Cun quei vessen nus lu duas paginas d`ina broschura dad 88 paginas

SA 10
S-44
Nus eran vegni el seminari tochen alla fin da punct 3 cul text 'Plug
& Play'; cheu pia aunc in commentari tier il rest.
Sut 4 eis ei d'indicar la dretga tiara.
Quei ei pli u meins analog a nr.2, nua ch'ei mava per selecziunar il
lungatg, mo ch'il text ha cheu 'mit der Taste' enstagl 'mit den Tasten', sco leu. Jeu supponel ch'ins vegni automaticamein puspei in
pass vinavon, inaga ch'ins ha selecziunau 'Demo shop' ni 'Diever
privat' endretg. Lu ston ins puspei smaccar ENTER, ed ins survegn lu
a disposiziun las tiaras per selecziun. Pia:
Smatgai la tasta ENTER. Selecziunai la terra giavischada cun las
tastas ▼ u ▲. Smatgai puspè ENTER per confermar vossa selecziun.
Lu va ei probablamein era vinavon automaticamein puspei ed ins vegn
tier 5, ch'ei relativamein sempel:
Selecziunai l'opziun Antenna ni Cabel cun las tastas ▼ u ▲ e smatgai
lura la tasta ENTER.
'cun smatgar las tastas ▼ u ▲' ei uss schon strusch necessari pli;
ch'ins sto smaccar quellas tastas stuess igl utilisader tuttina saver denton. Che ENTER ei ina tasta, sa el era, mo gliez vegn teniu
atras egl entir text. Sch'ins vess stuiu spargnar plaz, vess ins saviu schar naven quei.
Lu aunc las duas remarcas:
Che 'terrestrisches Antennensignal' seigi correct, dubet jeu. Igl
original ha en scadin cas 'air [εər] antenna signal [sígnl]', e las
autras translaziuns han era enzatgei cun 'aria'. Tier 'aria' vein
nus buc in adj. adattau a disposiziun, sco 'terrester', aschia che
nus stuein lu far la colligiaziun cun ina preposiziun. 'antenna
d'aria' va buc bein cheu, gliez fuss ina "Luftantenne", sch'ei dess
quei, mo jeu hai buc saviu documentar quei plaid. Ins sto pia mirar
per enzatgei auter. Il talian ha 'via etere' e 'via cavo'. Ins auda
magari schon era el romontsch 'via' per "durch", mo sancziunau para
ei buc dad esser. Il NVS dat bein 'encurir via inserat', mo la preposiziun correcta fuss 'per'. Quei stuess lu era ir cheu, mo ch'ins
sto prender: 'signal d'antenna per l'aria' cugl artechel, denton
'signal d'antenna per cabel'. Buc che jeu savessi pertgei, mo igl ei
halt aschia. Pia:
Antenna: signal d'antenna per l'aria
Cabel: signal d'antenna per cabel
Dat ei aunc damondas tier punct 5.
Punct 6 ei lu pli liungs, ed el va lu era ina pulita uriala ella
pratica. Igl emprem ston ins eleger la "funtauna da signals". Tgei
che gliez ei propi, hai jeu buc saviu eruir mo gest aschia, malgrad
tut ils texts a disposiziun. Igl original ha 'channel source', il
frz. 'source de chaîne', il talian semplamein 'i canali', quei ch'ei
probablamein tuttina simplificau empau memia fetg. Ir va ei cheu per
'digital' ed 'analog'; igl ei secapescha impurtont, sch'ils signals
vegnan en moda digitala ni analoga. 'analog' ei il sistem vegl cun
undas acusticas; 'digital' il sistem niev che lavura cun numerisaziuns da tun e maletg. Pil mument dat ei aunc domisdus in sper l'auter, mo la transmissiun digitala vegn gleiti a prender cumpletamein
suramaun.
Lu tier la translaziun. "funtauna da signals" ei schon translatau
'Signalquelle', mo sch'ins capescha buc gliez, capesch'ins era buc
'funtauna da signals'. Empau pli clar stuess ins schon empruar da
descriver quei, senza cumplicar la caussa. Sche mia interpretaziun
ei correcta, savess ins era numnar quei 'Signalart' enstagl 'Signalquelle', quei che lubess lu da prender 'gener da signals' resp.
SA 10
S-45
'sort da signals', anolog ni digital. Ins sa lu probablamein aunc
adina buc exact, tgei ch'igl ei, mo sch'ei vegn lu suenter 'digital'
ed 'analog', san ins lu silmeins, tgei che sto esser manegiau, en
scadin cass pli clar che sch'ins numna quei 'funtaunas da signals'.
Sche 'Signalquelle' sereferescha sin 'Antenna' ni 'Kabel', savess
ins prender 'origin dils signals', mo jeu sun buc perschuadius da
quella interpretaziun.
Il rest ei relativamein clar:
Selecziunei cun las tastas ▼ u ▲ il gener da signals che duei vegnir
arcunaus. Smachei la tasta ENTER per vegnir tier Start.
Cheu ston ins uss prender la gruppa preposiziunala 'cun las tastas ▼
u ▲' avon igl obj.direct 'il gener da signals', perquei ch'ei vegn
aunc pendiu ina proposiziun subordinada relativa vid igl object:
'che duei vegnir arcunaus'. Cunquei vegn lu igl obj.dir. bia pli
liungs ch'igl obj. preposiziunal. Sch'ils dus objects ein claramein
da lunghezia differenza, stat igl object il pli cuort davontier, il
pli liung davostier ella frasa.
Per 'speichern' vegn duvrau ella informatica 'arcunar'. 'memorisar'
ei surpriu dil franzos, ei denton memia lunsch naven da tud. 'speichern' per ver ina schanza da puder penetrar el romontsch, cunzun
ch'el significhescha era "auswendig lernen". In plaid romontsch
ch'ins sa metter en connex cun tud. 'speichern' ha perquei dapli
schanzas da penetrar. 'segirar' ei "sichern", e gest ella informatica buc il medem sco 'arcunar'.
'Start' vess jeu schau, sco ils biars da vus era; quei ei probablamein era quei che cumpara sil monitur. La translaziun franzosa ha
'Démarrer', la taliana 'Avvio'. Lezzas han pia translatau il plaid.
Sch'ins translatass, stuess ei esser 'partenza', mo necessari para
ei buc a mi, mo igl ei in plaid jester el romontsch, che vegn denton
oriundamein digl engles, era sch'el ei vegnius sur il tudestg el romontsch.
Lu tier las differentas remarcas da quei punct 6; tschun en tut,
quei che muossa lu schon era, che la structura da quei punct ei tut
auter che clara.
L'emprema remarca retuorna puspei a punct 5; leu han ins gie stuiu
tscherner denter 'Antenna' e 'Cabel'. Uss ha ei num tenor il tudestg: "Wenn Sie das Antennensignal auf Kabel einstellen, können Sie
im nächsten Schritt einen Wert für die Suche nach Digitalkanälen
eingeben. Weitere Informationen hierzu finden Sie unter Kanal –
Autom. speichern,
Cheu hai jeu era duvrau in'uriala per saver eruir, tgei ch'ei insumma manegiau, numnadamein il suandont: Sch'ins ha tschentau en 'Cabel' sut punct 5 e selecziunescha uss 'emetturs digitals', lu san
ins indicar ina valur per encurir quels canals. Tgei valur che quei
ei lu, sai jeu era buc, ed jeu creig er buc, ch'ei seigi necessari
da saver quei. Sch'ins mira numnadamein sut 'Auto. speichern' stat:
"Sie können den verfügbaren Frequenzbereich nach Sendern durchsuchen
(verfügbare Sender und Frequenzbereiche sind vom jeweiligen Land abhängig)." Ei dependa pia da quei ch'ins ha tscherniu sut 4, tgei
pusseivladads da frequenza che stattan a disposiziun, buc da l'atgna
schelta; ina schelta che probablamein silpli profis enconuschessen.
Jeu sun ualti perschuadius, che negin vegn a duvrar quella remarca,
mo sco translatur ston ins halt tuttina translatar era quei, pia:
'Sche vus mettis il signal d'antenna sin Cabel …'. Pli clar fuss:
'sche vus veis mess il signal d'antenna sin Cabel'; quei han ins gie
fatg sut 5. Quei ughegiass jeu uss da far el text romontsch, era
sch'igl ei buc fatg els auters texts. Mo igl ei clar, che sche jeu
SA 10
S-46
hai interpretau falliu la caussa, ves'ins lu quei ella translaziun,
ferton ch'ins remarcass buc quei da translatar plaid per plaid.
'einstellen' fa uss certas difficultads cheu, perquei che nus vein
la construcziun 'etwas auf etwas einstellen'. Igl ei lu era vegniu
empruau dil tut. 'drizzar enzatgei sin enzatgei' ei semanticamein
empau difficultus; 'drizzar' ha plitost la significaziun "richten",
mo la construcziun fuss correcta. 'reglar enzatgei sin enzatgei' ei
buc usitau; leu drov'ins mo in obj.dir.: 'reglar il tun, reglar
l'altezia'. 'selecziunar enzatgei sin enzatgei' fa il medem problem;
il verb vegn duvraus mo cun in obj.dir. Per surs. mass 'tschentar
en': 'tschent'en la pegna sin 3'. 'metter' duess denton ir per domisdus idioms, sche jeu vesel endretg: 'mett'en la pegna sin 3.
Lu vinavon: 'saveis vus indicar ina valur per la tscherca da canals
digitals tier il proxim pass'.
Era cheu ei la caussa buc dil tut clara. Ei vegn probablamein mo a
valer, sch'ins selecziunescha 'Digital'. Jeu hai tscherniu 'Digital
ed analog' ed hai buc giu d'endatar valurs per quei. En scadin cass
vala ei buc semplamein per tut las scheltas ch'ins fa. Perquei ei
'können sie im nächsten Schritt' e 'canals digitals' impurtont tier
la translaziun dil text e sa buc vegnir simplificau cheu.
Resta la successiun dalla part dalla frasa el romontsch. Igl obj.
dir. stat sco emprem, pia 'saveis vus indicar ina valur'. Lu vein
nus duas gruppas preposiziunalas, ina cun 'per' e l'autra cun
'tier'. Quellas mett'ins tenor lur proximitad tier igl obj.dir. 'per
la tscherca da canals' ei dependent da 'valur'; ins sto indicar tgei
sort da valur ch'ei d'endatar. Perquei prend'ins gliez igl emprem, e
l'indicaziun supplementara 'tier il proxim pass' alla fin. Sche la
caussa fuss clara, savess ins era schar naven gliez.
Lu vegn la proxima frasa da quei punct:
Per 'weitere' prendess jeu plitost 'ulteriur', mo 'daplü' "mehr" va
era, lu denton tenor Peer sco adv. e pia nunvariabel. 'plüssas' ei
tenor Peer plitost "mehrere", quei ch'ei buc manegaiu cheu. 'Per
dapli informaziuns mirei/guardei' tenor il model talian va era.
Tier 'Kanal → Autom. speichern' ston ins scursanir enzatgei. Sch'ins
pren per rom. 'arcunar autom.' vegn'ins schon plitost a leger quei
'arcunar automatic', quei ch'ei linguisticamein buc dil tut correct;
ei stuess esser 'arcunar automaticamein', pia cugl adj. Las translaziuns franzosa e taliana han lu era priu 'Mémorisation Auto.' per
'Mémorisation automatique'. La scursanida pertucca pia igl adj. en
quella formulaziun, buc igl adv. Igl ei schon da supponer ch'ei han
giu retenientschas da prender 'Auto.' per igl adv. 'automatiquement'. Jeu prendess pia er el rom. in subst. all'entschatta 'Arcunaziun autom.' duess buc far problems.
Quei dess lu pia en rg:
Sche vus avais mess il signal d'antenna sin Cabel, pudais vus inditgar ina valur per la tschertga da chanals digitals tar il proxim
pass. Ulteriuras infurmaziuns chattais vus sut Chanal → Arcunaziun
autom.
Lu vegnan lu in per remarcas pli semplas:
Digital ed analog: chanals digitals ed analogs
Digital: emetturs digitals
Anolog: emetturs analogs.
Pertgei ch'ei ha num igl emprem 'Kanäle' e suenter 'Sender' ei schon
buc propi clar. Il franzos ha igl emprem 2x Chaînes e la tiarza ga
'Canal'. Il talian ha igl emprem 'canali', suenter 2x 'canale' el
singular, quei ch'ei era empau curios, ed igl engels ha adina 'channels'. 'Sender' fuss en sesez schon meglier che 'Kanäle', ch'astgass
SA 10
S-47
esser in emprest semantic digl engels. Jeu creig ch'ins astgass
schon prender 'emetturs' dapertut, nua che 'Kanal' ei buc il plaid
che cumpara era al monitur ni el manual en posiziun prominenta, sco
tier 'Kanal – Autom. speichern'.
Da remarcar ei aunc, ch'il frz. ha priu 'numérique' enstagl 'digital'. Ei fuss forsa schon pli clar che 'digital', mo cunquei ch'il
tudestg drova era 'digital', ughegiass buc dad ir vi sil plaid 'numeric' analog al frz. Ils Romontschs ein bilings, e tut quei ch'ins
sa duvrar en domisdus lungatgs ha bia dapli schanzas dad era vegnir
duvrau che quei ch'ei auter en domisdus lungatgs. Quei ei secapescha
schon era in prighel, mo la realitad ei halt aschia.
Era la proxima ei era buc fetg cumplexa. La versiun la pli sempla ei
probablamein:
'La tscherca da canals/dad emetturs entscheiva/cumainza e finescha
automaticamein'.
Per 'wird gestartert' dat ei aunc autras pusseivladads: 'vegn lantschada, vegn inziada', quei che meina lu a 'vegn terminada', mo
quei va lu mo el passiv. Sch'ins va vi sigl ind. resta buc bia auter
che 'entscheiver/cumenzar' e 'finir'. Mo jeu creig ch'ins astgi
schon prender cheu la versiun la pli sempla.
Lu la proxima:
Cheu ston ins dar empau adatg cun "zu einem beliebigen Zeitpunkt".
Sch'ins vul interrumper quella procedura, che va ualti ditg, san ins
smaccar ENTER, quei lu denton mo inaga; lu vegn la procedura lu interrutta definitivamein. Ins sa pia buc smaccar ENTER pliras gadas
duront la procedura. Cun 'mintga mument' savess ei perquei dar difficultads; ins ha l'impressiun ch'ins sappi adina puspei smaccar ENTER per interrumper, e lu puspei schar ir vinavon la tscherca dad
emitturs. Per franzos ha ei lu era num 'à tout moment', buc 'à chaque instant', e per tal. eis ei 'in qualsiasi momento'. Per engl.
eis ei 'at any time', quei che fuss plitost "jederzeit" per tud. Mo
"zu einem beliebigen Zeitpunkt" ei schon ualti il medem, schegie
probablamein influenzau dalla formulaziun englesa. En scadin cass
fuss 'da tut temps' segir era pli clar el romontsch.
Tier lad. 'mincha mumaint' hai jeu buc anflau indicaziuns segiras
davart formulaziun. 'mincha di, mincha duos uras' ei senza preposiziun tenor Tscharner, mo 'in mincha cas' cun la preposiziun 'in' indichescha el era. Sursilvan fuss ei en scadin cass senza preposiziun: 'mintga mument'. Quei dess pia ca.
Vus pudais interrumper la procedura d'arcunaziun da tut temp cun la
tasta ENTER.
Quei ch'ei lu buc detg ei, co ch'ins vegn lu puspei viaden el program, sch'ins ha interrut el, mo gliez hai jeu buc ughegiau da far,
aschia che jeu sai era buc, tgei che succeda en quei cass.
Lu aunc la davosa remarca da quella part, ch'ei lu puspei empau pli
cumplexa.
'Wenn' ei cheu 'Cur(a) che', sco tuts han lu era priu. Ins sto era
buc dispet ir vi silla fuorma da hofliadad 'cura che vus veis arcunau'; ei tonscha era cun: 'Cura che tut ils emetturs ein arcunai'.
'verfügbar' ei 'disponibel'; cheu dat ei strusch autras pusseivladads.
Per 'Meldung' dat ei puspei relativamein biaras pusseivladads. Mo
l'entira 'Meldung' ei lu mo 'Uhrmodus einstellen', quei ch'ei schon
empau pauc per ina 'annunzia'. Jeu prendess cheu mo 'indicaziun';
per quei tonscha quei schon.
L'indicaziun che vegn mussada ei 'Uhrmodus einstellen', e las opziuns ein lu sut 7 'Auto' e 'Manuell', pia buc gest la massa. Ei va
SA 10
S-48
denton cheu pil 'modus', buc per l'ura aunc. En quei connex vein nus
duvrau normalmein 'selecziunar' per "einstellen", ed ei ha buc bia
senn da far quei auter cheu. Quei dess lu:
cumpara l'indicaziun Selecziunar il modus Ura.
'il modus Ura' ei forsa pli correct che 'il modus da l'ura', perquei
ch'ins sto era aunc saver reglar il datum sut quei modus.
Lu tier punct 7:
Nus essan uss tier 'Selecziunar il modus Ura'. Lu vegn pia:
Smatgai la tasta ENTER. Selecziunai cun las tastas ▲ u ▼ l'opziun
Auto e smatgai lura la tasta ENTER.
Ei pia mussau en quella indicaziun, co selecziunar Auto, buc tgei
ch'ins savess schiglioc aunc selecziunar. Gliez vegn lu pér detg
ell'emprema remarca:
Sche vus selecziunais Manual
'manual' vegn ins buc a saver untgir; normalmein schess ins gie plitost' 'automaticamein' ni 'a maun', mo bia 'a maun' eis ei era buc
da far sut 'Manual'.
Tier 'Datum und Uhrzeit einstellen' va uss 'selecziunar' buc aschi
bein, perquei ch'ins vegn a stuer dar en enzatgei e sa buc mo selecziunar sin basa dad indicaziuns che vegnan proponidas. Per 'ura'
fuss ei 'tschentar, metter' ni lu 'drizzar l'ura'. Il DRG dat exempels per 'drizzar l'ura', era per ladin, ed era il Peer ha quella
fuorma. Mo tgei che mass schiglioc aunc per ladin, sai jeu era buc.
Ensemen cun 'datum' va 'drizzar' lu puspei buc. Cheu para aunc il
meglier dad esser a mi 'reglar datum e uras'.
Lu vegn indicau, pertgei ch'ins vess fatg meglier da prender l'opziun Auto.
Per 'empfangen' prendess jeu en quei connex il tierm pli tecnic 'recepir' entstagl 'retscheiver' ni 'survegnir'. Lu stat cheu inaga
'Zeit' e suenter 'Uhr', aschia ch'ins sa buc propi, sche quei ei uss
il medem ni buc. Sch'ei va schon automatic, suppon jeu ch'era il datum vegni reglaus automaticamein, aschia che jeu prendess cheu 'vegn
il temps reglaus automaticamein', buc mo l'ura. Las translaziuns
franzosa e taliana distingua era quels dus: 'l'heure se règle automatiquement', denton 'régler l'horloge'; tal. 'orario' e 'orologio'.
Mo tgei ch'ei lu propi manegiau, ei lu aunc adina buc dil tut clar.
Pia: Sche vus recepis in signal digital, vegn il temps reglaus automaticamein. Schiglioc selecziunei Manual per drizzar l'ura.
Cheu vein nus lu mo 'die Uhr', ed en quei cass san ins lu duvrar
'drizzar l'ura, metter l'ura', surs. era 'tschentar l'ura'.
Lu tier 8. Quei ei puspei enzatgei ch'igl utilisader normal capescha
buc, mo ei emporta era nuot. El ha mo da leger quei, quei ch'el vegn
segir buc a far, e smaccar ENTER. Quei sa el era far senza capir,
tgei che quella indicaziun significhescha exact. Il translatur sto
denton tuttina empruar da silmeins indicar enzatgei cun tgau e pei
per quei punct, mo certas libertads astga el schon prender, cunquei
ch'ei emporta buc la massa, tgei che stat cheu.
'La descripziun dalla metoda da colligiaziun' ei relativamein clar.
La translaziun franzosa ha 'connexion', la taliana 'connessione',
quei che fuss probablamein meglier en quei connex.
'per ina qualitad optimala dil maletg/dal portret' ei era relativamein clar. Il talian ha denton ina formulaziun pli elegenta: 'che
fornisce la migliore qualità', frz. 'fournissant la meilleure qualité'. Per romontsch va 'furnir' buc aschi bein ein quei connex, mo
cun 'che dat ina qualitad optimala' mass quella formulaziun era per
romontsch.
SA 10
S-49
Tgei far cul HD ei lu meins clar. Cheu vegn igl utilisader normal
puspei mess neu sco in tuli, perquei ch'el sa segir buc, tgei che HD
ei. Da miu temps era quei 'Hilfdienst', ed il pli renomau schuldau
da quel ei staus 'HD Läppli'. Mo gliez sa buc esser manegiau cheu.
Igl ei effectivamein la scursanida per "mit hoher Dichte" 'cun auta
densitad', tenor il franzos forsa meglier 'en auta densitad'. Gliez
vegnan denton ils romontschs era buc a saver tgei ch'igl ei, aschia
ch'ins fa meglier da schar naven quei dil tut. Ei gida era nuot per
la capientscha dil text. Quei dess lu pia ca.:
La descripziun da la metoda da connexiun che dat la qualitad optimala dal maletg optimala vegn mussada.
Il rest ei lu puspei senza difficultads:
Legiai la descripziun e smatgai la tasta ENTER.
Lu aunc 9. Tier l'emprema frasa emporta ei buc, co ch'ei vegn translatau en detagl; ella dat gie neginas informaziuns che vessen consequenzas. 'Ei vegn indicau Bien divertiment al monitur', ni aschia
enzatgei tonscha maneivel. Persuenter ei igl 'abschliessend' forsa
empau pauc explicits. Cheu astgass ins forsa riscar ina precisiun en
direcziun 'Smachei la tasta ENTER per terminar quella installaziun'.
Sch'ins pren 'terminar' stuess ins en scadin cass aunc ver in object
direct, ferton che 'finir' va era senza. Mo igl ei clar che quella
indicaziun supplementara ei facultativa.
Cun quei vessen nus lu il text che jeu level tractar. Damai che dus
han era aunc translatau la fin, cheu mo aunc in commentari scursaniu
tier quella part dil text.
Il pli difficultus ei cheu 'zurücksetzen'. Las translaziuns franzosa
e taliana han era buc enzatgei corrispundent. Il frz. ha 'réinitialiser', il talian 'reimpostare', ed igl original engles ha 'reset'.
Sin basa da quei savess ins prender 'reinstallar' ni pli clar aunc
'installar da nov'. Pia ca. 'Per installar da nov questa funcziun'.
Nus essan gie en principi aunc ella funcziun Plug & Play, aschia
ch'ei duess esser clar, da tgei funcziun ch'ei setracta.
Lu 1: Smachei la tasta MENU per indicar/mussar/vegnir tier il menu.
Selecziunei l'opziun Configuraziun cun las tastas ▲ ni ▼ e smachei
lu la tasta ENTER.
Cheu vegnin nus viaden el menu che nus vein descret ell'emprema part
dil text. Ins vegn pia a stuer prender la medema terminologia sco
quei che nus vein priu sut 'Diever dils menus', punct 2. Per 'Einstellungen' vevan nus priu 'configuraziun'.
Cu ch'ins ha lu fatg quei, survegn ins sil monitur il maletg che vus
veis giudem dalla vart. Marcau ei la part 'Plug & Play', e sch'ins
smacca lu ENTER vegn lezza. Aschia che nr.2 sto ver num.
Smachei aunc inaga la tasta ENTER per eleger/tscherner Plug & Play.
Lu vegn enzatgei ch'ei aunc buc stau en discussion tochen uss el manual, aschia che la logica da quella indicaziun ei puspei tut auter
che clara. Mo cunquei ch'ei dat ton da quels PINs denton duess il
lectur saver tgei che quei ei.
'eingeben' ei schon 'dar en', mo quei ei secapescha schon mo translatau dil tudestg. Il frz. ha 'entrer', ed il tal. 'digitare' "eintippen". Il tierm dall'informatica ei en sesez 'endatar', quei che
ins savess era duvrar cheu. Pia:
Endatei vies PIN da 4 cefras. Il code PIN da standard d'ina nova televisiun ei '0-0-0-0'.
SA 10
S-50
Per 'Standard-PIN-Code' prendess jeu 'code PIN da standard' analog
al franzos.
Lu vegnan aunc duas remarcas:
- Sche vus leis midar il code PIN, duvrei/utilisei la funcziun Midar
PIN.
'midar' tonscha schon; 'modificar' ei meins current ed era buc dil
tut correct; 'modificar' ei plitost "midar mo per part", buc tut.
E lu aunc la davosa remarca:
'La funcziun Plug & Play ei mo disponibla el modus TV.'
Cun quei vessen nus lu duas paginas dalla part tudestga da quei manual. Quella cumpeglia en tut 52 paginas, e nus vein pia tractau
duas da quellas. Per dir mo a vus; jeu less buc che jeu stuess
translatar l'entira part tudestga da quei manual. Mo sin basa da
quei text ves'ins tuttina relativamein bein certas difficultads
dalla translaziun da texts da diever el romontsch. Igl emprem problem ed in dils problems principals ei schon inaga la capientscha
dil text tudestg. Quei drova gnanc pertuccar mo tiarms specifics sco
'Netztaste, Antennesignal, Signalquelle', ch'ins anfla era buc en
gronds vocabularis tudestgs sco il Wahrig, segir buc els vocabularis
dils idioms e ualti savens era buc ella banca da datas electronicas
ni schiglioc mo cun significaziuns che van buc a prau. Era tier
plaids relativamein currents e buc specifics sco 'Einrichtung, Eingang, Verkaufsbereich' ston ins adina puspei empruar d'eruir igl
emprem, tgei ch'ei designeschan exactamein.
Da l'autra vart vegn savens descret ina caussa precisa en texts da
diever, e lu ston ins ver las enconuschientschas necessarias dallas
realias che vegnan denominadas el text tudestg: da tgei apparat
setracta ei, co funcziuna quel, tgei parts ha el, eav. Las parts
dalla televisiun vein nus buc giu da denominar cheu; lezza part hai
jeu schau naven. Ina televisiun han plinavon tuttina ils biars,
aschia che las differentas parts ein pli u meins enconuschentas. Mo
ei vess schon era dau leu caussas, che jeu vess p.ex. buc capiu. Ei
dat p.ex. in 'SCART-Kabel', in 'Standfuss mit Kabelhalter', in 'Kensington-Schloss', ch'ei en scadin cass buc in casti, e lu secapescha
ina massa 'Eingänge' ni 'entradas' per da tuttas sorts caussas che
jeu enconuschel lu era buc, sco 'Component-Video' resp. –Audio,
HDMI-Buchse' ed ina massa da quellas caussas. Tochen che jeu vess
anflau or aschi ca., tgei che quei savess esser, fuss jeu probablamein schon en retard cun la translaziun. Translaturs professiunals
en lungatgs mundials ein perquei usualmein era specialisai sin certs
temas. Ei dat segir negin translatur professiunal tudestg che translatescha texts da tut las domenas pusseivlas. Quei mass schon ord
motivs economics buc. Translaturs vegnan normalmein pagai per lingia
translatada, ed in translatur che sto viver da sia lavur, sto saver
translatar cun in cert tempo; schiglioc miera el dalla fom. Sch'el
sto mirar suenter mintg'auter plaid dil text, va quei memia ditg e
renda buc. El romontsch vegn lu aunc vitier, ch'igl ei bein e savens
pér da crear il plaid corrispundent. Avon ch'ins ha giu a disposiziun la banca da datas electronica, era quei bunamein la regla. Ils
vocabularis dils idioms ein cumpari en intervals da 25 onns e dapli.
Ils emprems ein cumpari 1945, ed els ein vegni refatgs per 30 onns
pli tard puspei. Il davos vocabulari tudestg-sursilvan datescha da
1975. Usualmein duvrav'ins sil pli pauc 10 onns per far il vocabulari, e sin ch'el cumpareva era el antiquaus. Ses cavazzins tudestgs
derivavan segir d'in vocabulari aunc pli vegl, perquei ch'ins stueva
gie tscherner il vocabulari da partenza cu ch'ins entscheveva a far
SA 10
S-51
il vocabulari. In vocabulari tudestg-sursilvan pli niev dat ei buc.
Pils auters idioms dat ei vocabularis pli novs. Els sebasan sin la
banca da datas dil rg, dattan denton – cun raschun - mo ina schelta
da lezza. Sche quella schelta ei fatga bein, han els in scazzi da
plaids relativamein actual. Els ein denton ualti rudimentars. La
banca da datas dat segir il pli grond ed il pli niev scazzi da
plaids, denton tuttina era mo in scazzi da plaids relativamein casual. Quel sebasa bein sin in ni l'auter vocabulari da basa tudestgfranzos, mo la gronda part dil scazzi da plaids da quella banca da
datas vegn dallas translaziuns ch'ein vegnidas fatgas. Ils plaids
che translaturs dalla Ligia e dil cantun anflavan buc en la banca da
datas, vegnevan integrai en quella, inaga ch'ins veva lu fatg ina
translaziun romontscha dad els. Mo igl ei clar ch'ils tiarms ch'ins
anfla ella banca da datas ein lu dependents da quei che vegneva
translatau. Ei dat ella banca da datas denton era indicaziuns fallidas. Da quei ei strusch d'evitar en vocabularis; mo sin basa dil
plaid tudestg e sia translaziun romontscha san ins buc saver senza
auter, schebein la translaziun ei correcta ni buc, sch'ins enconuscha buc la significaziun specifica quels plaids. Vocabularis specifics fatgs tenor tut las reglas digl art dat ei plinavon aunc praticamein insumma buc per romontsch. Tut leusuenter, tgei text da diever ch'ei da translatar, vegn ins pia ualti ellas stretgas. In survetsch da translaziuns romontsch vegn ins perquei strusch da far
render. Jeu enconuschel bein duas treis persunas ch'han empruau da
baghegiar si in survetsch da translaziuns romontsch; tuttas han denton gleiti stuiu encurir igl emprem ina lavur supplementara per surviver ed han lu pli tard dau si las translaziuns praticamein dil
tut. Las cundiziuns da lavur per translaturs libers el romontsch ein
semplamein memia schliatas.
Quella situaziun da lavur per ils texts da diever ei ina dallas raschuns, pertgei ch'jeu hai buc priu auters texts da quei gener duront quei semester, malgrad ch'els ein segir il gener da texts che
vegn translataus il pli savens dil tudestg el romontsch. Nun ch'ins
prendi texts dil tuttafatg banals, sco artechels da gasetta, vegn
ins relativamein spert el cass, nua ch'ins sa buc semplamein translatar, mobein sto igl emprem mirar, tgei che vegn designau exactamein cun in plaid tudestg e nua ch'ins sto lu forsa pér crear ina
denominaziun romontscha corrispundenta, quei che drova lu memia bia
temps. Quei vein nus era viu sin basa da quei text cheu; in text
litterar da quella lunghezia duessen nus vegnir da tractar en dus
seminaris, ferton che nus vein duvrau bunamein quater per quel.
Jeu dun lu aunc l'autra gada ina versiun pusseivla da quei text.
Ch'ei dat buc la translaziun da quei text veis vus gie saviu experimentar sez tier quei text.