meqanikuri fortoxali.indd

Transcript

meqanikuri fortoxali.indd
entoni berjesi
meqanikuri
forToxali
Targmna gia WumburiZem
gamomcemloba palitra L
Tbilisi, 2012
mTavari redaqtori
redaqtori
koreqtorebi:
maia aludauri
rusudan darCiaSvili
natalia CimakaZe
nino lolua
eka gunTaiSvili
kompiuteruli
uzrunvelyofa
giorgi asaTiani
ydis dizaini
rati Tordia
© The Estate of Anthony Burgess, 2011
gamomcemloba palitra L, 2012
misamarTi: iosebiZis q. 49, tel.: 238-38-71
E-mail: [email protected]
ISBN 978-9941-19-613-3
winaswarmetyvelebis meqanika,
anu eretikuli SeniSvnebi erTi arSemdgari
literaturuli iubiles gamo
zustad am 30 wlis win, qristes Sobidan
1962 wels1, inglisis wignis bazarze gamoCnda
Cveneburi gagebiT jer kidev axalgazrda mwerlis, entoni berjesis momcro romani `meqanikuri forToxali~ _ erTi melomani sadistis ambavi, Zaladobis instinqtis CasaxSobad
gamiznuli, aranakleb sadisturi mecnieruli
eqsperimentis msxverpli rom Seiqna, magram
Semdeg, xelisufalTa koniunqturuli politikis wyalobiT, kvlav mieca saSualeba, pirvandel mdgomareobas dahbruneboda... moqmedebis dro _ Soreuli momavali, roca inglisSi totalitaruli reJimia gamefebuli;
1
mizezTa gamo sxvaTa da sxvaTa, werili pirvelad 2002-Si daibeWda
_ `forToxlis~ II gamocemis winaTqmad, Tumc ki zustad aTi wliT
adrea dawerili...
3
teqsti _ `modernistuli~, uxvad gajerebuli inglisurenovani mkiTxvelisaTvis metad
egzotikuri cxovrebiseuli detalebiTa da
rusicizmebiT (miniSneba sabWoeTis eqspansiaze) da kidev, laitmotivi _ metafora: beThovenis me-9 simfonia, rogorc romanis mTavari
gmiris, ufro sworad ki antigmiris, saqmeTa
da safiqralTa Tanamdevi foni. erTi sityviT,
ekleqtikuri, Tumca Sinaganad damuxtuli
mxatvruli opusi, TiTqosda imTaviTve ganwiruli xmauriani warmatebisTvis. magram ase
ar moxda: mkiTxvel sazogadoebaSi romanis
publikacias didi aJiotaJi ar gamouwvevia,
TiTo-orola dadebiT recenzias Tu ar CavTvliT da mxolod aTwliani dagvianebiT, stenli kubrikiseuli ekranizaciis Semdeg, roca
aleks-makdauelis, Tu makdauel-aleksis saxeniRabma msoflio kinoTeatrebis afiSebi daipyro, filmis literaturulma pirvelwyarom
sayovelTao yuradReba miiqcia.
kacma rom Tqvas, aseTi nagvianevi aRiareba
mniSvnelovanwilad imdroindeli evropis sazogadoebaSi gabatonebuli fsiqologiuri
klimatiTac iyo ganpirobebuli: yvelas kargad axsovda axlad gadagorebuli axalgazrduli janyis talRa, erTianad rom Seazanzara
4
mTeli dasavluri samyaro, Tumca Tavidan inteleqtualuri elita garkveuli simpaTiiTac ki Seegeba respeqtabelur `momxmarebelTa
sazogadoebis~ SvilTa eqstravagantur gamoxdomebs, cdilobda, gaego kontrkulturis ara
marto esTetika, aramed ideologiac _ imis
miuxedavad, rom xSirad Zneli xdeboda zRvris
gavleba kontrkulturasa da antikulturas
Soris. metic, Jan-pol sartri demonstraciulad imuqreboda, Cemi xeliT gamovitan luvridan `jokondas~ da cecxlSi gadavuZaxebo;
pazolini homoseqsualizmiT iwonebda Tavs, encensbergeri ki saerTod im azramde mivida, rom
wigni, rogorc aseTi, saerTod araa saWiro da
arc wignis kiTxvaSi yria rame xeirio... magram
roca 1968 wlis gazafxulze axalgazrda revolucionerebi sityvidan saqmeze gadavidnen da
Sig evropuli civilizaciis gulSi, parizSi,
Zaladobis namdvili feierverki moawyves, `mamebis~ Taoba dabneulobam Seipyro. TviT `axal
memarcxeneTa~ ufrosi Taobis ideologi, herbert markuzec ki Sewuxda da saqveynod ganacxada: me es ar mindodao...
swored am dros gamovida ekranebze kubrikis filmi da berjesis romanmac, rogorc
ityvian xolme, axali cxovreba daiwyo.
5
saqme isaa, Tuki berjesis SemoqmedebiTi
laboratoriisaTvis gasaRebis morgebas davapirebT, Tuki SevecdebiT im formulis povnas,
lakoniurad rom gansazRvravdes misi mwerlobis arss, albaT yvelaze upriani iqneba sityva
eretikosi (aq, rasakvirvelia, gamovricxavT
am cnebis SefasebiT mniSvnelobas). eretikosi
meamboxisagan ki upirvelesad imiT gansxvavdeba, rom mas Tavisi Teoriuli bazisi aqvs; eretikosi arasodes uaryofs mxolod uaryofis
mizniT, igi sakuTari Tvalsazrisis damtkicebas cdilobs yvelgan da yovelTvis...
erTi SexedviT, amgvari daxasiaTeba berjesis mimarT naklebad gamodgeba _ yovel SemTxvevaSi, `meqanikuri forToxali~ mTlianad
Tavisufalia avtor-demiurgis moralisturi
Tu koncefciuri qadagebisagan, magram eretikosi ra eretikosia, Tu dakanonebul normas
ar gadauxvia da is faqti, rom berjesis romani aTi wlis dagvianebiT aRiares, SeiZleba
ara imdenad socialur-politikuri viTarebiT, aramed garkveuli literaturuli dogmatebis darRveviTac iyo gamowveuli. jorj
oruelis `1984~ xom gamosvlisTanave monaTles winaswarmetyvelebad, Tumca igi arsebulis aRniSvna ufro iyo; ai `forToxali~
6
ki _ sxva antiutopiebTan SedarebiT _ namdvilad winaswarmetyveluri aRmoCnda.
antiutopia, faqtobrivad, arsebuli sinamdvilis utrirebuli modelia mxolod, oRond
berjess arc ucdia misi raime axali modelis
Seqmna _ `forToxali~ antiutopiis parodia
ufroa; romanSi Txroba pirveli piriT mimdinareobs, magram amaod vecdebiT masSi raime
aRsarebis msgavsis Ziebas _ igi aRmsarebluri
prozis parodiacaa, Tavad nawarmoebis teqsti
ki Tavisuflad SeiZleba aRviqvaT rogorc
joisiseuli Sinagani monologisa da oruelis axali enis parodirebuli varianti.
mokled, ra Janrobrivi modelic unda mivusadagoT, `forToxali~ yovelTvis warmogvidgeba rogorc nebismieri Janris eresi.
amitom advili misaxvedria, Tu ratom ver
gaiazres Tavis droze aleksis mxatvruli
saxe winaswarmetyvelebad: TviT winaswarmetyvelebis meqanika iyo metismetad rTuli,
ufro sworad, garTulebuli. aleksis sulieri naTesaoba 60-ianel meamboxeebTan siRrmiseuli siaxlovea da ara zedapirul-publicisturi. maT nihilizmi aerTianebT, Torem,
Tavis parizel Tu niu-iorkel TanamoZmeTagan
7
gansxvavebiT, alekss politika sul fexebze
hkidia, xolo `biTlzis~ Roll Over, Beethoven
albaT mkrexeluradac ki moeCveneboda. rasakvirvelia, berjess SeeZlo romanSi imTaviTve
gadaenacvlebina aqcentebi, moexsna yovelgvari postmodernistuli SeniRbva da ufro
cxadad moexdina Tavisi winaswarmetyvelebis
meqanikis demonstrireba, magram es CvenSi
gavrcelebuli moduri Tqma rom gamoviyenoT,
ueWvelad misi mwerluri mrwamsis Ralati
iqneboda...
rac Seexeba TviT ideas, berjesi eretikosia swored kanonikuri gagebiT: kaTolikuri
aRmsareblobis mwerlisTvis fundamentur
principad Tavisufali neba, Tavisufali arCevani _ ufro sworad, am principis absolutizacia qceula. Tanamedrove literaturuli kritika berjess netari avgustines
saxelganTqmuli oponentis, swored im pelagiusis memkvidredac ki miiCnevs, romelic
aRafrTovanebda erazm roterdamels da nervebs uSlida luTers...
da entoni berjesic _ mwerali, literaturaTmcodne, publicisti da kompozitori, rogorc WeSmarit eretikoss SeSvenis, SesaSuri
8
SeupovrobiT aviTarebs Tavis TxzulebebSi
Tavisufali arCevanis uzenaesobis princips,
literaturuli fandebiTac rom SeniRbos
saTqmeli. misi ideebis protagonistebi iSviaTad arian `dadebiTi gmirebi~, xSirad ki idea
ramdenime, erTmaneTisagan sruliad gansxvavebul personaJSia gafantuli. `forToxalSi~
aseTi protagonisti TiTqos Carli kapelania _ loTi da karieristi mRvdeli; kidev
erTi kaTolike (da eretikosi!) mwerlis, grem
grinis dakompleqsebul gmirebs rom mogvagonebs, magram rogorc patriotuli ritorikis moZule jeimz joisma (aseve kaTolikem da
aseve eretikosma) samSoblosadmi siyvaruli
`ulises~ meSvide epizodSi mavani irlandieli
oratoris parodirebuli sityviT gaamJRavna,
entoni berjesis SemoqmedebiTi kredoc misi
yvelaze saxelganTqmuli romanis meorexarisxovani gmiris _ bedovlaTi, `im Cemis mwerlis~ daumTavrebeli Txzulebis fragmentiTaa gadmocemuli: `...yovelgvari mcdeloba,
Tavs movaxvioT adamians _ arsebas mzardsa da
RvTis bageebze sitkboebis SesaZlo momtans _
Tavs movaxvioT-meTqi kanonebi da is pirobebi,
meqanikuri qmnilebisaTvis rom ufroa Sesaferisi, ai amis winaaRmdeg mivmarTav me kalams
_ Cems erTaderT maxvils...~
9
`meqanikuri forToxlis~ am Tavisebur iubilesTan dakavSirebiT, romelsac inglisis
literaturul da musikalur wreebSi yovlad seriozulad aRniSnaven, erTi is SeiZleba vTqvaT, rom am mxriv mas CvenSi, ubralod,
gaumarTla: 1990 wels pirvelad gamovida winamdebare Targmani, romelSic mSvenivradaa
gadmoqarTulebuli mwerlis ekleqtikuri,
faruli aluziebiTa da reminiscenciebiT daxunZluli teqsti. es imanac ganapiroba, rom
TviT originalisadmi midgomac garkveulwilad eretikuli iyo: Targmani ise Tanabrad
miedineba, quCis Cxubis scenebic ki(!) ise bunebrivadaa aRwerili, mkiTxvelSi eWvis grZnobas aRZravs _ aq raRacaSia saqmeo... an ra
gasakviria _ ukve miveCvieT kidec, rom Tanamedrove literaturuli nawarmoebis Targmans, rogorc wesi, cotaTi mainc unda aCndes
naZaladeobis, xelovnurobis kvali, rac misi
`ucxourobis~ sabuTad iTvleba. magram romanSi inglisurenovani mkiTxvelisaTvis ucxo
rusicizmebic ki zedmiwevniT bunebrivadaa
`gadmoqarTulebuli~ da aseTi sarkiseburi
simetria sworedac rom saWiro efeqts iZleva: ingliselisTvis totalitarizmi mainc
fantastikaa, berjesis rusul-inglisuri _
hipoTeturi, xelovnuri ena, CvenTvis ki es
10
yvelaferi yoveldRiuri, yofiTi realoba
gaxlavT...
magram, miuxedavad amisa an SeiZleba sulac
amitom, qarTul Targmans originalis bedi
dahyva. kargi ucxoeli mwerlis kargi Targmani CvenSi mudam literaturul (da ara mxolod literaturul) movlenad aRiqmeboda:
mTargmnels lamis originalis avtorze met
pativs miagebdnen da literaturis specialistTa wreSi bunebrivad ixsenieboda imgvari
arabunebrivi ram, rogoricaa `maCablis Seqspiri~, `vaxuStis hafezi~, `gogiaSvilis
rable~, `weredianis viioni~, `jemal ajiaSvilis ebrauli poezia~ da a.S., magram `meqanikuri forToxali~ mainc ver gaxda `WumburiZis berjesi~. literaturulma kritikam
pirSi wyali Caiguba da socialur-politikuri viTarebis simwvavemac iTamaSa garkveuli
roli, magram mTavari aq mainc sxvaa: `forToxlis~ qarTuli Targmani, rogorc TavisTavadi
Rirebuleba, originaliviT eretikuli suliskveTebisaa: eretikuli rogorc CvenSi
damkvidrebuli mTargmnelobiTi principebis,
ise mTlianad daxavsebuli literaturuli
tradiciebis mimarT, oRond es yvelaferi
mxatvrul qsovilSi isea Camaluli, dRemde
11
arc aravin aRSfoTebula da arc cvlilebebis
JiniT anTebula...
ras izam, erTi aTi welic kidev davicadoT,
saiubileo TariRebs ra gamogvilevs.
daviT zurabiSvili
12
kari pirveli
1.
`ha, vSvebiT rames?~
oTxni viyaviT: sami Cemi bratka da me _ aleksi. im ToSi, bneli zamTris saRamos yvelani
`faqizoSi~ CavjeqiT da vbalamutobdiT. Cven,
oTxni _ me, piti, jorji-biWi da bnelo _
eg marTla bneli ega da, Zmebo, Tqven aba, ra
gemaxsovrebaT, ra kargis rame iyo es rZis
barebi _ garSemo ise swrafad icvleba axla
yvelaferi da xalxic yvelafers male iviwyebs, gazeTsac ki aRaravin kiTxulobs xeirianad. mokled, mTeli muRami is iyo, Zroxa
rasac iwvelis, Sig ro kide Caumatebdi rame
iseTs _ bebiamagaTisam, sasmelebs magaT ar
ayidvinebdnen da vis raSi ekiTxeboda kai anaduRar rZeSi ras Caiyridi da gesva mere SenTvis sintemeskiT Tu drenqromiT Tu kide sxva
ram axali ramerumeebiT nazavi da mere genaxa
TiSi da RmerTi da dacemul angelozTa dastis griali Seni marcxena fexis wverze da
mTeli es feierverki tvinSi... sxva dros kide
rame gulis mosafxans CauSvebdi qafqafa rZeSi, avardebodi da raRac iseTs dauwyebdi Ze13
bnas, TviTon ro ar iyavi azrze. swored magisTanas vsvamdiT im saRamos, Zmebo, da axla
ki migdeT yuri.
jibe savse gvqonda da vis raSi gvWirdeboda
vinme bexreki biZa migvegdo bnel moxveulSi
da sanam sisxlis furTxebaSi iqneboda, oTxze
gagveTvala mayuTi an vinme kankala da TmagaTeTrebuli yvavisTvis portmani dagvewera sadme
vitrinasTan, pleti migveca da pirSi gulis
ReWvamde gveZunZula qloSiniT...
magram ra, marTla fuliT xo ar izomeba
yvelaferi.
`vSvebiT rames?..~
oTxive magari dazmanuli davdiodiT _ Zveli gagebiT, raRa Tqma unda, da maSin es iyo
Zaan-Zaan Semotkecili Savi Sarvali, winidan
TeZoebze naWer-naWer Cakerebuli da mucels
qvemoT amokruli rezinis rame figuriT _ Tan
cota gicavda kidec da Tan polumrakSic kargad moCanda, xoda, Cemi did Sav obobas gavda,
pits zed muWi hqonda Camocmuli, jorji-biWs
kide yvavili gadaefurCqna keklucad... erTi
eg sawyali bnelo gvyavda, baiyuSi iyo namdvili, arc cisa esmoda rame, arc miwisa _ Sen14
sas arafers gaigonebda da sakuTari kide ra
daaeWvebda _ cirkis masxaras briyvuli sifaTi amoedo lajebSi da kmayofilze-kmayofili
dablayunebda.
zemodan kide Jiletebi _ didze didi, lipebdadebuli pleCoebiT, oRond es ise, marTla
breqianebze saRadaod. da, Zmebo, ugalstukod
romeli goimi gaivlida maSin da Cvenc gvekeTa tkicina da sul TeTri-TeTri, alag-alag
gamozomilad daxvretili. Tmas ki mokleze
viWridiT _ skolaSi ro gvTxovdnen ise, da
samagierod fexsacmelebi gvqonda umaRlesi,
cxvirmagari, dasartymelad pirveli iyo.
`vSvebiT-meTqi rames?~
iqve axloSi sami wiwkvi ujda magidas, magram Cven aqeT oTxni viyaviT da viRaca mere
mecamete goWiviT iqneboda. glejaze ki ecvaT
_ grZeli, Savi swori-swori kabebi da sisxlisferi, mwvane da yviTeli bumbulebi gaerWoT
TmebSi da daRebilebi iyvnen, nu ityvi _ cisartyelebi Tvalebis garSemo da tuCebzec _
fena-fena. pawia jiqnebze kide liTonis TiTo
broSka zed vinme biWis saxeliT _ joni an
maiki, an misi jani: aqaoda, im axvrebis mosago15
nari, romlebTanac Cveni qalwulobis meToTxmete wlisTavze vibairameTo.
raRac uSnod ki gviJuJunebdnen Tvalebs da
is iyo, cali ybiT unda wameburtyuna, iqneb es
Cveni sabralo bnelo cota CavabneloT erTi
patara sintemeskianiT, movtexoT da mere samma
avudoT ambavSi-meTqi, magram gadavifiqre _
bnelo garegnobiTac is iyo, rac saxeli erqva,
magram boRmac iyo, dagimaxsovrebda da mere
CxubSi Cem mters moxvda magisi wixli.
Cem gverdiT, kedlis gayolebaze, klienti
ijda, Tvalebi ukve CaSuSeboda da aristoteleseuli SroSanis Sroma Sars sdebs inteleqtso _ Tu raRac amdagvars esporeboda
sakuTar gogras. mokled, mwifed iyo, albaT
ukve gaRmac iyo gadasuli da, RmerTmani, Zmebo,
swored maSin movedi azrze, ro faxistoba iyo
eg da sxva araferi: gana ra, me ar vmjdarvar
egre CarZevebuli da garSemo TiTqo yvelaferi
Zvelad xdeboda _ yvelafers xedav, naRdad:
magidebs, biWebs, xmebic gesmis, naSebsac Tirav,
magram TiTqo es yvelaferi adre iyo da axla
ki aRaraferia. mere kide sakuTari fexsacmlis
wvers daaSterdebi an rame wertils da xar ase
gaTiSuli, magram Tan Signidan injRrevi Zveli
vagoniviT, imdens injRrevi, bolos Sengan aRa16
raferi rCeba _ arc saxeli, arc xorci, arc
araferi, magram sul fexebze gkidia da mere
an is fexsacmlis wveri, an frCxili naTdeba,
oqrosferdeba, mere ifeTqebs da qreba da axla
raRac laqa sadme Sarvalze diddeba, diddeba,
mTeli samyaro iqceva Sig, Senc Sig Sedixar
da beber mamaRmerTs askdebi TaviT an sulac
vinme sxvas da mere ki Tavdeba yvelaferi _
isev aqa xar, pirRia da enagamSrali da suls
Zlivs ibruneb. ara, sadRac ki asworebs, magram sadRac texavs _ kaci marTla imisTvis
xo ar gaCndi, sul daqliavde. es kide bolobolo mTlianad gamogwuravs da ra Cem fexebad
vargixar mere.
`ha-meTqi, vqnaaT rame?~
kvadrafoni grialebda da xma TiTqos baris
kuTxidan kuTxeSi gadadioda, kedlidan kedels awydeboda, mere WerSi avardeboda da bolos iatakze ifSxvneboda JRrialiT: starika
berti laski uberavda im naTrev hits _ `vidre
CemTan xar~. is Citi kide, TavSi mwvane frTa ro
qonda garWobili, ise atrialebda TeZoebs,
TiTqosda marTla naRd rameze yofiliyo avardnili. nel-nela nemsebis Cxvleta vigrZeni
da biWmac, mgoni, Tavi wamoyo...
17
`aba, audeT!~ _ daviyefe ucbad da erTi gemoze vwepe im bliyvs, Cem gverdiT ro gaTiSuli ijda, magram rad ginda _ ise iyo CaSvebuli, mainc Tavisas erekeboda: telefonis
xazi da daxazuli carieli xaTri da xavxavi...
da ase gauTaveblad. ara uSavs, meore dRes civciv safenebs veRar moicilebda saxidan.
`eg sada?~ _ ikiTxa jorji-biWma.
`ise, gaviaroT~, _ veubnebi, _ `iqneba TavisiT dagveCiTos rame~.
da gavediT Cven oTxni did zamTris Rames da
qarian quCas davuyeviT da, RmerTmani, Zmebo,
pirvelsave mosaxvevSi vipoveT, rasac veZebdiT
_ patara samxiarulo, gulis gadasayolebeli am civi Ramis bnelSi: erTi beberi aCkariki
moCanCalebda kedel-kedel, xveleb-xvelebiT,
sufTa prafesora tipi, iRliaSi wignebis
grova amoeCara. naRdad sajarodan modioda,
sxva vin siri dadis axla iq da TavSi fexi ar
unda gqondes, magis filtvebisa da gaquculi
paltos patroni aqeT-iqiT dafratunobde am
ToS bnel RameSi? gana vin WkuaTxeli inteligenti moqalaqe gamova am dros gareT, roca
gazeTebSi policia sul kadrebis naklebobas
18
uCivis, Cven kide _ axalgazrda, momavlis biWebi _ welebze fexs vidgamT, yovelRame wreebs vurtyamT aRma-daRma da es SuSabandebianic axla albaT erTaderTi gviani moClaxune
iqneboda ubanSi.
jer nela davupadxodeT, mSvidad, wesierad
davudeqiT win da veubnebi: `Cven bodiSi, batono Cemo _ erTi patara gadaudebeli saqme
gvaqvs gasarCevi TqvenTan~. cota ki damandraJda, ase, oTxni ro daveCiTeT zrdilad da RimiliT, magram Sipiti ar dauwyia, mxolod xma
auwikvinda skolis maswavlebeliviT da Tavisi
mokle WkuiT Zaan mkacrad CagvekiTxa _ `rao,
ra gnebavT?~
`vxedav, rom wignebi dagaqvT Tan~, _ veubnebi, _ `marTla mikvirs, Cvens dampal droSi
da aseTi nakiTxi kaci!~
`ra... rogor TqviT?.. ho, diax...~ _ axla ki
marTla daibna, gakvirvebuli Semomyurebs da,
mgoni, muxlebic ukankalebs cota.
`diax-diax~, _ veubnebi, _ `da swored
rom didad damavalebT, batono Cemo, Tu nebas
damrTavT da emag wignebSi CamaWyitebT cali
19
TvaliT. Cems dReSi karg, sufTa, dauWmuWnav
wignze ufro araferi myvarebia~.
`e-e... unda ganaxoT?..~ _ abluyunda is
Cemisa, magram pitma aRar acala, Sustrad
daawera sami cali da iqve dagviriga. bnelo
darCa marto uwignod da idga viTom Zaan
daRvremili saxiT. me kargis rame Semxvda:
`kristalografiis safuZvlebi~ _ vfurclav
da vaqeb: `mSvenieria, Zmebo, SesaniSnavia _
sainteresocaa da Tan Wkuis saswavlebelic~,
_ mere ucbad TiTqo xma miwydeba, sinanuliT
vaqnev Tavs da sevdanarevi gamoxedviT veubnebi:
`magram es ra bilwi sityva werebula ager?
xmamaRla Tqmisac mrcxvenia da a-aseT rames ki
namdvilad aRar movelodi, batono, Tqvengan!~
`ra?.. moica, momismineT!..~ _ erTi ki wamoiknavla, magram vin ra mousmina, iqve jorjibiWi CaerTo: `rasaa, ro bodialob, ager CemTan mTlad iseTi ramea, me magis wamkiTxveli
aRara var _ erTi sityva t-ze iwyeba da meore
kide p-ze!~
magis wigns `Tovlis kristalis saocrebani~ ewera zed.
sawyalma bnelom mainc ro ar gadaamlaSos,
20
ar SeuZlia _ erTi arc gadaufurclavs, ise
daabrexva: pitis wignSi kide isa weria, rac im
biWma im gogos uyo da suraTebic blomadaa
Sigo. mere esec ar ikmara da Tavis mxriv daamata: didi gaTaxsirebuli vinme yofilxarTo.
`aba, Tqveni asakis kaci amas rogor unda
kadrulobdes~, _ veubnebi da wignidan saTiTaod vxev furclebs. jorji-biWic amyva da
bnelo kide pits `romboedruli sistemebis~
dafxrewaSi exmareboda. ara, erTi mogasmeninaT, ra wivil-kivili morTo aCkarikam: ras
SvebiTo, ras sCadiTo, Cemi ki araa, wignebi
municipaluri sakuTrebaao, vandalebi xarTo da ra vici, kide ra aRar gvakadra. mere
sul daufStvina _ gveca da Zaan-Zaan vaJkacurad ZiZgilaoba dagviwyo _ viTom im saunjis warTmeva undoda Tavis WkuiT. `ai axla ki
marTla daisjebiT, batono Cemo~, _ veubnebi,
_ `marTla, marTla, marTla~.
is kristalebis wigni kai magari rame iyo:
gemoze akinZuli, sqelydiani, Zvelad marTla
namusianad akeTebdnen nivTebs, gaZlebaze. magram bolos mainc davanakuwe da aWyivlebul
prafesoras davayare Tavze Tovlis fifqebiviT. biWebs magra gauswordaT, TavianTebic
21
sul daglijes da furclebs haerSi isrodnen, bnelo kide davlurs uvlida da gaiZaxoda: `egec Sen, dampalo, garyvnilo bebruxana
intligento, Sena!~
mere pitma xelebi daugrixa ukan, jorjibiWma kide yanyratoSi waavlo, piri daafCenina da erTi iseTi gauqana Jangian ybaSi, orive
protezi erTad gamouyara, zedac da qvedac. me
kide fexsacmliT Sevdeqi zed da imdeni vurtyi qusli, sanam sul nafSxvenebad ar vaqcie.
ise, kai kerketi ki iyo, raRac axali plastikisagan akeTebeno, gamigonia. prafesora
axla buybuys mohyva da cofianiviT idorbleboda, xoda jorji-biWmac xeli uSva da axla
tuCebSi daakera kai magrad, Tan kide beWedic
ekeTa TiTze da dainTxa sisxli, Zmebo, da ra
lamazad mere _ sul wveT-wveT-wveTad Camodioda! oRond magis kvnesa-xavilis Tavi aRar
gvqonda, pijaki da Sarvalic gavaZreT, mere
pitma erTi gvariani Witlayic dauada ukanidan da gauSva Tavis gzaze. miblayunobda dacentrili, nifxav-perangis amara (iseTi Zveli
da gadakerebul-gadakemsili iyo, bnelo lamis
CaixrCo yroyiniT) da kai qeSi momReraliviT
sul ooo-s gaiZaxoda. jibeebi davuCiTeT, sanam bnelo kide cekvavda axla misi qolgiT
22
xelSi, magram bevri veraferi vixeireT. oRond
eg iyo, raRaca Zveli werili vipoveT, cxraas
samocSi gamogzavnili, sul Cemo kargo da Cemo
sayvarelo da amisTana sisuleleebiT savse da
gasaRebi da erTic Zveli moSlili kalmistari. bnelo, ra Tqma unda, iqve SeeSva qolgas,
werili daiTria da xmamaRla ukiTxavda cariel quCas, aqaoda marTla egeTi bnelic ar
gegonoT, kiTxva mainc vicio da `Zvirfaso~,
_ moTqvamda pidarastiviT, _ `sul Sen medardebi, Seni gulmaviwyobis ambavi rom vici,
iqneb Tbilad Cacmac ar gagaxsendes, am amindSi
gareT rom gamoxval da gacieba axla SenTvis
arafriT ar SeiZleba...~ amaze kinaRam piri
gaexa yurebamde da CabJirebas araferi uklda.
`geyofa~, _ veubnebi, _ `SeeSvi~. Sarvlis
jibeSi kide cota xurda vipoveT da erTmaneTs
vejibrebodiT: vin Sors moisroda, aba eg ra
fara iyo, qaTmis sakenki, jibes dagvimZimebda
marto. mere qolga mivamtvrieT, tansacmelic
davakusokeT da naWer-naWer gavataneT qars.
es iyo sul prafesoras mosagonari. bevri
araferi, ra Tqma unda, da Cven bodiSi, Tu
cota mogawyineT, Rame jer win gvedo da CarZevebulebs ZarRvebSic gemoze gvCxvletda.
axla erTi is gvindoda, cota suli mogveTqva
sadme wynarad, vinmes davnaxvebodiT da mere
23
Tavic mogveqona, alibi dagveadebina da barem
rame axali variantic gagveTvala. mayuTi, xom
giTxariT, yvelas gviWyaoda cot-cota da zed
sentral-eviniuze, `iorkis dukas~ barSi SevTrixindiT. ara, ise Zaan wesierad viqceodiT,
Rimilianad, kargad aRzrdili kai ojaxiSvili ymawvilebi, kai wesieri saRamo mSvidobisaTi, da ras xedavs Cveni mSvenieri, naTeli
Tvalebi: sami Tu oTxi babuSka dayuncula da
wyalwyala yavasa da naRebian sirops wrupaven
_ pensiebis aRebis dRe hqondaT albaT da
dagvinaxes Tu ara, glazkebi gaufarTovdaT,
bebruli klanWebi aukankaldaT, erTs siropic
daeqca da, mokled, raRaca isqeses; iman kide,
saxe rukas ro miugavda siberisagan, isic ki
waiClifina: erTi sawyali moxuci, martoxela qalebi varT, vis ras giSavebTo. magram
Cven xom, rogor gekadrebaT, sul kbilebs
vasxivebdiT da welSi vikakvebodiT, mere barmens gavZaxeT da oTxi `veterani~ moviTxoveT
(Ceri-brendiSi gareuli romi _ maSin es Siki
iyo, zogic kide limonis naTals uSvebda Sig
da es viTom ukve kanadur ambavSi gadioda),
mere ki veubnebiT: `ai am tkbil mandilosnebs
_ Cvengan erTi patara mosakiTxi franguli
koniaki, TiTos TiTo da namcxvrebi da kremiani siropi!~_ da rac gvqonda, mTeli fuli
24
cxvirwin davulageT. is yvavebi kide ise daibnen, Zlivs madlobebs CifCifebdnen ukbilod
da Tan mainc Tvalebs aqeT-iqiT acecebdnen
raRac goTvernobis molodinSi. bolo-bolo
cota maSin dawynardnen, misamarTebi ro davatovebineT barmenTan, xval dilaze kide oxrad
sasusnavi saxlSi unda mogarTvan-Tqo. giJebs
gavdnen lakomkebi. mere gavafrTxileT, daicaT,
axlave davbrundebiT-Tqo da gareT gavikrifeT.
`kai saqmea, marTla dobri vinmed grZnob
Tavs~, _ Tqva pitma. bnelos kide zed etyoboda, gagebaSi ro ar iyo, magram pontaobda _
emand glupi ar gamovCndeo da uxmod moabotebda. mokled, meore quCaze gavediT, iq erTi
patara maRazia gveguleboda Ria. sami-oTxi
Tve axloSi ar gavkarebivarT da wynarad iqnebodnen. policiac ar Canda _ am dReebSi iqiTa
sanapiroze qondaT blomad saqme, aqauroba ki
axla SedarebiT mSvid ubnad iTvleboda. niRbebi gavikeTeT _ marTla kargi nakeTebi iyo,
sul istoriuli pirebis roJebi (Tu iyiddi,
saxelebs mere geubnebodnen) da me viRac dizraeli viyavi, pits elvis presli Sexvda, jorji-biWi kide henri romeliRaca, mgoni, merve
iyo, da sawyali bnelo, rogorc yovelTvis,
dagveCagra _ viRac piJoni poeti p.b. Seli
25
Camoifxata Tavze. yvelaferi zed hqonda, Tmac
da tuCebic ki moZraobda da Tu gindoda, dakecils Camalavdi fexsacmelSi _ raRac Txelze Txeli plastiki, ras aRar gamoigoneben,
RmerTmani, da Cumad SevlagdiT samni, piti
kide atandaze dadga gareT, Tumca ra iyo aq
samandraJo.
maRaziis mepatrone vinme slausi brZandeboda, erTi oylayi, Ripgadmogdebuli uria,
dagvinaxa da wamSi iynosa, rac xdeboda, Setrialda da daxls iqiT dagaza _ naRdSi an
signalizaciis CamrTveli eqneboda kedelze
an datenili dura _ ujraSi. magram magas vin
Wamda _ bnelom mokleze moxia, Stabelebad
dalagebul raRac paketebsa da kolofebze
gadaTrixinda da zed daxlTan waaswro. erTi
ganaxaT, ra ambavi atyda, ori mozvera ro Caefskvna erTmaneTs da morTes goriali da rasac
daejaxebodnen, ra gadaurCebodaT, sul Zirs
gadmoSvavda yvelaferi. iyo erTi msxvreva-mtvreva, jaxi da fxrawani. xmaurze qalbatonma
slausma Semoyo Tavi, jer karSi gaiyina, mere
Tvalebi gadmocvenaze gauxda da piric ro
daaRo, maSinRa mivxvdi, ra sirenasac CarTavda
_ daRebil tuCebSi Cavavle xeli da xma-meTqi,
_ veubnebi, _ magram im CaTlaSkam ise Camkbi26
la, lamis aqeT gavxdi gasaCumebeli. gavuqane
da simwrisagan cota zedmetic momivida _ Tavi
beTqa kedels da iqve Caikeca. samagierod sisxli wamouvida saxeze lamazad, tuCebis fers
exameboda. Smotkebi SemovaxieT ise, saRadaod,
mere davyurebdi rogor iwva ZuZuebgadmoyrili da kvnesoda da erTi ki gavifiqre: xom
ar-meTqi, magram jer win iyo Rame. salarodan
mTeli fuli gamovxveteT, TiTom TiTo Zviriani kolofi kamfetebic daviTrieT da marTla
kmayofilebi daviTeseT iqidan.
`kai janaviki yofila eg Cemisa~, _ waiburtyuna uceb bnelom. Sevxede da, Zmebo, marTla
reCxi miyo gulma: WuWyiani iyo, aCaCuli da
TmaaburZgnili, sayeloc moglejaze hqonda
_ mokled, naCxubarsa gavda; iyo kidec, raRa
Tqma unda, magram kacs eg zed ar unda getyobodes, Torem Sari ar agcdeba. amitomac mivdeqiT bratkebi, cxvirsaxocebi davaZvreT,
nerwyviT davnameT da davuwyeT pawias wmenda.
saaTs davxede: aTi wuTis wamosulebi viyaviT
`dukadan~. tempSi davgazeT da ro mivediT,
Cveni babuSkebi iqve iyvnen, Zan-Zaan svetskad
wrupavdnen konos.
`gaamoT, gaamoT, gogoebo~, _ veubnebiT, imaT
kide Zveleburad gaabes: `gmadlobT, ymawvilebo,
27
gaizardeT, RmerTma xeli mogimarToT, sul
kargad gamyofoT, sul~. isev CamovrekeT zarebi da yelgamSralebma axla ludSi CaSvebuli
romi moviTxoveT, kamfetebi ki Cvens bebruxana
daqalebs davurigeT. mere wynarad ise vekiTxebi:
`Cven sul aq vzivarT TqvenTan, mTeli saRamo,
fexic ar mogvicvlia, ara Tu?~ wamsve iazres am
yvavebma da moyvnen Tavebis kanturs: `ki, biWebo,
ki, Tvali ar mogvicilebia TqvenTvis, Zalian
kargad iqceodiT, Zalian~. Tan ylurwaven, ar
aviwydebaT.
kacma ro Tqvas, an raSi gvWirdeboda es
yvelaferi _ karga naxevari saaTi gavida, sanam
policias ubnis gaCiTvis azrma SeuRitina
tvinSi da Tanac CvenTan ori sul mTlad lawiraki yayaCo Semoblayunda, sicivisagan loyebi atkecodaT da Zaan, Zaan mkacri saxiT gvekiTxebian:
`slausis maRaziaSi ra ambavi iyo, araferi gagigoniaT?~
`Cven?~ _ gavikvirve _ `ara, araferi... moxda rame?~
`Zarcva da Zaladoba. col-qmari saavadmyofoSi moaTavses. Tqven aq ramdeni xania sxedxarT?~
`es laparaki raRac ar momwons~, _ veubnebi
28
_ `raRac binZuri insinuaciebis suni mcems.
Zaan, Zaan provokaciuli laparakia, diax~.
aq ki es Cveni babuSkebi erTxmad ayiyindnen:
`marTlaco, es ra dakiTxvaao, Tu gindaT icodeT, es mSvenieri, zrdili, wesieri biWunebi
raxania aqa sxedan, sul Cven Tvalwin iyvneno,
aseTi kargi, sasiamovno axalgazrdebi meti ar
gvinaxavso~. _ da ase da amgvarad.
policiamac wamSi ukan daixia: Cvenao, _
moyvnen Tavis marTlebas _ vis ra Seuracxyofa
mivayeneT, mxolod vikiTxeTo, samsaxuri gvaqvs
aseTi, Torem ki ar gvexalisebao. bolo-bolo
gatrialdnen da wavidnen, oRond manamde erTi
Zaan, Zaan mkacrad da gamafrTxileblad mainc
gamogvxedes. Cven kide tuCebi avuwrupuneT, Tan
ise, Cven _ CvenTvis, viTomc aq araferi. oRond
cotaTi mainc gamityda _ aba ra kaifia, sul
ase upragonod midiodes, rasac Caifiqreb,
cota oflic xo unda gamogivides kacs.
Tumca naRdi Rame jer sad iyo.
2.
maleve wamovediT iqidan da iqve moxveulSi viRac beber gatretil loTs gadavawydiT,
29
vasmiorkebs uvlida trotuarze, ZvelisZvel mamapapur raRacas Rrialebda da pamp
pamp pamp _ SigadaSig viTom akompanements ayolebda Tavis Cambal WkuaSi. me ro mkiTxo,
ai amaze gulisamrevi araferia _ aqoTebuli
Tvalebmibletili loTi, Ramis Cum quCaSi
mTeli grZnobiT ro bRavis da Tanac kide _
amisTana CamiCi. cali xeli qeCoSi wavavle da
meoriT gemoze vdruze yuris ZirSi, is kide
mainc Tavisas uberavda: `kaci var da qudi mxuravs, qeds ar vuxri aravi-i-s...~ mere bnelomac gamoiRo xeli da axla ki cota movida
azrze da gamoirTo, magram ucbad simReridan
tempSi jijRinze gadavida: `modi, Se dampalo
nabiWvaro, Sena _ modi, mainc araferi damrCenia am cxovrebaSi da aRarc sicocxle minda
am dampal qveyanaze da arc araferi!..~ amaze
Sustrad yurebi vcqvite, bnelo rogorRac
gavaCere da veubnebi: `ara, mainc rato aRar
gindaT, ha? Zan-Zaan dampali romaa, imito?~
xandaxan meintereseba kidec es mamaCemis xnis
tvingamolayebulebi ras bodialoben xolme
cxovrebaze da qveyanaze da saerTod.
`dampalia da aqoTebuli da aba ra iqneba
TqvenisTana ZaRliSvilebi beber kacs rom miadgebian da aRarc SiSi aqvT da aRarc moride30
ba da aRarc araferi!~ _ ise gahkioda, viTom
oxrad xalxi edga win, xelebs aqeT-iqiT iqnevda da iyo erT ambavSi. am dros iseTi grZnoba
mqonda, TiTqo nawlavebSi ubuybuyebda rac
CaxeTqa da ver moenelebina da axla iqaurobas
aqoTebda eg Cemis gadangreuli, is kide idga
qadagad da Tavisas moTqvamda: `moxucebs mainc
aRar daedgomebaT am qveyanaze da mec sul
fexebze mkidia, iseTi mTvrali var, rac unda
mirtyaT, mainc ver vigrZnob da Tu sulac mimasikvdilebT, kide madlobas getyviT...~ amaze
cota gagvecina, magram araferi gviTqvams, iman
ki isev gautia, aba magisTanas TavisiT ra gaaCerebda: `kaci mTvareze dajda da eSmakma icis,
kide sad wava da miwaze ki airia yvelaferi,
aRarc wesia, aRarc kanoni da TqvenisTana banditebis xelSia qveyana!..~ mere uceb tuCebi
gamobera da swored imisTana buzika ar gauSva, Cven rom policielebs vupuwunebdiT! da
mere, viTomc araferi, isev ise mohyva Rnavils:
`samSoblo Cemo, lamazo-o...~ aba amas vin giJi
SearCenda _ kedelze mivagdeT da karga gemoze
vTeTqeT, vidre ludiani narwyevi ar gadmouSva
piridan. iseTi sazizRari sanaxavi iyo, xels
vinRa miakarebda _ daZneyveba vacaleT da mere
wixlebiT SevdeqiT, imdeni vurtyiT, lamis iyo
dedis xseni amovuyvaneT da is narwyeviani piri
31
sakuTari sisxliT kargad ro gamoirecxa, mereRa gavanebeT Tavi.
bolo-bolo am ambavsac movrCiT da gavudeqiT Cven gzas _ jer isev nazi iyo Rame.
qalaqis qselis sadgurs SemovuareT da bili-boic Tavisi xuTi bratkiT dabarebuliviT
iq ar daerWo? im dros, Zmebo, TiTo briaJkaSi
oTx-xuT kacze meti ar gadioda da sworec
iyo: vTqvaT da Taza manqanis awevas moindomebdi _ oTxi zustad jdeba, eqvsze ki ukve
mTeli bazari iwyeboda. ai roca grupavoi midioda, ubani _ ubanze, maSin viyrebodiT xolme mTeli batalioni, magram ise oTxi yvelaze
naRdia. biliboize ra giTxraT, metsaxelad
kakaSkas veZaxdiT da iseTi vinme iyo, marTla
erT natvrad mqonda sadme miyruebulSi Sevxvedrodi _ gazeTili sqeli saxe axalamoyvanil
yvels miugavda da daSmotkil-dazmanulic
sul oflSi ixviTqeboda.
etyoba imaTac dagvaliveres da im Zaan-Zaan
seriozul saqmes SeeSvnen _ viRac gogoSkas
moaTrevdnen, cameti-ToTxmeti wlisa iqneboda, metis ara: bili-bois misTvis cali xeli
gadaegrixa da meore kide _ mis marjvena xelsa da pirvel vezirs _ puska leos. sacodavs
32
kaba jer zed hqonda, garTobas awi epirebodnen
da is ki ukve Wyioda da cremlebad iRvreboda
da ro gauSves, sul oooo-s ZaxiliT mousva,
marto misi Cxinki TeTri fexebi davlande fanris zolSi. isini kide idgnen da gvelodnen
mSvidad da wynarad da mivxvdi, raRa dros
muSti da cxvirmagari fexsacmeli iyo, axla
iwyeboda Rame, naRdi _ daniTa da jaWvis trialiT, britviT da yvelafriT...
daviZariT maTken nela, Zalian nela da
xmamaRla ise viZaxi, kai xnis unaxav Zmakacs
ro waawydebi, swored ise: `RmerTo, ki momkali, nuTu es Cveni dedaimasqnebuli gazeTili
beberi biliboia, fexsac ro ver amoadeb gemoze _ rac ara aq, sad unda amoartya mag dayverils da Cemi boi-biWi bili, iqneba da sulac ukve Camogezarda kaklebi, ha?..~
xom giTxariT, eqvsni iyvnen-meTqi, magram
aseT dros Cveni bnelo sams udrida. erTi erTze iWreboda xolme _ tvini ar uWrida, ase
vTqvaT, Tore quCis CxubSi mxeci iyo. welze
jaWvs ixvevda orfad, moixsnida mere da atrialebda giJurad, majac ro ar eRleboda da
Tu mosdebda vinmes, mere meyole vardiviT...
pits da jorjis danebi evasebodaT, me kide Cemi
33
muRami mqonda: erTi ZvelisZveli, lesvisagan
galeuli samarTebeli _ CemisTana grZelfexeba da cepki tipisTvis, Tuki moxmareba icis,
ukeTesi ar ginda; xmareba kide Tu vinmem icoda,
meorec me viyavi. pirvelsave Sexlaze, romeliRaca ro mebdRvna briyvulad, vugane da zurgidan xelukuRma davusvi welze _ sufTad,
nazad _ xorcs mgoni arc gavkarebivar, xoda am
gaqanebuli sxvatkis dros uceb dumebma ar gamoanaTes bnelSi! im Cemisas isedac ar moekiTxeboda Wkua da axla mTlad gadairia, suleliviT daxtoda aqeT-iqiT, uazrod iqnevda danas,
sanam bnelos jaWvis gawvdenaze ar aRmoCnda
da uceb raRaca gveliviT gaiklakna haerSi
sisiniT da zed TvalebSi mosdo, wamSi gaTiSa
da gaistumra buCqebSi. awyobilad vmuSaobdiT,
araviTari gacofeba da male bilibois jila
leoc miwaze egdo, kiserze jaWvmoxveuli,
meore bolo kide bnelos eWira; mainc scada
gafafxureba, magram pitma qusli ro Caazila
kefaSi, isic moyuCda karga xniT.
axla ki SegveZlo erTi-erTze gavsuliyaviT,
vis visTan moeprianeboda da, me ra Tqma unda,
biliboi Sevitove _ magis gaxviTquli RaJRaJa badri mTvare sifaTis dilixori mqonda,
pepelasaviT vtancaobdi mis garSemo, erT mxa34
res gadavxtebodi da mere ucbad meore mxridan vcdilobdi saxeze mimewvdina britva. imas
grZelpiriani dana eWira, Tanac marcxenaSi,
magram rad ginda _ mZime iyo da mouqneli,
me kide, Zmebo, erT ramed miRirda es koWli
valsi: marcxniv da ori-sami, marjvniv da orisami _ jer erT yvrimalze davusvi, mere meorezec mivwvdi da ifeTqa sisxlma, Sav-wiTel
fardebad daeSva mis putkuna gazinzlul
loyebze da mendeT, Zmebo, sul sxva gemo hqonda amas mTvaris Suqze! es daTvi biliboi kide
viTomc araferi, isev moiwevda win gaSverili
daniani caciaTi da isev imas cdilobda, rogorme neknebSi etakebina wveri.
uceb policiis manqanis sirena CairTo, mere
meore... im mtirala gogoSkam Tu CagviSva _
iqve Senobis win avtomati idga, gvianRa moviazre. biliboi da Zmani misni wamsve gatrialdnen da ukanmouxedavad dagazes.
miwaze dagdebuli moRuRune leo arc gaxsenebiaT. `guls nu gaitex, biliboTe! rodisme
mainc ise gamogfaSvav, wveTi zeTi ar SegrCeba!~
_ mivaZaxe da Cvenc sapirispiro mxares avudeT.
bevric ar gvirbenia, is iyo, mokleze CavWer35
iT sanapirosken, rom sirenebis xmam sxva mxares gautia. axla raRac Cabnelebul SukaSi
movxvdiT, aqeT-iqidan ori maRlivi korpusi dayudebuliyo mTasaviT da yovel binaSi
TiTo cisferi wertili cimcimebda: am RamiT
msoflio arxze iqneboda yvela gadarTuli, raRac telesputniki aqvT gaSvebuli da
iqidan Turme dedamiwis luboi wertilSi SegiZlia am programis miReba, magram rad ginda,
isev is briyvi komiki iqneba an rame idioturi
ToqSou, wamyvani sakuTari situtuciT ro tkbeba an vinme axali SxvarTi negritosi _ saSualo klasis, saSualo gagebis, saSualo fantaziis mqone mayureblis saToxlavi... sirenebis
xma aRar ismoda da Cvenc wynarad mivalajebdiT, marto sabralo bnelos moeRrica kiseri
zemoT yurebiT _ patara bavSvs ro pirvelad
daanaxveb Ramis cas da varskvlavebs da mTvares, swored ise. mere uceb daabrexva, Seumzadeblad: `neta iq Tu ari rame?..~
amis gagonebaze kinaRam gavgordiT, mere
erTi wavuTaqe da veubnebi: `wamo, Se marTla
bnelo, wina Tvis gazeTSi ar ewera _ iqac iseTive xalxi cxovrobs, rogoric aq, dabla da
iqac iseTive qaqia da danebis triali xandaxano. Cven ki, Zmao, jobia, Cven Tavs mivxedoT,
36
aravis davekargoT am RameSi~. magram bnelom
jer raRac Zaan seriozulad Semomxeda da
mere isev aaRira Tavi. sul daicentra-meTqi,
_ Cavulaparake jorji-biWs da wavediT, aqeTiqidan kide msoflio arxis wamyvanis qaqani migvacilebda.
male marSal-pleisze gamovediT _ Soridanve mivxvdi, im viRac Ceqmebiani ulvaSa
mastis brinjaos figura ro wamogveyuda.
axla erTi manqana gvWirdeboda sagulaod
da ZvelisZvel Cafexvil filmodroms mivadeqiT. xalxis simravle da didi arCevani ro ar
iqneboda, isedac vicodiT _ vinRa dadioda
iq, CvenisTana biWebis garda, isic SesakeTis
gasaSansavad anda vinme gogosTan patara saSmaSunod bnelSi. afiSaze yvelaferi gasagebi
iyo _ isev omsa da Cveni mtrebis podlobebze, baxabuxi da erTi ambavi da, ra Tqma unda,
mamaRmerTi _ mTavari gmiris mxareze da angelozebi _ bneleTis mociqulTa winaaRmdeg...
rac iq manqanebi idga, xelis gasvrad arc
erTi ar Rirda, magram bolos CixSi Seyenebuli `durango-95~ davlandeT da imas kide ara
uSavda. jorji-biWma gasaRebebis acma daaZro
da wuTSi oTxive Sig vijeqiT, oRond piti da
37
bnelo _ ukan, didkacurad uyvardaT xolme
gafuileba. me kide mokleze SevuerTe da rbilad, nela gamoviyvane zadniT da mere movwyvite adgilidan, kaciSvils ar davunaxivarT.
erTxans gareubanSi vitrialeT, moxucebs
vafrTxobdiT gadasasvlelebze da viRac aziats mgoni infarqtic avkideT, mere katebs da
ZaRlebs davdevdiT, magram erTic ver gavitaneT. trasaze ro gavediT, didi araferi moZraoba iyo da gazidan fexi ar amiRia, es Cveni
`durango~ kide makaroniviT Wamda gzas da
sul male qalaqgareT romeliRac kotejebian dasaxlebaSi amovyaviT Tavi. bolos raRac mainc gavitane, kbilebdakreWili, mgoni, finia iyo, kargad ver gavarCie siCqareSi.
mere xis Ziras gogo-biWs vkideT Tvali, didi
xvevna-proStna hqondaT gamarTuli. manqana
movatriale, gzidan gadavedi da zed mivagde.
gadmosvla ver movaswariT, iseTi dafeTebuli gacvivdnen da dawevis Tavi viRas hqonda,
gavifxriweT siciliT.
axla patara moulodneli stumrobis ambavic ar gvawyenda sadme motexil saxlSi,
magari grialiT da mere, Tuki ivargebda ramed, diasaxlisis mimynobazec ar vityodiT
38
uars. xoda boloSi, sul calke, erTi koxta
koteji idga, win kargi movlili gazoniT da
WiSkarze kide (ara, mofiqreba ar ginda?!) yovlad briyvuli warweriT _ samyudro. jer
me gadavedi manqanidan, biWebs vuTxari, moyuCebuliyvnen da ezoSi Sevedi. arc ZaRli hyavdaT,
arc araferi. karze davakakune da xma aravin
gamca, mere zari movZebne da orjer davreke zedized. axla ki fexis xma gavigone, kari pataraze gamoiRo da vxedav _ jaWvzea da viRaca,
axalgazrda qali unda iyos, mekiTxeba: `ra
gnebavT?~ stumrebs naRdad ar elodnen da mec
Zaan, Zaan dayenebuli xmiT veubnebi:
`did bodiSs mogixdiT, qalbatono, udroo
dros ki gawuxebT, magram stumar kacs vacilebdi da ucabedad SeuZlod gaxda, mgoni, gulis
ambavia, iqneba saswrafo gamomaZaxebonoT...~
`telefoni ar gvidgas...~ _ raRac eWvianad
meubneba, _ `gzispira saxlebSi aqvT mxolod~.
kotejis Signidan klap, klap, klap, klap,
klap. raRac xmebi gamodioda, albaT sabeWd
manqanaze Tu ukakunebda viRaca da ucbad kakuni Sewyda da kacis xmam gamosZaxa: `rao, vis
gavaxsendiT?~
39
`RvTis gulisaTvis~, _ veubnebi, _ `sanam
iq Cavirbende, iqneba Wiqa wyali mainc momawodoT _ ase gulwasuli rogor davtovo!..~
jer raRac WoWmanobda TiTqos, mere _
`moicadeTo~, _ miTxra da, etyoba, samzareuloSi gavida, kari arc Cauketavs, jaWvze
datova _ erT ramed Rirs, roca kargad da
wesierad laparaki SegiZlia da Tu araferi
SegeSala, wuTSi Seabam, visac ginda, Tore ise
aba romeli sinatras namReri Ramis ucnobi me
viyavi, cota ufro fxizlad ar yofiliyo.
biWebs vaniSne da Cumad gadmolagdnen manqanidan, niRbebi gaikeTes da zurgSi amomidgnen,
mec kide Cemi Camovifxate, mere britvis tari
frTxilad Sevacure RriWoSi, jaWvi avxseni da
oTxiveni yefa-knaviliT SevjligindiT SigniT.
mSvenieri bude iyo, gemoze mowyobili da Sua
oTaxSi is qali idga, kamfetka, acqvetili mkerdiT, xelSi WiqiT wyali eWira da vifiqre: ara
uSavs, mosasuliereblad marTla gamoadgebameTqi. kuTxeSi kide magidasTan saTvaleebiani
klienti ujda sabeWd manqanas da garSemo grova qaRaldebi eyara. es ukve sul sxva inteligentis rame tipi iyo _ wina jerze ubralo
mkiTxvels movdeT, axla ki namdvili mwerali
ar dagveCiTa! iman kide Zaan, Zaan SeWmuxna Sub40
li da gveubneba: `es ra abavia? rogor bedavT
sxvis saxlSi ase Semovardnas!~ TviTon kide
xmac ukankalebs da cota xelebic. xoda mec
veubnebi: `rais geSinia, brat, raze avardi? Tu
ram ukeTuri grZnoba gidevs Cven mimarT gulSi, Zmurad gTxov _ tempSi amoigde da Sors
moisrole!~ jorji da piti ukve samzareuloSi foTialobdnen, es bnelo ki idga viTom Cestze da im qals miStereboda, yliyvi ega.
`ra aris es?~ _ vkiTxulob xmamaRla da
sabeWdi manqanidan furcels vaZrob.
`mec swored magas gekiTxebiT: r a a r i s
e s? gaeTrieT aqedan, sanam policias gamovuZaxebde!~ amaze p.b. Seli-bnelom erTi ki Caifrutuna, magram quSad gavxede da isev gaijgima.
`wigni unda iyos, ase mgonia~, _ gavagrZele
dinjad, _ `da am wigns Tqven werT. mudam Rrma
mowiwebiT vimsWvalebodi xolme im xalxis
mimarT, wignebis wera rom SeuZliaT, namdvilad~. mere ukve dabeWdili furclebis dastas davxede da saTaurma gamakvirva: meqanikuri forToxali _ ewera zed. `Zaan, Zaan
uazro saTauria~, _ veubnebi, _ `namdvilad.
barem dasaqoqi forToxali dagerqmiaT~.
41
mere xelSi rom meWira, im furclidan daviwye kiTxva _ xmamaRla, qadagebasaviT mZimed
da sazeimod: `...yovelgvari mcdeloba, Tavs
movaxvioT adamians _ arsebas mzardsa da
RvTis bageebze sitkboebis SesaZlo momtans
_ Tavs movaxvioT-meTqi kanonebi da is pirobebi, meqanikuri qmnilebisaTvis rom ufroa
Sesaferisi, amis winaaRmdeg mivmarTav me kalams _ Cems erTaderT maxvils...~ oRond es
ukve CemTvisac metismeti iyo, bnelos kide
raRa gaaCerebda, iqve Cajda da morTo pruwuni. sxva ra damrCenoda, daviwye TiTo-TiTod,
furcel-furcel xeva da fxrewa da fexiT
taqts vayolebdi bnelos pruwuns da qaRaldis fxrawanis xmas. es Cemis mwerali ki mTlad usmeno aRmoCnda, giJiviT meca da mTeli
koncerti CagviSala da daisaja kidec: Sig kakal gulSi nawyenma bnelom jer kargad mosdo
gverdidan, mere erTi-ori pirdapiric dauqanava cxvir-pirSi da xxrraW _ waskda RvinowiTeli Zmari Cven Zma mwerals da afrqvia mSvenier naz xaliCas da qaRaldis TeTr naglejebs wiTel wveTebad!
mTeli es xani misi turfa gayinuliviT
idga, marto maSin wamoixavla raRaca, bnelom ro muStebi aamuSava da swored am dros
42
piti da jorjic gamoCndnen, orive madianad
ilukmeboda da erTs mgoni Semwvari barkali
daeTria da meores kide _ kremiani namcxvari.
ai amasac ver vitan _ bacnebiviT ro iqcevian xolme da an ra Toxlaoba autydaT, Tan
es TiTebis kremiT gawepva da xorcis kbilebiT gleja raRa ubedurebaa. geyoT Tqvlefa,
_ veubnebi da es kaci ise dasviT, yvelafers
xedavdes da arc xeli ar SegviSalos-meTqi.
mwerals Camsxvreuli saTvale cal yunwze
ekida da saxe kide marTla mwife dabeJil
forToxals miugavda. `kargi xar, bnelo~,
_ veubnebi, _ `axla erTi es mZime saqmec
dagvrCa mosalevi da RmerTma mogvces gamarjveba~. xoda bnelo im qals eca, magra daiTria da Zaan moxerxebulad wakuza divanze.
CemTvis mosaxerxeblad-meTqi, _ unda meTqva
_ Torem TviTon ise daTvurad gadaugrixa
xelebi, lamis saxsarSi amougdo, is kide
gemrielad kioda oTx meoTxedze da biWebic viTom moTqmiT ayolebdnen, mec britviT
taqtSi nela davuWeri kaba, jer _ qveviT,
mere _ zeviT da fexebic mSvenieri gamoaCnda
da kertebi xom mkvrivi, mkvrivi, ukeTesi ar
ginda, mTlad gogoSkasi da mere Cavixseni
nela, auCqareblad da Tan erTi xmac kide
Semogvemata _ is Cveni Zma raRacis mweralic
43
cxvirpirdaTeTqvili bRaoda da mainc kide
iqaCeboda, magram jorji da piti iq ar iyvnen
da ro Sevude mTeli oqtaviT, maRla avarda
ucbad soprano...
Cemsas movrCi da mere bnelos jeric dadga
da TavpatiJi ar daudvia, Cemi daxmarebac ki
ar dasWirvebia mag behemoTs. mere adgilebi
gavcvaleT _ me da bnelo mwerals davudeqiT, Tumca ukve aRarafris Tavi aRar hqonda
da marto raRac binZur sityvebs Clifinebda
Camtvreuli kbilebidan da bodialobda raRacas, TiTqo TviTonac rZis barSi egulava
kargad da axla jorjo da piti Seudgnen
muyaiTad saqmes.
bolo-bolo davSuSdiT, magram TiTqo raRac boRma da zizRic Semogvawva uceb da daverieT, rac ki ram dasamtvrevi iyo, araferi
gadagvirCa mgoni da bnelom kide mainc Tavisi qna da buxarSi moSarda _ ase danTebuls
ver davtoveb, xanZari iciso da erTi piroba
xaliCazec apirebda Cajdomas _ amdeni qaRaldi yria uxmario, _ oRond me avuyvirdi:
morCi bazars da saZaglobebs-meTqi da karSi
gavcvivdiT yvelani. mwerali da misi qali
iatakze eyarnen uZravad, magram eg araferi _
cocxlebi xom iyvnen.
44
3.
manqanaSi CaveyareniT da axla me davjeqi ukan
_ raRac gadaRlilad vgrZnobdi Tavs, amdeni
davidarabis mere. saWes jorji-biWi miujda da
gavubereT qalaqisaken, gzadagza kide or-sam
raRac patara cxovels gadavuareT, magram marcxi araferi mogvsvlia. eg iyo, zed sanapiroze
benzins daenZra, Cvenma `durangom~ erTi WleqianiviT Caaxvela da gaCerda. axla saqme is iyo,
iqve dagvegdo da transportze gadavmjdariyaviT, Tu ar dagvzareboda da pirdapir mdinareSi gadagveSva kargi, gemrieli tyapanis gasagonad. eg mainc ukeTesi varianti iyo da siCqaridan amovagdeT, cxviri moajirisken vuqeniT
da mere mivaweqiT oTxive, iq patara daqanebac
iyo da SedRliza parapeti da lamazad, SxlapaniT CaeSva didi qalaqis narecxiT ayrolebul wyalSi. `kargad, Cveni Zma!~ _ miaZaxa
jorjim da iqiT wavediT, metros warwera rom
cimcimebda. iq ki ukve yvelani wesierad viqceodiT, bileTebic aviReT da bnelos imdeni
xurda fuli morCa, saTamaSo avtomatebidan
erTi ar gamogvitovebia da Rarib-RatakTa da
maTxovarTa gasakiTxadac ki gveyofoda, magram
am dros aseT migdebul sadgurze sanTliT ro
eZebo, erTsac ver ipovi.
45
male vagonic Camodga, kaciSvili ar iyo Sig
da mTeli samwuT-naxevari ra unda gvekeTebina,
mivdeqiT da saxelmwifo qonebas vaniavebdiT _
cota skamebi davWeriT, pitma saxeluri moaZro raRacas, bnelom Tavisi jaWvi mosdo fanjaras da natexebma gemrielad gaielves gareT,
sibneleSi, magram aseTi Sinaarsiani gviani
saRamos mere cota gadaviwviT, etyoba, da Tavi
didad aRar gamogvidvia. marto bnelo daxtoda aqeT-iqiT da Wyvitinebda aCaCul-daCaCuli
da saxegaoflili da yvelaze ufro swored es
maRizianebda xolme, Zmebo. centrSi amovediT
da isev `faqizoSi~ vdurTeT Tavi, Tumca yvelas ukve nanunebi gvepareboda da SigadaSig
kidec vamTqnarebdiTsaviT _ es dilauTenia
adgomebi da skola iyo, ro gvspobda mozardebs. xalxi axla aq kide meti iyo, is Cveni gaTiSulic iqve ijda, oRond ukve aRarafers aRar
dudRunebda _ mTlad gadafiTreboda saxe da
gamometyvelebac kacis ki ara, nivTisa hqonda,
RmerTmani, ukve mesame Tu meoTxe krugze iqneboda gasuli da amden xans Tu apirebda gaRma
yofnas, erCivna calke kabina aeRo _ aseT adgilas kunZiviT ro daegdebi, ra ici, ramdeni
oxeria _ an jibes amogisufTavebs vinme an uaressac gizams. didi ki araferi, ha da ha erTi
wagiTaqon da skamidan magidis qveS gikran Tavi
46
_ fexebis Sesawyobad; namdvil garTobas ki ar
daganebeben _ yvelam icoda, aseT barebSi orisami oylayi yovelTvis ijda sadme da fulsac
swored imaSi uxdidnen, areuloba araferi
momxdariyo. bnelomac mxolod erTi dRliza
gverdSi, kedelTan miagdo da mis adgilze daeZneyva xvneSiT, magram imas ra _ suli da sxeuli gayofili hqonda da yvela SegrZneba kide
calke elaga...
Tineijerebi ukve yvela gakrefiliyo baridan, axla ufro vzrosli xalxi usxda magidebs da Cacmulobaze etyobodaT, msaxiobebi
unda yofiliyvnen _ telestudiac aqve iyo,
kuTxeSi. qalebs cocxali, raRacnairad metyveli saxeebi hqondaT, kargad daRebili
tuCebi da yovel gacinebaze Cawikwikebul kiWebs aCendnen da fexs fexze ise gadaidebdnen
xolme, Tvali zed dagrCeboda. laparakobdnen,
daobdnen raRacaze da RmerTmani, Zmebo, es
bilwi dampali samyaro sul ar adardebdaT. am
dros diskic CaTavda (joni Jivago dagvCxaoda
Tavis raRaca imis gamo dakargul siyvarulze) da sanam avtomati axals gauSvebda, uceb
Camovardnil siCumeSi yvelam dauwia xmas da
erTma qalma _ isic msaxiobebSi ijda _ raRac waiRiRina TiTqos magaliTisTvis, TiTqos
47
razec laparakobdnen, imaSi CarTo, sul taqtnaxevari iqneboda, magram, Zmebo, esec meti
iyo CemTvis _ TiTqos raRac ucxo Citi Semofrinda rZis barSi da me ki damburZgla da xvlikebma damirbines zurgze: fridrih giterfensteris operidan iyo _ Das Bettzeug1* hqvia
da swored is adgili, Zmebo, yelgamoRadruli
rom xrialebs sikvdilis win _ `Cemive bedis
Sesaxvedrad...~
magram kacs ro bnelos Segarqmeven, ra mogekiTxeba. musika da xmauri magisTvis erTi
iyo da uxmauro musika kide _ umi xorci.
xoda am briyvs ro Tavisi ar eqna, ise ra gaaCerebda da wamoxta, mopruwa tuCebi, Tvalebi
miblita, xelebi daiwyo mkerdze da, viTom
grZnobebSi gadavardnili, axvixvinda cxeniviT. mere pirgaxeuli da Zaan, Zaan kmayofili
daebertya adgilze. ai maSin megona, sicxe
momca-meTqi, TvalebSi sul sisxlisferi
filtrebi Camidga da veubnebi xmadabla,
wynarad: `briyvo, dampalo, briyvo, nabiWvaro...~ mere gadavixare da mokleze mivakere
tuCebSi. gonze ver movida, iseve gaxeuli
darCa piri da sisxli moiwminda marto da
xelze ro daixeda, mTlad gamoqliavda da
1
48
sabangobani, anu loginis aqsesuarebi igulisxmeba.
debiliviT mekiTxeba: `rato?..~ bevrs aravis daunaxavs, rac vqeni da Tu vinmem Tvali
Semaswro, raSi adardebdaT. amasobaSi musika
CairTo isev da axla eleqtrogitarebis JRrials mihqonda iqauroba. `imito da amito.
briyvi xar da gauzrdeli da xalxSi gvarcxven~, _ veubnebi, _ `asea, Zmao Cemo, da ki nu
gewyineba~. bnelom kide Tvalebi mowkura da
avad ise waiburtyuna: `araferi. Seni Zma me
aRara var da arc viqnebi. geyo~. Tan cxvirsaxociT iwmendda sisxls da cota gakvirvebuli dahyurebda, TiTqo misi ki ara, viRac
sxvisi iyo. im qals kide araferi SeumCnevia,
mgoni, arc ki gaugonia araferi da kacma ro
Tqvas, marto me damaTxliSa nervebi am briyvma. `hoda, Zalianac kargi, Tu geyo~, _
veubnebi _ `awi daimaxsovreb da Zmobaze kide
sxva dros visporoT~. da uceb jorji-biWi
ar gamovida sityviT? Tan raRac ise ucnaurad Tqva, sxvanairad, tempSi, misken Sevtrialdi: `kargi, ar gvinda axla...~ `daica~, _
veubnebi _ `jer gavarkvioT. mTeli es ambavi bnelom atexa da xo ar SeiZleba, mTeli
cxovreba bavSviviT veloliaoT. kaci ro rames miqaravs, Tundac pataras da uWkuod, da
Zmakacs raRacaSi gautexavs, cota mainc unda
moxvdes; da mixvdes~. bnelo kide isev sisxls
49
iwmends da Tavisas burtyunebs, oRond ukve
xmamaRla da mourideblad: `ara, mainc rasaa,
ro prikazobs da mirtyams, ra magis Sestiorka me var... erTi Tu movde jaWvi, mere meyolos!~
`cota frTxilad, Zmao!~ _ veubnebi _ `sityvebs SerCeva unda, Zmao, maS~.
`maS, maS, sul Sen Wkuaze vivli da xmas
rogor amoviReb da roca ginda, maSin momdeb,
Senma mzem! priCinaze Tu wavida, swored me maq
da roca ginda, ginda daniT, ginda britviT
da ginda jaWviT, saca ginda da mere vilaparakoT!~
`dana iyos~, _ veubnebi Semparavad _ `roca
Sen ityvi.~
aq kide piti Caeria da albaT drozec:
`maicaT axla, es ra laparakia _ dacxebT aq
erTmaneTs da mere sxvebis saRadao gavxdebiT...
azrze modiT, ukve isedac levad gviyureben~.
`yvelam Tavisi adgili unda icodes~, _
veubnebi _ `sworea?~
`daica, daica~, _ isev CaerTo jorji-biWi
50
_ `es raRac axalia. pirvelad mesmis es raRaca adgilebze dasma~.
`ici ra, aleks~, _ axla piti meubneba, _
`mec Zaan gamikvirda. sadauri wesia, ase gametebiT urtya megobars da Tanac xalxSi. iqneba
da marTla SeeSala raRaca da Zaan gagityda,
magram mainc... xom ici, yvela ambavSi pativs
gcem, magram, CvenSi iyos da, eg ro CemTvis geqna, me, liCnad, ar SegarCendi... es ise, sityvaze
vambob~, _ Tqva da cxvir-piri isev rZian WiqaSi durTa.
ukve vgrZnobdi, boRma mawveboda, magram ar
mindoda, SememCnia da wynarad, ise vekiTxebi:
`Cven ambavSi disciplinaa mTavari, egrea?~
erTs ar gauRia xma, Tavic ki aravis dauqnevia.
axla ufro gavRiziandi da kide ufro wynarad
da mSvidad vekiTxebi: `yvelani Zmakacebi varT,
magram viRaca unda ufrosobdes briaJkaSi,
viRacis sityva unda gadiodes _ ulaparakod,
sworea? swore var-meTqi?~ erTma Tavi damiqnia TiTqos, meorem _ TiTqos meTanxmebao _
daidudRuna raRaca da uceb bnelom Tqva dawyobilad da gasagebad:
`egrea, swore xar. dRes cota zedmeti mo51
gvivida, gadaviRaleT ra, etyoba. movrCeT bazars. axla nanunebi gvinda da xval yvelaferi
kargad iqneba~.
amaze ki atexa orivem Tavebis kanturi da
SvebiT amoisunTqa, magram me Zaan gamikvirda
da simarTle giTxraT, magra damaeWva bnelos
am ucabedad dabrZenebam.
`unda gamigo, bnelo~, _ veubnebi, _ `giJi
vxdebi xolme, vinme ro musikis dros CaerTveba. aviwevi xolme Wkuidan.~
`kargi, gveyo exla amaze. erTi TiSi Zili
gvinda axla yvelas.~
im ormac isev daakantura Tavebi, namdvilad
gvindao.
„aba avibargeT. xandaxan bneloc ityvis
Wkvianurs... Tu dRisiT-mzisiT Cveni gzebi
arsad Seiyara, Zmebo, xval imave dros da imave
alagas vikribebiT, mosula?~
`me liCnad mawyobs~, _ Tqva jorjma. pitma
isev Tavi daaqnia mxolod.
„Tu Semagvianda~, _ Tqva bnelom, _ `pirve52
li-meoreze gaiTvaleT da sanam boloSi gaxvalT, kide mogiswrebT. Tu vinme momRerali
gogo naxoT sadme, Tqven iciT, ar gauSvaT xelidan!~ _ Tqva da aroxroxda, etyoba, sakuTari iazvobiT Zaan naamebi.
Cvenc daviSaleT, yvela Tav-Tavis mxares wavida da me kide konstituciis aRmarTs Sevuyevi.
iq, sul boloSi, mosaxvevTan, is ylinji maRlivi Senoba idga _ N18a, sadac Cemebi cxovrobdnen. yoveli SemTxvevisaTvis samarTebeli
gaxsnili medo jibeSi _ ra ici, bilibois
Saikidan ar gadavyrodi vinmes an romelime
grupas rame ver gaeyo da zed Cemi saxlis win
ar gaemarTa boi... siwynare iyo, marto viRac puWura egdo iqve, kuTxeSi, karga magra
daserili da wkmutunebda. iqve kide qalis
dafxrewili sacvlebi eyara, etyoba, cxel
gulze waevloT viRacisTvis xeli.
sadarbazo farTo gvqonda, Zaan farTo,
kacma ar icis, risTvis. kedlebi kide sul
freskebiT moexataT, qalaqis sabWos dakveTiT:
Camosxmultaniani SiSlikana qalebi da kacebi
_ ase vTqvaT, antikuri qandakebebis stilSi,
dazgebTan Tu raRac sameurneo manqanebTan
amayad mdgomni, Zaan SemarTulebi, sfinqsebi53
viT iyurebodnen sadRac mousavleTSi. oRond
amaRlebuli xelovnebis am daucvel nimuSebs
ukve dastyoboda arasrulwlovani vandalebis
xeli: flomasterebiT da aerozolis balonebiT fexebs Soris ra ar miedRabnaT: kacebisTvis ulvaSebi miexataT, qalebis gawvdil xelebSi xo raRa ar CaedoT viTom; yovelgvar
binZur da garyvnil warwerebs kide, viTomc
maTi vaJkacurad da mTeli SegnebiT mokumuli
tuCebidan rom gamodioda, Tvla ar hqonda _
saaTis naxevari mainc dagWirdeboda yvelas wasakiTxad.
liftSi aRarc Sevsulvar _ viRaca em-jepe-s rkinis kari CamoeRo da iqauroba erTianad
daebardakebina. RmerTmani, xalxs saqme ara aq.
daRlil-daqanculi da nervebmoSlili avblayundi meaTe sarTulze da axla marto musika Tu
gamisworebda xasiaTs, Tvalwin sul is artistka medga, rZis barSi rom waiRiRina. etyoba, iman
amagdo da, Zmebo, me axla grZnobebis Rreoba
menatreboda da verc moviklebdi am siamovnebas, vidre Zilisguda morfevsi ar Camirtyamda
beWeds mis saufloSi gadasasvlelad.
gasaRebi Cemi mqonda da mudam uxmaurod
Sevdiodi Cvens wynar, dakuwkuwebul binaSi.
54
ded-mama am dros Sua sizmrebSi iyo xolme,
magram samzareuloSi patara magidaze veCnad
mxvdeboda mzrunveli xeliT gawyobili rame
saToxlavi _ an moxarSuli xorcis naWeri
maioneziT, an yveliani buterbrodi da Wiqa
rZe, aucileblad. hu-huu! Cveulebrivi rZe,
Zmebo _ yovelgvari sintemeskebisa da drenqromebis gareSe da dedos xo azradac ar
gauvlida, ra grZnoba miCndeboda am RvTisnieri cxovelisagan gamowvelili produqtis
danaxvaze...
karga moSivebuli ki vyofilvar, namceci ar
damitovebia da macivridan kide raRac namcxvaric daviTrie. mere tualetSi Seviare patara
saqmeze, kbilebic gamovixexe (eg arasodes maviwydeboda) da Cems soroSi Sevikete. tansacmeli ki iqve mivyare, noxze, aba milagebis Tavi
vis hqonda da dediSobila gaviSote loginze
_ aq ukve Cems samyaroSi viyavi da kaci ar myavda gamkiTxavi. cota xani ase viweqi, kedelze
Camokonwialebul raRac vimpelebs da sigelebs Sevyurebdi da suleliviT mecineboda.
skolis banakis mosagonari iyo: jgufi alfa,
lurji kepebi, viRaca imis sax. IV razmi... ra
vici, raRas ar igonebdnen. mere erTmaneTs gvajibrebdnen viTom, Signakravebi.
55
Cemi siamaye _ oTxarxiani kvadrafoni loginTan medga, diskebis Taro kide _ mis zemoT,
xelis gawvdenaze. dinamikebi mudam gaSlili
mqonda: ori _ iatakze aqeT-iqidan da oric
Werze ekida daxrili kuTxiT da iseTi grZnoba miCndeboda xolme, TiTqo Sig Suagul
orkestrSi vijeqi. ojaxma Wkua iswavla da
aseT dros karze aRar mibraxunebdnen, es Seni
musika tvins gviburRavso. Zilis abebis ylapva daiwyes da axla ukve miRebulic eqnebodaT
sruli doza da Zalianac kargi _ ukve vicodi, riTac damewyo: jefri plotusis erTi
axali saviolino koncerti mqonda, odiseus
qorilosisa da mekonis (eg StatebSia) filarmoniis orkestris SesrulebiT. konvertidan
gamoviRe frTxilad, frTxiladve davde, avtomatikze davayene da velodebi.
garRveuli Rrublebidan Camoqceul cis
naTels hgavda, Zmebo, Tuki ginaxavT es odesme
da me ki viweqi SiSveli, WerqveS, TvaldaxuWuli da pirRia; xmebi TiTqos talRebad
gadamdioda sxeulze da netarebaSi daxrCobis meSinoda TiTqos. sadRac zurgs ukan
trombonebi bajaRlo oqrosfrad uberavdnen, sayvirebis xma gamdnari vercxlis enebad
iklakneboda Cems Tavs zemoT da udarnikis
56
TefSebis wkaruni tvinSi naperwklebad gamdigamomdioda. yovelgvar netarebaze unetaresi
SegrZneba iyo da mere sadRac, sxva simebianebisagan moSorebiT, CamoiRvara violinos
xma _ Zlierdeboda, sustdeboda, win da ukan,
zeviT da qveviT adi-Cadioda, obobasaviT raRac Cardaxs qsovda Cemi loginis Tavze; mere
fleita da klarnetic gamoZvrnen, gamlRvali spilenZis sqel fafaSi dasrialebdnen
platinisagan gamoWedili gvelebiviT, me ki
anaorTqlSi davcuravdi TiTqos, sakuTar
sxeuls mowyvetili, da vxedavdi imas, rasac
verc erTi sintemeskiT gamoZaxebuli RmerTi
ver miCvenebda _ uamravi kaci da qali, sul
sxvadasxva xnis, aqeT-iqiT miyril-moyrilebi
gahkiodnen da Svelas mTxovdnen, me kide giJiviT vicinodi da Sipebiani fexsacmelebiT
davalajebdi saxidan saxeze da nela-nela,
xtunva-xtunviT mivdiodi iq, sadac kedelze
gakruli kabaSemofleTili gogoebi Wyiodnen
da rom mivadeqi saTiTaod, swored am dros avarda finalis tutti da maSin gavasxi, ucabedad
gavTavisufldi, sakuTar sxeuls davubrundi
da diskic swored am dros CaTavda.
mere mocartis `iupiteri~ davde da axla
sxva suraTebi da saxeebi damidga Tvalwin, ma57
gram vicodi, mere momindeboda raRac Zalian
Zveli, Zlieri da mkveTri, wawyobili xmebiT,
da bolosTvis movitove is erTi _ `branderburguli koncertebis~ albomidan, iq sul
saSualo da dabal registrebSi mirekaven
simebianebi. vusmendi da ratomRac gamaxsenda,
gadafxrewil Tavfurcelze rom ewera im Cemis
mwerals im Tavis samyofelSi Tu samyudroSi
_ meqanikuri forToxali. vusmendi beber germanel maister biurgers da TiTqos
axla vxvdebodi, risi Tqmac undoda amiT da
isev mominda iq mibruneba, oRond axla sul
marto da yvelafris Tavidan datrialeba,
oRond axla ufro gemoze da auCqareblad...
4.
meore dRes, sadRac saaTis rvaze ki gamomeRviZa, magram ise viyavi dabamburebuli,
Tavic ver avwie baliSidan da, meTqi, erTi-ori
saaTi kide wavuZineb da mere avdgebi wynarad,
aqafebul vanaSi viWyumpalaveb, mSvidad da
wesierad, neba-neba Cavicvam, sauzmesac Cem
Wkuaze movimzadeb da gazeTsac gadavxedav; Tu
survili gamiCnda, iqneb skolaSic gaviaro _
vnaxo erTi, ra yria swavlaSi. mesmoda, kedlis iqiT ras farTifurTobda mamaCemi, sam58
saxurSi mieCqareboda. sawyals, mgoni, marTla jera, ro uimisod saqme ar gakeTdeba. mere
karic gaijaxuna da ukve vicodi, axla dedo
damikakunebda frTxilad da SemomZaxebda:
`mecxre saaTi daiwyo, Svilo, isev ar dagagviandes~. xoda, sanam xmas amoiRebda, TviTon gavZaxe: raRac Tavi mtkivasaviT da cota
Zils gavigrZeleb-meTqi. kars ukan amoioxres
TiTqos da SemeSvnen. ase jobia. axla dedoc
gabakundeba _ sayovelTao kanoniT yvela zrdasruli, vinc ki avad araa an Cvili ara hyavs mosavleli, droze unda gamocxaddes samsaxurSi. is kide romeliRac did maRaziaSi
muSaobda da konservebs da paketis Cais Tu
raRac amisTana sazizRrobebs yidda dilidan
saRamomde. gavigone, samzareuloSi rom saqmianobda raRacas da mere derefanSi gavida,
palto CamoiRo albaT da mainc ver moiTmina,
kide Semexmiana wasvlis win: `Svilo, mivdivar
da sauzme gazze Semogidgi, SeaTbe~. magram me
ukve gaRma gavdiodi saZileTSi da xma aRar
gamiRia.
mere kide iseTi rame mezmana, ro mcodnoda,
Tvalsac ar movxuWavdi, Zmebo: jer iyo da
jorji-biWi dameCiTa, Zaan daberebuli da gamkacrebuli, sul disciplinasa da kanonmor59
Cilebaze laparakobda, mere isic daamata: vinc
sityvas Semomibrunebs, kargi dRe ar daadgebao;
me kide viRac sxva biWebTan erTad mwkrivSi videqi viTom da yvelani sul erTsa da imaves gaviZaxodiT: `diax ser~, _ `ara, ser!~ da bolos kai
saldaTebiviT vesalmebodiT yvelani. kargad ro
davakvirdi, mxrebze pagonebi davunaxe, zed raRac varskvlavebiT da, saerTodac, ise iqceoda,
TiTqo marTla didi ram Cini iyo. mere kide Cveni bnelo gamoeWima win, jaWvis qneviT miesalma da me ro mkida Tvali, lamis iqve CaixrCo
siciliT. jorji-biWmac TiTqos axlaRa daminaxao, warbebi moquSa, TiTi Cemken gamoiSvira
da _ `es kaci ratoa uformodo?~ _ ikiTxa.
amis gagonebaze kinaRam Cemi damemarTa, ar mcemoT, Zmebo-meTqi, movrTe yvirili da davgaze,
magram bnelo gamomenTo ukan, jaWvs iqnevda da
yovel mortymaze TiTqo deni mivlida tanSi da
eleqtrozaris bzuili ismoda saidanRac.
feTianiviT wamovxti, guls sul bagabugi
gaudioda, am dros kide karze marTla rekda
zari da mixmobda gauTaveblad. jer vifiqre,
ar gaval, viTomc sul ara var-meTqi saxlSi,
magram es bzzzz aRar gaTavda da bolos xmac
gavigone: `aleks, morCi mag damalobanas, vici
saxlSi xar!~
60
imwamsve mivxvdi, vinc iqneboda _ gamasworebeli skolidan gadmoyvanilTa zedamxedveli,
vinme platon deltoidi (im beber uilis kide
ro kiTxo _ raa saxelio...) _ da raRa meqna,
magas egre advilad ras moicilebdi Tavidan,
kibo iyo namdvili da ariqa, iqneba gadagviwvaT
eg zari-meTqi, _ mivaZaxe, Tan viTom Zaan natanji xmiT. mere karada gamovaRe, Cemi drakonebiani kimono Semovicvi, fexebi bewvian faCuCebSi
vtuce, qoCor-buCqic Camovifarcxe cota da,
Cemi Rrma rwmeniT, sakmarisad gavemzade uf. p.
deltoidis dasaxvedrad.
kari gavuRe da isic Semoblayunda: Cia,
galeuli, ganuyreli Zveli SlapiT Tavze da
Tvalebi sul aqeT-iqiT gaurboda, quCis bacanasaviT.
`maS, aleks Cemo~, _ meubneba _ `es wuTia dedaSens velaparake, namdvilad. miTxra,
TiTqos sadRac raRac wamogtkivda Turme da
verc skolaSi veRar wasulxar.~
`autanlad mtkiva Tavi, ser, namdvilad~,
_ veubnebi im Cemi dayenebuli xmiT, _ `dRis
meore naxevramde Tu ar gamiara, eqims gamoviZaxeb.~
61
`ras ambob, Cemi biWi, rogorme saRamomde
moiTmine da mere TavisiT gagivlis, namdvilad.
Ramis pirs Tavi sul sxvanairad giwyebs xolme
muSaobas, egre araa? daje, ras udgexar~, _
ise meubneba es Cemisa, TiTqos me viyo misuli
masTan stumrad. TviTon kide mamaCemis sayvarel kresloSi gamoiWima da mohyva Tavis kanturs. Tan Tvals ar macilebs.
`Wiqa Cais xom ar isurvebdiT, ser?~
`sadaa dro...~ _ meubneba Tavis kanturiT
_ `Cais dasalevad mcalia?~ _ Tan fexs fexze
idebs da zis ase fexifexgadadebuli, Tavkantura da dronakluli. magas Tu vuyure, kai
daxli damidgeba. namdvilad.
`ras mivawero Tqveni moulodneli viziti,
ser? moxda rame?~
`ra unda momxdariyo?~ _ uceb moisxipa
Rimili da gamomxeda eWvianad, mere mzera
gaSlil gazeTze gadaitana, iq kide erTi SxvarTis foto iyo, rac ecva, ufro uCenda, vidre ufaravda rames da qveS warwera _ viRaca
mTeli grZnobiT gepatiJebodaT adriatikis
mzian sanapiroze. bn-ma deltoidma didroni
nerwyvi gadaylapa, erTxel kide daalivera
62
reklama da TiTqo gamoerkvao, axla aqeT Semomitia: `moxda, ar moxda _ eg Senze ukeT
vin unda icodes, aleks Cemo, da Tuki marTla
moxda rame, gijobs droze gamando. xom ici,
rom Cavarde, Cem meti xelis SemSvelebeli
kaci ar geyoleba da, vaiTu, imisTana alagas
Cagayudon, gamasworebeli skola sanatrel
mogonebad dagrCes... mec kidev Tavze aravin
gadamisvams xels da sakuTari Tavi Tu ar gebraleba, me Semicode, oriode dRis sicocxle
damrCenia da isic SenisTanebze zrunvas unda
Sevalio!~
`ras brZanebT~, _ veubnebi, _ `sanimuSod viqcevi, mowmedac ki aravis gamovuZaxivar
policiaSi.~
`SeeSvi maseT laparaks, aleks Cemo~, _
meubneba b-ni deltoidi, _ `rom gamogiZaxeben, mere gvian iqneba, Tu veraferze wagaswres,
es kide ar niSnavs, rom arc araferi Cagidenia
_ ase araa, Cemi biWi? age, guSin RamiT didi
dakadaka yofila ubanSi, danebis trialiTa da
jaWvebis qneviT. viRaca sqel-sqeli ymawvilis
megobari kide saavadmyofoSi moxvda, raRac
ucnauri iaraRiT daserili. Seni saxeli uxsenebia. namdvilad. zogierTi Seni Zmakacic,
gvarebs ar davasaxeleb, saqmeSi gadioda Turme.
63
ase amboben. xmebi dadis. ara, Tavs aravin debs
da pirze aravin dagadgeba, magram erTxel Tu
ieWves... me ki, RmerTmani, erTaderTi var etyoba am mZime seniT daavadebul sazogadoebaSi,
vinc marTla mowadinebulia, gzaze dagayenos
rogorme.~
`amas arasodes dagiviwyebT, ser~, _ veubnebi, _ `namdvilad~. `ki, rogor ara _ magis
imediT midgas suli.~ _ Caicina p. deltoidma
da mere uceb marTla seriozulad, raRaca
sevdianadac ki CamekiTxa _ `ara, mainc ra ubedureba gWirT aseTi, ar metyvi? TiTqmis saukunea, am problemas vswavlobT da misxalic
ver gagvirkvevia veraferi. ager Sen TviTon ra
gaklia: sakuTari oTaxi, sanimuSo, mosiyvarule mSoblebi, arc Wkua-gonebaze xar mwyralad da arc SesaxedaobiT dagCagra RmerTma
_ ra eSmaki Segijdeba xolme?~
`RmerTmani, ser, arc vici, ra vifiqro _
davaSave rame?~
`mec manda var _ Cveni angariSiT, swored
axla dagidgeba yvelaze saxifaTo periodi da
amitomac gmoZRvrav, Svilo aleks, frTxilad
iyavi, cdunebas ar ahyve da rame cud ambavSi
64
ar gaexvio oTxive TaTiT. naTlad da gasagebad
vlaparakob?~
`uRrublo casaviT naTlad da gamravlebis
tabulasaviT gasagebad, ser! da, saerTod, ser
_ Cemi imedi gqondeT, swor gzas vadgavar, namdvilad!~ _ vTqvi da gamarjvebuli skautiviT
gavuRime _ gulRiad da gulubryvilod.
bolo-bolo gavistumre eg skolis virTxa,
magram mere, naRd Cefirs rom vikeTebdi CemTvis, gulSi gamkenwla uf. p. deltoidis moTqmam _ ase da ise vwuxvarT da vSiSobTo. ara,
imas ki ar vambob, TiTqos marTla Tavi Semacoda mag briyvma _ kargia Tu cudi, mainc Cemi
saqmea mTeli es cema-tyepa, britvis triali
da Caxda-wamocmebi da Tu Cavvardi da Camayudes, sxva kaci ar iqneba amaSi damnaSave. mere
kide mec gamoval sityvaSi da swored ase movaxseneb sakuTar Tavs: `mkacri da samarTliania
es ganaCeni, batono Cemo, da Sevecdebi kidec,
met-naklebad Wkua viswavlo; xolo roca isev
Tavisufali viqnebi, mTeli Cemi darCenili
sicocxle, sanam visime dana momiRebdes bolos bnel quCaSi anda trasaze amotrialebul manqanaSi mipovidnen daZvalrbilebuls,
imaze vifiqreb, rodisme kidev ar Cavuvarde
65
amaT xelSi!~ aba TavSi muStebis cemas xom ar
movyvebi da Zaxils _ mivxvdi, ra cudi biWic
vyofilvar da awi me vici, gamovswordebi ki
ara, mTlad TiTiT saCvenebeli gavxdebi-meTqi?!
mTeli es tvinis Wyleta da layafi raRac
`socialur fesvebze~ da `borotebis gamomwvev mizezebze~ kide Sayiradac ara Rirs. jer
sikeTis gamomwvevi mizezisaTvis ver miugniaT
da ucbad borotebis saTaveebs ar dauwyes Zebna? viTomda rao, Tu vinmes siamovnebs da Zaan
dobri rames akeTebs, RmerTma xeli moumarTos _ vuSli rames? iyos da isiamovnos, meti
dardi ara maq, fexs Tu waitexavs sadme da me
Tu swored amis sapirispiro ambavi misworebs,
me raRaze unda miCmaxebdnen saqmes? imito xo
ara, rom boroti mxolod pirovneba SeiZleba
iyos da es Tvisebac briyvuli gulmodginebiT
ki ara aq gamomuSavebuli _ RmerTma misca.
Cmori kide borotebis gagebaSi araa, sibriyve
SeiZleba Caidinos da nervebi dagaTxliSos,
Torem ise ra _ borotebis Tavi sada aq da
mTavroba iqneba Tu sasamarTlo, Tu skola _
yvela pirovnebis winaaRmdegia da mxolod amitom iqaCebian Tavisi WkuiT viTom borotebis
win aRsadgomad. gana mTeli es didi ambebi imitomac ar xdeboda qveyanaze, rom patar-patara
pirovnebebi yovelTvis ebrZodnen am did-did
66
gvel-veSapebs? marTla, gekiTxebiT, Zmebo, _
ar vRadaob... oRond Tu me rame iseTs Cavdivar,
rac amaT ar moswonT, amas arc jibrze vSvebi
da arc gveleSapebTan mebrZoli mgonia Tavi _
ase mevaseba, morCa da gaTavda.
mere amaze gamecina da Cais ro vsvamdi, maSinac sul mecineboda da marto Cems fiqrebze
ki ara, ager gazeTSic igive weria: dabidubi
_ aq, Zaladoba _ iq, bankis gaZarcva Tu viRac fexburTelebis muqara _ Tu xelfass ar
mogvimateben, sulac ar gavalT moedanze am
SabaTso. esenic Zaan cudi biWebi unda iyvnen,
namdvilad. mere kide aTasi sisulele, vis ra
ideebi ar awuxebs, RmerTmani, da erTi didi
statia Tanamedrove axalgazrdobis problemebze. misi damweric kai didi Wkuis kolofi unda iyos: mSoblebis uyuradRebobao,
skolaSi namdvili aRmzrdelebis naklebobao,
saxelmZRvaneloebSi carieli sityvebis raxaruxiao da moswavleebi kide maswavleblebs
Tavze asxedano. sicilisagan kinaRam ylupi
gadamcda yelSi. ramdeni gazeTs xelSi aviReb,
sul raRacas vnaxulob xolme, egeni ro `Tanamedrove axalgazrdobas~ eZaxian, imaze. sul
erTsa da imaves qaqaneben da sul ise, TiTqos
raRac axals aRmoaCenen xolme. marto erTi
67
momewona _ viRaca mRvdlis dawerili iyo, fotoze sayelo buldogiviT qonda wayronWili
da amtkicebda, sul eSmas oinebia, umanko sulebs epatroneba da amaze yvelam unda vagoT
pasuxi, Cven kide bombebs vakeTebT da jars vamravlebT da politikur diskusiebSi vflangavT droso. mokled, kai balamuta vinme iyo,
RvTiskaci. xoda, Cvenc awi raRa mogvekiTxebameTqi, _ vifiqre, _ patara umanko pirovnul
sulebs. mamazeciers mohkiTxeT, eSmasaTvis
rom ver mouvlia da kide mRvdlebs da aRmzrdelebs da politikosebs. diax, diax, diax.
ufStvenen, namdvilad.
sauzmesac movrCi, Cemi Wiqa da TefSic gavrecxe _ dedos WuWyunis Tavi ar mqonda, kbilebic gamovixexe da karadaSi tansacmels davuwye CiTva. radio klodius berdmenis mSvenier
pawia kvartets gadmoscemda simebianisTvis
da axla is statia gamaxsenda, patara Wkuis
ramdenime didi kolofi erTad ro qadagebda
xelovnebis `cxovelmyofel~ gavlenaze (ara,
amisTana sityvis mofiqreba ar ginda?) da irwmunebodnen, diad musikas da maRal poezias
adreul asakSive da Sesaferisi formebiT Tu
mivawvdiT, mTeli Cveni axalgazrdoba ukeTesobisken izams pirso. RmerTmani, zogs marTla
68
piri unda aqnevino erT mxares. CemdaTavad,
roca marTla naRd musikas vusmen da Tan naRdSi vusmen, viTiSebi da TiTqos eklebi masxams
da, marTla, RmerTad viqcevi TiTqos, gankiTxvis dRes vmarTav da, elva-quxilSi Camjdari,
Cems qvemoT garTxmul dediSobila qalebs da
kacebs vuraxuneb xolme. aba ra unda momelandos _ gamxmari yvavilebi?..
dRis CasacmelSi asarCevi bevri araferi
mqonda: moxarSuli jinsebi, Txlad naqsovi
TeTri svitri da zed didi Savi laTinuri A
(es viTom Cemi saxelis gamo SemirCies mSoblebma saCuqrad, da amazec didi madlobeli,
Torem zogs imdeni da iseTebi aweria, sanam
waikiTxavde, Tavi agtkivdeba). dRe sul sxva
ambavia, Zmebo, _ Rame Cemi da CemisTanebisaa,
aba romeli WkuaTamyofeli ojaxis kaci gamoyofs cxvirs gareT, Zaan Tu ar daadga yelze
ojaxi da televizori; dRe ki vin aRar datancaobs quCaSi da policiac metia da kargadac
gTiraven, ase mgonia. yovel SemTxvevaSi, jobia,
normalurad gecvas da TvalSic aravis eCxirebode, namdvilad. ase ityoda deltoidi.
mokled, gamovipranWe da stvena-stveniT
gamovedi quCaSi. kai mziani dRe idga da visac
69
ar ezareboda _ moxuci Tu usaqmuri _ yvela
gareT gamolagebuliyo. me kide Cemi gza da
mizani mqonda: diskebis erTi patara maRazia
centris axlo, rogorc yovelTvis, Zaan originaluri saxelwodebiT _ melodia. TiTqo
didi araferi dirka iyo, xalxic ar etaneboda
magram beber Zvaltyava armens (raRac aRmosavluri gvari qonda, verafriT davimaxsovre)
Tavisi klientebi hyavda. mec sul magasTan davdiodi da karga xnis win dampirda beThovenis
mecxres _ `didostatebis~ seriiT gamovida
muxairoviCis diriJorobiT, `metropolitenis~ saxelmwifo orkestrTan erTad.
Semomxeda da Tavi damiqnia, ariso. mere
naRdi maestros JestiT maniSna, Seicadeo da
sawyobSi durTa Tavi. pop-diskebis stelaJebTan ori wiwkvi trialebda, cameti-ToTxmeti
wlisa iqnebodnen, etyoba, CemsaviT dasvenebis
dRe moiwyves dilidan. didi qalebiviT iqceodnen TavianTi WkuiT: tuCebi daeRebaT, frCxilebze Savi manikiuri waesvaT da Zaan minazebul xmebSi putunebdnen. daminaxes da stoikac
magari daiyenes _ cali fexi meoris ukan midgmuli da mxolod Tavebi moatriales marTla
beRura CitebiviT _ tanis Serxeva magaTSi iavnad goimobad iTvleboda. erTi kide viTom
70
Zaan ganawyenebul-amgdebi saxiT meubneba, mxari cxviramde aewia, xelic _ ganze, saxsarSi
amovardniliviT. frTamotexili Cituna.
`Tqven ra, liCnad calke gemsaxurebian,
didi biWi? yvelgan ase ganavali xarT? ara,
mainc ra motexeT qveSidan, iqneb Cvenc gvindaa?~ meore kide iqiT frutunebs. didi mazalo
rameebi iyvnen, RmerTmani.
da uceb mxia TavSi. RmerTmani, manamde azradac ar momsvlia, arada ra iyo amaSi SeuZlebeli, droze unda mefiqra! Zaan mamaSvilurad
gavuRime da TiTqo didi interesi mqonda, ise
vkiTxe: `Tqven raRa SegiZeniaT, gogonebo, da
rogor apirebT kaifis daWeras _ Tqvens pawia
saTamaSo stereoebze gauSvebT?~ amaze tuCebi
aibzues, magram me aRar davacade da veubnebi:
`daujereT biZias, karg musikas kargi mosmenac
unda. CemTan avideT, gepatiJebiT, ase vTqvaT~,
_ vuTxari da didis ambiT davukari Tavi, Tan
Cemi axalgamoxexili kbilebic SevanaTe.
jer iseTi fxukuni atexes, mere _ aseo da
iseo, ase pirdapir ucnob kacTan saxlSi ra
gvindao, Tu dapatiJebaa, jer sadme gaviaroTo; iqneb Cinur restoranSio an sulac raRac
71
axali rom gaxsnes wyalze, varieteTio; erTi
veRar movabiT Tavi iq misvlaso... mokled,
marTla gamosuli qalebiviT ar daifases
Tavi? rasakvirvelia-meTqi, rogorc inebebT,
magram Tu biZia alekss daujerebT, ar waagebT
_ veubnebi, xoda beber armens Tvali Cavukari, mere gavswordebiT-meTqi, lamazad SefuTuli Cemi `mecxre~ iRliaSi amoviCare da ase
alalad naSovni qalebi batebiviT wavisxi win.
iqve, axloSi, erTi CaSvebuli restoranCiki meguleboda, zustad saamaTo, viTomc
Zaan egzotikaSi gadavardnili (Cemi fexebi!
egzotika ki ara, ekleqtika iyo carieli) da
sanTlebis Suqze sul TeZoebis rxeviT gemsaxurebodnen cota ki Seberebuli, oRond
TavianT ambavSi Zalianac gagebuli oficiantkebi. mivediT da rac ki ram namcxvrebi hqondaT, erTic ar datoves gausinjavi, or-ori
porcia nayini da TiTo Wiqa krem-sodac zed
daayoles da, maTi Semyure, lamis iyo cudad
me gavxdi. magra hgavdnen erTmaneTs, erTnairi
azrebi hqondaT da sul erTnairad uazroebi
iyvnen. gauCereblad ki kakanebdnen. wiwilebi.
ara uSavs, male varikebad vaqcevdi. skolaSi
gacdenil saaaTebs dRes aleksmaswi aunazRaurebdaT da icocxle, kargi gakveTilic iqne72
boda _ araviTari swavla, pirdapir ganaTlebaze gadavidodi.
iqidan rom gamovediT, sazogadoebriv transports rogor ikadrebdnen qalbatonebi da
manqana daviWire. mTeli gza fxukunebdnen,
sul raRacas eCurCulebodnen erTmaneTs da
CemTan rom avediT, ukve piri uSrebodaT sacodavebs, xoda Caketili ujridan Cemi xelSeuxebeli maragi viski davaZre, cota Cxvletia raRacebic vdurTe Sig, mere sodis wyalic davumate gemos gasaqrobad da ise mivarTvi Zaan
svetskad iatakze fexmorTxmiT msxdarebs. xuT
wuTSi es fxukuni ukve kiskisSi gadauvidaT,
mere musikamac imoqmeda da sul miibnidnen
da Zaan Rrma grZnobebSi gadavardnen, etyoba.
magari diskebi ki iyo, RmerTmani _ Zvirfas
WiqaSi ro Sampanuris magivrad siropi Camogisxan, egeTi efeqti hqonda. jer iyo da kvnesa-krutuniT Semikla viRacam, kaci iyo Tu
qali, verc gavarCie; mere kide namdvilad ori
biWis xma iyo, tirifebs Tu raRac maradmwvane
nargavebs mistirodnen, oRond intonirebebi
hqondaT... nu ityvi _ raRac saSualo mueZinis galobasa da saWurisebis moTqmas Soris.
bolomde vaJkacurad viTmine da mere ki Cemi
jeric movida: Sua oTaxSi davdeqi SiSveli,
73
cal xelSi ludvig vanis olimpiuri TmagaCeCilsaxiani TeTri konverti meWira, meoreSi _
Cestze mdgari sakuTari falosi da Tvals ver
macilebdnen TvalebdaWyetili qalbatonebi
da swored am dros CairTo `mecxris~ is giJuri finali: jer banebi amovidnen TiTqos
iatakidan da orkestric zed mihyva, mere baritoni gviqadagebda _ ganixareTo da wasakuzad
mouwodebda milionebs da swored maSin gamiwyda moTminebis Zafi da gindaT, giTxraT ra
iyo mere? ver getyviT. Zmebo, _ TviTon unda
CaxvdeT didi ludvigis da didroni aleksis am zRapari kooperaciis gemos. oRond
varikebi raRac TiSebiviT iyvnen da, mgoni, mTlad bolomde azrze verc modiodnen, ra da
rogor xdeboda yvelaferi, xoda mere, meorejerac rom CaTavda finali mTeli Tavisi
grialiTa da ganxarebebiT, gameoreba swavlis
dedaao, sul magas miCiCinebdnen skolaSi _
cota gamoerkvnen da atexes erTi viSviSi da
wuwkuni da sul usindiso, veluri da mxeci
miZaxes da memuqrebodnen, policiaSi davfqvavT yvelafers, naxav, Tu arao. me kide loginze gardigardmo viyavi gaSxlarTuli da
magra memTqnareboda, Tan erTi suli mqonda,
rodis moxikavdnen Tavis Cvrebs da gaikrifebodnen eg Cemis specklasdamTavrebulebi da
74
ganvibanebodi cxeli Sxapis qveS, magram aRar
damcalda _ uceb Zilisken wavedi raRac Zaan,
Zaan gaxarebuli.
5.
karga magra ki gavTiSulvar etyoba _ sruli
rvis naxevari iyo, Tvalebi ro movifSvnite da
gavigone kedlis iqiT, samzareuloSi, raRacas
putunebdnen bebrebi _ namsaxurebi da valmoxdilni dRis bolos dabrunebodnen TavianT
budes da axla sakuTari ofliT mopovebul
alal lukmas Seeqceodnen. sawylebi. xalaTi
movicvi zrdilobis gulisTvis da ojaxis
erTaderTi sixarulis sifaTiT davadeqi Tavze.
_ aqa mSvidoba! gaamoT, gaamoT... de, me arafers maWmev? gemoze gamoviZine, Tavic aRar
mtkiva da am saRamos patara saqme maq centrSi,
Semagviandeba.
simarTle giTxraT, ki vicodi, dedaCemi ra
mzareulic iyo, magram patara mainc xo unda
asiamovno mSobels, isev zrdilobis ambavia. mere saabazanoSi gavtancavdi, namruSali
Camovirecxe, Tmasac cota sveli savarcxeli
SevaSvele, daviSmotke da saxeganaTebuli mivujeqi magidas. erTxanoba Cumad vilukmebodiT,
75
magram kacs ro ar moasvenebs gamCeni da mamaCemsac survili uCndeba xolme, gamesaubros:
_ ise ki ar gamigo, Svilo, TiTqos Sens
ambebSi vereode _ oRond vicode mainc, ras
saqmianob xolme saRamoobiT?
_ xan _ ras, xan _ ras. rasac kantoraSi
metyvian. an aveji aqvs vinmes gadasatani, an
yvavilebia binaze gasagzavni... mokled, gaqceva-gamoqcevaze var. Sen mainc ra gadardebs,
arc Casacmel-dasaxuris fulsa gTxov da arc
arafers. ra gawuxebs?
_ magitom ar geubnebi, ubralod, raRac
cudi winaTgrZnoba miCndeba xandaxan. sizmrebsac vxedav.
_ rao-rao?..
ai aman ki magra damaintriga, RmerTmani, raRaca sizmari TiTqos mec vnaxe swored im dRes,
magram raRac Zaan, Zaan bundovnad maxsovda...
mere? _ vekiTxebi.
_ cudad meniSna, marTals geubnebi. quCaSi
iweqi, saSinlad iyavi nacemi da garSemo sul
is biWebi gexvivnen, Seni skolelebi...
76
_ marTla? kargi erTi, ar daijero _
rogorme movuvli Tavs, Sen magis dardi ara
gqondes!
da ucbad gamaxsenda pagonebiani jorjibiWi ro mesizmra im diliT, misi xelqveiTi
bnelo kide, goTverani, jaWviT ro mJvepavda;
magram sizmrebi sawinaaRmdegod marTldebao,
gamigonia.
_ iseTi umweo iyavi, gaqcevac ar SegeZlo...
es kide mTlad daujerebeli iyo, iasni ambavia da gunebaSi gamecina kidec, mere fuli
amovxike jibidan, magidaze davde da veubnebi:
_ mam, ai es, rac guSin wavimuSave _ bevri ki
araferi, magram erT gasvlaze mainc geyofaT
sadme... bolos rodis iyo, Sen da dedo kinoSi
ro waxvediT erTad?
_ eeh, sad unda wavideT, aRarc Tavi gvaqvs
da Seni mteri gavida RamRamobiT karSi. aTasi
ubedureba xdeba. mainc madlobeli var, erT
boTl wiTel Rvinos movitan da aqve gamovwrupavT, televizorTan.
Tqva da es mrude gziT naSovni xelis WuWyi
77
jibeSi ikra. dedo kide am dros TefSebs recxavda, arc gaugonia, kide kargi. ase siyvarulsa da gagebaSi davSordiT im saRamos erTmaneTs.
kibeebze CavTrixindi da Zaan gamikvirda,
mTeli kodla ro iq damxvda _ kedelTan
idgnen da industrializaciis SiSlikana mqadageblebs bnelo Tavis komentarebs urTavda
didze-didi wiTeli flomasteriT.
`rZis barSi visxediT~, _ jorji meubneba,
_ `da ro ar moxvedi, vifiqreT, iqneba, gatexilSia im ambis gamo-Tqo da mogakiTxeT.~
`did bodiSobanas mogixdiT~, _ veubnebi
frTxilad, _ `dilas Tavi gaskdomaze mqonda
da cota kide wavuZine. Cvenebi ki gavafrTxile,
mere gamaRviZeT-meTqi, magram magaT imedze...~
`cudi ambavia~, _ Tavi gadaaqnia pitma, _
`Tavs gafrTxileba unda, Cemo. yvelas magivrad
ro Sen unda ifiqro, imis bralia albaT~, _
Tqva da raRac uSnod gaiRmiWa, _ `wamo gareT,
Subli gaigrile.~
`daica, bratka~, _ veubnebi, _ `eg ra mes78
mis? mwignobarTa enaze magas sarkazmi hqvia,
CvenSi iazvobas eZaxian Tu momeyura? an iqneb
inteleqtis donem agiwia da mimalav? bneloc
raRaca ucnaurad WikWikebda guSin.~ `bnelos
SeveSvaT~, _ Tqva isev jorji-biWma, _ `patarebi aRara varT da gveyo veCnad Sens Wkuaze
topva _ iq raRacas daviTrevT, aq raRacas
daviadebT... verTobiT ra, bavSvebiviT. uili
damrtymelam miTxra, magar nakols mogcemT,
Tqven iqauroba gamoxveteT da gasaReba Cemze
iyoso. Tan xurdaze ki araa layafi, marTla
didi mayuTis ambavia~.
`ah-a-a! da rodis aqeTia, e mag uiliam Zalian magar damrtymelTan ro daiarebiT?~ _
vekiTxebi ucbad.
`yvelas Cven-Cveni cxovreba gvaq, aleks _
sworea?~
`mainc-mainc?~ _ bolomde Cavdie.
`wina SabaTs gvelaparaka mag saqmeze.~
`hoo? mere, Cemi Zalian saqmiani fulis
mSovneli biWebi, mag did mayuTs ras upirebT?
unitazebTan dailagebT gamosaxocad?~ _ vekiTxebi.
79
`morCi ra, aleks, ras gvesporebi, Sen TviTon gawyens fuli?~
`mawyens, bratka, mawyens~, _ veubnebi, _
`jer suls avnebs da mere _ xorcs. bolos
iqneb damirxios kidec. zedmeti araferi varga, gagaRorebs. aqamde gakldaT rame? roca
gvindoda, manqanas viadebdiT, gemozec vgrialebdiT, jibis fulsac vSoulobdiT da arc
rame iseTSi ar gavxveulvarT... axla ra fulianobaze avardiT?~ _ davekiTxe.
`ar ginda, nu ginda _ movrCeT bazars. Seni
saqme Sen ici, Cven am RamiT gavdivarT~, _ Tqva
da gatrialda jorji, Zalian Zveli biWi,
uiliam dartymulis priamoi Zmakaci.
`egec Sen-meTqi~, _ gavifiqre, _ `amixda
Tu ara sizmari: es generaliviT mbrZaneblobs,
buldogismordiani bnelo kide iqiT ikriWeba
da im Tavis jaWvs aCxarunebs. cudi ambavia,
Zmebo, Zalian cudi. kacma cota winac unda
gaixedo.~
`maS bevri iTmineT da Tqveni jeric dadga,
asea? Zalian kargi. awi Seni Tqma da Cemi _ asruleba, jorji-biWi. gawyobs? oRond rasac
dasTeso... xo azrze xar?~ _ veubnebi,
80
`jer Sens daTesils unda mivxedoT aleks
_ sxva mere vTqvaT!~ _ raRac uceb daiyefa
buldoga bnelom.
`vityviT, vityviT~, _ wynarad, uverenad
Tqva jorjma, _ `wamo, faqizo gamovwveloT
da iq vilaparakoT saqmeze~.
`kargia, kargi, jorji-biWi~, _ veubnebi
RimiliT, _ `jerjerobiT yvelaferi Zveleburad midis~.
oRondac yvelaferi Zveleburad ver wavidoda, varianti ar iyo.
quCaSi gavediT da uceb manqanam Cagvisriala gverdze, nela, fanjara Caweuli hqonda
da radioSi saviolino koncertis finals usmenda viRaca Serekili da swored ro beberma
ludvigam amagdo isev _ ucbad viazre, aqve
unda momeTavebina gasakeTebeli, mere iqneb
gviani yofiliyo: magaT avyolodi da kisersac wavitexdi, arada marto mgelzec yvela
nadirobs, briaJka kide erTxel Tu daiSala,
mere veRarc Sekrav.
britva gavSale da jorjic Tvals madevneb81
da etyoba, wamsve dana iZro, fexic ar mounacvlebia, ise daeyuda adgilze. miT ukeTesimeTqi, gavifiqre _ vinc kldesaviT dgas, imas
metic xvdeba. erTi bnelom ki daapira gaqaCva
da welze daxveuli is jaWvic Seixsna, magram
pitma ar daaneba, xeli gamosdo da Zalad ise
xmamaRla Caugdo, Cems gasagonad, _ ar ginda, yvelaferi Cestnad midis, mere Seni jeric
movao. xoda, kargi sanaxavebi viyaviT, jorji
erT adgils tkepnida da gamoWeraze iyo, daniani muWi gvelis TaviviT daudioda aqeT-iqiT,
me kide win da ukan vtancaobdi, mindoda, naxtomze wamomego da rogorme majaze damesva
britvis piri. oRond metismetad kargad ki
vicnobdiT erTmaneTs da araviTari yvirili
da duxze ayvana azradac ar mogvsvlia, Cumad
vmoZraobdiT, pirze Rimili gvqonda akruli
da kaci yuradRebas ar gvaqcevda _ an TamaSi
egona, an SarSi ar undoda aravis gaxveva.
bolo-bolo Cemi karoni _ erTi-ori-sami
gadavTvale, britvamac orjer fSsit-fSsit
gaixmiana da ucbad mesmis, danis pirma gaiwkaruna asfaltze. majas ki ver mivwvdi, magram
etyoba, TiTebze gavde da jorji-biWic idga
gaognebuli da wiTlad damanikurebul TiTebs
daStereboda. morCa, eg danis xelSi amRebi
82
aRar iyo. axla mainc. misTvis aRarc Semixedavs, axla pits mivutrialdi da wynarad,
ise, interesiT vekiTxebi: ase xelCakidebuli
sanamde ginda ataro eg buTxuza, cxovrebaSi
erTxel mainc gaiaros Tavisi fexiT-meTqi. bnelo ro bneloa, ase iavnad naTqvami mis TavSic
ki Sevida rogorRac da buRas ro wiTeli
daufrialo cxvirwin, ai ise meca eg briyvis
erTi, marTla xariviT zmuoda da jaWvs ki
gemoze iqnevda, verafers ityvi, oRond erTi
rac hqonda amoCemebuli, imas xo ver Secvlida _ grZlad eWira da ori xeliT mokleze
xmarebis varianti ar iyo _ mec gombeSosaviT
movyevi xtunvas, mere erTi ro avicile, meores
aRarc davlodebivar, viskupe da wina fexze
davusvi madianad. is misi Semotkecili Sarvali karaqiviT gaWra britvis pirma da xorcSic kargad gaiseirna da aman xo sul gaacofa,
ukve azrdautaneblad iqnevda jaWvs da axla
ukve Cem stilSi vijeqi _ erTi-ori-sami,
ukan-gverdze-win da mere xelukuRma qvemodan
zemoT, oRond muxlebSic unda Cavmjdariyavi
da TiTqo Senelebul kadrSi davinaxe, rogor
sufTad CaeTala majaze xorci da ise ibRavla, mkvdars wamoagdebda, moqneul jaWvsac
xeli uSva da, RmerTmani, erTi oc metrze
mainc gauSva haerSi klakvna-klakvniT, sanam
83
farnis boZs ar wamoedo da zed ar Semoexvia
marTla gveliviT. misi Semlocavi kide cal
fexze daxtoda da majas ilokavda wkmutuniT. meti araa Cemi mteri, mase ver gaeCerebina
sisxldena. ufro moiTxvreboda eg ubeduri.
oRond axla magis dardi ara mqonda.
`maS ase, Cemi piti-gvriti _ erTi SenRa
damrCi mgonia~, _ veubnebi wynarad, nela,
sityvebs Soris amosunTqva minda movaswro,
araferi Semetyos. is kide mxrebs iCeCs:
`Cemgan ra ginda, me ra _ vTqvi rame? girCevnia, bnelos mixedo, vena an rame arteria ar
hqondes gadaWrili da xelSi ar Cagvakvdes,
ramdeni sisxli sdis...~
elaparake axla amas. ro dagWirdes, TiTs
ver Segixvevs xeirianad da venebze da arteriebze ki bodialobs raRacas. `orjer kaci
jer ar momkvdara~, _ veubnebi, _ `bnelo kide
dabadebidanve mkvdari iyo~. mere cxvirsaxoci
mainc gamovarTvi, majis zemoT gadavuWire da
sisxlic gauCerda da wkmutunsac morCa. kargia, yvela ZaRli Tavis patrons unda cnobdes.
awi araferi SeeSlebaT.
mere `dukaSi~ wavasxi es naomari xalxi,
84
tualetSi Wrilobebi Seixvies, nasisxlarebi
Camoibanes da barSi TiTo koniakic vaxuxine
xasiaTze mosasvlelad (TavianT xarjze, ra
Tqma unda, mTeli Cemi fuli xo mamaCems miveci).
mere iqve davsxediT kuTxeSi da ras vxedavT, is
Cveni babuSkebi ar dagveCiTnen isev! gvicnes da
mohyvnen Zveleburad Tavebis kanturs da CifCifs: `RmerTma xeli mogimarToT, ymawvilebo,
_ Tqvenze ena rogor mogvibrundeba vinmesTan, im uzrdelma policielebma Tu kide mogdoT Sari, vityviT, rom sul aq iyaviT, Tvali
ar mogvicilebia TqvenTvis, Zalian keTili,
zrdili ymawvilebi arian-Tqo, swored ase vetyviT. RmerTi SegewioT.~
esec kargad meniSna da, saerTod, am cudad
dawyebul saRamos raRac kargi piri uCanda,
mgoni, maSin marTla ase momeCvena da pits vuTxari, riTime isev gamaspinZleboda am RvTisnier
mandilosnebs. mere savarZelSi gadavweqi, jorji-biWs gavuswore Tvali da viTom Zaan mxiarulad vekiTxebi: `rao jorji Cemo, ai im Senma
kargma Zmakacma uilim _ ra mindao?~
`daica, Tu Zma xar~, _ meubneba, _ `am RamiT
visa aq magisi Tavi.~ miTxra da Tan bnelos
gaxeda. is kide zis gabusunebuli, xelfexd85
abintuli da cxvirSi dudRunebs raRacas.
jer kide ver gamosula, etyoba, im ambidan.
`ara uSavs, jorji, didi biWi~, _ veubnebi,
_ `eg wasuli ambavia da rac male daviviwyebT,
miT ukeTesi. CvenisTana biti xalxisTvis TiTo-orola nakawri ra saxsenebelia. axla ki
saqmes mivxedoT. ra Tqvi, sad bebiaCemTan gagzavnidaT batoni uiliami?~
`didebis moedanTan, parkis kuTxeSi ro Zveli saxlia, SesasvlelSi mrgvali fanrebi kidia aqeT-iqidan _ viRac adinoCka yvavi cxovrobs martodmarto, katebis budea da magari
Zveleburi raRaceebia aq oxrado.~
`mainc ra raRaceebio, ar Tqva?~
`ki, oqro-vercxli da, mgoni, beWdebic,
Zaan Zvirfasi. naxevari zed asxia, Zlivs dabanturobso.~
ukve vicodi, vizec ambobda, marTla samadlo saqme iqneboda im vedmas gafcqvna, RmerTmani. xalxs dasalevis fuli ara aq, eg kide
diba-atlasis leibebs ukeravs katebso, gamego.
da, saerTod, Zvelebur nivTebs da xandaxan umcrosebis iniciativasac dafaseba unda.
86
`Zalian kargi, jorji Cemo~, _ veubnebi, _
`momwons eg azri da Senc ufro da ufro momwonxar. mivxedoT saqmes.~
babuSkebs davubareT, male isev ginaxulebTTqo da gareT gavlagdiT RameSi, me kide vRiRinebdi: `Cemive bedis Sesaxvedrad...~
6.
wyeba-wyeba kantorebs CavuareT da mere erT
dafexvil biblioTekas da swored im viRacis
Tu raRacis didebis parks mivadeqiT. aqeT ukve
qalaqis Zveli ubani iwyeboda, ZvelisZveli
ucnauri saxlebiT da xalxic iseTi cxovrobda Sig, kaci ver ityoda, vin ufro meti
xnis iyo, _ saxli Tu misi binadari: zogi
Zaan gabreqili dagvidioda, trostiT xelSi
_ eseni naRdSi gadamdgari samsaxuris kacebi
iqnebodnen; Cinosani samxedroebis colebi
wkavwkava da mazalod SekreWil bantian pudelebs daaseirnebdnen saRamoobiT, Zaan-Zaan
stari Zevebi kide, Tavis dReSi kacis xeli ro
ar miukarebiaT, axla katebis mTel xrovas patronobdnen grZnobebis kompensaciis ambavSi.
amisTanebs marTla eqnebodaT rame _ obligaciebi, Zveli samkaulebi, patara bezdeluSka
87
antikvariati an sulac rame imisTana, turistebi ro Wkuas kargaven _ xatebi da raRac
egeTi xaraxura.
bolos im saxlsac mivadeqiT. SesasvlelTan, rkinis boZebze SuSis ori burTi anaTebda
iqaurobas, garSemo ki yvelgan bneloda da
marto pirvel sarTulze, kuTxis fanjaraSi
enTo sinaTle. garedan karga sqeli reSotkebi
hqonda cixesaviT, magram Sig ra xdeboda, mondomebis ambavi iyo da yvelafersac mSvenivrad
dainaxavdi. xoda is bebruxana boTlidan rZes
asxamda maTlafaSi, magidaze kide ori gasisinebuli kata ilokavda ulvaSebs, oRond
iman maTlafa iatakze dado da etyoba iqac
oxrad iyvnen miau-miauebi, ubralod, aqedan
ar Canda. magram rac Canda, isic sakmarisi iyo:
didi CuqurTmiani saaTi kedelze, raRac suraTebi sqel CarCoebSi, iavnad Zaan Zvirfasebi,
da kide _ blomad vercxlis WurWeli.
`uilis araferi SeeSleboda~, _ waiburtyuna pitma, _ „axla ra vqnaT?~
axla mec droze unda amomeRo xma, rom
eWvic aravis gasCenoda, vis ekiTxebodnen. `ar
gvinda tvinis Wyleta~, _ veubnebi, _ `davre88
kav zars da uecrad gulwasuli megobris
zRapars davfqvav. jorji kibeebze Camojdeba _
cali xeli gulze da piric Ria _ es Tu karSi
gamoxedva ineba, imisTvis. danarCeni advilia.~
`Tu ar gaaRo?“
`vcadoT Tu vidgeT aq da vimkiTxaoT dilamde?“
jorjis xma aRar gauRia, im orma ki Tavebi
daakantures mxolod.
zars TiTi mivaWire da Cveulebrivi bzzbzz-bzz ki ara, Citebis JRurtuli gaisma. an
xSirad urekaven, an katebs aqvT kargi smena da
aseT sisuleleze ar avardebian xolme, Tore
ra gaaZlebinebdaT. etyoba, marTla ufStvens
amaTi patroni-meTqi, _ gavifiqre. miT ukeTesi.
male holSi sinaTle ainTo, mere flostebis fratunic gavigone. sanam rames mkiTxavda, gazeTebis RriWos Zveleburi, CuqurTmiani
rkinis mZime saxuravi avwie da Zaan aRelvebuli xmiT CavZaxe: `gviSveleT vinmem, kaci gaxda
cudad quCaSi! wyali momawodeT Cqara da saswrafoSi darekeT!..“ Tan mZime-mZimed vsunTqav,
narbeniviT. eg marTla qaji kide kikinebs kars
89
iqidan: `Tavi gamanebeT! kargad vicnob TqvenisTanebs _ jer kars gamaRebinebT da mere xurdis maTxovrobas damiwyebT... policias gamovuZaxeb axlave!~
moulodnelobisagan ena mucelSi Camivarda
da ramdenime wami videqi ase pirdafCenili.
iqiT piti Caikeca muxlebSi da aqeT jorjis
kinaRam sakuTari saxelo SemoeWama. marto
bnelo idga kedels akruli, warbic ar gastokebia.
`ras brZanebT, qalbatono, gamoixedeT gareT
_ ager kibeebTan gdia da arc vici, ra vqna!~
_ xelebs vasavsaveb, xmasac avuwie, emand pitis
fxukuni ar gaigonos-meTqi... saqmeSi xar?!
`kidev xmas amoiRebT da katebs mogisevT
yvelas!~ _ Tavisas erekeba es Cemis gadangreuli.
ai, mamali giJic amas qvia-meTqi, gavifiqre
da uecrad erTma azrma damkra TavSi: sinaTle
ro ainTo, karis Tavze vitraJiani raRac patara fanjara Tu sarkmeli davlande, iseTi
mtvriani iyo, etyoba, garedan arc Canda am RameSi. axla rame sayrdeni mindoda, ro karnizs
mivwvdenodi da danarCeni ukve teqnikis saqme
90
iqneboda; am bebruxanas Sebmis Sansi ki mizeruli iyo, dilamde SeiZleboda melaqlaqa
da kide kacma ar icis, vin vis daafstveninebda
boloSi. xoda, mec viTom Zaan aRSfoTebuli,
gavtrialdi da xmamaRla ise gaviZaxi: `eg
araferi, megobaro, cotac gauZeli da vinme
keTil samaritels mainc gadaveyrebiT sadme!
mxarze dameyrdeni, egre ufro gagiadvildeba...~ Tan jorjic wamovayene da meti damajereblobisaTvis sul xvneSa-xvneSiT gavecaleT iqaurobas. cota SevicadeT, am Cems bliyvebsac avuxseni, rasac vapirebdi, mere Cumad
davbrundiT SesasvlelTan da bnelos vaniSne,
mxari Seeyenebina CemTvis. ai ase. axla xom kargad xedavdnen, vis risi Tavi hqonda.
karnizs TiTebiT mivwvdi da metic ar mindoda, zed Camovekide, mere xelebze aviqaCe, cali
fexic mivaxmare da wamSi zemodan moveqeci. fanjara daketili iqneboda, ra Tqma unda, eWvic
ar Semparvia, sakiTxavi is iyo, bolos romel
saukuneSi gaaRes. ise, RmerTs madloba da isev
im msoflio arxis wyalobiT Tu Ramis SiSiT,
gamvlels ver naxavdi quCaSi da verc SuSis
CamTelebis xmas gaigebda saxlSi vinme. idayvi
movde frTxilad, Zaan frTxilad, CarCenil natexebs ro ar wamovdebodi, xeli Sevyavi da Spi91
ngaleti amovagde. axla erTi patara miwolac
mWirdeboda da morCa, holisaken heri, heri!.
isini ki idgnen da melodnen, yurebs apanturebdnen karis gaRebis momlodineni. axia
magaTze, idgnen da melodon-meTqi, vifiqre _
TviTon davamTavreb Cemive dawyebuls, jer am
vedmas guls gavuxeTqav, mere gadavarCev, rac
vargisi iqneba, saukeTesos CemTvis movtexav,
mere wynarad, auCqareblad gavuReb kars da
win davxvdebi Tovlis babuasaviT saCuqrebiT
dagruzuli. ase jobia. morCa, ra saWiroa
yvelaferSi magaT SevuTanxmde xolme da yvelgan saqmeSi gaviyvano. jer dajereba da morCileba iswavlon. CemTan ar daekargebaT.
holidan grZeli, Cabnelebuli derefani
iwyeboda, aqeT-iqiT karebiT, sastumroSi gegonebodaT Tavi, arada mTel amxela binaSi
erTi es gadamRrZvali beberi cxovrobda Tavis fisuniebiT. iqneb, TiTo fisos TiTo oTaxi
hqonda dabronili _ arc gamikvirdeboda,
RmerTmani. erTgan RriWoSi sinaTle gamodioda da qalis xmac gavigone, mgoni telefonze
elaparakeboda viRacas an sulac katebis
Tavze saxarebas kiTxulobda _ magisagan arc
eg iqneboda gasakviri.
92
Sevedi da ras xedavs, Zmebo, Cemi simpaTiuri Tvalebi: fanjridan rac davCiTeT, ra
saTqmeli iyo, unda genaxaT, Sig ra xdeboda:
oqro-vercxli, faifuri, kai CemsimaRle Cinuri vazebi, jvarcmac iyo erTi _ naRdad spilos Zvlis iqneboda, suraTebis da xatebis ki
ra giTxraT, marto CarCoebi eRireboda erT
ramed, oRond garSemo ki iseTi Smoris suni
idga, lamis Cemi damemarTa. aba ra iqneboda,
vivariumSi gaxldiT erTxel eqskursiaze da
amdeni kata erTad iq ar minaxavs _ ra jiSis da feris gindoda, erT patara gamofenas
moawyobdi, RmerTmani, oRond zogi im xnis iyo
ukve, mTlad gaquculi, TvalSi ver ixedeboda, zogi ki sul axlad Tvalaxelili knuti,
oTaxis SuaSi gamosvlasac ver bedavda jer da
kedel-kedel dasavsavebda.
rom Sevedi, karga xnis dauzeTavma karma
gaiWriala da katian-bebrianad yvela me
momaCerda.
`salami, salami, qalbatonebo~, _ veubnebi, _ `aqa mSvidoba da Tbili rZe nu mogakloT gamCenma~. Tan oTaxs vaTvaliereb da
iqve, Taroze vercxlis erTi mSvenieri pawia
nakeToba davalivere _ SiSveli gogona fexis
wverebze idga xelebawvdili, welSi gazneqi93
li da TiTqos unda, ro miswvdes raRacas...
bevric ar mifiqria, eg ukve Cemad miviTvale,
Tarodan gadmoviRe da vtkbebi xelovnebis
nimuSiT. gacala vinmem?! es Cemis bebruxana,
nuras ukacravad, arc SeSfoTebula da arc
araferi, Zaan duxiT mitevs: `dade axlave adgilze, uzrdelo Sena! daZvreba aq sxvis binaSi
da epotineba yvelafers! mand ar momiyvano,
Torem agaxev yurebs!~
`daica, bebero~, _ veubnebi, _ `Sarze xar?
emand araferi moiwio.~
is kide marTla Cemken moiwevs da ar momiqnia ucbad kastili?! Zlivs avicile da, Zmebo, swored am dros iseTi rame davinaxe, bebruxanac gadamaviwyda da misi joxic: raRaca
sadgami iyo, Savi xis da zed TeTri qvisagan
gamoTlili biusti _ ludvig van beThoveni,
liCnad, TmagaCeCili da im Tavisi artistuli
SarfiT yelze. mtkavelis simaRle iqneboda,
meti ara da zustad saCemo. is iyo, nabiji gadavdgi da xelic unda damevlo da rZian maTlafaSi ar vtuce fexi! gamisrialda, wonasworoba davkarge, am dros kide is beberi vedma wamomepara ukanidan da damcxo da damcxo
TavSi...
94
es ki ukve aRarafrad mepitnava, mivutrialdi da xelukuRma iseTi gavuqane daCamiCebul sifaTSi, wamsve Tavis Zvirfas katunebs
miuwva iatakze. kide kargi, sqeli noxi efina
da zed gaiSxlarTa, Torem veRarc avakrefinebdi beber Zvlebs. am dros kide, bedi
ar ginda, romeliRac xvads davabije etyoba
kudze, miaaaauo _ erTi ro daiWyavla ganwiruli xmiT da klanWian-kbilebianad Camafrinda wvivSi, ai koncerti maSin daiwyo _
es vedma calke gahkivis, damfrTxali katebi
Tavisas Cxavian-knavian, me sul dedis ginebiT,
askinkilaTi davxtunaob, viqnev xel-fexs da
vcdilob, rogorme es cxoveli moviSoro da
swored am dros isev im maTlafaSi ar Cavalaje?! fexi damisxlta, uSnod amovtrialdi
da magidis kides Cavafrindi, magram raRac
gadasafarebeli SemrCa xelSi da vazebiansaferfleebianad Tavze Camovimxe. sxvaze mosayoladaa sasacilo, Torem me Wkuidan viyavi gadasuli. Tanac es bebruxana iqidan
wikvinebs da, RmerTmani, katebs misevs. ar
vici, marTla gaugones Tu SemTxveviT iyo,
magram erTi-orma naRdad gamkra brWyali da
isec xom, gmadlobT, kargad gaxldiT da amaze
sul daviSale ZarRvebSi, skams wamovavle
xeli da daverie. xom giTxariT, Cems Wkuaze
95
ar viyavi-meTqi! is vedma kide ar wamoxta
ucbad da ar gadamidga erTi wivil-kiviliT
win _ katebs ras erCio?! xoda, is skamic
orive xeliT davafSveni Tavze. eg iyo da iseTi
siCume Camovarda, sakuTari qoSinis xma mesmoda da romeliRaca knutis knavili fardis
ukan. danarCenebi oTaxebSi mimoifantnen
da, Zmebo, swored am dros gavigone is Zaan
usiamo xma, marTalia, Soridan, magram mainc
Zaan-Zaan usiamo _ policiis manqanis sirena
iyo CarTuli da xmac sul ufro axlovdeboda. ai maSin movedi azrze, etyoba im vedmam damastuka telefoniT da imitomac iyo
ase did gulze. misTvis zedac ar damixedavs,
tempSi karisaken movxie, saketebi, zadviJkebi
da raRac oxrad cepebi avxseni da giJiviT
gavvardi gareT. iq kide marto bnelo dgas,
imis Wkuac ar eyo, droze daegaza sxvebiviT.
`pleti-meTqi, briyvo!~ _ vuyviri da is ari,
bnelSi unda vdurTo Tavi da uceb raRacam
mxia TavSi, Tvalebis daxuWva kide movaswari,
magram mainc iseTi tkivili iyo, gadmocvenaze
gamixda da TiTqo dens mitarebdnen Sig. mere
ukan damqaCa jaWvma, Zirs damagdo da bnelos
mSvidi, Zaan mSvidi xmac Camesma: `asea, brat,
im xalxs daxvedra unda da Senze sapatio
kacs sad vipoviT... me kide isev wamovroSav
96
rames da Segarcxven~, _ Tqva da sirenebis
sawinaaRmdego mxares gabragunda.
mere me aqeT vRmuodi da iqiT sirenebi
wuodnen da wamSi ZaRlebiT gaivso iqauroba.
me ras davinaxavdi _ Tvalebi mewvoda da raRac sazizRari cremliani wirpli mdioda, magram ynosviT vcnobdi magaT, isini kide mecnen
da xelebi gadamigrixes, TiTqo ramis gamkeTebeli viyavi. damplebi. isic gavigone, bina ro
daCiTes da romeliRacam Tqva: `mZimedaa, magram jer sunTqavs.~
am dros kide me momadga viRac da Zaan
kmayofili xmiT acxadebs: `ase, ase _ karga
didi Rlavi dagviTrevia!~ azrze modiT, kaci
davbrmavdi, mgoni, da es kide Cemze Radaobs.
`TvalSi ver vixedebi, ra gindaT Cemgan!~ _ vyviri, _ `ras damesieT ZaRlebiviT!~
`aba es ra laparakia, axalgazrdav, cota
sityvebi SearCieT~, _ icinis viRaca da iqve
beWdiani Tu brasletiani xeli mwared mlewa
cxvir-pirSi. mere manqanaSi Semagdes da CarTuli sireniT davgazeT sadRac. mivxvdi, Savad
iyo Cemi saqme. meti ar iyo Cemi mteri, magaT
saavadmyofoSi ar miveyvaneT. is Cemi griazni
97
bratkebi kide `dukaSi~ isxdnen albaT bankis
pivas uraxunebdnen da im yvavebs axvevdnen yaviTa da SokoladiT, iqneb sxva ramec gaemetebinaT, isini kide gamxmar Tavebs ukanturebdnen
albaT da Tavisas gaiZaxodnen: `RmerTi
SegewioT, ymawvilebo, Tqven gaixareT, mTeli
saRamo aq ar iyaviT? Tvali ar mogvicilebia
TqvenTvis!..~
mere nela-nela gamovixede TiTqos, raRac bundovnad da gadRabnilad ki vxedavdi
yvelafers, Tan magradac mecremleboda, magram dabrmavebas gadavrCi da egec xeiri iyo.
oRond kargs ras davinaxavdi, aqeT-iqiT ori
formiani mejda da win kide, Sofris gverdze,
StackiSi gadacmuli viRac sqelkisera.
swored is iyo, ro momitrialda da viTom
Zaan druJelubnad mekiTxeba: `gaebi, aleks,
maxeSi? im qals Tu daenZra, wasulia Seni
saqme.~
`mere me ra SuaSi var?!~ _ lamisaa marTla vitiro, _ `sami kaci madga Tavze, imaT
gamaRebines kari Signidan da mere kargad xedavT, ra dReSic Camagdes da axla gindaT, me
SemomtenoT yvelaferi?~ is kide meiazveba da
es ZaRlebic gverdze xiTxiTeben: `RmerTo ki,
98
momkali, marTla cud wreSi da dReSi Cavardnilxar, magram ara uSavs, axla mivalT, sadac
saWiroa, da drois meti ra gveqneba _ ijeqi
da were, rogor gaxdi Zaladobis msxverpli
da moZaladeebis gza-kvalzec dagvayeneb albaT, vinme sxva SenisTana ucodveli kidev ar
CaiTrion bnel saqmeebSi! ara, Cemi biWi~.
`Cems fexebs dagiwerT!~ _ vyviri, _ `ris
kvalze damdgomebi Tqvena xarT, axla ukve
`iorkis dukaSi~ isxdebian eg nabiWvrebi da
alibic zed eqnebaT! Tqven im beber lakomkebs
dauqanaveT erTi kargad da iqve Camofqvaven, vin
sad iyo da rodis...~
ZaRlebi kide yursac ar ibertyaven, vatyob,
romeliRacam kide wamiTaqa kefaSi da swored
am dros erT axlad SeTeTrebul myral samorigeosTan mivgordiT. sul jikav-jikaviT gadmomiyvanes da mujlugunebis rtymeviT amagdes
kibeebze. marTla mteri moxvda amaT xelSi.
7.
ara, yvela es magaTi kantora erTnairia,
ginda TeTrad SebeTqe garedan da ginda sul
99
SampuniT recxe Signidan _ iseTi sunia, kbilis
eqimis oTaxi mogenatreba poliklinikaSi.
jer mosacdelSi Semagdes, iq oTxi oylayi
ujda magidas da Cais miirTmevdnen didis ambiT. kamerebidan bluyuni da gineba ismoda
da viRaca falcetiT moTqvamda qurdi kacis
bedze. mere erTi es kai Cais msmeli biWi gavida
da bragvanis xma gavigone da gulis gamawvrilebeli moTqmac Sewyda.
me arc erTi ZaRliSvili yuradRebasac ar
maqcevda, sanam viRac epoletebiani ar Semovida, mZimed amxed-damxeda da Zaan mravalmniSvnelovnad warmoTqva: `h-hm!.~
`krintsac ar davZrav, sanam advokats ar
momiyvanT~, _ veubnebi, _ `da saxlSic unda
davreko. arasrulwlovanis dakiTxvis araviTari ufleba ar gaqvT, damcveli Tu ar daeswro.~
`uyure Sen, kanonebic scodnia! amdeni ganaTlebac ar varga, aleks _ Tavs agatkivebs~, _
Tqva ufrosma da amoioxra, mZimed, Zaan daRlili kaciviT, qveynis saqmeebi ro abaria da
miyurebs TvalebgaSterebuli.
etyoba, kide SemrCenoda gakvirvebis unari
da _ saidan micnobT-meTqi, _ vekiTxebi.
100
`aba, vin ar icnobs patara alekss da mis
bandas _ Zmakacebic Sesaferisi gyavs, narCevi.~
`araviTari banda da Zmakacebi me ara myavs~,
_ veubnebi, _ `da arca myolia. viRacaSi
geSlebiT an sxvis saqmes mteniT. araferze
xels ar mogiwerT, Cemic meyofa.~ is kide Tavs
uqnevs erT oylays da isic wynarad, mSvidad,
Rimiliani saxiT dgeba, modis CemTan da mis
ise ra gaparsul saxes vxedav, CaSavebul wina
kbils, gaoflil kisers, oflisa da rZiani
Cais suni erTad momdis da uceb iseTi mwepa
mziswnulSi, oTxad movikakve da sadilze dayolebuli namcxvaric sananebeli gamixda. isini
kide kvdebodnen siciliT, oRond ufrosi isev
ise gaSterebuli miyurebda, daRlili saxiT,
me Tan SeTeTrebul kedels miveyrdeni, sxva ra
gza mqonda, Tan xelic mivaSvele da sul amovigangle TeTrad, is nabiWvari kide Sebrunda
da imaT eubneba, magidasTan: `axla vinme sxva
modiT, Cai micivdeba.~
ara, rom movmkvdariyavi, amisTana Sanss mainc
ver gavuSvebdi xelidan _ Zlivs movibrune
sunTqva, wamovimarTe da erTi iseTi amovade
kaklebSi, gagixardebodaT. imas ki daadga Savi
dRe, magram mere, ro moasulieres, momdgnen
101
yvelani da imdeni mirtyes, kuWis wveni gadmomdioda tuCebze. mere mimagdes kuTxeSi da
naSrom-najafebma isev Cais xvrepa gaaxures.
cota xniT, etyoba, goneba davkarge, mere
sicivem gamomiyvana _ kefa mqonda kameris
rkinis karze mibjenili; Tvali gavaxile da,
RmerTmani, Tavad b-ni deltoidi ar damdgomia
Tavze? miyurebs da TviTonac kargi Sesaxedia,
gegonebaT mTeli Rame aq gaetarebinos, kutuzkaSi. miyura, miyura da bolos meubneba: `maS
ase, aleks Cemo, rogorca vTqvi, ise agixda
yvelaferi, namdvilad. RmerTo, ra Segcode
amis fasi!~ cota paTetikurad ki gamouvida,
mere ZaRlebs miubrunda da Zveli nacnobebiviT miesalma, guliTadad. Tan isic uTxra,
biWi raRac ver gamoiyureba kargado. RmerTmani, swored ase uTxra.
`Zaladoba Zaladobas Sobs~, _ brZnuli
ieriT eubneba ZaRlTufrosi, _ `SeiaraRebul
winaaRmdegobas uwevda kanonis damcvelebs.~
`izamda, ki~, _ wamsve daeTanxma es triapka
deltoidi, _ `mec Tavze xels aravin gadamisvams, momxsnian.~ _ Tan ise momCerebia, viTomc
nacem-nabegvi adamiani ki ara, marTla Cvari
egdos kuTxeSi. `momxsnian, namdvilad~, _
102
daumata isev TavisTvis, TiTqos sakuTar Sansebs wonida da mere imaT ekiTxeba: `sasamarTlo rodisaa? momiwevs mosvla.~
`Tqveni imedi maqvs, ser~, _ veubnebi xmis
kankaliT, _ `xom xedavT, ra miyves, me ki iseTi
araferi damiSavebia, imaT maiZules...~
`moval ki, aba ar moval? kargadac dagaxasiaTeb, namdvilad~, _ meubneba da raRac ucnaurad miyurebs.
`Tu piradad misTvis gaqvT rame saTqmeli,
Cveni nu mogeridebaT~, _ eubneba ufrosi, _
`iciT, xandaxan gulis mooxebac saWiroa.~
da bn-ma platon deltoidma, arasrulwlovanTa aRzrdis zedamxedvelobis inspeqtorma, damsaxurebulma pedagogma da a.S. da
a.S., uceb iseTi rame moxia, am sqelkanianebmac
ki Tvalebi Wyites: movida axlo, sul axlo
da Sig saxeSi ar SemomafurTxa! saxeSi SemomafurTxa-meTqi, Zmebo, gind daijereT, gind
_ ara, mere ki gatrialda da usityvod gaSpa
gareT.
dilamde adinoCkaSi vegde da Zili ras
momekareboda, erTianad daCeCqvil-dabegvi103
li viyavi. diliT kide raRac qaRaldi momitanes xelmosawerad. eSmaksac wauRixarT
yvelani-meTqi,_ vifiqre, mag Tqveni sikeTisa da wesierebisaTvis Tu sul TqvenisTana
damplebi da CaTlaxebi ibrZvian, RmerTmani,
kaia, rom Tqvens mxares ara var-meTqi. egRa
maklia, davdge da gulze mjiRis cemiT vinanio, TviTon xo didad patiosan da samagaliTo xalxad mogaqvT Tavi, erTi Tqveni aRsarebac manaxa dabeWdili da xelmowerili,
raebs fiqrobT da bolomde Tqveni neba iyos,
raebs CaidendiT, oRond magis jigari vin mogcaT, rasac Cagiyrian TavSi, narecxi wyaliviT
igive gamogdiT piridan... da movdeqi da im
stenografists Tu raRaca Cemi Wiri iyo _
forma ki ecva, magram ZaRls araferi ugavda,
saTvaleebiani pediki iyo viRaca _ bolomde
da sul wvrilad Cavumarcvle yvelaferi,
Tuki rame Tavs gadamxdenia, rac banakidan gamomiSves. RmerTmani, araferi gamomitovebia
da arc Cemi eqsZmakacebis wvlili damrCenia
daufasebeli _ asea, yvelas Tavisi wili qaqi
unda Seergos.
boloSi ro gavediT, im sawyals civma oflma
daasxa, mgoni, da, saerTod, cota alaod iyo,
Sefmac ki SeamCnia da raRac amreziT uTxra:
104
`kargi, sakmarisia... wadi axla, magari cxeli
Cai gamogiyvans. mere am saZaglobas sam egzemplarad gadabeWdav da am vaJbatons moawerineb xels.~ me kide zedac ar Semomxeda _ erTi
`Skafi~ idga iqve, gajgimuli, mTeli am xnis
ganmavlobaSi warbic ar gautokebia da imas
eubneba, saerToSi Seagdeo.
es saerTo ro kargis araferi iqneboda, ra
mixvedra magas undoda, magram me iq dRe damadga, lamis iyo kedlebze gavedi. vin iatakze
egdo sakuTar naTxevSi da mainc gemoze xvrinavda, vin narebze iwva da imisTana suns uSvebda, romeli xvreli sad hqonda, ver gaugebdi.
amaT sul fexebze vekide da Cemi Semosvlac ar
gaugiaT, magram kide viRac ori dampali iyo,
jer erTmaneTs dacxes Cemi gulisTvis da vinc
verxi aiRo, me momdga xelebis faTuriT. iseTi nabegvi viyavi, aRarc Cxubis Tavi mqonda
da aRarc rwyevisa, ori TiTi vatake TvalebSi
da eg iyo, SemeSva. iqve viRac moxuci iwva zeda
koikaze, iseTi gaglejili mTvrali, etyoba
ZaRlebma Seagdes iq, TviTon ras aforTxdeboda. saxe erTianad daWmuli hqonda _ naRdad ro aTaSangi eqneboda akidebuli, magram
axla carieli adgilis Zebna sad SemeZlo,
braxaniT davuSvi qveviT da TviTon avZveri
zed. arc gaugia _ magisTvis axla araviTari
105
mniSvneloba ar hqonda, sad egdeboda da arc
CemTvis, oRond ki horizontaluri mimeRo.
xoda mivegde im myral matrasze da iseTi
dangreuli viyavi, wamsve CameZina; CameZina ki
ara, raRac gaviTiSesaviT da sxva samyaroSi
gadavedi TiTqos, ukeTesSi, ra Tqma unda, bevrad ukeTesSi: did yvavilebian mdeloze viyavi tyis piras da viRac Txisfexebiani kaci
uberavda, mgoni, fleitaze. mere mze amovida
da viTom beThovenis fafaraSlili Tavi iyo,
qariSxaliviT saxe hqonda da quxiliviT xma.
da `mecxris~ finali gavigone, ucnaurad
Secvlili sityvebiT, oRond TiTqos ase unda
yofiliyo, sizmarSi viTom TviTon ludviga
qaCavda baritons:
Sen ixare, Sen ixare,
turfav eliziumis!
milionebi movdivarT _
Zelayenebulebi!..
grial-grialiT,
Tomar-TomariT _
sanetaro Seni xvrelis
dasagriaznavad...
oRond musika ki sworad midioda, araviTari transkripcia da trakani; da swored am
106
dros gamaRviZes, azrzec ar viyavi, ra dro
gavida _ aTi wuTi Tu oci saaTi Tu dReebi
da wlebic iqneb da aRarc saaTi mekeTa xelze,
Sexsna moeswroT, oRond qvemodan viRac formiani mtenida Tavis joxs da meubneboda: `ade,
ade! naxa ra amanac Zilis dro...~
me kide gonze ver movdiodi, Zlivs CamovbobRdi narebidan, mere raRac derefnebiT
matares da `Sen ixare, o asulo eliziumisao~
rekavda TavSi. bolo-bolo erT kantoraSi
Semagdes, sul mbeWdavi gogoebiT iyo savse,
magidebze yvelas TiTo yvavili edga WiqaSi da
erT did mTavar magidasTan kide is guSindeli
ufrosi ijda, gayinuli mzeriT maTvalierebda da xedavda, fexze Zlivs videqi, magram saxelmwifo qonebas xo ar damasvrevinebda _
skams, magaliTad.
`kide ra Cemi Sibla gindaT-meTqi~, _ davekiTxe, _ `ar geyoT, rac mibraguneT da saxeSi
mafurTxeT da yvelaferi oxrad dagifqviT
da amis mere saerTo sanagveSi SemagdeT viRac
sifilitikebTan da pidarastebTan? axla kide
riTi unda mtanjoT-mawvaloT-meTqi?~
`Seni satanjvelic geyofa~, _ meubneba, _
`iqneba da mTeli cxovrebac geyos~… da sanam
107
rames daumatebda, Zmebo, ukve viyide kidec,
ras metyoda, riTi gamaxarebda am dilauTenia... is beberi vedma momkvdariyo, Zmebo, _
gonze aRarc mosula, ise CahkvdomodaT xelSi.
etyoba cxel gulze metismeti momivida. axla
dilidan saRamomde iknavlebdnen damSeuli
fisuniebi da vinRa daudgamda rZian maTlafas.
morCa eg ambavi, im bebrisac da Cemic.
oRond me jer Teqvsmetisac ar viyavi.
108
kari meore
`axla ra vqnaT?~
aba ra giTxraT, Zmebo, davdge axla da tvini
wagiRoT mTeli im speqtaklis moyoliT, romelic am dirkaSi gaformebas daWirda? calke
dedom ica TavSi xelebi, calke mamaCemi bodialobda raRacas gzis acdenasa da Tavis moWraze da sasamarTloSi kide rac im parikianma
tipma Cemze ibazra, yvelaferi naRdi rom yofiliyo, marTla wasacleli meqneboda Tavi.
mere kide mTlad umaRlesi sasamarTlo da
manamde winaswar patimrobaSi yofna isev adinoCkaSi da dafStvenas marTla aRaraferi
miklda, iq kide Zaan, Zaan maRal tonebSi
ilaparakes isev Cemsa da Cemi xnis kai dedmamiSvili biWebis xelidan wasvlaze da srul
gadagvarebaze da finalSi didi mwuxarebiT, magram mainc Zaan mtkiced gasaCivrebis uflebis
gareSe momisajes ToTxmeti weli.
xoda var axla aq, c.x. 84 b-Si (es c.x. jer
ubralod `cixis~ uazro Semokleba megona,
magram aqaurTagan SedarebiT ufro ganaTlebuli kontingentis warmomadgenelma amixsna:
centraluri xaros niSnavs, 84 b kide blokis
109
nomeriao), saxelmwifo xarjze viSmotkebi _
raRac trawisferi piJama macvia da zed gulze, da zurgzedac, nomeri 665321 maweria. ase
rom, araviTari aleksi da familaroba, carieli cifrovka var winidanac da ukanidanac.
mTeli am ambebidan ori weli gavida, Zmebo,
da advili asatani ar iyo es ori weli, asatani
ki ara da, Tavi Zlivs gavitane adamianisgvari
cxovelebis am pitomnikSi da vis aRar gadaveyare: qurdebs, banditebs, qeSebs, xuruSianebs
da, RmerTmani, lamis Cemze udgeboda yvelas:
zogs Tavi undoda Cemi da zogs _ ukanali,
vin yelis gamoWras mipirebda da vin _ xasad
dasmas. kide kai Wkuaze var. mere es samuSaoc
magari damaqliavebeli rame iyo _ asanTis
kolofebi unda gvekeTebina da dRis bolos
ukve TiTebi mixevdeboda. Sesvenebaze kide zonis ezoSi gagvyridnen xolme da sadoRe cxenebiviT wreze gvatarebdnen muxlis gasaSlelad. marto saRamoobiT gvqonda xoxma, vinme
dafexvil prafesora tips moiyvandnen da isic
Zaan gulmodgined bubunebda raRacas mwerebze
an galaqtikaze da erTxelac Tovlis fifqebis
geometriaze gveblatava viRac Serekili da
erTi maSin iyo, ro ar CamTvlima: ki ar vusmendi, ubralod is beberi mwignobari gamaxsenda,
110
RamiT quCaSi ro mivasikvdileT me da Cemma naZmakacarebma. rac Camayudes, maTze marto erTi
ram gavige _ wlisTavze jorji-biWi gausaRebiaT; mereda ar ikiTxavT, rogor da ranairad?
RmerTmani, xandaxan samarTalic ari qveyanaze
da magis boloc eg iyo _ gaRorda da veRar
eteoda sakuTar tyavSi, viRac mdidari koleqcioneris binaSi gadamZvrala eg briyvi ega da
imis magivrad, sanam moCanTuli patroni gonze
movidoda, wasaRebi droze waeRo, mimdgara da
sul gauoxrebia iqauroba. es koleqcionerebic xo magari darexvili xalxia _ jer marto
fulis ambavi egona da wynarad egdo, magram
mere azrze mosula, rac xdeboda da giJs damsgavsebia, Zveleburi bronzis mZime Sandali
daiTria da eca Turme, jorji ki baiburSi ar
iyo da miiRo kidevac uknidan baTqi TavSi, iqve
gaTavebula. im tips ra _ TavdacvaSi CauTvales da pirobiTic ar miuciaT, jorji-biWi
ki gavida gaRma. axia, RmerTmani.
`ra vqnaT axla?~
kvira dRe iyo da cixis salocavSi viyaviT Seyrili, kapelani sakvirao damoZRvras
gvipirebda da roJac Sesabamisi daeyenebina
_ brZnuli da viTomc Zaan gamgebiani. me Ses111
aferisi musikis gaSveba mevaleboda magnitofonze _ jer dasawyisSi, mere _ sadRac SuaSi,
roca ki maniSnebda, da _ sul boloSi. musika
sasuliero xasiaTisa unda yofiliyo, rasakvirvelia, magram es cota tiomni ambavi iyo
Cveni kapelanisTvis da mec xan baxs vdebdi,
xan hendels da xan kide, rodis rac momenatreboda.
`axla ra vqnaT-meTqi, Tqven gekiTxebiT!~ –
mesamejer iyivla centraluri xaros rigiTma
mamaom, _ `viaroT ase koloniidan koloniaSi?
ganTavisufleba _ dapatimreba, cixe-koloniasaxli, isev cixe da isev kolonia _ rodemde?..
Tu bolos da bolos SeismenT sityvas uflisas da SeimecnebT, ra sasjelic geliT im qveyanas, Tu ar moinaniebT codvebs da marTal gzas
ar daadgebiT da am qveyanas, Tu isev Tqvensas
garekavT?.. RmerTma azris naTeli uboZa adamians, Tqven ki aRarc azri SeirCineT TavSi da
sibneleSic xelis faTuriT daborialebT...
ra WkuiT cvliT-meTqi, me Tqven gekiTxebiT,
RvTis pirmSoebas ospis balandaze? ra guli
giTqvamT Zaladobis, qurdobis, mruSobisa da
ioli cxovrebisaTvis, Tuki naRdSi viciT _
da es ukve mecnieruladac damtkicebulia _
rom jojoxeTi arsebobs?! gana ara, Tavadac
112
ramdenjer mwvevia xilva _ da mwuxris Jams
gansakuTrebiT _ rom aris aseTi adgili,
yvela sakanze ubnelesi, adamianis xeliT danTebul yovelgvar cecxlze ufro mwveli, sadac TqvenisTana codvamounaniebeli avazakebi
_ ho, TqvenisTanebi-meTqi, ras ikriWebiT _
wivian-kivian da godeben usasrulo tanjvis
gamo da, yelamde sibinZureSi Caflulni, ylup
sufTa wyals natruloben... asea es!~
da swored am dros, Zmebo, bolo rigebSi
viRacam daupruwuna da atyda erTi xorxoci, magram zedamxedvelebi ras mikeTebdnen _
tempSi moaketines yvelas da mere erT viRac
gaZvaltyavebul Sibzikas daavles xeli da
gaaqanes, saca wesi iyo. bevrs ki WiWyinebda, me
ara, ai is zeki iyoo, magram vin daujera da an
ra mniSvneloba hqonda amas.
`ai xom xedavT!~ _ Tavisas mierekeboda kapelani, _ `amqveynad mTlad umciresi codvac ki ara rCeba dausjeli da warmoidgineT
erTi, ra xdeba im qveynad! axla, modiT, wigni
wavikiTxoT...~ pawia biblias daaZrobda saidanRac, TiTebs dainerwyvavda da iwyebda romeliRaca adgilis Zebnas. kargi sanaxavi iyo,
RmerTmani, xorcis grova, aRaJRaJebuli saxe
113
da Roris Tvalebi sulis xsnisaken mouwodebda patimrebs. Tumca me ras verCi, Cem mimarT
yovelTvis Zaan mamaSviluri eWira da roca
am saRvTo wigniT daintereseba Sematyo, Camketavda xolme salocavSi, musikis mosmenis
nebasac maZlevda da viyavi ase gancxromaSi:
davjdebodi CemTvis, marto, kasetas Cavdebdi
da biblias vfurclavdi...
Tavidanve didi goTverani xalxi ki yofilan
es yeverebi: ras uraxunebdnen Turme erTmaneTs,
mere Rvinoc magra hyvarebiaT, etyoba, da qalebis ambavs kide nuRar mkiTxavT _ vin visTan
wveboda, davTari ameria. ai meore nawili ki
jer iyo da veraferi Svili megona, sul raRac
qadagebebi da egeTi balamuti, araviTari Cxubi
da weraoba; magram erTxelac kapelanma tori
damado mxarze, meoris saCvenebeli TiTi zecas
miapyro da meubneba: `droa, droa gzani wamebisanic Seimecno, Svilo Cemo! e-e... #665321!
Cveni satanjveli raa sayovelTao codvebis sakuTar mxrebze mokidebasTan SedarebiT!~
esa Tqva, erTi gemoze amoaboyina da viskis
surneliT aaqoTa iqauroba. magra gautyda,
Cafiqrda, etyoba, kide undoda eTqva raRac
iseTi, mere xeli Caiqnia da Tavis gzas daad114
ga. saRamoobiT marto boTlTan SeeZlo mwyobrisad laparaki. vici, Sevswrebivar.
magis mere iyo swored, kide wavikiTxe jvarcmisa da eklis gvirgvinis Camocmis ambavi da maSin damartya, amaSic raRaca yria-meTqi, baxis
`vnebani~ davde _ altis partia `maTedan~,
Tvalebi davxuWe da uceb warmovidgine, TiTqos
lursmans Tavad vurWobdi gaSlil mtevanSi. mas
mere oTxive Tavis eg adgilebi lamis davizepire
da ukve marTla meCveneboda, rom TeTri toga
mecva da Takara mzeSi maTraxs vutylaSunebdi
SiSvel, oflian zurgze, sisxli da ofli ireoda erTmaneTSi da xalxis godebis xma mesmoda kargi gundiviT. itogSi, mTlad usargeblod ar damikargavs dro da xaros ufrosis
yursac ki miswvda, esa da es eklesiurobaSi
gadavardao. qadagad damdgar kapelansac ufro
yuradRebiT vusmendi xolme, magram magis nabJuturalis bevri mainc araferi gamegeboda.
dResac raRaca ibodiala imaTze, vinc
RvTis sityvas ki usmenda TiTqos, magram maT
TavSi ro ar Sedioda araferi da viTom silaze
aSenebdnen saxls da atyda Turme Weqa-quxili, niaRvari wamovida da nagebic Camoiqca.
jer ra xisTava rame unda iyo, amas akeTebde da
mere an marTla mSenebels aravis icnobdnen,
115
an mezoblebic egeTi damplebi iyvnen, droze
aravin gaafrTxila... mokled, raRac muRami
ver avuRe magis gadakrulad naqadagars.
mere iyo da ucbad miafuCeCa boloSi
saTqmeli da axla `ormocdamexuTe sagalobeli davcxoTo~, _ gamoacxada. atyda erTi
SmaSuni, xveleba, piJamebis sworeba da xmebis
mixedviT adgilebis gacvla-gamocvla. me Cemi
musika gamzadebuli mqonda da mocemul niSanze gavuSvi Sutcis Zaan, Zaan martivi Tema orRanze, Tanabari gadasvlebiT banebSi.
saerTod, rigiani momRerlebic gvyavdnen,
damwvrisad uberavdnen xolme galiaSi gamomwyvdeul bulbulebsa da Tavis nebaze monavarde
yvavebze _ patara treningi da samxmian motetebsac amRerebda kaci, zed kide fsalmunebidan daadebdi sityvebs, magram kapelans Tavisi repertuari hqonda dawesebuli, arc vici,
visi SeTxzuli iyo, iqneb sulac sakuTari da
xaros ufrosisa, zedamxedvel komisiasac Tavis droze Zaan moswonebia Turme:
mZime ari cixis kari _
gareT rogor gaxval,
codvebs Tu ar inanieb _
jojoxeTSi Caxval!..
116
cxvrebiviT erT xmaSi bRaodnen patimrebi
am sisuleles da zogs, mgoni, cremlic adga
Tvalze. es viri nadzorebi kide dauvlidnen
xolme kideze da dasZaxebdnen: xmamaRla, ufro
moSCnado! bolo-bolo esec moTavda da bolo
sityvac kapelanma dagvawia: `gfarvideT wmida
sameba da mudam ukeTesobisaken wargmarTavdeT yvelas, amen!~ mec, Cemi mxriv, erTi patara
nawyveti davurTe adrian Saizelbergis meore
simfoniidan, damSvidobebis ambavSi, jogi kide
gasasavlels miawyda da iyo erTi zedaxora da
nadzorebmac gaixares druCokebis qneviT.
mere kapelani momadga, kai ZmakaciviT gadamxvia marjvena da gabadruli saxiT meubneba: `didi madloba Sen amjeradac, ras metyvi
axals?~ saqme is iyo, eg Cemis kapelani magra
CaliCobda, rogorme win wasuliyo Cinis ambavSi, amisTvis kide xaroTufrosisagan atmazka
Wirdeboda. xoda, eg virTxac, mgoni, yovel
meore dRes masTan yuryutebda da yurebs uWedavda: patimrebSi ase da ase laparakoben, sul
raRac-raRaceebs ximankoben, magram Cemi jeraT, me kide sul Tqven qebaSi var da rogorRac
mainc vaSoSminebo. xandaxan kide mTlad gauxeTqavda guls _ bunti mzaddeba, an esa da es
nomeri gaqcevas apirebs, an kide rame amdagvars
117
daubrexvebda da iwyeboda erTi aliaqoTi.
mTeli es bazari ki sul Cemi SeTxzuli iyo,
Tumca xandaxan marTalic gamirtyia SemTxveviT _ ai Tundac im boTe harimenis ambavi,
Ramis Semovlaze darajis moxrCobas da mis
tansacmelSi gadacmuli ro apirebda aTesvas,
oRond ena ver gaiCera pirSi... an kide kanalizaciis milebze kakuniT ro daamuSaves tipebma
erTmaneTTan kavSiri. ai eg marTla finTi rame
iyo: ar SeiZleba, patimrebs gaerTianebis saSualeba misce. erTxelac kide sadilze imdeni
ijajRanes ugemuri sakvebis gamo, _ vuTxari
da magradac gamimarTla, oRond im saRamos,
morigeebis garda, gareT kide mTeli qvedanayofi iyo gamzadebuli da ucbad daayuCes
suyvela. kapelans kide calke ufrosisagan
ergo madloba da calke _ sasuliero sammarTvelodan gansakuTrebiT mZime obieqtze
Tavdadebuli samsaxurisTvis.
amjeradac cincxali tyuili mqonda gamzadebuli, magram vin ras dagidevda, magis
measedic Tu gamarTldeboda, ambis gabuqva
mere ukve magaTi saqme ar iyo?!
`diax, ser, namdvils geubnebiT, ser, Cemi
ori yuriT gavigone, paketi kokaini unda
118
Semoitanon da, mgoni, merve bloks aqceven
dasanawilebel bazad.~ `Zalianac kargi~, _
meubneba, _ `Tumca ra kargi, isa... cudi ambavia, Zalian cudi! magram Sen aba ra SuaSi
xar _ Seni gulmodginebis ambavs kidev calke
movaxseneb zemoT~, _ Tqva da gaibRinZa, rogorc sCveoda xolme, roca ufrosobasTan Tavis axlo urTierTobaze gadakravda sityvas.
`sazogadod, namdvilad rom sanimuSod
iqcevi, aSkarad gamosworebis gzas adgaxar, Svilo Cemo, N#665321... ase Tu gagrZelda, Suamdgomlobasac aRvZrav, erTi-ori wliT adre
rom gaganTavisuflon, diax.~
`didi madlobeli, ser, RmerTmani, Tavs ar
davzogav, oRond erTi ram minda gkiTxoT: ser,
xmebi dadis, raRac axali manqana gamougoniaT, CagiSveben Sig da ganaxlebuli gamodixar,
aRarc cixe ginda da aRarc araferi, pirdapir garantirebuli xar yovelgvari borotisagano...~
vatyob, ar epitnava maincadamainc _ jer
raRac saidumlod inaxaven am ambavs _ arada
xom vici, mudam ena eqaveba, maRal materiebze
ebalamutos vinmes.
119
`ho, eee... rogor ara, aris egeTi ram,
ludovikos meTods eZaxian, oRond CvenTan
jer ar ucdiaT _ ufrosia winaaRmdegi da simarTle iTqvas, arc me mexateba gulze.~
`eg ratom, ser?~
`imitom, rom adamianis bunebas veraviTari
meTodebiT ver gaaumjobeseb. keTilica da
borotic Sinagani ambavia da RvTisSvils arCevanis ufleba Tu ar aqvs, imas adamianic aRar
eTqmis!~
kacma ar icis, kide ramdens iqaqanebda am
abdaubdas, magram am dros rkinis kibeze erTi
bragabrugi atyda _ morigi partia zekebi
mogvadgnen Tavisi wili sulieri sazrdos misaRebad.
`kargi, axla Sens saqmes mixede, _ meubneba
kapelani, _ magaze kide sxva dros vilaparakoT.~ xoda mec baxis erTi qoraluri preludia davude, Wachen auf1* qvia ratomRac da
es jgroc Semoblayunda, nadzorebi kide aqeTiqidan dadgnen, kapelanic abobRda kaTedraze
da gaaba isev Tavisi: ra vqnaT axla?
1
120
ganiRviZeT (germ.)
im diliT kide oTxi porcia qadageba
hqonda dagegmili da CemTvis viRa moiclida
_ boloSi Cveulad gadamixada madloba, is
ludovikos meTodia Tu raRaca, sityviTac ar
uxsenebia.
2.
saRamosken isev Cven-Cvens soroebSi Segvrekes da mogviketes kari. Tavis droze TiTo
kamera, etyoba, sami kacisTvis iyo gaTvlili,
oRond mere kide sami naric daematebinaT da
axla eqvsni viyaviT seliodkebiviT Calagebuli. pirveli, karTan, zofari iwva _ verc saxeliT gaigebdi, ra jilagisa iyo da verc garegnobiT _ erTi murTxi rame da araviTari aqcenti. laparaki kide namdvili qurdisa hqonda, cota Wkuazec afrakad iyo, ijda xolme
TavisTvis da sul hyveboda raRaca gauTavebels, magram Tavs bolos veRar abamda da aRarc
yurs ugdebda vinme. mere erTi sqelo uria modioda, sul mudam oflSi iwureboda da namdvili Zilisguda, oRond magaze ambobdnen,
stukaCia da kaci frTxilad unda iyo, ZilSic
yvelaferi kargad esmiso. eg iyo, iavnize verc
erTxel ver gamoiWires. mere ori ganuyreli
Zmakaci _ kirpiCa da doqtora. kirpiCa viRac
121
patara gogoSkas xmarebaze iyo Camjdari (isic
Setenes, `gaukuRmarTebulado~, Tumca dedis
suls ificeboda _ araferi msgavsio), doqtora kide Tavs debda Turme _ kibos vkurnavo, oRond Sprics cariela gamoxdili wyliT
avsebda. mere erTi qalic abortmaxerobis
dros Cakvdomia xelSi, ufro sworad, magidaze. esec gauxsenes.
kide iyo vinme jojona, magari higienuri
tipi _ yovel kviradRes pedikiurs ikeTebda
gadatexili britviT. mokled, Zaan sazogadoebaSi gaxldiT gasuli. im dRes kide, TiTqos
adamianebad aRarc gvTvliano, kide erTi
Semogvisaxles, anu kari gaiRo da Semogvigdes, iatakze moadina zRarTani. Cven jer azrze
verc movediT, is ro wamoxta, gisosebs eca da
morTo Rnavili: `xalxi ara xarT?! iatakze
davwve?.. ra minda am gadatenil soroSi _ cixea Tu gazis kamera! ufrosTan viCivleb!~
yuric aravin gaibertya, ra Tqma unda.
hoda, Zmebo, swored am kaciT daiwyo yvelaferi _ imisTana dampali vinme aRmoCnda,
vin iyo magis amtani. jer Cemze gaaxura _
yvelaze axalgazrda Sena xar da mogiwevs iat122
akze Zilio. axalmoTreuls Tu erTxel rame
gauvida, mere kargad meyole da albaT amitom
iyo, xmis amoRebac ar damWirvebia, sxvebma
wauTaqes TavSi da moaketines. mere is iyo,
wavTvlime da gverdSi ar momiwva eg viriSvili
da ar damiwyo xelebis faTuri da siyvarulis
axsna! giJiviT wamovvardi, daviTrie da verc
vxedavdi kargad, sad vurtyamdi, mere fexebiT
Sevdeqi da sanam nadzorebi ar Semocvivdnen,
arc gavCerebulvar. didi ki araferi, ra Tqma
unda, fexsacmelebze Snurokebi yvelas daZrobili gvqonda da im sibnele-siviwroveSi kide
xelsac ver gaiqnevdi xeirianad, magram Cxubi
Cxubia da mtyuan-marTals vin dagidevda _
TiTo-TiTo yvelas mogvxvda da, Tavisi WkuiT,
daamyares wesrigi. mere gagvafrTxiles, kide
rame Suxuri Tu atyda, vai, Tqveni bralio da
patara wiTeli sinaTlec aRar gamorTes WerSi: ase ufro Wkvianad iqnebiTo, _ gaiRmiWa
oper-nadzori da gaikrifnen.
ukve vicodi, Cemi Zili aRar iqneboda da
im pidors veubnebi: daegde narze da ganZreva
ar gabedo, me kide Cemi saban-gobaniT iatakze
movewyobi-meTqi. `daica~, _ doqtora meubneba,
_ `es yvelaferi kargi, magram arc magis dawola iqneba, idges fexze kuTxeSi, Wkuas iswav123
lis.~ is Cemisa kide imis magivrad, ena mucelSi
Caegdo da xalxi ufro ar gaeRizianebina, axla
imas auxta: Sen vina myavxar, vin ras gekiTxeba,
me da es kaci rogor movrigdebiTo. marTla
kai darexvili vinme iyo _ daiwyo da aRar
gaaTava. jojonamac uyura, uyura da is qliavic ro aRar morCa Sipits, erTi amoioxra da
mSvidad, ise, yvelas gasagonad Tqva: `Zili Tu
ar gviweria am RamiT, erTi sasargeblo saqme
mainc vqnaTo.~ xoda kirpiCam erTi xeli qeCoSi
staca, meoreTi cota xniT piri moukupra da
mosdgnen da imdeni ubragunes, Turqis barabans
ro ar moxvedria, oRond uxmod muSaobdnen da
meTodurad, rigrigobiT. bolos Cemi jeric
dadga da am patara, wiTlad mbJutav sinaTleze
es gasisxlianebuli sifaTi ro davinaxe, TiTqo
raRac gadamitrialda gul-RviZlSi _ cudad
ki ara, piriqiT, TiTqo axla gavxdi marTla
kargad, mxolod yvelafers wiTlad vxedavdi,
cota bundovnad da araviTari cema-tyepa ar
damiwyia, mivuaxlovdi, Soridanve gavuSale da
mTeli taniT SevuSvi dartyma _ Sig Jangian
ybaSi moxvda da kefiT gaekro kedels. marTla
magari grZnoba iyo, RmerTmani.
`esec ase~, _ kmayofilad, valmoxdili
kacis xmiT Tqva doqtoram, _ `axla ki nam124
dvilad wauZinebs, imedia, dilamdec da xval
sul sxva, wesier, zrdil da uaRresad moridebul pirovnebad warmogvidgeba, imedia. Tu
arada, kidev gavimeorebT _ repeticio est mater studiorum, mogexsenebaT~. didi mazalo
vinme ki iyo es doqtora, sul ase daxvewil
stilSi laparakobda, dinjad da mZimed.
Cvenc Cven-Cven narebze avZveriT da dilamde
Tavi arc erTs ar agviRia. me kide ratomRac
isev iseTi ucnauri sizmari mesizmra: TiTqos
mTeli orkestri marto me viyavi da ori dirijenti myavda erTdroulad: beberi fafariani ludviga da parikiani hendelin, magram
orive erTnairad ukmayofilo iyo da xan raze
mdebdnen Sars da xan raze. mere mec ameSala
nervebi da xan alTas vuberavdi da xan balTas.
bolos orive erTad momdga da gamixvrites
tvini... swored am dros gamomeRviZa da vxedav, yvelas im guSindel nacem-nabegvi baiyuSis
garSemo wre daurtyamT da raRacas yayaneben.
mere doqtoras xma gavigone: `gulis ambavia,
albaT. ase gacxarebac ar varga. metismeti mogividaT guSin, metismeti~.
`daica, dok~, _ jojona eubneba, _ `mgoni,
arc Sen dagiklia xeli~. mec mivedi da vxedav,
125
is Cemisa raRac ucnaurad wevs _ TvalebdaWyetili da pirRia. SiSveli fexis TiTebi Sevaxe
mklavze da civi iyo _ iseTi ki ara, Semcivnebuli rocaa kaci, marTla civi _ macivarSi
nagdebi katletiviT.
`marTla, aleks, is bolo dartyma namdvilad zedmeti iyo~, _ axla me momibrunda
doqtora.
`ho, ra Tqma unda~, _ veubnebi, Tan gulma
raRac reCxiviT miyo, _ `kirpiCas eWira, Sen
da jojona cemdiT, me kide erTi davuade boloSi da axla Turme sul Cemi brali yofila
yvelaferi!~
`erTi iyo, ki, magram metismeti, ase vTqvaT,
gametebiT... rom ityvian, zedmeti Cxiri tvirTi aqlemsac daagdebso...~ _ danarCenebic
dganan da Zaan brZnuli saxiT kvers ukraven.
marto yeveraa Cumad da, rogorc yovelTvis,
axlac ofli asxams, oRond simwrisa.
`nabiWvrebo~, _ vubnebi, _ `viriSvilo,
Teslo, nabiWvrebo...~ mere gavCumdi an ra azri
hqonda, guSindeliviT ar maxsovda igive ambavi, im Cemma yofilma Zmakacebma ro miyves. asea,
Zmebo, bolomde aravis ndoba ar SeiZleba qvey126
anaze _ adamiani, sazogadod, yvela erTi nagavia, erTi qaqidan mozelili.
mere atyda mTeli bazari, mkvdari gaitanes,
patimrebi aRarc samuSaoze da aRarc nasadilevs muxlis gasaSlelad aRar gauyvaniaT,
is ki ara, sadili saerTod ar CamoutarebiaT
_ isxediT manda da xma ar gaiRoTo, yvelaferze amas pasuxobdnen. ra Tqma unda, xaroTufross sisxam dilasve moaxsenes yvelaferi,
iqneb loginidanac ki wamoagdes, magram ucnauri is iyo, arc TviTon gamoCenila da arc
misi brZanebiT raime sasjeli daudviaT vinmesTvis. oRond raRacas ki elodnen yvelani
da sul mirbi-morbodnen, facifucobdnen raRacas, darajebidan dawyebuli damlageblebiT gaTavebuli. bolo-bolo saRamos eqvsi
saaTi iqneboda, Cveni kameris kari gaaRes da
mTeli ufrosoba dagveCiTa, Tanac maT Soris
axla sul sxva pirvelobda _ viRac maRali,
cisferTvaleba piJoni da, RmerTmani, Zmebo,
ase morgebuli Sarval-kostumi me meti ar
minaxavs _ ise adga tanze, TiTqos sakuTari
tyaviao. Caxalstuxebul-Caperangebulic xo
iyo da saTvalec iseTi ekeTa, mgoni, marTla
oqrosi hqonda CarCo, Tu arada, fasi mainc
naRdi oqrosi eqneboda. idga da sadRac Cvens
127
iqiT iyureboda, TiTqo SuSisagan viyaviT
yvelani nakeTebi da qadagebda: `...esec Tqveni naqebi Teoriebi danaSaulisa da sasjelis
Taobaze _ borotmoqmedebs erTad SeyriT
da erTi piri sasjelis moxdasac ver aswreben, danaSauls danaSauli emateba! ara, batonebo _ ase araferi gamova, xaroebi isedac
gadaWedilia da politikurebs raRa vuyoT? an
romel sasjelis moxdasa da Sroma-gasworebazea laparaki?! amaT ra gamoasworebs _ erTmaneTsac ar indoben... radikalur zomebs unda
mivmarToT _ an mkurnaloba gamoasworebs, an
samare!..~
ai mand visqese, Cemi droc dadga-meTqi da
cisferTvalas veubnebi: `neba momeciT, mogaxsenoT, ser, karga xania, Cemi nebiT viTxov,
mkurnaloba daminiSnon _ kapelani damemowmeba, rom samagaliTo qceviT...~, magram subordinaciis aseTi umagaliTo darRvevis momswre
centraluri xaros ufross uecrad sisxlma
aasxa tvinSi da erTi iseTi miRriala, yuris
barabani gamiskdeba-meTqi, _ vifiqre. is Smotkina kide SeiWmuxna mxolod da eubneba: `ai
xom xedavT, ukve moxaliseebic gamoCndnen! Zalian kargi axalgazrdaa da Tavgamodebuli _
mivceT Sansi. damijereT, brodskis xelSi mkvlelic ki mSvidobis mtredad iqceva~. Tqva da
128
gatrialda. sxvebs raRa darCenodaT, kvalSi
mihyvnen. me kide cxvirwin momijaxunes kari.
3.
imave saRamos Zaan nazad da zrdilobianad
wamomagdes da wamaTries ufrosis kabinetSi. is kide kuStad momaSterda da saSinlad
gadaRlili pasuxismgebeli muSakis xmiT mekiTxeba: `ise, azrze mainc Tu xar, am dilas vis
elaparake?~ mere pasuxisTvis arc daucdia,
Tavisi gareka: `ministrs, Cemo kargo _ diiiax, Sida saqmeTa axal ministrs! axalma siom
daubera, mogexsenebaT, da amasac axali ideebi
awuxebs... asea Tu ise, brZaneba brZanebaa da me
aravin mekiTxeba, Zveli cocxi mirCevnia Tu axali ufro momwons, Tumca naRdad rom ar momwons da CemdaTavad, sadac gnebavT, iq vityvi:
`Tvali Tvalisa wil.~ _ ramdenjer uTqvams
Cvens kapelans da savsebiT veTanxmebi, savsebiT! Tu viRaca gagartyams, Senc Cascxeb _ ase
araa? Torem mere uaress gizams... mereda vinc
saxelmwifos uCaCqunebs TavSi, imas raRato
ar unda moxvdes? arao, axla iseTi azriao,
_ gveubnebian, cuds kargad unda moveqceT,
borots _ keTilado, sadauri samarTalia,
gekiTxebi?!~
129
`aba ra giTxraT, ser...~ _ veubnebi, Tan
vcdilob vuCveno, ra zrdili da wesieri var
da sxvisi Wiris gamgebi, es Cemi axmaxi nadzori kide Sig yurSi ar CambRavis: `xma! krinti!
raebs bedav aqa!!~
`kargi, kargi, SeeSvi~, _ isev im Zaan, Zaan
gadaRlili xmiT ambobs xarosTavi: `Sen kide,
ra nomeri xar... ho, 665321 _ xval im viRac
brodskisTan gamocxaddebi. unda gadagakeTon.
raRac or kviraSi patiosan kacad vaqcevT da
sazogadoebis sruluflebian wevrad gavxdiTo. yovel SemTxvevaSi, nomrebs agaZroben da
gvar-saxels dagibruneben. gawyobs?~
vdgavar, xmas ar viReb. da axla amaze amiyvirda axmaxi: `upasuxe ufross, ar gesmis Sena?!~
`diax, ser, didze didi madloba, ser!
vecdebi, ndoba gavamarTlo. madlobeli var
yvelasi, ser!~
`tyuilad xar... veraferi samadlobelia.
ai aq xeli unda moawero, rom nebiT Tanxmdebi
am axali meTodiT mkurnalobaze da ganTavisuflebis SemTxvevaSi araviTari pretenzia ar
geqneba. moawer?~
130
`ueWvelad da uyoymanod, ser! xelic ar
amikankaldeba~. imanac momaCeCa kalmistari da
kargad, garkveviT da lamazad Cavuwikwike sakuTari saxeli da gvari.
`am davidarabasac movrCiT...~ _ Tqva ufrosma da Tavi dauqnia, gaiyvaneTo. oRond jer
Turme erTic mqonia mosalevi: kapelans mosurvebia CemTvis gamosaTxovari sityvis Tqma
da axla imasTan wamaprowiales. is kide ijda
Tavis magidasTan, gafxorili da, rogorc yovelTvis, axlac viskiTa da sigaris suniT yarda. axranas aniSna, gareT darCiTo da mere me
momibrunda:
`dajeqi, dajeqi, Svilo Cemo 665321! erTi
ram unda giTxra Tavidanve: Cemi xeli amaSi ar
urevia. azri rom hqondes, xmasac avimaRlebdi
am umsgavsobis winaaRmdeg, magram axla ukve
gviania _ xma Cemi darCeba xmad mRaRadeblisa
oficialuri usulgulobis kedlisa winaSe...
gesmis, ras vambob?~
ise ra-meTqi, _ gavifiqre, _ magram, yoveli
SemTxvevisaTvis, mainc davuqnie Tavi.
`rTulze rTuli zneobrivi sakiTxia _ yov131
lad wesier, znekeTil biWad undaT gaqcion.
survilic ki aRar geqneba boroteba Caidino
_ an Tundac Zaladobis raime aqti. gesmis,
ras vambob?~
`mere magas ra sjobia, ser!~ _ veubnebi,
arada gulSi mecineba, Zmebo, rasaa, ro bodialobs-meTqi.
`jobia, Svilo Cemo, bevri rame jobia! TavisTavad kargs amaSi verafers vxedav: Zalad
keTili gagxadon _ ar iqneba es advili asatani saqme. advili ki ara, gausaZlisi iqneba,
albaT, da ukve vgrZnob, mravali Rame damaTendeba magaze fiqriT... gana ra surs RmerTs
Cvengan? brmad da iZulebiT keTilni viyoT
Tu Segnebulad varCioT keTili borots? iqneb vinc Segnebulad irCevs borotebis daklaknil biliks, raRaciT mainc ufro axloa
RmerTTan, vidre is, visac sikeTis swor gzas
iZulebiT gauyeneben? mZime da mniSvnelovani
kiTxvebia, Svilo Cemo 665321! magram axla
sxva ram minda giTxra: Tuki odesme moigoneb aqaurobas da mec gamixseneb, umdablessa
da umorCiless RvTis nebis aRmsrulebelTa
Soris, gemudarebi _ gulSiac nu gaivleb,
TiTqosda raime wvlili medos am saqmeSi,
ubralo var da mxolodRa RmerTs Sevavedreb
132
Sens codvil suls. erTi egaa, me ki viloceb
SenTvis, magram Sen axla im zRvars gadaxval,
romlis iqiT locvis madlic ver Segeweva...
saSineli gansacdelia es, Svilo Cemo! Tumca,
meore mxriv, roca nebiT uari sTqvi zneobrivi arCevanis uflebaze, amiT xom TavisTavad
keTili irCie uneburad?!. saocrad rTuli
sakiTxia, rTuli da CaxlarTuli da mainc,
mwams, rom es swored asea da ara sxvanairad!~
_ rogorc iqna, moxia finali da azluqunda.
simarTle giTxraT, arc gamkvirvebia maincdamainc, sekreteri Riad darCenoda da viskis
boTlic lamis Ziramde iyo dayvanili. TiTqos
mimixvdao, gasaRebiT gulmodgined Caketa da
slukun-fslukuniT meubneba: `an iqneb swored
asea saWiro? vin uwyis... Seucnob arian gzani
uflisani!..~ da uceb dadga da kargad dayenebuli xmiT Seubera romeliRac sagalobeli.
magari sanaxavi iyo, RmerTmani. magram am dros
is axmaxi nadzori Semovida da isev Cems myral
sakanSi wamaCanCala.
rogorc iqna, gaTenda nanatri dila da am
pitomniksac davemSvidobe. ise, Zaan Sorsac ar
wavsulvar: imave teritoriaze, oRond cixis
blokebisagan moSorebiT, erTi maRali TeTri
Senoba idga, SuSa-betonSi gadawyvetili, kar133
ga maRali galavani ertya, fanjrebic tonirebuli hqonda da calke misasvleli, sakuTari
axrana da kaciSvilma ar icoda, vin ras saqmianobda Sig _ swored iq mimiyvanes.
uzarmazar holSi namdvili saavadmyofos
suni idga, oRond iseTi ki ara, Cveni ubnis
poliklinikaSi roa, piriqiT _ steriluri
sisufTavis da kondicirebuli haeris specifiuri suni. tanSi gamburZgla. mere viRac TeTrxalaTiani movida, raRac davTarSi Camwera
da Zaan alersianad gamiRima. Cemi tlu nadzori kide eubneba: `frTxilad amasTan, ser! amas
arc cixem uSvela da arc kapelanis bibliis
kiTxvam...~ magram iman marto gaiRima isev,
mxrebi aiCeCa, es viri daiTxova da meore sarTulze amiyvana. Tvalebs ar vujerebdi, Zmebo,
_ calke nomeri momces, abazaniT, farTo loginiT, gatkicinebuli piJamaTi da mSvenieri
fumfula xalaTiT! is Cemi nomriani flasebi kide sadRac gaaqres. guli ar damwyvetia
maincadamainc. `ara, Zmao aleks~, _ veubnebi
sakuTar Tavs _ `awi wuwuni aRar gavigo Seni~.
mere kide namdvili yava momarTves da Zveli Jurnalebi _ mTlad sanatoriumSi megona Tavi.
cota xanSi viRac kide erTi TeTrxalaTiani
134
Semoblayunda, stetoskopi daaZro da doqtor brenomad gamecno, brodskis asistenti
varo, _ daumata. vacale, sanam es _ CaisunTqe,
amoisunTqe da isunTqe, ar isunTqo _ bazari
CaTavdeboda da mere vekiTxebi: `mainc ras mipirebT, ser _ albaT raime procedurebi unda
CamitaroT?~
`araferi msgavsi~, _ meubneba, _ `kargs
gaWmevT, kargs gasmevT da mere filmebsac ganaxvebT!~ yurebs ar vujerebdi, Zmebo, maSayirebs-meTqi, _ gavifiqre. kinoSi martokam
unda viaro, Tu Tqven wamomyvebiT-meTqi, _
waveiazve. aman kide, viTomc araferi, sruliad
seriozulad amixsna: arsadac ar waxval, specialuri filmebia, aqve unda uyuroo; oRond
amis mere, yovel jerze TiTo nemsi unda gagikeToT, mogixdebao, _ maxara iqve.
`es albaT rame vitaminebi iqneba, janze mosasvlelad?~ _ Cavdie RdinSi. `ho, ra Tqma
unda, vitaminebi, diax _ cixis mere, xom ici,
momagreba sWirdeba organizms~, _ Tqva da
amanac Zaan gulTbilad gamiRima. ase RreWaRreWiT gavida gareT.
me kide loginze wamovgordi da Jurnalebis
CiTva daviwye. RmerTmani, ra gindoda, sulo
135
da gulo: gloubsporti, fleiboi, kinosamyaro... magram mainc male mombezrda, TavqveS
xelebi amovide da wavedi fiqrebSi. ara, awi
Tu araferi gamomixta, tuzis dacemasaviT iyo
mTeli es ambavi: gavidodi aqedan yovlad wesieri axalgazrda, albaT skolaSi siarulsac
aRaravin momTxovda _ raRa dros Cemi swavla
iyo, xoda, gamovZebnidi rame iol samuSaos,
saRamos gamoviZinebdi da bnel RameSi saqmes
mivxedavdi Cemeburad. jer erTi, karg axal
Saikas avkrefdi _ WkuiT, SerCeviT _ da mere
bnelos da pits vutirebdi yofas, Tuki isinic
cixeSi ar Caayudes CemsaviT. oRond frTxilad
ki unda vyofiliyavi, Zaan frTxilad, aba yvela amaT rogor gavucruebdi imeds _ amdeni
unda iwvalon, tvini iWyliton, filmebic manaxon, iqneba da disertaciebic ki gaaSanSalon
Cemze da bolo-bolo wyalSi xo ar Cavuyridi
amags! aseT rTul samecniero eqsperiments
gamarTleba unda-meTqi, _ gavifiqre da amityda sicili. magari Sizoidebi arian mTeli es
doxturebi da maTi kodla, neta jer sakuTari
TavebisTvis emkurnalaT cota. Tumca ra, kargad ki cxovroben da sifaTebic brZnuli uWiravT da ra undaT meti an maT, an me.
am dros Toxlic Semoitanes da pavlovis
136
reaqcia damewyo, Zmebo _ karga mozrdili
naWeri xorci, zeTSi Semwvari kartofili
blomad, raRac sawebeli, mSvenieri namcxvari
Carozad da naRdi Caisferi Cai. erTi cali
sigaretic ki ido saferfleSi da kolofi
asanTi, oRond imaSic ratomRac sul erTaderTi Reri ido. yvelas Tavisi ofofebi hyavs
_ ori ro yofiliyo, ra, fardas wavukidebdi
cecxls?! meSaqa uqriT, namdvilad.
mere cota CamTvlima am gancxromaSi da
Tvlema-TvlemaSi vxedav, eqTani gogo Semobakunda, mSvenieri acqvetili mkerdi hqonda
(ori weli iyo, grZelze grZeli weli, aseTi
araferi menaxa), xelSi Sprici eWira da bamba. aha, vitaminic Tavisi fexiT movida-meTqi,
_ veubnebi, magram warbi ar Seuxria, mklavSi TiTis simsxo nemsi mJvlipa da quslebis
pakapukiT gatancavda. cota xanSi axla ukve
janiani sanitari Semovida da invalidebis
taCka Semoagora. ai eg ki marTla gamikvirda.
„Se Cemis eskulapo~, _ veubnebi, _ `ra eSmakad minda?! ra, TviTon ver gavivli Tu ZaanZaan Sors mivdivarT da mifrTxildebiT, emand
naWamze ar Sevwuxde?~ magram fexze ro davdeqi, samasxaraod aRar mqonda saqme, mTvraliviT vbancalebdi da Tavbruc ki damexva cota.
137
sanitarma bavSviviT amitaca xelSi da taCkaSi
Camdo. marTali yofila is d-r brenomia Tu
viRaca-meTqi, _ vifiqre, sul cixis salafavis bralia yvelaferi _ ori wlis manZilze
pirvelad viToxlave adamianurad da axla
fexze veRar vdgebi. ara uSavs, blomad vitaminebi da misi jani-meTqi, _ Tavi daviwynare.
4.
didi ucnauri kino ki momiwyves, RmerTmani.
jer iyo da kbilis eqimis kabinetSi ro kresloa, raRac imdagvarSi Camsves, raRac feradi Snurebi da kabelebi momiWires xelebze
da safeTqlebzec, magram yvelaze boRma is
iyo, zeda quTuToebi damimagres pawawkintela
SpilkebiT da Tvalis daxamxamebac ki aRar SemeZlo. ras SvebiT-meTqi, _ vekiTxebi. _ ra da,
ekrans Tvali rom ver moacilo, imisTvisaao.
naRdad Seireknen-meTqi, _ vifiqre: ori welia,
kinoSi ar vyofilvar da am Cemisebs kide imis
SiSi aqvT, Zili ar gamovacxo! arada, vgrZnob,
marTla sustad var raRac da Cemi neba iyos,
saRamos seanss varCevdi. eg ro vuTxari, erTi
gogoSka iyo, lamis gadafiCinda siciliT. ori
sxva TeTrxalaTiani kide, vxedav, raRac kandalebs madeben fexebze da majebic tyavis qamre138
biT mimibes aqeT-iqiT saxelurebze. es ki ukve
mTlad sigiJed meCvena magram Wkua meyo da xma
aRar gamiRia. xalxi or kviraSi ganTavisuflebas mpirdeba da marTla giJi unda viyo, Sipiti
avtexo-meTqi, _ gavifiqre. mere raRac Slemi
Camomacves Tavze da iqidanac oxrad mavTulebi
gadioda; iqve orRaniviT pulti idga, imasTan
iyo yvela SeerTebuli da zed feradi knopkebi
cimcimebda, ekranze cifrebi iwereboda waramara, viRac Zaan, Zaan seriozuli aCkariki kide
miqSers awvalebda da axla am qliavis svetomuzikaRa maklda-meTqi, _ vifiqre. swored am
dros kari gaiRo da doqtori brodski Semojliginda mTeli amaliT. aba, rogoraa saqmeo,
_ ikiTxa da arc aravis pasuxs ar dalodebia,
ise gaSpa gverdiT karebSi.
male sanTelic Caaqres da raRac magari
dinamiuri musika wamovida, oRond verafriT
ver gavige, dinamikebi sad idga, mgoni, ori
ki ara, oxrad iyo, sul sxvadasxva adgilas
CaSenebuli. mere ekranic ganaTda, Turme mTeli
wina kedeli erTi didi ekrani yofila, odnav
Sezneqili da RmerTmani, naRdi gologramuli
efeqti iyo, „SeratonSic“ ar minaxavs egeTi.
filmi ki raRac ucnaurad daiwyo _ arc titrebi da arc araferi, pirdapir quCa aCvenes,
139
Rame iyo, oRond kargad ganaTebuli adgili da
viRac joxiani moxuci miCanCalebda. ucbad
ori tipi daiCiTa jaWvebiT da mosdes gemoze
_ erTma gaCxinkul kiserze da erTmac cal
fexSi da gaqaCes aqeT-iqiT. magari xoxma ki
iyo imis farTxalis yureba, magram mere, roca
uSares _ Zaan mtvriani xaro _ da bertyva
dauwyes da sisxlma ro amoasxa piridan, sulac aRar mecineboda, TiTqos muceli amomivida yelSi da vfiqrobdi: sircxvils vin Civis,
emand es mSvenieri saWmeli gareT ar gadmovuSva-meTqi. Zaan ucnauri iyo, RmerTmani, magram
maSin esec wesier sakvebs gadaCveul Cem kuWs
davabrale. amasobaSi im berikacs tvini miasxmevines kedelze da filmic damTavrda. raRac
muRami ver avuRe, Tumca operatori ki marTla
glijavda: iseTi ferebi iyo, naRdi sisxli da
xorci gegoneboda. mere Zlivs cota amovisunTqe da axla axali roliki gauSves, Tanac
isev arc titrebi da arc araferi _ pirdapir imiT daiwyo, rom viRac bacnebs naSa daeTriaT, kedelze gaekraT da rigrigobiT asxdebodnen zed. is kide kioda, ra Tqma unda, da
mSvenieri, raRac Zaan, Zaan tragikuli musika
modioda Soridan da am dros kide ise naRdSi aCvenebdnen yvelafers, nebismieri pornofilmi mimiqaravs mTeli misi jvrebiT-meTqi, _
140
gavifiqre da isev yelSi momawva raRac, TiTqos
gulisreva mewyeboda, ekranze kide meSvide Tu
merve seria midioda ukve da is gogo saerTod
aRar iyo Wkuaze. am dros kide doqtor brodskis xma Camesma saidanRac: „reaqcia Tormeti/
xuTze? vnaxoT, vnaxoT... jerjerobiT mainc
ara uSavs.“
amjerad sulic aRar momaTqmevines, pirdapir Semdegi roliki gadaeba: viRac kaci daebaT
parkSi skamze, marto misi saxe Canda da iqiT
xeivani da am fonze britviani xeli saxeze ro
uaxlovdeboda, da jer cali Tvali amoaWra,
da TiTqo kameris linzebs Semoesxa mTeli
sisxli da iseTs yviroda, aRarc musika ismoda da aRarc araferi, mere gaziT aZrobdnen
kbilebs saTiTaod da, RmerTmani, xom vicodi,
rom es namdvili ar iyo, magram Tavs veraferi
movuxerxe, piric gamiSra da sul mZmaravda da
vkankalebdi. am dros kide isev im brodskis xma
gavigone: „Zalian kargia, mSvenieri, amdens arc
velodi...~ neta ra Cem fexebs eloda-meTqi, _
gavifiqre, da kide erTi filmic daiwyo. axla
viRac magari biWebi Secvivdnen sadRac binaze,
iq erTi yru-munji dedaberi iyo marto, fexebi
gadaumtvries da iqaurobas cecxli waukides.
RmerTmani, maSin ki daveWvdi, mgoni, namdvil141
ia-meTqi: Zvlebis WaxaWuxic gavigone da mere
Canda, rogor ixrukeboda; fexze adgoma kide
ar SeeZlo da xorcis SiSxinis xmac mesmoda da
marTla damwvris sunic ki momivida TiTqos. ai
aq ki CaveSvi da avyvirdi, taSti an rame momitaneT, Torem sul davTxvri aqaurobas-meTqi!
saqmeSi xar?! is SobelZaRli brodski meZaxis:
geCveneba namdvilad, samagiso jer araferiao.
etyoba, imaT wreSi eg magar tonki iumorSi gadioda, iseTi Wixvini morTes.
mere ucbad pentatonika wamovida da naRdi qronikis kadrebi, TiTqo cotaze aCqarebuli _ rogor sjidnen iaponiaSi samxedro
tyveebs: erTi lursmnebiT miakres boZze da
SiSveli fexis terfebs nel cecxlze uxrukavdnen karga xans, meores viRac maRali Cinis
oficerma erT moqnevaze waacala xmliT Tavi
da im gagorebul Tavs aCvenebdnen, Tvalebs ro
xuWavda da aRebda da tuCebsac acmacunebda _
TiTqo laparakobda raRacas, magram sityvebis
magivrad sisxli gadmosdioda, tani kide idga
cota xani, mere miwas daaskda da waWrili kisridan kide oxrad wamovida sisxli da nawlavebiviT gadmoiyara raRaca. calke eg iyo sanaxavi da calke es wyvetili ritmic CaquCiviT
mirtyamda safeTqlebSi. mere marTla spazmebi
damewyo, mindoda, meyvira, amxseniT-meTqi, ma142
gram raRac xavili amomdioda gadamSrali
yelidan, haeric aRar myofnida da vixrCobodi, verc Tvali damexamxamebina da daxuWvaze
xo laparakic ar iyo da verc gonebas vkargavdi; da saiTac unda gamexeda, yvelgan ekrani
iyo mTel kedelze da Tan kide es musika mixvretda tvins.
...da ase, dRe dRes misdevda da uaresi kide win medo Turme, Tumca amaze uaresi ra
unda yofiliyo TiTqos, magram erTxelac
raRac qronikas miCvenebdnen isev, gatitvlebul xalxs xvretdnen, yvelas ganurCevlad:
qalebs, bavSvebs, Zvaltyava bebrebs, Tumca iq
yvela carieli Zvali da tyavi iyo da buldozeriT aquCebdnen mere erTad da TxrilSi
yridnen. meore buldozeri kide miwas ayrida
zemodan, Tanac zogi, mgoni, mkvdari arc iyo
jer, mere erTi didi ormo aCvenes, ZirSi oxrad
raRac WinWebi da xaraxura eyara, kanistrebiT
navTs Tu benzins asxamdnen zed, mere cecxlic waukides da manqanis Zveli saburavebic
daayares _ xo azrobT, ra Tonec iqneboda da
isev viRac xalxs yridnen Sig, ramdenime orsuli qalic iyo, mucelgaberili da Canda, rogor iberebodnen kide ufro da rogor uskdebodaT faSvi da nayofi gareT cvioda almurSi.
143
xma ar iyo, marto musika iRvreboda dinamikebidan, magram ra, mere; iseTi grZnoba mqonda,
TiTqos yvelaferic mesmoda: kivili, SiSxini,
tkacani... Tanac mTavari swored es musika iyo
_ guli yelSi momebjina, enaze kuWis wvens
vgrZnobdi TiTqos da Tavic gaskdomaze mqonda
da safeTqlebSic TiTqo CaquCs miCaCqunebdnen,
magram ras ver vicnobdi _ didebuli `mexuTes~ finali iyo da ai maSin gavxdi marTla
cudad, kinaRam aviwyvite da vRrialebdi, ro
rogorme iqneb marTla araferi gamegona, dedmamis suls vutrialebdi yvelas da ro gamiTiSes, ucbad verc ki movedi gonze da siCumeSi
kide Cemi bRavili ismoda: dampalo, briyvo,
nabiWvrebo, grexia eg da podloba da jojoxeTSic giwevT suyvelas eg codva-meTqi...
„rao?“ _ brodski damidga win da gakvirvebuli mekiTxeba: „ra codva-gankiTxvebzea
laparaki?“
musika-meTqi, _ veubnebi, _ musika gamorTeT da ise vuyureb, rasac gindaT da rogorc gindaT da, RmerTmani, ZaliT ar miqnia
_ ucbad ar amovanTxie, rac ki im diliT CavuSvi kuWSi! wkipze gadamirCa, RmerTmani, Tavis xalaTian-fexsacmlianad. sanam sanitrebi
144
iataks morecxavdnen, cota suli moviTqvi da
mesmis, brodski ekiTxeba: „...musikam imoqmeda.
yvelaze Zlieri gamaRizianebeli.~
„musikisa me araferi gamegeba, magram
SevurCevT, araa Zneli saqme. dasjis kidev erTi
humanuri forma.“
wyali mainc damalevineT-meTqi, Tqveni ase
da ise, _ viZaxi. „axseniT, _ Tqva brodskim,
_ `da Wiqa wyalic moutaneT, oRond Zalian
civic ara.“ xoda, Wiqa ki ara, sami davlie da
kide metsac CavuSvebdi xaxaSi, magram miTxres:
geyofa, uaress gizamso da davujere.
„mismine~, _ brodski meubneba, _ `uWkuo
biWi ar xar da grZnobac gqonia Tu iqneb gemovnebac, ra vici _ oRond egaa, rom sul Zaladobisken gibiZgebs raRac da qurdobazec
xom Cagavles, Tumca egec Zaladobis erTi
formaa, kacma rom Tqvas...~ cali yuriT vusmendi, metis Tavic ara mqonda da didad arc
mainteresebda magis bodiali. `axla es miTxari, _ meubneba isev, _ Seni azriT, ras vSvebiT Cven aq da Sengan ra gvinda?“
`ras unda SvebodeT-meTqi~, _ veubnebi,
145
_
`raRac sazizRrobebs mayurebinebT da
gixariaT, Tu rwyevamde mimiyvanT, oRond imdens ki vxvdebi, ro eg Tqveni filmebi arafer
SuaSia da raRac nemsebs mirWobT, aqaoda
vitaminebiao da mec SteriviT Tavs giqnevT,
magram sxva ara damCenia ra _ cotas kide
gavuZleb rogorme, oRond ki eg musika gamorTeT da yvelafersac gavuZleb, rato, rac
miyvars, maincdamainc imaze gindaT marwyevinoT-meTqi~...
`bolos yvela Tavis siyvaruls klavso,
_ erTma nacixarma poetma Tqva~, _ meubneba
brenomi da raRac kargs verafers vatyob mis
naTqvams. isev raRaca goTvernobas utrialebs
fiqriT. vatyob.
cota xans Cumad iyvnen, mere isev brodskim
amoiRo xma:
„asociaciuri meTodi _ swavlebis uZvelesi forma... kacma rom Tqvas, ase yvelafris erTmaneTisagan gamijvnac ar SeiZleba,
utkbesi da zeSTagonebulic ki Zalmomreobis
Tu damorCilebis aucileblobis raRac elementsac Seicavs: siyvarulis aqti, magaliTad,
an Tundac musika... vcadoT“. me kide _ aravi146
Tari cdebi aRaraa saWiro-meTqi, _ avyvirdi,
_ yvelaferi gasagebia da imasac mivxvdi, ra
saSinelebaa mTeli es Zaladoba da sisxli da
ubedureba. „gul-gvami mewvis, batonebo~, _
veubnebi, _ `da mTlianad gankurnebuli var,
RmerTmani, CemisTana wesieri biWi axla meore
aRar meguleba qveyanaze da aRarc kinoSi waval Cems dReSi da quCaSi kide cxvirsac aRar
gavyof RamiT _ vijdebi saxlSi da musikas
movusmen xolme, RmerTmani, aRaraferi minda
meti!“
arao, _ brodski meubneba da Tan raRac ise,
TiTqosda cota naRvlianad, _ jer kidev bevria gasakeTebeli da mxolod, roca borotebis
yovelgvari gamovlineba, Tundac rom fiqrad
gavlebuli, wamsve uaryofiT reaqcias gamoiwvevs Sens sxeulSi da amisaTvis araviTari ineqciebi aRar iqneba saWiro, ai maSin CavTvli
saqmes moTavebulado.
„moicaT~, _ veubnebi, _ `me xom ukve vici,
rom es cudia da araswori, rom yvelas aqvs
ufleba, Tavis nebaze icxovros da, luboi Zaladoba yvela sulieris mimarT sigiJea da,
saerTod, Zaladoba borotebaa TavisTavad da
sazogadoebisaTvis miuRebeli...“
147
amaze kide brenoms sicili autyda da kolega brodskis eubneba: „esec racios epoqis
axali eresi _ me vici, rac ari kargi, magram
vakeTeb imas, rac cudia!“ mere mxarze momiTaTuna xeli da daamata: „ara, Cemo kargo, arc
ese martivadaa saqme. Sen oRond damjeri iyavi,
cota kide moiTmine da pirobas gaZlevT, sul
raRac oriod kviraSi Tavisufali kaci gaxdebi.~ brodskimac Tavis kanturiT daudastura da momeCvena, rom oriveni raRac Zaan, Zaan
kmayofilebi wavid-wamovidnen...
me kide Cemi memarTeboda: ori kvira saukuned moCanda CemTvis da axla, mgoni, cixeSi gasatarebeli wlebi merCivna am tanjvis
dReebs. mere amas erTi ubedurebac daemata:
sizmrebi damCemda da oflSi gawuruli viRviZebdi xolme, Tan sul erTsa da imaves vxedavdi _ viRaca gvyavda daTreuli CixSi da
vamuSavebdiT gemoze, me kide vkamandrobdi,
rogorc yovelTvis, da ucbad isev gulisreva mewyeboda, suli migubdeboda pirSi _
CavisunTqavdi da amosunTqva ki aRar SemeZlo, vixrCobodi, xmas ver viRebdi da oflSi
viwurebodi... erTxelac gameRviZa, giJiviT
wamovvardi da karebs veci, daketili damxvda,
ra Tqma unda, da, mgoni, sulac im Rames SevamC148
nie pirvelad, fanjarazec rkinis gisosebi iyo
akruli da maSinRa viazre swored, daTqmul
dromde Cemi saSveli ar iyo da awi sizmaric
da cxadic erTi iqneboda CemTvis.
5.
magram ai erT mSvenier dResac iseTi rame
miTxres, yurebs ar davujere, Zmebo: morCa,
xvalidan Tavisufali xaro. me kide iseTi
grZnoba mqonda, TiTqos dro gaCerda, es ori
kvira aRarc gaivlida da verc verasodes gavaRwevdi aqedan.
`xvale xvales mosdevs, Cemo...“ _ is TeTrxalaTiani meubneba, Toxli ro daqonda CemTvis
da satanjvelze mimacilebda xolme, _ `dRes
ki, ase vTqvaT, Seni gamosasvleli dRe iqneba
da erTi kargi sajaro gamosvlac mogiwevs~, _
Tqva da raRaca Zaan saeWvod gaiRmiWa.
jer megona, isev piJamaSi da flostebSi da
xalaTSi gamowyobils gamiZRveboda im ubedur
adgilas, magram saqmeSi xar? _ jer iyo da
darecxil-dauToebuli sacvlebi da gatkicinebuli perangi momarTves da mere is Cemi
sqelcxvira baCebi, Tanac sul laplapi gaudioda, magram bolos britvac ro damibrunes,
149
maSin ki marTla Sublze amivida Tvalebi da
raRaca goTvernobas xom ar miwyoben-meTqi,
vkiTxe. im Cemisa TeTrxalaTians kide araferi
uTqvams, mxrebi aiCeCa mxolod.
mere wavediT isev kinos sayureblad da ras
vxedav, Zmebo, _ Cveni cixis ufrosi ginda, mTavari nadzori, Cveni Zma kapelani Tu is Smotkina raRacaimsaqmeTa ministri da oxrad sxvebi, TvaliT ro ar menaxa manamde da naRdad
arc momavalSi meqneboda amis natvra, magram me
vin ras mkiTxavda, cxadia. d-ri brodski kide
sityviT mimarTavda am uwarCinebules kodlas:
`...da axla, swored am bolo etapze, neba
miboZeT, batonebo, Tavad cdis obieqti warmogidginoT. rogorc xedavT, misi fizikuri
mdgomareoba savsebiT damakmayofilebelia:
kargma movlam da Sesabamisma kvebam, ra Tqma
unda, Tavisi qna. amjerad misTvis arc trankvilizatorebi migvicia da merwmuneT, arc hipnozis qveS ar imyofeba. ra misca mas cixis
kedlebSi iZulebiTma orwlianma gamoketvam?
_ araferi. an TiTqmis araferi. ufro sworad, uamrav axal mankierebas aziara da SegnebaSi daufiqsira mravali Zveli. xolo ra
mogvca Cven am nebayoflobiTma orkvirianma
mkurnalobam? am axalgazrdas xval swored im
150
sazogadoebas davubrunebT, romelsac is ver
hguobda da romelmac moikveTa igi, davubrunebT pirovnebas savsebiT janmrTels, oRond garSemo myofTaTvis _ savsebiT uvnebels!
maS ase, batonebo, axla ki mivyveT demonstraciis msvlelobas da Cveni muSaobis Sedegebic
Tavad SeafaseT!“
cota xans azrze ver movedi, mTeli es layafi Tu me mexeboda, mere ki sinaTle Caqra da
TiTqo scenaze viyavi _ marto proJeqtoris
erTi Suqi manaTebda da meore kide _ iqiTa
kuTxeSi viRac maimaxs. mere is Cemken wamovida,
sinaTlec gamohyva da rom momiaxlovda, orive
ukve erT ganaTebul wreSi videqiT, Zaan dramatuli msaxiobebiviT. jer miyura, miyura,
mere uceb wkipurti mwepa cxviris wverSi, mere
yurSi wamavlo xeli da lamis iyo amaxia, bolos gemrieli aliyuric momdo da reaqcias
daeloda. mayureblebs me ver vxedavdi, Tumca
ra CoCqolic atyda, kargad gavigone. cali
yuri mewvoda, loya mixurda da cxvirSic mZmaravda, magram vin giJi viyavi, xeli Semebrunebina. videqi da Tvalebs vafaxulebdi.
`ra ginda Cemgan?~ _ vekiTxebi, _ `mogzavnili xar?“
151
`ki, namdvilad~, _ meubneba. mere TmaSi wamavlo xeli, damqaCa da axla kiserSi wamiTaqa
zemodan. erTi gavifiqre, Sansi maq manam, davaZro Cemi britva da davusva sulerTia sad, vidre is gulisrevis grZnoba momawveba yelSi da
spazmebi damewyeba-meTqi, magram, Zmebo, is iyo
xeli Caviyavi jibeSi da TiTqo ukve momxdari
davinaxe _ es tipi saxedaserili da sisxli da
uceb me TviTon sisxlma amasxa tvinSi, TiTqos
haeri aRar myofnida, sakuTar guls vReWavdi
TiTqos da mivxvdi, tempSi Tu ar viazrebdi
rames, Cemi damemarTeboda da gavigone sakuTari xma, sisuleles ro butbutebda raRacas:
`ginda, kamfeti mogce? ro ara maq...“
mesmis raRaca SvebasaviT sicili atyda iqiT,
bnelSi, mec TiTqos momeSva raRacnairad, magram bolomde jer mainc ara da vcdilob, rame
movifiqro da axla britvas vaCeCeb xelSi da
sawylad ise veubnebi: `aiRe ra, samaxsovrod
gqondes, kargi ramea, RmerTmani.“ im dampals
kide iseTi saxe aq, TiTqo sakuTar kakaSkebs
vTavazobde da axla saxeSi mafurTxebs, me kide
yelSi momeSva, magram axla mucelSi damiara
da oTxad vikakvebi da: `ginda fexsacmelebs
gagiwmindav...“ _ veubnebi, Tan ukve muxlebze
vdgavar da akankalebuli xelebiT cxvirsax152
ocs viCxrikav jibeebSi, saxeze ofli masxams,
magram magas vin Civis. erTi es oxeri mapovnina,
magram ver vpoulob, sadRac jandabaSia da
axla cal xels koWSi vavleb da vcdilob,
saxeloTi gavuwmindo, arada isedac gaprialebulia, bzinavs. ai am dros mivqare da axla
es cali fexi ro miWiravs, meoresac gamovqaCav da arc Zaladoba iqneba da arc araferi,
ise gamova, TiTqo muxlebze movexvie-meTqi da
wamic aRar damixanebia, TiTqo TavisiT moxda
yvelaferi _ gemoze daaskda iataks!
magram rad ginda ra _ es bragvanis xma
ro gavigone da Zirs davinaxe gaSxlarTuli,
isev yvelaferi Tavidan mewyeboda; vigrZeni,
wamovxti da xeli gavuwode, wamovayene da davuwye tansacmlis ferTxva.
`mSvenieria, savsebiT sakmarisi Tqvengan!“ _ mesmis am dros doqtor brodskis
amayi xma, sinaTle inTeba da es Signakravic
kide gabadruli saxiT Tavs ukravs yvelas da
baleroniviT mitancaobs sadRac fardis iqiT.
sinaTle pirdapir saxeSi mirtyams, vdgavar
pirRia da TiTqo fexebi iatakze mqondes dawepili, adgils ver vinacvleb.
`rogorc unda paradoqsulad mogeCvenoT“,
153
_ Zaan rixianad miraxraxebs brodskis xma, _
`boroti saqcieli piriqiT ubiZgebs obieqts
sikeTisaken. sapasuxo Zaladobis TviT survilic ki organizmSi diskomfortis Zlier
impulss iwvevs da mis dasaTrgunad recipienti iZulebuli xdeba, sakuTari moqmedeba sasurvelis diametrulad sawinaaRmdego qmedebaze gadarTos. SekiTxvebi Tu gaqvT vinmes,
gTxovT“...
`nebsiTi arCevanis ufleba!~ _ daubuxuna
uceb Carli kapelanma, _ `ra zneobrivi kriteriumi da Tavisufali nebis gamoxatvis saSualeba rCeba adamisSvils?! RvTiuri direqtivis groteskuli parodia _ me amaSi mets
verafers vxedav!“ Teologia da eTikuri niuansebi. Cveni mizani kriminaluri erTeulebis
udanakargod likvidireba iyo _ rac dagvavales, is SevasruleT“...
`...da cixeebic gamoTavisufldeba gamousworebeli elementebisagan“, _ sityva daagdo
gamowkepilma ministerma, _ `SeiZleba iTqvas,
erTi gasroliT or kurdRels...~
`moicaT... moicaT!..“
154
da iseTi yayani atyda, Zmebo, viRas vaxsovdi, kaci ar maqcevda yuradRebas, lamis iyo,
iqve daecxoT erTmaneTisTvis. me raRas mipirebT, morCa Cemi ambavi, Tu rogoraa saqmemeTqi, erTi ki daviZaxe, magram amaze axla me
Semomitrialda yvela da isev ayayandnen erTad, kaci verafers gaigebda, me kide Cemsas
gaviZaxodi da boloSi isic mivayole _ ra,
sul ase Tqvens Wkuaze unda viaro dasaqoqi
forToxaliviT-meTqi?!
axlac azrze ara var, Zmebo, es sityvebi
saidan momadga, magram Tqven isini genaxaT _
ucbad mosxipes da iseTi siCume Camovarda,
buzis gafrenas gaigonebdi da Tvalebi gadmocvenaze gauxdaT.
mere wamodga erTi, Reri Tma ar hqonda
Tavze da namdvili CamiCi iyo, egec kide naRdi akademikosi vinme iqneboda albaT da Zaan
brZnuli saxiT akikinda _ ase da iseo, xma ar
amogeReba, ymawviloo, TviTon airCie es gza
da axla bolomde unda zido Seni jvari, isev
SenTvisve sasikeTodo... amaze isev atyda erTi
vai-uSvelebeli, mere viRacam sityva siyvaruli axsena da Carli kapelanic sul gadairia,
xaroTa mTavarmmarTebelica da is Cemisa min155
isteric sul fexebze daikida, bodavda raRacas _ siyvaruli WeSmariti ganaSorebs SiSso
Tu raRac amdagvari. marto doqtori brodski idga mSvidad, gaRimebuli da bolos roca
pataraze miwynarda yayani, dro ixelTa, pawia
Zveleburi zari daaZro saidanRac da daawkaruna. TiTqo civi wyali gadaasxeso, uceb moketa yvelam da Tav-TavianT adgilebze dasxdnen, zogi sakuTari TaviT Zaan kmayofili da
zogi kide indauriviT gafxorili.
„Zalianac kargi, batonebo, _ raki sakiTxis es aspeqtic wamoiwia, axlave dagimtkicebT
_ siyvarulis gamoxatvis is forma, warsul
saukuneebs rom gvegona mibarebuli, jer kidev
myarad zis adamianis fsiqikis qvecnobier
SreebSi... gTxovT!~ _ kargi iluzionistiviT
aiqnia xeli da sinaTlec Caqra, marto scena
darCa ganaTebuli, zed kide imisTana qali
gamovida, Zmebo, Zaan moSilifebuli, Tan ise
moiweleboda, wamSi adrekilas bairami damewyo. amis Tavi momca bnel moxveulSi da iseT
sopranos avaqaCinebdi, katalani mimiqaravsmeTqi, _ vifiqre. gafiqreba ki movaswari da
erTi imanac gamielva Tvalwin, tanzeve rogor
Semovaxevdi am penuariviT raRacas, kabis magivrad ro Semoecva da avayudebdi kedelze da
156
damiara kidec da TiTqo Sig kuWSi Camavlo
viRacam xeli da miWerda, miWerda da aRarc
meSveboda, mere muxlebic momekveTa da kargad azrzec ar viyavi, etyoba, ukve refleqsSi
gamijda _ CaviCoqe da xelebi gaviwode misken
da movrTe erTi moTqma-godeba da gaviZaxodi,
Tuki rame maxsovda suleluri Zveli filmebidan _ roca vinme Cabriolinebuli masti
Tavis mibnedil gogos eficeboda siyvaruls. cota momeSva da raRac nawyvetebi axla
skolis programidan amomitivtivda gonebaSi
_ maxsovs, ras vRadaobdi amaze, magram axla
ra gamacinebda da dazuTxuliviT mivayare: ormoc aTas Zmas, erTad mogrovilT, CemsaviT ver
eyvarebodi da sxva, rac ki enaze madgeboda.
mgoni, kululis SeWrac vTxove samaxsovrod
da kubos ficaric vaxsene da ai maSin amovisunTqe, rogorc iqna...
sinaTle ainTo isev da es gogoSkac sul
Rimil-RimiliT da kniksenebiT daiTesa scenidan. genaxaT erTi, ra TvalebiT miacilebda
mTeli es patiosani sazogadoeba _ lamis iyo
SeeWamaT, brodski kide idga da qaqanebda: `esec
Tqveni WeSmariti qristiani, romelic mzadaa,
umal meore yvrimali SeuSviros, vidre xeli
Seubrunos vinmes, mzadaa Tavad ecvas jvars,
157
oRond jalaTis roli aicilos da, saerTod,
WianWvelasac ki ar daadgams fexs!~
RmerTmani, Zmebo, sityva tyuili ar uTqvams
_ ucbad warmovidgine, TiTqo marTla davabije fexi WianWvelas da kinaRam gul-muceli
amomitrialda.
`mSvenieria~, _ ganacxada ministerma, _
`vfiqrob, dameTanxmebiT.~
`namdvilad~, _ ratomRac amoioxrasaviT
Carli kapelanma, _ `RmerTma mogceT gamarjveba da mSvidi Zili.~
158
kari mesame
1.
`axla ras vSvebiT?~
es ukve Cems Tavs vekiTxebi, Zmebo. es wuTia,
mTavari alayafidan gamovedi, ori wlis winandeli Cemi tansacmeli macvia da jibeSic blomad xurda miCxrialebs _ eg ukve ar vici, visi
wyalobaa. zonis Tavkacebma Tu damiades axali,
jansaRi, wesieri cxovrebis dasawyebad. kargad
ki gamomasavaTes am diliT: aTi-Tormeti korespondenti erTad damexvia da raRac sisuleleebs mekiTxebodnen da iyo erTi blicebis
feTqeba da aparatebis CxakaCxuki. mere viRac
kancelariis SiSkam Tavisi WkuiT gza damiloca _ aq mosuli aRar gnaxoo da sakuTar Tavs
vekiTxebi: `axla ras vSvebiT?~
ras vSvebiT da saWmelad mivdivarT sadme. dilidan lukma ar Camsvlia pirSi _ vis
ecala, batono, erTi suli mqonda, sanam sakuTari Tavis ufals gamxdidnen. Wiqa Cai damidges preskonferenciaze da eg iyo sul. dRiuri
sarCos ekonomia. cixis buRalteriasac Tavisi
angariSi aqvs.
159
es Cveni c.x. kide erT miyruebul gareubanSi
idga _ ris kafe, ra bari, magram iqve, axloSi,
muSebis sasadilo vipove, raRac organizacias
ki ekuTvnoda, magram Sesvla Tavisufali iyo,
me Sen getyvi da, Tavs moiklavda xalxi da rigs
daayenebda _ ise qoTda iqauroba da bufeti,
WurWlis sarecxi konveieri da ise ra gadawmendili magidebic _ sul erT mocicqnul
darbazSi idga yvelaferi. nacixarma kacmac ki
cota cxviri avibzue Tavidan, magram asarCevi
mainc araferi mqonda da usityvod davaToxlave pirveli, meore da raRac wyalwyala kampotic mivayole zed.
mere gazeTi viyide kioskSi, vnaxav erTi, ra
moxda am or weliwadSi qveyanaze, sul mTlad
yumi ar gamovCnde-meTqi. pirveli gverdi sul
imaze qaqans eWira, ra kargi da mzrunveli mTavroba gvyavs Turme, axal arCevnebSic yvelam
erTsulovnad mivceT unda xma da araferi
SegveSaloso. ra ginda, sulo da gulo, am Cvens
axlandel xelisuflebas ar gaekeTebina bolo
xanebSi, yvelaferi wvrilad iyo CamoTvlili:
_ es sagareo politikao, es _ ekonomikao, es
_ momsaxurebis sfero da binebis sakiTxio
da, ra vici, kide ra ara. magram gansakuTrebiT
kide imiT iwonebdnen Tavs, policiis rigebic
160
gavzardeT da uflebebic meti miveciTo, axla
naxeT, ra simSvide, siwynare da wesrigi damyardeba RamRamobiT quCebSio. pirveli gverdi
amiT Tavdeboda da meoreze viRacis Zaan, Zaan
nacnobi sifaTi daebeWdaT, cotaTi gadRabnili, magram ra cnoba magas undoda _ iavnad
me viyavi, Zmebo, liCnad! qvemoT kide teqsti
modioda msxvili SriftiT:
kriminaluri individebis gardaqmnis saxelmwifo institutis pirveli
gamoSveba _ Zalmomreobis yovelgvar
instinqts moklebuli, kanonis moSiSi
moqalaqe!
mere ki imaze iyo layafi, Tu ra kargi da mSvenieri da saocari miRweva gaxldaT es ludovikos
meTodi da ra mSvenieri da SesaniSnavi ambebi
gamodneboda misgan. iqve, SuaSi Sinaur saqmeTa
ministris fotoc iyo da isic imas mied-moedeboda, Tu ra didi pasuxismgebloba ikisra mTavrobam da ra mSvenieri, mSvidi da ukonfliqto
momavali gvelis win _ araviTari Zaladoba da
banditizmi _ arc dRisiT da arc RamiT. erTi
sityviT, namdvili gafurCqvnis xana gvewyebao.
gazeTi movisrole da gareT gamovedi, haer161
ze. axla raRa vqnaT-meTqi, _ vikiTxe isev.
ra unda meqna, ra? _ saxlSi unda wavsuliyavi da erTi magari scena momewyo: uZRebi
Svili ubrundeba mSobliur keras. ded-mama
cremlebs aRvarRvarebs, me kide cotas amovioxreb, mere Caviketebi Cems soroSi, wamovwvebi da patara musikas movusmen, Tan wavTvlem
cotas da mere vifiqreb, ra vqna, saerTod,
cxovrebaSi da rogor moviqce. zonis morige
inspeqtorma mTeli sia gamomatana, sad da ra
samuSaoze mimiRebdnen gamosacdeli vadiT da
isic miTxra, Senze ukve Setyobinebac gavugzavneTo, magram ra saCqaro eg iyo, jer cota
mosveneba ar mawyenda, rac me ambavi gadavitane da cota musikis mosmena daglejili
nervebis samkurnalod da sakuTar loginSi
SuadRemde Zili. xoda, mec davajeqi jer avtobuss centrisken, mere meoreze gadavjeqi,
im gauTavebel konstituciis aRmarTze ro
fexiT ar mevlo, da zed mosaxvevTan Camovedi,
da gind daijereT, gind ara, Zmebo, _ gulma SemifrTxiala, is Cemi ylinji N18a rom
dameyuda win.
zamTris susxiani kvira dila idga da kaciSvili ar Semxvedria sadarbazoSi, marto
antikur stilSi gadawyvetili gabreqili
162
muSa xalxi _ freskebze. erTi iman gamakvirva, arc is binZuri warwerebi aRar Canda
da arc araviTari garyvnili minaxatebi. iqauroba sul dasufTavebuli iyo da liftic
ki muSaobda _ isic dakrialebuli da aRarc
raxraxi gaudioda, RmerTmani. meaTe sarTulze avsrialdi da sityvaze mendeT, Zmebo, _
xeli mikankalebda, gasaRebi ro amoviRe da
Zlivs movaxvedre WrilSi. mere sakuTar Tavze
gamecina xmamaRla, kari gavaRe da Zveleburad Sevblayundi binaSi. oRond iq yvelaferi
Zveleburad aRar iyo.
deda-mama magidas ujda _ Cais miirTmevdnen, Cemken zurgiT kide viRac motretili jeeli ijda, saTvaliani da erbokvercxs aToxlavebda. Cvenebma ro daminaxes, dedos lamis
iyo Wiqa gauvarda xelidan, mamaCems kide yba
moeqca gverdze. es viRaca momitrialda da
gakvirvebuli mekiTxeba, cota nawyenic kia,
mgoni: „Sen ra, yvelgan ase Sedixar, daukiTxavad? Tu kari dagxvda Ria da warwerac ekida
zed _ SemobrZandiTo?~ ironisti. magram
axla magisi dardi ara mqonda, Cvenebs Sevyurebdi da nela-nela azrze movedi, ro amdilandeli gazeTebi arc mieRoT jer da baiburSi ar iyvnen, ra xdeboda maT Tavs.
163
pirvelma dedom amoiRo xma da ra ggoniaT _
meca da gadamexvia? _ ar daijeroT. erTi vaivui morTo, ase da iseo, es ra qenio, es ra Caidineo, gaivseba axla aqauroba policielebiT da
Cvenc kide Tavi mogveWreba da Senc gamoqcevaze
wlebs dagimatebeno... bolos mTeli es tirada
fSlukuniTa da cremlebis RvriT daamTavra.
veubnebi, rac moxda _ gindaT centralurSi
darekeT da gindaT kioskidan gazeTebs amogitanT, iq yvelaferi weria-meTqi, _ veubnebi,
_ gismens vinme? fSlukunebs TavisTvis. mamaCemi xo mTlad gaiTiSa _ zis qandakebasaviT.
axla im SuSabandebians vekiTxebi: `iqneba da
Sen mainc amoiRo xma, oRond glupi SekiTxvebis magivrad iqneb, is miTxra, aq ras uzixar
da risTvis?~ muSakacis sifaTi hqonda, ase,
ormocs iqneboda mitanebuli, ijda da busaviT afaxulebda Tvalebs. qajis erTi iqneboda,
namdvilad.
rogorc iqna, ojaxis ufrosi movida cota
gonze. `mismine, Svilo~, _ meubneba, _ `ar ifiqro, Seni naxva ar gagvixarda da Tu marTla
vadamde gamogiSves, magas ra sjobia, magram
CvenTvisac xom unda gecnobebina adreve... gvegona, xuTi-eqvsi weli mainc kide gamyofebdnen
iq. axla ra vqnaT?“
164
„daica-daica~, _ veubnebi, _ `risi ra unda
vqnaT? da, saerTod, es Cemisa vinaa?“
„mdgmuria~, _ wamoiknavla dedom, _ `jonaTani hqvia. es erTi xania, CvenTan cxovrobs...
RmerTo, ra Segcode amis fasi!~ da u-hu-huhuu, _ gaaba isev.
„gasagebia~, _ vambob, _ `mdgmuri. jonaTani hqvia. ra biWia! ra biWia da ra biWia
joni...~ viTom Zaan meRiRinebodes. guli raRac reCxs miSveba: es bliyvi Tu CvenTan cxovrobs, samzareuloSi xom ar daabinavebdnen
da maSin vai Cemi oTaxis brali, karg dReSi
ki damxvdeba-meTqi. magram kari ro gamovaRe,
sauTar Tvalebs mainc ar davujere, Zmebo, _
Cemi im oTaxSi aRaraferi iyo: Jurnalebidan amoWrili viRac magari damrtymelebisa
da qera krasotkebis fotoebi kedlebze da
kide viRac fexburTelebis mTeli gundi, or
mwkrivad, win veeberTela TasiT. es araferi,
magas kide eSveleboda rame, Tqven isa TqviT:
arc Cemi kvadrafoni Canda sadme, arc diskebi
da arc is Cemi saketiani ganjina _ viskis,
tabletkebs da or pawia sterilur nemss ro
vinaxavdi.
sisxlma amasxa tvinSi da kacma ar icis,
165
adre ra ambavs davawevdi amaze, magram axla
sxva iyo _ sul patara afsixeba da spazmebi
gamowerili mqonda. Sevtrialdi da uxmod mivaCerdi Cvenebs.
„ra gveqna Svilo~, _ mamaCemi meubneba, _
`waiRes yvelaferi. kompensacia dazaralebulTaTviso, _ ase Tqves.~
„vin dazaralebuli... aki is qali mokvdao?..~
„misi katebi gamoucxadebiaT memkvidreebad
da movla-patronobis xarjia dasafaravio.
yvelaferi aRweres da gayides: firfitebi,
tansacmeli...~
geubnebiT, Zmebo, dana ro dagertyaT, wveTi sisxli ar gamomividoda albaT. `axla ra
vqnaT?~ _ vekiTxebi.
„ra unda vqnaT, aba... rame unda movifiqroT.
jonaTani kide ori weli unda iyos aq, xelSekrulebiT muSaobs patara samSeneblo firmaSi,
muSad. eqvsi Tvis fuli winaswar gadagvixada.
axla quCaSi xom ver gavagdebT _ sanam sxva
binas iSovis, ra unda qnas. Tan zamTaria...~
Tan Tvals maridebs. gesmiT, Zmebo, amas meub166
neba mSobeli mama, mSobeli deda kide isev ise
fSlukunebs, TavisTvis, saerTod arc ixedeba
Cemken. ra ginda, ro qna. RmerTmani, Tavi Semecoda. Semecoda ki ara, guli momikvda. vdgavar gaxevebuli. samagierod axla am Cvenma mdgmurma jonim amoidga uceb ena: Senao, _ meubneba, _ rac sxvisTvis avi giqnia, axla cota
kidec unda itanjo, rac sakuTari mSoblebi
gimwarebia, axla cota Senc igemeo... me kideo,
_ davarda qadagad, _ amaT SviliviT mimiRes
da Sansi ar ari, kide gamwarebino amaTi Tavio.
joni uZaxe Sen da naxe erTi, ra ambavSia. axla
rom me amas-meTqi, _ gafiqreba ki movaswari
da damewyo Signidan signalebi. gamovtrialdi
da gamovvardi gareT, suls Zlivs viTqvamdi da
lifti arc gamxsenebia, sul Trixin-TrixiniT CavaTave sarTulebi.
2.
iseT dReSi viyavi, Zmebo, Tavi aRar mindoda
cocxali da arc araferze fiqri aRar mindoda, mivalajebdi gaToSili, uazrod, xalxi
Tvals mayolebda bare ori wlis win modidan
gadavardnili, iavnad RamRamobiT sagulao
SmotkebSi dazmanuls ro mxedavdnen. mere raRac transports davajeqi centrisken da bo167
los im Cem diskebis dirkas mivadeqi _ beberi
armenis naxva mindoda, meTqi-rames momasmeninebs da or sityvasac metyvis, ra xdeba am dampal qveyanaze, sadac mSoblebi Svilebs karSi
agdeben Sua zamTarSi.
garedan igive warwera ki hqonda _ melodia
da TiTqo SigniTac bevri araferi Secvlila,
oRond iqauroba savse iyo biWuSkebiT da gogoSkebiT, italiuri estradis romeliRaca
mbJutav varskvlavs usmendnen da erTi dabidubi hqondaT gamarTuli. aRarc beberi armeni
Canda sadme, mis magivrad viRac kululebiani Sibzika idga daxlTan, ralSCikebis kepka
exura da di-jei ewera Cavardnil mkerdze. imdeni magas ra vuTxra. karga xani vucade, sanam Tvalebminabuli, transidan ar gamovida da
ikadra daintereseba _ ras isurvebTo. Stabat
Mater Tu gaqvT-meTqi, _ veubnebi.
`ega vinaa?~
nawarmoebia-meTqi, _ vuxsni, pergolezia
avtoris gvari, isic italielia, ufro sworad, iyo _ meTvramete saukuneSi. Seni xnisa
ukve mkvdari iyo-meTqi, ratomRac esec davayole.
168
„aha, simfonia iqneba. kabinaSi Sedi da rogorc ki movZebni, nauSnikebSi gavuSveb.~ mere
gavigone, yuTebSi ro iqeqeboda da eubneboda
viRacas: `azrze modi, masti Turme simfoniebs
usmens _ rogoria?..“
magra gavRiziandi, magram amas rac mohyveboda, kargad vicodi ukve da araferi SevimCnie. Zaan, Zaan Rimiliani saxiT gadavxede mTel
am Santrabas da kabinkaSi Cavikete. male musikac CairTo _ marCelos koncerti daudvia
mag kretins. etyoba, pirvelive xelSi moxvedrili italieli daiTria yuTidan, sadac
Sua saukuneebis musika ewyo. es kide araferi,
magasac mousmenda CemsaviT gatanjuli, danatrebuli kaci, oRond is ki aRar momsvlia azrad, ro rac ufro grZnobebSi gadavardnili
iyo musika, miT uaresi damemarTeboda: iq bolos ukve yvelafers musikis qveS miCvenebdnen
da axla am patara naivni ramis mosmenac iseTive dReSi magdebda, rogorc is sazizRroba,
beThovenis Mezerere-s TanxlebiT ro mayurebines. gareT gamovvardi da arc am ixvis WuWulebis sicilze da arc bentera viTom diskJokeis yvirilze ukan aRar momixedavs, pirdapir „faqizoSi“ davgaze _ axla is erTi rame
Tu miSvelida cotas.
169
iqauroba jer carieli iyo da Zalianac
ucnaurad gamoiyureboda, sul mTlad wiTeli boColebiT moxatuli. barSic viRaca
ucnobi tipi idga, magram rZe da rame, didi
WiqiT-meTqi _ da tempSi SemikeTa, araviTari
axsna-ganmarteba ar damWirvebia. iqve davjeqi,
divanze, mainc kaciSvili ar iyo gamkiTxavi da
nagiJariviT vylurwavdi, dagemovnebis Tavi vis
hqonda. ase, saerTod, goimebi iqcevian marto
da mere sananeblad uxdebaT xolme, oRond
axla arc magis dardi ara mqonda, boloSi
daviyvane da warmodgenac daiwyo. jer Tvali
gamiSterda raRac vercxlisferi qaRaldis
naglejze _ sigaretis kolofidan iqneboda
moxeuli, iqaurobis dawmendaze wels aravin iwyvetda, etyoba, mere es naxevi gaizarda,
gaibera, kedlisxela gaxda da ise brWyvialebda, mgoni, gugebi amewva, magram ukve arafris
gakeTeba aRar SemeZlo, quTuToebi ar memorCileboda, is kide gaizarda, ufro gaizarda,
`faqizoc~ CanTqa da mere mTeli quCa da qalaqic miayola zed da mere mTel samyarod
iqca, Zmebo, da TiTqo talRebi gadadiodnen
yvelaferze, rac ki odesme Seqmnila da arsebula da sakuTari xma mesmoda TiTqos usasrulobaSi _ daviwyo, daviviwyo yofna. naTeli,
Tlili lili li... da mere es vercxlisferic
170
alivlivda da daiSala iseT ferebad, kacs ro
ar unaxavs jer da verc naxavs bunebaSi da mere
dabzrialda, dabzrialda, jer Wrel borblad
iqca da mere sul erT TeTr ferad, oRond
SuaSi wertili gaCnda, gaizarda, gaizarda da
mere TaviT Sevvardi gvirabSi _ mimaqanebda
sadRac, TiTqos metroSi, oRond aqeT-iqidan
qandakebebi idga TiTo-TiTod, ganaTebuli; da
ainTeboda da Caqreboda, ainTeboda, Caqreboda
da bolos Sig gasasvlelSi kide erTi, oRond
SuaSi da meTqi, axla Sevaskdebi kidec da viyvire aaaaa da isev naTelSi gamovedi da axla
qari miberavda, suls Zlivs viTqvamdi da uceb
wavedi qveviT, sul qveviT da mere TiTqos nela
amovedi isev iq, sadac vijeqi, Zmebo, _ divanze,
kuTxeSi, zed baris pirdapir, TvalgaSterebuli da xelSi carieli Wiqa meWira.
axla ukve naRdad vicodi, rac mindoda: Tavis mokvla, oRond egaa, ro azrze ver movdiodi, rogor meqna _ Cemi britva ki medo jibeSi,
magram misi daZroba da gulisreva erTi iqneboda, yelamde verc mivitandi, gafiqrebazec
ki gamaJrJola da mere ssrst! _ gadaxsnili
xorci damidga Tvalwin da sisxlis fantani
da yelSi momadga raRac, mucelSic gamWra
da suli Zlivs movibrune... „ara-meTqi, Zmao,
171
_ Cem Tavs veubnebi, _ ase araferi gamova“.
rame iseTi unda momefiqrebina _ araviTari Zaladoba da Wra-serva, rame uemocio _ usizmro
ZiliviT mSvidi da gamTiSveli. mere vifiqre,
sajaroSi mival, barem aqvea, kuTxeSi, iqneb
rame samedicino wignSi eweros, usisxlod da
umtkivneulod rogor wavide im qveyanas. uceb
warmovidgine, rom ukve mkvdari var, deda-mamas sindisi ar aZlevs mosvenebas, inkvizitor
brodskis da mis Sestiorka brenoms kide _
sazogadoebrivi azri, gazeTebi da televizia;
raRaca im saqmeebis ministris qveS savarZeli
yanyalebs da xepre jonic Ramis gasaTevs daeZebs enagadmogdebuli. glijavs, RmerTmani.
isev gareT gamovedi da saaTs Sevxede moedanze, ori sruldeboda. vidre megona, imaze
meti migulavia gaRma napirze. mSvidobis Cixs
Sevuyevi da iqve, or nabijSi sajaro biblioTekis kars mivadeqi. erTi Zveli, Cafexvil-Caoxrebuli Senoba iyo, cal mxares wasakiTxs
iZleodnen, meoreze samkiTxvelo hqondaT
mowyobili. oRond ra mowyobili eg iyo ro _
monjRreuli magidebi da moryeuli skamebi da
TiTo damtverili lamfa TiTo magidaze _ mTeli magaTi avladideba. Tanac iseTi gajis suni
da sicive idga, wesieri kaci cxvirs ar Seyofda
172
Sig. arada, oxrad ki iyvnen _ viRac starikebi,
viTomc didi mwignobrebi myavdnen, paltoebSi
da SarfebSi CafuTnilebi usxdnen magidebs da
zogi Jurnal-gazeTebs furclavda, zogi zed
gadaSlil wignze yvinTavda da erTi-ori, mgoni,
waixvrinebda kidec. jer ucbad verc gavixsene,
ra eSmakebi mindoda aq da mere damartyasaviT,
Tavis mSvidad mosaklav recepts ro veZebdi
da saZiebelSi daviwye qeqva. saTaurebis mixedviT bevri veraferi vnaxe saxeiro, ramdenime ki
mainc gamoviwere, magram mTeli es samedicino
wignebi ise iyo dasuraTebuli da iseTi fotoebiT savse, Cemi damemarTa. mere erTi sqeltaniani biblia gadmoviRe, imas gamowerac ar undoda, iqve ido, Taroze da alalbedze davuwye
furcvla _ is dReebi gamaxsenda, raRaca Svebas mainc ro mgvrida cixeSi. oRond axla sul
sxva iyo, maSin im viRaca goTverani ludovikos
kursi ar mqonda gavlili, axla kide meti veraferi vnaxe Sig, uriebis erTi jgro meores
uraxunebda TavSi da idga erTi vai-uSvelebeli, xocva-Jleta, Wra-Cexa da mowyveda yrmaTa...
ai es raRas niSnavda, mTlad kargad ver gavige,
magram ukve isedac mwifed viyavi da etyoba,
raRaca xmebi amovuSvi, radgan erTma bexrekma momitriala Tavisi qicina wveri da raRac
173
ise, siafandze mekiTxeba: cudad xom ara xar,
Sviloo. var-meTqi, _ SevuRrine, Zaanac cudad
var da, saerTodac, minda SeveSva am cxovrebas,
oRond mokle gza ver mipovia-meTqi. iqiT axla
kide meorem wamoyo Tavi da sssu-o, _ gagvaCuma
Tavisi WkuiT da me ro srul Wkuaze vyofiliyavi, ukve maSin unda Camoereka xsovnis zars,
magram yuradReba ar mimiqcevia da Cemsas miverekebodi: „axla ar miTxraT, axalgazrda xar da
yvelaferi wina gaqvso, Torem marTla gavafren
_ marTla! marTla! marTla!~ da ai amaze isev
dagvisusuna im bebruxanam, magram axla ukve
siCumes ki aRar iTxovda, dorbls yrida Camtvreuli kbilebidan, xelgamowvdili iqaCeboda Cemken da raRacis Tqma undoda, oRond
erTbaSad suli ver moebrunebina da sisinebda
gaanCxlebuli bativiT.
ki, is iyo, RmerTmani _ prafesora, am
ori wlis win me da Cemma yofilma bratkebma
ro vJeJeT aqve, mosaxvevSi. axla mainc unda
myofnoda Wkua da swrafad da uxmaurod avTesiliyavi iqidan, magram davagviane _ yvela
Cven mogvCereboda da prafesoramac bolos da
bolos amoiRo xma: `daiWireT eg arakaci! ar
gauSvaT! eg iyo, eg cxoveli, ega da magis ZmabiWebi _ kristalografiis unikaluri gamoce174
mebi dafxriwes, cemiT mimasikvdiles moxuci
da zamTris RamiT quCaSi damagdes SiSveli!!!~
_ arada, mTlad egrec xo ar iyo, Zmebo, mTlad titlikana xo ar dagvitovebia _ is
foxana nifxav-perangi xo SevurCineT, es kide
dgas aq da raebs ixsenebs _ narCeni kbilebic
Camimtvriao, sisxlis Caqceva mqondao, keTilma adamianebma gadamarCines SemTxveviTo... mere
RvTis gmobazec gadavida _ RmerTi mainc rogor iTmens amisTanebis arsebobaso da bolos
imaze agulianebda am mumiebs, cocxali ar gavuSvaT aqedano! mgoni, marTla Wkuas iyo gadasuli, magram sxvebs ra, naklebad uqrodaT?!
wamSi aubes mxari da erTma, raRaciT yofil
samxedros hgavda, Camavlo xeli da Sig yurSi
CamCxavis: SenisTanebi qimikatebiT unda mospos
kacma, mRrRnelebiviTo.
`SemeSvi, biZaCemo~, _ veubnebi, _ `Cemi meyofa. eg ambavi ori wlis winaT iyo da kargadac
davisaje magisTvis. Wkuac maswavles. marTali
Tu ginda, metismetad kargad maswavles. dRevandeli gazeTebi naxeT _ iqa weria yvelaferi.~
prafesora kide Tavisas gahyviroda _ Suri
viZioT, samagiero gadavuxadoT, kbili kbilis
wilo... sul daufstvina, me Tqven geubnebiT!
arada sxvebic aiyolia da iseT dReSi iyvnen,
175
TiTqo marTla guSindelze iyridnen javrs da
magaTTvis, mgoni, marTla erTi iyo guSindeli
da wlebis winandeli. mere mTeli es xrova erTad gameqaCa, gaZvaltyavebuli xelebi Camavles
da vin Tmebs mglejda da vin yuris axevas cdilobda da sxva kide cxvir-pirSi mirtyamda
sustad, bebrulad da wixlebsac miSendnen Tavis WkuaSi, cdilobdnen, Zirs davegde da fexebiT Semdgomodnen da, RmerTmani, male Tavisas
gaitandnen _ gaZalianebas me ver vbedavdi im
namdvili tkivilis SiSiT da merCivna, CemTvis
ertyaT, vidre Tundac xeli mekra vinmesTvis,
magram TviTon me xom mirtyamdnen da mfxoWnidnen da tuCic gamixeTqes, cxviridanac wamomivida, etyoba sisxli da igive ar iyo _ ukve
gulic mereoda, mucelSic damiara da uhaerobiT vixrCobodi TiTqos.
swored am dros Semoyo Tavi biblioTekarma da isic calke ayvirda: axlave policias
gamoviZaxebo. RmerTmani, Zmebo, aseTi rame
TviTon rogor momividoda TavSi da axla
TiTqo xavss CavebRauWe da gamwarebuli veZaxi: cota tempSi, briyvo, Tore gvian iqnebameTqi. es imito, ro arc gaSveleba ucdia da
arc fexs uCqarebda maincdamainc. mere erTi
marTla kargi momxvda ybaSi, naRdSi im saldaTi starikanis moqneuli iqneboda, Tan kide
176
viRacas Tu raRacas wamovede da ukve saSveli
aRar iyo _ cotac kide da gadamivlidnen zed
da erTi piri gabrZolebac vcade odnav, Zaan
slabad da swored am dros gavigone es mxiaruli, raRac nacnobi xma: `kargiT xo, geyofaT axla... geyoT-meTqi!~ _ da Cemma policiam
sulze momiswro Cems dasacavad.
3.
iseTi daSlili viyavi, Zmebo, kargad verc
vixedebodi TvalebSi, magram, aki giTxariT,
xma mecno-meTqi da marTalic vyofilvar _
jer erTi patara qoTi misces im bebrebs da
mere, gareT ro gamiyvanes dRis Suqze, vxedav,
mara ras vxedav _ Cemi yofili Zma da megobari,
Cemi CamSvebi bratka bnelo da is sqelo biliboi _ Cveni saerTo mteri da mosisxle!..
`ara~, _ vburtyuneb CemTvis, _ `varianti
araa...~
isini kide dganan da ikriWebian, formebSi
dazmanulebi, da bnelo isev ise xvixvinebs
Zveleburad, marTla cxeniviT: `huu-huhu-huu!
amas visa vxedav _ Cveni Zalian Zveli biWi!
ukve moicixeve, aleks?~
177
ara-meTqi, _ gunebaSi gaviZaxi, ar arsebobs, Sansi araa _ naRdad gaviTiSe da meCveneba yvelaferi...
`rao, Cveni Zma _ gikvirs?~ _ biliboi mekiTxeba, _ `dro garbis, ukve vzroslebi varT
da xalxis samsaxurSi vdgavarT, egrea.~
piti sadRaa-meTqi, bnelos veubnebi, _
jorji-biWis ambavi ki momitanes, magram pitisa araferi vici-meTqi.
`piti~, _ bnelo ambobs, _ `ho, saxeli raRac mecnoba. iyo erTi egeTi. sul dagvekarga.~
biliboi kide saxeloTi zeTs iwmends saxidan, bnelos Tavs uqnevs da TiTqo me sulac iq
ar viyo, ise eubneba: `exla amis ganyofilebaSi
miyvanis da mere Cvenebis weris Tavi gaq? iasnia,
es Tavis Zvel ambebs ar moiSlida _ xo naxe,
ra upativcemulod eqceoda sabralo moxuc
xalxs, Tanac sazogadoebrivi TavSeyris adgilas... vuTxraT, ro Cvens misvlamde daiTesa.
biblioTekars gavafrTxilebT, Cven kide CvenCveni patara angariSebi gavasworoT.~
videqi da yurebs ar vujerebdi, Zmebo!
meTqi, azrze Tua, ras mied-moedeba _ an ara178
da, arc amas unaxavs dRevandeli gazeTebi.
`Wkuaze xar, biliboi?~ _ vekiTxebi _ `ra angariSebs misworeb? damTavrda Cemi britvebis
triali _ araferi gagigia?~ Tan sul iseTi
grZnoba maq, TiTqos es yvelaferi raRac briyvuli xumrobaa da bnelo mainc moiZrobs am
Tavis kokardian quds da `ki, gviTxres~, _
bnelo meubneba, _ `swored dRes wagvikiTxes,
dilis sborze. Sefma Tqva, Zaan kargi da mSvenieri ambaviao.~
`aha, kide kargi~, _ veubnebi cota iazvurad, _ `TviTon aqamde ver iswavle kiTxva,
bnelo?~
`bnelebi kameraSi moikiTxe~, _ meubneba, _
`Cven kide wesrigs vicavT da araferi saWiro
araa, yvela xedavdes, sad da rogor.~
`sworea~, _ isev Tavs uqnevs biliboi, _
`quCebSi simSvide unda iyoso _ ase Tqva Sefma~
mere uceb kargad momdo mucelSi, bnelom
kide is Tavisi zolebiani joxi Camafara kefis
ZirSi da mTlad moCvaruli, manqanaSi Semagdes. azrze ro movedi, ukve sadRac gareubanSi
vgazavdiT sirenaCarTulebi.
179
„Cemi mteri moxvda Tqvens xelSi~, _ vburtyuneb CemTvis. `egre iyos~, _ mpasuxobs
biliboi, _ „magram jer gavswordeT“.
bolo-bolo sadRac xriokSi gavCerdiT.
orivem is pagonebiani formebi wynarad gaiZres, saxeloebi daikapiwes da magra momdgnen,
saqmianad, brazis da cofis gareSe. meTodurad muSaobdnen, rigrigobiT. arc vici, ramden xans mibagunebdnen da bolos ukve azrze
aRarc viyavi, ra xdeboda da tkivilsac veRar
vgrZnobdi: sisxli ro davinaxe, iseTi krunCxvebi damewyo, sxva SegrZnebebi gamiTiSa... mere,
rogorc iqna, morCnen muSakobas, pagonebi da
kokardebi Camoifxates, mgoni, ori Tbili sityvac kide damigdes da aiTesnen.
gonze ro movedi, wvima crida, Zval-rbili
gaerTianebuli mqonda. megona, mTel tanSi
mtexda da maJrialebda. Zlivs aviTrie weli
da wavlaslasdi, oRond saiT _ TviTonac ar
viyavi azrze.
4.
RmerTmani, Zmebo, axla erTi myudro palata momnaTlavda sadme migdebul hospitalSi,
180
momvleli mWirdeboda da mosveneba, me kide mivtylapunob wvimaSi, nislSi, sadRac ukacriel adgilas da yvela RmerTsa da eSmaks erTad
vlanZRav da Cems beds vwyevli, mere ukve Wkuasac vkargavdi, alalad, da drois SegrZnebasac, roca raRac dasaxlebas mivadeqi _ sul
erTnairi kotejebi idga da yvirilis Tavic
aRar mqonda, saSvelad rom dameZaxa vinmesTvis, da am dros erT WiSkarze vxedav, aweria _
samyudro. RmerTmani, an RvTis xeli urevia, an
bedis dacinvaa-meTqi, magram ra magis garkvevis Tavi mqonda, mivadeqi da vabraxuneb, rac
Zala damrCa.
kari gaiRo da viRac kaci gamoCnda
sinaTleze. „ra ambavia?“ _ kiTxulobs da vxedav mis zurgs ukan, oTaxSi buxari anTia da
TiTqo kargad gamomSrali xis tkacunic ki
mesmis. „RvTis gulisaTvis~, _ veubnebi, _
`miSveleT rame, policielebma mimasikvdiles
da sadRac gzis piras damagdes ugonod. iqneb
gaTenebamde SemifaroT an sanam wvima mainc gadaiRebdes...“
„Semodi, Semodi~, _ meubneba, _ `am ukanono
qveyanaSi erTmaneTs Tu davexmarebiT, Torem
sxva risi imedi unda gqondes adamians.“
181
winkari TiTqo TavisiT gaiRo da mec kibeebze avbancaldi. araferi msaxioboba ar
damWirvebia _ iseT dReSi viyavi, fexs Zlivs
vadgamdi, Semofxrewili tansacmeli raRac
ZonZebad mekida, ori kbili Camtvreuli mqonda, tuCebi, zeviTac da qveviTac, da kide cali
warbic _ gaxeTqili, marcxena yurze cecxli
mekida da cxviric ise gamisivda, ver vsunTqavdi. am RvTisniermac xeli SemaSvela da Sig
Semiyvana _ did, Tbil da naTel oTaxSi.
da swored maSin iyo, Zmebo, ro gamcecxla
da azrze movedi, sad viyavi da visTan momaxvedra Cemma ukuRmarTma bedma. is mazalo
warwerac _ samyudro _ reklamis abrasaviT
gaminaTda TavSi da mTlad gamoTayvanebuli mivaCerdi saxlis patrons. ki, is iyo namdvilad
_ oRond raRaca motexili TiTqos, daberebuli da koWlobdasaviT. TviTon ver micnobda, ra Tqma unda, Sansi ar iyo _ maSin me
da Cem bratkebs suyvelas niRbebi gvekeTa da
lamis sakarnavalod viyaviT dazmanuli, axla
ki ase nacem-nabegvs da gasawylebuls im Zveli
aleksisas ra migavda _ svel miwaze nagdebi
da wvimaSi nabodialebi sakuTar xmasac veRar
vcnobdi, Camexrinwa da wina ori Catexili kbilis wyalobiT gemozec vClifinebdi.
182
is kide Zaan, Zaan TanagrZnobiT Semomcqeris
da raRac ise, naRvlianad meubneba: `ager
dajeqi, cecxlTan. Taflian arays dagalevineb
da amasobaSi wyalic gacxeldeba.~
`policielebi~, _ vburtyuneb CemTvis, _
`CaTlaxebi...~
`asea~, _ meubneba, _ `policiuri reJimis
kidev erTi msxverpli. arc pirveli xar da arc
ukanaskneli iqnebi. esaa magaTi damyarebuli
wesrigi.~ mere gatrialda da samzareuloSi
gavida, marcxena fexs miiTrevda cotaTi.
oTaxi movaTvaliere. qalis xeli ar etyoboda _ orad ori gaqeqili savarZeli idga sul,
damtverili wignebiT iyo savse da patara magidaze sabeWdi manqana ido, gverdze kide dasta
furclebi. gamaxsenda, es kaci mgoni mwerali
iyo. meqanikuri forToxali. ucnauria, ase ro
CamrCa gonebaSi. oRond axla ar Rirda im ambebis gaxseneba _ axla siTbo da gageba mWirdeboda da im goTvernebmac ludovikos centrSi
ise momiwyves saqme, awi aseT dReSi viqnebodi
sul da sxvisTvisac imaves movindomebdi _
Tuki Cemgan saerTod miiRebda amas vinme.
`ho, asea~, _ mwerali mobrunda, Wiqas
183
mawvdis da sveli pirsaxociT miwmends saxes _ frTxilad, Zaan nazad, _ `abazana gagivse, mere vivaxSmoT da dalagebiT momiyevi
yvelafers. RamiT CemTan darCebi.~ RmerTmani,
Zmebo, raRacam wamiWira yelSi da TvalebSic wyali Camidga, etyoba, radgan uceb Zaan
oteCeski daiWira, mxarze momiTaTuna xeli da:
`kargi axla, geyofa _ eg ra vaJkacis saqmeao~,
_ meubneba.
bolo-bolo avedi zeviT, kafelis abazanaSi
Cavweqi, mere mSvenieri flanelis piJama, SavTeTri grZeli xalaTi da RunRula flostebi
Camovicvi _ yvelaferi iqve iyo Camolagebuli, skamze, da, RmerTmani, Zmebo, sikvdilis
piras miyvanilma kacma cota TvalebSi gamovixede, raRac xalisic damibrunda TiTqos da
dafexvil-daTeTqvils tkivilze ufro axla
SimSili maxsenebda Tavs. qveviT ro Cavedi
isev, mwerals ukve moeTavebina samzareuloSi
facifuci da sufrac saufroso gaewyo: fumfula TeTri puri, naRdi Sveicariuli yveli,
erbokvercxSi motafuli Zexvi, zed mosxmuli
raRac cxare wiTeli sawebliT, mayvlis jemi
da Tixis didi Wiqa cxeli rZiani Cai. ise mivaZexi, mipatiJebas arc davlodebivar, xuT
wuTSi gamovibuskne da mereRa amovRerRe cota
184
darcxvenilma: arc vici, rogor gadagixadoT
madloba-meTqi.
`eg araferi~, _ meubneba, _ `CemTan rom
moxvedi, amaSic albaT gangebis xeli urevia.
ukve mivxvdi, vinca xar: Seni suraTia gazeTSi
da ra ubedurebac mogwies, mgoni, imasac gamadlian. jer cixeSi galpobdnen, mere rezistenciis yovelgvari unari wagarTves da axla
quCis policias miugdes Seni Tavi. ase apireben egeni sazogadoebrivi wesrigis damyarebas?! kargi sazogadoeba kia, amgvari meTodebiT Tu icavs Tavs! magram RvTis nebaa-meTqi
yvelaferi _ Sen is miTxari, Cem Sesaxeb Tu
gsmenia rame?~
`eee... rogor giTxraT~, _ vfrTxilob,
Zaan, Zaan vfrTxilob, _ `erTxel yuri
movkari, meqanikur forToxalze laparakobdnen... gulze momxvda raRacebi, oRond me
TviTon ar wamikiTxavs, aba saidan...~
`oho!~ _ meubneba, Tan saxe lamis gaunaTdes, _ `egec kargia. axla Sens ambavs momiyevi
da isic minda vicode, cixemde ram migiyvana.
nu geSinia, gulaxdilad miambe yvelaferi, me
ra Seni gamkiTxavi var.~
185
kargad verc Cavxvdi, risi Tqma undoda magiT
_ Tu gamkiTxavi araa, raRas mekiTxeba-meTqi,
magram am tipis xalxs xom bolomde verafers
gaugeb, raRac Tavisi ena aqvT da sityvebsac
Tavis Wkuaze atrialeben.
bevri arc araferi maq saTqmeli-meTqi, veubnebi, _ `sul ubralo ambavia: biWebma amagdes
da raRac sulelur sanaZleoze sxvis saxlSi
Sevipare, viTom gavbedavdi Tu ara _ marTla
rames moparva arc micdia. xoda, erTi martoxela moxuci qali cxovrobda Turme Sig.
sibneleSi damlanda da guli wauvida; mereRa
gavige, dacemisas magidis kideze Camourtyams
Tavi da kacma ar icis, dartymisagan gardaicvala Tu SiSisagan. me kide gaqcevis magivrad
mis mosulierebas vcdilobdi da policiasac
Cemi xeliT gavuRe kari. imaT kide saqmeSi gamiyvanes _ aqaoda, didi mkvleli da oxeri vinme
banditi gavqaCeTo. sasamarTloSic sityva ar
maTqmevines Tavis dasacavad...~
maTgan arc mikvirso, _ Tavs miqnevs da mec
Cemsas miverekebi: `mere Sida saqmeTa ministrma
cixeSi Camovlaze maincdamainc me gamomarCia da saavadmyofoSi mikres Tavi, ludovikos
meTodiT unda gimkurnaloTo. Tanac piroba
186
momces, xaroSi aRar dagabrunebTo da mec ra
Svili viyavi, xma amomeRo.~
dawvrilebiT gamomkiTxa im ucnauri mkurnalobis ambavi da, RmerTmani, Zmebo, sul wvrilad Cavukakle yvelaferi, mandedan araferi
gamomitovebia da filmebs ro vixsenebdi, kinaRam isev cudad gavxdi. is kide veRarafers
amCnevda, oTaxSi dablayunobda da mamali giJiviT TavisTvis burtyunebda raRacas. mere
SevTavaze, sufras agilagebT da WurWels mainc
dagirecxavT-meTqi, magram TiTi ar gamanZrevina
_ Sen axla mosveneba da simSvide gWirdebao.
erTxans ki viyaviT marTla mSvidad _ is samzareuloSi trialebda da me kide buxars vujeqi
da raRac mSvenier ufiltro sigarets vafuilebdi, magram maleve morCa diasaxlisobas,
isev momadga da meubneba: `Sen iqneb Sescode
kidec da sasjelic daimsaxure, magram yovelgvari sasjeli Cadenili borotebis sazRauri
unda iyos mxolod, Sen ki aTmagad gazRvevines
_ pirovnebis magivrad raRac unebo arsebad
gaqcies da sakuTari arCevani aRar gagaCnia: Sen
axla sxvisi gamowerili receptiT unda icxovro _ sikeTeze momarTuli meqanikuri arseba!
Tavad SenTvis ki yovelgvari cxovrebiseuli siameni tkivilis gamomwvevi iqneba mudam: musikiT
187
tkboba Tu qalis survili, literatura da
xelovneba _ yvelaferi es mxolod fizikur
tkivils gamoiwvevs SenSi... egeni ki sazogadoebis gajansaRebis ideiT ise arian Sepyrobili,
zRvaris SegrZneba dakarguli aqvT _ adamians
Tu nebsiTi arCevanis ufleba ar gaaCnia, mas
adamianic aRar eTqmis!..~
`Cveni kapelanic swored magas ambobda,
ser~, _ CavurTe rogorc iqna, _ `zustad mag
sityvebiT.~
`hoo? an ratom ar ityoda _ mainc qristiani moZRvaria, ase Tu ise... axla ki ai ra
minda giTxra: xval or-sam Cems megobars Sevatyobineb, sando da saWiro xalxia, imaTac
dawvrilebiT movuyvebi yvelafers. naxav, arc
Cven varT gulxeldakrefili, raRacis gakeTeba Cvenc SegviZlia da Tu sazogadoebrivi azri
aRarafers niSnavs am qveyanaSi, magasac vnaxavT.
ara mgonia, axalgazrdis fsiqikaze aseTi barbarosuli cdebis Catareba did miRwevad CaeTvalos, romelic gnebavT, mTavrobas _ Tundac
amisTana avtoritaruls!~
`rogorc metyviT, ise moviqcevi~, _ veubnebi, _ `oRond Cem gamo usiamovnebas arafers
gadaeyaroT.~
188
xeli Caiqnia da cota xnis mere meubneba:
`awi raRa unda momivides? ojaxi me aRara myavs da janmrTelobac arafrad mivarga...~
`SegemTxvaT rame?..~ _ frTxilad, ise vekiTxebi, sasxvaTaSorisod, arada marTla mainteresebs, sad gaqra misi coli, _ `Tu meuRlem
migatovaT?~
cota xans Cumad iyo, vifiqre, SekiTxva ar
daevasa-meTqi, mere raRacnairad Camwydari
xmiT meubneba: `ho, mimatova. SokSi iyo Cavardnili, gagiJebas araferi uklda da... Tavi
moikla.~ vxedav, TiTebi ukankalebs, sigarets
ver moukida verafriT. me kide gaviTiSesaviT, Tvalwin is Rame damidga, maSindeli ambebi da uceb isev damiara mucelSi, TiTqos
haeric aRar myofnida da, etyoba, saxec magra
Semecvala, uceb movida gonze, wamomayena da
meubneba: `kargi, gveyofa Zvelis gaxseneba,
axla momavalze vifiqroT. daweqi, daiZine da
xval ukeT iqnebi.~ mere sawoli oTaxis kari
ro gaixura, gavigone, TavisTvis butbutebda
isev: `sabralo biWi... esec am SeSlili saukunis kidev erTi msxverpli. ra gansxvavebaa, Zaladoba fizikuri iqneba Tu sulieri _ Sedegi
SeiZleba erTnairi iyos. bedze rom ar moxve189
driliyo CemTan an kari ar gameRo, amasac igive
daemarTeboda albaT...~
5.
TiSad meZina, Zmebo, im RamiT _ gverdic
ar momicvlia da iqneb amitomac iyo, arc dabegvili sxeulis tkivils gavuRviZebivar da
arc damsizmrebia rame. diliT jer azrze ver
movedi, sad viyavi, mere gamaxsenda yvelaferi
da vifiqre: erTi unda gavigo rogorme, am
Cems maspinZels ra hqvia _ aki guSin vuTxari Tqvensa da Tqvens wignzec msmenia-meTqi. am
oTaxSi veraferi vnaxe, mere patara derefans
gavuyevi, viTomda ver movimxare, saiT wavsuliyavi da boloSi kari davinaxe gamoRebuli,
iavnad saZinebeli iyo, magram ramdenime cali
wignebis Taroc davCiTe da meTqi Tu is `forToxali~ vipove, avtoris gvaric xom zed iqneba, varianti araa.
Cumad Sevipare da ras vxedav _ swored im
qalis gadidebuli, metri-metrze, suraTi Semomcqeris kedlidan da miRimis... isev momawva
yelSi raRac, magram wignebis qeqva daviwye saswrafod da gadamiara. male vipove, patara wigni iyo da avtoris gvaric ewera, ra Tqma unda:
190
eliksanderi. esec kide erTi aleksi-meTqi, _
gavifiqre. mere alag-alag gadavfurcle, magram, RmerTmani, Tavi da bolo ver gavuge, ras
bazrobda. erTi eg iyo, Zaan paTetikurad amtkicebda: dResdReobiT xalxi raRac manqanebad
undaT, rom aqcion, wesiT kide ucxo xiliviT
unda vizrdebodeT dedamiwazeo. am Cemis eliksanders, etyoba, ise warmoedgina es qveyana,
TiTqo Cven, yvelani, erT raRac deda-xeze unda
vekidoT, mamazecierma ro dargo sakuTar baRCaSi, sakuTari dilixoris gasasworeblad da
Cven ki ar gvWirdeboda RmerTi, Tavad RmerTs
vWirdebodiT raRac samyarouli wyurvilis
mosaklavad. sul raRac amisTanas bodialobda
da, RmerTmani, mgoni, marTla Serekilia an colis sikvdilma Tu Searyia-meTqi, _ vifiqre
da swored am dros gavigone, Zaanac azrian rames iZaxda, Camodi, visauzmoTo. mec TavpatiJi
ar damidvia, raRa Tqma unda.
`etyoba, kargad geZina~, _ meubneba da
tosteridan puris dabrawuli naWrebi amoyara, _ `aTia ukve. me kide dilidan vsaqmianob. xom ici moxucebis ambavi _ wavTvlem da
egaa.~ `axal wigns werT?” _ vekiTxebi.
`araa _ telefons vuzivar. yvelgan mivrek191
movreke.~ `megona, Sin telefoni ar gedgaT~, _
vuTxari da wamsve enaze vikbine, ise Seecvala saxe.
`saidan moitane?~ _ meubneba, _ `ram gafiqrebina, rom telefoni ar maqvs?~ _ mekiTxeba gaSterebuli, TiTqo raRac Zaan mniSvnelovani rame
meTqvas. ise, ubralod-meTqi, veubnebi, _ `guSin
Tvali arsad momikravs. Tumca an risi danaxvis
Tavi mqonda _ kargad gonzec ar viyavi, mgoni.~
Tan kide imas vfiqrob, marTla Tu gaaxsenda is
ori wlis winandeli saRamo, me da Cemi briaJka
ro mivadeqiT karze da dayenebuli xmiT eqimis
gamoZaxebas vTxovdi mis cols, iman kide miTxra,
telefoni ar gvidgaso...
cota xani kide miyura TvalgaSterebulma,
magram mere gamoerkvia, raRac sawyaloblad
gamiRima da savse kovzi Saqari buTqa Cems WiqaSi, me kide datkbiluls ver vitan. araferi
miTqvams, cxadia.
`imas geubnebodi, Cems nacnobebs Camovureke
da bevric dainteresda Seni ambiT. erTic vnaxoT, mSvenieri iaraRi aRmoCnde am mTavrobis
sawinaaRmdegod! arCevnebi karzea momdgari
da egeni kide did imedebs swored am ybadaRebul `kriminaluri elementebis sawinaaRmdego programaze~ amyareben, trabaxiT aikles
192
presa. axla droa, isic vuTxraT xalxs, ra
Sedegi moaqvs mag naqeb ludovikos meTods da
mTel magaT programebs!~
isev momaCerda da vifiqre: vaiTu, raRaca
mainc iynosa an raRaca axsendeba Cemsa da im
ambavTan kavSirSi-meTqi, magram maSin yvelas
niRbebi gvekeTa da ra xani iyo gasuli mas
mere, varianti ar iyo, rame esqesa _ ra Tqma
unda, TviTon Tu ar davabrexvebdi rame iseTs.
iman kide isev gautia Tavisi: `rom hkiTxo,
mSvenieri gamosavali ipoves _ kunTmagar imbecilebs policiaSi iwveven, cota sxvanair
xalxs kide damcvel bariers Caudgamen fsiqikaSi, uniaTo da unebisyofo masad gadaaqceven
da morCa, dalagda qveyana da TavisiT gadaiWreba yvela problema... ki, rogor ara _ magaliTebis meti ra ari, oRond aqedan mere naxevari nabijia srul totalitarizmamde!~
marTla dartymulia-meTqi, vfiqrobdi, _
Tvalebi SuSebad eqca da saxe gauqvavda. sadRac Cem iqiT iyureboda da, mgoni, saerTod
veRarc ki mamCnevda. `RmerTo, Sen uSvele yvela giJsa da darexvils!~ _ gunebaSi wertili
davusvi mis qaqans da frTxilad Sevapare: gana
me ra SemiZlia-meTqi.
193
`Sen~, _ meubneba, _ `cocxali sabuTi xar
da imisi magaliTi, ras upireben mTel ers!~ _
wamoxta, xelebis qnevas mohyva da xmasac auwia:
`aqac Tu Tavisi gaitanes, mere vinc ki mTavrobas TvalSi ar mouva, an sawinaaRmdegos ityvis,
yvelas SeuZliaT kriminali daswamon, tvini
gamourecxon, fsiqika daublokon da amas sul
sazogadoebaze zrunvis lozungiT gaamarTleben!~ mere cota dawynarda, magram ar damjdara, oRond TaTebis qnevas da yvirils morCa da
meubneba: `werili davwere erTi gazeTisaTvis.
male daibeWdeba. Seni foto unda davurTo da
minda Seni xelmowerac iyos zed.~
`ki, batono~, _ veubnebi, _ `rogorc Tqven
ityviT. oRond Tu ar miwyenT, erTi is minda
gkiTxoT: TviTon ra Zala gadgaT, raze gindaT
gadaikidoT mTeli es verxuSka?~
jer gakvirvebiT Semomxeda, TiTqo kargad
verc gaerkvia, ras vekiTxebodi, mere skamis
zurgs Caafrinda, gadmoixara Cemken da raRac Zaan gulnatkeni kaciviT damiwyo: `ici,
ras getyvi, marto Seni ambavi ar aris aq. Tavisuflebis siyvaruli jiSSive mogvdgams da
amas unda gavufrTxildeT. romeli mebrZoli
me var, magram viRacam xom unda amoiRos xma,
194
Torem sul daviRupebiT. ra, gana nebiT daiTanxmeben vinmes, mis Svils rom igive gaukeTon,
rac Sen giqnes?! magram masas simSvide da mconaroba yvelafers urCevnia da Tavs winaswar
aravin aitkivebs, yvelafris mimarT apaTiac
swored aqedan iwyeba da amitomac droze unda
daarWo nemsi mtkivan adgilas!~ da ucbad, Zmebo, Cangals daavlo xeli da ise glija magidas, CarWobiT vera, magram orad ki gadaRuna.
aman Tu bolomde ase gareka, isev Cemi gasaCerebeli ar gaxdes-meTqi, _ vifiqre, da viTom,
magra dainteresebulma, werilis wakiTxva
vTxove.
`ho, marTali xar~, _ Sublze itkica xeli
Zaan Teatralurad, _ `Seni saxeliT iqneba da
xom unda icode, xels ras awer...~ _ mgoni,
gaxarebulic ki iyo da Cemi azri marTla undoda, gaego. me werils Cavujeqi da iman kide
magidis alageba daiwyo, isev xeli ar damakarebina arafers. mokled, Zmebo, am werilidan
ise gamodioda, TiTqo Cemi piriT vlaparakobdi, ra ubedurebac gadamxda Tavs da ra golgoTa gamoviare da ra dReSi Camagdo am Cvenma
mTavrobam, suli amomaZro da tvini miRrZo da
gonebrivad damaxeibra, aseTi aRarc Tavisu195
fleba mindoda da aRarc araferi. Zaan grZeli da Zaan cremlsadeni rame iyo, RmerTmani.
guli amiCvilda.
`mxeci xarT, brat!~ _ veubnebi, _ `magra
giweriaT. tempSi avardeba xalxi.~
`ra... ra Tqvi?~
`araferi, es ise...~ _ veubnebi, _ `megobrebSi vlaparakobT xolme amgvarad. Jargonia, ase vTqvaT.~
is kide momCerebia da busaviT afaxulebs
Tvalebs. raRacam ki gamkra gulSi, magram am
dros zarma dareka karze da sazogado moRvawe
baton aleksandersac saxe gaunaTda.
`aha~, _ meubneba, _ `movidnen, rogorc
iqna~, _ da stumrebis Sesaxvedrad gaqanda.
mere erTad Semolagdnen yvelani _ samni iyvnen
da b-nma aleksandermac rigrigobiT gaacno
Cemi Tavi. erTi vinme dolini iyo _ patara,
Capuntulebuli, pirSi sul sigareti hqonda
gaCrili da sadac moxvdeboda, iq aferflebda, an sulac iatakze eyreboda xolme. meore
_ naRdi yeveri, gvarad rubinSteini, maRali,
saTvaliani da wverosani, televiziis diqto196
riviT kai dayenebuli xma hqonda, da mesame
kide viRac ramdenimesaxeliani Corna tipi,
gadaglesili TmiT da magari gvariT _ dela
silva. aqoTebuli iyo, ar vici, brioliniT Tu
kide rame egeTiT. samivem jer kargad damalivera da mere swored es dela silva gamovida
sityvaSi, eg vis ras daacdida: `mTlad gasacodavebulic.~
magra ar damevasa, Zmebo, magis murdalaqcentiani piJonuri gamosvla da TvTonac kai dampali vinme Canda, xoda, wynarad, ise veubnebi,
xmadabla: `ara, brat, ar gamova eg saqme. kbilebs ki Cavisvam, magram pudri, duxi da egeTebi
cxovrebaSi ar mixmaria da morCi axla bazars.~
kinaRam isic davumate, an TviTon raSi gWirdeba, ro dazeTilxar _ isedac iavnad pediks
gavxar-meTqi, oRond Tavi Sevikave. arada sul
ar amomeRo xma, is jobda _ im gaslikinebul
murTxs yuric ar gaupartyunebia, samagierod
maspinZeli gaiyina adgilze da raRaca butbuts mohyva, me marto is gavigone, ucnauriao,
_ iZaxda _ es xma da laparakic mecnoba da
naRdad sadRac SevxvedrivarT erTmaneTso. es
ukve meored Camoreka zarma da WkuiT unda vyofiliyavi, ase uazrod ar unda metlikina.
mere batoni dolini gavida saqmeSi: `aq197
centi pirovnebis ganadgurebis sakiTxze unda
gadavitanoT. dangreuli ojaxic vaxsenoT da
piradi tragediac. gazeTebi, icocxle, erTxmad aitaceben. sazogadoebriv azrs ucbad SevabamT eJvans.~
`momismineT~, _ axla amas mivubrundi, _
`Tqveni Tqven iciT, magram me ra aqedan? jer
iyo da viris abanoSi momayuCes, mere ise momiwyves saqme, yvelaferze guli mereva da cudad
vxdebi, mSoblebma sakuTar saxlSi ar mimiRes,
beberi Tu axalgazrda, wignis Wia Tu briyvi
policieli _ yvela me mikakunebs TavSi. amas
Tu moeReba rodisme bolo?~
rabini rubinSteini mxarze mxvevs xels,
mklavze mefereba _ nagiJrebs ro awynareben,
swored ise, da Zaan, Zaan umni saxiT mubneba:
`Cveni partiisa da Tavisuflebis ideisaTvis Tavdadebas aravin dagiviwyebs. TiTsac veravin dagakarebs, Cven gverdiT Tu iqnebi da
yvelafers dagvijereb. ai naxav, bnelidan naTelSi gagiyvanT.~
amaze isev gamovedi wyobidan da axla ukve
yvirili movrTe: `xelebis cacuns SeeSvi da
zogi giJi da marTla bnelo Tqvenken moikiTxeT! jer is miTxras vinmem, me vin damibrunebs
198
Cems Tavs? odesme Tu gavxdebi isev janmrTeli
da vicxovreb Cem Wkuaze?!~ `bnelo...~ _ isev
gaaCmaxa aleksanderma, fiqrianad, _ `bnelo...
eg marTla viRacis saxeli iyo _ bnelos eZaxdnen, marTla.~
`ha...~ _ ucbad verc gamoverkvie da axla
imas veci, _ `bnelo raRa SuaSia?! axla ar
miTxraT, isic Cven briaJkaSiao!~
vTqvi da iqve vikbine enaze: iseTi saxe
gauxda, erTi suli mqonda, zeviT avsuliyavi,
viTomc tansacmlis gamosacvlelad da mere
fanjridan avTesiliyavi sadme, sulerTia sad,
oRond ki mas aRar gadavyrodi isev.
`maS ase, Zmebo~, _ veubnebi da Tan wamovdeqi kidec, _ `kargad meyoleT. didi madloba
yvelafrisTvis da RmerTma xeli mogimarToT,
magram axla cota sakuTar Tavsac unda mivxedo.~ magram iasni iyo, egre advilad veRar
davuZvrebodi magaT xelidan. aqedan erTi Camafrinda da iqidan meore da morTes layafi
moqalaqeobriv sindissa da patiosnebaze da
sakuTar adamianur valdebulebebze Cem mimarT
da, mokled, aqeT magdebdnen namusze. meTqidavferTxav amaT da movusvam, rogorca var _
flostebSi da xalaTSi, oRond gabrZolebaze
199
gafiqreba da rwyevis grZnoba erTi iyo _ es
raRac fsixodelikoba, mgoni, dRiTi dRe mimatebda. CaTrevas isev Cayola sjobda da Sipiti aRar damiwyia, bolo-bolo oRond axla
gavclodi aqaurobas da am Cemi maspinZlis gaciebul mzeras da meti axla aRaraferi mindoda. is kide gafuWebuli patefoniviT imeorebda erTi da imaves: `bnelo, bnelo... vinaa eg
bnelo? saidan maxsovs?~ _ daicikla etyoba,
sxva veraferze sityva veRar daacdenines.
xuT wuTSi manqanaSi visxediT me da mTeli es
raRac partiuli kodla, meforToxle mwerlis gamoklebiT, da qalaqisken vuberavdiT. romeliRac axal ubanSi mivediT, zustad iseTive
maRlivi Senobebi idga, rogoric CemTan, iseTive
Sroma-Senebis sadidebeli freskebiT moxatuli, da liftiT avediT romeliRac sarTulze,
erT mocucqnul kuTxis binaSi Semiyvanes da,
awi aq icxovrebo, maxares. ise, ara uSavda ra
_ kargi farTo logini idga, macivaric gamotenili iyo da qalaqis centridanac ar viyavi
maincdamainc Sors, Tumca eg an raSi margebda.
`axla Cven saqmes mivxedavT~, _ yeveri rubi
meubneba, _ `Sen ki moisvene, damaSvralo
sulo...~
200
`rogora?~ _ boloSi raRac ver gaverkvie.
`wauZine~, _ dolini mixsnis, _ `da nuraferze nu idardeb. xval ginaxulebT.~
`daicaT...~ _ am piJon dela silvas erTxel
ro movaketine, mere xma aRar gauRia, magram
aSkarad sul raRaca azri awuxebda _ `erTi
wuTiT... iciT, albaT, Cvens amxanags, Cvens Zvirfas aleksanders am ramdenime wlis win mZime
piradi tragedia daatyda Tavs. e-e... da Tavad
SeamCnevdiT, xandaxan raRacas aikviatebs xolme... diax, da is mindoda mekiTxa, raRa Tqma
unda, es Cven Soris darCeba da marTla xom ar
migiZRviT, ase vTqvaT, e-e... raime wvlili?..~
didi gvelaZua vinme iyo eg marTla dampali,
ega da Tan Cemi wvlilis gaxsenebaze da Tan kide
imito, ro xeli meqaveboda, RmerTmani, unitazSi Cameyofinebina magisi gadaglesili Tavi, isev
damiara mucelSi da sunTqva Semekra da isRa wavibutbute, me Cemi ukve movixade-meTqi. imaTac
didi ambiT Tavebi miqnies, samZimarze Semovlili ZmakacebiviT damemSvidoben da raRac TavianTi politikuri saqmeebis saCarxavad galagdnen.
loginze mivegde, Wers mivaSterdi da imaze
daviwye fiqri, momavalSi ra meloda. mere is
201
gamaxsenda, briyvulad ro veci pirSi bnelos
xsenebaze da axla Tavi waviWame dardiT, marTla ro gaixsenos im Serekilma, vin iyo da
ra saqmeSi gadioda eg vinme bnelo, neta mere
ras vapireb-meTqi. mere, etyoba, davyvinTe _
araferi maxsovs. arc vici, rodis gameRviZa, karga xani iqneboda gasuli: bneldeboda.
oRond TavisiT ki ar gamRviZebia, Zmebo, _ rom
miveSvi, dilamde gverds ar movicvlidi, magram uceb musika CairTo kedlis iqiT. am axal
saxlebSi ro izolaciaa _ nu ityvi, xoda,
ise ismoda, TiTqo aqve, Cems samzareuloSi
grialebda dinamiki. Tan Zaan rezki Tema iyo
_ vinme danieli oto skedligis mesame simfoniidan. jer TiTqo gamixarda kidec, loginidanac wamovdeqi da iqve fexebi momekveTa: xmas
auwies da damewyo, magram ra damewyo _ TiTqo
gavarvarebuli spicebi gamiyares nawlavebSi.
da me, vinc swored am dasawyiss vusmendi xolme dilaobiT, xasiaTze mosasvlelad, axla
iatakze vgoravdi da kedelze vabraxunebdi da
vbRaodi, gamorTeT-meTqi, magram, mgoni, kide
ufro moumates da vifiqre, sanam Wkuaze var,
rogorme aqedan unda gavaRwio-meTqi, karebs
veci da Caketili aRmoCnda garedan, marto saxeluri movaZvre. mere mTlad gamobruebulma
bavSviviT sabani gadavifare Tavze da TiTebiT
202
yurebi davice, magram trombonebis Wyvirili
da TefSebis xma mainc aRwevda. mere kide ufro
auwies maRlebs da es ukve iavnad ZaliT iyo,
viRacas Cemi gagiJeba undoda da mec marTla
giJiviT vbodialobdi aqeT-iqiT da xan kedels
vexeTqebodi TaviT da xan skams wamovedebodi
da iatakze vadendi bragvans da vgoraobdi da
vbRaodi raRacas, TviTon ar vici da kargs da
tkbils ras amovuSvebdi piridan. mere magida
avayirave, raRac furclebi mimoifanta Zirs
da uceb movedi azrze, rac mindoda _ risi gakeTebac gadavwyvite maSin, sajaroSi, im dampal
biliboisa da bliyv bnelo-policiels ro
ar gadavyrodi _ erT did grZel furcelze
wiTeli asoebiT ewera sikvdili da ra, ro
mere mTavrobas modioda, albaT plakati
Tu iyo, CemTvis kide es iyo swored naRdi gamosavali mTeli am tanjva-wamebidan da TiTqo
marTla RvTis nebiT, iqve kide wigni egdo da
Ria fanjara exata ydaze. RmerTmani, aba sxvanairad rogor unda gamego _ erTi naxtomi,
wamiT sulis Sekvra, mere, iqneb, wamiT kide
tkivilis grZnoba da morCa, mere sul Zili da
Zili. kedlis iqiT dinamikebi ixeoda udarnikis xuTmeoTxediani boisagan da fanjarac Ria
mqonda ukve, vxedavdi qveviT tarakanebiviT ro
mirbi-morbodnen manqanebi, oRond xalxi ki
203
ar Canda ratomRac. da am dros TiTqo swored
CemTvis CarTes lampionebi, rogorc cirkSi,
ise, me kide Tvalebi davxuWe da is erTi bolo
nabijic gavdgi gareT.
6.
aba ra giTxraT, Zmebo, TviTonac ar vici,
rogor da ranairad moxda, magra ro davebertye, maxsovs, magram sanam tkivilisagan gaviTiSebodi, Cem zemoT da garSemo gakvirvebuli
saxeebis grova davlande da imis gafiqrebac
movaswari, egeni yvela erTi nagavia da, ra Tqma
unda, is koncertic Cawyobili ambavi iyo, da
vin damwyevla ase, ro utanjvelad sikvdilic
ver momixerxebia-meTqi...
mere TiTqo wlebi gavida sanam isev movidodi gonze da azrze movidodi, sad viyavi an
ra momivida; saavadmyofos suni meca jer _
momwaro, steriluri sisufTavis suni da kide
wamlebis, mere TiTqo Tveebi gavida da TvalSic
gamovixede _ yvelaferi gaqaTqaTebuli TeTri
feris iyo, iseTi mkvdari, steriluri TeTri
feris, atalaxebuli miwis danaxva mogenatreboda. Zaan nel-nela aRviqvamdi yvelafers
garSemo da verc sakuTar sxeuls vgrZnobdi
jer, verc am artaxebs Tu raRac ubedurebas,
204
Tavidan fexebamde gakoWili ki viyavi da SefuTuli, zeviT kide gadmobrunebuli SuSa ekida,
sisxliT savse. blante wiTeli siTxe wveTwveTad modioda gamWvirvale milSi da sadRac
marjvena xelSi Semdioda.
mere cota mivixed-movixede da ras vxedav,
Zmebo, loginTan viRac wiwkvi zis da wigns
kiTxulobs. tanze kargad Semotmasnili formis xalaTi acvia, fexebs ver vxedav, magram zeviT yvelaferi rigze aqvs da mindoda, meTqva,
ras iTxri Tvalebs, magas sjobia, ager momiwve
gverdSi-meTqi, magram sityvebis magivrad raRac
SsT-fSst stvena-fSvitini amomivida da eniT
ro movisinje, erTaderTi wina kbiliRa vipove.
isic yanyalebda. gogoSka kide wels qveviT naCqmetiviT Sexta da morige eqimis dasaZaxeblad
gavarda. fexebic gvariani hqonda, Tvalis Sevleba movaswari. mere isev gaviTiSe da, etyoba,
isev karga xniT, imito ro Tavze ukve is dampali sameuli madga da romeliRaca, mgoni dela
silva enagauCereblad meqaqaneboda: `..xalxi
SfoTavs, exla amaT veravin gaaCerebs, wasulia
mTavrobis saqme. Seni Rvawli kide, Cemo patara
megobaro, partiisa da Tavisuflebis ideis winaSe, me vityodi, ganuzomelia!~
Tqveni dedac da mamac da yvela keTilebi205
meTqi, _ mindoda meTqva. rom movmkvdariyavi,
xo mTlad ukeTesi da gadasarevi iqneboda da maSin yvelafers kargad gazomavdiT-meTqi, magram
piridan isev fSvena-fStvenis meti araferi amomivida. maSin erTma gazeTebis amonaWrebi da
fotoebi damilaga win da raRa ar iyo iq, Zmebo:
asfaltze ro vgdivar da mere nasilkebiT ro
mtenian manqanaSi da warwerebs kide nuRa ityviT: kriminaluri reformis pirveli
msxverpli! mecnierebi _ despotizmis
samsaxurSi!.. mTavroba _ m k v l e l i!
da ra vici, kide ra ara. am dros is Cemi wiwkvi medda daerWo da atexa erTi aliaqoTi _
es ra ambaviao, eqimma sul orwuTiani vizitis
neba dagrToT, pacients axla sruli simSvide
esaWiroeba, Tqven kide am fotoebiT sulier
wonasworobas akargvinebTo da, mokled, gautia
da gayara yvela. araviTari wonasworoba me ar
damrRvevia, ra Tqma unda, oRond male sizmrebSi wavedi da ise kargi iyo, Zmebo, rogorc
Zvel dros, roca janmrTeli da saR-salamaTi
viyavi. jer iyo da, viTom moparul manqanaSi
vijeqi, sadRac trasaze mivjliginobdi da erT
bebruxanas zed gadavuare borblebiT, magram
arc cudad gavmxdarvar da arc araferi. mere
viTom mrgval scenaze gamovedi, es Cemi medda
gamovaTrie TmebiT, saoperacio magidaze dava206
bi, skalpeliT nazad davuWeri forma da iqve
mivaweqi mTeli eSxiT. mayurebels kide magra
gausworda, taqtSi mikravdnen taSs da raRac
SeZaxilebiT mamxnevebdnen.
mere arc vici, ramdeni meZina, Tvali ro gavaxile, Cemi ded-mama dameCiTa _ sxedan gugulebiviT TavianT Zaan cud dReSi Cavardnili
Svilis sawolTan da dedo slukunebs gauTaveblad. axla ukve yba iseTi gasiebuli aRar
mqonda da cota ukeTesadac SemeZlo laparaki, xoda vekiTxebi Zaan ise, mwared da iazvurad: `aha, rogorc iqna moicaleT erTaderTi
Svilis mosanaxuleblad!~
dedom iqve bu-hu-hu-huu amouSva da mamaCemi
kide raRac ise darcxveniliviT aburtyunda:
`ho, Svilo, ici ra _ gazeTebidan SevityveT
yvelaferi... da, mgoni, cota Cveni bralicaa...
magram awi Seicvleba yvelaferi da Sin dabrundebi, xom? ~
`mereda rasa iqms Cveni ojaxis is axali
wevri, biWi joni? xom maZRradaa?~
amaze dedom kide mouSva onkani da axla
erTi cxvirsaxoci aRarc hyofnida, meorec
daaZro, mamam kide amoioxra da Zaan gula207
moskvniT meubneba: policiasTan mouvida raRac usiamovneba, mgoni, winaaRmdegobac gauwia, samsaxuridan daiTxoves da sadRac patara qalaqSi gadaasaxleso.
`maS ase~, _ veubnebi, _ `yvelaferi Tavis
kalapotSi dgeba nel-nela, rogorc vxedav...
da Tqvenc gindaT, gadmovardnili bartyi isev
budeSi daabrunoT _ asea?~
`ho, Svilo, rogorc Sen ityvi...~
dedaCemma kide meti ra icis _ fSlukunebs
da Tavs ukanturebs mxolod. `movifiqreb~,
_ veubnebi dinjad, _ `dro mWirdeba. cotas
movjobindebi da movifiqreb. aqedan mainc aravin magdebs jer.~ amaze dedom kide erTi uu-u Cabera cxvirsaxocSi da albaT kide erT
moTqma-godebasac moayolebda, magram droze
Cavawyvetine xma. sxva Tu araferi, momsaxure
personalTan iyo uxerxuli.
`ar SeiZleba ase~, _ mamaCemi meubneba, _
`ar SeiZleba ase uyviro sakuTar mSobels!~
`Tore Tu mSoba, Zaan-Zaan vexvewe da Zaan
karg adgilas amovyavi Tavi! movrCeT axla, xom
giTxariT, movifiqreb-meTqi. oRond Tu isev
208
gamiWirebT saqmes, sulac gavyof im binas da
calke Sesasvlels gavikeTeb, mombezrda.~
`kargi, Svilo, rogorc Sen ityvi. oRond
ki male gnaxo fexze damdgari...~
wavidnen da araviTari sindisis qenjna me ar
migrZnia, ra Tqma unda, ucnauri is iyo, TiTqo,
rac ufro avfsixdebodi, ukeTesad vgrZnobdi
Tavs. iyo amaSi raRac dasafiqrebeli.
ramdenime dRe viweqi kide ase, kaciSvili
ar mawuxebda, mere ki ori axalgazrda eqimi
mestumra, Zaan damtkbari RimilebiT saxeze,
gverdSi momisxdnen: erTi _ marcxniv, meore
_ marjvniv da raRac didi wigni gadamiSales.
axla suraTebs giCvenebTo, _ meubnebian, _
Sen kide Seni azri mogvaxseneo. meTqi _ maSayireben, magram mere gamaxsenda, im ludovikos
centrSic ro aseve daiwyo yvelaferi da vifiqre, amaTgan yovelgvari goTvernobaa mosalodneli _ jobia, frTxilad viyo, kide rame
xaTabala ar avikido-meTqi.
`aba, ras gvetyvi?~ _ erTi meubneba.
`Citis budes hgavs~, _ veubnebi, _ `Sig
kvercxebi awyvia. mSvenieri suraTia, marTla.~
209
`da ras uzamdi, Seni neba rom iyos?~
`suraTs?~ _ gakvirvebuli vekiTxebi.
`ara, marTla rom ipovo Tbili, TeTri kvercxebiT savse bude?~
`aha, gasagebia~, _ veubnebi dinjad, _ `aviRebdi da saTiTaod mivalewavdi kedelze, an
qvaze, an rame egeTze da mere vuyurebdi, rogor gaidRabneboda da CamoewveTeboda Zirs.~
`Zalian kargi~, _ Tqves erT xmaSi da axla
meore suraTi maCvenes _ didi gafxorili farSavangi iyo. `amas kide sul Rera-Rera davaZrobdi kuds da bolo cals davutovebdi marto da mere vnaxavdi, ra maraosac gaSlida...
ise, rom Seiwvas, ari rame gansxvaveba magasa da,
vTqvaT, indaurs Soris?~
zrdilobianad vikiTxe, araferi iseTi ar
mifiqria, amaT kide erTmaneTs gadaxedes da
Zaan Rrmaazrovnad dauqnies erTmaneTs Tavebi. mere kide gadafurcles, mere _ kide, mec
ras vkargavdi ra _ mSvenieri gasarTobi iyo
da arc damimalavs, an im dekoltian banovans
ras vuzamdi, an im beretian tips, RamiT sanapiroze ro micunculebda im saxatavi yuTiT
210
xelSi, mgoni molberti hqvia, da bolos, Cveni Carli kapelanis is Zmakaci ro maCvenes,
jvars ro miaTrevda mTaze, veubnebi: mand viyo
da erTi CaquCi da kai grZeli lursmnebi momca-meTqi!
iseTi naamebi roJebi gauxdaT, ra moxdameTqi, _ vikiTxe.
`siRrmiseuli hipnopedia~, _ Tu raRac amdagvari miTxra marjvenam da daumata: `mgoni,
awi aRaraferi giWirs.~
`rasaa, ro bodialob?~ _ veubnebi, _ `eSmakma icis, ramdeni xania vgdivar ase SefuTuli da raRac mavTulebze SeerTebuli, kbilebic ki aRar SemrCa mTeli da axla meubnebiT,
aRaraferi giWirso!~
`cotaRa dagrCa~, _ axla marcxena mamSvidebs, _ `male TabaSirs mogaZroben.~.
`Tavsac Tu ar miayoleben zed, madlobeli
davrCebi...~ _ vbuzRuneb CemTvis.
`magisi SiSi nu gaqvs, Seni Tavi axla wona
oqrod uRirT zogierebs.~ _ Tqves, Caicines
211
da galagdnen. neta magiT risi Tqma undodaTmeTqi, _ erTi ki gavifiqre, magram swored am
dros SuadRis sauzme momarTves da im ori
doxturis gadakrul sityvebze tvini aRar miWyletia.
erT dilasac gamomicxades, dRes gansakuTrebiT sapativcemulo mnaxveli mova SenTano da atyda erTi aliaqoTi, iqauroba isedac krialebda da axla mTlad gadaaqaTqaTes,
Tavze bintebi ukve moxsnili mqonda da liCnad
parikmaxeric ki momiyvanes, cota ar iyos da
wamozrdili Tmis Sesasworeblad, magidaze
didi vazac gaSanses yvavilebisTvis da raRac
dezodorantic Seasxures fardebs. RmerTmani,
Zmebo, meTqi prezidentis coli Tu mobrZandeba amaliT. giJi ar iyo _ gavixede da Tavad
yvela im saqmeTa ministri ar mestumra, erTi
aTi-Tormeti fotografi mainc mohyva da kide
sami Tu oTxi sxvadasxva rangis funqcioneri.
Zlivs daetivnen palataSi. TviTon ministeri
imisTana Cacmul-daxuruli iyo, manekenad
gamodgeboda, Rimili kide _ naRdi kbilis
pastis reklama! pirdapir Cem logins moadga
da atyda erTi CxakaCxuki da blicebis feTqva.
TqvenRa makldiT-meTqi, _ veubnebi, axla aqac
aRar momasvenoT!
212
`cota wesierad~, _ erTi meubneba, viTom
CurCuliT, _ `ar ici, vis rogor elaparako?~
`mokete, bratka!~ ministerma egreve akrifa
iniciativa _ `megobrebSi mosula egeTebi, ase
araa, Svilo?~
`megobrebSi ki~, _ veubnebi, _ `sada myavs
megobrebi? mtrebi kide ramdenic ginda.~
`moica, arc mTlad masea saqme~, _ Tavs
aqnevs ministeri, mere Zaan svetski JestiT iwevs pijakis kalTas da gverdiT mijdeba, loginze. Tvalebi movWute, blicebis iseTi zalpi
gamouSves aqeT-iqidan.
`mtrebi marTlac gyavs, Torem aq ar moxvdebodi. jer imisi imedi hqondaT, daiRupebodi da Sens sikvdilSi mTavrobas daadanaSaulebdnen, es rom ar gauvidaT, axla erTma Tavi moigiJiana da amtkicebs, TiTqos Sen
gerios xeli mis ojaxur ubedurebaSi... gaiZaxis _ Cemi xeliT davaxrCobo. sabralo! iqneb
marTla ver aris Wkuaze, magas gaarkveven, ai
sxvebs ki sasjeli ar ascdebaT.~
`gmadlobT~, _ veubnebi, _ `Zaan damavalebT. im kacs, etyoba, swored magaT Caagones
213
egeTi rame, Torem TviTon Zaan megobrulad mepyroboda Tavidan.“
ministeric Tavs miqnevs da cali Tvali
gazetCikebisaken gaurbis: `Zalian kargi,
boRmas rom ar ideb gulSi _ sworedac gamojanmrTelebis niSania. kargi mopyroba ki aq
ar gaklia da megobrebic rom bevri gyavs, amasac male naxav _ gamoxval aqedan da araviTari problema Sen ar geqneba, amaze Cven vizrunebT. oRond megobrobis daviwyeba, mtrobisagan gansxvavebiT, arafriT ar SeiZleba...
SevTanxmdiT?~
`namdvilad~, _ veubnebi, _ `Cemi imedi
gqondeT, ser!~ ministeric magrad marTmevs
xels da ari isev erTi blicobana da CxakaCxuki da raRac didi firma yuTi SemoaqvT, xsnian
da manam amoiRebdnen, ukve vici, rac ari, viRaca baboCkiani tipi kide dasta-dasta diskebs
maCvenebs da mekiTxeba: `ra davdoT _ mocarti? beThoveni? Sonbergi? karl orfi?~
`mecxre~, _ veubnebi, _ `diadi `mecxre~...
da, Zmebo, daglija, _ geubnebiT, _ ra
xma iyo, ra maRlebs iRebda, araviTari foni
da wkapawkupi! Tvalebi mivnabe da gavitrune
214
_ saukuneebi gavida TiTqos, rac ase ar gamsworebia da ministermac daxura _ xma ar
gauRia, Cumad galala xalxi da marto erTi
viRaca iyo, xeli momiwere aq da aqo, _ mTxova
da tempSi movuwere, arc damixedavs, ra qaRaldebi SemomaCeCa da arc menaRvleboda. mere
karic gaixura da davrCi CemTvis.
marTla sxvanairi grZnoba iyo, Zmebo, _
didi xnis mwyurvali mTel tolCas ro moiyudeb, iseTi da mere, skerco ro daiwyo, ukve
TiTqo sadRac mivqrodi sivrceSi da mTel akivlebul samyaros saxes vuseravdi Cemi britviT
da is neli adgilic kide win iyo da bolos is
mSvenieri gundic xom iqneboda finalSi...
RmerTmani, ukve Zaan, Zaan janmrTeli viyavi.
namdvilad.
215
sarCevi
winasityvaoba
winaswarmetyvelebis meqanika,
anu eretikuli SeniSvnebi erTi arSemdgari
literaturuli iubiles gamo..........................3
kari pirveli....................................................13
kari meore.......................................................109
kari mesame.......................................................159
216

Documenti analoghi