Sos dicios seconda parte
Transcript
Sos dicios seconda parte
I R R O C C O S "Frastimo ma no isco frastimare..." Gavinu Còntene 1 - DEO IN IRROCCOS NON CREO... Deo in irroccos non crêo...e connottu mai da' chie irroccat apo dannu: ancu t'impicches duncas intr' 'e s'annu cun sos minuzos tuos, tue e tottu! Sa conca attappes a unu crastu mannu e ti b'agattes inintro regottu! Sos ojos ti nde 'oghes cun sa sula e un' 'uccone t'acciappes in bula! Sa limba ti nde mutzes cun sas dentes e sas orijas cun su addagone! Su nare, in lu 'ider che trumbone, ti lu punghes cun s'ispuligadentes! Ti si crebet, sulende, unu pumone in s'àteru costóibi serpentes! T'irrenes tribulende pro anzenos, pìscies samben a orinales prenos! Sa manu destra t' 'ides e sa manca cun sos bratzos segadas da' sa pala. De ambas duas ti restet un'anca ma chi ti 'enzat in granghena mala. Sas dentes, foras una, fala-fala, cun cuss'una ti rótzighes sa banca. Su coro ti lu pìcculent sas aes, in matèria su corpus, tott'a piaes. Su fídigu che casu giampagadu, unfiada s'ispiene che trainu, su samben ti lu buffes che' su 'inu, su chi t'avanzat che saba giagadu. E daghi t'as a bider collocadu intr'e una càscia tarulada 'e pinu, mancu agattes logu in campusantu e morzat in su mentre chie t'at piantu! 1 - irroccos : bestemmie, maledizioni - minuzos : interiora, intestini - Sa conca attappes... : Possa tu sbattere la testa ad un grosso macigno - sula : lesina - addagone : grossa daga, coltellaccio - nare : naso - ispuligadentes : stecchino, stuzzicadenti - T'irrenes... : Possa direnarti lavorando per gli altri - orinales : vasi da notte, pitali - segadas da' sa pala : mozzate dalle spalle - in granghena mala : in cancrena senza speranza - fala-fala : penzoloni, cadenti - cun cuss'una ti rótzighes sa banca : con quell'unico (dente) possa tu rosicchiare il tavolo - Su coro ti pícculen sas aes... : Gli uccelli rapaci ti becchino il cuore - matèria : pus - casu giampagadu : formaggio verminoso - unfiada s'ispiene... : gonfia la milza come un ruscello - che saba giagadu : denso come la sapa - una càscia tarulada 'e pinu : una cassa da morto di pino, tarlata - e morzat in su mentre... : e muoia all'istante chi ha versato per te qualche lacrima 2 02 - A CHIE M'AT FURADU SU CATTEDDU... A chie m'at furadu su catteddu, si lu torrerat, mancu ladru naro. Però l'avverto: a intender s'appeddu finas a mesanotte già l'imbaro. Chi fattat isse...a s'una li preparo d'irroccos malos unu moitteddu ch'a los vittire non bastan sas ficcas, ferros e corros, pungas o isticcas! A sas duas, si esserat massaju, su ràndine l' 'istruat su laore, chi non li campet pegus s'est pastore e si est mere chi 'enzat laccaju. Morzat sididu si est tzilleraju, coddisegadu si est pudadore e s'esserat, imbetzes, mastru 'e àscia chi pro sas trese s'approntet sa càscia. S'est frailarzu s'imbuffet che fodde, s'est mastru 'e muru restet saccarradu da' sa domo chi rea nd'at pesadu, s'est piscadore ch'attoghet a modde. A sas battor in sa 'ula 'e su grodde che finat s'est duttore o avvocadu, Su toccu de sas chimbe s'est notarju, no intendat, preide o butecarju. S'est pitzinnu chi non lompat a mannu, chi pudat si est bezzu che sordidu, no agatet s'est fémina maridu, s'est ómine chi crebet intr' 'e s'annu. E a sas sese, si s'est penentidu, mutzas sas manos s' 'idat pro su dannu. Non lompat, siat comente, a s'impuddile si non nde torrat catteddu a cuile. 3 - catteddu : cagnolino - appeddu : latrato, abbàio - finas a mesanotte già l'imbaro : io posso attendere (un suo messaggio) fino alla mezzanotte - moiteddu : piccolo vaso di sughero - a los vittire non bastan sas ficcas... : per evitare (le mie maledizioni) non basteranno fiche, ferri, corna, amuleti o stecche appuntite - massaju : agricoltore - pegus : bestia - si est mere chi 'enzat laccaju : se è padrone diventi servo - tzilleraju : bettolaio, taverniere - coddisegadu si est pudadore : col collo reciso se è un potatore - mastru 'e àscia : falegname - s'approntet sa càscia : si prepari la bara - s'imbuffet che fodde : si gonfi come un mantice - da' sa domo chi rea n’at pesadu : resti sepolto dalla casa che ha eretto - ch'attoghet a modde : che soffochi tra le onde - grodde : volpe - toccu 'e sas chimbe... : non senta il rintocco delle cinque - butecarju : farmacista - chi pudat si est betzu che sordidu : puzzi, se è un vecchio, come cosa verminosa - a s'impuddile : all'alba - si non nde torrat catteddu a cuile : se il cagnolino non tornerà dal padrone (lett. : all'ovile) 4 03 - S'ESSERA... SU CHI NON SO! Si sos nuraghes esserant presones e deo mere de cussas galeras, de ch'inserrare faghia a maneras a unas duas treghentas persones, ma cun s'impignu 'e la render libèras addaghi aiant postu a roddulones sas pedras chi bi sunt ammuntonadas leendelas a mossu o...a istumbadas! S'essera su preide 'e cuddos puttos sagrados, e de natura divina, a bartza los faghia de carchina e b'aia postu, presas che presuttos, tottu sas limbas de mala genina, a conca a giosso, pro cantare muttos... cun sa promissa 'e las torrare reas addaghi aiant chérfidu sas... Deas! Si s'Orcu essera o sa Jana mazore de sas tumbas chi ch'amos iscavadas in roccas e granitos, cambiadas in furros las aia e-i s'onore de si che 'ider intro collocadas a cuddas mentes de nudda valore aia dadu chi, in manera indigna, si ch'ana isbagassadu sa Sardigna. Si unu essera 'e sos piccapedreris chi at sas perdas fittas isculpidu l'aia onzuna 'oltada in ispidu e, poi alluttu in chentu brajeris, intr' 'e su coro a fortza felchidu cun ambas manos a cuddos bragheris concas de napa chi crênt chi sos Sardos siant tott' arestes, legos e bastardos! 5 - de ch'inserrare... : farei in modo di chiudervi dentro due o trecento persone - a roddulones : a rotolare - a istumbadas : a testate - puttos sagrados : pozzi sacri - bartza de carchina : vascone di calce - presas che presuttos : legate come prosciutti - de mala genina : di pessima qualità (genina : mondiglia,vagliatura) - Orcu... Jana : Orco... Fata o Strega. Sas domos de janas (o de s'Orcu) sono le tipiche grotticelle scavate dai prenuragici nelle rocce e nei graniti di Sardegna per deporvi i loro morti - isbagassadu : dilapidato a vil prezzo - piccapedreris : sgrossatori di pietre - perdas fittas : pietre conficcate nel terreno (simboli fallici e propiziatori) - bragheris concas de napa : millantatori teste di rapa - arestes, legos e bastardos : selvatici, ignoranti e bastardi 6 04 - ÀTERU NON ND'AIA D'APPICCÓNIU! "O Lare', ancu t' 'idant garrottadu da' su boja malu 'e Torquemada e da' sa chea s'oju isforrojadu e cue e tottu fattu a impanada! Ello fagher devias s'acconcada de mi pijare su chi m'as pijadu! Corvu cun corvu non si nd' 'ogant s'oju... ma ch'attoghes però intr'unu poju! Àteru non nd'aia d'appiccóniu... un'annu intreu a matta a candela pro nd' 'ardiare cussu fundu 'e mela dae sas francas de calchi dimóniu! Arrivis tue e... buddimundela ti naras... e adiu a creschimóniu! Ti s'esserant sas manos cancaradas a donzi istérrida e posca 'ermigadas! Fintzas leadu ti nd'as sa 'e terra... gai semos in duos a deunzu, deo e segnor Burriccu! Perra-perra conca e limba... e nde fettant abbaunzu sos canes ch'as, tra issos gherra-gherra! Sos buttones chi t'agattes de brunzu maduros e pesudos -naro deoche sa zimbóina 'e San Pantaleo! Sa mela -dês ischire- primm' 'e a tie nâchi at tentadu a tales Adamu! Como, a cundenna, chi tocchet a mie in s'argoena a ti felchire un'amu o frueddas in conca o trava o camu cun sa pobidda ch'as, a notte e die! Tue faghe che deo: t'accunorta e bàlia... già no est sa prima 'orta!" 7 - garrottadu da' su boja malu 'e Torquemada : strangolato da quel tremendo boia che fu Torquemada - da' sa chea s'oju isforrojadu... : e dalle orbite cavati gli occhi e subito fatti a cotolette (impanada : pasticcio fatto con carne (o anguille), olive, capperi, spezie, ecc. contenuto tra due sfoglie di pasta e cucinato al forno) - acconcada : alzata di testa, ardimento - de mi pijare... : di rubarmi ciò che mi hai rubato - ch'attoghes però... : possa tu soffocare in un fossato d'acqua - appiccóniu : speranza, brama - a matta a candela : in continua agitazione - fundu 'e mela : albero di mela - buddimundela, ti naras... : cogliàmola, dice a te stesso... e addio benessere! - Ti s'esserant... : Ti si fossero rattrappite le mani ad ogni tentativo di coglierle e finanche piene di vermi! - a deunzu : a digiuno - segnor Burriccu : signor Somaro - Perra-perra conca e limba : Spaccate in due parti la testa e la lingua - e nde fettant abbaunzu... : e ne facciano scempio, in lotta tra di loro, i cani che possiedi - Sos buttones... : Possa ritrovarti i testicoli di bronzo, grossi e pesanti come la cupola di San Pantaleo (di Sorso) - argoena : gola, esofago - o frueddas in conca : o rami biforcuti sulla testa (corna) - pobidda : moglie - t'accunorta e bàlia : consolati e sopporta 8 05 - ...E S'AFFICCU FIT CUSSA CARIASA! Chi ti fattat non crêo bonu proe su chi furadu in una notte m'asa, ca de 'uccas in domo bi nd'hat noe e s'afficcu fit cussa cariasa! Narat su dìcciu:-Si non pagat oe su Babbu Nostru mannu pagat crasa! Ma isettende chi ti paghet Issu, bider ti dia cherrer... crutzifissu! Approfettende d'una fitta 'e Luna ti nde l'as totta paris ispilida! Como, a puddiles, t'agattes felchida in conca una bullitta pro donzuna! E, si assazada nd'aeras calcuna, s' 'oltet in ritzu e poi d'una chida nde la fettas per bia de murenas unfiadas che fodde, 'e martza prenas! Chi t'attoghet s'osseddu sa muzere, sos fizos, sos nebodes e sas nettas, tue sa fine de su grodde fettas impiccadu a cuss'àrvure a piaghere. Chi ’enzas, tasta-tasta, ‘e bonas pettas, pustis su male de su miserere, a tales t'attroppògliet sos minuzos chi per terra los bidas a chercuzos! Onzi tenaghe da' 'irde corrale si 'oltet in ispidu ruju-atzesu e a unu a unu cravados in mesu che gioghende a limba e a concale! Chi grides "Ajutóriu!, ma intesu mancu sias dae te, surdu pedrale, finas a cando a s'àrvure torrada non ch'as sa cariasa e appiccada! 9 - e s'afficcu fit cussa cariasa : e quelle ciliegie erano tutta la mia speranza - ti nde l'as totta paris ispilida : hai raccolto dall'albero tutte le ciliegie - a puddiles : all'alba - bullitta : bolletta, chiodetto rigato - s' 'oltet in ritzu : si trasformi in riccio di mare - per bia de murenas... : attraverso le emorroidi, gonfie come un mantice, piene di pus - Chi t'attoghet s'osseddu sa muzere : Che il nócciolo delle ciliegie ti soffochi la moglie - grodde : uno dei tanti nomi della volpe - Chi 'enzas, tasta-tasta, 'e bonas pettas : Possa tu, a furia di assaggiarle, diventar bello grasso - su male de su miserere : volvolo, occlusione intestinale - t'attroppògliet sos minuzos : ti attorcigli gli intestini - a chercuzos : diventati sterpi, fruscoli secchi - Onzi tenaghe da' 'irde corrale... : Ogni picciuolo da verde intenso si trasformi in uno spiedo rosso-infuocato - concale : testa - Ajutóriu! : Aiuto! - surdu pedrale : sordo come una pietra - finas a cando... : fin quando non avrai rimesso e appeso sull'albero tutte le ciliegie 10 06 - SOLU TANDO TI FALET UNU RAJU! Cando sa Pasca at a ruer in Maju o nàschere su Gésus in Austu, a petta crua torrare s'arrustu o a pitzinnu 'enner su bisaju, solu tando ti falet unu raju e cunfundas sa chena cun su 'ustu, sa cattedda chi b'as cun sa muzere, cadrea cun brajeri pro ti sêre! Daghi su trigu at a tuddire ranos maduros che arantzos e de ferru, cando as a bider duos tres cristianos poi mortos torrados da' s'inferru, cantos semus in Terra tottu sanos, su mundu chena làccana e abberru, tando ebbia sa runza e sa pigotta sa persone ti l'iscarenent totta! Dagh''ideras sos pisches da' perissos dae mare brinchende in sa sartàina, a mizas sas frommigas in andàina pighèndeche a sa Luna tres ôs frissos o sas benas catzende latte d'àina... tando chi 'enzas cun tres giaos fissos a una rughe appiccadu d'attarzu ch'at caentadu unu frailarzu! Cand'annotas 'oltadas in coccois pasculende sas monzas in cumbentu o in su coghepetta a fogu lentu sos prìdes 'oltuléndesi e a ohis, tando su corpus tou pro appentu ti bicchent aes, terpes e babbois e in dogni pertusu pro maganza fattat su bugnu sa 'espe terranza. 11 - bisaju : bisnonno - ti falet unu raju : possa colpirti un fulmine, un accidente - cattedda : cagnolina - tuddire ranos : germogliare chicchi - su mundu chena làccana e abberru : il mondo senza confini e sbarre - tando ebbia sa runza e sa pigotta... : solo allora la rogna e il vaiolo ti scarnifichino tutto il corpo - da' perissos brinchende in sa sartàina : saltare loro stessi nella padella - a mizas sas frommigas in andàina... : a migliaia le formiche tutte in fila portare tre uova fritte alla Luna - o sas benas catzende latte d'àina : o dalle sorgenti scaturire latte di asina - ch'at caentadu unu frailarzu : che ha arroventato un fabbro - Cand'annotas 'oltadas in coccois...: Quando vedrai mutate in lumaconi che pascolano le suore del convento - coghepetta : girarrosto - sos prides 'oltuléndesi e a ohis : i preti contorcendosi dal dolore - pro appentu ti bicchent aes, terpes e babbois : ti becchino per divertimento gli uccelli rapaci, i serpenti e ogni genere di insetti - e in dogni pertusu pro maganza... : e in ogni pertugio, come un'insidia, facciano il loro alveare le vespe terragne 12 07 - CHI BOS GIOGHENT CHE PUDDU A CARRASCIALE! Deris sero, coma', in sa 'e Ddedda nâchi ijuccada bos l'azis a gosu cussa limba 'e... verzine anzonedda, nênde a fulanu ch'est beccu e tinzosu, a sa tale ch'est brùscia e pintuledda, chi Babbai at s'amiga e ch'est zelosu e ch'azis bidu, a manos in paneri, ballende a mie cun su brigaderi! Deus cherfat... già so a pane asciuttu dae cando fuidu m'est Toieddu! Ma no est gai! Ancu su faeddu bos manchet tott'in d'una, appenas ruttu ch'est su sole, e bos bidedas suttu che ou da' sas terpes su cherveddu! E in ojos, cant'azis bidu a mie, duos sarrones, prim' 'e avrescher die! Males apedas cantos ôs abbastant pro segare de brunzu una campana o cantos mossos de pane s'attastant donzi die in su mundu a gana a gana. Pro cantas untzas de farina impastant un'arza, imbetzes, viuda o bajana, bos pungat cada mermu 'e sa persone, ne balfant alga o ballu o cantone! Canes de Fonne bos boghent sa matta e su corvu bos fattat mesaluna; de sas fizas non bos nde campet una, maccos sos fizos, e tottu in suffratta nettas e nebodes. E paris patta cun custas... uras, ancu un'ateruna bos nde ruat, pro non bos cherrer male: chi bos gioghent che puddu a carrasciale! 13 - ijuccada bos l'azis a gosu : ve la siete sciacquata a sazietà - nênde a fulanu ch'est beccu e tinzosu : dicendo al Tale che è cornuto e tignoso - brùscia e pintuledda : donnaccia e svampita - chi Babbai at s'amiga : che il Parroco ha l'amante - paneri : sedere, deretano - so a pane asciuttu : sono a dieta (senza amore) - bos bidedas suttu che ou da' sas terpes su cherveddu : possiate vedervi il cervello succhiato come un uovo dalle serpi - sarrones : vermi o insetti che rodono - prim' 'e avrescher die : prima dell'alba - s'attastant : si assaggiano, si assaporano - arza : falangio (insetto velenoso, detto anche "solìfuga") - viuda o bajana : vedova o nubile - ne balfant alga o ballu o cantone : ne servano (per lenire i dolori provocati dalla puntura dell'arza) la mondezza (la persona veniva infatti sepolta tra i rifiuti) i balli e i canti (che si facevano attorno, per distrarre il malcapitato) - bos boghet sa matta : vi strappino le interiora - bos fattat mesaluna : vi faccia attorno mezzo giro (così come si fa durante la visita di cordoglio attorno ad un morto) - in suffratta : in agonia, in grandi sofferenze - uras : auguri - chi bos gioghent che puddu a carrasciale : possano giocare con voi, come a carnevale si gioca col gallo (lo si usa, infatti, come bersaglio) 14 08 - NARRER M'AS FATTU SU CHI NON CHERIA! Lêndemi a limba, a su trassa-trassa, narrer m'as fattu su chi non cheria... gai so deo como sa bagassa e tue nîda e netta che Maria, deo sa ladra, sa mala, sa frassa, tue in nìcciu che santa bona e pia! Males ch'apas, Toie', e a puntinu pro cantas untzas pesat su terrinu! Malaitta già ses che pe' de beccu, però non ti si paret da' sa chiza. Ma si b'at d'ilventare calchi attreccu sa limba 'e terpe chi as a forchiza non s'impudat d'istare appiza-appiza finas a b'agattare calchi peccu! Ancu, tando, ti falat unu raju o chi t'allizes che àpara in maju! Addaghi ses che sùrvile 'e inferru, d'inghènias e fattuzos su 'enale, pro no ischire ne chie e ne cale ancu sos ojos t' 'oghent da' s'inserru e los impittent che pedras de sale! Sos canes t'accumpanzent a s'interru ischirriolendetila sa persone a tìrria pro si gigher un' 'uccone! E cantas coglionadu as che a mie nênde sole a sa luna, abba a su fogu, un'attittu ti cantent rie-rie che s'esserant faghìndelu pro giogu e in sa losa b'iscriant:-Su logu, o tue chi legges, est custu 'e chie vìvidu at che dimònia e tale est morta! Rùspiabi susu... e prus d'una 'orta!- 15 - Lêndemi a limba, a su trassa-trassa : Confondendomi nel parlare, con l'inganno - nîda e netta che Maria : immacolata e pura come la Madonna - frassa : falsa - nícciu : nicchia - pe' de beccu : zampa di caprone - non ti si paret da' sa chiza : non parrebbe dall'aspetto - attreccu : pretesto, scusa, diceria - limba... a forchiza : lingua biforcuta - non s'impudat d'istare appiza-appiza : non prova scrupolo nell'inventarsi cose maligne - peccu : peccato, difetto fisico o morale - o chi t'allizes che àpara in maju : o che possa rinsecchirti come l'aglietto selvatico in maggio - sùrvile : strega maligna - d'inghènias e fattuzos su 'enale : la sorgente di ogni astuzia perversa e di ogni fattura - sos ojos t' 'oghent da' s'inserru : ti cavino gli occhi dalle orbite - ischirriolendetila sa persone... : sbrandellandoti il corpo con caparbio accanimento per procurarsi un boccone - coglionadu : ingannato - attitu : lamento funebre - losa : sepolcro, pietra tombale - o tue chi legges : o lettore - Rùspiabi susu... e prus d'una 'orta! : Sputaci su... e spesso! 16 09 - S'ESSERANT CHE A TIE SAS TERACCAS S'esserant che a tie sas teraccas piliesses, raspitzas, pistasolas, sas domos nde diant ruer a sas solas e sos palattos benner a barraccas! Tue non bettas, non messas, ne arzolas, ti tattas de s'anzenu e, si t'istraccas un'untza 'e prusu samunende piattos, miàulas cantu, a narrer, milli gattos! Che unu remu irroccas de galera, non rispettas ne mere e ne padrona, sos santos los istrampas da' sa trona, fintz'a sos tuos faghes a bisera! Non miras frazu, aorru... 'e cosa 'ona sempre gàrriga cheres s'istadera. "Tantu dae costazos -pensas tuegià non bessit a mie!" Cara 'e sue! Un'atterra ti 'essat tirriosa e a semos t'agattes sa persone de samben e matèria putzinosa! Chi ti bi frighent posca su limone e pro ti los cunzare mezus cosa non b'apat che, alluttu, unu tittone! E, si t' 'esserat tùnciu de lamentu, felchidos in sa limba craos chentu! Pro su chi gittu ti ch'as a s'accua dae sas lùscias, sas cubas, sas càscias, ti ruant susu tottas sas disgràscias ch'as tue e tottu cun sa limba tua auradu a sa zente! E gai iscàscias in s'ischire chi ne médiu e ne fua b'at pro ti l'isfrancare cussa sorte a tales chi t'invoches a sa Morte! 17 - piliesses, raspitzas, pistasolas : arroganti, acide, fannullone - Tue non bettas, non messas, ne arzolas : Tu non semini, non mieti, non triboli nell'aia - ti tattas de s'anzenu : ti sazi della roba altrui - miàulas cantu, a narrer, milli gattos : miagoli (ti lamenti), si fa per dire, come mille gatti tutti assieme - Che unu remu irroccas de galera : Bestemmi come un avanzo di galera - sos santos los istrampas da' sa trona : butti giù i santi dai loro troni - faghes a bisera : sparli finanche dei tuoi, li maltratti - Non miras frazu, aorru : Non badi ai consumi, al risparmio - istadera : stadera - Un'atterra ti 'essat tirriosa : Ti colpisca un erpes (scabbia) insistente - semos : piaghe, ferite - de samben e matèria putzinosa : fetida di sangue e pus - cunzare : rimarginare, cicatrizzare - che, alluttu, unu tittone : di un tizzone infuocato - tùnciu de lamentu : un flebile sospiro di lamento - felchidos in sa limba craos chentu : conficcati nella lingua cento chiodi - lùscias, cubas, càscias : silos (granai), botti, cassapanche - auradu a sa zente : augurato alla gente - E gai iscàscias in s'ischire... : E così impazzirai dalla gioia nel sapere che non c'è rimedio né fuga per evitare tale sorte 18 10 - TUE SES CANU... Tue ses Canu e che cane 'e loru ti nd'istas tenta-tenta e fiaga-fiaga, mustras sas dentes a chie in sa giaga ti s'appresentat o s'istat in s'oru. Ma si b'apporrint una tatza 'e soru giambas umore: atzettas sa... paga, ti càglias mudu che catteddu 'onu e mai s' 'idat su primu padronu! Giogant sos che a tie a s'angalitta: unu pede inoghe e unu incue! Ma a chie est cane d'isterzu che tue li ponent, primm'o poi, sa gangullitta o a crastos l'ischitzant sa cabitta e che la frundint, Deus ischit ue! Pro chi non timas perunu nappile, bae chi nde lu perdes su facchile! Ma ses gai... e non giambant natura sos ch'ant de Giudas sas malesas pari, ancu ti 'endant pro mesu 'inari, ca a narrer trinta est fora mesura! Ti nde tirent sa limba a istratzadura, sos ojos cun sa sula, 'e fari-fari t'imbuttant, fintz'a lomper a crebare, sa 'ucca e-i sas pinnas de su nare! Chi t'impalonent pustis da' persegus e ti portent per bidda in pultescione e unu batzinu da' onzi balcone ti 'ettant susu 'e pìsciu de pegus... e siat custa s'ùltima orassione: -Tue fis Canu e canes cun tegus nde crebent chentu 'e cussa manera, siant de loru, 'e giaga o perdighera!- 19 - cane 'e loru : mastino - tenta-tenta e fiaga-fiaga : sorvegliando continuamente e odorando qua e là - Ma si b'apporrint una tatza 'e soru : Ma se ti offrono un bicchiere di siero - che catteddu 'onu : docile come un cagnolino - Giogant sos che a tie a s'angalitta : Quelli che come te giocano a piede zoppo - cane d'isterzu : cane leccone - li ponent, primm'o poi, sa gangullitta : lo afferrano, prima o poi, per la gola - o a crastos l'ischitzan sa cabitta : o gli schiacciano la testa con le pietre - Deus ischit ue : Dio solo sa dove - nappile : vergogna, scorno - facchile : visiera che si mette all'asino - sos ch'ant de Giudas... : quelli che sono cattivi come Giuda - sula : lesina - 'e fari-fari t'imbuttant... : ti imbottiscano la bocca e le narici con della cenere viva, fino a schiantarti - Chi t'impalonent... : Possano infilzarti ad un palo da dietro il sedere - per bidda in pultescione : in processione per le vie del paese - unu batzinu : un vaso da notte - pìsciu de pegus : orine di bestie - siant de loru, 'e giaga o perdighera : siano mastini, segugi o bracchi da punta 20 D ÌCC I O S . . . A MUTTOS (torremus a comintzu) 1Sos dìccios non sunt fae, ma sunt sabidoria. Sos díccios non sunt fae... De custa vida mia acco' ti do sa 'iae. Ma sunt sabidoria... acco' ti do sa 'iae de custa vida mia. [I proverbi non sono fave/ sono indice di saggezza./…./ Di questa mia vita/ eccoti la chiave.] 2Mai lasses su 'etzu pro su caminu nou. Torremus a comintzu. Mai lasses su 'etzu... Si ses a imbaddinzu pro calchi 'addine tou ti ratta su tubetzu Pro su caminu nou... ti ratta su tubetzu si ses a imbaddinzu pro calchi 'addine tou. Torremus a cominzu... pro calch' 'addine tou ti ratta su tubetzu si ses a imbaddinzu. . [Non lasciare mai il cammino/ vecchio per il nuovo./ Torniamo alle origini/…../ Se sei stordito/ per un qualche assillo/ grattati la testa.] 3S'est su molinu arressu malu est su molinarzu. S'est su molinu arressu... Mezus pan' 'e chivarzu che de fàmine acchessu. 21 [Se il mulino è fermo/ è cattivo il mugnaio./…../ Meglio un pane di cruschello/ che pressato dalla fame.] 4Maridu iscosidu, muzere istruddada. Sa domo già nd'est rutta. Maridu iscosidu... Tue che balla allutta cun una sola ojada su coro m'as feridu. . [Marito trascurato,/ moglie grossolana./ La casa è già crollata./…../ Come una pallottola ardente/ con uno solo sguardo/ tu mi hai lacerato il cuore.] 5Morte sorvet cumone. Amore creschet vida. Morte sorvet cumone... Ca ses de coro nîda ses pandera 'e pinnone. Amore creschet vida... ses pandera 'e pinnone ca ses de coro nîda. [La morte scioglie ogni gruppo./ L'amore rigenera la vita./…../ Hai un cuore immacolato/ sei un vessillo da esporre.] 6Bessidu dae domo, bessidu dae coro. S'amore no est gai. Bessidu da-e domo... Ma non s'avverat mai de aer sa ch'adoro, sa ch'in sonnu fentomo? Bessidu da-e coro... Sa ch'in sonnu fentomo ma non s'avverat mai 22 de aer sa ch'adoro? S'amore no est gai... de aer sa ch'adoro sa ch'in sonnu fentomo ma non s'avverat mai? [Lontano da casa,/ lontano dal cuore./ Ma l'amore non è così./…../ Ma non si avvera mai/ di poter possedere l'amata,/ colei che invoco nel sonno?] 7S' 'attu subra sa trae non pigat in debadas. S' 'attu subra sa trae... O bócchimi a istoccadas o su coro mi dae. Non pigat in debadas... o su coro mi dae o bócchimi a istoccadas. [Il gatto sulla trave/ non sale senza un motivo./…../ O uccidimi a pugnalate/ o dammi il tuo cuore.] 8Chie non tenet domo mancu tenet bighinu. Iscuru a chie est solu. Chie non tenet domo... Si b'at unu consolu est de narrer ladinu chi m'ames dae como. . [Chi non possiede casa/ non ha un vicino di casa./ Misero chi vive da solo./…../ Se c'è una consolazione/ è quella di dirmi chiaramente/ che mi ami fin da adesso.] 9Su sole calat claru: annùntziat bona die. Su sole calat claru... Tue ses frore raru, ma non ses pro a mie. Annùntziat bona die... 23 ma non ses pro a mie, tue ses frore raru. [Il sole è chiaro al tramonto:/ annuncio di bella giornata./…../ Tu sei il fiore più raro,/ ma non sei a me destinato.] 10Su màndigu salidu mezus dalu a su porcu chi l'aggradessit gai. Su màndigu salidu... Si l'ischerat Mammai ch'abbojas a Babborcu ti punghet a ispidu! Mezus dalu a su porcu... ti punghet a ispidu si l'ischerat Mammai ch'abbojas a Babborcu. Chi l'aggradessit gai... ch'abbojas a Babborcu ti punghet a ispidu si l'ischerat Mammai! [Il cibo salato/ dallo meglio ai porci/ ché e gradito così./…../ Se sapesse Mammai/ che incontri Babborcu/ t'infilzerebbe con uno spiedo!] 11Nâchi est sa mandronia cajone 'e milli males. Nâchi est sa mandronia... Abberi sos portales, accomi, rosa mia! [La poltronite -dicono-/ è causa di mille mali./…../ Spalanca i portoni/ eccomi, rosa mia!] 24 12Mastru chena misura mastru de cadragula. Menzus a lu vittire. Mastru chena misura... Prima de ch'ingullire s' 'uccone ch'apo in bula dami unu 'asu a fura. Mastru de cadragula... dami unu 'asu a fura prima de ch'ingullire s' 'uccone ch'apo in bula. Menzus a lu vittire... s' 'uccone ch'apo in bula dami unu 'asu a fura prima de ch'ingullire. [Maestro senza misura,/ maestro di poco valore./ Meglio evitarlo./…../ Prima di ingoiare/ il boccone che ho nella gola/ dammi furtivamente un bacio.] 13Lardu meda in masellu pagu profettu a canes. Lardu meda in masellu... Ses s'ùnicu gravellu, prus bona 'e milli panes! [Molto lardo in macelleria/ poco profitto per i cani./…../ Sei l'unico garofano,/ più saporita di mille pani!] 14Sos montes e sos campos non benint mai pare, ma sos cristianos eja! Sos montes e sos campos... Sa limba chentu lampos ti pottan settesciare tantu già est pudeja! Non benint mai a pare... ti pottan settesciare tantu già est pudeja 25 sa limba chentu lampos! Ma sos cristianos eja... tantu già est pudeja sa limba chentu lampos ti pottan settesciare! [I monti ed i campi/ non s'incontrano mai/ i cristiani sì!/…../ Cento fulmini possano/ schiantare la tua lingua,/ che sparge già tanto fetore!] 15Sa 'ucca ch'est basada non perdet sa fortuna. Sa 'ucca ch'est basada... Issa che-i sa Luna torrat a s'accherada. Non perdet sa fortuna... torrat a s'accherada issa che-i sa Luna. [Bocca baciata/ non perde la fortuna./…../ Essa, come la Luna,/ si affaccia di nuovo.] 16Su sonnu 'e su pastore l'istrobbat su matzone s'est ch'istat pesa-pesa. Su sonnu 'e su pastore... Su de t'ischire offesa mi brujat che tittone, ma non brujet s'amore! [Il sonno del pastore/ è disturbato dalla volpe/ visto che si alza ogni tanto./…../ Il saperti offesa/ mi brucia come un tizzone,/ mai bruci però l'amore!] 17In su nascher e morrer tottu semus che pare, ca Deus cheret gai. In su nascher e morrer... 26 Si cherferas simmai su coro a ti mustrare già curro a ti lu porrer. Tottu semus che pare... già curro a ti lu porrer si cherferas simmai su coro a ti mustrare. Ca Deus cheret gai... su coro a ti mustrare già curro a ti lu porrer si cherferas simmai. [Nel nascere e nel morire/ siamo tutti uguali,/ perché Dio così vuole./…../ Se volessi, a volte,/ che ti mostri il mio cuore,/ eccomi, corro a porgertelo.] 18In sa 'ucca serrada non b'intrat mai musca. In sa 'ucca serrada... Mi ses in coro intrada che in s'oju una busca. [Nella bocca chiusa/ non entrano mai le mosche./…../ Tu sei entrata nel mio cuore/ come un bruscolo nell'occhio.] 19S'est bella sa muzere su maridu est corrudu, ma no est sempre 'eru. S'est bella sa muzere... Si mi cheres sintzeru mezus de su refudu l'atzetto cun piaghere! [Moglie bella/ marito cornuto,/ ma non è sempre vero./…../ Se vuoi una risposta sincera/ piuttosto che il tuo rifiuto/ accetto le corna con piacere!] 27 20Nâchi donz'ortulanu bantat chibudda sua. Nâchi donz'ortulanu... Non m'ames a s'accua, non so eremitanu! [Ogni ortolano/ vanta le proprie cipolle./…../ Non amarmi di nascosto,/ non sono un eremita!] 21Sa cresura de 'inza faghet sa ruffiana: binzatteri avvisadu! Sa cresura de 'inza... Su t'aer abbojadu cun isse in sa funtana postu mi at s'arrinza. Faghet sa ruffiana... postu mi at s'arrinza su t'aer abbojadu cun isse a sa funtana. Binzatteri avvisadu... cun isse a sa funtana postu mi at s'arrinza su t'aer abbojadu. [La siepe della vigna/ è una gran ruffiana:/ vignaiuolo, sei avvisato!/…../ L'averti incontrata/ con lui alla fonte/ mi ha cuasato molta rabbia.] 22Onzi die 'e piusu est unu passu in mancu. Onzi die 'e piusu... Si non faeddas francu mi nd' 'essis da'... pertusu! [Ogni giorno che passa,/ un passo in meno./…../ Se non parli francamente/ èscimene dal... pertugio!] 28 23Cun maccos e cun santos non si devet brullare: s'ómine est avvertidu! Cun maccos e cun santos... Ite coro dechidu, prus mannu de su mare, ispantu 'e sos ispantos! Non si devet brullare... ispantu 'e sos ispantos ite coro dechidu prus mannu de su mare. S'ómine est avvertidu... prus mannu de su mare ispantu 'e sos ispantos ite coro dechidu. [Con gli stolti ed i santi/ non conviene scherzare:/ l'uomo è avvertito!/…../ Che cuore meraviglioso,/ grande più del mare,/ meraviglia delle meraviglie!] 24Est mezus cari-ruju chi no cari-nieddu. Est mezus cari-ruju... Ligadu che boeddu sa fune m'as a tuju. Chi no cari-nieddu... sa fune m'as a tuju ligadu che boeddu. . [Meglio arrossire/ che scuro in volto./…../ M'hai legato, come un vitello,/ con una fune al collo.] 25Addaghi est imbitzada sa fémina a sa sola andat a domo anzena. Addaghi est imbitzada... 29 Galana ses sirena su trigu de s'arzola rosa ben'auppada. Sa fémina a sa sola... rosa ben'auppada galana ses sirena su trigu de s'arzola. Andat a domo anzena... su trigu de s'arzola rosa ben'auppada galana ses sirena. [Quando è viziata/ la donna va da sola/ a casa d'altri./…../ Sei leggiadra come una sirena,/ come il grano dell'aia/ come una rosa ben sbocciata.] 26 Tzappende in terra tosta sa zoronada est mala. Tzappende in terra tosta... No istes piga e fala, damila sa risposta. [Zappare quando la terra è/ dura è giornata faticosa./…../ Non stare sali e scendi,/ dammi la risposta.] 27A chie 'ajanu morit est usu che isposu a li 'ettare trigu. A chie 'ajanu morit... Si innanti fis amigu istìmami, diosu, s'amore acco' fiorit! [A chi muore celibe è/ tradizione come per lo sposo/ gettare addosso del grano./…../ Se prima mi eri amico/ stimami, o divino,/ l'amore sta per fiorire!] 30 28Sos chi si furant s'ou de pudda non nde lassant. Sos chi si furant s'ou... Sas istajones passant chena s'amore tou. De puddas non nde lassant... chena s'amore tou sas istajones passant. [Chi ruba l'uovo/ non risparmia le galline./…../ Passano le stagioni/ senza il tuo amore.] 29Si prettas cun su riccu pro làccana o pejone d' 'incher no as ispera. Si prettas cun su riccu... S'amore cunsidera est che una presone, ma su prus dulch'allicu. Pro làccana o pejone... ma su prus dulch'allicu s'amore cunsidera est che una presone. D' 'incher no as ispera... est che una presone ma su prus dulch'allicu s'amore cunsidera. [Se sei in lite col ricco/ per confini o affitto/ non sperare di vincere./…../ Considera che l'amore/ è come una prigione,/ ma il più dolce degli assaggi.] 30Sos faeddos de cara non perdent amistade. Sos faeddos de cara... Sa prella mi torrade ch'apo perdìdu insara. [Le parole dette in faccia/ non fanno perdere l'amicizia./…../ Restituitemi la perla/ che ho smarrito poco fa.] 31 31Una mama alimentat pius de chentu fizos: est bena chi non siccat! Una mama alimentat... Unturzu est chi biccat su coro a marturizos s'amore chi turmentat. [Una mamma nutre/ più di cento figli:/ è sorgente che non si secca!/…../ E' un avvoltoio crudele/ che strazia il cuore/ l'amore che tormenta.] 32Inue non b'at caddos current sos aineddos. Inue non b'at caddos... Su pingu 'e sos cherveddos t'innèttia e sos araddos! [Dove non ci sono cavalli/ corrono i somarelli./…../ Nettati della sporcizia/ del cervello e del sudiciume!] 33Si duos sunt gherrende non ti ponzas in mesu: su fuste est pro a tie! Si duos sunt gherrende... Addaghi avreschet die accomi a coro atzesu che sole, dilliriende! Non ti ponzas in mesu... che sole dilliriende addaghi avreschet die accomi a coro atzesu. Su fuste est pro a tie... accomi a coro atzesu che sole dilliriende addaghi avreschet die. [Se due stan litigando/ non metterti in mezzo:/ il bastone è per te!/…../ Appena spunta 'alba/ eccomi col cuore in fiamme/ come il sole, delirando!] 32 34Si sèmenas ispinas non tucches mai iscultzu. Si sèmenas ispinas... So cun s'alenu-curtzu, su prîte a l'indovinas? Non tucches mai iscultzu... su prîte a l'indovinas so cun s'alenu-curtzu? [Se semini spine/ non circolare scalzo./…../ Mi manca il respiro,/ l'indovini il motivo?] 35Cando mancu si pensat falat s'ira divina: a Deus l'as a palas! Cando mancu si pensat... S'as sensasciones malas pensa a s'amore 'e nina e su dolu ti sensat. . [Quando meno ci si pensa/ scende dal cielo l'ira divina:/ Dio è sempre alle tue spalle!/…../ Se hai delle brutte sensazioni/ pensa all'amore della tua bella/ e il dolore passerà] 36Dannos in bighinadu non faghet su matzone. Dannos in bighinadu... Nàrami sa cajone de prîte m'as lassadu. Non faghet su matzone... de prîte m'as lassadu nàrami sa cajone. [Non fa danni la volpe/ nel vicinato./…../ Dimmi tu il motivo/ per cui mi hai lassato.] 33 37Sa coghina minore faghet sa domo manna: gai siat su coro! Sa coghina minore... Ancu 'enzat su moro a ti tzoccare gianna si non mi as amore! Faghet sa domo manna... si non mi as amore ancu 'enzat su moro a ti tzoccare gianna. Gai siat su coro... a ti tzoccare gianna si non mi as amore ancu 'enzat su moro. [La cucina piccola/ fa grande la casa:/ sia così ogni cuore!/…../ Possa venire un pirata/ a bussare alla tua porta/ se non dovessi amarmi!] 38Tàppulu male postu si torrat a cosire. Tàppulu male postu... S'as brama d'arrivire coitta a cust'accostu. [Il rattoppo mal messo/ si ricucisce certamente./…../ Se hai voglia di arrivare/ avvicinati a questo porto.] 39Cuddos ch'ant iscaddadu tocchende s'abba 'uddida finas timent sa fritta. Cuddos ch'ant iscaddadu... S'as brios, los impitta pro chi siat sa vida pro me gosu sobradu. [Chi si è scottato/ con l'acqua bollente/ teme perfino quella fredda./…../ Se hai forze, impiegale/ per fare della mia vita/ un eterno godimento.] 34 40Menzus fizu de sorte chi non fizu de Re. Menzus fizu de sorte... Lontanu dae te so accurtz'a sa morte. Chi no fizu de Re... so accurtz'a sa morte lontanu dae te. [Meglio figlio della fortuna/ che figlio di Re./…../ Lontano da te/ son vicino alla morte.] 41A zurare mi pones? Sa craba be-i lassas! Sa limba mezus sicca. A zurare mi pones... Si t'istas bicca-bicca che pudda inue passas fuent sos tilingiones. [Mi obblighi al giuramento?/ Ci rimetti la capra!/ La lingua meglio secca./…../ Se ti attardi a beccare/ come una gallina dove passi/ i lombrichi scappano.] 42In su mese de maju donzi runzinu est caddu. In su mese de maju... Assiat dulche iscaddu pro 'more 'e cudd'ammaju! Donzi runzinu est caddu... pro 'more 'e cudd'ammaju assiat dulche iscaddu. [Nel mese di maggio/ ogni ronzino diventa cavallo./…../ Che dolce scotto/ grazie a quell'incantamento!] 35 43De oro lu creias unu ghìndalu e tottu, imbetzes fit su truncu de càule limosu. De oro lu creias... L'aia un'isposu ma postu l'apo s'uncu. Como t'apo connottu, ses in sas bramas mias. [Credevi fosse d'oro/ quel guindolo,/ invece era il torsolo/ di un cavolo limaccioso./…../ Avevo uno sposo,/ mi è venuto in uggia./ Ora che ho conosciuto te/ sei tu il mio desiderio.] 44Su faeddare pagu sabidoria meda. Su faeddare pagu... Como già ses maseda appoi 'e tantu tragu! [Il parlar poco/ è indice di molta saggezza./…../ Ora sì che sei mansueta/ dopo tante amarezze!] 45Preide e avvocadu sunt peus tzertamente de s'ambesue caddina. Preide e avvocadu... Ses che-i sa genina, lu narat troppa zente: su trigu andat mundadu! Sunt peus tzertamente... su trigu andat mundadu: ses che-i sa genina, lu narat troppa zente! De s'ambesue caddina... lu narat troppa zente, su trigu andat mundadu: ses che-i sa genina! 36 [Prete ed avvocato/ sono certamente peggiori/ della sanguisuga cavallina./…../ Sei come la mondiglia,/ lo dice troppa gente:/ il grano va mondato!] 46Chie atzettat regalu perdet sa libertade. Chie atzettat regalu... In sa disamistade binchet sempre su malu. [Chi accetta regalie/ perde la libertà./…../ Nelle faide/ trionfa sempre il cattivo.] 47Nâchi a si cojuare bi cheret su recattu e no melalidone. Nâchi a si cojuare... Ite bella cantone! Su coro s'est attattu che mai in l'iscultare. Bi cheret su recattu... che mai in l'iscultare, ite bella cantone, su coro s'est attattu! E no melalidone... su coro s'est attattu che mai in l'iscultare. Ite bella cantone! . [Per sposarsi -si dice-/ occorrono provviste/ e non corbezzoli./…../ Che splendida canzone!/ Il cuore si è estasiato/ come non mai nell'ascoltarla.] 48S'ómine si connoschet fintzas da-e su risu. S'ómine si connoschet... Ma s'est de mal'accisu su samben si l'attoschet! [L'uomo si riconosce/ finanche dal sorriso./…../ Ma se è di fascino maligno/ gli si avveleni il sangue!] 37 49Su fiascu, s'est filadu, non si segat in presse: però buffatichelu! Su fiascu, s'est filadu... Ti creia un'anghélu, ses malu e piliesse, su peus ch'apo amadu! Non si segat in presse... su peus ch'apo amadu ti creia un'anghélu ses malu e piliesse! Però buffatichelu... ses malu e piliesse su peus ch'apo amadu ti creia un'anghélu! [Il fiasco, se è incrinato,/ non si rompe tanto in fretta:/ però bevilo subito!/…../ Ti credevo un angelo,/ sei cattivo e arrogante,/ il mio peggiore amante!] 50Medas sunt sos amigos, ma sa posada est una! Medas sunt sos amigos... Majarza est sa Luna subra de custos trigos! [Gli amici sono molti, / ma l'alloggio è uno!/…../ Ammaliatrice è la Luna/ su questi campi di grano!] 51Cun paràulas bonas si lusingat sa zente; ma b'at limbas de mele chi sunt puntas d'ispidu! Cun paràulas bonas... Su de t'aer feridu fattu tragare fele mi pesat e comente. Amore, mi perdona! [E' con le buone parole/ che si lusinga la gente;/ ma ci sono lingue di miele/ che sono 38 punte di spiedo!/…../ L'averti ferita e fatto/ ingoiare del fiele/ mi pesa e come!/ Amore, perdonami!] 52Sa vida che fiore benit e passat lestra. Sa vida che fiore... Crabola, a s'abbalestra t'accùrtzia de s'amore! Benit e passat lestra... t'accùrtzia de s'amore, crabola, a s'abbalestra! [La vita, come un fiore,/ viene e passa velocemente./…../ Capriola, avvicinati/ alla postazione dell'amore!] 53A su caddu s'isprone, a s'àinu s'accamu, su fuste a chie est maccu! A su caddu s'isprone... Sa conca intr'unu saccu, si non t'andat cust'amu, remùneti, o matzone! A s'àinu s'accamu... remùneti, o matzone, sa conca intr'unu saccu si non t'andat cust'amu! Su fuste a chie est maccu... si non t'andat cust'amu remùneti, o matzone, sa conca intr'unu saccu! [Al cavallo lo sprone,/ all'asino il camo,/ il bastone allo scemo!/…../ La testa dentro un sacco,/ se non gradisci quest'amo,/ nasconditi, volpone!] 54Non chirches raighina si t'aggradat fiore. 39 Non chirches raighina... Ses rosa chen'olore approbe a pudidina! [Non cercare la radice/ se più ti piace il fiore./…../ Sei una rosa senza profumo/ ormai vicina al fetore!] 55Binza 'ona a pastore non li giuat a nudda: non l'ischit guvernare. Binza 'ona a pastore... Curre a mi 'asare, si no curro da' cudda chi bramat de m'amare. [Al pastore una buona vigna/ non serve proprio a niente:/ non la sa amministrare!/…../ Corri a baciarmi,/ altrimenti corro io da quella/ che smania per amarmi.] 56Su 'inari est licchittu a póberu e a riccu. Su 'inari est licchittu... Su puddu at un'afficcu: d'aer pudda in cannittu. [I soldi fanno gola/ a poveri e a ricchi./…../ Un desiderio ha il gallo:/ avere una gallina nel pollaio.] 57Sos cascos sunt signale de fàmine o de sonnu, d'istraccu o de mandrone. Sos cascos sun signale... Ses s'ùnica rejone, cumàndami che donnu ch'obbedo puntuale. 40 De fàmine o de sonnu... ch'obbedo puntuale ses s'ùnica rejone, cumàndami che donnu. D'istraccu o de mandrone... cumàndami che donnu ch'obbedo puntuale, ses s'ùnica rejone. [Gli sbadigli sono segnali/ di fame o di sonno,/ di stanchezza o di pigrizia./…../ Sei l'unica mia ragione,/ comandami come un signore/ e obbedirò puntualmente.] 58Menzus fertu de balla chi no fertu 'e macchine. Menzus fertu de balla... Sa rosa bicchifine, accolla, milla, ajalla! Chi no fertu 'e macchine... accolla, milla, ajalla, sa rosa bicchifine! [Meglio colpito da pallottola/ che colpito da follia./…../ La rosa dai gusti raffinati/ eccola, eccola, eccola!] 59A contos male fattos si bi torrat de nou: ma non sempre s'agontzant! A contos male fattos... Sos amores s'iscontzant addaghi a su cumprou resultant nudda adattos. [Ai conti mal fatti/ ci si torna nuovamente: / ma non sempre si aggiustano!/…../ Gli amori si dissolvono/ quando, messi alla prova,/ risultano incompatibili.] 41 60S'ómine 'e paga impitta abbàidalu a caddu. S'ómine 'e paga impitta... In amore s'iscaddu aunzat sa vinditta. . Abbàidalu a caddu... aunzat sa vinditta in amore s'iscaddu. [L'uomo di poco valore/ guardalo a cavallo./…../ Lo scotto in amore/ aizza la vendetta.] 61Onzunu diat chèrrere sa cuba sempre piena e sa muzere imbreaga. Onzunu diat chèrrere... Tirriosa che surzaga daghi m'intras in bena est solu pro mi fèrrere! Sa cuba sempre piena... est solu pro mi fèrrere tirriosa che surzaga daghi m'intras in bena! E sa muzere imbreaga... daghi m'intras in bena est solu pro mi fèrrere tirriosa che surzaga! [Ognuno vorrebbe/ la botte sempre piena/ e la moglie ubriaca./…../ Ostinata come lo spaccasassi/ quando mi penetri nelle vene/ è solo per ferirmi!] 62A banca e a muzere accostadilis bene! A banca e a muzere... Amméntati de mene ch'est dulche piaghere. Accostadilis bene... ch'est dulche piaghere amméntati de mene. 42 [Alla tavola e alla moglie/ avvicinatevi bene./…../ Ricordati di me/ che è una dolce sensazione.] 63Si li das unu didu su cùidu ti toccat e depustis su bratzu! Si li das unu didu... Ses conca de... niatzu e finas si fioccat non torras biancu nîdu. [Se gli concedi un dito/ ti tocca il gomito/ e poi il braccio!/…../ Sei testa di... neve sporca/ e quand'anche fioccasse/ mai diventeresti bianchissimo. ] 64Su calderone narat niedda a sa padedda. Su calderone narat... Su màsciu de sa chedda s' 'arveghe sua amparat. [Il calderone dice/ nera alla pentola./…../ Il maschio del gregge/ protegge la sua pecora.] 65Sègala in luna sua si cheres chi sa linna non benzat tarulada. Sègala in luna sua... Non fettas s'iscabada, si bramas alapinna la chirca in domo tua! Si cheres chi sa linna... la chirca in domo tua, non fettas s'iscabada, si bramas alapinna! Non benzat tarulada... si bramas alapinna la chirca in domo tua, non fettas s'iscabada! 43 [Taglia in luna giusta/ se vuoi che la legna/ non si tarli./…../ Non essere sconsiderata,/ se desideri riparo/ cercalo in casa tua!] 66Non ruspies a su chelu ca ti ruet in bucca. Non ruspies a su chelu... Mi nd'ando... ti che tucca, perdìdu amos s'ammelu! Ca ti ruet in bucca... perdìdu amos s'ammelu mi nd'ando... ti che tucca! [Non sputare verso il cielo:/ lo sputo ti cade in bocca!/…../ Me ne vado... vattene anche tu,/ l'incantesimo è finito!] 67Chie tenet dinaris finas in sa codina si pàstinat sa 'inza. Chie tenet dinaris... S'istas imminza-imminza trobojas sa faina e mancu nd' 'essis paris. [Chi ha denari/ anche nella roccia/ pianta un nuovo vigneto./…../ Se provochi in continuazione/ ingarbugli la vicenda/ e neanche pareggi la partita.] 68Cando non cheret Deus sos Santos podent nudda. Cando non cheret Deus... Pertunta ses che trudda. . De conca finas peus! Sos Santos podent nudda... De conca finas peus! Pertunta ses che trudda. [Se Dio non vuole/ niente possono i Santi./…../ Sei bucata come un mestolo./ Di testa ancora peggio!] 44 69Appenas su paone s'abbàidat a pêse su coro si l'attristat. Appenas su paone... Sa fémina conchistat! Sol'issa, si mi crêse, at trassas de matzone. S'abbàidat a pêse... at trassas de matzone, sa fémina conchistat, sol'issa, si mi crêse! Su coro si l'attristat... sol'issa, si mi crêse, at trassas de matzone. Sa fémina conchistat! [Quando il pavone/ guarda ai suoi piedi/ gli si rattrista il cuore./…../ La donna conquista!/ Lei soltanto, se vuoi credermi,/ ha le astuzie della volpe.] 70Sa paràula 'ettada non torrat prus insegus. Sa paràula 'ettada... B'at chie naschet pegus, chie ànima sobrada. [Una volta detta una parola/ non torna più indietro./…../ C'è chi nasce bestia,/ chi anima eccelsa.] 71Sa pianta adderettada cheret da-e minore: remédiu non b'at poi. Sa pianta adderettada... Sa baa che coccoi ti falat a primore addaghi 'ides s'amada. Cheret da-e minore... addaghi 'ides s'amada sa baa che coccoi ti falat a primore. Remédiu non b'at poi... 45 ti falat a primore addaghi 'ides s'amada sa baa che coccoi. [La pianta va raddrizzata/ quando è ancora piccola:/ poi non c'è più rimedio./…../ La bava, come ad un lumacone,/ ti cola giù abbondante/ quando vedi la donna amata.] 72Oju bogadu in furru non pagat macchissìa. Oju bogadu in furru... Fit sa puddedra mia, fuida s'est cun murru! Non pagat macchissìa... fuida ses cun murru, fit sa puddedra mia! [Occhio cavato nel forno/ non paga la pena del caso./…../ Era la mia poledra,/ è scappata col cavallo grigio!] 73Sa pira cherva a boltas innanti de sa fatta da' s'àrvure nde ruet. Sa pira cherva a boltas... Su samben si mi fuet addaghi t' 'ido in piatta e a s'àteru ti 'oltas. Innanti de sa fatta... e a s'àteru ti 'oltas su samben si mi fuet addaghi t' 'ido in piatta. [La pera acerba, a volte,/ prima di quella matura/ cade dall'albero./…../ Il sangue mi bolle/ quando in piazza ti vedo/ guardare l’altro.] 74S' 'attu e sa femìna giughent sette fiados. S' 'attu e sa femìna... Nos semus cojuados: 46 ite dulche faina! Giughent sette fiados... ite dulche faina, nos semus cojuados! [Il gatto e la donna/ hanno sette vite./…../ Ci siamo fidanzati:/ che dolce faccenda!] 75A su melone s'abba binu a sos maccarrones a finis abbardente. A su melone s'abba... Pro concluer niente, mezus non perriccones: s'atzola nde l'agabba! : [L'acqua al melone/ il vino ai maccheroni/ alla fine l'acquavite./…../ Per concludere un bel niente/ è meglio che tu non insista tanto:/ taglia corto con la vicenda!] 76Dinaris e talentu non cues in bisonzu. Dinaris e talentu... Porriminde unu conzu de s'abba 'e su cuntentu. Non cues in bisonzu... de s'abba 'e su cuntentu porriminde unu conzu. [Denari e talento/ non nasconderli alla bisogna./…../ Porgimene un boccale/ dell'acqua della felicità.] 77Nos líberet su Deus da' su fàmine innante, dae s'unda 'e su riu e da' femìna mala! Nos lìberet su Deus... M'intendo sempre peus, benzende so mancante! Da' cando so 'attiu sa Morte est piga e fala! 47 [Dio ci liberi/ anzitutto dalla fame,/ dalla piena del fiume/ e dalla donna cattiva!/…../ Mi sento sempre peggio,/ sto per impazzire!/ Da quando son rimasto vedovo/ sento la Morte che va su e giù!] 78A palas de su Re si li faghent sas ficcas. A palas de su Re... Barveghes titti-siccas, fuìdebos dae me! Si li faghent sas ficcas... fuìdebos dae me, barveghes titti-siccas! [Alle spalle del Re/ si fanno le fiche./…../ Pecore senza latte,/ fuggite da me!] 79Mìseros babbu e mama chi fidant a teracca sos fizos e sas fizas. Mìseros babbu e mama... A chie l'assimizas cuss'anzonedda macca fuida dae s' 'ama? [Miseri quei genitori/ che affidano alla serva/ i figli e le figlie./…../ A chi rassomigli/ quella agnellina stupida/ fuggita dal gregge?] 80Tres sunu in custu mundu sas cosas a reversu: s' 'arveghe, su molente, e sa fémina puru! Tres sunu in custu mundu... Su portu prus seguru da' levante a ponente est custu dulche versu chi ti chinghet in tundu. Sas cosas a reversu... 48 da levante a ponente su portu prus seguru chi ti chinghet in tundu est custu dulche versu. S' 'arveghe, su molente... est custu dulche versu chi ti chinghet in tundu su portu prus seguru da' levante a ponente. E sa fémina puru... chi ti chinghet in tundu est custu dulche versu da' levante a ponente su portu prus seguru. [Tre sono in questo mondo/ le cose che vanno al rovescio:/ la pecora, l'asino/ e, perché no, la donna!/…../ Il porto più sicuro/ da levante a ponente/ è questo dolce verso/ che ti cinge tutta.] 81Sa ua cando 'enit sa figu cando passat. Sa ua cando 'enit... S'ómine lêt e lassat sempre su chi cumbenit. Sa figu cando passat... sempre su chi cumbenit s'ómine lêt e lassat. [L'uva quando matura,/ i fichi quando sono passati./…../ L'uomo prende e lascia sempre/ ciò che più gli conviene.] 82Maridu iscontzat domo fizu iscancat coro. Maridu iscontzat domo... Tottora ti fentomo in tottue t'onoro. Fizu iscancat coro... in tottue t'onoro tottora ti fentomo. [Il marito distrugge la casa/ il figlio schianta il cuore./…../ Ti nomino continuamente/ ti onoro in ogni luogo.] 49 83Chie nd'at unu 'e fizu nâchi lu creschet maccu; chie nd'at unu 'e porcu nâchi lu faghet rassu. Chie nd'at unu 'e fizu... De conca ses iscassu, crês finas in Babborcu: a s'arantzu nâs cacu a su 'ardu nâs lizu! [Chi ha un solo figlio/ si dice lo faccia scemo;/ chi ha un solo maiale/ si dice lo faccia grasso./…../ Sei scarsino di testa,/ credi finanche nell’Orco,/ chiami caco l'arancia/ al cardo dici giglio!] 84Su d'ischire limbazos nâchi est sabidoria. Su d'ischire limbazos... Sas limbas chena ghia làssana malos sazos. Nâchi est sabidoria... làssana malos sazos sas limbas chena ghia. [Conoscere le lingue/ dicono sia saviezza./…../ Le lingue sconsiderate/ lasciano brutti lividi.] 85Non ti fides de nemos prim' 'e bi consumare cun isse, a notte e die, unu moju de sale. Non ti fides de nemos... Si de me pensas male, si prus non creo a tie, primm' 'e nos cojuare cheret chi bi pensemos. [Non fidarti di alcuno/ prima di aver consumato/ con lui, notte e giorno,/ un moggio di sale./…../ Se pensi male di me,/ se non ho più fiducia in te,/ prima di unire le nostre vite/ pensiamoci per benino.] 50 86Addaghi cun su cane ti corcas a fiancu ti pesas puligosu. Addaghi cun su cane... S'ómine imboligosu a su nieddu nât biancu a su 'inu nât pane. Ti corcas a fiancu... a su 'inu nât pane s'ómine imboligosu a su nieddu nât biancu. Ti pesas puligosu.... a su nieddu nât biancu a su 'inu nât pane s'ómine imboligosu. [Quando ti corichi/ vicino ad un cane/ ti alzi con le pulci./…../ L'uomo imbroglione/ dice bianco al nero/ pane al vino.] 87Chie no at cantadu nessi un'anninnia non podet isperare un'attìttidu a mortu. Chie no at cantadu... Ses s'ùnicu cunfortu, ses terra, chelu e mare, ses lughe 'e sole 'ia, ses cras e barigadu! Nessi un'anninnia... ses terra, chelu e mare, ses s'ùnicu cunfortu, ses cras e barigadu, ses lughe 'e sole 'ia! Non podet isperare... ses cras e barigadu, ses lughe 'e sole 'ia, ses s'ùnicu cunfortu, ses chelu, terra e mare! Un'attìttidu a mortu... ses lughe 'e sole 'ia, ses cras e barigadu ses terra, chelu e mare, ses s'ùnicu cunfortu. 51 [Chi non ha cantato/ almeno una ninna nanna/ non può sperare/ nel compianto da morto./…../ Sei l'unico conforto,/ sei terra, cielo e mare,/ sei luce di sole abbagliante,/ sei il domani e l'indomani.] 88Cuddos chi tenent frittu si tirent su lentolu; sos chi s'ístana male si 'oltent de fiancu. Cuddos chi tenent frittu... Si tenes coro francu, s'in conca gighes sale, s'est chi bramas consolu, ìstami sempr'appittu! [Quelli che hanno freddo/ si rimbocchino il lenzuolo;/ quelli che stanno male/ si girino su un fianco./…../ Se il tuo cuore è sincero,/ se hai sale in zucca,/ se desideri essere consolata/ stammi sempre vicino!] 89Domo de panattera domo de baraunda. Domo de panattera... Ancu la portet s'unda sa fémina anfanera! Domo de baraunda... sa fémina anfanera ancu la portet s'unda. [Casa di panettiera/ casa di baraonda./.…./ Possa portarsela via il fiume/ la donna seduttrice.] 90Andat s'ànima a Deu su corpus a sa terra sos benes a chie restat. Andat s'ànima a Deu... Su coro si m'affestat, cumprida ch'est sa gherra chena lassare neu. Su corpus a sa terra... 52 chena lassare neu su coro si m'affestat cumprida ch'est sa gherra. Sos benes a chie restat... cumprida ch'est sa gherra chena lassare neu su coro si m'affestat. [Torna l'anima a Dio/ il corpo alla terra/ i beni a chi resta./…../ Gioisce il mio cuore,/ la burrasca è passata/ senza lasciare un neo.] 91Caddu de mesu a pare: ne fune ne crabistu. Caddu de mesu a pare... Su murru a mazu pistu tantu pro iscaddare. [Cavallo in comproprietà:/ né fune né capestro./…../ Ti pestino il muso col maglio/ tanto per provarne lo scotto.] 92Sa muzere 'e su ladru ponet padedda in fogu chene 'attire petta. Sa muzere 'e su ladru... Beni, Nina, t'appretta, ch'est dulche cuddu giogu in s'erva 'e custu padru! Ponet padedda in fogu... in s'erva 'e custu padru beni, Nina, t'appretta, ch'est dulche cuddu giogu! Chene 'attire petta... ch'est dulche cuddu giogu in s'erva 'e custu padru beni, Nina, t'appretta! [La moglie del ladro/ mette la pentola sul fuoco/ senza aver ancora la carne./…../ Vieni, Nina, affrettati,/ ché è dolce quel gioco/ sull'erba di questo prato!] 53 93Prus balet unu gustu chi no milli malannos. Prus balet unu gustu... T'accuntenta 'e su giustu chi campas chen'affannu. [Più vale un gusto/ di cento malanni./…../ Accontentati del giusto/ e vivrai senz'affanni.] 94Ses che un'ambisue: finas chi non s'attattat non sessat de sutzare. Ses che un'ambisue... Ses chelu chena nue, risu chi sole appattat e milli isteddos pare! [Sei come una sanguisuga:/ finché non si sazia/ non smette di succhiare./…../ Sei un cielo senza nuvole,/ un sorriso che eguaglia il sole/ e mille stelle assieme!] 95In domo de truddarzu ne cogarzu e ne trudda. In domo de truddarzu... Unu puddu e una pudda faghent unu puddarzu. Ne cogarzu e ne trudda... faghent unu puddarzu unu puddu e una pudda. [In casa di chi fa i mestoli/ né cucchiaio né mestolo./…../ Un gallo e una gallina/ bastano per far pollaio.] 96 Chie est cuntentu est riccu, ma forsis in su mundu cuntentu b'at niunu. Chie est cuntentu est riccu... 54 De 'asos daminde unu, non bi gires in tundu, ch'est su prus dulche afficcu. [Chi è contento è ricco,/ ma forse al mondo/ nessuno è contento./…../ Dammi un bacio,/ non girarci attorno,/ è la più dolce speranza.] 97Prus balet unu soddu intro de domo mia, chi non in domo anzena chentu e pius iscudos. Prus balet unu soddu... Non crêttas a limbudos -sa Terra nd'est pienachi amo a tie ebbia no est un'atzoroddu! [Vale più un soldo/ a casa mia,/ che in casa d'altri/ cento e più scudi./…../ Non credere ai linguacciuti/ -ne è pieno il mondo-/ che amo solo te/ non è un'invenzione!] 98Cun padres ne cun monzas no isperes balanzu. Cun padres ne cun monzas... Si ses che corru lanzu cheret chi ti cumponzas. No isperes balanzu... cheret chi ti cumponzas si ses che corru lanzu. [Con i frati e con le suore/ non sperare in guadagni./…../ Se sei magro come un corno/ sarà bene che ti rimetta.] 99In corpus d'unu monte si bi podet intrare, in su cristianu no! In corpus d'unu monte... Istasero in landò 55 ti gitto a passizare a cudd'ala 'e su ponte. Si bi podet intrare... a cudd'ala 'e su ponte istasero in landò ti gitto a passizare. In su cristianu no... ti gitto a passizare a cudd'ala 'e su ponte istasero in landò. [Nelle viscere di una montagna/ ci si può entrare,/ dentro un uomo no!/…../ Stasera in carrozza/ ti porterò a passeggiare/ oltre il ponte.] 100Chie mezus non tenet corcat cun sa muzere. Chie mezus non tenet... Chie servit su mere su caddu li mantenet. . [Chi non ha di meglio/ si corica con la moglie./…../ Chi serve il padrone/ gli tiene il cavallo.] 56 DÌCCIOS-PROVERBI (Legenda: A/: vedansi Sos dìccios non sunt…fae! // B/: vedansi Dìccios…a muttos.) - A banca e a muzere accostadili 'ene (B/62) - Abba-abba, binu-'inu (A/29) - Abba a su melone e binu a sos maccarrones (B/75) - Abba cun bentu, trigu a muntone (A/20) - Abba e fogu non si negan a niunu (A/8) - Abba passada (minore) non traet (girat) molinu (A/20) - A betzesa cappa 'irde (A/78) - A bocchire est un'altzada 'e conca (A/66) - A boltas un'istrobbu 'attit fortuna (A/4) - A caddu curridore brìglia curtza (A/20) - A caddu 'onu non li mancat sedda (A/20) - A chie 'ajanu morit, est usu, che a s'isposu, a li 'ettare trigu susu (B/27) - A chie andat a furare, su chi li dana leat (A/65) - A chie faeddat male sa limba si li segat in casciale (A/89) - A chie at conca non mancat berritta (A/29) - A chie su pagu non mesurat, su meda pagu durat (A/77) - A contos male fattos si bi torrat (A/49) de nou (B/59) - A cosa fatta non balet penettu (impudu) (A/1) (A/53) - Addaghi cun su cane ti che corcas, a s'ora puligosu ti nde pesas (B/86) - Addaghi est imbitzada, sa fémina si ch'andat sola-sola a domo anzena (B/25) - A donzunu s'arte sua (A/63) - Aeras rujas annùntzian bentu (A/35) 57 - Aggiùati chi t'apo a aggiuare -narat Deus- (A/80) - Àinu non morit cando cheret corvu (A/45) (A/61) - A mala 'oza si 'àlian sas calches (A/79) - Amore e signoria non cheren cumpagnia (A/15) - Amore e tùsciu non si poden cuare (A/10) - A mossu 'e cane pilu 'e cane (A/3) - Andare a Roma a si nde penentire (A/50) - Andare a mare e no agattare abba (A/12) - Annada 'e 'inu, annada 'e pagu tinu (A/45) - A pagare a s'austu (A/7) - A palas de su Re si li faghen sas ficcas (B/78) - A paràulas maccas, orijas surdas (A/45) - A paza sola ammasettat su caddu (A/8) - A piànghere e a rìere toccat a die a die (A/89) - A s'abe chi punghet nde li falat sa matta (A/30) - A sa 'e tres s'impiccat s'àinu (A/57) - A s' 'arveghe tusa non li mancat iscusa (A/52) - A si cojuare bi cheret recattu e non melalidone (B/47) - A soddu a soddu si faghet s'iscudu (A/34) - A sonu 'e matta non b'at recattu malu (A/67) - A su bisonzu connosches s'amigu (A/8) - A su caddu s'isprone, a s'àinu s'accamu, a chie est maccu su fuste (bastone) (B/53) - A su frìere amus a rìere (A/53) - A su ladru l'abbàida sempre in manos (A/25) - A su malassortadu si li siccat s'erva sutt'a pedes (A/65) - A su mele curret sa musca (A/96) - A su mìndigu isfacciadu sa limósina si negat (A/44) - A su mortorzu cùrrene sos corvos (A/51) - A su tontu su fuste (A/29) - A su toppu s'ispina (A/12) - A tempus ismentigadu si cójuan sas battias (A/16) - Avaru ses? Mìndigu moris (A/34) - A zurare mi pones? Sa craba bi perdes (lassas) (B/41) - Balet piusu unu soddu in domo mia, chi non chentu iscudos in domo anzena (B/97) - Bàrriu minore remiarzu mannu (A/88) - Basamattones e cagadiàulos (A/98) - Bastat chi 'uddat sa padedda tua, de sa de s'àtera non t'importat (A/73) - Bellesa est mesu doda (A/62) - Bellesa non faghet domo (A/62) - Bessidu da-e domo, bessidu da-e coro (B/6) - Bestire non faghet padre (A/59) - Betta laore e carignas ispiga (A/56) - Bettare sa pedra e cuare sa manu (A/41) - Bettare trigu e còglier lozu (A/56) - Biadu chie at un'oju in perra de gianna (A/97) 58 - Bider sa busca in s'oju anzenu e non su traitzellu in s'oju sou (A/58) - Binu 'onu fintz'a feghe (A/23) - Binza 'ona a pastore non li giuat (B/55) - Boe solu non tirat carru (A/96) - Bogare montes da-e fundu (A/56) - Brigas de maridu e muzere da-e lettu a cadrea (A/81) - Bucca basada non perdet fortuna (B/15) - Caddu de mesu a pare, ne fune ne crabistu (B/91) - Cando Deus non cheret, sos santos poden pagu (nudda) (B/68) - Cando duos sun gherrende mai ti ponzas in mesu (B/33) - Cando mancu si pensat s'ira divina falat (B/35) - Cando si tenet su 'entu est pretzisu 'entulare (A/00) - Cane e matzone màndigan a cumone (A/58) - Cane imbitzadu a craba fin'a sa morte nd'ada (A/30) - Carràresi sos contones (A/64) - Chena 'inari non si cantat missa (A/11) - Chen'alas non si podet bolare (A/36) - Chena s'aggiudu 'e Deus non podimos niente (nudda) (A/100) - Chentu concas, chentu berrittas (A/6) - Cherrer tottu: lettu e muzere (A/48) - Chèrrere sa cuba sempre piena e sa muzere imbreaga (B/61) - Chie aisettat su piattu anzenu lu màndigat frittu (A/3) - Chie andat cun passu appuntadu non ruet mai (A/77) - Chie andat cun su sàbiu benit sapiente (A/29) - Chie arribbat cand'ada, màndigat cando cheret (A/34) - Chie atzettat regalu perdet sa libertade (B/46) - Chie cheret arantzu andet a Milis (A/4) - Chie cheret piscadu su culu s'infundet (A/79) - Chie cheret sorte la devet chircare (A/14) (A/80) - Chie curret de piusu leat primu (A/42) - Chie de amore si leat, de arràbbiu si lassat (A/87) - Chie drommit meda póberu resessit (A/17) - Chie drommit non piscat (A/18) - Chie est attattu disprèssiat su famidu (A/3) - Chie est chena peccadu frundat sa prima pedra (A/57) - Chie est cuntentu est riccu (B/96) e foras de pinniccu (A/99) - Chie est maccu s'istet in domo sua (A/88) - Chie est merda inoghe, est merda in Frantza (A/68) - Chie est ómine a su bisonzu si paret (A/80) - Chie filat fune pro àtere, s'istrangùgliat isse e tottu (A/72) - Chie furat ou, furat pudda (B/28) - Chie at cobertura 'e 'idru non bettet pedra (A/57) - Chie at dinari pàstinat binza in sa codina (B/67) - Chie at dolore (dólima) narat "ohi" (A/87) - Chie at dolu chi 'attittet (A/39) - Chie at facultade non cubit pane (A/77) - Chie at pane no at dentes, chie at dentes no at pane (A/8) 59 - Chie at sa coa 'e paza non s'accurtziet a su fogu (A/47) - Chie at sa runza chi si la rattet (A/65) - Chie at tanca at banca (A/56) - Chie at unu fizu lu faghet maccu, chie at unu porcu lu faghet rassu (B/83) - Chie at vìsciu malu non lu perdet manzanu (A/87) - Chie iscaddat in conca sua resessit pius sàbiu (A/28) - Chie leat s'anzenu bi ponet su sou (A/65) - Chie manizat mele sos póddighes si linghet (A/10) - Chie mudat padru mudat fadu (A/14) - Chie narat su chi cheret, su chi non cheret intendet (A/89) - Chie non bàjulat brullas no intret in giogu (A/13) - Chie non bettat sèmene non toddit (A/48) - Chie non bogat patata non nde segat (A/56) - Chie non faghet male, non pensat male (A/76) - Chie no at bidu cheja a su furru s'adorat (A/19) - Chie no at cantadu un'anninnia no isperet attíttidu (B/87) - Chie no at domo no at bighinu (B/8) - Chie no l'at in coddu l'at in palas (A/12) (A/37) - Chie non patit non podet gosare (A/94) - Chie non proat no incoat (A/86) - Chie non si cheret sonadu non si fettat campana (A/22) - Chie non tenet mezus, cun sa muzere si corcat (B/100) - Chie non timet no est ómine (A/33) - Chie parat orijas in gianna anzena sos males suos intendet (A/82) - Chie perdonat tenet coro mannu (A/76) - Chie piantat binza, màndigat de su fruttu (A/56) - Chie ruspiat in chelu, in bucca (fàccia) li torrat (B/66) - Chie sa mala sorte giughet fattu còmporat caru e bendet a barattu (A/63) - Chie sàmunat sa conca a s'àinu perdet tempus e sabone (A/10) - Chie sèmenat ispinas no andet iscultzu (B/34) - Chie sèmenat males accoglit malannos (A/89) - Chie si 'antat male si sentit (A/42) - Chie sighit duos lèpperes non nde tenet manc'unu (A/31) - Chie tantas nde faghet una nd'at a piànghere (A/10) - Chie tenet santos in corte non morit de mala morte (A/21) - Chircare pilu in s'ou (A/58) - Coltza sa domo inue non b'at risu (A/84) - Coltza s'arzola chi timet fromija (A/21) - Comente est su babbu sun sos fizos (A/55) - Comente mesuras t'an a mesurare (A/27) - Corrudu e affustigadu (A/81) - Corvu cun corvu non si nd' 'ogan s'oju (A/20) - Cosa chi non s' 'idet non s'ispatzat (A/86) - Cosa furada si fiorit no ingranit (A/65) - Crabittu rassu brincat in mandra (A/6) - Crêttende chi fit ghíndalu 'e oro, e fit truncu 'e càule limosu (B/43) - Cun maccos e cun santos non si devet brullare (B/23) 60 - Cun paràulas bonas si lusingat sa zente (B/51) - Cun sa morte s'agabbat tottu (A/26) - Cun sos maccos comente cun su fogu: ne tantu accurtzu ne tantu a lontanu (A/13) - Cun su tempus sa chera 'enit a fogu (A/33) - Cun su tempus s'isméntigat (s'olvidat) su dolu (A/91) - Da-e chercu non bessit ozastru (A/6) - Da-e nudda naschet niente (A/47) - Da-e Santu Martine onzi mustizolu est binu (A/45) - Da-e sa pedra non bessit ozu (A/56) - Da-e su bisonzu murrunzu (A/73) - Da-e su risu si connoschet s'ómine (B/48) - Da-e su truncu 'olat s'àscia (A/41) - Dare a tenner sa coa de s'ambidda (A/95) - Dèghere che ramagliette in coa de beccu (A/50) - De paràulas tuas, de chentu nde 'alen duas (A/19) - De pedde mala non nde morit (A/90) - De sàbiu est, pottende, a non si vindicare (A/76) - De su chi as oe arribbatinde a cras (A/34) - De su trabàgliu fattu non ti penentas mai (A/100) - Deus dat e Deus leat (A/43) - Deus isparghet su sole pro tottu (A/74) - Deus non filat reste, Isse mirat da' u'este (A/16) - Deus no at padronu (A/93) - Deus non pagat in lardu, ma pagat a tardu (A/89) - Deus non pagat su sàpadu ebbia (A/21) - Deus non s'olvidat persone (A/43) - Deus nos bardet de oju 'e litteradu (A/60) - Deus nos líberet de fàmine, flùmene e fémina (B/77) - Deus serrat una gianna e abberit unu balcone A/74) - Dìcciu antigu no errat (A/100) - Dinari e talentu non los cues a su bisonzu (B/76) - Dolore ispinghet boghe (A/7) - Domo de panettera, domo de baraunda (B/89) - Duos tzegos che ruen in su fossu (A/64) - Essere (bìvere) che porcu in lande (A/71) - Essere che Santu Thomas: si non toccat non crêt (A/98) - Èssere che unu santu chene festa (A/21) - Èssere (istare) che-i su cane cun s' 'attu (A/54) - Faeddare pagu, sabidoria meda (B/44) - Faghe su bene e non mires a chie (A/16) - Fàghere unu fossu (bucu) in s'abba (A/52) - Falare da-e piscamu a furraju (A/75) - Fémina chena busciacca, fémina mesu macca (A/37) - Fémina chi non fedat, mai bene meledat (A/37) - Filare in rucca anzena est malu itzu (A/77) - Fizu 'e 'attu sórighe tenet (A/41) - Fizu solu: o tottu malu o tottu 'onu (A/36) 61 - Fortuna (sorte) curret e non caddu (A/12) (A/38) - Frearzu at duas caras: una 'ona e una mala (A/96) - Giàganu sempre e preìderu mai (A/6) - Giuramentos (paràulas) de ladru non nde crêttas (A/25) - In boza 'e figu si màndigat su crabufigu (A/84) - In bucca serrada mai b'intrat musca (B/18) - In cheja manna non crebat preìderu (A/80) - In corpus d'unu monte si podet intrare, in corpus d’unu cristianu no (B/99) - In domo de truddarzu ne trudda e ne cogarzu (B/95) - In donzi gianna b'at giau (A/52) - In donzi trigu b'at mundaza (A/12) - In mesa non s'imbetzat (A/71) - Innantis sun sas dentes e pustis sos parentes (A/8) - In pedde anzena corria lada (A/51) - In s'àrvure rutta cadaunu bi faghet linna (A/51) - In su bonu onzunu ischit istare (A/71) - In su mese de maju onzi runzinu est caddu (B/42) - In su nascher e morrer tottu semus che pare (B/17) - In su poju sa Luna paret un'ateruna (A/14) - In tempus de gherra fàulas fintz'a terra (A/95) - Intrat in d'un'orija e da-e s'àtera ch' 'essit (A/61) - Inue bi at maccos non rien sàbios (A/83) - Inue non b'at caddos, curren sos aineddos (B/32) - Inue non b’at frìsciu non b'at chìsciu (A/41) - Inue non penetrat sa fémina, mancu su diàulu (A/67) - Inue ponen s'oju tue ficchi sa sula (A/39) - Ischire limbazos est sabidoria (B/84) - Isculta, mira (abbàida) e càglia (A/52) - Iscuru a chie at mala lumenada (A/50) - Iscuru a chie naschet in mal'astru (A/14) / in mala Luna (A/21) - Istaresinde in raga sua (A/68) - Lande, in gana, castanza paret (A/67) - Lardu meda in masellu, pagu profettu a canes (B/13) - Lettu caldu, domo fritta (A/17) - Limba mala a su fogu! (A/19) - Limba mala ponet tacca, tales che-i s'ozu ermanu (A/37) - Linna segada in bona Luna (A/78) - Maccos e maccos s'intenden a pare (A/67) - Maccu che loa (A/89) - Màndiga a pagu e comparatinde (A/88) - Mandigare (assazare) pane de sette furros (A/29) - Màndigu salidu dalu a su porcu (B/10) - Maridu anzenu columbu paret (A/57) - Maridu iscontzat domo, fizu iscancat coro (B/82) - Maridu iscosidu, muzere istruddada (B/4) - Mastru chena misura, mastru de cadragula (B/12) - Mastru Giuanne lanzu in domo si ch'intrat che istranzu (A/69) 62 - Meda cumone e paga lana (A/73) - Medas sun sos amigos, ma sa posada est una (B/50) - Mela punta non durat in s'àrvure (A/53) - Mezus caddu toppu chi non caddu mortu (A/59) - Mezus cari-ruju che cori-nieddu (B/24) - Mezus dare che pedire (A/97) - Mezus fertu de balla chi non fertu de macchine (B/58) - Mezus fizu de sorte che fizu de Re (B/40) - Mezus imbidiadu che lastimadu (A/39) - Mezus maridu malu chi non nudda (A/59) - Mezus mortu che male biu (A/99) - Mezus (pius balet) unu gustu chi non milli malannos (B/93) - Mezus tardu che mai (A/24) - Mezus unu chivarzu in domo tua chi non pane biancu in domo anzena (A/14) - Míseros babbu e mama chi fidan fizos a teracca (B/79) - Molinu arressu, malu molinarzu (B/3) - Montes e campos non torran a pare, ma sos cristianos eja (B/14) - Montes e montes non torran a pare, ma ómines e ómines emmo (A/30) - Mòrrere che piogu in cosidura (A/90) - Morte iscontzat cumone (B/5) - Mortu chena piangher non si ch'andat (A/16) - Mortu murru benit baju (A/16) - Mossu partidu, bene 'odidu (A/5) - Muzere bella, maridu corrudu (B/19) - Muzere e giuos lèalos in bidda (o in logos tuos) (A/4) - Muzere manna cuerrat maridu (A/19) - Nàschere in bona dìccia est a nascher cun sas dentes (A/17) - Nde 'occhit pius sa limba de s'ispada (A/57) - Ne boe in binza, ne padre in domo (A/82) - Ne caddu in maju, ne fémina in festa (A/87) - Ne cun monzas ne cun padres no isperes de 'alanzare (B/98) - Niune est nàschidu imparadu (A/47) - Niune nerzat trinta fintzas ch'in saccu ch'intrat (A/52) - No esser farina 'e fagher òstias (A/28) - No est bellu su ch'est bellu, ma su chi piaghet (A/19) - No istare ne in chelu e ne in terra (A/95) - Non b'at ferru chena ruinzu (A/43) - Non chirches raighina si t'aggradat su frore (B/54) - Non de onzi linna si faghen sos santos (A/78) - Non faltat pena a chie est disdicciadu (A/12) (A/85) - Non lasses su caminu 'etzu pro su nou (B/2) - Non lasses su masedu pro s'areste (A/22) - Non nerzas ciù a cane pilicanu (A/52) - Non nerzas mai: de cust'abba non nd'apo a bìere (A/96) - Non s'agattat dinari pro pagare s'onore (A/15) - Non s'agattat perunu parentadu ue non b'apat calcunu iscoadu (A/70) - Non sias mai troppu 'onu (A/94) 63 - Non ti fides de niune prima de consumare cun isse unu moju de sale (B/85) - Oju bogadu in furru non pagat macchìssia (B/72) - Omine chena 'inaris, ómine mortu (A/99) - Omine chi de fémina si fidat, daghi drommit traittu si nd'ischidat (A/15) - Onzi àinu at sa vertude sua A/29) - Onzi atzumbada a su póddighe malu (A/22) - Onzi bonu poeta torrat a sa pesada (A/9) - Onzi caddu 'onu torrat a runzinu (A/49) - Onzi cosa a tempus sou (A/49) - Onzi cosa lompet (benit) a remattu (a finis) (A/16) - Onzi die de piusu est unu passu in mancu (B/22) - Onzi die no est Pasca (A/74) - Onzi erva at sa vertude sua (A/20) - Onzi fizu nde leat unu pizu (A/15) - Onzi ispiga at sa parte 'e sa gianina (A/12) - Onzi linna at su tàrulu sou (A/15) - Onzi male faghet su cursu sou (A/92) - Onzi matzone benit a perder sa coa (A/13) - Onzi ortulanu 'antat sa chibudda (tziodda) sua (B/20) - Onzunu àrminat sa lana sua (A/75) - Onzunu bàjulat sa rughe sua (A/98) - Onzunu coghet in sa bagna sua (A/31) - Onzunu dat contu de sa bértula sua (A/48) - Onzunu est paba in domo sua (A/14) - Onzunu pianghet cun s'oju sou (A/48) - Orriu 'e àinu (de molente) non pigat a chelu (A/10) - Pane pesadu, càscia piena (A/93) - Paràula non battit morte (A/39) - Peccados de babbu e mama los piànghene sos fizos (A/55) - Peccadu cuadu, mesu perdonadu (A/10) - Peccadu 'etzu, penetèscia noa (A/93) - Peccadu fattu non si ch'andat chena prantu (A/66) - Pedde mala non nde morit (A/30) - Pèrdere saccu e sale (A/38) - Petta niedda, brou saboridu (A/68) - Piscare in rieddu (A/79) - Pistare abba in su molinu (pistone) (A/49) - Pius balet una bona prenda chi non una (mala) sienda (A/91) - Pius tirat de fémina unu pilu chi non treghentos giuos tott'a filu (A/2) - Porcu rassu (mannale) non bàliat ne caldu e ne frittu (A/71) - Preide e avvocadu sun peus de s'ambisue caddina (B/45) - Pro amore 'e sos promores si perdonat (A/94) - Re nou, leze noa (A/16) - Ricchesa male guvernada durat pagu (A/83) - S'abba curret a mare (A/32) - Sàbiu che ranu 'e trigu (A/91) - Sa bona fama est una bona doda (A/29) 64 - Saccu bóidu non rezet reu (A/69) - Sa coghina minore faghet sa domo manna (B/37) - Sa conca 'e sutta cumandat sa 'e subra (A/68) - Sa cresura de 'inza faghet sa ruffiana (B/21) - Sa die 'ona s' 'idet da-e su manzanu (A/54) - Sa fasca la ponet sa mama e sa fada la ponet Deus (A/80) - Sa fémina est che-i sa mela: foras bella e intro punta (A/75) - Sa fortuna 'e Pedrufeghe (A/37) - Sa galera est fatta pro sa zente (A/20) - Sa gherra la perdet fintzas chie la 'inchet (A/20) (A/29) - Sa giustíscia tenet su lèppere a carru (A/46) - S'àinu famidu non timet fuste (A/31) - Sa limba chi non faeddat a corcorija si faghet (A/46) - Sa limba narat su chi at in coro (A/46) - Sa limba non tenet ossu, ma segat ossu e petta (A/82) - Sa linna, si cheres chi non si tàrulet, sègala in sa Luna sua (B/65) - Sa Luna de cabidanni lughet pius de tottu (A/26) - La Luna est affacca a s'isteddu: ómine che 'ócchini o cosa mala sutzedit (A/40) - Sa mandronia est cajone 'e milli males (B/11) - S'ambisue, finas chi non s'attattat, non lassat de sutzare (B/94) - Sa matessi 'etzesa est maladia (A/60) - Sa matta (pantza) piena non crêt a sa bóida (A/97) - S'amigu proadu ténelu contu (A/38) - S'amore noa che catzat sa 'etza (A/79) - Sa musca a sa malandra (A/67 - Sa musca la faghet a su leone (A/88) - Sa muzere 'e su ladru ponet padedda in fogu chena battire petta (B/92) - S'ànima a Deus, su corpus a sa terra, sos benes a chie restat (B/90) - S'annu chi dêt pioer fae cun lardu (A/77) - Sa padedda 'e dogni die faghet brou latzu (A/86) - Sa padedda tinniada si connoschet a su sonu (A/13) - Sa paràula, cando est bettada, non torrat insegus (B/70) - Sa pedra roddulana non ponet mai lana (A/43) - Sa petta cotta non torrat crua (A/24) - Sa petta furada est pius saborida (A/75) - Sa petta no andat mai chena s'aggiunta (A/70) - Sa pianta adderèttala da-e minore (B/71) - Sa pira cherva, a boltas, nde ruet prima de sa fatta (B/73) - S'apprettu faghet a currer su 'etzu (A/38) - Sa preíttia 'occhit su preittiosu (A/48) - S'arantzu agru faghet tzaccullittu (A/72) - Sa rejone a chie l'at (A/92) - Sa ricchesa cumponet finas su macchine (A/36) - Sas crabas andan da-e punta in punta, sos cascos da-e 'ucca in bucca (A/53) - Sas paràulas non pienan sa matta (A/69) - Sas ricchesas sun s'amparu de sos sàbios (A/86) - Sa ua cando 'enit, sa figu cando passat (B/52) 65 - Sa vida est unu fiore, benit e passat (B/52) - Seberende su mezus incontras su peus (A/84) - Segnor Giuanne Serra, frighet sa manu in terra (A/48) - Segundu su pastore sas barveghes (A/24) - S'est pagu 'alet su 'inu una chibudda, ca issu cheret gai: o meda o nudda (A/23) - Si cantat sa tonca faghet bonu (A/18) - Si cheres ammasettare lea muzere (A/49) - Si cheres chi s'amore si mantenzat, unu piattu ch'andet e unu ch' 'enzat (A/73) - Si cheres viver sanu pesa chitto a manzanu (A/18) - Si faddit limba non faddit coro (A/9) - Si faghes mossu mannu e chi attogas, cantu su punzu sos ojos nde 'ogas (A/31) - Si intras in prettu cun riccu pro làccana o pro pejone, mancari tenzas rejone de ‘incher no as afficcu (B/29) - Si li das unu didu ti toccat su cuídu (B/63) - Si sas montagnas fin de maccarrones/ e-i sos rios de 'inu mudadu/ e ite vida sa 'e sos mandrones/ cun cuddos ch'ana pagu cuidadu (A/18) - S'ispiga si nde messat pro su ranu (A/72) - S'istoccada no est pùlighe (A/75) - Si t'aggradat su sonnu non ti catzas su fàmine (A/10) - Si times s'abba no andes a mare (A/47) - S'ómine de paga impitta abbàidalu a caddu (B/60) - S'ómine non si mesurat a palmos (A/95) - Sórighe imbitzadu a casu, prima o poi bi lassat su nasu (A/72) - S'oro est pius caru prît'est raru (A/32) - S'oro lughet sempre (A/93) - Sos annos si còntana a sos àinos (A/78) - Sos anzones si còntana a Santu Giuanne (A/48) - Sos avvocados ispozan sos bios e su preìderu ispozat su mortu (A/76) - Sos benes de Nofre Fois (A/83) - Sos bestires cumponen finas a s'àinu (su molente) (A/36) - Sos cascos signalan o fàmine o sonnu o istracchidudine o mandronia (B/57) - Sos ch'ana frittu lentolu si tìrene, sos ch'istan male fiancu si gìrene (B/88) - Sos chi a s'abba fritta iscaddadu ana, timen finas sa fritta a mala gana (B/39) - Sos díìccios non sun fae (A/18) (A/77) (A/100) (B/1) - Sos faeddos de cara non perden amistade (B/30) - Sos maccarrones frittos sunu pius saboridos (A/66) - Sos maccos ingrassan a su cabidanni (A/38) - Sos pensamentos ponen pilos canos (A/70) - Su 'attu e sa fémina giughen sette fiados (B/74) - Su bonu fagher non morit mai (A/94) - Su calderone narat niedda a sa padedda (B/64) - Su cane 'e s'ortulanu ne mandigat ne lassat mandigare (A/54) - Su chi sutzedit est ca cheret Deus (A/27) - Su contu de sa 'etza est bene fattu (A/61) - Su corvu arroghidu signalat abba (A/92) - Su cuidadu faghet sa domo (A/39) - Su dimóniu faghet sas padeddas ma non sos cobertores (A/30) 66 - Su fàmine est su mezus cundimentu (A/20) - Su fàmine no at leze (no at ojos) (A/30) - Su fele est malu a mastigare (A/66) - Su fiascu filadu (malu) non si segat in presse (B/49) - Su fogu 'e su 'ighinu brujat sos de affacca (A/35) - Su 'inari de sos loccos si ch'andat in fustes e in roccos (A/36) - Su 'inari est licchittu a póberu e a riccu (B/56) - Su 'inu est bonu a bìere, ma nde faghet a rìere (A/85) - Su male 'alanzadu mai andat bene (A/38) - Su male 'e sa padedda non l'ischit si no sa trudda (A/20) - Su male intrat a cantares e ch' 'essit a untzas (A/69) - Su mare non revudat abba (A/47) - Su maridu contareddu faghet sa muzere ladra (A/81) - Su matzone non faghet dannos in bighinadu (B/36) - Su matzone perdet sa coa ma non su vìsciu (A/87) - Su 'oe narat corrudu a s'àinu (A/25) - Su pane non si negat a niune (A/20) - Su paone, cando s'abbàidat a pês, s'attristat (B/69) - Su passu longu incùrtziat su caminu (A/74) - Su primu amore non s'olvidat mai (A/7) - Su puddu a mesanotte: zente morit! (A/40) - Su Re non pagat pius buffones (A/84) - Su riccu no est mai cuntentu (A/99) - Su riccu pius nd'at e pius nde disizat (A/99) - Su sale est bonu cand'est pagu (A/42) - Su sàmbene no est abba (A/55) - Su sole calat claru, bona die annùntziat (B/9) - Su sonnu 'e su pastore l'istrobbat su matzone (B/16) - Su tantu mandigare segat su cabidale (A/83) - Su trabàgliu annùntziat chie l’at fattu (A/100) - Su trabàgliu nde 'ogat donzi vìsciu (A/56) - Su traittora no abbàidat mai in cara (fàccia) (A/87) - Su tramposu at pagu gosu (A/13) (A/88) - Su vìsciu dagh'est postu fin'a morte durat ((A/13) - Su vìsciu 'inchet su giudìsciu (A/41) - Subra sa trae s' 'attu non pigat in debadas (B/7) - Tale sa pudda, a tales sa puddetza (A/15) - Tantos pagos faghen unu meda (A/34) - Tantos teraccos, tantos inimigos (A/40) - Tappulende su pannu si che bàrigat s'annu (A/97) - Tàppulu male postu si torrat a cosire (B/38) - Tenner santos in corte (A/30) - Torradu est murru a sa tanca (A/69) - Torrare a su connottu (A/5) - Tottu est limba pista (A/46) - Tottu su lassadu est pérdidu (A/43) - Tres cosas sun revessas in su mundu: s' 'arveghe, s'àinu e sa fémina (B/80) 67 - Tristu che gianna (porta) 'e presone (A/40) - Truncu 'ettat àstula (A/55) - Tzappende in terra tosta sa zoronada est mala (B/26) - Tzappu ruinzadu, padronu mandrone (A/46) - Una cosa est a nàrrere una fàula, un'ateruna est a si cagliare (A/5) - Una disgràscia non benit mai sola (A/85) - Una est pira, s'àteru est pirastru (A/14) - Una mama alimentat chentu fizos, chentu fizos non càmpana una mama (B/31) - Un'iscramentu 'alet pro chentu (A/30) - Unu contu faghet s'àinu, un'àteru s'ainarzu (A/16) - Zente cun zente e fae cun lardu (A/55) - Zente mandrona no imbetzat mai (A/17) INDICE 00 - Cando si tenet su 'entu est pretzisu 'entulare (Intregu) 01 - Narat su dìcciu 02 - Nâchi tirat de fémina unu pilu 03 - Chie aisettat su piattu anzenu 04 - A boltas un'istrobbu 'attit fortuna 05 - Mossu partidu, bene 'odidu 06 - Crabittu rassu brincat in sa mandra 07 - Dolore ispinghet boghe 08 - A su bisonzu connosches s'amigu 09 - E torrat su poeta a sa pesada! 10 - Tùsciu e amore non si poden cuare 11 - Chena 'inari non si cantat missa 12 - Non faltat pena a chie est disdicciadu 13 - A pèrdere sa coa 'enit donzi matzone! 14 - Mezus unu chivarzu in domo tua... 15 - S'ómine chi de fémina si fidat... 16 - A tempus ismentigadu si cojuan sas battias 17 - Resessit póberu chie drommit meda 18 - A chie aggradat sonnu non si catzat fàmine (Sos dìccios non sun fae) 19 - Chie no at bidu cheja a furru s'adorat 20 - Dìccios e... uras 21 - Iscuru a chie naschet in mala luna 22 - Onzi atzumbada a su póddighe malu 68 Pag. 1 23 - S'est pagu 'alet su 'inu una chibudda 24 - Segundu su pastore sas barveghes 26 - Sa Luna 'e cabidanni lughet de piusu 27 - Su chi sutzedit est ca cheret Deu 28 - Chie iscaddat in conca sua resessit pius sàbiu 29 - A chie at conca non mancat berritta 30 - Un'iscramentu balet pro chentu 31 - Chie sighit duos lèpperes non nde tenet manc'unu 32 - Curret a mare s'abba... 33 - Chie non timet no est ómine 34 - De su ch'as oe ti nd'arribba a cras 35 - Aeras rujas annùntzian bentu 36 - Fizu solu: o tottu malu o tottu 'onu 37 - Fémina chena busciacca, fémina mesu macca 38 - Su male 'alanzadu mai andat bene 39 - Mezus imbidiadu che lastimadu 40 - Su puddu a mesanotte, zente morit! 41 - Betta sa pedra e cua sa manu 42 - Su sale est bonu cand'est pagu 43 - Ferru non b'at chena ruinzu 44 - A su mìndigu isfacciadu sa limósina si negat! 45 - Annada 'e 'inu, annada 'e pagu tinu 46 - Sa giustìscia tenet su lèppere a carru 47 - Niune naschet imparadu 48 - Sos anzones si contan a Santu Giuanne 49 - Si cheres ammasettare lea muzere 50 - Iscuru a chie at mala lumenada 51 - A su mortorzu cùrrene sos corvos 52 - Non nerzas "ciù" a cane pilicanu 53 - Sa mela punta in s'àrvure non durat 54 - Sa die 'ona s' 'idet da-e manzanu 55 - Zente cun zente, fae cun lardu 56 - Da-e sa pedra non bessit ozu 57 - Nde 'occhit prus sa limba de s'ispada 58 - Cane e matzone màndigan a cumone 59 - Mezus maridu malu chi non nudda 60 - Sa matessi 'etzesa est maladia 61 - A boza 'e corvu non morit molente 62 - Sa bellesa non faghet domo 63 - A donzunu s'arte sua! 64 - Duos tzegos che ruen in su fossu 65 - Chie andat a furare, su chi li dana leat 66 - Sos maccarrones frittos sun pius saboridos 67 - Maccos e maccos s'intenden a pare 68 - Chie est merda inoghe, est merda in Frantza 69 - Saccu bóidu non rezet reu 70 - Sos pensamentos ponen pilos canos 69 71 - Biver che porcu in lande 72 - Chie filat fune pro àtere, s'istrangùgliat isse e tottu 73 - Da-e su bisonzu murrunzu 74 - Deus serrat una gianna e abberit unu balcone 75 - Sa fémina est che-i sa mela: fora bella e intro punta 76 - Chie non faghet male, male non pensat 77 - Filare in rucca anzena est malu itzu 78 - A betzesa cappa 'irde 79 - S'amore noa che catzat sa 'etza 80 - Chie est ómine a su bisonzu si paret 81 - Su maridu contareddu faghet sa muzere ladra 82 - Chie parat orija in gianna anzena sos males suos intendet 83 - Ricchesa male guvernada durat pagu 84 - Sos res non pagan pius buffones 85 - Su 'inu est bonu a bìere, ma nde faghet a rìere 86 - Cosa chi non s' 'idet non s'ispatzat 87 - Su traittore no abbaidat mai in cara 88 - Màndiga a pagu e comparatinde 89 - Chie narat su chi cheret, su chi non cheret intendet 90 - De pedde mala non nde morit 91 - Cun su tempus s'ismentigat su dolu 92 - Sa rejone a chie l'at 93 - Lughet sempre s'oro 94 - Pro amore 'e sos promores si perdonat 95 - Non si mesurat a palmos s'ómine 96 - Boe solu non tirat carru 97 - Mezus dare che pedire 98 - Basamattones e cagadiàulos 99 - Su riccu no est mai cuntentu 100- Su trabàgliu annùntziat chie l'at fattu IRROCCOS 01 - Deo in irroccos non crêo... 02 - A chie m'at furadu su catteddu... 03 - S'essera... su chi non so! 04 - Àteru non nd'aia d'appiccóniu! 05 - ... e s'affcicu fit cussa cariasa! 06 - Solu tando ti falet unu raju! 07 - Chi bos gioghen che puddu a carrasciale! 08 - Narrer m’as fattu su chi non cheria! 09 - S'esseran che a tie sas teraccas 10 - Tue ses Canu... 100 DÌCCIOS... A MUTTOS 70 DÌCCIOS – PROVERBI (Indice generale) 71