Memia aultas taxas da turissem

SURSELVA
MARDI, IL 1. DA NOVEMBER 2016
3
Memia aultas taxas da turissem
Radunonza generala dils habitonts da secundas habitaziuns IGZWB Breil e contuorn
„„(cp) Sala fullanada cun commem­
bers dalla Cuminonza d’interess dils
possessurs da secundas habitaziuns
ch’ein seradunai dacuort el hotel Ki­
stenpass a Breil. Cun fetg grond ap­
plaus han ils commembers era bene­
ventau tier la davosa tractanda il pre­
sident communal da Breil Clau Schlos­
ser ed il responsabel per turissem ella
suprastonza Roman Cathomas.Il president dalla IGZWB, Ignaz Derungs dad
Adlikon/Tavanasa, beneventa 85 commembers ord tuttas sis vischnauncas pertuccadas: Breil, Andiast, Vuorz, Lumnezia, Ilanz/Glion, Sursaissa-Mundaun. El
reflectescha cun sustegn d’ina gronda
projecziun il cuort temps vargaus dapi la
fundaziun il fevrer 2016.
Bunamein 2,5 milliuns francs
a Surselva Tourismus AG
La gronda summa da bunamein 2,5 milliuns francs per la fatschenta Surselva
Tourismus AG fa gia surstar ils presents,
damai che STAG ha sulettamein da trer
vitier il turissem da mintga di e per la hotellaria. Segir seigi quei era necessari,
constatescha il president Ignaz Derungs,
denton emblidan ins la pli impurtonta
clientella en las vischnauncas, ils possesurs da secundas habitaziuns. «Ils megliers ambassadurs seigien els, e quei
schizun gratuit», audan ins ord il referat
da Christan Peyer, president da la
IGZWD Mustér. Era Derungs cumpletescha quella impurtonta tesa che quellas
resursas seigien semplamein cheu. Els envidan parents ed amitgs en Surselva,
quels drovan las infrastructuras en vischnaunca e laian biars daners en stizuns ed
ustrias sco era allas pendicularas e scolas
Livestream davart la
discussiun da podium
Parc Adula a Mustér
„„(rtr) Radiotelevisiun Svizra Rumantscha (RTR) envida ad ina discussiun da
podi tar il tema Parc Adula ed emetta
quella live sin rtr.ch e sin RTR+. L’occurrenza ha lieu gievgia, ils 3 da november,
a las 20.00 en la sala Peter Kaiser da la
claustra da Mustér.
17 vischnancas dal Grischun e dal
Tessin decidan ils 27 da november davart
il Parc Adula. Il Parc Adula duess daventar il pli grond parc naziunal da la Svizra
cun ina surfatscha da 1250 kilometers
quadrats. Il cor dal parc fiss la zona centrala cun ina surfatscha da 150 kilometers quadrats.
Actualmain vegn la dumonda, Parc
Adula – gea u na, discutada a moda fitg
cuntraversa. «È il Parc Adula in project
che vul proteger la natira u è il Parc Adula in project per promover il svilup da la
regiun?» Questa dumonda vegn il moderatur e redactur da RTR, Andri Franziscus, era a discutar cun ils dus adherents e ed ils dus adversaris dal Parc Adula.
A la discussiun da podium sa participeschan: Rico Tuor, sviluppader regiunal Parc Adula, Dumeni Tomaschett,
president communal Trun ed ils dus adversaris Leo Tuor, autur e Mario Alig,
manader servetsch tecnic Lumnezia.
La discussiun po era vegnir persequitada a
chasa via livestream sin www.rtr.ch u sin RTR+
(HbbTV via SRF1 e SRF2).
reclama
Essas Vus gia commember?
Procap Grischun
Hartbertstrasse 10, 7000 Cuira
Tel. 081 253 07 07, PC 70-7755-0
per persunas
cun handicap
las IGs dalla Surselva ed era intensivar las
lavurs communalas cun las IGs dil Grischun ed en Svizra cull’organisaziun tetgala
«Allianz
Zweitwohnungen
Schweiz» nua che gia 31 IGs ein reunidas. Aschia creschan las IGs di per di ed
ei vulan buca semplamein mo esser «las
vaccas ch’ins sa mulscher senza fin».
President Clau Schlosser
e Roman Cathomas
Cun applaus demuossan ils presents l’appreziaziun dalla suprastonza da Breil visavi ils commembers. Clau Schlosser e Roman Cathomas ein stai promts da dar
plaid e fatg sin fetg biaras damondas. Ina
meisa rodunda cun tuttas instanzas dalla
vischnaunca duei esser in emprem pass
per anflar sligiaziuns per igl avegnir, ed in
representant dils possessurs da secundas
habitaziuns duei era far part da quellas
sesidas, declara Cathomas.
Ils possessurs da habitaziuns secundaras a Breil ein buca cuntents cun las taxas turisticas.MAD
da skis, fan pia reclama cun ina bia pli
gronda valeta che placats, reclamas ed acziuns.
Memia aultas taxas da turissem
Naturalmein ein las aultas, malgiustificadas taxas da turissem stadas el center dalla
sera, mo era il fatg ch’ins retscheivi negina
cunterprestaziun per quellas horrendas taxas. Ed era la munconza d’ap­preziaziun ei
in punct impurtont pils presents en sala che
tuchi il gnierv a biars hosps. Ins ha sentiu
ord ils biars votums che la munconza da
communicaziun e transparenza seigi gia in
punct central en la situaziun actuala. Cheu
han las autoritads dallas vischnauncas aunc
fetg bia potenzial.
stia che procura emoziuns ella runda. Ils
indigens pagan 352 francs, indigens dallas vischnauncas vischinontas 500 francs
ed ils habitonts da secundas habitaziuns
700 francs. Cheu spetgan ils presents urgentamein correcturas.
Abonnaments annuals da skis dallas
pendicularas procuran per emoziuns
Negina capientscha per ils prezis dils
abos da skis han ils presents, ina malgiu­
Las IGs en Surselva seformeschan
Suenter il referat dil president Christian
Peyer dalla IG da Mustér ha Ignaz Derungs era fatg attents ch’ins lessi reunir
Runda finala
Il president da vischnaunca Clau Schlosser confirma als presents da restar en­
contact cun la IGZWB, «ils hosps da secundas habitaziuns duein puspei sesentir
bein en vischnaunca», menziunau el en
siu plaid da beinvegni. Il president dalla
IGZWB siara la sera cul medem giavisch
ed engrazia a Clau Schlosser ed a Roman
Cathomas per la viseta e per quei impurtont pass per igl avegnir. Sin la davosa folia da projecziun han ins saviu leger: «Wir
wollen wieder stolz sein auf unsere Fe­
rienoase». Venderdis, ils 18 da november
2016 ei fixau ina sesida denter la suprastonza da Vuorz ed ils habitonts da secundas habitaziuns nua ch’il president da
l’IGZWB ei era envidaus.
Habitar accumpignau ella vischnaunca da Stussavgia
In arranschament dalla Uniun «Vegnir vegls en Val Stussavgia»
„„L’Uniun «Vegnir vegls en la visch­
naunca da Val Stussavgia» ha envidau
la populaziun attempada dalla visch­
naunca gualsera e da sias fracziuns ad
ina reuniun ell’ustria Rössli a Versomi.
La suprastonza dalla Uniun cantunala
dils seniors ha presentau las actvitads
dalla uniun che s’occupa dil beinesser
e beinstar dil seniors.Margrit Weber da
Fläsch e Hans Joos da Cuera han capiu
d’intermediar informaziuns interessantas a moda positiva ed ein stai a disposiziun per dar plaid e fatg davart lur activitads. Omisdus ein stai engaschai el survetsch social, ein sezs en vegliadetgna da
pensiun e s’engaschan el ravugl dalla suprastonza cantunala dils seniors per basegns e migliurs ella politica sociala en favur da persunas attempadas. L’Uniun ei
vegnida fundada 1988 e persequitescha
attentamein il svilup dalla sanitad publica. Il cussegl da seniors ei in organ impuront enteifer l’uniun. Thomas Bieler da
Rabius ei vicepresident dil cussegl e responsabels per il grond intschess dalla regiun Surselva. Ils dus representants
dall’uniun han insinuau ils presents da
formular pli clar in giavisch principal ord
l’optica dils seniors dalla regiun.
Convivenza dallas generaziuns
Ina cuminonza dil vitg vitala sa exister
mo sche giuven e vegl collavuran. Talents
e resursas dat ei en tuttas gruppas da vegliadetgna, ellas ston denton vegnir artgavadas e nezegiadas en favur dil beinstar e
beinesser general. La dimora en casas da
vegls e da tira ein buca adina igl A ed igl
O d’ina soluziun. L’intenziun dils responsabels eis ei da realisar survetschs e
sustegns per ch’ils attempai sappien star
aschi ditg sco pusseivel a calur. Quei ei
vegniu beneventau generalmein el ravugl
dalla sentupada. La nova fuorma da habitar accumpignau ei gia secumprovada
en plirs loghens. Ina casa cun habitaziuns
pli pintgas e pli grondas cun in equipament corrispundent ei era en Val Stussavgia in giavisch central da persunas che patratgan empau prospectiv. Ch’ins ha
fundau cheu avon 50 onns, aunc avon
l’introducziun dalla spitex, ina organisaziun da survetschs da casa, documenteschi il spért innovativ dalla Stussavgia, ha
Margrit Walker ch’ei s’engaschada professiunalmein fetg sin plaun cantunal per
tals survetschs sincerau. En quei senn hagi la Stussavgia prestau lavur da piunier.
Dalla discussiun ei resortiu il giavisch
ch’il cussegl da seniors adempleschi ina
rolla d’intermediaziun e da sustegn. La
via ad ina residenza da seniors per la Stussavgia ed en tgei fuorma quei duei succeder seigi probabel liunga e carpusa. In tal
project ei denton era buca meins relevants per quels che han oz denter 50 e 60
onns. Ei drova la cooperaziun da duas
entochen treis generaziuns entochen
ch’ils radis da sulegl pon tarlischar egl
avegnir. Per che enzatgei semuenti ston
l’idea dil singul denton vegnir purtada e
sustenida d’ina entira gruppa da seniors.
Vegnir vegls e restar independents
El vocabulari ufficial drovan ins actualmein plaids ridiculs per descriver ils onns
da vegliadetgna e lur provediment sco
«vegliandrament dalla populaziun, invedraziun, buordi da vegliadetgna, bumba
democratica, destabilisaziun dallas acquisiziuns socialas etc.», aschia ch’ils seniors che han contribuiu essenzialmein
alla beinstonza da nossa societad vegnan
degradai a profitaders e profitunzs da
quei sistem. Che talas discussiuns fan tema e vegnan resentidas sco squetsch,
confirma ina dunna da Valendau. Ella resenti era las «disposiziun da pazients» cun
damondas ed informaziuns detagliadas
sco ulteriura malsegirezia. Il temps passa.
Emprender permanentamein ei in bien
recept encunter las spetgas incertas e gida cavigliar e metter bein a guvern ils
fatgs. L’uniun dils seniors spera da saver
recrutar nos commembers. «Da cuminonza havein nus dapli forza vegnin udi
e respectai sco members cumpleins da
nossa societad». Sper las intervenziuns
sin palancau politic vegn era purschiu arranschaments, viadi, excursiuns e guidas
specialmein adattadas per seniors.
Elisabeth Bardill/mc
Nossa foto muossa
la presidenta
dall’uniun «Vegnir
vegls en Stussav­
gia» Eva Stocker
ed il president
dalla Uniun cantu­
nal dils seniors
Hans Joss.
FOTO E. BARDILL