compiti vacanze 11 lat 4B

Transcript

compiti vacanze 11 lat 4B
COMPITI PER LE VACANZE – ESTATE 2011
LATINO – CLASSE 4B
1. Riconosci il lemma, il caso (o i casi) di ciascuna forma nominale e concorda con essa
l’aggettivo parvus,a,um, come nell’esempio:
civitates (f.) – civitas, civitatis; nom., acc. e voc. pl.: civitates parvae, civitates parvas.
morem (m.), miles (m.), peditum (m.), virtutes (f.), vulneris (n.), uxori (f)., carminibus (n.),
sermone (m.)
2. Traduci le forme elencate, volgile al passivo e traducile di nuovo:
audiebam, audies, audiunt, audis, audimus, audietis
3. Trasforma al singolare e traduci:
1) Amici mei cum filiis suis aderunt.
2) Nunc venire possumus; antea non poteramus.
3) Apud Cannas consules a pugna aberant.
4) Vobis, quantum poterunt, fratres mei auxilium dabunt.
5) Consilia hominum proborum hominibus non prosunt.
4 . Comprendi e traduci secondo l’usuale medotodo d’analisi; infine scrivi un titolo per ciascun
paragrafo della versione.
Tre esempi dell’empietà di Dionigi, tiranno di Siracusa
Dionigi (430 – 367) instaurò a Siracusa un governo assoluto: piegando l’opposizione delle
classi elevate, si conciliò il favore delle masse. Seppe assumere il ruolo di difensore
dell’Occidente greco facendo ricorso massiccio ai mercernari. Indubbiamente accrebbe il
potere di Siracusa, ma il suo dispotismo fu soffocante per le colonie greche.
Dionysius, Syracusanorum tyrannus, fanum Proserpinae deae Locris compilavit; dum
domum navigat, quoniam venti secundi navem propěre propellebant: «Di, inquit (esclamò),
hominibus sacrilegis bonam navigationem concedunt».
Alias (un’altra volta) ad Peloponnesum classem appulit et in Iovis Olympii templum vēnit:
ibi Iovis simulacro aureum amiculum magni ponderis detraxit et per iocum hanc impiam
sententiam aperuit: «Hoc aureum amiculum nimium calorem aestate, nimium frigus hieme
Iovi comparat; etiam dei corpori laneum pallium et bono et malo anni tempore magis est
idoneum», et suum pallium exuit et simulacro imposuit.
Epidauri quoque barbam auream Aesculapio dempsit: «Non est consentaneum, inquit,
Apollinem effingere sine barba adulescentem, hunc Aesculapium, qui eius filius est,
barbatum senem».
•
•
Rileggi ad alta voce facendo attenzione agli accenti.
Esercizi di comprensione e approfondimento:
a) trascrivi i paradigmi e i lemmi di terza declinazione con i relativi significati;
b) ripassa la declinazione di hic, haec, hoc, e di is, ea, id;
c) ripassa l’uso di dum;
1
d)
e)
f)
g)
h)
i)
ripassa i complementi di luogo e di tempo;
ripassa l’uso di et, etiam, -que, quoque.
quando furono fondate le prime colonie greche in occidente?
chi sono Proserpina e Esculapio?
trova sulla carta Locri e Epidauro;
trascrivi i termini attinenti alla sfera religioso-sacrale.
5. Trasforma al passivo le seguenti frasi e traduci.
1)
2)
3)
4)
5)
6.
Pecunia bonum iudicem non corrumpet.
Corporis morbi iucunditatem vitae impediunt.
Lacedaemonii senes maxime honorabant.
In omnibus operibus diligentiam adhibemus.
Te amamus et semper amabimus.
Dato il verbo ago, is, egi, actum, ěre traduci le seguenti forme verbali:
age, egi, agi, agent, agunt, agēris, agěris, agenti, acturus, acta
7. Comprendi e traduci secondo l’usuale medotodo d’analisi.
I Campani chiedono aiuto ai Romani.
Come cominciano le guerre sannitiche.
Adversus Samnites, gentem opibus armisque validam, Campani arma moverunt, sed, victi
proelio et intra moenia sua compulsi, quod viribus suis iam non confidebant, a Romanis
auxilium petiverunt. Eorum legati in curiam introducti, haec dixerunt verba: «A populo
Campano nos legati ad vos, patres conscriptie), missi sumus, amicitiam in perpetuum,
auxilium in praesens petituri. Fuit apud vos semper iusta causa amicitiae. Nunc acerbum ac
miserum est quod fortuna nostra nos cogit dicere. Si nos deseritis, Samnitium erimus; si
defenditis, vestri. Vobis arabimus agrum Campanum: in conditorum, parentum, deorum
numero nobis eritis; a nulla colonia vestra nos et obsequio erga vos et fidelitate
superabimur».
•
•
Rileggi ad alta voce facendo attenzione agli accenti.
Esercizi di comprensione e approfondimento:
a) trova ed evidenzia gli iperbati, cioè i sintagmi spezzati dall’interposizione di altre
parole. Ad esempio multas vidimus urbes. Prova ad inventarne qualcuno.
b) sottolinea tutti i participi, individua il tempo e fa’ attenzione alla traduzione;
c) trascrivi i paradigmi e i lemmi di terza declinazione con i relativi significati;
d) trascrivi i termini attinenti al campo semantico della guerra;
e) con l’espressione patres conscripti s’intendono i senatori;
f) cos’è e dove si trova la curia?
g) consulta con attenzione il dizionario per tradurre le espressioni in perpetuum e in
praesens, mettendo in rilievo la contrapposizione semantica. Declina tempus praesens.
h) ripassa l’uso del pronome aliquis, aliquid come indicatore della reggenza di una parte
del discorso: alicuius (gen. della persona), alicuius rei (gen. della cosa), alicui (dat.
2
della persona), alicui rei (dat. della cosa), aliquem (acc. della persona), aliquid (acc.
della cosa), aliquo (abl. della persona), aliqua re (abl. della cosa). Confronta con
l’inglese: sb, sth, one’s.
i) traduci: alicui rei confidere, aliquem aliqua re superare.
8. Indica il caso (o i casi) dei seguenti sintagmi.
equitatus strenuus, equitatus strenui, equitatus velox, equitatus velocis, omnis equitatus,
equitatum strenuum, equitatus strenuos, equitatus veloces, equitatui veloci, omni equitatu.
9. Traduci, facendo attenzione agli aggettivi sostantivati:
1)
2)
3)
4)
5)
6)
Stultorum infinitus est numerus.
Boni honesta quaerunt.
Amittit merito proprium qui alienum adpetit.
Parva amamus.
Mala fugite!
Malos fugite!
10. Traduci, facendo attenzione alla funzione dell’aggettivo:
1)
2)
3)
4)
Epicurus sapientem semper beatum dicit.
Epicurus putat sapientem semper beatum esse.
Homines omnino beati pauci vere sunt.
Homines caeci avaritiā redduntur.
11. Traduci in tutti i modi possibili:
incendens, incensus, incensurus, incensuros esse, incendi, incedisse, incensum iri, incendentes,
incendentium, hostium incendentum, hostibus tecta incendentibus, incendam, incendĕris,
incendēris, incendissent, incendērunt, incenderint, incensi sint, incenderant, incensa sunt,
incensa erat, incendar, incendamur, incende, incendēre, incendenti, incendent
per incendiare, della citta incendiata, vennero per incendiare la città, a chi incendia la città,
sarete incendiati, incendiate, aveste incendiato, foste state incendiati.
12 . Traduci:
puto te erravisse, puto te errare, puto te erraturum esse, putavi te erraturum esse, putavi te errare,
putavi te erravisse, puto me erravisse, putat se errare, putatis vos erravisse, vidi urbem incendi,
vidi urbem incensam esse, speravi numquam urbem incensum iri, iubet fossas fodi, iussit fossas
fodi
annuncia che i nemici arrivano, annuncia che i nemici sono già arrivati, annuncia che presto
arriveranno i nemici, annunciò che i nemici arrivavano, annunciò che i nemici erano già
arrivati, annunciò che presto i nemici sarebbero arrivati, annuncia che la città viene presa,
annuncia che la città è stata presa, annuncia che la città sarà presa, annunciò che la città
veniva presa, annunciò che la città era stata presa, annunciò che la città sarebbe stata presa.
3
13. Indica il caso (o i casi) dei seguenti sintagmi.
res familiares, rei familiari, beati diei, beatum diem, rerum familiarium, rei familiaris, beato
die, beati dies, res familiaris, re familiari, beato diei, beatis diebus.
14. Comprendi e traduci secondo l’usuale medotodo d’analisi.
Mario vincitore dei Cimbri e dei Teutoni
Il pericolo dell’invasione dei Cimbri e dei Teutoni, popolazioni germaniche, spinge il senato
a nominare Mario console, ininterrottamente, dal 104 al 100.
Postquam Romani cognoverant Cimbros et Teutones ex finibus Germaniae excessisse et in
Galliam atque in Italiam descendisse, magno timore perterriti sunt. Sciebant enim Germanos
olim in Galliam migravisse et Gallos gravibus cladibus adflictavisse. At senatus animo non
defecit et contra eos Marium consulem, virum praeclarum et rei militaris valde peritum, cum
ingentibus copiis misit. Tradunt rerum scriptores barbaros a Mario bis devictos esse,
primum apud Aquas Sextias in Provincia Gallica, deinde apud Vercellas in Gallia Citeriore.
Cum Marii nuntii Romam nuntiaverunt Romanos in duobus proeliis victores fuisse et
barbaros profligatos esse, magna fuit in urbe omnium civium laetitia quia videbant rem
publicam salvam esse et ingens periculum depulsum esse. Sperabant enim Germaniae ferae
gentes, post tot et tantas clades, numquam rursus in Italiam descensuras esse.
• Rileggi ad alta voce facendo attenzione agli accenti.
• Esercizi di comprensione e approfondimento:
a)
b)
c)
d)
e)
f)
g)
15.
trova almeno tre significati diversi del verbo deficere; cosa significa deficere animo?
trova i due significati principali di finis;
cerca bene il significato dell’espressione rerum scriptores;
trascrivi con il loro significato tutti i verbi che in questo testo reggono un’infinitiva;
trascrivi i paradigmi con i relativi significati;
trascrivi le congiunzioni temporali;
trascrivi gli avverbi di tempo.
Analizza e traduci le seguenti forme verbali.
sim, timeret, capiamus, capiamur, duceremus, veniant, venient, dederimus, dati sint,
darem, essent, fuissemus, auditus esset, obtinueris, obtineris, obtinearis.
16. Prima di tradurre le proposizioni introdotte da ut cerca ed evidenzia gli indizi che ti
possono far distinguere temporale, finale, consecutiva.
1)
2)
3)
4)
5)
6)
Nulla fortuna tam gravis est, ut tolerari non possit.
Ut aliquid novi videro, tibi scribam.
Galli omnia comparaverant, ut proelium committerent.
Caesar, ut Brindisium venit, miles laudavit.
Caesar piratis aurum dedit, ut liberaretur.
Tanta fuit in eo virtus ut omnium oculos in se converteret.
4
17.
Comprendi e traduci secondo l’usuale medotodo d’analisi.
Le legioni di Cesare escono vittoriose da una situazione difficile
Tratto dal De Bello Gallico questo testo racconta uno dei tanti episodi di rovesciamento
della situazione a favore delle legioni romane.
Equites nostri levisque armaturae pedites primo hostium impetu pulsi sunt et praecipites se
fugae mandaverunt. Res in angusto erat. Tunc Caesar in primam aciem processit. Caesaris
adventu redintegratus militum animus est. Interim T. Labienus decimam legionem subsidio
(in aiuto) nostris misit. Decimae legionis adventu tanta rerum commutatio est facta, ut nostri
proelium redintegrarent atque calones (gli attendenti), perterritos hostes videntes, etiam
inermes armatis occurrerent. At hostes etiam in extrema spe salutis tantam virtutem
praestiterunt, ut, ubib) primi eorum ceciderant, proximi iacentibus insisterent atque ex
commilitonum corporibus pugnarent, utc) ex tumulo tela in nostros conicientes. Tandem
Nervii profligati sunt: post proelium legatos ad Caesarem miserunt seque ei dederunt. Caesar
Nervios in suis finibus manere iussit et finitimisd) imperavit, ut ab iniuria et maleficio se
prohiberent.
•
•
a)
b)
c)
d)
e)
f)
g)
h)
18.
Rileggi ad alta voce facendo attenzione agli accenti.
Esercizi di comprensione e approfondimento:
trova gli iperbati; attenzione: anche alcune forme verbali sono spezzate!
ubi ha significato temporale;
ut («come») è da legare a ex tumulo: il senso complessivo è che i soldati nemici avevano
ammucchiato i cadaveri e combattevano da lì sopra, come se si trovassero sopra un tumulo;
finitimis: agg. sostantivato;
trascrivi con il loro significato tutti i sostantivi che indicano una funzione dell’esercito.
trascrivi i paradigmi con i relativi significati;
consulta con attenzione il dizionario per le espressioni: se fugae mandare; res in angusto
esse; se alicui dare;
in questo testo viene nominato un solo tipo di arma: quale?
Sostituisci agli aggettivi di grado positivo i comparativi di maggioranza e i superlativi
corrispondenti, come nell’esempio.
cornua acuta (acutiora / acutissima)
facile iter, fuga celeris, homo doctus, magnae commoditates, parva insula, multi milites,
malum mendacium, iuvenis miles
Declina per intero facile iter.
19.
Completa le frasi seguenti con il secondo termine di paragone o con il complemento
partitivo, usando il nome che trovi tra parentesi.
1)
2)
3)
4)
5)
Ignoratio futurorum malorum utilior est ……………………..
Non putamus faciliorem esse Latinam linguam …………… ..
Terentius Varro …………………………. eruditissimus fuit
Nihil magno viro dignius est ……………………..
Aristoteles doctissimus fuit …………………………………
(scientia, ae)
(Graeca, ae)
(Romani,orum)
(clementia, ae)
(omnes philosophi)
5
20.
Analizza e traduci i superlativi e i comparativi, poi forma il grado positivo, come
nell’esempio:
filius carissimus – nom. sing.: figlio carissimo, il figlio più caro; filius carus
fili mi carissime, filii cariores, cum viris sapientissimis, viro sapientiori, oratoris
dignissimi, orator dignissime, umbra dulcior, umbras dulcissimas, in agro felicissimo, agri
felicioris, militis audacissimi, milites audaciores, facinorum turpissimorum, facinoribus
turpioribus, copias strenuissimas.
21.
Comprendi e traduci secondo l’usuale medotodo d’analisi.
La città di Alessandria d’Egitto
Alexandria maxima et amoenissima est omnium Aegypti urbium. Ibi aurae salubres spirant
et aer est tranquillus et clemens; incolae nullo paene die solem serenum non vident. Inter
alia aedificia et templa, quae plurima et magnificentissima Alexandriam ornant, eminet
templum Serapidis, quod atriis columnatis amplissimis et pulcherrimis signis exornatum est
ita ut post Capitolium nihil homines maius aut magnificentius videre possint. Quondam
naves, ex Parthenio mari vel Libyco ad hoc litus venientes, saepe in litore frangebantur, quia
fallaces et insidiosi accessus erant. Quare turris in portu aedificata est, quae Pharus a loci
nomine cognominatur, ut navibus praeluceret.
• Rileggi ad alta voce facendo attenzione agli accenti.
• Esercizi di comprensione e approfondimento:
a) Da chi è stata fondata Alessandria d’Egitto?
b) Quali caratteristiche della città emergono dal testo?
c) Individua comparativi e superlativi; trascrivili poi completandone i gradi in una
tabella simile a questa:
Positivo
Comparativo
Superlativo
magnus
maior
maximus
d) trascrivi i paradigmi con i relativi significati;
e) declina maior, maius; hoc litus;
f) individua gli ut: cerca ed evidenzia gli indizi che ti possono far distinguere temporale,
finale, consecutiva.
g) in insiemi diversi trascrivi i termini relativi ai campi semantici del clima,
dell’urbanistica, del porto.
6