sligiaziun

Scolas medias dil cantun Grischun
Examen d’admissiun 2007
1. FMS/HMS
rom:
romontsch sursilvan (lungatg jester / nivel ault)
num:
______________________________________
liug d’examen:
______________________________________
gruppa:
______________________________________
puncts:
______________________________________
sligiaziun
1
Part linguistica
senza vocabulari
60 min
Legia attentamein il suandont text ed emprova da capir el en tut ils detagls.
«La tenuta ei decisiva»
La scola da recrut d'infantaria 12-1 a Cuera ha envidau al di dallas giuvnas
Da: La Quotidiana dils 7 da december 2005
Uonn ein 13450 giuvens entrai en survetsch da recrut. Da quei 111 dunnas. 60 pli pauc ch'igl
onn vargau. Gievgia vargada ha la scola da recrut dall'infantaria 12-1 Cuera envidau al «di
dallas giuvnas». La litinenta Marion Romann da Brugg ha dau plaid e fatg allas giuvnas
interessadas. Sch'ins entupass Marion Romann sin via en resti civil, schessen ins buca che
quella giuvna da cavels blonds ed egls blaus seigi litinenta. Vestgida cun mondura da
cumbattiment ed in beret ner ha ella beneventau las giuvnas sil plazzal al Rossboden. Tschun
giuvnas han dau suatientscha agl invit dil colonel en stab general Lucas Caduff.
Accumpignadas d'in schuldau, d'in sutofficier e dalla litinenta Marion Romann han las
giuvnas saviu rimnar in tschuat impressiuns dalla veta da recrut. Varga sis uras han las
studentas Barbara Honegger, Tanja Büeler, Lara Dervey e Larissa Bollmann da Winterthur,
sco era Paloma Degonda da Rabius saviu observar exercezis dils recruts dil battagliun
d'infantaria en la 16avla jamna da survetsch.
Acziun pura
Igl avonmiezdi semegliava il plazzal Rossboden Rheinsand in camp da battaglia. Schuldaus
che seruschnan pils plauns en monduras da cumbattiment ed armai cun buis, minas e granatas
ch'explodeschan el tratsch, panzers che vibreschan il terren e bumbardeschan encunter la preit
dil Calanda. Las tschun giuvnas han saviu observar tut naven d'ina tuor da controlla. Surpridas
ein ellas stadas cu il litinent d'infantaria Serge Carroz ha equipau ellas cun capellinas. Il viadi
el venter dil panzer Piranha ha procurau per adrenalin e beinenqual gibel. Tuns nunusitai per
litinent Carroz. «Bien che nus havein fatg quei viadi avon gentar», di Lara Dervy che pareva
d'haver schliet egl intern dil carr armau. Grond interess ha denton era la caserna svegliau. Leu
han las mattas survegniu investa en il mund masculin dall'armada, leu nua che la schuldada
cumparta combra, duscha e locals da segiurn.
Esser cunscienta e perseveronta
A caschun dil gentar cun ils varga 200 recruts han las mattas finalmein saviu tschentar
damondas alla litinenta Romann. «Mia famiglia ha adina susteniu mei ella decisiun da vuler
far recrut. Different eis ei stau cun amitgas ed amitgs», di ella. Ella seigi denton mai
s'enriclada d'haver fatg quei pass. «Ina giuvna che decida dad ir tier l'armada sto esser
2
cunscienta da quei ch'ella fa. Ella vegn observada pli fetg ch'in um.» In um che muossi
fleivlezia en ina u l'autra disciplina crodi meins en egl. Sch'ina dunna sepresenti memia tard
agl appel ni damogni buc ina disciplina, lu seigi ella pli exponida. «Igl ei impurtont da saver
tgei ch'ins vul far tier l'armada. Jeu hai da bial'entschatta vuliu far part dallas truppas da
salvament e quei ei stau d'avantatg», relata la litinenta. La munconza d'informaziun seigi
beinsavens il motiv che varga 27 pertschien dallas recrutas cedien el decuors dallas treis
empremas jamnas.
Scolaziun sco ils umens
Tochen la vegliadetgna da 26 onns han las giuvnas la pusseivladad da frequentar la recruta.
Marion Romann ha entschiet la recruta igl emprem da november 2004 e quei sut las medemas
cundiziuns sco ses collegas umens, cun ina suletta resalva: Dunnas han ina combra separada.
«Ei ha dau muments ella recruta ch'jeu sedumandavel 'daco fas ti quei?' La motivaziun ei
denton puspei turnada. La tenuta ei decisiva», puntuescha la giuvna da 22 onns. Suenter la
recruta ha Marion Romann frequentau diesch jamnas la scola da sutofficier, absolviu quater
jamnas cuors per officiers e frequentau 15 jamnas la scola d'officier. Silsuenter ha ella luvrau
giu las cordas duront sis jamnas e frequentau il survetsch voluntari. Dapi igl emprem da matg
2006 ei Marion Romann litinenta. «Sco dunna ell'armada ston ins s'adattar a certas reglas.
Impurtont ei da mantener il respect viers sesezza e viers ils auters», di la giuvna da Brugg.
Deplorablamein detti ei aunc adina dunnas che fetschien la recruta pervia dils umens. Talas
piardien il respect dalla truppa, fetschien donn allas cumpignias e stoppien alla fin capitular.
Agid da catastrofas
Tochen d'atun vul Marion Romann sedecider schebein ella vul studegiar medischina ni
frequentar l'academia militara. «Miu giavisch fuss da saver luvrar ellas truppas da sanitad en
cass da catastrofas en igl exteriur», di la giuvna studenta. Cun perseveronza e bunaveglia hagi
ina dunna bunas pusseivladads da far carriera militara en Svizra. Tochen uss hagi ella mo
saviu profitar dil militar. La formaziun militara hagi rinforzau sia persunalitad e la voluntad
da tener la dira. «Dil pugn da vesta anatomic havein nus dunnas dameins forza ch'ils umens.
Quei ei denton il soli disavantatg.» Ella hagi aunc mai giu problems cun ils umens, anzi –
umens seigien pli sincers e pli loials. Loialitad, fideivladad e voluntad seigien ils criteris
principals per far ina carriera militara.
3
1. Capientscha da text
1.1 Damondas tier il text
Rispunda aschi exact sco pusseivel allas suandontas damondas che stattan en connex cul text
che ti has legiu.
1. Tgei arranschament ha giu liug la gievgia vargada? (1p)
La scola da recruta da l'infantaria ha envidà al di da las giuvnas.
2. Pertgei eis ei necessari d’organisar ina tala occurrenza? (2p)
Per che las giuvnas possian ramassar in pèr impressiuns davart la vita da recrut e per
ch'ellas possian observar differents exercizis dals recruts.
3. Tgei funcziun ha Marion Romann duront quei di? (2p)
Ella respunda a las dumondas ed accumpogna las giuvnas interessadas.
4. Pertgei han las visitadras stuiu metter si capellina? (1p)
Ellas han astgà entrar en l'intern d'in carr armà.
5. Nua han las giuvnas interessadas tut giu investa? (4p)
Exercizis d'in battagliun d'infantaria, entrar in carr armà, visita a la caserna, prender
in'invista en il mund masculin da l'armada, pudì mangiar gentar cun 200 recruts,
ramassà impressiuns davart la vita da recrut.
6. Tgei habilitads sto ina dunna haver che entra ella scola da recrut? Enquera 3 da quellas el
text! (3p)
Esser conscient da quai ch'ins fa, surtut dal sectur nua ch'ins lavura, esser punctual tar
l'appel, betg mussar deblezzas, dominar differentas disciplinas, s'adattar a tschertas
reglas, mantegnair il respect vers sai sez e vers ils auters, savair tge ch'ins fa en
l'armada.
7. Pertgei calan ver 25% dallas dunnas la scola da recrut? (1p)
per mancanza d'infurmaziun
4
8. Tgei decisiuns professiunalas sto Marion Romann prender pil futur? (2p)
Ella sto decider sch'ella duess studegiar medicina u frequentar l'academia militara.
9. En tgei graus ha Marion Romann saviu profitar dil survetsch militar? (1p)
La furmaziun militara ha rinforzà sia persunalitad e sia voluntad da tegnair la dira.
10. Marion Romann numna 3 differenzas denter um e dunna arisguard il militar. (3p)
Dunnas han main forzas fisicas, dunnas vegnan observadas dapli ch'ils umens, dunnas
han ina stanza separada, umens èn pli sincers e pli loials.
11. Numna il temps e las staziuns che Marion Romann ha duvrau suenter la scola da recrut
per contonscher ils differents grads/scalems militars! (3p)
10 emnas scola da sutuffizier, 4 emnas curs per uffizials, 15 emnas la scola dad uffizials,
6 emnas gudagnà giu las cordas e frequentà il servetsch voluntari.
23p
5
2. Grammatica
2.1 Discuors direct – discuors indirect
Transfuorma ils suandonts discuors directs en discuors indirects. Drova mintgamai il medem
temps sco ella construcziun da basa.
1. Lara Dervy di: «Bien che nus havein fatg quei viadi avon ch’entscheiver a gentar.» (0.5p)
Lara Dervy di bien ch'els hagien fatg quei viadi avon ch’entscheiver a gentar.
2. «Igl ei impurtont da saver tgei ch'ins vul far tier l'armada. Jeu hai da bial'entschatta vuliu
far part dallas truppas da salvament e quei ei stau d'avantatg», relata la litinenta. (2p)
Ch'ei seigi impurtont da saver tgei ch'ins vegli far tier l'armada. Ella hagi da bial'entschatta
vuliu far part dallas truppas da salvament e quei seigi stau d'avantatg, relata la litinenta.
3. «Ei ha dau muments ella recruta ch'jeu sedumandavel 'daco fas ti quei?' La motivaziun ei
denton puspei turnada. La tenuta ei decisiva», puntuescha la giuvna da 22 onns. (2p)
Ch'ei hagi dau muments ella recruta ch'ella sedumandavi daco ch'ella fetschi quei? La
motivaziun seigi denton puspei turnada. La tenuta seigi decisiva, puntuescha la giuvna da 22
onns.
4. Ella di: «Ina giuvna che decida dad ir tier l'armada sto esser cunscienta da quei ch'ella fa.
Ella vegn observada pli fetg ch'in um.» (2p)
Ella di ch'ina giuvna che decidi dad ir tier l'armada stoppi esser cunscienta da quei ch'ella
fetschi. Ella vegni observada pli fetg ch'in um.»
5.) «Miu giavisch fuss da saver luvrar ellas truppas da sanitad e da saver gidar en cass da
catastrofas en igl exteriur», di Marion Romann. (0.5p)
Miu giavisch fussi da saver luvrar ellas truppas da sanitad e da saver gidar en cass da
catastrofas en igl exteriur, di Marion Romann.
7p
6
2.2 Metta el vargau!
Transpona il suandont text el vargau cun metter la fuorma correcta dils verbs en parentesa.
Referat davart l'astrologia cun Andrea Könz
L'astrologa Andrea Könz da Müstair (tener) ha teniu mardis vargau in referat cul tetel
«Astrologia, ina psicologia veglia». Dunnas dall’entira Engiadina (survegnir) han survegniu
ina investa ella scienzia dil cosmos. L’astrologa, enconuschenta ella Romontschia
dall’emissiun «Denter steilas» dil Radio Rumantsch, (esser) era mardis vargau per ina giada
«denter dunnas» per referir davart las steilas el rom dils cuors da la Chasa Fliana a Lavin.
Andrea Könz (nescher) ei naschida a Minca, (denton crescher) (ei) denton carschida si el
cantun Bern, nua che ella (absolver) ha absolviu in studi da farmazia e (luvrar) (ha) luvrau in
pèr onns sco apotecra. 1985 (Andrea Könz vegnir) ei Andrea Könz vegnida ell’Engiadina e
1986 (ella entscheiver) ha ella entschiet a studegiar astrologia a moda autodidactica. Cun siu
um Steivan Liun Könz, che (esser) era pictur ed artist da sgrafitto e che (murir) ei morts avon
sis onns da cancer, (ella star) steva a Guarda. Leu (ella esser) eis ella stada l'emprema dunna
el cussegl communal e leu (ella arver) ha ella aviert sia emprema pratica. Suenter la mort da
siu um, (ella emprender) ha ella empriu ad enconuscher Gian Carlo Conrad, scolast a
Müstair e sco ella vieu. Aschia (ella dislocar) ha ella dislocau cun ses dus affons a Müstair.
Ella Val Müstair (ella lantschar) ha ella lantschau il project 'Schaibettas da Terza' ed ha giu
(haver) cletg. Quels biscuits (daventar) ein daventai il souvenir culinaric official dalla Val
Müstair. Actualmein ei Andrea Könz commembra dall’Associaziun d'astrologs svizra, nua
ch’ins (eleger) ha elegiu ella da cuort ella suprastonza.
10p
7
Translaziun
cun vocabulari
30 min
Translatescha!
Korrekturhinweis:
- Es gibt jeweils einen viertel Punkt. Damit es einen viertel Punkt gibt, muss das ganze
Segment richtig sein.
- Wenn die Satzstellung nicht richtig ist, wird ein viertel Punkt abgezogen. Es gibt jedoch
keine Minuspunkte.
- Wiederholungsfehler werden nur einmal gezählt, Interpunktionsfehler gar nicht.
- Im Zweifelsfall ist zugunsten der Kandidaten zu entscheiden.
- Il liun ed igl uors - Ina uolp (vu)leva - ir a catscha, - cura ch' - ella ha udiu - in uors ed in liun - a
sedispitar/sescagnar. - L'uolp (vu)leva saver la raschun - da la dispeta - ed ei perquei s'avischinada - precautamein - als dus cumpogns. - Igl uors ha griu: - "Jeu sun staus cheu - igl emprem e perquei - s'auda il vadi a mi." Il liun ha rispundiu - grittentau: - "Mo jeu hai catschau el - alla mort e perquei s'auda el a mi."
- Strusch ch' - il liun haveva giu - detg quei, - ha la battaglia - era gia puspei - entschiet da
niev/danovamein. - L'uolp (ha)veva fom - ed (ha)vess - bugen magliau il vadi, - mo ella stueva aunc
spitgar, - la situaziun era aunc memia prigulusa. - La battaglia pareva - da buc prender fin, - mo finalmein ein il liun ed igl uors - dai
ensemen senza forza - e la via ei stada libra. - L'uolp ei ida/marschada sper els vi, - ha
engraziau e priu - riend la preda. -
20p
8