Simsalabim: Producziun dal Minisguard

Transcript

Simsalabim: Producziun dal Minisguard
Simsalabim: Producziun dal Minisguard
1 da(d) 1
http://www.simsalabim.rtr.ch/Producziun-dal-Minisguard.1740.0.html
Chanzuns e versets
Uffants
Temas actuals
Minisguard
Producziun dal Minisguard
Gieus
Butia
Passatemp
Minisguard
Producziun dal Minisguard
Questa stad emetta la Televisiun Rumantscha mintga dumengia
in’emissiun d’infurmaziun per vus uffants cun il num Minisguard. Mo tge
capita tut enfin che l’emissiun è da vesair en la televisiun? Simsalabim ha
guardà sur ils givels dal team che producescha il Minisguard.
Minisguard sco podcast
La pli originala
fotografia da squadra
Chanzuns e versets
Passatemp
Gieus auditivs
Giavischs musicals
Vossa posta
Istorgias
Minisguard - voss'emissiun
d'infurmaziun en la televisiun. Quai
mintga sonda, las 17.40 sin SF 1 u
la dumengia, las 17.40 sin SF 1.
Plinavant vegn il Minisguard repetì la
sonda saira, las 18.00 e las 19.05 sin
SF info.
La lavur per ina emissiun cumenza cun
ina sesida. Ma cuntrari al pled “sesida”
fa il team la sesida en pe. La sesida
vegn manada d’ina producenta u d’in
producent. En noss cas è quai Carin. Ella
discutescha cun las redacturas ed ils
redacturs davart temas che vegnan en
dumonda per l’emissiun. Ella reparta
lura er las lavurs e procura ch’i dat la
finala era in Minisguard.
Carin, la producenta discutescha cun il team ils
temas per il proxim Minisguard.
Galaria da fotografias
Era en il Radio Rumantsch datti
mintgamai ina contribuziun per vus.
Quai mintgamai il venderdi, las
07.50 u lura la repetiziun la sonda en
il Magazin d'infurmaziun a las
12.00.
Concurrenza: foto da squadra
Newsletter
Claudio è redactur. El ha survegnì
l’incumbensa da filmar co ch’in
pulschain crescha e daventa ina
giaglina.
Geniturs
Temas actuals
Infurmaziuns
Claudio ha da far ina contribuziun che mussa co
in pulschain daventa ina giaglina.
Sco emprim hai num da far
retschertgas. Quellas vegnan per il pli
fatgas per telefon. La dumonda è nua
pon ins filmar pulschains? Nua datti da
quels ch’èn gist naschids? Claudio
chatta in lieu per ir a filmar.
Claudio fa retschertgas.
E lura hai num ir a filmar ils pulschains. Quella giada hai schizunt gì num da trair
en in vestgì tut spezial. Quai pervi da la igiena ch’i dovra en ina stalla cun tants
pulschains. L’um da camera, il Colin, guarda per la dretga glisch e ch’il pulschain
saja en il maletg.
Claudio, Jonas e Colin vid filmar il pulschain.
Jonas e sia sora Daria, lur geniturs han la farma
da giaglinas.
Arrivà a Cuira en la chasa RTR, hai num
guardar il material da film e far
ponderaziuns tge che vegn duvrà e co
las sequenzas duain vegnir tagliadas.
Visiunar il material da film...
Per tagliar la contribuziun dovra Claudio
l’agid da Rebecca. Ella è ina da las
collavuraturas che taglia las
contribuziuns per la televisiun. Ensemen
taglian els la contribuziun e preparan
quella uschia, ch’ella po vegnir emessa.
Rebcca taglia la contribuziun per il Minisguard
Mo avant ha anc la producenta da
guardar la contribuziun. Pir cura che
Carin è cuntenta cun la contribuziun è
quella era finida e pronta per la il
Minisguard. Quella giada è tut stà en
urden e Claudio n’ha stuì far naginas
midadas pli.
Carin guarda la contribuziun che Claudio ha fatg.
Dumengia avantmezdi èsi lura uschè lunsch.
Tuts èn semtgads en il studio da la Televisiun
Rumantscha a Cuira. Armon, il moderatur ha
tratg en sia pli bella chamischa e stat davant
ina paraid verda. In pau gnervus, ma quai è
er l’emprima giada ch’il Minisguard vegn
registrà
Armon fa emprovas da moderar en il
studio da la televisiun.
L’um da camera, che ha num Ingo, curra dad
in chantun en l’auter per guardar che tut è
drizzà en endretg. Fitness na sto el sco quai
ch’i para betg far. Uschè bleras giadas ch’el e
currì da stgala si e giu per drizzar las
chazzolas tanscha quai per l’entir'emna.
Ingo (dretg) è l'um da camera che guarda
che Armon è en la dretga glisch.
En la reschia – il lieu nua che tut ils maletgs
ed il tun vegnan registrads – sesan trais
persunas. Tar la registraziun dovri sa
chapescha puspè la producenta Carin. Ella ha
il commando e guarda che tut saja bun.
Carin guarda che tut saja en urden.
Dasperas sesa Roman. El è responsabel ch’ils
dretgs maletgs sajan da vesair davos Armon.
La paraid verda n’è sa chapescha betg da
vesair. Quai è in tric che vegn adina puspè
duvrà en la televisiun ed il film. Roman
procura pia, ch’il verd vegn remplazzà cun in
auter maletg. En noss cas è quai il decor dal
Minisguard.
Enver è la terza persuna che sa chatta en la
reschia. El guarda ch’il tun saja bun e ch’ins
auda era tge che Armon raquinta.
Cumplaina concentraziun: las
registraziuns cumenzan.
En la reschia: Enver, Roman e Carin (da
sanester).
Lura cumenzi. Tuts èn concentrads. Carin dat
il cumond da cumenzar. Il signet cumpara e
suenter è Armon londervi. El fa bainvegni a
las aspectaturas ed als aspectaturs. Mo adina
na funcziuna betg tut sco planisà. Uschia
datti magari pausas perquai ch’i dovra
midadas vid la tecnica u ch’il moderatur sa
stgarpitscha sur ils pleds e sto anc ina giada
cumenzar. Damai ch’i n’è betg ina emissiun
che vegn emessa direct n’è quai lura er betg
in problem.
Suenter che tut è registrà èsi mo anc da far las correcturas ch’i dovra e da
semtgar l’emissiun, per ch’ella possia vegnir emessa il suentermezdi da las
17:15.
Bun divertiment!
RTR Radiotelevisiun Svizra Rumantscha, succursala da la Societad svizra da radio e televisiun SRG SSR - Impressum
tschertga detagliada
15.02.2011 12:35
Simsalabim: Las Alps
1 da(d) 1
http://www.simsalabim.rtr.ch/Las-Alps.1812.0.html?&L=0
Chanzuns e versets
Uffants
Temas actuals
Tecnologia
Sport
Scola e scolina
Gieus
Butia
Passatemp
Minisguard
Nossas Alps
Las Alps, ils culms che sa chattan amez
l’Europa u ditg auter, nua che nus essan
da chasa, èn ils pli giuvens culms ch’i dat
sin nossa terra. Avant che las Alps èn
dentant naschidas è capità fitg bler.
Cudeschs
Musica e teater
Film
Ambient
Temp liber
Minisguard
La pli originala
fotografia da squadra
Chanzuns e versets
Passatemp
Gieus auditivs
Istorgias
La naschientscha da la terra
Las Alps. Foto dad in satelit.
La naschientscha da la terra Nossa terra è
naschida avant 4,7 milliardas onns. Da quest
temp n’aveva la terra betg ina surfatscha dira
sco ussa mabain liquida. Cun il temp è la
terra sa sfradentada ed i ha dà ina crusta dira
enturn la terra. La grossezza da la crusta da
nossa terra pon ins cumparegliar cun la
paletscha dad in mail. L’intern da nossa terra
resta dentant liquid e fitg chaud. El consista
da 4 differentas stresas cun differentas
Las differentas stresas da nossa terra.
consistenzas (guarda la grafica).
Minisguard - voss'emissiun
d'infurmaziun en la televisiun. Quai
mintga sonda, las 17.40 sin SF 1 u
la dumengia, las 17.40 sin SF 1.
Plinavant vegn il Minisguard repetì la
sonda saira, las 18.00 e las 19.05 sin
SF info.
Era en il Radio Rumantsch datti
mintgamai ina contribuziun per vus.
Quai mintgamai il venderdi, las
07.50 u lura la repetiziun la sonda en
il Magazin d'infurmaziun a las
12.00.
Concurrenza: foto da squadra
Giavischs musicals
Vossa posta
Galaria da fotografias
Newsletter
Geniturs
Temas actuals
Infurmaziuns
La crusta da nossa terra noda pia sin in coc ch’è liquid. E perquai che la terra sa
mova en l’univers è il liquid er en moviment. Sumegliant a l’aua che scurlatta en
la sadella sche ti portas enturn quella. Ils moviments ch’i dat en il coc liquid da
nossa terra han procurà che la crusta è rutta en blers lieus. Ella ha survegnì
sfessas. Or da quellas po magma cular. Magma è pli u main nagut auter che
crappa e grippa ch’è uschè chauda ch’ella è liquida. Sche quella magma cula pia
viadora e vegn fraida lura datti puspè ordlonder crappa e grippa.
Sch’il squitsch è dentant fitg grond lura poi
era dar vulcans. Quai è era gia capità avant
milliardas onns. La lava ch’ils vulcans han
spidà ora ha furmà culms e la vapur
sfradentada è sa midada en plievgia. Uschia
hai dà ils emprims oceans.
Tagl traversal d’in vulcan.
Crusta da la terra consista da pliras plattas
Entras las ruttadiras è la crusta da nossa terra partida en pliras grondas plattas.
Quellas vegnan numnadas dals geologs plattas tectonicas.
Temp Premian: avant 225
milliuns onns
Temp Triassic: avant 200
milliuns onns
Temp Cretaceous: avant 65
milliuns onns
Temp dad oz
Temp Jurassic: avant 150
milliuns onns
Sch’ins cumpareglia co che la terra veseva or avant 250 milliuns onns ston ins
constatar che las differentas plattas tectonicas han stuì sa muventar bravamain
enfin che nossa terra ha vesì ora sco quai che nus enconuschain oz ella da las
chartas geograficas. Ed anc oz sa movan las plattas. Ellas sfruschan adina ina vi
da l’autra. Sche la tensiun tranter duas ruttadiras daventa lura ina giada memia
gronda, lura poi era dar ch’i rumpa puspè in toc u ch’ina platta sa stauscha sut
l’autra. Quai sentin nus sco terratrembels.
Las Alps sa furman
Il medem fenomen è era la culpa ch’i dat
nossas Alps. Là nua ch’ils culms da las Alps
sa chattan oz era avant 200 milliuns onns ina
mar. La platta africana ha lura cumenzà a sa
muventar envers nord, en direcziun da la
platta europeica.
Il squitsch è lura daventà uschè grond ch’i ha
cumenzà a smatgar la platta europeica a bas.
Las plattas èn dentant s’avischinadas anc pli
fitg, enfin ch’i ha cumenzà a smatgar la
platta africana cun il funs da la mar en
l’autezza. L’emprim hai dà inslas.
Ma il squitsch n’ha anc adina betg laschà
suenter ed uschia hai dà or da quellas inslas
culms. Ti pos sez far l’experiment: metta in
maun en plat sin la tuaglia da maisa e tegn
ferm quella. Cun l’auter plazzeschas in pau
pli lunsch davent e cumenzas a stuschar la
tuaglia en direcziun da l’emprim maun. La
tuaglia sa smuglia e cumenza a sa faudar in
pau in sur l’auter. Uschia pon ins s’imaginar
ch’igl è stà cun las Alps.
Perquai ch’il terren che furma ils culms da las
Alps era antruras en la mar, declera quai era pertge ch’ins chatta fossils e fastizs
dad animals (per exempel dinosaurs) che na vivan insumma betg pli en la grippa
ed en lieus extraordinaris.
Ils pli giuvens culms da la terra
Per pudair s’imaginar meglier las dimensiuns dal temp cura ch’il mund è naschì e
sa sviluppà enfin il di dad oz, pos ti metter avant che la terra fiss naschida
l’emprim di da l’onn. En questa cumparegliaziun fissan las Alps lura sa furmadas
pir ils ultims dis dal december.
RTR Radiotelevisiun Svizra Rumantscha, succursala da la Societad svizra da radio e televisiun SRG SSR - Impressum
tschertga detagliada
15.02.2011 12:33
Simsalabim: Cresta Run
1 da(d) 1
http://www.simsalabim.rtr.ch/Cresta-Run.2044.0.html?&L=0
Chanzuns e versets
Uffants
Temas actuals
Tecnologia
Sport
Scola e scolina
Cudeschs
Gieus
Butia
Passatemp
Minisguard
Cresta Run: chau avant dal vial da glatsch giuadora
A San Murezzan va curaschusa glieud gia
dapi 125 onns d’in vial da glatsch
giuadora cun ina sort scarsola, il
skeleton. Il vial che sa numna Cresta Run
(Cursa da Cresta) è stà la naschientscha
per il sport skeleton ed è il sulet vial da
quest gener ch’i dat insumma.
Minisguard - voss'emissiun
d'infurmaziun en la televisiun. Quai
mintga sonda, las 17.40 sin SF 1 u
la dumengia, las 17.40 sin SF 1.
Plinavant vegn il Minisguard repetì la
sonda saira, las 18.00 e las 19.05 sin
SF info.
Musica e teater
Film
Ambient
Temp liber
Minisguard
La pli originala
fotografia da squadra
Chanzuns e versets
Passatemp
Gieus auditivs
Giavischs musicals
Vossa posta
Galaria da fotografias
Newsletter
Geniturs
Temas actuals
Infurmaziuns
Istorgias
I dovra curaschi
Er sch'il vial dal
Cresta Run è gia
vegl è el anc adina
spectacular. Quel
che gughegia d’ir
dal vial giu dovra
segir in pau
Survista dal vial dal Cresta Run.
curaschi. Quai
conferman era
persunas ch’èn gia idas bleras giadas dal vial giu. Ils schlittunzs van
numnadamain da quest vial giu cun in skeleton (ina scarsola speziala). Ma quai
na tanscha anc betg. Els giaschan en venter sin quella scarsola bassa ed il chau è
mo rodund 20 centimeters sur il glatsch. Quai è pulit pauc, sch’ins pensa ch’ils
schlittuns van cun ina spertezza d'enfin 130 kilometers per l’ura da quest vial
giu. Quai è pli spert che quai ch’in auto dastga charrar sin l’autostrada.
Era en il Radio Rumantsch datti
mintgamai ina contribuziun per vus.
Quai mintgamai il venderdi, las
07.50 u lura la repetiziun la sonda en
il Magazin d'infurmaziun a las
12.00.
Concurrenza: foto da squadra
Il vial ha ina lunghezza da 1214 meters e maina da
San Murezzan enfin a Schlarigna. Davent da sum enfin
giudim è la differenza d’autezza 157 meters. Il vial dal
Cresta Run ha era duas partenzas. Ina partenza sa
numna Top (englais sisum) e l’autra Junction (egnlais
access). Quella partenza è var 400 meters suenter la
partenza Top e rodund 50 meters d’autezza pli bassa.
Vista sin il vial davent da la
Noviz na dastgan betg parter davent da la partenza
partenza Junction.
sisum. Il meglier schlittuns ha fatg il viadi da sum fin
giudim aifer 50,09 secundas. En tut datti 10 curvas
sin l’entira lunghezza dal vial.
Onur per quels che crodan ora dal vial
La curva la pli enconuschenta è bain la “Shuttlecock”
(egnl. ballaplimas). Quai num è era giustifitgà. I sa
tracta numnadamain d’ina curva nua che blers crodan
or dal vial e sa tschentan en la naiv u en las mattas da
protecziun. Igl è era ina tscherta segirtad. Sch’il
schlittunz è memia spert lura po el da gugent
La curva Shuttlecock.
bandunar là il vial. Tut quellas e quels che bandunan
là il vial ed èn commembers dal Club da schlittas San
Murezzan (St. Moritz Tobogganing Club, SMTC)
vegnan automaticamain commembers dal
“Schuttlecock Club” e quai è era in’onur. I na dettia
strusch insatgi che na saja betg crudà or dal vial en
questa curva, ha in dals pli enconuschents schlittunsz
Nico Baracchi ditg.
Nico Baracchi, el ha gudagnà
tut las cursas pussaivlas al
Cresta Run
Ina invenziun dals Englais
Sch’ins va a guardar il vial dal Cresta Run a San
Murezzan lura croda quai spert si che blera glieud
discurra là englais. Quai davent dal commentatur da
las cursas sco era tranter ils curriders. Quai sa lascha
declerar istoricamain. Il Cresta Run n’è numnadamain
betg ina invenziun da la glieud indigena da San
Murezzan. Igl è in sport ch’è vegnì inventà dals
Englais.
Commentatur da la cursa a la
partenza Junction.
Cumenzà avant 125 onns
Il maior englais W. H. Bulpett aveva laschà construir
l’enviern 1884/1885 il vial da glatsch Cresta Run.
Quest vial è stà il cumenzament dal sport dal
skeleton. Ozendi van ils skeletonists dentant d’in vial
da bob giuadora. Quel è construì in pau auter ch’il
La part sura dal Cresta Run sto
Cresta Run. Quai cunzunt tar las curvas. Entant ch’il
anc vegnir construida.
vial da bob è radund e tegn il schlittunz en il vial ha
quel dal Cresta Run betg curvas uschè radundas,
uschia ch'ils schlittuns pon era ir sur il vial ora, sch'els
na manischeschan betg endretg lur skeleton. Tranter
las scarsolas na datti strusch pli differenzas. Omaduas
han profità ina da l’autra ed èn sa sviluppadas e
daventadas sumegliantas.
Schlittunz spetga a la partenza
sin il signal da partenza.
Dunnas n’èn betg giavischadas
Insatge tschertg’ins adumbatten: dunnas. A
l’entschatta eri lubì a las dunnas d’ir dal vial giu. Pli
tard èsi dentant vegnì scumandà. La raschun saja la
posiziun sin la schlitta che na saja betg buna per las
dunnas. Ed insumma è il club in pau ina chaussa
La chasa dal Club da schlittas
misteriusa. Il club è era vegnì fundà dals Englais e
ditg eran era persunas indigenas betg bainvesidas en San Murezzan.
quel. Oz èsi sa midà in zichel. Dentant tuttina, la
chasa dal club a la partenza Junction è accessibla mo per commembers. E
commember vegn ins mo lura sch’ins vegn proponì dad in commember sez da
daventar commember.
Pussaivel dad ir da quest vial da glatsch giuadora èsi era per persunas che n’èn
betg commembers dal club englais. Premissa è dentant ch’ins è in um e ch’ins ha
18 onns. L'equipadi ch'i dovra per ir dal vial giuadora, datti era gist da prender a
tschains.
Chalzers cun guttas.
Guants da protecziun.
Magasin da scarsolas.
Dapli infurmaziuns:
Inscunter cun Nico Baracchi
Il Minisguard dals 02-01-2010 ha era il tema Cresta Run ed il skeleton a
San Murezzan: Guarda qua il Minisguard dals 02-01-2010
Impressiuns dal Cresta Run
RTR Radiotelevisiun Svizra Rumantscha, succursala da la Societad svizra da radio e televisiun SRG SSR - Impressum
tschertga detagliada
15.02.2011 12:06
Simsalabim: Sorts da lavinas
1 da(d) 1
http://www.simsalabim.rtr.ch/Sorts-da-lavinas.2075.0.html?&L=0
Chanzuns e versets
Uffants
Temas actuals
Tecnologia
Sport
Scola e scolina
Cudeschs
Musica e teater
Gieus
Butia
Passatemp
Minisguard
Lavinas: imposant e malsegir
Igl è bel ed imposant da guardar co che
lavinas vegnan giu da spundas taissas,
quai almain sch’ins è pulit lunsch davent.
Ellas pon cuntanscher sveltezzas da fin
300 kilometers per ura e devasteschan
tut quai ch’è enta pe. Mo betg tut las
lavinas èn tuttina. I dat differentas sorts
da lavinas.
Film
(foto: Reuters)
Ambient
Temp liber
Minisguard
La pli originala
fotografia da squadra
Chanzuns e versets
Passatemp
Istorgias
Per ch’i possia insumma dar ina lavina èn differentas chaussas responsablas. I
dependa da l’aura, vul dir, quanta naiv u plievgia ch’i dat u quant fitg ch’i sufla.
Vinavant dependi era da la temperatura, da la cuverta da naiv e dal territori. Na
betg sco ultim è lura era l’uman in factur impurtant. Tut tenor la cumbinaziun da
quels facturs è il privel da lavinas pli grond u pli pitschen.
Uschia èsi da quintar cun privel da lavinas, cura ch’igl ha dà bler naiv ed i sufla.
Spert crescha il privel da lavinas per exempel era sch’i vegn aifer curt temp bler
pli chaud. Lura èsi era uschia che pli taissa che la spunda è e pli privlus ch’igl è.
Minisguard - voss'emissiun
d'infurmaziun en la televisiun. Quai
mintga sonda, las 17.40 sin SF 1 u
la dumengia, las 17.40 sin SF 1.
Plinavant vegn il Minisguard repetì la
sonda saira, las 18.00 e las 19.05 sin
SF info.
Era en il Radio Rumantsch datti
mintgamai ina contribuziun per vus.
Quai mintgamai il venderdi, las
07.50 u lura la repetiziun la sonda en
il Magazin d'infurmaziun a las
12.00.
Concurrenza: foto da squadra
Gieus auditivs
Giavischs musicals
Vossa posta
Galaria da fotografias
Newsletter
Geniturs
Temas actuals
Infurmaziuns
Clicca sin la grafica per l’engrondir.
Lavinas pon rumper ora gist cura ch’i dat
l’emprima giada naiv. La raschun perquai è
ch'ella na vegn betg da sa colliar cun il terren
u na chatta nagin tegn. Sch’i ha gia naiv, lura
datti per mintga giada ch’i dat nova naiv ina
nova rasada da naiv. Quai è da vesair bain,
sch’ins prenda ina pala e fa in tagl vertical en
la naiv u bain era inqual giada sin in tetg
d’ina chasa. Tut tenor na sa collian quellas
betg ina cun l’autra e lura èsi tgunsch
pussaivel ch’ina da quellas rasadas sa
ruschna giu da quella suten.
Lavurers da l'Institut per la perscrutaziun
da naiv e lavinas a Tavau analiseschan las
stresas da naiv (foto: Keystone)
Lavina da ruttiva
Quai è la pli privlusa lavina per ils sportists
d’enviern. Sco il num di gia, rumpa la cuverta
da naiv tar quella lavina. I dat in stgarp en la
cuverta da naiv e la cuverta va a val. Per il pli
vegn la lavina messa en moviment da sportits
d'enviern.
Dapli da questa lavina e co quella vegn
messa en moviment pos ti guardar en il
Minisguard...
(foto: Reuters)
Lavina da fraid
La lavina da fraid rumpa ora en in sulet
punct. Pli engiu ch’ella sa mova e pli lada
ch’ella daventa. Ella è main privlusa per ils
sportists d’enviern. Il pli grond privel è,
sch'ella avess da sdrappar cun ella ils
sportists.
Las lavinas sa distatgan da sasez e quai
durant ch’i naiva u curt suenter. Magari pon
era sportists d’enviern metter en moviment
ina tala lavina. Lavinas da fraid pon dentant
era sa distatgar, cura ch’i dat sulegl e la
cuverta da naiv vegn stgaudada. Entras quai
na tegn la cuverta sura da naiv betg pli e sa
distatga da quella suten. Per il pli capita quai
en la vischinanza da grippa.
(foto: SLF)
Lavina da naiv pulvrusa
Gia ina lavina mesauna da quest gener
cuntanscha spert ina spertadad dad 80
kilometer per ura. Quai è la spertadad ch’in
auto dastga charrar sin ina via principala. Al
cumenzament cula la lavina mo. Entras la
forza che la lavina, fan ils pitschens cristals
da naiv turnigls davant la lavina. Cunquai che
blers cristals fan quai, datti ina nivla da
pulvra da naiv. Quella è sco in orcan. Quai vul
dir ch’igl è betg mo la naiv che sa ruschna a
val che fa gronds donns e prenda cun ella tut
quai ch’è enta pe, mabain era la nivla da
naiv. Quella nivla vegn era numnada buf.
Quai è sco in stemprà cun ferms vents che
pon suflar enturn pigns u devastar chasas. Pli
(foto: Keystone)
taissa che la plaunca è e pli sperta che la
lavina è. La lavina po avair ina spertadad
d’enfin 300 kilometers per ura e chaschuna gronds donns.
Lavina da naiv bletscha
Lavinas da naiv bletscha sa distatgan per
ordinari da sa sez. Quai suenter ch’igl ha
pluvì u bain sch’igl è durant il di chaud.
Quellas lavinas vegnan per il pli la
primavaira. La raschun ch’i dat quellas
lavinas è aua che sa rimna tranter las
singulas stresas da naiv. Quell’aua fa che la
cuverta sura sa distatga da la cuverta suten e
sa ruschna a val.
(foto: R. Cachot)
Sajettar lavinas
Per ch'i na possia betg vegnir giu lavinas sin
las pistas, ston quellas vegnir sajettadas.
Dapli infurmaziuns...
Evaluar il privel da lavinas cun l’iPhone
En media moran en Svizra mintg’onn 25
persunas en lavinas. Il dumber pudess ins
diminuir sche tuts avessan avunda savida e
fissan infurmads davart dal privel da lavinas
actual en la regiun. S’infurmar pon ins en
l’internet, radio, teletext, u ussa da nov era
cun l’iPhone.
Sin la pagina battaporta.ch datti dapli
infurmaziuns...
Ulteriuras infurmaziuns datti era sin:
http://www.slf.ch
http://www.whiterisk.org
RTR Radiotelevisiun Svizra Rumantscha, succursala da la Societad svizra da radio e televisiun SRG SSR - Impressum
tschertga detagliada
15.02.2011 12:05
Simsalabim: Il sal ed il zutger
1 da(d) 1
http://www.simsalabim.rtr.ch/Il-sal-ed-il-zutger.2097.0.html?&L=0
Chanzuns e versets
Uffants
Temas actuals
Tecnologia
Sport
Scola e scolina
Gieus
Butia
Passatemp
Minisguard
Il sal fa pli segir las vias
Mintga giada ch'ì naiva èsi da rumir la naiv
da las vias. Lura vegnan era ils camiuns che
sternan sal sin via en acziun. Il sal che quels
camiuns sternan sin via fa, che las vias
n'entschaivan betg a schelar.
Cudeschs
Musica e teater
Film
Ambient
Temp liber
Minisguard
La pli originala
fotografia da squadra
Chanzuns e versets
Passatemp
Gieus auditivs
Istorgias
Il sal fa carriera
Entschet a sterner sal sin via han ins avant passa 40 onns. Lura vegniva il sal mo
sternì sin vias cun bler traffic. Da quest temp duvravan ins 1'000 tonnas sal per
questa lavur, quai è tant sco 125 camiuns pon chargiar.
Cun il temp hai dentant dà dapli traffic en il Grischun. Pli e pli blers han entschet
ad ir cun l'auto, las vias èn vegnidas meglieras ed il Grischun è vegnì
enconuschent sco lieu da vacanzas. Las vias han stuì vegnir pli segiras l’enviern.
Perquai han ins entschet a sterner dapli sal.
Minisguard - voss'emissiun
d'infurmaziun en la televisiun. Quai
mintga sonda, las 17.40 sin SF 1 u
la dumengia, las 17.40 sin SF 1.
Plinavant vegn il Minisguard repetì la
sonda saira, las 18.00 e las 19.05 sin
SF info.
Era en il Radio Rumantsch datti
mintgamai ina contribuziun per vus.
Quai mintgamai il venderdi, las
07.50 u lura la repetiziun la sonda en
il Magazin d'infurmaziun a las
12.00.
Concurrenza: foto da squadra
Oz vegn sternì fitg bler sal sin via. Tut en tut passa 10'000 tonnas (1250
camiuns), pia 10 giadas dapli che pli baud. Il sal tutga oz tar il rumir las vias sco
la naiv.
Giavischs musicals
Vossa posta
Galaria da fotografias
Il sal survegn concurrenza
Taidla la contribuziun da Carin Camathias...
Newsletter
Geniturs
Temas actuals
Infurmaziuns
En quest mument ch'il sal croda sin il glatsch
cumenza el a tschitschar ora l'aua dal glatsch.
Il glatsch rumpa tec a tec u ditg auter - il glatsch
liua.
Il sal ed il zutger
Zutger e sal han il medem effect sch'ì va per luar il glatsch sin via. Omadus han
dentant avantatgs e dischavantatgs.
En il chantun da Berna vegn experimentà dapi dus onns cun ina maschaida da sal
e zutger. Tenor las experientschas dal chantun da Berna e questa maschaida amo
meglra per evitar glatsch sin via.
Ils avantatgs
Perquai ch'ins dovra pli pauc sal na fa i betg ton donn a la natira
Ils camiuns na fan betg uschè spert ruina
Cun la cumbinaziun da zutger e sal èn las vias anc pli segiras. Il liquid (dal
glatsch luà cun il sal ed il zutger) cumenza pir a schelar sch'i è pli fraid che
–40°C. Cun mo sterner sal cumenza il liquid a schelar tar ca. – 10°C.
Ils dischavantatgs
Il zutger custa dapli ch'il sal. Igl è perquai pli char da sterner la maschaida da
sal e zutger sin via.
Enfin ussa dastgan mo quels da Berna sterner la maschaida da zutger e sal sin
via. Ins vul controllar exact tge influenza che questa maschaida ha per umans,
natira e maschinas.
Sch'ins na chatta betg dapli dischavantatgs savessi esser ch’i vegn lubì da
sterner la mascheida da sal e zutger en l’entira Svizra ed uschia era tar nus. Per il
mument è quai dentant anc dalunsch davent. Ils proxims onns è e resta il sal la
nr. 1.
Il Minisguard dals 16-01-2010 mussa intginas impressiuns da naiv e fradaglia sur
cunfins
RTR Radiotelevisiun Svizra Rumantscha, succursala da la Societad svizra da radio e televisiun SRG SSR - Impressum
tschertga detagliada
15.02.2011 12:04
Simsalabim: A380
1 da(d) 1
http://www.simsalabim.rtr.ch/A380.2261.0.html?&L=0
Chanzuns e versets
Uffants
Temas actuals
Tecnologia
Il radar
Sport
Scola e scolina
Gieus
Butia
Passatemp
Minisguard
Il gigant è atterrà a Turitg
El è grond. El sgola lunsch ed el ha plaz
per blera glieud. Num ha il gigant A380.
Il nov aviun da Airbus. La mesemna è el
atterrà per l’emprima giada a Turitg e
quai ha carmalà blera glieud sin la plazza
aviatica.
Cudeschs
Musica e teater
Film
Ambient
Temp liber
Minisguard
La pli originala
fotografia da squadra
Istorgias
Passa 20’000 persunas èn stadas la mesemna
a Turitg/Kloten per guardar co che l’A380 è
atterrà. Tranter ils aspectaturs eran blers
babs cun lur uffants. L’aura n’era betg gist
bella. Ma quai na fatg nagut. Punct las 8.21
uras è l’aviun atterrà. Spetgà sin l'aviun ha
era noss redactur Mirco Manetsch.
Spetgar sin l'A380 - taidla la contribuziun
da Mirco Manetsch...
Minisguard - voss'emissiun
d'infurmaziun en la televisiun. Quai
mintga sonda, las 17.40 sin SF 1 u
la dumengia, las 17.40 sin SF 1.
Plinavant vegn il Minisguard repetì la
sonda saira, las 18.00 e las 19.05 sin
SF info.
Era en il Radio Rumantsch datti
mintgamai ina contribuziun per vus.
Quai mintgamai il venderdi, las
07.50 u lura la repetiziun la sonda en
il Magazin d'infurmaziun a las
12.00.
Concurrenza: foto da squadra
Chanzuns e versets
Passatemp
Gieus auditivs
Giavischs musicals
Vossa posta
Galaria da fotografias
Newsletter
Geniturs
Temas actuals
Infurmaziuns
Enturn l’aviun èn vegnidas pustadas saivs.
Questas tegnan sin distanza ils aspectaturs
da l’aviun. En l’aviun han mo paucas
persunas pudì ir. Da vesair na devi dentant
nagut spectacular. Tgi che tschertgava
sutgas, tschertgava adumbatten. In pau buts
d’aua che duevan simular la paisa. Era
uschiglio veseva l’aviun ora in pau sco in
aviun che n'era anc betg a fin. Quai è uschia
perquai ch’i sa tractava era mo d’in aviun per
far tests.
Qua datti dentant links che mainan sin la pagina d’Airbus, quai è la fabrica che fa
ils aviuns.
Vista panoramica en il cockpit...
Viadi virtual atras l'A380...
Il gigant n’ha betg dapertut il nas davant
Las cifras da l’aviun èn impressiunantas.
L’A380 ha plaz per enfin 853 passagiers. Quai
è il dubel dal «Jumbo» (Boeing 747-400). El
paisa fin 560 tonnas, quai è tant sco quai che
100 elefants paisan. Giusut vesais vus ina
cumparegliaziun tranter ils trais pli gronds
aviuns da passagiers dal mund. E qua sa
mussi che l’A380 n’ha betg dapertut il nas
ordavant e n’è gnanc uschè bler pli grond
ch’ils auters.
Zambregiar in A380
Has gust da zambragar tez in aviun A380? Lura clicca qua...
Il Minisguard dals 23-01-2010 mussa era l'aviun A380...
Fotografias da l'emprima atterrada a Turitg
RTR Radiotelevisiun Svizra Rumantscha, succursala da la Societad svizra da radio e televisiun SRG SSR - Impressum
tschertga detagliada
15.02.2011 12:03
Simsalabim: Cumpass
1 da(d) 1
http://www.simsalabim.rtr.ch/Cumpass.2279.0.html?&L=0
Chanzuns e versets
Uffants
Temas actuals
Tecnologia
Il radar
Sport
Scola e scolina
Cudeschs
Gieus
Butia
Passatemp
Minisguard
Il cumpass
Abby Sunderland (16 onns) è sa messa
sin viadi enturn il mund cun ina nav a
vela. Ella navighescha tut persula atras la
mar. Vus pudais s’imaginar che cura
ch’ins è sin la mar è da vesair nagut auter
ch’aua e tschiel. Per ch’ins sappia en tge
direcziun navigar dovr’ins tranter auter in
cumpass. E nus dain in’egliada co quel
funcziuna.
Musica e teater
Film
Ambient
Temp liber
Minisguard
La pli originala
fotografia da squadra
Chanzuns e versets
Istorgias
Il cumpass - la chascha cun la guglia
Il cumpass è in instrument che mussa adina
nua che nord è. El consista ord ina chascha
nua che las quatter direcziuns èn nudadas ed
ina guglia che po sa volver e ch’è
magnetisada. La guglia mussa adina en
direcziun nord.
Minisguard - voss'emissiun
d'infurmaziun en la televisiun. Quai
mintga sonda, las 17.40 sin SF 1 u
la dumengia, las 17.40 sin SF 1.
Plinavant vegn il Minisguard repetì la
sonda saira, las 18.00 e las 19.05 sin
SF info.
Era en il Radio Rumantsch datti
mintgamai ina contribuziun per vus.
Quai mintgamai il venderdi, las
07.50 u lura la repetiziun la sonda en
il Magazin d'infurmaziun a las
12.00.
Concurrenza: foto da squadra
Passatemp
Gieus auditivs
Giavischs musicals
Vossa posta
Galaria da fotografias
Newsletter
Geniturs
Temas actuals
Infurmaziuns
Il magnet
La guglia reagescha sco in magnet. Probabel
avais gia fatg l’experientscha che sch’ins tegn
dus magnets in cunter l’auter tiran quels in
l’auter u smatgan davent in l’auter. Las
differentas varts dal magnet vegnan
numnadas sid e nord, sco las direcziuns.
Tegnan ins las varts nord u las varts sid ina
cunter l’autra, lura stauschan quels davent
ina l’autra. Prendan ins dentant ina vart nord
ed ina sid e tegn ina cunter l’autera, lura
tiran quellas duas varts ina l’autra.
Il mund è in magnet
Il medem capita cun la guglia dal cumpass. Il
mund è numnadamain in magnet
surdimensiunà. La raschun persuenter è che
l’intern dal mund cuntegn fier e quel è
magnetic. Il mund che sa volva enturn sa sez
e las stresas en l’intern dal mund ch’èn per
part liquids procuran ch’il mund è in magnet.
Uschia ha quest grond magnet influenza sin
la pitschna guglia dal cumpass e quella sa
volva enfin ch’ella mussa en direcziun nord.
Champ geomagnetic
Sche ti vul savair da pli d'Abby Sunderland che navighescha enturn l'entir mund
cun sia nav a vela, lura clicca qua...
RTR Radiotelevisiun Svizra Rumantscha, succursala da la Societad svizra da radio e televisiun SRG SSR - Impressum
tschertga detagliada
15.02.2011 12:02
Simsalabim: Sirenas
1 da(d) 1
http://www.simsalabim.rtr.ch/Sirenas.2285.0.html?&L=0
Chanzuns e versets
Uffants
Temas actuals
Tecnologia
Sport
Scola e scolina
Cudeschs
Musica e teater
Film
Ambient
Temp liber
Minisguard
Gieus
Butia
Passatemp
Minisguard
Las sirenas e lur funcziun
Per alarmar ils abitants en situaziuns da
privel datti en mintga vitg sirenas. Ina
giada per onn vegnan quellas mintgamai
testadas. Quai è per il pli la suletta giada
ch'ins auda las sirenas. Mo tge muntan ils
differents tuns e tge èsi da far?
Ina giada per onn vegnan las sirenas en
l'entira Svizra testadas. Quai è mintgamai la
mesemna da l'emprima emna da favrer a las
13.30. Cun ils tests vegn guardà che las
sirenas funcziunan lura era en cas da privel.
Las medias orienteschan mintgamai ordavant
davart il test, uschia ch'ins na piglia betg
tema cura ch'i tiba. È la sirena d'udir insacura
auter, lura èsi vairamain da reagir.
La pli originala
fotografia da squadra
Chanzuns e versets
Passatemp
Gieus auditivs
Giavischs musicals
Vossa posta
Galaria da fotografias
Newsletter
Geniturs
Istorgias
Ils differents tuns - differents alarms
I dat dus differents tuns da sirena en Svizra. In è per l'alarm general e l'auter è
l'alarm d'aua. Tut tenor alarm èsi da reagir auter.
Minisguard - voss'emissiun
d'infurmaziun en la televisiun. Quai
mintga sonda, las 17.40 sin SF 1 u
la dumengia, las 17.40 sin SF 1.
Plinavant vegn il Minisguard repetì la
sonda saira, las 18.00 e las 19.05 sin
SF info.
Era en il Radio Rumantsch datti
mintgamai ina contribuziun per vus.
Quai mintgamai il venderdi, las
07.50 u lura la repetiziun la sonda en
il Magazin d'infurmaziun a las
12.00.
Concurrenza: foto da squadra
L'alarm general ha in tun che va regular si e
giu. Il tun cuzza mintgamai ina minuta.
Tranteren datti lura ina pausa da duas
minutas.
Taidla co quest alarm tuna...
Sche quai alarm tuna, lura èsi immediat da tschentar en il
radio. Al radio vegni ditg, pertge ch'i dat l'alarm e tge ch'igl è
da far. Era en cas ch'i fiss in alarm fauss vegn quai
communitgà al radio.
Temas actuals
Infurmaziuns
Sco segund èsi da far quai ch'è vegnì ditg en il radio.
E sco terz èsi era d'infurmar ils vischins. I pudess esser che
quels n'han betg udì l'alarm.
Ditg curt: l'alarm dat il cumond da tadlar radio e da s'infurmar
tge ch'è capità.
L'alarm d'aua tuna auter che l'alarm
general. Igl è in tun constant da 20
secundas, suandà d'ina pausa da 10
secundas. Quai sa repeta 12 giadas.
Taidla co quest alarm tuna...
Quai alarm vegn duvrà en lieus che giaschan pli bas ch'in lai
da serra. Quai en cas ch'in mir rumpess e l'aua dal lai pudess
innundar ils lieus. Sche quai alarm tuna, lura èsi immediat da
bandunar il lieu ed ir en lieu nua che l'aua na po betg
tanscher. Per exempel en ina part pli auta dal vitg.
Sco segund èsi puspè da tadlar radio. Là vegn infurmà tge ch'è
capità e tge ch'igl è da far sco proxim.
Sch'ins abita en in lieu nua che quai po capitar, lura èsi
impurtant da s'infurmar. La vischnanca reparta regularmain
broschuras d'infurmaziun nua ch'infurmeschan nua ch'igl è dad
ir en cas dad in alarm d'aua.
Co vegnivan ils abitants alarmads avant ch'i deva sirenas? Quella resposta datti
qua...
RTR Radiotelevisiun Svizra Rumantscha, succursala da la Societad svizra da radio e televisiun SRG SSR - Impressum
tschertga detagliada
15.02.2011 12:01
Simsalabim: Simbols olimpics
1 da(d) 1
http://www.simsalabim.rtr.ch/Simbols-olimpics.2329.0.html?&L=0
Chanzuns e versets
Uffants
Gieus
Butia
Passatemp
Istorgias
Minisguard
Istorgia e simbols dals gieus olimpics
Temas actuals
Tecnologia
Sport
Scola e scolina
Minisguard - voss'emissiun
d'infurmaziun en la televisiun. Quai
mintga sonda, las 17.40 sin SF 1 u
la dumengia, las 17.40 sin SF 1.
Plinavant vegn il Minisguard repetì la
sonda saira, las 18.00 e las 19.05 sin
SF info.
Cudeschs
Musica e teater
Film
Ambient
Temp liber
Minisguard
La pli originala
fotografia da squadra
Chanzuns e versets
Passatemp
Ils 5 rintgs da differentas colurs sin in funs alv enconuschais vus segir.
Gist ussa curt avant ils gieus olimpics è quai simbol da vesair dapertut. I
n’è dentant betg il sulet simbol dals gieus olimpics.
Era en il Radio Rumantsch datti
mintgamai ina contribuziun per vus.
Quai mintgamai il venderdi, las
07.50 u lura la repetiziun la sonda en
il Magazin d'infurmaziun a las
12.00.
Concurrenza: foto da squadra
Gieus auditivs
Giavischs musicals
Vossa posta
Galaria da fotografias
Newsletter
Ils gieus olimpics èn il pli grond eveniment
da sport ch’i dat sin il mund. Tar quest
eveniment sa rimnan sportistas e sportists da
l’entir mund. Els ed ellas cumbattan en
differentas disciplinas per medaglias d’aur,
argient e bronz. Ils gieus olimpics han lieu
mintga dus onns. Ina giada ils gieus olimpics
d’enviern e lura quels da stad.
Geniturs
Temas actuals
Skeletonist als gieus olimpics.
Infurmaziuns
Ils gieus olimpics senza dunnas e mo per
amaturs
Olimpia deriva dal lieu Olympia, che sa chatta
en la Grezia. Las emprimas occurrenzas da
sport hai da là gia 776 avant Cristus. Quellas
concurrenzas vegnan numnadas ils gieus
olimpics da l’antica.
Charta da l'Europa cun la Gracia ed il lieu
Olympia.
Las disciplinas da quel temp eran currer,
siglir, bittar e lutgar. Las dunnas na
dastgavan betg sa participar. Ellas na
dastgavan gnanc guardar tiers. Ils sportists
eran bluts durant ils gieus, quai per esser
segir che naginas dunnas sa participeschian.
Ditg astgavan mo persunas sa participar als
gieus olimpics che na faschevan betg sport
sco professiun, pia mo per amaturs. Quella
regla è vegnida sluccada ils onns 1970 e la
finala vegnida stritgada dal tut ils onns 1990.
Sculputra che mussa dus sportists vid il
lutgar en il temp dals gieus olimpics da
l'antica.
Ils gieus olimpics dal temp modern
L’onn 393 èsi lura stà a fin cun ils gieus. Ils
gieus olimpics èn vegnids scumandads da
l’imperatur roman che regiva da quest temp e
che aveva in’autra cardientscha. Cun ils gieus
onuravan ils grecs il dieu Zeus. Quel na
renconuscheva betg la cardientscha da
l’imperatur.
1894 ha lura il franzos Pierre de Coubertin
puspè lantschà l’idea dals gieus olimpics. Ils
gieus olimpics dal temp modern. Davent da
l’onn 1900 han era las dunnas dastgà sa
participar. Sco emprim dentant mo en la
disciplina tennis. Pli tard lura adina en da
pliras disciplinas.
Pierre de Coubertin - l'iniziant dals gieus
olimpics dal temp modern.
Per mintga continent in rintg
La bandiera cun ils tschintg rintgs è
l’emprima giada stada da vesair als gieus
olimpics ad Antwerpen (Belgia) l’onn 1920.
L’idea ha Pierre de Coubertin gì. Ils tschintg
rintgs represchentan ils tschintg continents.
Els èn colliads in cun l’auter e duain
simbolisar l’idea da reunir sportistas e
sportists da l’entir mund. Las colurs da
quests rintgs, blau, mellen, nair, verd,
La bandiera olimpica vegn purtada en il
cotschen ed alv simboliseschan las bandieras stadion.
da tut las naziuns. Perquai che almain ina da
quellas colurs vegn avant en finadina da quellas.
In motto per animar ils sportists
In motto è ina construcziun u intgins pleds
ch’exprima ina filosofia da viver u ina regla da
sa cuntegnair. Il motto dals gieus olimpics èn
trais pleds latins: citius, altius, fortius. Quai
vul dir: pli spert, pli aut e pli lunsch. Il motto
duai animar sportistas e sportists da mussar
la meglra prestaziun pussaivla.
Medaglia dals gieus olimpics 1952 ad Oslo
cun ils motto olimpic.
In fieu per la pasch
Ils gieus olimpics da l’antica en la Grezia, nua
che sportists da l’entir mund cumbattevan
fair in l’auter, dueva esser in segn da pasch.
Il simbol persuenter è il fieu. Dapi 1936 vegn
il fieu olimpic envidà en la citad Olympia.
Davent da là vegn il fieu transportà da
curriders cun in tizun enfin là, nua ch’ils
gieus olimpics han lieu. Il fieu dastga vegnir
envidà mo cun agid dal sulegl.
Ad Olympia vegn il fieu mintgamai envidà.
(reuters)
Tut ils elements èn da vesair en la ceremonia
da l’avertura e la ceremonia finala dals gieus
olimpics. Els giogan ina rolla centrala e
procuran per ina atmosfera speziala.
Avertura dals gieus olimpics a Bejing.
Sche vus vulais dapli infurmaziuns davart ils
gieus olimpics lura faschai ina visita al
museum olimpic a Losanna. Dapli
infurmaziuns chattais qua.
Museum olimpic a Losanna.
RTR Radiotelevisiun Svizra Rumantscha, succursala da la Societad svizra da radio e televisiun SRG SSR - Impressum
tschertga detagliada
15.02.2011 12:00
Simsalabim: Co pudain nus proteger la selvaschina durant l’enviern?
1 da(d) 1
http://www.simsalabim.rtr.ch/Co-pudain-nus-proteger-la-selv.2342.0.html?&L=0
Chanzuns e versets
Gieus
Butia
Passatemp
Istorgias
Minisguard
Uffants
Temas actuals
Tecnologia
Sport
Scola e scolina
Cudeschs
Musica e teater
Film
Ambient
Temp liber
Minisguard
La pli originala
fotografia da squadra
Chanzuns e versets
Co pudain nus proteger la selvaschina durant l’enviern?
In enviern sco quest, cun pauca naiv è gia dir per la selvaschina. Er sut quella
fina cuverta da naiv ston ils animals tschertgar il da mangiar. E sch’i naiva
uschè bler sco l’onn passà èsi anc bler pli grev da chattar vivonda. Uschia ch’ils
animals flaivels na pon betg surviver.
Guarda il viadi da la selvaschina atras la naiv...
Co pudain nus gidar la selvaschina sur l’enviern?
Metter pavel avant chasa sco per ils utschels n’è betg bun. Las selvaschina sto
far in memia lung viadi.
Pertge che quai è uschia pudais guardar qua.
Minisguard - voss'emissiun
d'infurmaziun en la televisiun. Quai
mintga sonda, las 17.40 sin SF 1 u
la dumengia, las 17.40 sin SF 1.
Plinavant vegn il Minisguard repetì la
sonda saira, las 18.00 e las 19.05 sin
SF info.
Era en il Radio Rumantsch datti
mintgamai ina contribuziun per vus.
Quai mintgamai il venderdi, las
07.50 u lura la repetiziun la sonda en
il Magazin d'infurmaziun a las
12.00.
Concurrenza: foto da squadra
Passatemp
Gieus auditivs
Giavischs musicals
Vossa posta
Galaria da fotografias
Newsletter
Geniturs
Cunquai che la selvaschina è gia flaivla
èsi fitg impurtant ch’ella na sto betg
currer.
Temas actuals
Infurmaziuns
Perquai datti dapertut, uschè numnadas
zonas da repaus per la selvaschina.
I n`è betg lubì d’entrar en quella zona.
Betg cun skis, gianellas ni a pè. E quai
vegn controllà.
Tgi che entra sto pajar in chastì. Il bler
enturn 500 francs. La proxima gia custi in
toc dapli.
Tgi che vul buc disturbar la selvaschina e
buc pajar il chasti sa s’infurmar vi da las
tablas al cunfin da la zona da repaus. u
gia avant che bandunar la chasa en
l’internet.
En il cas ch’i naiva uschè bler sco l’onn
passà, uschia ch’il da mangiar da la
selvaschina è sut ina grossa cuverta da
naiv. Trametta l’Uffizi da chatscha e
pestga lur lavurers en il guaud per gidar
la selvaschina.
En plirs lieus derschan ils lavurers da
guaud pigns. Uschia ha la selvaschina
insatge da magliar senza stuair ir lunsch.
La barba
pign e la
dascha è
meglier
per la
selvaschina che pavel da silo u fain sitg.
Per che la selvaschina n’haja betg memia
stentus enfin ch’ella è tar il pign stagnan
ils lavurers in trutg atras la naiv.
Uschia ha era la selvaschina pli flaivla da
magliar e vegn tar forzas.
fotos: Armon Schlegel
RTR Radiotelevisiun Svizra Rumantscha, succursala da la Societad svizra da radio e televisiun SRG SSR - Impressum
tschertga detagliada
15.02.2011 11:59
Simsalabim: Pass biometric
1 da(d) 1
http://www.simsalabim.rtr.ch/Pass-biometric.2347.0.html?&L=0
Chanzuns e versets
Uffants
Temas actuals
Tecnologia
Sport
Scola e scolina
Cudeschs
Gieus
Butia
Passatemp
Minisguard
La via fin tar il nov pass svizzer
Sch'ins va en vacanzas en in'autra
terra, lura dovra mintgin in document che
demussa da tge pajais ch'el è. Per il solit
è quai in pass. A partir da quest onn datti
in nov pass svizzer. Il spezial vi da quest
pass è ch'el cuntegna in chip
cun differentas datas.
Musica e teater
Film
Ir en vacanzas
Ambient
Temp liber
Minisguard
La pli originala
fotografia da squadra
Chanzuns e versets
Passatemp
Gieus auditivs
Giavischs musicals
Vossa posta
Galaria da fotografias
Istorgias
Minisguard - voss'emissiun
d'infurmaziun en la televisiun. Quai
mintga sonda, las 17.40 sin SF 1 u
la dumengia, las 17.40 sin SF 1.
Plinavant vegn il Minisguard repetì la
sonda saira, las 18.00 e las 19.05 sin
SF info.
Era en il Radio Rumantsch datti
mintgamai ina contribuziun per vus.
Quai mintgamai il venderdi, las
07.50 u lura la repetiziun la sonda en
il Magazin d'infurmaziun a las
12.00.
Il nov pass svizzer datti a partir dal prim da
mars. Il chip integrà en il pass cuntegna
differentas datas biometricas. Il pled
biometric vegn dal grec ed è atgnamain dus
pleds. Il pled bio e metric. Bio è in auter pled
per vita, en noss cas in carstgaun. Ed il pled
metric vul dir mesirar. Pia mesirar in
carstgaun. Sco infurmaziun biometrica po
vegnir duvrà tut quai che fa unic ina persuna.
Per exempel la grondezza, ils egls u era la
colur dals chavels. Cun il chip duai il pass
vegnir pli segir, uschia ch'el na po betg
vegnir sfalsifitgà. Quest chip fa dentant er
ch'igl è pli cumplitgà da survegnir in pass.
Concurrenza: foto da squadra
Newsletter
Il nov pass svizzer
Geniturs
Temas actuals
Infurmaziuns
Fixar in termin
En il chantun Grischun datti dus centers nua
ch'ins po laschar far pass. In center sa chatta
a Cuira e l'auter a Zernez. Per survegnir in
pass èsi l'emprim da far la dumonda via
telefon u internet. Il center sclerescha sch'ins
è propi svizzer ed ha il dretg d'in pass
svizzer. Pir lura vegni fixà in termin ed ins po
ir sperasvi.
Nudar il termin en l'agenda
La visita
Tar la visita en il center vegni anc ina giada
controllà l'identitad. Plinavant vegn il pass
vegl marcà sco nunvalaivel. Quai cun far ina
rusna. En in discurs vegni anc ina giada
tschiffà e controllà las persunalias. Suenter
vegni fatg ina fotografia, ina impronta dals
dets ed ins sto suttascriver. Tut quellas datas
vegnan messas sin il chip.
Il center a Cuira
Ins na po betg prender cun sai ina fotografia. La raschun è che la fotografia fatga
en il center sto vegnir scannada en in raster spezial. Quai per mesirar las
differentas distanzas, per exempel tranter il nas e la bucca. Dals dus dets
mussaders vegni fatg ina impronta. Tar ils uffants vegni fatg quai pir a partir da
12 onns.
La fotografia
L'apparat per far ina impronta
Impronta dal det
Per ils uffants fin 7 onns suttascrivan ils
geniturs. La suttascripziun vegn scritta sin in
pitschen visur electronic.
Il visur electronic
Il postin porta il pass
La furniziun dal pass cuzza per ordinari duas
emnas. Il pass vegn tramess per posta a
chasa.
Il postin
Guardar tge ch'è sin il chip
Mintga persuna ha la pussaivladad da
controllar tut sias datas ch'èn sin il chip. Per
quest intent èsi installà en mintga center,
nua ch'ins po laschar far pass, in apparat per
leger las datas dal chip.
Apparat per leger las datas dal chip
Pers il pass
Sche vus perdais il pass stuais vus immediat
annunziar quai a la polizia. Era sch'il pass n'è
betg pli valaivel sto quai vegnir annunzià.
Pers il pass
Il pass existent
Sch'insatgi ha anc in pass vegl na sto el betg
immediat laschar far in pass nov. Il pass vegl
resta valaivel fin la data da
valaivladad. Questa data è nudada en il pass.
Il pass vegl
Dapli davart l'istorgia dal pass e daco ch'ins dovra in pass pudais guardar en il
Minisguard dals 27-02-2010...
RTR Radiotelevisiun Svizra Rumantscha, succursala da la Societad svizra da radio e televisiun SRG SSR - Impressum
tschertga detagliada
15.02.2011 11:59
Simsalabim: Razzas da vatgas
1 da(d) 1
http://www.simsalabim.rtr.ch/Razzas-da-vatgas.2363.0.html?&L=0
Chanzuns e versets
Uffants
Temas actuals
Tecnologia
Sport
Scola e scolina
Cudeschs
Gieus
Butia
Passatemp
Minisguard
Las razzas da vatgas en Svizra
Sch’ins guarda la primavaira sin las
pradas sper il vitg u va la stad sin las
alps lura ves’ins differentas vatgas. Da
quellas cun tachels, brinas, grondas e
pitschnas. En Svizra datti oravant tut
quatter razzas da vatgas.
Minisguard - voss'emissiun
d'infurmaziun en la televisiun. Quai
mintga sonda, las 17.40 sin SF 1 u
la dumengia, las 17.40 sin SF 1.
Plinavant vegn il Minisguard repetì la
sonda saira, las 18.00 e las 19.05 sin
SF info.
Musica e teater
Film
Ambient
Temp liber
Minisguard
La pli originala
fotografia da squadra
Chanzuns e versets
Passatemp
Gieus auditivs
Istorgias
Razza taclada dal Simmental
Quai è ina razza da vatga che deriva da la
Part Sura Bernaisa. 44% da las vatgas ch’i
dat en Svizra èn da questa razza. Pia prest la
mesadad.
Descripziun:
Las vatgas han in pail alv cun tachels
cotschen-brins. La corna, la bucca e las
tschaccas (pes) èn cleras.
La vatga ha ina paisa da 700 fin 750 kilos.
Il taur ha ina paisa da 1000 fin 1200 kilos.
Era en il Radio Rumantsch datti
mintgamai ina contribuziun per vus.
Quai mintgamai il venderdi, las
07.50 u lura la repetiziun la sonda en
il Magazin d'infurmaziun a las
12.00.
Concurrenza: foto da squadra
Vatga da la razza taclada dal Simmental
Giavischs musicals
Vossa posta
Galaria da fotografias
Newsletter
Geniturs
Temas actuals
Infurmaziuns
Cler-cotschen: Part Sura Bernaisa; stgircotschen: Simmental
Razza brina
La razza brina deriva da la Svizra Centrala ed
aveva antruras num razza da Sviz. En Svizra
èn radund 40% da las vatgas da questa
razza.
Descripziun:
Il pail ha la colur brin fin grisch. La corna, la
bucca e las tschaccas èn nairas.
La vatga ha ina paisa da 600 fin 750 kilos.
Il taur paisa 1000 fin 1300 kilos.
Vatga da la razza brina
Svizra Centrala
La razza da Holstein
Tar la razza da Holstein sa tracti d'ina razza
sumeglianta a la razza taclada dal
Simmental. Ella deriva dal chantun Friburg.
Ozendi èn ellas da chattar in pau dapertut en
Svizra. 11% da las vatgas en Svizra èn da
questa razza.
Descripziun:
Il pail ha tachels alvs e nairs. La corna, la
bucca e las tschaccas èn nairas.
La vatga ha ina paisa da 650 fin 750 kilos.
Il taur paisa 1000 fin 1250 kilos.
Vatga da la razza da Holstein
Friburg
Razza alpestra da Hérens
La razza alpestra da Hérens (Hérens - regiun
en il chantun Vallais) da vatga chatt’ins
plitost mo en las vals franzosas dal Vallais. I
sa tracta d’ina tipica razza da las muntognas.
Las vatgas èn robustas e zaias. Mo 1% da las
vatgas èn da la razza alpestra da Hérens.
Descripziun:
La vatga è pli pitschna e pli robusta. Il pail è
brin fin nair. La corna e las tschaccas èn stgir
grischas.
La vatga ha ina paisa da 470 fin 520 kilos.
Il taur paisa 650 fin 760 kilos.
Vatga da la razza alpestra da Hérens
Sche vus vulais savair pertge ch'ina vatga fa
"muuh" lura guardai qua...
La visita tar la vatga Calanda - la pli bella
vatga da l'Europa pudais guardar en il
Minisguard dals 06-03-2010...
Cler-cotschen: Part franzosa dal Vallais;
stgir-cotschen: regiun Hérens
RTR Radiotelevisiun Svizra Rumantscha, succursala da la Societad svizra da radio e televisiun SRG SSR - Impressum
tschertga detagliada
15.02.2011 11:55

Documenti analoghi

pdf

pdf Sper la pictura da la cuntrada («Gletscher am Sustenpass») ed observaziuns precisas da la natira («Ahornstudie aus Richisau») sa deditgescha Koller adina puspè a la vatga – l’animal-simbol tranter ...

Dettagli