; tel. 081ˇ255ˇ50ˇ50, fax 081ˇ255ˇ51ˇ10 mail [email protected] Servetsch d’abunents e da distribuziun: tel. 0844 226 226, mail [email protected] Inserats Südostschweiz Publicitas AG, Via S. Clau Sura 11, 7130 Glion tel. 081ˇ920ˇ07ˇ17, fax 081ˇ920ˇ07ˇ18, mail: [email protected] Jon Erni ha pisserà cun seis referat per novitats chi han fat star stut als delegats da la CCC OEE. FOTOS MAD L’inchant ha pudü gnir evità DA BENEDICT STECHER / ANR ■ Per la quarta jada ha pudü gnir evità l’inchant da l’Hotel Scuol Palace a Nairs. L’ultim mumaint avant l’inchant es il possessur da l’hotel, la Friedman GmbH, gnü davo a quels dovairs chi vaivan pretais quist inchant. In venderdi, cuort avant mezdi, ha comunichà l’Uffizi da scussiun En cha eir il quart inchant da l’Hotel Scuol Palace nu varà lö. Quel d’eira previs a las 14.00 in chasa cumünala da Scuol. Sco cha l’advocat da la Friedmann GmbH ha confermà haja’l surdat a temp ütil ils 84 000 francs necessaris per evitar l’inchant. La seria da pretender inchants per quel hotel nu sarà però finida: Ils debits totals da la società invers ils credituors da quist inchant s’amunta a bundant 2,34 milliuns francs. Hotel istoric chi va planet in malura La procedura dals inchants previs da l’Hotel Scuol Palace es dürant ils ultims duos ons adüna statta la glistessa: L’inchant vain publichà ed evità l’ultim mumaint. In venderdi es quai capità per la quarta vouta. L’unica differerenza als oters inchants d’eiran quista vouta cha la società simpla Clemgia Tarasp nun ha pretais l’inchant. Quista jada d’eiran quai la chascha d’egualisaziun GastroSo- cial Argovia e l’Administraziun d’impostas dal Grischun. Per pudair survgnir lur dabuns illa otezza dad 84 000 francs vessan però il prüm stuvü gnir cuernats ils dovairs invers quels crediturs rangats davant els. La sporta minimala pro l’inchant d’eira perquai gnüda fixada davart da l’uffizi sün 2,36 milliuns francs. Il cumplex chi cumpiglia 120 stanzas d’hotel e l’infrastructura per tillas gestiunar sco hotel ha üna valur da traffic da bun- dant 7 milliuns francs. Quant cha l’hotel vaglia propcha es mal dir. Fat esa cha’l possessur actual til prouva da vender daspö divers ons per üna summa sur 4 milliuns, ma sainza success. L’hotel ha drivi sias portas la prüma jada dal 1864. Dal 2006 ha la Friedmann GmbH cumprà l’hotel e til manà dürant ün pêr ons sco il plü grond hotel «cosher» per ortodox güdeus in tuot l’Europa. Daspö duos ons es l’hotel serrà e la structura L’Hotel Scuol Palace patischa da la situaziun actuala. FOTO B. STECHER ed infrastructura da quel va planet in malura. Sco cha perits in chosa han dit as stuvessa far quint cun investiziuns dad 8 fin 20 milliuns francs tuot tenor las aspettativas per sanar l’hotel in möd ch’el pudess darcheu gnir ütilisà. Giavüschada es üna soluziun perdüraivla Il capo dal cumün da Scuol, Jon Domenic Parolini, deplorescha la situaziun actuala e’s giavüscha per Scuol e per tuot la regiun üna soluziun perdüraivla. L’aspet cha l’hotel fetscha saja pac bel. «Stantus esa cha mincha jada cuort avant il termin da l’inchant gnia pajà l’import uschè cha l’inchant nu vain manà tras», disch el. I füss important chi gniss plü svelt pussibel ad ün müdaman da l’hotel per cha ün nouv possessur possa finalmaing as dedichar al mantegnimaint da l’hotel ed ad üna nouva ütilisaziun. Tant pel capo da Scuol sco eir per Otto Huber da l’Uffizi da scussiun En esa cler cha’l prossem inchant gnarà scrit oura bainbod. Sperond cha l’hotel possa lura gnir vendü ed in seguit darcheu miss ad ir e custodi nu restarà intant oter co da sperar cha l’istorgia da l’Hotel Scuol Palace possa bainbod tour üna buna fin. Freiheit auf 2 Rädern CULT Route 200 City-/Trekkingbike 28” Aluminium Hohlkammerfelgen. Höhenverstellbarer Aluminium Lenkervorbau. Leichter Aluminium Gepäckträger. Nabendynamo, Halogen Scheinwerfer und LED Rücklicht. 11622 Damen 480 mm Farbe: Dunkelblau matt 11623 Herren 520 mm Farbe: Mattschwarz Rahmen Alu 480 / 520 mm Schaltung SHIMANO ALTUS 24-Gang Schaltgruppe mit Drehgriffschaltung Gabel Federgabel SUNTOUR CR-7V verstellbar Bremsen Aluminium V-Bremsen Promax 329.- CULT Shifty Kids Mountainbike 24” Aluminium Hohlkammerfelgen mit 24” MTB Stollenbereifung. Schaltungsschutzbügel. 11609 Farbe: Weiss/grün. Rahmen Alu, 330 mm Schaltung SHIMANO 21-Gang Drehgriffschaltung Gabel Federgabel ZOOM Bremsen Aluminium VBremsen Promax 599.- 449.- CULT Element High-End Mountainbike 26” Robuste Aluminium Hohlkammer Diskfelgen mit 26” MTB Stollenbereifung. 11619 440 mm, Farben: Mattschwarz/rot 11620 480 mm, Farben: Mattschwarz/blau 11621 520 mm, Farben: Mattschwarz/grün Rahmen Alu High-End 440 / 480 / 520 mm Schaltung SHIMANO ALIVIO 27-Gang Schaltgruppe Gabel Federgabel SUNTOUR mit Lockoutsystem Bremsen Hydraulische Scheibenbremsen TEKTRO DRACO 180 mm / 160 mm E-Bike 28” Tell 5-stufige Unterstützung mit Frontmotor. Steuer-Display mit LCD-Anzeige. Inkl. LEDBeleuchtung. Farbe: Silber. 13257 Damen 1290.13258 Herren 1290.Rahmen Alu Damen: 460 mm Herren: 500 mm Schaltung SHIMANO 3-Gang Nexus Schaltung Batterie Li-Ion 36 V / 10 Ah Leistung 36 V/ 250 W Reichweite ca. 40 – 60 km Gabel SUNTOUR Federgabel Bremsen vorne V-Brake, hinten Trommelbremse 1290.- 16.90 Fahrradhelm Diverse Farben. TÜV und GS geprüft (EN-Norm 1078). 58792 Erwachsen 16.90, vorher 19.90 58791 Jugendliche 16.90, vorher 19.90 58793 Kinder 13.90, vorher 15.90 NEU: EXKLUSIVE SERGIO CELLANO SONDERMODELLE BE R E MO IT D S EL AB LR Fr E I H .9 E 99 0. –* * MIT KUNDENVORTEILEN VON BIS ZU Fr. 10 800.– * * New SX4 1.6 GL Top 4 x 4 Sergio Cellano, Fr. 22 990.– (Zubehör im Gesamtwert von Fr. 4 800.–, Preissenkung Fr. 6 000.–, total Kundenvorteil von Fr. 10 800.–), Treibstoff-Normverbrauch: 6.5 l / 100 km, Energieeffizienz-Kategorie: E, CO₂-Emission: 149 g / km; ** New Alto 1.0 GA, Fr. 9 990.–, Treibstoff-Normverbrauch: 4.3 l / 100 km, Energieeffizienz-Kategorie: B, CO₂-Emission: 99 g / km; Durchschnitt aller Neuwagenmarken und -modelle in der Schweiz: 153 g / km. SCHWEIZER PREMIERE Sergio Cellano setzt Trends – und das exklusiv für die Schweiz Stilsicheres Handwerk und hochwertige Materialien zeichnen die limitierte, exklusive Suzuki Collection by Sergio Cellano aus. Die Sergio Cellano Sondermodelle bestechen unter anderem mit handvernähtem Leder, sportlich-eleganten Sergio Cellano Sitzen und vielen attraktiven Design-Details, die das Herz jedes stilbewussten Fahrers höher schlagen lassen. Entscheiden auch Sie sich für die kompakte Nr. 1 – und damit auch für exklusives Design und attraktive Kundenvorteile. NEW HIT IT- LEAS EASIING Sportlich-elegante Sergio Cellano Sitze Sportliches Lederlenkrad Sportlicher Lederschaltknauf Ihr Suzuki Fachhändler unterbreitet Ihnen gerne ein auf Ihre Wünsche und Bedürfnisse abgestimmtes Suzuki Hit-Leasing Angebot. Preissenkung per 1.1.2013, sämtliche Preisangaben verstehen sich als unverbindliche Preisempfehlung, inkl. MwSt. Limitierte Serie. Nur solange Vorrat. www.suzuki.ch LA QUOTIDIANA GLINDESDI, ILS 18 DA MARS 2013 Verva e poesia da Duri Chiampell (1. part) ■ Avant var 15 ons n’haja tut giò da la curuna ils Psalms da Chiampell, scrits intuorn ils ons 1550 fin 1562. Quai es ün dals duos cudeschs ils plü vegls rumantschs chi dà. A listess temp sco cha Chiampell lavuraiva a Susch vi da seis cudesch dals psalms, scrivaiva a Samedan Giachem Bifrun vi da sia traducziun dal Nouv Testamaint chi’d es gnüda a glüm dal 1560. Davo pro as discha: Puchà cha duos prüms auturs rumantschs nun han collavurà, nu vessan forsa dafatta gnü l’idea da scriver tuots duos listess rumantsch, impè da scriver ün puter e l’oter vallader. Eir ils psalms da Chiampell sun per grondischma part üna traducziun. Chiampell ha tut sco muostra il «Gsangbüchel» da Constanza, ün dals prüms Corals da la refuorma e s’ha tgnü vi da quel. Eu n’ha manzunà ch’eu n’ha tut avant var 15 ons il Chiampell giò da la curuna. Eu n’ha let in davo rouda tuots 95 psalms. E pro mincha psalm n’haja fat notondas in ün quadern. Eu n’ha notà quai chi dêira special, quai chi’m daiva in ögl ed am plaschaiva. Una vouta d’eira quai ün pled vegl cha Chiampell dovraiva, tschella jà duos lingias dal psalm ch’eu vaiva güsta let, la terza jada ün germanissem già quella vouta. Quist quadern n’haja uossa quia davant mai ed a man da mias notondas lessa provar da dar a mias legiadras ed a meis legiaders üna idea da la lingua, da la poesia e verva dals Psalms. Quia stöglia dir: Id es plü facil leger il rumantsch da Bifrun co quai chi’d es leger quel da Chiampell. Chiampell es cun seis idiom üna quanta plü pauril, plü original e main doct co’l Samedrin. Psalm l Bead quell hom ilg qual nun va, Davoa ils pachiaduorse, Seis travsch cun ls infidels nun haa, Intantr’ils schgiamgiaduorse, Moa metta tuotta seis dalet, In lg pled dal Seinger sulsulett, Quel s’paissa dy è noatte. Quist es il prüm vers dal grond cu- desch gnü a glüm l’on 1562. Es quai per nus hoz massa lontan, massa giò’d via? Illa terza lingia inscuntraina il pled trawsch = travasch = trafic In la tschinchavla lingia: «Mo metta tuotta teis dalet». Bel – tuottadi, suotta tet. In las ultimas duos lingias esa cusglià cha nus di e not ans «impaissan» al pled dal Segner. Quai es il prüm vers. In quist prüm psalm ans inscuntra fingià quel bel vegl verb «schorfnar», privar dad alch. Da l’infidel esa dit: Schcoafluussuffladdavente. E l’ultima lingia dal psalm am plascha specialmaing: «Quai a gurbir, dit. Amen». Dit Amen per survgnir quai Psalm 23 Quist es il famus psalm dal bun pastur chi’ns cuerna la maisa e chi ans güda tras eir ils dis critics da nossa vita. Nus cugnuoschain il coral: Meis bun pastur ais il char Segner. Pro Chiampell tunan las prümas lingias: Ilg Sènger ais ilg meis pastur, Chi lascha brick manglare, Neir a ramaints yr cun errur Nè vain a m’ bandunare Yraramaints correspuonda a nos ir ad erramaint, ad errur, perder l’orientaziun. Aint il terz vers es Dieu per uschè dir nos camarier: «E meis magioel bain plain in öl, sü mettisch largiamangke». Pro «largiamangke» ans dà in ögl l’ortografia. Be cha nus stuvain pensar cha l’on 1562 chi’s es gnü oura quist cudesch i nu daiva amo ingüna ortografia fixa. Quai vaiva pür da gnir. Acerbus – latin Quist adjectiv latin ha dat in tudais-ch ils duos adjectivs herb e derb ed in rumantsch dschiervi, dschierva, mascherv, uschiervi in Engiadin’Ota. Eu nu sun brichafat stut dad inscuntrar quist bel adjectiv eir i’ls psalms da Duri Chiampell. Psalm 36 Meis peis yr Senger nu laschar, la via d’la superwgia, ■ GRISCHUN Contribuziuns a differentas instituziuns E chia meiss mauns non poassen faar, Scoa ls’mals, ch’lur ouwr’ais dschearwgia. Psalm 39 Uschè tascheck eu loenck zuond mütt, Ch’eu nun tschantschaw’eir baine, par temma da fallar pustütt, Chia’lg cour am ngywa plaine Pür plü dschearw ngywa la dulur Da lg loech arsaint ch’eir in meis cour. In psalm 36 es üna ouvra dscherva, malmadüra: n psalm 39 es la dolur pitra, dscherva, dolurusa. In psalm36 n’haja notà amo oters viervs remarchabels: La testmungia, la crawur, ils stravers, il mune, la bundezza da Dieu, la daportanza. Il purtret dal bös-ch Il psalm 37 es in mincha cas ün psalm important, un lung psalm chi’d ha 40 versets, i’l Chiampell cumpiglia’l ot paginas. Üna passada am para fich bella, mo ei difficila. Chi am disch che chi voul dir «tschibagias?» Ir in paglia, ir in malura? – Club da hockey da Tavau: Al Club da hockey da Tavau vegn concedì ina contribuziun dal fond da sport da maximalmain 56 840 francs per l’acquisiziun d’in nov equipament dal local da trenament da forza. – Fundaziun per l’orchester da la Svizra taliana (Fosi): La fundaziun per l’orchester da la Svizra taliana (Fosi) survegn per ils onns 2013 fin 2016 annualmain ina contribuziun en l’import dad 80 000 francs or da las contribuziuns da la promoziun da la cultura. – Lia Rumantscha: La regenza ha approvà la cunvegna da prestaziun tranter il chantun e la Lia Rumantscha per la perioda da legislatura dals onns 2013 fin 2016. La cunvegna cumpiglia tschintg gruppas da products linguistica applitgada, furmaziun, projects, cussegliaziun e producziuns. Per quests intents survegn la Lia Rumantscha ina contribuziun chantunala annuala d’in import da 500 000 francs sco er ina contribuziun federala annuala da 2 150 000 francs. Per las contribuziuns chantunalas ch’èn vegnidas empermessas vala la resalva ch’il cussegl grond approveschia il credit correspundent. Il credit da la confederaziun suttastat a l’approvaziun dal preventiv annual tras las chombras federalas. TALUN D ’ EMPUSTAZIUN Staw’ inverdy, schkoa d’bell mezdy Ilg boeschk verd dad arbagias, Deck via passag, dsieug el dmandag, Qua fuo seis fatt tschibagias. Bels,vegls verbs pro Duri Chiampell In quists 450 ons chi sun fluits daspö la cumparsa dals Psalms la lingua s’ha müdada, blers pleds sun sfuondrats, oters sun cumparüts, e la scripziun es tuot ün’otra. Eu less trar nan uossa üna partida da bels verbs chi d’eiran pro Chiampell amo vivaints e cha nus hoz vain suvent stainta da savair che chi vöglian dir: Dschorfnar, sgundar, cusnar, sdaschiar, s’brottar, sguidar, parschurgiar, sügnar, cuvgnir, schladinar, cungüstar, s’infendscher, paschantar, s-chalvar, cuitar, undrar, früttar, schmurir, scurznir e lügnir, nuschair, sudantar, scudichar, d’chappar, parvargiar, puondscher, s’inchauzar, avuira. Quist es stat hoz ün prüm chanvà. Eu fetsch quint da rabagliar insembel ün oter Duri Gaudenz di ün seguond. Jau abunesch La Quotidiana ❏ 6 emnas frs. 25.– (abunament d’emprova d’ina gia) ❏ 6 mais frs. 86.– ❏ 12 mais frs. 163.– ❏ 24 mais frs. 293.– Num Prenum Adressa NP/Lieu Data Suttascripziun Tel.-nr. P. pl. trametter a: Südostschweiz Presse und Print AG, servetsch d’abunaments, Via da la Caserna 1, 70 07 Cuira Empustaziun telefonica: 081 255 55 00 reclama www.citroen.ch CITROËN C5 TOURER EINTAUSCHPRÄMIE bis zu Fr. 5’000.– HYDRACTIVE-FEDERUNG* MITLENKENDE BI-XENON-SCHEINWERFER MIT ABBIEGELICHT** <wm>10CAsNsjY0MDQx0TU2NDe2MAEAPH-q0w8AAAA=</wm> <wm>10CFXMsQ7CMAyE4SdydGc7jYNH1K1iQN29IGbefyJlQ7rbPv3Hkb3h9_v-OPdnEnQX47DwDKINzOzw1reRMKqCdiN02oyIPy80uAF1GYEJtaZorJVHqLrXIitSVwDaPq_3F9jb5--DAAAA</wm> EMYWAY (GPS, RADIO-CD MP3, BLUETOOTHTM, USB-ANSCHLUSS, AUDIO STREAMING)** TAGE DER OFFENEN TÜR − 22. UND 23. MÄRZ M A X I MINI T ECH N O LO G I E 9 PREIS Das Angebot gilt für alle derzeit verfügbaren, zwischen dem 1. März und dem 30. April 2013 verkauften Fahrzeuge, im Rahmen des verfügbaren Lagerbestands. Empfohlener Verkaufspreis. Angebot gültig für Privatkunden; nur bei den an der Aktion beteiligten Händlern. Citroën C5 Tourer 1.6 THP 155 6-Gang-Automatik Exclusive, Nettopreis Fr. 39’190.–, Cash-Prämie Fr. 3’000.–, Eintauschprämie Fr. 5’000.–, Fr. 31’190.–; Verbrauch gesamt 7,3 l/100 km; CO2-Emission 169 g/km; Treibstoffverbrauchskategorie E. Mit Optionen: Lackierung Weiss Brillant Fr. 1’130.–, Alufelgen 19" Adriatique Fr. 1’400.–, Sensorpaket+ Fr. 1’600.–. CO2-Durchschnitt aller angebotenen Fahrzeugmodelle 153 g/km. * Je nach Modell serienmässig. **Je nach Modell optional. 10 RADIo / tv glindesdi, ils 18 da mars 2013 ■ Radio RuMANtScH ■ RADIo 10:15 RADIoNoveLA vita capita – episoda 236 La frisura dad Ernesta Ernesta Caflisch ha sa laschà far ina nova frisura. Però quella è malgartegiada bravamain. Tuts che fan remartgas e commentaris – a chasa e perfin en il Volg. Per fortuna po sia figlia Pirmina la gidar. Però ina suletta persuna n’ha gnanc remartgà la nova frisura: ses um Martin. Pertge betg? S’interessescha el insumma anc per sia dunna? Reschia: Michel Decurtins 19:00 LA StAILALvA Semperverds Avant 30 onns eran titels da musica sco Wahnsinn, Flieg nicht so hoch, Mein kleiner Freund u era Viver senza tei dals Furbaz euv. hits en la scena dal schlagher. Oz è quai semperverds che sveglian franc ina u l’autra bella regurdientscha. Redacziun: Christa Soliva 20:03 MAgAzIN DA cuLtuRA (ReP.) Inscenar il spazi Tge fiss in’inscenaziun da teater senza decor? Tge in film senza scenaria? E sa perdess l’orientaziun en il museum senza la lavur d’in scenograf? Il magazin da cultura ha dumandà ils trais scenografs Chasper Bertschinger, Remo Arpagaus e SRF 1 6.30 News-Schlagzeilen und Meteo 9.00 Medienkompetenz 9.50 Trailer Medienkompetenz 10.00 nano 10.30 Kulturzeit 11.10 DOK (W) 12.10 Weniger ist mehr (W) 12.40 Meteo mit Tagesschau 13.10 Der Bergdoktor. Loslassen und festhalten 14.00 Potzmusig (W) 14.40 SRF bi de Lüt (W) 15.30 Giacobbo / Müller (W) 16.30 Best Friends. Jugendserie 16.55 myZambo 17.30 Guetnachtgschichtli 17.40 Telesguard 18.00 Tagesschau mit Meteo 18.15 Weniger ist mehr 18.40 glanz & gloria 19.00 Schweiz aktuell 19.25 SRF Börse 19.30 Tagesschau mit Meteo 20.05 1 gegen 100 Quiz 21.05 Puls. U.a.: Alterszittern – mit starkem Tremor leben oder einen Eingriff wagen? 21.50 10vor10 mit Meteo 22.20 Eco Moderation: Reto Lipp 22.55 Schawinski 23.30 Tagesschau Nacht 23.45 Die Tudors – Mätresse des Königs. Historienserie 0.45 Peeping Tom – Augen der Angst Thriller (GB 1960). Mit Karlheinz Böhm, Moira Shearer, Anna Massey SRF ZWEI 6.00 Drei auf zwei 8.40 Best Friends. Jugendserie 9.00 myStory 9.25 Virus (W) 10.00 Der Bergdoktor. Arztserie 10.45 Wege zum Glück. Telenovela 11.30 Alisa – Folge deinem Herzen. Telenovela 12.15 Lüthi und Blanc. Familiensaga 13.15 Emergency Room – Die Notaufnahme 14.05 Everwood. Dramaserie 14.50 Verrückt nach Dir. Comedyserie 15.35 Box Office (W) 15.55 Emergency Room – Die Notaufnahme 16.45 Boston Legal. Anwaltsserie 17.30 Psych. Krimiserie 18.20 Desperate Housewives. Comedyserie 19.10 Gossip Girl. Unterhaltungsserie 20.00 Grey’s Anatomy Spitalserie 20.50 Private Practice Einsteigen und losfahren. Arztserie 21.35 Revenge. Zweifel. Dramaserie 22.25 Sportlounge. Vom Eishockey-Talent zum Mister Handicap. Magazin 23.15 Two and a Half Men – Mein cooler Onkel Charlie. Der vergessene Sohn. Comedyserie 23.40 Grey’s Anatomy – Die jungen Ärzte (W) 0.30 Private Practice (W) Selina Puorger tge impurtanza che la scenografia ha en las differentas disciplinas d’art e tge ch’in scenograf fa precis. Il favrer è mort l’enconuschent autur da cudeschs per uffants Max Bolliger. Nus preschentain intginas da sias istorgias ch’èn era vegnidas translatadas en rumantsch. Redacziun: Anna Serarda Campell 21:15 ALbuM DA L’eMNA David bowie: the Next Day David Bowie na vala betg mo sco il grond cameleon da la musica da pop, el è er adina stà ina spezia da barometer dals trends, ch’ha anticipà modas en sia fasa tempriva e reflectà stils en ses onns postmadirs. E perquai ans sa dumondan ins co che ses nov album, ses emprim suenter bunamain diesch onns, vegnia pomai a tunar. Ina resposta dat gia la cuverta da quest «Next Day», igl è in citat surevident da «Heroes», sia capolavur dal 1977. Ed uschia survegn ins l’impressiun che Bowie reconstrueschia, ensemen cun ses vegl producent ARD 5.30 Morgenmagazin 9.05 Seehund, Puma & Co. (W) 9.55 Sturm der Liebe (W) 10.45 Brisant 11.05 ARD-Buffet. Karlheinz Hauser bereitet zu: Kräutergarten-Dessertvariationen 12.15 ARD-Buffet. Zuschauerfragen zum Thema: Neues vom Verkehrsrecht / Karlheinz Hauser bereitet zu: Schweinefilet im Brotmantel mit Karotten. Magazin 13.00 Mittagsmagazin 14.10 Rote Rosen. Telenovela 15.10 Sturm der Liebe. Telenovela 16.10 Seehund, Puma & Co. Rendezvous der Eisbären 17.15 Brisant 18.00 Verbotene Liebe. Daily Soap 18.50 Grossstadtrevier. Wer einmal zahlt, zahlt immer. Krimiserie 19.45 Wissen vor acht – Zukunft Asteroiden als Rohstoffquelle 19.50 Wetter vor acht 19.55 Börse vor acht 20.15 Erlebnis Erde Mississippi (2/2) – Die grosse Flut. Dokumentationsreihe 21.00 Hart aber fair Moderation: Frank Plasberg 22.15 Tagesthemen 22.45 Die Story im Ersten. Gauck persönlich – Ein Jahr Bundespräsident 23.30 Knast auf ewig? 0.15 Nachtmagazin 0.35 Tatort (W) 2.10 Hart aber fair (W) 3.25 Knast auf ewig? (W) 3 SAT 9.05 Kulturzeit extra (W) 9.45 nano (W) 10.15 Riverboat. Die MDR-Talkshow Gäste: Michael Gwisdek, Susanna Simon, Andrea Ballschuh, Ralf Bauer, Prof. Dr. med. Michael Tsokos, Robert Burdy, Jenke von Wilmsdorff u.a. 12.15 sonntags 12.45 Schätze der Welt – Erbe der Menschheit 13.00 ZIB 13.15 Bei Anruf Entdeckung 14.50 Leben über den Wolken 15.30 Leben über den Wolken (W) 18.30 nano 19.00 heute 19.20 Kulturzeit 20.00 Tagesschau 20.15 Jochen Malmsheimer Gedrängte Wochenübersicht – Das Beste aus 4 Jahrtausenden 21.00 Studio Richling 21.30 Bauerfeind 22.00 ZIB 2 22.25 Peter Voss fragt ... Eine Bühler Begegnung. Gast: Herta Müller 23.10 Die guten Albaner 0.00 Reporter. Reportage. Zu früh geboren – Ein Jahr mit Max und seinen Eltern Tony Visconti, er musicalmain ses passà lontan, il psychedelissem visiunar da «Hunky Dory», la canera da «Ziggy Stardust», la pressiun da «Lodger», l’eleganza da «Let’s Dance». Ch’el tutga en medem mument il grond eclecticissem creativ da quests dis è coincidenza. U forsa tuttina genialitad? Redacziun: Benedetto Vigne 22:03 ARtg MuSIcAL (ReP.) Artg musical fa visita a Ramosch (2. part) La sonda dals 23 da favrer avain nus visità Ramosch. L’Artg musical porta chant, musica e discurs da quella sairada moderada da Reto Mayer. En la segunda part tadlain nus duas da las tschintg furmaziuns, numnadamain il Quartet «4 for you» d’Ardez (Jon Armon Strimer, Hannes Pfranger, Martin e Duri Stecher) ed il Duo Varietà da Ramosch (Jon Flurin ed Andrin Kienz – marimbafon e piano electric). Redacziun: Giusep G. Decurtins 06:00 06:06 06:30 06:40 06:50 07:00 07:06 07:30 07:40 07:50 08:00 08:06 08:30 08:40 09:00 09:05 09:15 09.30 09.45 10:00 10:15 10:30 10:55 11:00 11:03 12:00 12:06 Novitads Actual la damaun Novitads Impuls dal di Revista da medias/Meteo Novitads Actual la damaun Novitads Kikeri6 Revista da medias/Meteo Novitads Actual la damaun Novitads Il chavazzin dal di Novitads La cuppina Chalender La truvaglia Tge chaussas Novitads Radionovela Famus e glorius Rep. Impuls dal di Novitads Actual da mezdi Novitads Actual da mezdi e RTR cumpact a mezdi 12:25 12:30 13:00 14:00 14:03 15:00 15:03 16:00 16:03 16:30 16:45 16:50 17:00 17:06 17:50 18:00 18:06 18:15 19:00 20:00 20:03 21:00 21:15 21:45 22:00 22:03 23:00 23:03 Prevista Telesguard SRF Rendez-vous Las gratulaziuns Novitads Musica Novitads Musica Novitads Semperverds Program da kino Verd per semper Prevista Telesguard Novitads Actual la saira Meteo Novitads RTR cumpact – survista dal di SRF Echo der Zeit La stailalva Novitads Rep. Magazin da cultura Novitads Album da l’emna Rep. Radionovela Novitads Rep. Artg musical Novitads Grischun sonor Sex fa spass! Durmir in cun l’auter? Far amur cun plaschair? Co funcziuna ina lètg? Exact quai tracta il film «Das Wunder der Liebe» da Oswalt Kolle. L’emprim film da scleriment dueva mussar che sex fa spass. El mussa la vita sexuala e quai senza retegnientschas. Scenas bletschas, glieud blutta e genitalias filmadas da datiers. Il film è stà in scandal avant 50 onns. Tge pensan ils giuvens dad oz da quest film? Las respostas datti sin battaporta.ch. ■ teLevISIuN 17:40 teLeSguARD SIN SRF 1 L’emissiun d’infurmaziun sin SRF 1 cun suttitels tudestgs sin tXt 777 (repetiziun sin SRF info tranter las 18:00 e las 22:00) DAPLI SIN www.rtr.ch ZDF 5.30 Morgenmagazin 9.00 heute 9.05 Volle Kanne – Service täglich Moderation: Andrea Ballschuh 10.30 Notruf Hafenkante Gefährliche Fotos. Actionserie 11.15 SOKO Köln. Der letzte Kunde. Krimiserie 12.00 heute 12.10 drehscheibe Deutschland 13.00 Mittagsmagazin 14.00 heute – in Deutschland 14.15 Die Küchenschlacht 15.00 heute 15.05 Topfgeldjäger 16.00 heute – in Europa 16.10 SOKO Kitzbühel Wahre Feindschaft. Krimiserie 17.00 heute 17.10 hallo deutschland 17.45 Leute heute 18.05 SOKO 5113 Der Tod des Marquis. Krimiserie 19.00 heute mit Wetter 19.25 WISO. Spielereien fürs Osternest 20.15 Unsere Mütter, unsere Väter TV-Drama (D 2013). Mit Volker Bruch, Tom Schilling, Ludwig Trepte 21.45 heute-journal 22.15 Undercover in Paris Kriminalfilm (F 2010). Mit Cécile De France, Fred Testot, Julien Boisselier 23.50 heute nacht 0.05 Das System – Alles verstehen heisst alles verzeihen. Drama (D 2011). Mit Jacob Matschenz, Bernhard Schütz u.a. SWR 11.25 Brisant (W) 11.50 Giraffe, Erdmännchen & Co. 12.40 Deutschland Deine Dörfer 13.30 Nach der Hochzeit bin ich weg! Komödie (D 2011). Mit Saskia Vester 15.00 Planet Wissen 16.00 SWR Landesschau aktuell 16.05 Kaffee oder Tee 17.00 SWR Landesschau aktuell 17.05 Kaffee oder Tee 18.00 SWR Landesschau aktuell 18.15 Der Macher vom Europapark 18.45 SWR Landesschau BW 19.45 SWR Landesschau aktuell 20.00 Tagesschau 20.15 Als meine Frau mein Chef wurde TV-Romanze (D 2012). Mit Marie-Lou Sellem, Götz Schubert, Ulrich Pleitgen 21.45 SWR Landesschau aktuell 22.00 Sag die Wahrheit Rateteam: Smudo, Ursula Cantieni, Pierre M. Krause, Kim Fisher. Show 22.30 Sag die Wahrheit Extra 23.00 Sag die Wahrheit. Rateteam: Kim Fisher, Ursula Cantieni, Mike Krüger, Smudo 23.30 Sag die Wahrheit 23.55 Sag die Wahrheit 0.25 Sag die Wahrheit ORF 1 5.55 Morgenprogramm 12.00 Die Schlümpfe. Zeichentrickserie 12.25 Die fantastische Welt von Gumball. Zeichentrickserie 12.50 Freddys Freunde 12.55 1, 2 oder 3 13.20 Kung Fu Panda. Zeichentrickserie 13.40 Alles okidoki 13.45 H2O – Plötzlich Meerjungfrau. Serie 14.10 Türkisch für Anfänger. Comedyserie 15.00 How I Met Your Mother (W) 15.40 Malcolm mittendrin. Comedyserie 16.25 ZIB Flash 16.30 The Middle. Comedyserie 16.50 Scrubs – Die Anfänger. Comedyserie 17.15 Die Simpsons. Zeichentrickserie 18.00 ZIB Flash 18.05 How I Met Your Mother. Comedyserie 18.55 The Big Bang Theory. Comedyserie 19.20 Mein cooler Onkel Charlie. Comedyserie 19.45 ZIB Magazin mit Wetter mit ZIB 20 20.07 Sport 20.15 The Mentalist Der einzige Zeuge. Krimiserie 21.05 Grey’s Anatomy. Das Ende ist der Anfang ist das Ende. Spitalserie 21.45 ZIB Flash 21.55 Private Practice Einsteigen und losfahren. Arztserie 22.40 The Big C. Schluss mit Freude. Dramaserie 23.10 Dexter. Auf der Fährte. Krimiserie 0.00 ZIB 24 0.20 Fussball. 20. Runde 0.40 Supernatural. Mysteryserie ORF 2 11.05 Alisa – Folge deinem Herzen (W) 11.50 Bürgeranwalt (W) 12.35 Bewusst gesund (W) 13.00 ZIB 13.15 heute mittag 14.00 Frisch gekocht Kochchampion 14.25 Alisa – Folge deinem Herzen 15.10 Sturm der Liebe. Telenovela 16.00 Die Barbara-Karlich-Show 17.05 heute österreich 17.30 heute leben 18.30 heute konkret 18.51 heute infos und tipps 19.00 Bundesland heute 19.30 Zeit im Bild mit Wetter 19.55 Sport aktuell 20.05 Seitenblicke 20.15 Unsere Mütter, unsere Väter TV-Drama (D 2013). Mit Volker Bruch, Tom Schilling, Ludwig Trepte u.a. 21.50 Reisezeit – Kurztrip. Korsika 22.00 ZIB 2 22.30 Kulturmontag 22.55 Kulturmontag. les.art. Gäste: Robert Schindel, Peter Esterhazy, Connie Palmen 23.50 Auf der anderen Seite. Drama (D/TRK/ I 2007). Mit Baki Davrak, Nursel Köse 1.40 Kulturmontag (W) RTL 5.10 Explosiv – Weekend (W) 6.00 Punkt 6 7.30 Teleshopping Schweiz 9.00 Punkt 9 9.30 Familien im Brennpunkt 10.30 Familien im Brennpunkt 11.30 Unsere erste gemeinsame Wohnung 12.00 Punkt 12 14.00 Mitten im Leben! Aufregende Geschichten des deutschen Alltags 15.00 Verdachtsfälle. Doku-Soap 16.00 Familien im Brennpunkt 17.00 Betrugsfälle 17.30 Unter uns. Daily-Soap Mit Joy Lee Juana Abiola-Müller, Martin Baden, Anne Apitzsch u.a. 18.00 Explosiv 18.30 Exclusiv 18.45 RTL aktuell 19.05 Alles, was zählt. Daily-Soap Mit Ulrich Drewes, André Dietz 19.40 Gute Zeiten, schlechte Zeiten. Daily Soap Mit Mustafa Alin, Merlin Leonhardt u.a. 20.15 Wer wird Millionär? Quiz Moderation: Günther Jauch 21.15 Das Jenke-Experiment. Altern 22.15 Extra – Das RTL Magazin 23.30 «Future Trend»-Reportage. Das GeldExperiment – Leben ohne einen Cent 0.00 RTL Nachtjournal 0.30 10 vor 11. Gerhard Richter: Bildermacher – ‘Ich sollte mich nicht mehr Maler, sondern Bildermacher nennen’. Magazin 0.55 Das Jenke-Experiment (W) 1.50 Extra – Das RTL Magazin (W) RTL 2 5.50 Still Standing. Der Männer-Bunker; Untermieter. Comedyserie 6.35 King of Queens (W) 8.15 Die Schnäppchenhäuser. Der Traum vom Eigenheim: Wir ziehen ein 9.15 Frauentausch Doku-Soap 11.15 Family Stories Volles Pfund Jasmine (5) 12.15 Köln 50667 (W) Doku-Soap 13.15 Berlin – Tag & Nacht (W) 14.15 Der Trödeltrupp Das Geld liegt im Keller 15.05 Der Trödeltrupp 16.00 Privatdetektive im Einsatz Fleischerslust / Tierische Liebe 17.00 Privatdetektive im Einsatz Schweinerei in der Fleischerei / Altgold 18.00 Köln 50667 19.00 Berlin – Tag & Nacht 20.00 RTL II News 20.15 Die Wollnys Eine schrecklich grosse Familie! Doku-Soap 21.15 Traumfrau gesucht 22.05 Saturday Night. Doku-Soap 23.00 Zugriff – Jede Sekunde zählt 0.00 exklusiv – die reportage (W) SAT 1 5.30 Sat.1-Frühstücksfernsehen 10.00 Teletip Shop 10.30 Schicksale – und plötzlich ist alles anders 11.00 Zukunftsblicke 12.00 Richter Alexander Hold 13.00 Britt. Glaubenswechsel: Ich habe mich für das Kopftuch entschieden! 14.00 Pures Leben – Mitten in Deutschland 15.00 Familien-Fälle 17.00 Schicksale – und plötzlich ist alles anders. Porsche oder Leben 17.30 Schicksale – und plötzlich ist alles anders. Doku-Soap 18.00 Niedrig und Kuhnt. Kommissare ermitteln. Alles rächt sich 18.30 Niedrig und Kuhnt. Kommissare ermitteln. Küss mich Kemal 19.00 K 11 – Kommissare im Einsatz. Ein verzwickter Fall 19.30 K 11 – Kommissare im Einsatz. Teenager im Sexsumpf 20.00 Sat.1 Nachrichten 20.15 Der letzte Bulle Spielchen spielen. Krimiserie 21.15 Danni Lowinski Herzenssache. Comedyserie 22.15 Planetopia. U.a.: Lückenbüßer beim Rettungseinsatz – Können Notfallsanitäter den Arzt ersetzen? 23.00 Spiegel TV – Reportage Karriere im Chaos (2): Aufstieg und Fall Moskauer Millionärinnen 23.30 24 Stunden. Die Wüste bebt – Deutsche in Las Vegas 0.30 Forbidden TV TSR 1 10.45 Quel temps fait-il? 11.00 Les feux de l’amour. Série dramatique 11.45 Scènes de ménages. Série comédie 12.10 Plus belle la vie. Série comédie 12.45 Le journal 13.15 Météo 13.20 Ensemble 13.30 Toute une histoire 14.40 Commissaire Brunetti – Enquêtes à Venise. Téléfilm policier (D 2007). Avec Uwe Kockisch, Laura-Charlotte Syniawa 16.20 Ma sorcière bien-aimée. Série comédie 16.50 Flashpoint. Série d’action 17.40 Télé la question 18.00 Le court du jour se jette à l’eau – H2O là là 18.10 Top Models. Série dramatique 18.35 Les clés de la fortune 18.55 Couleurs locales 19.20 Météo 19.30 Le journal 20.05 Météo 20.15 TTC (Toutes taxes comprises) Quand mon frigo sera intelligent 20.45 Black Swan. Drame (USA 2010) Avec Natalie Portman, Vincent Cassel 22.40 Mad Men. La valise; Eté 65. Série 0.20 L.A. – Enquêtes prioritaires. Série PRO 7 5.45 Rockstars Forever. TV-Komödie (USA 2004). Mit Gary Cole, Sherilyn Fenn 7.15 Center Stage: Turn It Up (W) Drama (CDN/USA 2008) Mit Rachele Brooke Smith, Kenny Wormald, Sarah Jayne Jensen 9.05 Teletip Shop 11.20 Im Feuer. Drama (USA 2004) Mit Joaquin Phoenix, John Travolta, Jacinda Barrett 13.15 Scrubs – Die Anfänger. Mein Verzicht; Meine Regeln. Comedyserie 14.10 Two and a Half Men Tubensahne; Eine Flasche Wein und ein Presslufthammer. Comedyserie 15.05 The Big Bang Theory. Der Gitarrist auf der Couch; Das Suppentattoo. Comedyserie 16.00 How I Met Your Mother Auf Safari; Swarley. Comedyserie 17.00 taff 18.00 Newstime 18.10 Die Simpsons. Der vermisste Halbbruder; Krise im Kamp Krusty. Zeichentrickserie 19.05 Galileo Moderation: Stefan Gödde 20.15 Die Simpsons Schlaflos mit Nedna; Der Papa wird’s nicht richten. Zeichentrickserie 21.15 The Big Bang Theory Die Parkplatz-Eskalation; Freiflug nach Genf. Comedyserie 22.15 Circus Halligalli 23.15 TV total 0.15 The Big Bang Theory (W) 1.10 Family Guy (W) RSI LA 1 10.40 Pagine di vita. Telenovela 11.20 La signora in giallo. Serie gialla 12.05 La vita secondo Jim. Serie commedia 12.30 Telegiornale 12.45 Molla l’osso 13.15 Tutto in famiglia. Sitcom 13.35 Il commissario Rex. Serie gialla 14.25 Royal Pains. Serie medicale 15.05 Rescue Special Operations. Serie 16.05 Un caso per due. Serie gialla 17.10 Piattoforte. A scuola di cucina con Raffaella Biffi e il cuoco Alan Rosa 18.00 Telegiornale Flash 18.10 Zerovero 19.00 Il quotidiano 19.45 Il rompiscatole 20.00 Telegiornale Notizie 20.35 Meteo. Tutti i colori del tempo 20.40 Attenti a quei due 21.05 Amici, amanti e... Commedia sentimentale (USA 2011). Con Natalie Portman 22.55 Telegiornale notte 23.10 Meteo notte. I colori del tempo 23.15 Segni dei tempi. Settimanale protestante 23.40 C.S.I. – Miami. L’orso assassino. Serie 0.25 La rosa bianca – Sophie Scholl. Film drammatico (D 2005). Con Julia Jentsch, Gerald Alexander Held QUAI E TSCHAI GLINDESDI, ILS 18 DA MARS 2013 ■ VATICAN ■ ITALIA Flashs sur ina jamna memorabla Ils emprems dis cun papa Francestg (anr/gc) Il di suenter sia elecziun ha il niev papa Francestg fatg ina viseta alla pli renomada baselgia da Nossadunna a Roma: Santa Maria Maggiore. Leu ha el deponiu in matg flurs avon igl enconuschent maletg da Nossadunna: «Salus Populi Romani». Mo per ina viseta a siu antecessur, papa Benedetg XVI a Castel Gandolfo, ha ei aunc buca tunschiu. Bia ei vegniu auter e pli sempel Gia ils emprems dus dis ha papa Francestg mess en plirs graus accents per in auter e pli sempel stil. Aschia ha el renunziau tier retscheiver igl omagi dils cardinals da seser sin siu tron ella Sixtina. Encunter sera ha el fatg ella baselgia da sia elecziun ina messa d’engraziament culs cardinals e veva si la medema mitra sco lezs. Perdegond tut ordadora, cuort e concentrau, ha el detg: «La crusch sto adina star el center dalla via cristiana, autramein essan nus secularisai.» Venderdis ha papa Francestg dau ina emprema audienza als cardinals per engraziar. El ha undrau impressiunontamein siu «venerau antecessur», papa Benedetg XVI, che seigi sededicaus totalmein al survetsch digl uffeci petrin (da s. Pieder.) Era ha el suttastrihau sia collegialitad culs cardinals e puntuau l’unitad dalla baselgia. Ed el ha avertiu da pessimissem, puntuond che la baselgia drovi curascha e segirezia e che siu messadi seigi oz aschi actuals sco all’entschatta. Detschartamein ha il plidader dil Vatican, il pader gesuit Federico Lombardi, refusau tuttas renfatschas e calumnias visavi il papa pervia d’apparents falliments en connex culla dictatura militara en Argentina (1976–1983). El ha sentenziau vehementamein quella campagna da disfamar il papa. La sonda ha papa Francestg dau sia emprema audienza publica per ils representants dils mieds da massa ed engraziau ad els. Duront il conclave ein 6000 representants dallas medias ord varga 80 tiaras stai a Roma per rapportar. Lur pensum seigi buc adina levs, essend la baselgia ina instituziun spirituala. Respect ha il niev papa era demussau viers ils schurnalists buca catolics e nuncartents, dend a mintgin la benedicziun tut alla tgeua. Surprender igl uffeci papal Antruras plidavan ins – en connex cun l’introducziun dil papa en siu uffeci – dad intronisaziun, ni schizun dalla encorunaziun cun la tiara (treidubla cruna). Ussa senumna quei semplamein: entrar DA URSICIN G. G. DERUNGS Gia ils emprems dus dis ha papa Francestg mess en plirs graus accents per in auter e pli sempel stil. KEYSTONE en uffeci. Per papa Francestg succeda quei il di dalla fiasta da s. Giusep, mardis, el Vatican. Ins quenta cun 180 delegaziuns guvernamentalas. La Svizra vegn representada da cuss. fed. Didier Burkhalter. Alla testa dalla delegaziun tudestga stat la canceliera federala Angela Merkel. Ils Stadis Uni representa il vice-president Joe Biden. La gronda delegaziun dall’Argentina, la patria dil papa, stat sut l’egida dalla presidenta Cristina Fernandez de Kirchner. Era pliras casas roialas ein representadas: La Gronda Britannia cul prenci hereditari Charles e la Spagna tras la regina Sofia ed il prenci Filip. Ad assister all’introducziun dil papa en siu uffeci vegn era il patriarc ecumenic da Constantinopel, Bartholomaios I., cun zacons metropolits. Dapi il schisma 1054, che ha separau la baselgia latina (el vest) dalla ortodoxa (egl ost), ei quei l’emprema ga ch’il cau suprem dils ortodoxs ei presents tier l’introducziun dil papa. Quei exprimi in ferm segn per l’unitad dils cristifideivels. Daco priu il num Francestg? Papa Francestg ha detg avon ils representants dils mieds da massa ch’el hagi eligiu il num Francestg pervia da s. Francestg d’Assisi, essend quel s’engaschaus fetg per ils paupers, la pasch e la scaffiziun. Duront il conclave seigi el sesius sper igl anteriur arzuestg da Sao Paulo, Claudio Hummes. Cura che l’elecziun seigi curdada sin el, hagi quel embratschau el e detg: «Buc emblida ils paupers!» Sin quei seigi el sedecidius per il num Francestg. «Jeu less ina baselgia pau- pra, ch’ei cheu per ils paupers», ha il niev papa detg. Enzatgei communabel datti denter ils nums da papa Benedetg XVI e papa Francestg, igl emprem cun quei num: Omisdus ein sedecidi per nums da fundaturs dad uordens: Benedetg XVI tenor s. Benedetg che ha fundau igl uorden dils benedictins, e Francestg I – ed el lu aunc sco gesuit – suenter s. Francestg, il fundatur digl uorden franciscan. Omisdus uordens s’audan tier ils pli gronds sil mund. Cumiau Suenter haver astgau dar adia a tut ses cars ei nossa carissima mumma, tatta e basatta Cecilia Caduff-Blumenthal 25-3-1925 – 17-3-2013 vegnida deliberada da ses mals. Nus essan fetg trests, mo era engrazieivels ch’ella sto buca pitir pli. Ti restas adina en nos cors. Sin seveser. Adressa da malencurada: Rosmarie Caduff Bein 27 7143 Morissen 11 Ils Tes: Gieri e Claudia Caduff-Beivi cun Daniel, Andreas, Sandra e Martina Lucrezia e Sep Solèr-Caduff cun Marc, Cindy e Mathias cun Luca Placi Caduff cun Armando Erwin e Bettina Caduff-Casanova cun Rafaela e Rilana Rosmarie Caduff ed Ursicin Blumenthal Era en num da fargliuns e parents La sepultura ei margis, ils 19 da mars 2013 allas 14.00 en baselgia parochiala a Morissen. Raquintar la jamna vargada dell’Italia ei sco da far in dubel salto mortale cun sestrubegiar inaga e miez entuorn sesez e setschentar sin la sulada senza rumper las combas ni la totona. Igl emprem il papa, na, igl uestg de Roma, Francestg I che va el bus cun tschels cardinals, che porta sez las flurs a Nossadunna e che va en siu albiert a pagar il quen. Patertgei la panica denter ils politichers: «Il papa ha pagau il quen!», caussa ch’els gnanc san tgei ch’igl ei buc! E lu il nunevitabel Berlusconi ch’inventa sco in scolaret avon ina clausura ina pintga malsogna (dils egls) per buca stuer ir avon dertgira. Ier (stiarsas) eis el sepresentaus cun eglieruns da sulegl el parlament per las elecziuns dils presidents dellas combras parlamentaras. O avon greva la glieud: «Buffone, buffone» (bigliaf ) ed el parlament fa sia suita da parlamentariAs grond applaus al capo. Denton ein ils parlamentaris dil «buffone» ch’ein buca vegni eligi pli i in suenter l’auter en perschun: Cosentino cumpromess cun la mafia, De Gregorio ch’ha vendiu sesez al «buffone» (per treis milliuns!) per far derscher il guvern Prodi anno 2008, ed auters. Mario Monti, stimaus ell’Europa; ella patria arrogants, beinduras sprezzonts. El ha vuliu separticipar allas elecziuns cun in’atgna formaziun, senza grond success. L’arroganza digl um stimaus sin camp economic fa perder el la sauna raschun sin camp politic. El less far il president dil Senat, mo survegn in veto da Napolitano. Ils Grillini – denter Senat e Camera dei Deputati – 163, giuvens, intraprendents, naivs, arrogants ed enqualin schizun savieivel. Els han occupau el parlament ils plazs sisum, empau sco ils extrems Giacubins della Revoluziun Franzosa che vegnevan perquei numnai «Montagnards». Els ein el parlament, mo astgan sin scamond de Grillo, lur «guru», buca luvrar ensemen cul parlament. Els han ils mauns schubers e vulan buca far tschufs els. Mo tgei gida ei haver mauns schubers sch’ins tegn quels en sac – scheva avon 50 onns il plevon exiliau don Lorenzo Milani. Ier (stiarsas) e stiarsas (schuarsas) ei il niev parlament talian, votaus ils 24/25 de fevrer, seconstituius. Elecziuns dils presidents, quel della Camera dei De- putati e quel dil Senat. Grond viriveri. Ils Grillini votan mo dils lur, mo contonschan nuot. Quels de Berlusconi vulan il vegl president dil Senat, Renato Schiffani (sez inquisius sco cumpromess cun la mafia), mo han buc avunda vuschs. Monti, numaus era igl «EgoMonti», vuless, mo po buc. Il «Partito Democratico» ensemen cun quels de seniester portan fatschas honestas, aber veglias … Tochen ch’il sogn Spért vegn da notg era sur da Bersani che propona dus nums da prestisch, schubers e leutier aunc novs: Laura Boldrini per la Camera dei Deputati, e Piero Grasso per il Senat. Els vegnan eligi, grazia era a zatgei vuschs dils Grillini. Quels vegnan cuninaga excommunicai da Grillo. Laura Boldrini, 52 onns, stada per 20 onns porta-vusch digl Ault Commissariat della UNO pils fugitivs, eligida cun quels de seniester de Nichi Vendola, la tiarza dunna sco president dils Deputai. Mintgin sa digitar siu num en internet e smarvegliar. Piero Grasso ha luvrau varga 40 onns encunter la mafia, ella Magistratura de Palermo ni sco cau della Direcziun Naziunala Anti-mafia. El Senat in noviz, eligius ella partida de Bersani. È cheu gida internet. Ina maioritad el parlament per formar la regenza dat ei denton (aunc) buc. Novas elecziuns ein buca sclaussas. Per cumpletar il maletg malguess: l’economia stagnonta «grazia» era alla strentgadad della Merkel. Mo il mal ei pli profunds, schai ellas contradicziuns dil capitalissem sez, de quel talian en particular. La paupradad sederasa. Forum da discussiun Questa rubrica stat a dispusiziun a lecturas e lecturs per s’exprimer davart temas actuals e brisants. Las contribuziuns ston esser signadas cun l’entir num e s’abstegnair d’invectivas persunalas. La Quotidiana publitgescha mo chartas da lectur scrittas en rumantsch e fa sezza naginas translaziuns. Vos resuns e Vossas reacziuns sin artitgels publitgads en La Quotidiana pudais Vus trametter per e-mail «[email protected]», per fax. 081 920 07 15 u per posta a la Redacziun da La Quotidiana, Via Comerciala 22, 7007 Cuira. Gossau, 15. März 2013 Wenn ihr mich sucht, sucht mich in eurem Herzen. Habe ich dort eine Bleibe gefunden, lebe ich in euch weiter. Traueradresse: Lisa Zollinger Berghofstrasse 13 8625 Gossau ZH Nach einer schweren Krankheit und doch ganz plötzlich ist mein Mann, unser Vater und Schwiegervater, unser Bruder und unser über alles geliebter Nonno von uns gegangen und hat uns in tiefster Trauer alleine zurückgelassen. Dr. Hanskaspar Zollinger 9. 6. 1937 – 13. 3. 2013 Seine Liebe zur Musik, seine Hilfsbereitschaft und den Glauben an die Wahrheit, das hat er uns geschenkt. Lisa Zollinger Barbara und Thomas Vettiger-Zollinger mit Marco, Laura und Nico Geschwister, Verwandte und Freunde Wir nehmen Abschied am Donnerstag, 21. März 2013, um 14 Uhr in der Kirche St. Martin in Chur. Anstatt Blumen zu spenden, gedenke man der Stiftung von Dr. Beat Richner, PK 80-60699-1. 12 a FIn z glinDesDi, ils 18 Da mars 2013 ■ ConVIVenza Il mund è mintgatant simplamain malgist! generar cun il medem engaschi da lavur en il ciclus economic? Quai dess ina summa che laschass daventar pli che mo in zic scuidus schizunt ils pli gronds raffaders da quest pajais. Faschai ina giada il quint! Da PieDer CaminaDa* J au hai da preschent puspè ina giada in segund job. Gea propi, mia lavur a temp cumplain tar la gasetta na ma tanscha apparentamain betg – malgrà ils servetschs regulars da la saira e da la fin d’emna. Perquai hai jau uss anc in segund job. Insaco ston ins gea nizzegiar a moda raschunaivla il temp a disposiziun. Atgnamain surpigl jau quest segund job mintga primavaira. Pli baud al dastgava jau far mo mintga dus onns. Ma ussa survegn jau adina il schaner la dumonda sche jau na pudess betg puspè… Na, en sasez n’èsi gea nagina dumonda, mabain in’intimaziun. E pulit sco quai che jau sun di jau mintg’onn danovamain gea. Betg gist cun entusiassem. Ma ins è gea tant enavant conscienzius. E sche jau hai gia ditg ina giada gea fatsch jau la lavur era gist anc per mia mamma e mia sira. E mias duas figlias gid jau, cunquai che jau hai gea gia vaira blera experientscha en quel job. A vais gia chattà ora da tge che jau discur? Natiralmain, mes segund job è far decleraziuns da taglia. E quai pretenda mintg’onn vaira bler da mai. Entant hai jau almain meglierà mia metoda da preparaziun. Igl ha dà temps, nua che s’emplunavan tar mai mantuns da quints, quittanzas da banca u documents uffizials da 40 fin 50 centimeters autezza – e quai mo perquai che jau era l’onn ora stà memia marsch da metter ils documents en ordinaturs. Jau stueva alura impunder almain in mez di per far urden en mes caos da messi avant che insumma pudair cumenzar cun mes segund job. En tals muments pudeva jau bainduras sdiavlar, L ain restar tar il chavazzin «raffaders»: Il segund job che jau fatsch mintg’onn è sa chapescha exact il cuntrari d’in agir da raffaders. Pertge? Ils raffaders survegnan u prendan betg darar fitg blers daners per far nagut u pauc. Ed jau stoss – intgins mais pli tard – schizunt anc pajar per mes segund job stentus. Il mund è mintgatant simplamain malgist! perquai che jau ma grittentava da l’administraziun da taglia (e ditg sinceramain era da mai). Ussa ma stent jau da far almain ina giada il mais urden en mes hardumbel da biro privat. E cura che arrivan cun la midada da l’onn per posta tut ils attests da paja, da tschains e da chapital, ils certificats da las contribuziuns da prevenziun ed ils certificats da renta (sa chapescha mo da mia mamma e da mia sira), als met jau cun gronda premura en mappinas per pudair lavurar a moda productiva vi da las decleraziuns da taglia. * Pieder Caminada è vice-schefredactur da la «Südostschweiz». el è creschì si a Glion en in ambient per gronda part tudestg e viva oz en la vischnanca rumantscha da Castrisch. Vocabulari malgist segund job intimaziun pulit conscienzius sira decleraziun da taglia emplunar mantun impunder sdiavlar hardumbel attest da paja contribuziun da prevenziun certificat da renta onn fiscal scuidus raffader A lmain na stoss jau betg pli far a maun las decleraziuns da taglia sco pli baud. Oz fatsch jau quellas cun il program da computer Softax GR che mes patrun temporar metta a disposiziun gratuitamain. Almain quai. Ed uschia lavur jau la saira u la fin d’emna uras ed uras vi da las decleraziuns da taglia. Ultra da mai fan fitg bleras persunas il medem. Per l’onn fiscal 2008 hai dà en Svizra tenor l’Uffizi federal da statistica 3 639 757 persunas obligadas da pajar taglia. Ha insatgi atgnamain gia ina giada quintà ora quantas uras che tut quels umans ston impunder per quella lavur nunproductiva? Quants daners ch’ins pudess = ungerecht = Nebenjob = Aufforderung = hier: brav = gewissenhaft, pflichtbewusst = Schwiegermutter = Steuererklärung = stapeln = Beige = aufwenden = fluchen, toben = Kram = Lohnausweis = Vorsorgebeitrag = Rentenausweis = Steuerjahr = neidisch = Abzocker Die Kolumne «Convivenza» erscheint in der Regel am Montag in der «Südostschweiz» und in der romanischen Tageszeitung «La Quotidiana». Unterstützt wird das Projekt von der romanischen Sprachorganisation Lia Rumantscha. Für Leserinnen und Leser, die nicht Romanisch verstehen, gibt es im Internet eine deutsche Übersetzung, und zwar unter www.suedostschweiz.ch/community/blogs/convivenza. maD Visetas nunspitgadas a Pardomat ■ (anr/hh) Entochen 20 000 kilometers surmuntan las cigognas mintg’onn per contonscher lur quatiers d’unviern ell’Africa e per turnar la prima- Chatschaders Incendi ad Aschera Accident a Trimmis L’Uniun grischuna da chatschaders da patenta è vegnida fundada ils 16 da mars 1913. 19 chatschaders han fundà a Landquart l’uniun per uschia avair in’organisaziun che represchenta ils interess da la chatscha e da la selvaschina. Il medem onn èn vegnidas fundadas las emprimas 6 secziuns. Questas 6 secziuns festiveschan lur giubileum cun festas ed exposiziuns. L’uniun chantunala edescha per ses tschentenari in guid da festa ed in cudesch da giubileum. Er a la radunanza generala dals 25 e 26 da matg 2013 a Scuol vegn festivà l’anniversari da 100 onns. Ad Aschera/Schiers è in prà ars sin la surfatscha da duas plazzas da ballape. Ils pumpiers dal Partenz e da Landquart hajan dentant gì spert sut controlla il fieu uschia che naginas persunas sajan vegnidas a donn. Tenor la polizia n’è la raschun per l’incendi betg cler, ins smina dentant ch’i haja brischà entras rauba da fimar bittada davent. Il venderdi saira ha i dà in accident sin il vial direcziun nord da l’A13. La manischunza da 23 onns era sin via sin l’A13 en direcziun nord. Curt avant Trimmis ha ella pers la controlla sur da l’auto. L’auto è ì sur l’autostrada or vi en in er. Suenter radund 30 meters è l’auto stà airi sin il tetg. La manischunza è sa blessada vi dal chau ed ha stuì ir en spital. Haldenstein La radunanza communala da Haldenstein ha reelegì venderdi saira Robert Giger sco president communal. Da nov en la suprastanza communala e vicepresident da Haldenstein è Florian Lütscher-Christen. Robert Albertin e omas Lütscher restan ils proxims 3 onns en suprastanza ensemen cun la nova suprastanta Elisabeth Pingeon. Ultra da quai han ils votants e las votantas da Haldenstein decis da sa colliar cun la futura regiun Plessur e betg sco proponì da la suprastanza cun la regiun Landquart. Scharans Situaziun generala: La zona da pressiun bassa sur las Inslas britannicas ed il favugn influenzeschan l’aura en las Alps svizras. 7° 5° Landquart 6° 3° Oz: Per gronda part neblì e precipitaziuns. Il cunfin da naiv sa 0° sbassa sin 900 fin 500 me–2° ters. L’avantmezdi ferms Mustér stemprads nà dal vest, da mezdi chala il favugn. Prognosas: Mardi e mesemna: Aura variabla cun vent e plievgia. Cunfin da naiv sin 400 fin 800 meters. Gievgia e venderdi aura variabla cun precipitaziuns e naiv. Il venderdi datti sulegliadas. Era per la fin d’emna èn las prognosas pauc favuraivlas. 1° –4° 6° 3° Cuira Glion 6° 3° 1° –4° 1° –4° Scuol Tavau Arosa 1° –4° Zernez 0° –2° Tusaun Spligia 2° 0° Mesocco Sta. Maria 2° 0° –6° –1° Jakob Tschurr è vegnì elegì sco successur da Christian Gees sco president communal da Scharans. Il musicist Linard Bardill, ch’ha era candidà per il post dal president, ha gì nagina schanza. OZ Nun wird in Graubünden Olympia 2030 zum Thema San Murezzan 2° 0° Poschiavo domat. Sa sche las cigognas han semplamein vuliu guder la survesta dils tetgs-casa ni sch’ellas han veramein purtau la ventira ad ina giuvna famiglia? ■ noVITaDS www.RTR.CH ■ L’aURa Nagut cun la primavaira vera da quels anavos ell’Europa. Leu han ellas numnadamein lur loghens da cuar. La fin dall’jamna vargada han treis da quels bials exemplars fatg pausa a Par- Olympia: Befürworter geben noch nicht auf BT und SO erhältlich an Ihrem Kiosk Victurs dal slalom a Lai: Felix neureuther, Marcel Hirscher ed Ivica Kostelic. keystone Neureuther ha gudagnà a Lai Il Tudestg Felix neureuther ha gudagnà il slalom dals umens al final da la cuppa mundiala a Lai. Quai cun in avantatg da 36 tschientavels. Segund è l’Austriac Marcel Hirscher, il victur da la cuppa mundiala. Terz è il Croat Ivica Kostelic. Markus Vogel, il sulet svizzer a la partenza, è ruclà gia en l’emprim percurs. Classament final: 1. Felix Neureuther, GER 1:52.20; 2. Marcel Hirscher, AUT +00.36; 3. Ivica Kostelic, CRO +00.51; 4. André Myhrer, SWE +01.08; 5. Steve Missillier, FRA +01.29; 6. Mario Matt, AUT +01.35; 7. Markus Larsson, SWE +01.60. Project per Gieus olimpics 2030 Duas emnas suenter il na dal Grischun a Gieus olimpics d’enverin 2022 sa fa sentir ina gruppa per Gieus olimpics d’enviern 2030 en il Grischun. En il project cun il titel «Da A fin S» duain esser integradas tut las destinaziuns turisticas dad Arosa, sur Cuira, Tavau, Flem/Laax, Lai fin a San Murez- zan.Quai ha ditg il directur da cura d’Arosa Pascal Jenny envers il «SonntagsBlick». Il na da 52,6% haja quai dà en la votaziun perquai che la populaziun sa sentiva integrada memia pauc. Part da la gruppa che vul concretisar la candidatura fa tranter auter er il president da la citad da Cuira Urs Marti.