samoqalaqo seqtoris zedamxedveloba usafrTxoebis

Transcript

samoqalaqo seqtoris zedamxedveloba usafrTxoebis
samoqalaqo seqtoris zedamxedveloba
usafrTxoebis seqtorsa da genderze
karen barnsi da piter albrexti
genderisa da usafrTxoebis seqtoris reformis saxelmZRvanelo
avtorebis Sesaxeb
karen barnsi da piter albrexti organizaciidan International Alert.
International Alert londonSi dafuZnebuli organizaciaa, romelic 20
welze metia moRvaweobs Zaladobrivi konfliqtiT dazaralebul
TemebSi mSvidobisa da usafrTxoebis safuZvlis CamoyalibebisaTvis.
organizaciis mravalsafexuriani midgoma fokusirebulia sxvadasxva
regionebze da maT Soris arsebul urTierTobebze; misi mizania
samSvidobi saqmianobaze zegavlenis mqone politikisa da praqtikis
Camoyalibeba, aseve treningebis meSveobiT unarebis gaZliereba da
SesaZleblobebis gazrda.
International Alert regionalur saqmianobas axorcelebs afrikis didi
tbebis regionSi, samxreT afrikaSi, samxreT kavkasiaSi, nepalSi, SrilankaSi,
filiponebsa
da
kolumbiaSi.
organizaciis
Tematuri
proeqtebi regionalur da saerTaSoriso doneze xorcieldeba da
mdgradi mSvidobis CamoyalibebisaTvis saWiro saerTo sakiTxebiskenaa
mimarTuli. es sakiTxebi moicavs bizness, ekonomikas, genders,
mmarTvelobas, daxmarebas, usafrTxoebasa da samarTlianobas.
redaqtorebi
megan blastiki da Kristin valaseki, DCAF
samadlobeli
gvinda madloba movuxadoT Semdeg adamianebs am dokumentis Sesaxeb
mniSvnelovani komentarebisaTvis: Seron bagvan-rolsi, marina pakarini,
sem quqi, leima gbovi, giji gia, frenk kamunga, nik kiliki, mina
liitikaineni, elisabed porteri da UN-INSTRAW. garda amisa, gvinda
madloba gadavuxadoT benkamin baqlends, entoni dramondsa da mugio
takesitas maTi daxmarebisaTvis redaqtirebis procesSi, da ania
ebnoters proeqtis ganxorcielebis dros misi daxmarebisaTvis.
genderisa da usafrTxoebis seqtoris reformis saxelmZRvanelo
es dokumenti, samoqalaqo sazogadoebrivi organizaciebis mier
usafrTxoebis seqtoris monitoringi da genderi genderuli da
usafrTxoebis
seqtoris
reformis
saxelmZRvanelos
nawils
warmoadgens. misi daniSnuleba usafrTxoebis seqtoris reformis
procesSi genderuli sakiTxebis Sesaxeb praqtikosebisa da politikis
SemqmnelebisaTvis praqtikuli informaciis miwodebaa. saxelmZRvanelo
Semdeg 12 dokumentsa da Sesabamis praqtikul miTiTebebs moicavs:
1. usafrTxoebis seqtoris reforma da genderi
ii
genderisa da usafrTxoebis seqtoris reformis saxelmZRvanelo
2. policiis reforma da genderi
3. Tavdacvis reforma da genderi
4. marTlmsajulebis reforma da genderi
5. sasjelaRsrulebis reforma da genderi
6. sazRvris marTva da genderi
7. usafrTxoebis seqtoris saparlamento zedamxedveloba da
genderi
8. usafrTxoebis erovnuli politikis gansazRvra da genderi
9. samoqalaqo sazogadoebis mier usafrTxoebis seqtoris
zedamxedveloba da genderi
10. kerZo samxedro da uSiSroebis kompaniebi da genderi
11. usafrTxoebis seqtoris reformis winaswari Sefaseba,
monitoringi, Sefaseba da genderi
12. genderuli treningi usafrTxoebis seqtoris personalisaTvis
DCAF, OSCE/ODIHR da UN-INSTRAW saxelmZRvanelos SeqmnisaTvis
madlobas ucxadeben norvegiis sagareo saqmeTa saminsitros.
DCAF
Jenevis SeiaraRebuli demokratiuli kontrolis cenrti (DCAF) da
karg mmarTvelobasa da usafrTxoebis seqtoris reformas uwyobs
xels. centri ikvlevs arsebul karg praqtikas, xels uwyobs erovnul
da saerTaSoriso doneze Sesabamisi normebis Camoyalibebas, qmnis
rekomendaciebs politikisaTvis da qveynebs sTavazobs rCevebsa da
daxmarebis programebs. DCAF–s partnioruli urTierTobebi aqvs
mTavrobebTan,
parlamentebTan,
samoqalaqo
sazogadoebasTan,
saerTaSoriso organizaciebTan da usafrTxoebis seqtoris iseT
warmomadgenlebTan, rogoricaa policia, sasamarTlo, sadazvervo
samsaxurebi, sazRvris dacvis samsaxurebi da samxedro Zalebi.
OSCE/ODIHR
demokratiuli institutebisa da adamianis uflebaTa ofisi (ODIHR)
euTos mTavari danayofia adamianuri ganzomilebisa da usafrTxoebis
kuTxiT: farTo koncefcia, romelic moicavs adamianis uflebaTa
dacvas, demokratiuli sazogadoebis ganviTarebas, sadac yuradReba
eTmoba arCevnebs, institutebis mSeneblobasa da mmarTvelobas. mis
funqciebs aseve kanonis uzenaesobis gaZliereba, adamianebsa Tu
qveynebs
Soris
pativiscemisa
da
urTierTgagebis
Camoyalibeba
iii
genderisa da usafrTxoebis seqtoris reformis saxelmZRvanelo
warmoadgens.
organizaciam
Tavisi
saxelmZRvanelos momzadebaSi.
wvlili
Seitana
mocemuli
UN-INSTRAW
gaerTianebuli erebis qalTa ganviTarebis saerTaSoriso kvlevisa da
treningis instituti (UN-INSTRAW) gaeros erTaderTi organizaciaa,
romelsac SeuZlia kvleviTi programebis Camoyalibeba qalebis
gasaZliereblad da msoflios masStabiT genderuli Tanasworobis
misaRwevad. gaeros wevr qveynebs, saerTaSoriso organizaciebs,
akademiur dawesebulebebs, samoqalaqo sazogadoebasa da sxva mxareebs
Soris partniorobis CamoyalibebiT organizacia:
-
axorcielebs
qmedebaze
dafuZnebul
kvlevas
perspeqtiviT, rasac konkretuli zegavlena aqvs
programebsa da proeqtebze;
-
qmnis warmatebul urTierTobebs
informaciis gacvlis mizniT;
-
aZlierebs ZiriTadi partniorebis SesaZleblobebs genderuli
perspeqticis politikaSi, programebsa Tu proeqtebSi CasarTavad.
codnis
genderuli
politikaze,
menejmentisa
da
Cover picture © Keystone, EPA, Kim Luderbrook, 2003.
© DCAF, OSCE/ODIHR, UN-INSTRAW, 2008.
All rights reserved.
ISBN 978-92-9222-074-7
citireba: Karen Barnes and Peter Albrecht. `Civil Society Oversight of the Security Sector
and Gender.” Gender and Security Sector Reform Toolkit. Eds. Megan Bastick and Kristin
Valasek. Geneva: DCAF, OSCE/ODIHR, UN-INSTRAW, 2008.
Printed by SRO-Kundig.
iv
genderisa da usafrTxoebis seqtoris reformis saxelmZRvanelo
sarCevi
akronimebi .................................................................................................................................. vii
1.
Sesavali ............................................................................................................................... 1
2. ra rols TamaSobs samoqalaqo sazogadoeba usafrTxoebis
seqtoris zedamxedvelobis procesSi? ......................................................................... 2
2.1. ra aris samoqalaqo sazogadoeba? ....................................................................... 2
2.2. rogor aris samoqalaqo sazogadoeba CarTuli usafrTxoebis
seqtoris zedamxedvelobaSi? ......................................................................................... 2
2.3. ra gamowvevebi arsebobs samoqalaqo sazogadoebis usafrTxoebis
seqtoris zedamxedvelobaSi CarTulobis kuTxiT? ............................................ 4
3. ratom aris mniSvnelovani genderuli sakiTxebis gaTvaliswineba
samoqalaqo sazogadoebrivi zedamxedvelobis dros? .......................................... 6
3.1. adgilobriv doneze sakuTrebis SegrZnebis gaZliereba ........................... 7
3.2. efeqturi da gaazrebuli zedamxedvelobis meqanizmebi genderuli
sakiTxebis integraciis procesisaTvis .................................................................... 9
3.3. gaZlierebuli zedamxedveloba qalTa sakiTxebze momuSave
organizaciebis CarTviT................................................................................................. 10
4. rogor SeiZleba genderuli sakiTxebis integracia usafrTxoebis
seqtoris samoqalaqo zedamxedvelobaSi? ................................................................. 12
4.1. usafrTxoebis seqtoris monitoringis organoebi ..................................... 13
4.2. kvleva da monacemTa Segroveba .......................................................................... 17
4.3. genderuli auditi ..................................................................................................... 20
4.4. genderuli sabiujeto analizi ........................................................................... 21
4.5. advokacia da cnobierebis amaRleba ................................................................. 22
4.6. mediasTan muSaoba ...................................................................................................... 29
4.7. genderuli treningi usafrTxoebis seqtoris personalisaTvis ........ 31
4.8. qalTa organizaciebi ............................................................................................... 36
4.9. samoqalaqo sazogadoebrivi qseli ................................................................... 41
4.10. genderulad sensitiuri samoqalaqo samarTlebrivi
organizaciebi ..................................................................................................................... 42
v
genderisa da usafrTxoebis seqtoris reformis saxelmZRvanelo
5. specifikur konteqstSi ganxorcielebul samoqalaqo
sazogadoebriv zedamxedvelobaSi genderuli sakiTxebis integracia ....... 43
5.1. kofliqtis Semdgomi qveynebi ............................................................................... 44
5.2. ganviTarebuli qveynebi ........................................................................................... 50
vi
genderisa da usafrTxoebis seqtoris reformis saxelmZRvanelo
akronimebi
APG
Associate Parliamentary Group (UK)
saparlamento jgufi, didi britaneTi
asocirebuli
CSOs
Civil Society Organisations
sazogadoebrivi organizaciebi
samoqalaqo
EP
European Parliament
evropuli parlamenti
EU
European Union
evrokavSiri
GAPS
Gender Action for Peace and Security
mSvidobisa da usafrTxoebisaTvis
genderuli
aqcia
GBV
Gender-Based Violence
genderuli Zaladoba
NAP
National Action Plan
ervnuli samoqmedo gegma
NGOs
Non-Governmental Organisations
organizacia
arasamTavrobo
SEA
Sexual Exploitation and Abuse
da Seuracxyofa
sqesobrivi
SSR
reforma
usafrTxoebis
Security Sector Reform
eqspluatacia
seqtoris
STIs
Sexually Transmitted Infections
infeqciebi
sqesobrivi gziT gadamdebi
WIPNET
Women in Peacebuilding Network
qalTa samSvidobo qseli
WOZA
Women of Zimbabwe Arise
zimbabves qalebi
WRC
White Ribbon Campaign
TeTri babTis kampania
UN
United Nations
organizacia
gaerTianebuli
erebis
UN SCR 1325 United Nations Security Council Resolution 1325 on women, peace and
security
gaerTianebuli erebis organizaciis uSiSroebis sabWos
rezolucia 1325 qalebis, mSvidobisa da usafTxoebis Sesaxeb
vii
genderisa da usafrTxoebis seqtoris reformis saxelmZRvanelo
samoqalaqo sazogadoebis zedamxedveloba usafrTxoebis seqtorsa da
genderis sakiTxebze
1.
Sesavali
es dokumenti samoqalaqo sazogadoebis mier usafrTxoebis seqtoris
monitoringis procesSi genderuli sakiTxebis CarTvis mniSvnelobas
warmogvidgens da praqtikul magaliTebsa da rekomendaciebs moicavs.
samoqalaqo sazogadoebas usafrTxoebis seqtoris zedamxedvelobaSi
sxvadasxva saxis wvlilis Seitana SeuZlia rogorc formaluri, aseve
araformaluri
meqanizmebis
gamoyenebiT.
genderuli
sakiTxebis
gaTvaliswinebisa da qalebisa da qalTa sakiTxebze momuSave
organizaciebis sruli CarTulobiT es meqanizmebi kidev ufro
monawileobiTi da mravlismomcveli xdeba. genderuli sakiTxebis
gaTvaliswinebiT samoqalaqo sazogadoebrivi monitoringis meqanizmi
ufro efeqturad uzrunvelyofs rogorc qalebis, aseve mamakacebis
saWiroebebisa da interesebis gaTvaliswinebasa da usafrTxoebis
seqtoris pasuxismgeblobas mosaxleobis yvela wevris dasacavad.
gamWvirvale, angariSvaldebuli da efeqturad marTuli usafrTxoebis
seqtori demokratiuli procesebis mTavari sayrdenia. samoqalaqo
sazogadoebis
mier
ganxorcielebuli
zedamxedveloba
am
Rirebulebebis
realizebis
mniSvnelovani
meqanizmia,
romelic
mosaxleobis mier usafrTxoebis saWiroebebisa da interesebis Sesaxeb
mosazrebis gamoTqmasa da politikis Semqmnelebisadmi maT miwodebas
uzrunvelyofs. igi eqspertul codnas awvdis da monitoringas uwevs
saxelmwifo usafrTxoebis samsaxurebs. arasaTanadod regulirebuli
an araangariSvaldebul usafrTxoebis Zalebs ufro meti daucvelobis
gamowveva da resursebis aramiznobrivi xarjva SeuZliaT. es ki kiTxvis
niSnis qveS ayenebs kargi mmarTvelobis kuTxiT ganxorcielebul
Zalisxmevas. garda amisa, arademokratiulad marTuli usafrTxoebis
seqtoris gamoyeneba advilad SeiZleba partizanuli miznebisaTvis, an
saxelmwifos mier monopoliis ganxorcielebisaTvis.
usafrTxoebis
seqtoris
politikis,
struqturebis,
programebis,
qmedebebisa
da
reformis
procesis
zedamxedveloba
erT-erTi
saSualebaa,
romelic
uzrunvelyofs
adamianis
uflebebis
standartebisa da kanonis uzenaesobis dacvas usafrTxoebis seqtoris
mier.
es
dokumenti
momzadebulia
im
samoqalaqo
sazogadoebrivi
organizaciebis resursi saxiT, romlebic usafrTxoebis seqtoris
zedamxedvelobaSi arian CarTulebi. igi aseve gaTvaliswinebulia im
organizaciebisaTvis, romlebic mocemul procesSi ufro aqtiurad
1
genderisa da usafrTxoebis seqtoris reformis saxelmZRvanelo
CarTvas cdiloben. es meqanizmi aseve gamosadegia politikis
Semqmnelebisa
da
erovnuli
mTavrobebis
oficialuri
pirebis,
saerTaSoriso
da
regionaluri
organizaciebisa
da
donori
qveynebisaTvis, romlebic usafrTxoebis seqtoris reformisa da
ganxorcielebis
procesSi
arian
CarTulebi
da
samoqalaqo
sazogadoebrivi CarTulobis gaZlierebisa da mxardaWeris kuTxiT
aqtiuri rolis Sesruleba SeuZliaT.
es dokumenti moicavs:
2.
-
samoqalaqo sazogadoebis
meqanizmebisaTvis
rolis
aRweras
zedamxedvelobis
-
genderuli sakiTxebis CarTvis logikasa
zedamxedvelobis gaZlierebis gzebs
-
genderuli
sakiTxebis
samoqalaqo
sazogadoebrivi
zedamxedvelobis sxvadasxva sferoebSi CasarTavad saWiro
pirvelad qmedebebs, praqtikul miniSnebebsa da magaliTebs
-
genderuli
sakiTxebis
samoqalaqo
sazogadoebriv
zedamxedvelobaSi CarTvis mimoxilva konfliqtis Semdgom,
gardamavlobisa da ganviTarebis etapze myofi da ganviTarebuli
qveynebis magaliTebze
-
ZiriTad rekomendaciebs
-
damatebiT resursebs
da
ra rols TamaSobs samoqalaqo sazogadoeba
seqtoris zedamxedvelobis procesSi?
misi
meSveobiT
usafrTxoebis
2.1. ra aris samoqalaqo sazogadoeba?
samoqalaqo sazogadoeba SesaZloa gavigoT, rogorc calkelul pirsa
da mTavrobas Soris arsebuli politikuri sivrce:
samoqalaqo sazogadoeba warmoadgens saxelmwifosa da bazris
paralelur
ganzomilebas,
romelic
amavdroulad
maTgan
damoukidebelia. samoqalaqo sazogadoebaSi moqalaqeebs sakuTari
interesebis mixedviT Tavisuflad dajgufeba SeuZliaT. igi moicavs
formalurad
dakavSirebuli
adamianebis
TviTinicirebul
da
moxaliseobriv
seqtors,
romlebic
arasamewarmeo
miznebs
arasamTavrobo Tu saTemo organizaciebis, religiuri dawesebulebebis,
2
genderisa da usafrTxoebis seqtoris reformis saxelmZRvanelo
profesiuli asociaciebis, savaWro kavSirebis, studenturi jgufebis,
kulturuli sazogadoebisa da sxvaTa meSveobiT axorcieleben.
samoqalaqo sazogadoeba nebismier qveyanaSi sxvadasxvanair funqciebs
axorcielebs:
-
warmoadgens mravalferovan mosaxleobas
-
politikis Semqmnelebsa da samTavrobo dawesebulebebs teqnikuri
eqspertiziT uzrunvelyofs
-
arasamTavrobo
organizaciebsa
da
SesaZleblobebis ganviTarebaSi exmareba
-
saxelmwifos magivrad momsaxurebis miwodebas axdens
-
socialuri
urTierTobebisa
SesaZleblobas qmnis.
da
sxva
qselis
organoebs
Camoyalibebis
am meqanizmSi aseve Sedis media, vinaidan mas umniSvnelovanesi roli
akisria
rogorc
samoqalaqo
sazogadoebisaTvis
saxelmwifos
rolebisa da pasuxismgeblobis komunikaciisaTvis, aseve politikis
SemqmnelebisaTvis
samoqalaqo
sazogadoebis
moTxovnebisa
da
interesebis gadacemis TvalsazrisiT.
2.2. rogor aris samoqalaqo
seqtoris zedamxedvelobaSi?
sazogadoeba
CarTuli
usafrTxoebis
usafrTxoebis seqtoris zedamxedveloba SesaZloa iyos rogorc Sida,
aseve gare xasiaTis da orive maTgani bevr sxvadsaxva donesa da
erTeulSi xorcieldeba. gare zedamxedveloba SesaZloa ori ZiriTadi
saxiT ganxorcieldes: upirveles yovlisa, e saris usafrTxoebis
seqtoris pirdapiri pasuxismgebloba mosaxleobis winaSe, xolo
Semdeg politikosebisa da qveynis mTavrobaSi myofi biurokratebis
pasuxismgebloba usafrTxoebis seqtorSi mimdinare moqmedebebis
Sesaxeb.
gare
zedamxedvelobis
yvelaze
tipiuri
organoebia
parlamenti, sakonstitucio sasamarTlo, anti-korufciuli da sajaro
angariSvaldebulebis organoebi, da saxalxo damcvelebi.
samoqalaqo
sazogadoebis
mier
usafrTxoebis
seqtoris
zedamxedveloba, usafrTxoebis seqtoris reformis zedamxedvelobis
CaTvliT moicavs samoqalaqo sazogadoebis organizaciebis aqtiur
monawileobas usarfTxoebis politikis gansazRvris procesSi. igi
aseve usafrTxoebis seqtoris monawileTa struqturisa da praqtikis
zedamxedvelobasac
gulisxmobs.
misi
amocana
Sida
da
gare
2
genderisa da usafrTxoebis seqtoris reformis saxelmZRvanelo
usafrTxoebis uzrunvelyofis procesSi saTemo interesebisa da
perspeqtivebis CarTva, adgilobriv doneze sakuTrebis SegrZnebis
gaRviveba da mdgradobis uzrunvelyofaa. garda amisa, samoqalaqo
sazogadoebis zedamxedveloba idealurad uwyobs xels saerTaSoriso
doneze
miRebuli
gamWvirvalobisa
da
angariSvaldebulebis
demokratiuli
normebis
gatarebas.
samoqalaqo
sazogadoebis
zedamxedveloba SesaZloa ganxorcieldes rogorc adgilobriv, aseve
erovnul, regionalur da saerTaSoriso doneze da SesaZloa
moicavdes samoqalaqo sazogadoebrivi organizaciebis monawileobas
rogorc formalur, aseve araformalur zedamxedvelobis meqanizmebs.
usafrTxoebis seqtori moicavs:
-
ZiriTad usafrTxoebis mxareebs, maT Soris SeiaraRebul Zalebs,
policias, Jandarmerias, naxevrad samxedro Zalebs, dazvervisa
da uSiSroebis samsaxurebs, sasazRvro Zalebsa da sabaJo
dawesebulebebs.
-
usafrTxoebis marTvisa da zedamxedvelobis organoebs, maT
Soris parlamentsa da mis Sesabamis sakanonmdeblo komitetebs,
samTavrobo/aRmasrulebel xelisuflebas, Tavdacvis, Sinagan
saqmeTa da sagareo saqmeTa saministroebTan erTad, specialur
da
tradiciul
xelisuflebas,
erovnul
sakonsultacio
organoebsa da finansuri menejmentis organoebs.
-
marTlmsajulebisa da kanonis uzenaesobis dawesebulebebs, maT
Soris iusticiis saministros, penitencialur sistemas, sisxlis
samarTlis sagamoZiebo da saxelmwifo braldebis samsaxurs,
sasamarTlo xelisuflebas, sxva specifikur da tradiciul
marTlmsajulebis
sistemas,
adamianis
uflebaTa
dacvis
komisiebsa da saxalxo damcvelebs.
-
kanoniT gauTvaliswinebel usafrTxoebis Zalebs, maT Soris
ganmaTavisuflebel armiebs, partizanul dajgufebebs, kerZo
dacvis samsaxurebs, kerZo usafrTxoebis kompaniebs, kerZo
samxedro kompaniebsa da politikuri partiebis milicias.
monawileobisa da gamWvirvalobis kultura funqcionaluri da
demokratiuli usafrTxoebis seqtoris mniSvnelovani elementia da
misi xelSewyoba samoqalaqo sazogadoebaSi CarTvis meSveobiTaa
SesaZlebeli. samoqalaqo sazogadoebaSi arsebuli eqspertiza da
avtonomiuri interesebi mniSvnelovnad abalansebs Zalauflebis mqone
saxelmwifos, romelic usafrTxoebisa da Tavdacvis sakiTxebs
gansazRvravs. rac ufro mniSvnelovania, samoqalaqo sazogadoebis
monawileebis zedamxedvelobaSi CarTva politikis Semqmnelebs ufro
farTo perspeqtivas, interesebs, informaciasa da alternativebs
3
genderisa da usafrTxoebis seqtoris reformis saxelmZRvanelo
sTavazobs. Tumca, mniSvnelovania gavacnobieroT, rom samoqalaqo
sazogadoebrivi organizaciebi yovelTvis ar arian demokratiulebi an
yovelTvis saTanadod ar warmoadgenen mosaxleobis saWiroebebsa Tu
interesebs. Sesabamisad, maTi CarTuloba efeqtur zedamxedvelobas
avtomaturad ar niSnavs.
samoqalaqo sazogadoebis monawileebis mier usafrTxoebis seqtoris
zedamxedveloba ZiriTadad Semdegi saxiT xorcieldeba:
-
politikis Sesaxeb rCevebisa da teqnikuri eqspertizis wyaros
saxiT,
romelsac
SeuZlia
saWiro
informacia
miawodos
politikis
Semqmnelebsa
da
Caswvdes
usafrTxoebasTan
dakavSirebuli saTemo saWiroebebisa da interesebis arss.
-
adgilobriv doneze sakuTrebis SegrZnebisa da CarTulobis
uzrunvelyofiT,
romelic
usafrTxoebasTan
dakavSirebuli
sakiTxebis
irgvliv
mravalferovani
jgufebis
diskusiaSi
CarTvas gulisxmobs.
-
meTvalyuris saxiT, romelic xelisuflebas pasuxs sTxovs
lobirebis, sajaro sainformacio kampaniebisa Tu mosaxleobis
mxridan pirdapiri zewolis Sedegad.
-
dialogisa
da
molaparakebis
xelSewyobiT
politikis
Semqmnelebs, usafrTxoebis seqtoris dawesebulebebs, oficialur
pirebsa da mosaxleobas Soris.
-
advokaciis
kampaniebis
meSveobiT,
romelic
xels
uwyobs
usafrTxoebasTan dakavSirebuli ZiriTadi mosazrebebisa da
sakiTxebis, aseve adamianis uflebaTa darRvevebis, finansebis
aramiznobrivad gamoyenebisa Tu sxva msgavsi darRvevebis Sesaxeb
cnobierebis amaRlebas.
-
momsaxurebis miwodebiTa da usafrTxoebisa da samarTlianobis
alternatiuli gzebiT uzrunvelyofas iseT SemTxvevebSi, roca
saxelmwifos ar SeuZlia an ar surs Seasrulos es roli, an
roca samoqalaqo sazogadoebas am momsaxurebis ukeT gaweva
SeuZlia.
2.3. ra gamowvevebi arsebobs samoqalaqo sazogadoebis usafrTxoebis
seqtoris zedamxedvelobaSi CarTulobis kuTxiT?
samoqalaqo
sazogadoebis
efeqtur
zedamxedvelobaSi
ramdenime xelisSemSleli faqtori gaaCnia:
CarTvas
4
genderisa da usafrTxoebis seqtoris reformis saxelmZRvanelo
-
tradiciuli gasaidumloeba, romelic Cveulebriv Tan axlavs
usafrTxoebis seqtors, arTulebs sazogadoebisaTvis politikisa
da saqmianobis Sesaxeb informaciis miwodebas.
-
erovnuli usafrTxoebis mosazrebebisdmi upiratesi mniSvnelobis
miniWeba samoqalaqo Tavisuflebisa da adamianis uflebaTa
sawinaaRmdegod
niSnavs,
rom
usafrTxoebis
seqtoridan
angariSvaldebulebis moTxovna ufro naklebadaa SesaZlebeli.
-
eqspertizisa
da
SesaZleblobebis
sazogadoebriv organizaciebSi, raTa
seqtorTan dakavSirebul sakiTxebSi.
-
ndobisa da gamWvirvalobis nakleboba samoqalaqo sazogadoebriv
organizaciebsa da usafrTxoebis seqtors Soris arTulebs
samoqalaqo
sazogadoebrivi
organizaciebis
mier
ZiriTad
gadawyvetilebis mimReb pirebTan kavSirsa da usafrTxoebisa da
marTlmsajulebis
programebze
zegavlenas.
ndobisa
da
TanamSromlobis nakleboba TviT sazogadoebriv organizaciebs
Soris SesaZloa aseve SemzRudavi faqtori aRmoCndes.
-
samoqalaqo sazogadoebrivi organizaciebis damoukideblobis
nakleboba,
vinaidan
isini
an
finansdebian
usafrTxoebis
seqtoridan, an mis daqvemdebarebaSi myof uwyebas warmoadgenen.
es ki xels uSlis maT damoukideblobas.
-
donorebis
mcireodeni
daxmareba
usafrTxoebis
seqtoris
gamWvirvalobisa da demokratiuli angariSvaldebulebis kuTxiT
ZiriTadad teqnikur daxmarebasa da seqtoris efeqturobazea
mimarTuli. Sesabamisad, ar aris gaTvaliswinebuli samoqalaqo
sazogadoebrivi zedamxedvelobis gaZliereba.
-
fragmentirebuli samoqalaqo sazogadoeba, sadac organizaciebi
ver axerxeben TanamSromlobas an erToblivad iseTi sakiTxebis
advokacias, rogoricaa usafrTxoebis seqtoris zedamxedveloba.
samoqalaqo sazogadoebriv organizaciebs Soris SesaZloa
garkveuli
organizaciebi
dominirebdnen,
ris
Sedegadac,
magaliTad,
qalTa
an
soflis
organizaciebi
SesaZloa
marginalizebuli aRmoCndnen da gauWirdeT zedamxedvelobis
meqanizmSi CarTva.
nakleboba
samoqalaqo
CaerTon usafrTxoebis
samoqalaqo sazogadoebis organizaciebi msgavsi struqturebi ar arian
da mocemuli konteqstidan gamomdinare maTi buneba, SesaZlebloba da
struqtura
SesaZloa
mravalmxrivad
gansxvavdebodes.
es
mravalferovneba
rogorc
gamowvevas,
aseve
SesaZleblobas
warmoadgens.
samoqalaqo
sazogadoebrivi
organizaciebis
mravalferovneba samoqalaqo sazogadoebis mniSvnelovani siZlierea,
5
genderisa da usafrTxoebis seqtoris reformis saxelmZRvanelo
vinaidan am SemTxvevaSi arsebuli didi odenobiT codna da
gamocdileba, aseve sxvadsxva prioritetebi da perspeqtivebi maT
sxvadasxva
sakiTxze
da
sferoSi
mniSvnelovani
kontribuciis
saSualebas
aZlevs.
garda
amisa,
samoqalaqo
sazogadoebriv
organizaciebs SesaZloa kargi meqanizmi gaaCndeT usafrTxoebis
seqtoris
zedamxedvelobis
gansaxorcieleblad,
rac,
damoukideblobidan gamomdinare, usafrTxoebis seqtoris monawileTa
ufro metad gakritikebis saSualebas aZlevs.
donori organizaciebisaTvis mniSvnelovani gamowvevaa, rom isini
xSirad yvelaze xelmisawvdom da kargad dafuZnebul samoqalaqo
organizaciebTan muSaoben miuxedavad imisa, kargad warmoadgenen isini
mosaxleobis
umetesobis
mosazrebas
Tu
ara.
Tu
samoqalaqo
sazogadoebrivi organizacia zogadad mosaxleobis an mTavrobisa da
mniSvnelovani dainteresebuli mxareebis mier ar miiCneva saWiro
reputaciis mqoned, maSin efeqturobisa da zedamxedvelobis meqanizmSi
konstruqciuli wvlilis Setanis SesaZlebloba eWvqveS dgeba.
zedamxedvelobis procesSi CarTuli samoqalaqo sazogadoebrivi
organizaciebisaTvis gansakuTrebiT mniSvnelovania gaaCndeT qseli,
romelic dedaqalaqebsa da formalur struqturebSi gavrcelebuli
elitarul jgufebs miRma vrceldeba.
perspeqtivis mravalferovnebis mimarTva farTo warmomadgenlobisa da
legitimurobisaken, amavdroulad imisi aRiareba, rom zogierT
samoqalaqo sazogadoebriv organizacias ufro meti gamocdileba da
zedamxedvelobis meqanizmisadmi ufro meti xelmisawvdomoba gaaCnia,
erTgvar gamowvevas warmoadgens rogorc samoqalaqo sazogadoebrivi
organizaciebis, aseve gare mxarebisTvisac, romlebic cdiloben
CaerTon da xeli Seuwyon usafrTxoebis seqtoris mxardaWeras.
3.
ratom aris mniSvnelovani genderuli sakiTxebis gaTvaliswineba
samoqalaqo sazogadoebrivi zedamxedvelobis dros?
genderi
gulisxmobs
konkretul
rolebsa
da
urTierTobebs,
personalur mimarTulebas, damokidebulebas, qcevasa da Rirebulebas,
romelsac sazogadoeba miawers qalebsa da mamakacebs. Sesabamisad,
`genderi” niSnavs qalebsa da mamakacebs Soris SeZenil gansxvavebas,
xolo `sqesi” gulisxmobs qalebsa da mamakacebs Soris biologiur
gansxvavebas. genderis rolebi gansxvavebulia sxvadasxva kulturaSi
da SesaZloa droTa ganmavlobaSi SesaZloa Seicvalos. genderi
gulisxmobs aramxolod qalebsa da mamakacebs, aramed maT Soris
arsebul urTierTobasac.
6
genderisa da usafrTxoebis seqtoris reformis saxelmZRvanelo
genderuli meinstrimingi niSnavs process, romlis drosac qalebsa da
mamakacebze zegavlenis kuTxiT fasdeba nebismieri dagegmili qmedeba,
maT Soris kanonmdebloba, politika an programebi nebismier sferosa
da nebismier doneze.
ix. usafrTxoebis sferos reforma da
genderi
nebismieri zedamxedvelobis procesis daniSnulebaa gaaZlieros
struqturebi, politika da meqanizmebi, romelic usafrTxoebis
seqtoris rogorc finansur, aseve moqmedebebis angariSgebasac
gulisxmobs. arsebobs bevri gza, romlis meSveobiTac genderuli
perspeqtivis gaTvaliswineba da qalTa organizaciebis CarTuloba
samoqalaqo
sazogadoebrivi
organizaciebis
mier
usafrTxoebis
seqtoris zedamxedvelobas aZlierebs. es ki adgilobriv doneze
sakuTrebis
SegrZnebis
gaRvivebas,
efeqturobasa
da
angariSvaldebulebas uwyobs xels.
saerTaSoriso
kanonmdeblobiTa
valdebulebasTan Sesabamisoba
da
instrumentebiT
nakisr
erovnuli usafrTxoebis politikis SemuSavebis procesSi genderuli
sakiTxebis
integracia
unda
Seesabamebodes
saerTaSoriso
da
regionalur
kanonmdeblobas,
instrumentebsa
da
normebs
usafrTxoebisa da genderis Sesaxeb. ZiriTadi instrumentebia:
-
konvencia
qalebis
mimarT
aRmofxvris Sesaxeb (1979)
nebismieri
saxis
diskriminaciis
-
beijingis deklaracia da samoqmedo platforma (1995)
-
gaerTianebuli erebis usafrTxoebis sabWos rezolucia
qalebis, mSvidobisa da usafrTxoebis Sesaxeb (2000)
1325
damatebiTi informaciisaTvis ixileT saxelmZRvanelos danarTi
saerTaSoriso da regionaluri kanonmdeblobisa da instrumentebis
Sesaxeb.
3.1. adgilobriv doneze sakuTrebis SegrZnebis gaZliereba
`samoqalaqo sazogadoebis usafrTxoebis seqtoris reformis
programaSi CarTva ufro farTo da metad inkluziuri adgilobrivi
sakuTrebis SegrZnebisa da Sesabamisad, mdgradobis winapirobaa.
samoqalaqo sazogadoebriv organizaciebs mniSvnelovani rolis
7
genderisa da usafrTxoebis seqtoris reformis saxelmZRvanelo
Sesruleba uwevT mosaxleobis interesebisa da saWiroebebis
gamosaxatad da iseTi reformebis xelSesawyobad, romelic
usafrTxoebisa da marTlmsajulebis yvelaze mwvave saWiroebebs
agvarebs.”
OECD-DAC saxelmZRvanelo usafrTxoebis sistemis reformis Sesaxeb.
miuxedavad imisa, rom es procesi sakmao dros saWiroebs, sxvadasxva
monawileebs Soris dialogi, TanamSromloba da kompromisi da
adgilobriv doneze sakuTrebis gancda mniSvnelovania demokratiuli,
gamWvirvale
da
angariSvaldebuli
usafrTxoebis
seqtoris
CamoyalibebisaTvis. Tumca, donorebi da sxva gare mxareebi xSirad
iseT modelebs, politikasa da programas Tavazoben adgilobriv
partniorebs, romlebic yovelTvis ar gamoxataven maT prioritetebsa
da interesebs. zemodan qvemoT mimarTuli midgoma xistia: `adgilobriv
doneze sakuTrebis SegrZnebis arseboba rogorc pativiscemis sakiTxi,
aseve pragmatuli saWiroebacaa. es gulisxmobs, rom reformebi,
romelTa Camoyalibeba da warmarTva adgilobrivi mxareebis mier ar
xdeba, naklebad iqneba sworad ganxorcielebuli da SenarCunebuli.
adgilobriv doneze sakuTrebis SegrZnebis gareSe usafrTxoebis
seqtoris reforma ganwirulia warumateblobisaTvis.~
genderuli sakiTxebis CarTvam SesaZloa adgilobrivi sakuTrebis
SegrZnebis gaRviveba gamoiwvios, vinaidan am SemTxvevaSi yvela CarTul
qalsa Tu mamakacs usafrTxoebis seqtoris reformis Camoyalibebis
procesSi sakuTari wvlili eqneba Setanili, vinaidan es reforma exeba
maT Temsa da qveyanas. igi aseve aCvenebs qalTa organizaciebis,
rogorc
ZiriTadi
dainteresebuli
mxareebis
CarTulobis
mniSvnelovnebas (ix. 3.3). garda amisa, adgilobriv doneze sakuTrebis
SegrZnebisa da gansakuTrebiT ki adgilobrivi perspeqtivebisa da
monawileebis usafrTxoebis seqtoris reformirebisa da gaZlierebis
procesSi CarTvis gareSe genderuli midgoma TiTqmis SeuZlebeli
iqneboda.
usafrTxoebis
seqtorSi
genderuli
perspeqtivis
gatarebisaTvis saWiro nabiji moicavs mosaxleobis yvela wevrTan
dakavSirebas maTi rolebis, pasuxismgeblobis, SesaZleblobebis,
saWiroebisa da interesebis gamosavlenad, vinaidan es yvelaferi
usafrTxoebis uzrunvelyofasTan aris dakavSirebuli. am gagebis
Camoyalibebis procesi gaimarTeba mxolod maSin, roca adgilobrivi
monawileebi
aqtiurad
iqnebian
CarTuli
usafrTxoebasTan
dakavSirebul sakiTxebSi.
iseTma
donorebma,
rogoricaa
didi
britaneTis
saerTaSoriso
ganviTarebis departamenti da ekonomikuri TanamSromlobisa da
ganviTarebis organizacia (OECD), aRiares, rom sakuTrebis SegrZnebis
gareSe usafrTxoebis seqtoris reforma warmatebuli ver iqneba.
8
genderisa da usafrTxoebis seqtoris reformis saxelmZRvanelo
adgilobriv doneze sakuTrebis SegrZneba ar aris damokidebuli
samoqalaqo sazogadoebis monawileobis SesZleblobaze da mTavrobis
politikur nebaze. gare monawileebs aseve SeuZliaT mniSvnelovani
rolis Sesruleba CarTulobis gaZlierebisa da monawileobis
uzrunvelsayofad
iseT
programebSi
da
proeqtebSi,
romelic
inicirebulia adgilobrivi monawileebis mier.
3.2. efeqturi da gaazrebuli zedamxedvelobis meqanizmebi genderuli
sakiTxebis integraciis procesisaTvis
samoqalaqo
sazogadoebis
mier
ganxorcielebuli
zedamxedvelobisaTvis genderuli perspeqtiva mniSvnelovania ramdenime
mizezis gamo da aramxolod imitom, rom maTi mSveobiT naTeli xdeba,
rom mosaxleoba ar aris erTgvari jgufi da Sedgeba sxvadasxva
usafrTxoebis
saWiroebisa
Tu
interesisgan.
is
rolebi
da
pasuxismgebloba,
romelic
qalebsa
da
mamakacebs
gaaCniaT
usafrTxoebis seqtorTan mimarTebiT, mniSvnelovnad gansxvavdeba da
xSirad genderis Sesaxeb sazogadoebaSi gabatonebuli mosazrebis
Sedegia. magaliTad, mamakacebi sakuTar ojaxebsa da TemebSi xSirad
usafrTxoebis garantad moiazrebian, rac ufro zrdis maT Sexebas
SeiaraRebul ZaladobasTan. qalebs, meores mxriv, xSirad gaaCniaT
specifikuri saWiroebebi usafrTxoebis kuTxiT, magaliTad, dacva
ojaxuri Zaladobisgan, romelic SesaZloa ar iyos sakmarisad
mogvarebuli kanonis aRmasrulebeli an marTlmsajulebis sistemis
mier. iqedan gamomdinare, rom usafrTxoebis seqtoris daniSnulebaa
usafrTxoebiTa da marTlmsajulebiT uzrunvelyos rogorc qalebi,
aseve mamakacebi, mniSvnelovania samoqalaqo sazogadoebam mis mier
ganxorcielebul zedamxedvelobis procesSi CarTos genderuli
sakiTxebi, raTa darwmundes, rom arsebuli sistemebi da struqtura
icavs yvelas da aramxolod sazogadoebaSi yvelaze metad SesamCnev an
privilegirebul jgufebs.
analizis, monitoringisa da zedamxedvelobis funqciebis meSveobiT
samoqalaqo sazogadoebas iseTi jgufebis gamovlineba SeuZlia,
romlebic
ar
arian
CarTulebi
usafrTxoebis
seqtoris
gadawyvetilebebis miRebis procesSi da naklebad miuwvdebaT xeli an
floben meqanizmebsa da dacvis SesaZleblobebs usafrTxoebis
seqtoris TvalsazrisiT. marginalizebuli adamianebis mosazrebebis
gaxmovaneba nebismieri zedamxedvelobis meqanizmis mniSvnelovani
funqciaa.
amas,
Tavis
mxriv,
Sedegad
qalTa
organizaciebis
usafrTxoebis procesSi CarTuloba mohyveba.
9
genderisa da usafrTxoebis seqtoris reformis saxelmZRvanelo
dawesebulebebi da calkeuli pirebi, romelTac usafrTxoebis
ganxorcielebis valdebuleba akisriaT, SesaZloa zogierT SemTxvevaSi
mosaxleobisaTvis
Tavad
gaxdes
daucvelobis
Semqmneli,
gansakuTrebiT ki qalebisa da marginaluri jgufebis SemTxvevaSi,
romlebic SesaZloa usafrTxoebis muSakebis Zaladobis msxverplni
gaxdnen. es Zaladoba, genderul ZaladobasTan erTad, SesaZloa
usafrTxoebis seqtoris TanamSromlebidan modiodes, an, sulac,
kanonmdeblobidan,
kanonis
uzenaesobis
uzrunvelsayofad
gamoyenebuli
politikisa
da
struqturebidan
gamomdinare.
im
SemTxvevaSi, roca samoqalaqo sazogadoebrivi zedamxedveloba ar
iTvaliswinebs
genderul
sakiTxebs,
usafrTxoebis
seqtoris
struqtura, politika da kultura SesaZloa agrZelebdes qalebis,
mamakacebis, gogonaTa da vaJTa mimarT genderul Zaladobas,
arsebobdes genderuli uTanasworoba da gariyvis praqtika. es, Tavis
mxriv,
Zlieri
safuZvelia
samoqalaqo
sazogadoebrivi
zedamxedvelobis farglebSi mocemuli mosaxleobis yvela jgufis
interesis gasaTvaliswineblad.
mniSvnelovania aRiniSnos, rom zedamxedveloba ar gulisxmobs
mxolod formalur struqturebsa da procedurebs, aramed moicavs
naklebad gazomvad faqtorebs, rogoricaa tradicia, politikuri
kultura da sxva araformaluri qcevis wesebi, romelic mniSvnelovan
rols TamaSobs usafrTxoebis seqtoris angariSvaldebulebis kuTxiT.
genderuli dinamika yvela am faqtoris gamarTvis mniSvnelovani
damxmare Zalaa. Sesabamisad, imis kargad gageba, Tu rogor axdenen es
faqtorebi zegavlenas usafrTxoebis seqtorze, SesaZloa ufro kargad
ganmartavdes im ZiriTad sakiTxebsa da meqanizmebs, romelic ufro
angariSvaldebuli da gamWvirvale praqtikis momtania.
3.3.
gaZlierebuli
zedamxedveloba
organizaciebis CarTviT
qalTa
sakiTxebze
momuSave
usafrTxoebis seqtoris zedamxedvelobis dros qalTa sakiTxebze
momuSave
samoqalaqo
sazogadoebrivi
organizaciebis
resursebi
xSirad gamouyenebelia. iseT SemTxvevebSi, roca saxelmwifo ver
axerxebs
mosaxleobis
yvela
fenis
usafrTxoebisa
da
marTlmsajulebis
uzrunvelyofas,
qalTa
sakiTxebze
momuSave
organizaciebs SeuZliaT Seqmnan usafrTxo sacxovrebeli adgilebi
genderuli Zaladobis msxverplTaTvis, advokacia gaswion genderuli
sakiTxebis momcveli sakanonmdeblo reformisaTvis, qalebsa Tu
mamakacebs gaacnon maTi adamianis uflebebi da saxelmwifos
valdebuleba maT dasacavad, aseve SeTavazon sxvadsaxva momsaxureba
da ganaviTaron Temis SesaZleblobebi. am organizaciebis gamocdileba
10
genderisa da usafrTxoebis seqtoris reformis saxelmZRvanelo
da
mosazrebebi
sxvadasxva
jgufebis
usafrTxoebisa
da
marTlmsajulebis Sesaxeb saTanadod unda iyos Sefasebuli. qalTa
organizaciebs
genderuli
sakiTxebis
momcveli
usafrTxoebis
seqtoris zegavlenis gaZliereba Semdegi meqanizmebis gamoyenebiT
SeuZliaT:
-
gamWvirvalobis,
angariSvaldebulebisa
da
uzrunvelsayofad
politikis
Seqmnis
procesSi
sakiTxebis gaTvaliswinebiT rCevebis micema.
reagirebis
genderuli
-
genderuli Tanasworobis Sesaxeb saerTaSoriso da regionaluri
SeTanxmebebis, aseve erovnuli da instituciuri politikis
Sesrulebis monitoringi usafrTxoebis seqtoris dawesebulebebSi.
-
genderisa da usafrTxoebis sakiTxebis irgvliv mmarTvelobisa da
da zedamxedvelobis organoebisaTvis SesaZleblobebis gaZliereba.
-
adamianebisa da Temebis, gansakuTrebiT ki `marginalizebuli
jgufebis” winaSe mdgari usafrTxoebisa da sxva sakiTxebis
gaTvaliswinebis
uzrunvelsayofad
saWiro
zedamxedvelobaSi
daxmareba.
-
dialogisa da molaparakebebis fasilitacia adgilobriv Temebsa
da usafrTxoebis seqtoris zedamxedvelobis organoebs Soris.
-
sazogadoebis informireba, Tu rogor SeiZleba usafrTxoebis
seqtoris institutebis mimarT angariSvaldebulebis moTxovnis
wayeneba, magaliTad, policiis mier Cadenilil darRvevebis
aRricxvis meSveobiT.
-
usafrTxoebis seqtoris dawesebulebebsa da zedamxedvelobis
organoebSi gadawyvetilebebis mimReb da lider poziciebze
qalebis mxardaWera.
qalTa sakiTxebze momuSave organizaciebis usafrTxoebis seqtoris
zedamxedvelobaSi
CarTvis
kidev
erTi
dadebiTi
mxarea
am
organizaciebis unari miwvdnen iseT mosaxleobas, romelic sxvagvarad
Znelad misawvdomia. imis gamo, rom qalebi naklebad saSiSad arian
miCneuli, maT ufro advilad SeuZliaT SeaRwion konfliqtis mqone
konteqstSi da Sesabamisad, ufro akuratuli informacia da aRqma
gaaCndeT
mosaxleobis
yvelaze
ufro
dazaralebuli
fenis
usafrTxoebis saWiroebebis Sesaxeb. Tumca, miuxedavad imisa, rom
qalTa da qalTa sakiTxebze momuSave samoqalaqo sazogadoebrivi
organizaciebis
sruli
da
Tanabari
monawileoba
samoqalaqo
sazogadoebis warmomadgenlobiTobis uzrunvelyofisken gadadgmuli
erT-erTi nabijia, genderuli Tanasworobis misaRwevad mxolod es ar
kmara. aseve mniSvnelovania genderuli perspeqtivis CarTva samoqalaqo
11
genderisa da usafrTxoebis seqtoris reformis saxelmZRvanelo
sazogadoebrivi
zedamxedvelobis
yvela
aspeqtSi,
raTa
uzrunvelyofili
iyos
qalebisa
da
mamakacebis
mosazrebebis,
saWiroebebis, interesebisa da perspeqtivis gaTvaliswineba (damatebiTi
informaciisaTvis ix. nawili 5).
samoqalaqo sazogadoebriv zedamxedvelobaSi genderuli sakiTxebis
srulad CarTva realurad SesaZloa Zneli iyos, vinaidan arsebobs
iseTi faqtorebi, rogoricaa naklebi gamocdileba, resursebi,
politikuri neba, dro da sxva. Tumca, genderuli sakiTxebis
integraciis strategiis Camoyalibeba da qalTa organizaciebis ufro
meti CarTuloba am procesSi SesaZloa samoqalaqo sazogadoebrivi
zedamxedvelobis ufro meti efeqturobis winapiroba gaxdes. SesaZlo
Sedegebi moicavs:
-
usafrTxoebis struqturebisa da procesis ufro kargi gaazreba
mocemuli mosaxleobis yvela mniSvnelovani dainteresebuli
mxaris, maT Soris qalebisa da marginalizebuli jgufebis
CarTviT. yvela am mxares gansxvavebuli perspeqtiva, codna da
gamocdileba moaqvs usafrTxoebis seqtoris zedamxedvelobis
procesSi, rac alternatiuli gagebisa da mocemul konteqstSi
zogadad usafrTxoebis gaumjobesebis strategiebis SemuSavebas
uzrunvelyofs. qalebis CarTuloba aseve xels uwyobs mamakacebis
mier maTi, rogorc usafrTxoebis garantorebis rolisa da
sakuTari daucvelobis faqtorebis sxvanairad gaazrebas.
-
ufro `naTeli~ xdeba usafrTxoebis iseTi mniSvnelovani sakiTxebi,
rogoricaa Zaladoba qalebis winaaRmdeg. es xels uwyobs
zedamxedvelobis meqanizmebis mier am sakiTxebis ufro efeqturad
gamovlinebas, monitoringsa da advokacias.
-
mTeli mosaxleobisa da aramxolod dominanturi jgufebis
saWiroebebisa da interesebis gaTvaliswineba da monawileoba
ufro metad zrdis zedamxedvelobis meqanizmebis legitimurobas.
4.
rogor SeiZleba genderuli sakiTxebis integracia usafrTxoebis
seqtoris samoqalaqo zedamxedvelobaSi?
arsebobs ramdenime ZiriTadi sawyisi nabiji, romelic unda gadaidgas
usafrTxoebis seqtorisa da usafrTxoebis seqtoris reformis
samoqalaqo sazogadoebrivi zedamxedvelobis procesSi genderuli
sakiTxebis CarTvisaTvis. unda gvaxsovdes, rom es procesi xdeba ara
avtomaturad, aramed saWiro politikuri nebis, resursebisa da
SesaZleblobebis arsebobis SemTxvevaSi. garda amisa, genderuli
sakiTxebis CarTvisaken mimarTuli dafinanseba iseve mniSvnelovania,
rogorc efeqturi zedamxedvelobis procesis adeqvaturi dafinanseba.
12
genderisa da usafrTxoebis seqtoris reformis saxelmZRvanelo
genderuli sakiTxebis samoqalaqo sazogadoebrivi zedamxedvelobis
procesi gansxvavebuli iqneba sxvadasxva konteqstSi da Cveulebriv
moicavs
arsebuli
samoqalaqo
sazogadoebrivi
organizaciebis
SesaZleblobebs,
usafrTxoebasa
da
marTlmsajulebasTan
dakavSirebul saWiroebebs, aseve specifikuri usafrTxoebis seqtoris
dawesebulebebis struqturas. genderuli sakiTxebis zedamxedvelobis
procesSi CarTva SesaZloa moicavdes sxvadasxva zomebs, maT Sorisaa:
-
gamWvirvale
arseboba.
da
Tanaswori
disciplinaruli
procedurebis
-
qcevis minimaluri standartebisa da eTikuri
usafrTxoebis seqtoris TanamSromlebisaTvis.
-
genderuli saWiroebebis gamovlena da
seqtoris struqturebsa da praqtikaSi.
-
usafrTxoebis samsaxurebSi, gansakuTrebiT
ufro meti qalebis CarTvis advokacia.
-
zogadad
mosaxleobis
cnobierebis
amaRleba
ZiriTadi
usafrTxoebis sakiTxebis Sesaxeb, gansakuTrebiT ki qalebTan da
socialurad daucvel mosaxleobasTan dakavSirebul sakiTxebze.
-
sazogadoebisgan wamosuli saCivrebis miwodeba Sesabamisi pirebisa
Tu organizaciebisaTvis usafrTxoebis seqtorSi.
kodeqsis
CarTva
ki
Seqmna
usafrTxoebis
maRal
doneebze
am nawilSi mocemuli rekomendaciebi zogadi xasiaTisaa. konfliqtis
Semdgom,
ganviTarebisa
da
gardamavlobis
etapze
myofi
da
ganviTarebul qveynebSi usafrTxoebis seqtoris zedamxedvelobaSi
samoqalaqo sazogadoebis CarTulobis Sesaxeb ufro detaluri
dekomendaciebi da informacia ixileT nawilSi 5.
4.1. usafrTxoebis seqtoris monitoringis organoebi
samoqalaqo sazogadoebas usfrTxoebis zedamxedvelobis araerT
oficialur organoSi SeuZlia monawileobis mReba. aseTi organoebia
samoqalaqo
ganxilvis
sabWoebi,
sajaro
saCivrebis
komisiebi,
eqspertebis teqnikuri gundebi, damoukidebeli monitoringis jgufebi,
saxelmwifos mier inicirebuli usafrTxoebis aspeqtebis, mag., cixeebis,
policiis qcevebisa da sxvaTa Sefasebebi. am organoebs evalebaT
usafrTxoebis seqtoris dawesebulebebis monitoringi da Sefaseba, rac
mniSvnelovan
sawyiss
warmoadgens
genderuli
sakiTxebis
gaTvaliswinebis
uzrunvelsayofad
da
qalebisa
da
qalTa
organizaciebis monawileobisaTvis. samoqalaqo sazogadoebas wvlilis
Setana SeuZlia saparlamento zedamxedvelobis meqanizmebSi, sadac
13
genderisa da usafrTxoebis seqtoris reformis saxelmZRvanelo
parlamentarebTan muSaobis Sedebad yalibdeba usafrTxoebasTan
dakavSirebuli kiTxvebi an iwyeba debatebi am sakiTxebis irgvliv.
ix. usafrTxoebis seqtoris
saparlamento zedamxedveloba da
genderi
qalTa organizaciebs, usafrTxoebis uzrunvelyofisa da TemebSi
qalTa saWiroebebis Sesaxeb maTi codnidan gamomdinare monawileobiT
an sakonsultacio procesSi CarTviT mniSvnelovani damatebiTi
Rirebulebis Seqmna SeuZliaT:
-
fijize qalTa arasamTavrobo organizacia, romelic qalTa
sakiTxebis saministrosTan muSaobda, 2003 wels Sexvda fijis
mTavrobis erovnuli usafrTxoebisa da Tavdacvis komitets. qalTa
organizaciam wamoWra iseTi mniSvnelovani sakiTxebi, rogoricaa:
o gadasinjvis procesis Catarebis gza
o visTan xdeboda konsultaciis gavla
o gamovlenili problemebi usafrTxoebis sakiTxebSi
o ramdenad xdeboda saerTaSoriso standartebisa da normebis,
maT Soris gaeros usafrTxoebis sabWos 1325 rezoluciis
gaTvaliswineba am procesSi.
Sedegad, komisias ori sakiTxi waredgina: qalTa saqmeTa
ministries erovnul usafrTxoebis sabWoSi daniSvnis Sesaxeb da
provinciebisa da raionebis usafrTxoebis komisiebSi qalebis
warmomadgenlobis uzrunvelyofis Sesaxeb.
-
kambodiaSi qalTa organizaciebi da adamianis uflebebze momuSave
jgufebi, rogoricaa kambodiis adamianis uflebaTa dacvis da
xelSewyobis liga, TanamSromloben samTavrobo zedamxedvelobis
saagentoebTan Zaladobis braldebebis gamoZiebisa da kambodiaSi
axlaxan miRebuli ojaxuri Zaladobisa da msxverplTa dacvis
Sesaxeb kanonmdeblobis Sesabamisobis dasadgenad. es kanoni
policies ufro met uflebamosilebas aniWebs Caerios ojaxuri
Zaladobis SemTxvevebSi da aZlierebs msxverplTa dasacavad
arsebul legalur resursebs.
garda qalTa organizaciebis CarTvisa, zedamxedvelobis organoebSi
Tanabrad unda iyvnen warmodgenili rogorc qalebi, aseve mamakacebi.
qalebis
naklebi
monawileoba
SesaZloa
Semdegi
mizezebidan
gamomdinareobdes:
-
ojaxuri movaleobebis gamo qalebs ar gaaCniaT sakmao dro an
SesaZlebloba sakuTari wvlili Seitanon aRweril procesebSi.
14
genderisa da usafrTxoebis seqtoris reformis saxelmZRvanelo
-
socio-ekonomikuri damokidebuleba xels uSlis qalebs CaerTon
usafrTxoebis seqtoris dawesebulebebsa da sajaro sferoSi.
-
qalebs xSirad ar gaaCniaT saWiro unar-Cvevebi konstruqciuli
mosazrebebis uzrunvelsayofad.
bevri
am
winaaRmdegobis
gadalaxva
SesaZlebelia
samoqalaqo
sazogadoebrivi organizaciebis mier ganxorcielebuli treningis,
informirebisa da proaqtiuli politikis meSveobiT. es saqmianoba
zogadad monitoringis meqanizmsac moutons sargebels, vinaidan am
dros xdeba didi odenobis codnis, gamocdilebisa da resursebis
miwodeba.
mniSvnelovania
genderuli
sakiTxebis
CarTva
monitoringis
ganmaxorcielebeli
organoebis
yvela
saqmianobaSi
da
amis
uzrunvelsayofad adeqvaturi struqturebisa da procesebis arseboba.
Tumca, usafrTxoebis seqtoris monitoringis dros SesaZloa ar
moxdes genderuli sakiTxebis saTanadod gaTvaliswineba, an maTi,
rogorc usafrTxoebis sakiTxebisadmi Seusabamod moazreba. amisi
mogvarebis erT-erTi gza usafrTxoebis seqtoris monitoringis
organoebisaTvis genderuli treningis Catarebaa, rac maT daanaxebs
genderuli sakiTxebis integraciis saSualebebsa da aRWurvavs
praqtikuli unarebiT, Tu rogor moaxdinon qalebisa da gogonebis
adamianuri uflebebis darRvevis monitoringi. genderuli sakiTxebis
integraciisaTvis sasurvelia arsebobdes erTgvari Sesamowmebeli
CamonaTvali (ix. suraTi 1).
kvlevisa da analizis unarebis mqone samoqalaqo sazogadoebriv
organizaciebs, maT Soris akademiur centrebs, eqspertTa jgufebsa da
politikur institutebs xSirad ufro kargad SeuZliaT usafrTxoebis
seqtoris monitoringis organoebisaTvis informaciis miwodeba. es
gansakuTrebulad mniSvnelovani iqneba teqnikuri eqspertizis mqone
samoqalaqo sazogadoebrivi organizaciebisaTvis, romelTac SeuZliaT
konsultaciis gaweva magaliTad, diskriminaciuli kanonmdeblobis
reformirebis dros zedamxedvelobis organoebis winaSe warmoSobili
genderuli sakiTxebis irgvliv.
CanarTi 1. Sesamowmebeli CamonaTvalis nimuSi usafrTxoebis seqtoris
monitoringis organoebisaTvis post-konfliqtur konteqstSi
-
aqvs Tu ara usafrTxoebis situacias gansxvavebuli zegavlena
qalebze, mamakacebze, gogonebsa Tu vaJebze?
-
aris
Tu
ara
cnobili
qalebisa
da
mamakacebis
usafrTxoebis
15
genderisa da usafrTxoebis seqtoris reformis saxelmZRvanelo
saWiroebebi da xdeba Tu ara maTi dakmayofileba?
-
xdeba
Tu
ara
qali
samSvidoboebis
teritoriaze da ra doniT?
ganTavseba
mocemul
-
misiaze gagzavnamde gadian Tu ara samSvidobo Zalebi genderul
trenings?
-
ra rols TamaSoben qalebi samxedro ZalebSi, SeiaraRebul
jgufevSi, policiasa Tu sxva usafrToebis dawesebulebebSi,
rogoricaa sadazvervo samsaxuri Tu sasazRvro policia, sabaJo,
saimigracio da sxva samarTaldamcavi struqturebi (procenrtuli
maCveneblebi, rangi da kategoria)?
-
xdeba Tu ara iseTi qmedebis mxardaWera, romelic uzrunvelyofs
qalebis CarTulobas samxedro ZalebSi, policiasa Tu sxva
usafrTxoebis dawesebulebebSi?
-
ra saxis treningi esaWiroebaT samxedro da SeiaraRebul jgufebSi
moRvawe qalebsa da mamakacebs?
-
xdeba Tu ara genderuli treningis Catareba samxedro Zalebsa da
sxva usafrTxoebis samsaxurebSi?
CanarTi 2. sqesobrivad dayofili monacemebi
sqesobrivi maCveneblebis mixedviT dayofili monacemebi (statistikuri
monacemebi, romelic arCevs qalebsa da mamakacebs) mniSvnelovani
faqtoria genderulad gamarTuli usafrTxoebis seqtoris kvlevisa da
monacemebis Segrovebis kuTxiT. misi meSveobiT naTeli efineba qalTa
da
mamakacTa
xelT
arsebul
sxvadasxva
usafrTxoebisa
da
marTlmsajulebis safrTxes, saWiroebebs, mosazrebebsa da resursebs,
rac, Tavis mxriv, mniSvnelovani instrumentia genderuli sakiTxebis
gaTvaliswinebiT reformebis gansaxorcieleblad.
sqesobrivad dayofili monacemebi gamoiyeneba Semdegi miznebisaTvis:
-
qalebis,
mamakacebis,
gogonebisa
da
vaJebis
gansxvavebuli
usafrTxoebis saWiroebebis gamovlena, maT Soris am safrTxeebis
droTa ganmavlobaSi cvlilebis dinamika.
-
Sefaseba, Tu ramdenad Tanabrad miewodeba usafrTxoebisa da
marTlmsajulebis momsaxureba qalebsa da mamakacebs, gogonebsa da
vaJebs.
-
zogadad,
problemebis
gamovlena
da
ganmarteba,
SesaZlo
variantebis Camoyalibeba da iseTi variantis SerCeva, romelic
16
genderisa da usafrTxoebis seqtoris reformis saxelmZRvanelo
yvelaze metad efeqturi da sasargebloa rogorc qalebis, aseve
mamakacebisTvisac.
-
resursebis ufro Tanasworobis principiT ganawileba.
-
usafrTxoebis politikisa da programebis monitoringi da Sefaseba
maTi qalebze, mamakacebze, gogonebsa Tu vaJebze zegavlenis
kuTxiT.
!!miniSnebebi samoqalaqo sazogadoebis CarTulobisaTvis usafrTxoebis
seqtoris
monitoringis
organoebSi
genderis
sakiTxebis
integraciisaTvis
-
genderuli
treningis
Catareba
usafrTxoebis
monitoringis
organoebisaTvis,
maT
Soris
sazogadoebrivi
monawileebisaTvis
genderuli
integraciis SesaZleblobis ganviTarebis mizniT.
-
genderuli sakiTxebis Sesaxeb Sesamowmebeli CamonaTvalis Seqmna
sxvadasxva monitoringisa da Sefasebis saqmianobaSi genderuli
sakiTxebis sistematiurad iqnas CarTvis mizniT.
-
qalTa sakiTxebze momuSave organizaciebis CarTulobisa da maTTan
konsultaciis uzrunvelyofa.
-
qalebisa
da
mamakacebis
monitoringis organoebSi.
Tanabari
monawileobis
seqtoris
samoqalaqo
sakiTxebis
advokacia
4.2. kvleva da monacemTa Segroveba
zusti da efeqturi zedamxedveloba mniSvnelovnadaa damokidebuli
usafrTxoebis
seqtorSi
mimdinare
saqmianobis
Sesaxeb
naTel,
warmomadgenlobiT da mravalsafexurian kvlevasa da monacemebze.
samoqalaqo sazogadoebriv organizaciebs mniSvnelovani rolis
Sesruleba SeuZliaT damoukidebeli monitoringisa da informaciis
Segrovebis kuTxiT, rac SesaZloa gamoyenebul iqnas darRvevebis
aRsaricxad, usafrTxoebis seqtorisadmi pasuxismgeblobis dakisrebisa
Tu seqtoris gaumjobesebis SemoTavazebebis gamosavlenad. Tumca,
usafrTxoebis seqtoris kvlevisa da monacemTa Segrovebis procesSi
xSirad ar xdeba genderuli sakiTxebis gaTvaliswineba.
rogorc am dokumentis dasawyisSi aRiniSna, usafrTxoebisa da
marTlmsajulebis aRqma da gamocdileba mniSvnelovnad gansxvavdeba
qalebsa da mamakacebs Soris. kvlevisa da monacemebis Segrovebis
procesi, romelsac zedamxedvelobis organo atarebs an iyenebs,
17
genderisa da usafrTxoebis seqtoris reformis saxelmZRvanelo
zustad unda asaxavdes yvela perspeqtivas. aseve mniSvnelovania am
monacemebis sqesobrivad dayofa da spcifiuri yuradRebis daTmoba
genderuli sakiTxebisadmi. progresis monitoringisa da SefasebisaTvis
aseve mniSvnelovania cvlilebebis genderuli indikatorebisa da
sazomebis Camoyalibeba.
usafrTxoebis seqtoris monacemebisa da kvlevis Sedegebis gamoyeneba
SesaZlebelia
zusti
sabaziso
informaciis
saxiT,
romelic
gansazRvravs usafrTxoebis politikisa da programebis efeqturobas.
iqedan gamomdinare, rom samoqalaqo sazogadoebriv organizaciebs
saxelmwifo usafrTxoebis Zalebisgan gansxvavebiT xSirad ufro metad
miuwvdebaT xeli adgilobriv mosaxleobaze, maT ukeT SeuZliaT
amgvari informaciis Segroveba. sasurvelia informaciis Segroveba
sakonsultacio da monawileobrivi procesebis meSveobiT, romelSic
Temis yvela wevria CarTuli.
saWiroa specifikuri iniciativebis ganxorcieleba qalebisa da
gogonebis, aseve marginalizebuli mamakacebisa da vaJebis sruli
monawileobis uzrunvelsayofad. magaliTad, avRaneTSi qalebi ver
Rebuloben monawileobas sakonsultacio procesebSi, Tu maT Tan ar
axlavT mamakaci. amgvar SemTxvevaSi mniSvnelovania samoqalaqo
sazogadoebrivi
organizaciebis
mier
Sesabamisi
resursebis
gaTvaliswineba, raTa uzrunvelyon qalebis monawileoba (mag.,
akomodaciisa
da
sakvebis
uzrunvelyofa
qalebis
Tanmxlebi
mamakacebisaTvis). garda sqesobrivad danawevrebuli informaciisa,
mniSvnelovania am informaciis Segrovebis meTodebis gamWvirvaloba da
Sedegebis gavrceleba. qalTa organizaciebis monacemebis Segrovebisa
da analizis procesSi CarTva SesaZloa TemebSi qalebis monawileobis
gazrdisa da specifikuri usafrTxoebis saWiroebebisa da problemebis
gagebis SesaZlebloba iyos.
Segrovebuli monacemebis sqesobrivi kuTxiT daxarisxebisa da kvlevis
procesSi qalebisa da gogonebis CarTulobis garda kvleva da
monacemTa Segrovebis procesi aseve unda moicavdes qalebisa da
gogonebis mimarT adamianis uflebebis darRvevis dokumentaciis
SesaZleblobebs (ix. suraTi 3). genderuli Zaladobis msxverplebTan
urTierTobis gamocdilebis mqone qalTa organizaciebma SesaZloa
ukeT Caataron siRrmiseuli kvlevebi am Temaze. Tumca, aseve unda
aRiniSnos, rom zogadi kvlevebi da adamianis uflebaTa darRvevis
SemTxvevebis dokumenacia aseve moicavs qalebs, gogonebsa da vaJebs da
unda svamdes specifikur kiTxvebs genderuli Zaladobis Sesaxeb.
kvleva unda Catardes sazogadoebaSi adamianis uflebebis darRvevebis
maCveneblebsa da prevenciul zomebze, aseve usafrTxoebis seqtoris
warmomadgenlebis mier Cadenil adamianis uflebebis darRvevebze.
18
genderisa da usafrTxoebis seqtoris reformis saxelmZRvanelo
rogorc ki moxdeba genderulad sensitiuri informaciisa da
monacemebis Segroveba, mniSvnelovania misi efeqturad gavrceleba
rogorc TemSi, aseve mTavrobisa da usafrTxoebis struqturebSi
momuSave mniSvnelovan gadawyvetilebebis mimReb pirebSi, raTa
uzrunvelyofili
iyos
saWiro zegavlenis
miReba. xSirad
is
SemTxvevebi, romlis drosac moxda monacemebis Segroveba ar iyos
CarTuli
usafrTxoebis
seqtoris
politikaSi,
angariSebsa
Tu
SefasebebSi. Sesabamisad, samoqalaqo sazogadoebam aucileblad unda
uzrunvelyos
miRebuli
monacemebisa
da
kvlevebis
efeqturad
gamoyeneba. amis gakeTeba sxvadasxva gziT SeiZleba. magaliTad:
-
pirdapiri komunikacia an kontaqti
politikis konkretul SemqmnelebTan.
usafrTxoebis
seqtorSi
-
sajaro kampaniebi kvlevisa da Segrovebuli monacemebis Sedegad
gamovlenili sakiTxebis irgvliv.
-
kvlevis Sedegebisa da monacemebis Sefasebis, analizis, mokle
punqtebis saxiT Camoyalibeba, rac mTavrobis wevrebsa da sxva
dainteresebul mxareebTan advokaciisaTvis iqneba gamoyenebuli.
-
informaciis
gavrcelebis
inovaciuri
meTodebis
gamoyeneba,
rogoricaa saTemo radio arxebi, internet qseli an mobiluri
sainformacio centrebi.
-
kvlevis Sedegebisa da monacemebis adaptacia arawerilobiT
formatSi (mag., posterebi, komiksebi, piesebi, simRerebi da sxva),
raTa informacia misawvdomi gaxdes wera-kiTxvis ucodinari
mosaxleobisTvisac.
CanarTi 3. miTiTebebi adamianis uflebaTa darRvevebis dokumentaciis
kuTxiT
‘Documenting women’s rights violations by non-state actors: Activist strategies from Muslim
communities‘, Jan Bauer and Anissa Hélie, Rights & Democracy and Women living under
Muslim laws, 2006.
‘Monitoring and Reporting Human Rights Abuses in Africa: A Handbook for Community
Activists‘, Amnesty International, 2002.
Elizabeth Shrader,’Methodologies to Measure the Gender Dimensions of Crime and
Violence‘, World Bank, 2001.
‘Researching Violence against Women: A Practical Guide for Researchers and Activists‘,
Mary Ellsberg and Lori Heise, WHO and PATH, 2005.
19
genderisa da usafrTxoebis seqtoris reformis saxelmZRvanelo
!! miTiTebebi
samoqalaqo
sazogadoebrivi
organizaciebisaTvis
genderulad sensitiuri kvlevisa da monacemTa Segrovebis procesis
gasaumjobeseblad
-
samoqalaqo
sazogadoebrivi
organizaciebis
TanamSromlebis
treningi
genderulad
sensitiuri
monacemebisa
da
kvlevis
meTodebis Sesaxeb.
-
sqesobrivad
danawevrebuli
informaciisa
da
genderulad
sensitiuri kvlevis Sedegebis CarTva usafrTxoebis seqtoris
analizSi.
-
genderulad
sensitiuri
kvlevis
gamoyeneba
usafrTxoebis
sakiTxebis, konkretulad ki qalebisa (mag., genderuli Zaladoba)
da mamakacebis (mag., iaraRis boritad gamoyeneba) problemebis
irgvliv sajaro kampaniebis Casatareblad.
-
araerTi
novatoruli
strategiis
Camoyalibeba
genderulad
sensitiuri kvlevebis Sedegebis gasavrceleblad, gansakuTrebiT ki
wera-kiTxvis armcodne soflis mosaxleobaSi da qalebSi.
4.3. genderuli auditi
genderuli auditi specialuri instrumentia genderis TvalsazrisiT
konkretuli procesebis, struqturis, politikisa Tu organizaciis
analizisaTvis. amgvari auditis Sedegad fasdeba, Tu ra gakeTda ukve
da ra SeiZleba gakeTdes Semdgomi qmedebis dasawyebad. usafrTxoebis
seqtoris SemTxvevaSi genderuli Sefaseba avlens, Tu ramdenad
akmayofilebs usafrTxoebis seqtori qalebis, mamakacebis, vaJebisa da
gogonebis saWiroebebs, gamoricxavs Tu ara samuSao adgilze raime
diskriminacias, ra aferxebs qalebis monawileobas da ramdenad
iTvaliswinebs politika da praqtika genderul sakiTxebs. samoqalaqo
sazogadoebriv organizaciebs monitoringis organoebSi monawileobiT
an damoukideblad SeuZliaT genderuli auditis Catareba, Tu maT
Sesabamisi eqspertiza da resursebi gaaCniaT da aqvT kavSiri
usafrTxoebis seqtorSi moRvawe oficialur pirebTan.
ix. usafrTxoebis seqtoris reformis
Sefaseba da monitoringi da genderi
!! miTiTebebi
samoqalaqo
sazogadoebrivi
romlebsac surT genderuli auditis Catareba
-
organizaciebisaTvis,
genderuli auditi sasurvelia CaerTos usafrTxoebis seqtoris
reformis Sefasebis procesSi.
20
genderisa da usafrTxoebis seqtoris reformis saxelmZRvanelo
-
genderTan dakavSirebuli kiTxvebi CarTeT usafrTxoebis seqtoris
Sefasebis Cveulebriv procesSi.
-
auditis mignebebis Sesaxeb mudmivi kavSiri gqondeT dainteresebul
mxareebTan, raTa uzrunvelyoT maTi zegavlena reformaze.
4.4. genderuli sabiujeto analizi
usafrTxoebis seqtoris zedamxedvelobis kidev erTi saSualeba
Tavdacvasa da usafrTxoebasTan dakavSirebuli biujetebis genderuli
TvalsazrisiT analizia. imis gamo, rom Tavdacvis biujeti xSirad
qveynis xarjebis did nawils warmoadgens, fiskaluri gamWvirvalobisa
da
zedamxedvelobis
gaZliereba
zedamxedvelobis
organoebis
mniSvnelovani
funqciaa,
romlis
mxardaWera
samoqalaqo
sazogadoebriv organizaciebsac SeuZliaT. Tanxa, romelic Tavdacvaze
ixarjeba
akldeba
socialur
momsaxurebasa
Tu
ganviTarebas.
saxelmwifo
biujetis
gadanawilebas
Sesabamisad
SesZloa
gansxvavebuli zegavlena hqondes mamakacebze, qalebze, gogonebsa Tu
vaJebze,
romlebmac
SesaZloa
met-naklebi
sargebeli
miiRon
konkretuli saxis dafinansebisgan. biujetis genderuli analizi
erTgvar meqanizmad Camoyalibda, romelic saxelmwifo danaxarjebis
genderuli diversifikaciis gansaxilvelad gamoiyeneba da Sesabamisad,
SesaZloa misi usafrTxoebis seqtorze morgebac. amgvar analizs
Sedegad SesaZloa finansebis ufro Tanaswori, angariSvaldebuli da
gamWvirvale gadanawileba mohyves, aseve zogadi efeqturi zrda da
ganviTareba, vinaidan mosaxleobis ufro da ufro meti nawili miiRebs
sargebels samTavrobo danaxarjebisgan.
imisi
gaTvaliswinebiT,
rom
usafrTxoebis
seqtori
xSirad
sazogadoebisaTvis daxurulia, informaciisa da monacemebis miReba
Tavdacvis seqtorze gaweuli danaxarjebisa da resursebis gamoyofis
Sesaxeb SesaZloa sakmaod rTuli aRmoCndes, xolo sqesobrivi
maCveneblebis mixedviT dayofili informaciis mopoveba ki ufro
rTulic iqneba. maSin, roca mTavrobasa da parlaments SeuZlia
xarjvis genderuli analizis gakeTeba, samoqalaqo sazogadoebriv
organizaciebs SeuZliaT monitoringi gauwion da Seafason resursebis
gamoyofa
da
politikis
SemqmnelebTan
imuSaon
samTavrobo
danaxarjebis
xasiaTis
Sesacvlelad.
ufro
konkretulad,
usafrTxoebis
seqtorze
momuSave
samoqalaqo
sazogadoebriv
organizaciebs, kvleviT institutebsa da zedamxedvelobis organoebs
SeuZliaT
koaliciebis
Camoyalibeba
samTavrobo
danaxarjebis
sxvadasxva aspeqtebis analizis gasaZliereblad da biujetis ufro
21
genderisa da usafrTxoebis seqtoris reformis saxelmZRvanelo
genderuli sensitiurobiT gadanawilebis advokaciisaTvis qreatiuli
platformis Sesaqmnelad.
biujetis genderuli analizi Zalian teqnikuri saqmea, risTvisac
samoqalaqo sazogadoebriv organizaciebs SesaZloa iseTi gareSe
mxareebis CarTva mouwioT, romlebi am kuTxiT gansakuTrebiT codnas
floben. am kuTxiT SesaZloa gansakuTrebulad sasargeblo iyos
saerTaSoriso organizaciebis CarTva, romelTac saWiro mxardaWeris
gaweva SeuZliaT adgilobriv organizaciebze, romlebic cdiloben
usafrTxoebis
seqtoris
danaxarjebis
mosaxleobis
mimarT
efeqturobis Sefasebas.
!! miTiTebebi
samoqalaqo
sazogadoebrivi
organizaciebisaTvis
genderuald sensitiuri sabiujeto procesisaTvis
-
saWiroa
unarebis
Camoyalibeba
biujetis
genderis
kuTxiT
gasaanalizeblad, raTa ufro kargad iyos gagebuli usafrTxoebis
seqtoris danaxarjebis zegavlena qalebsa da mamakacebze. aseve
saWiroa am mignebebis gamoyeneba zedamxedvelobisa da advokaciis
mizniT.
4.5. advokacia da cnobierebis amaRleba
samoqalaqo sazogadoebrivi organizaciebi mniSvnelovan funqcias
TamaSoben usafrTxoebis seqtoris rolis, valdebulebebisa da
movaleobebis Sesaxeb samoqalaqo cnobierebis amaRlebis kuTxiT, aseve
usafrTxoebis
seqtoris
dawesebulebebisa
da
samTavrobo
struqturebis mimarT pirdapiri advokaciisaTvis. genderis sakiTxebze
mimarTuli kvleva da monacemTa Segroveba, maT Soris genderuli
Sefasebebi da genderuli sabiujeto analizi SesaZloa cnobierebis
amaRlebisa da advokaciis iniciativis saSualebad iqnas gamoyenebuli.
samoqalaqo sazogadoebriv organizaciebs SeuZliaT advokacia gaswion
iseTi reformebis moTxovniT, romelic usafrTxoebis seqtoris
gamWvirvalobas, angariSvaldebulasa da efeqturobas aZlierebs.
samoqalaqo sazogadoebrivi organizaciebis usafrTxoebis seqtorSi
SezRuduli monawileobis gamo advokaciis arsebuli SesaZlebloba
SesaZloa samoqalaqo kritikis advokaciisaTvis mniSvnelovani faqtori
gaxdes. advokaciis zogierTi mimaruleba, romelic gansakuTrebiT
mniSvnelovania genderuli perspeqtivis zedamxedvelobaSi CasarTavad
dakavSirebulia
sakanonmdeblo
reformasTan,
qalebis
gazrdil
warmomadgenlobasTan usafrTxoebis seqtorSi, adamianis uflebebis
pariviscemasTan da genderuli da unarebis treningebis saWiroebasTan.
usafrTxoebis
seqtoris
samoqalaqo
sazogadoebriv
zedamxedvelobasTan dakavSirebuli advokacia bevr sxvadasxva doneze
22
genderisa da usafrTxoebis seqtoris reformis saxelmZRvanelo
unda iyos mimarTuli. advokaciis kampaniebi SesaZloa moicavdes
usafrTxoebis
seqtoris
maRal
eSelonebs,
parlamentarebs,
saministroebs
an
donor
organizaciebs
iseTi
saqmianobebiT,
rogoricaa:
-
moTxovnebis dafiqsireba konsultaciebisa
seqtoris gadasinjvis procesSi
-
media iniciativebi
-
demonstraciebi
-
politikuri debatebi
-
politikis brifingebis momzadeba.
Tu
usafrTxoebis
qveynebis umetesobis mosaxleoba zogadad cudad aris informirebuli
sakuTari
usafrTxoebisa
da
marTlmsajulebis
uflebebis
an
konkretuli
politikisa
da
procesebis
Sesaxeb
usafrTxoebis
seqtorSi. iseTi sakiTxebis Sesaxeb cnobierebis amaRlebiT, rogoricaa
marTlmsajulebis sistemis xelmisawvdomoba da policiis winaaRmdeg
saCivris
wardgena,
aseve
usafrTxoebis
seqtoris
reformaze
zegavlenis moxdena parlamentis wevrebTan dakavSirebis gziT,
sazogadoeba
ufro
CaerTveba
usafrTxoebis
seqtoris
angariSvaldebulebasa
da
maTi
saWiroebebis
efeqturad
dakmayofilebis
uzrunvelyofaSi.
genderul
da
usarfTxoebis
seqtoris sakiTxebze sazogadoebis cnobierebis amaRlebis kampaniis
magaliTia:
-
mrgvali magidis irgvliv diskusiebis an seminarebis
genderuli da usafrTxoebis politikis sakiTxebze.
mowyova
-
usafrTxoebis seqtoris TanamSromlebis mier masalebis, mag.,
lifletebis momzadeba adamianis uflebebis darRvevis, maT Soris
genderuli Zaladobis Sesaxeb saCivris mosamzadeblad.
aucilebelia gvaxsovdes, rom advokaciasa da cnobierebis amaRlebaSi
mxolod qalTa organizaciebi ar monawileoben. Zalian mniSvnelovania
mamakacebisa da zogadad mamakacebis organizaciebis monawileoba
usafrTxoebis
seqtoris
organizaciebis
zedamxedvelobisa
da
genderuli sakiTxebis, gansakuTrebiT ki genderuli Zaladobis
irgvliv advokaciis procesSi. maTi monawileoba Zlier zegavlenas
axdens
iseT
mxareebze,
romelic
ZiriTadad
mamakacebisganaa
dakompleqtebuli.
ZiriTadi
dainteresebuli
mxareebis
damokidebulebis, midgomisa da praqtikis cvlileba genderul
sakiTxebze cnobierebis amaRlebisa da advokaciis procesis erT-erTi
mTavari amocanaa. am amocanis Sesruleba Zalian efeqturad SeuZliaT
mamakacebs.
23
genderisa da usafrTxoebis seqtoris reformis saxelmZRvanelo
imisaTvis,
rom
uzrunvelyofil
iqnas
advokaciis
kampaniebSi
genderuli sakiTxebis gaTvaliswineba, samoqalaqo sazogadoebrivi
organizaciebi unda darwmundnen, rom gamoyenebuli ena genderulad
sensitiuria; rom kampania cdilobs rogorc qalebisa da gogonebis,
aseve mamakacebisa da biWebis usafrTxoebisa da maT mimarT
marTlmsajulebis ganxorcielebis uzrunvelyofas; TanamSromlobs
qalTa sakiTxebze momuSave organizaciebTan; uzrunvelyofs qalebis
farTo
CarTylobas.
samoqalaqo
sazogadoebrivi
organizaciebs
usafrTxoebis seqtoris genderuli cvlilebebis advokaciac SeuZliaT
gaswion, rac moicavs:
-
genderuli politikisa da gegmebis, maT Soris usafrTxoebis
seqtoris dawesebulebebisaTvis qcevis kodeqsis Camoyalibeba.
-
standartuli
genderuli
treningi
policiis,
SeiaraRebuli
Zalebisa da sxva usafrTxoebis seqtoris personalisaTvis.
-
diskriminaciasTan
dakavSirebuli
kanonmdeblobis
reformaa,
romelic
uzrunvelyofs
genderuli
Zaladobis
Sesabamisad
prevencias, SemTxvevebze reagirebasa da darRvevebis sanqcirebas.
-
ufro meti qalebis daqiraveba, SenarCuneba da
usafrTxoebis
seqtoris
dawesebulebebsa
da
organoebSi.
-
finansuri,
adamianuri
da
materialuri
resursebis
ufro
adeqvaturi gamoyofa qalebisa da gogonebis winaaRmdeg mimarTuli
daucvelobis aRmofxvrisaTvis.
-
usafrTxoebis
seqtoris
TanamSromlebis
uflebebTan dakavSirebuli darRvevebis, maT
Zaladobis Sesaxeb angariSvaldebuleba.
CanarTi 4.
safexurebi
usafrTxoebis
seqtoris
reformis
mier
Soris
dawinaureba
samTavrobo
adamianis
genderuli
genderuli
auditis
1. mimoxilva:
konteqstis
mimoxilva
genderuli
auditis
mniSvnelovan sawyis nabijs warmoadgens. mocemuli qveynis
genderuli
eqsperti
mimoxilvas
moawyobs
roca
xdeba
usafrTxoebis
seqtoris
reforma.
mimoxilvaSi
mocemulia
informacia genderuli sakiTxebis Sesaxeb, romelic exeba
aramxolod auditis qveyanaSi arsebul genderul urTierTobebs,
aramed auditis konkretul fokuss. es mimoxilva moicavs
siRrmiseul informacias, romelic xSirad mokle auditis
drosac gamoiyeneba.
24
genderisa da usafrTxoebis seqtoris reformis saxelmZRvanelo
2. brifingi da diskusia fokus jgufebSi: genderuli auditis
ZiriTadi
mimarTuleba
ganisazRvreba
mravalferovani
interviuebisa da fokus jgufebSi gamarTuli diskusiebis
safuZvelze.
informaciis
Segrovebis
mniSvnelovan
wyaros
usafrTxoebis
seqtorSi
moRvawe
mniSvnelovan
pirebTan
siRrmiseuli interviu warmoadgens.
3. dokumentebis ganxilva: dokumentebis ganxilva avsebs interviusa
da fokus jgufSi gamarTuli ganxilvis dros miRebul
informacias da SesaZloa gaxdes empiriuli informaciisa da
sxva monacemebis gadamowmebis wyaro.
am mxriv problema SesaZloa iyos: saWiro dokumetebisadmi
xelmisawvdomoba,
arasruli
dokumentebi,
TanamSromelTa
mimosvla da proeqtebisa Tu programebis dasaTaurebebis Secvla
ganxorcielebis an xelaxali dizainis etapze, gansakuTrebiT ki
reformis
farglebs
gareT
ganxorcielebuli
proeqtebis
SemTxvevaSi, rac saWiro dokumentebis moZiebas arTulebs.
4. Sedegebis gavrceleba: genderuli auditis dasrulebis Semdeg
aucilebelia
miRebuli
Sedegebis
gaziareba
ZiriTad
dainteresebul mxareebTan, gansakuTrebiT ki maTTan, vinc
CarTulia mocemul seqtorSi.
CanarTi 5.
mamakacebis
aRmosafxvrelad
CarTva
qalebis
winaaRmdeg
Zaladobis
TeTri bafTis kampania (WRC) kanadaSi 1991 wels daiwyo mamakacebis
gundis
mier,
romlebic
cdilobdnen
qalebis
winaaRmdeg
ZaladobisaTvis moeRoT bolo da am sakiTxis irgvliv sxva
mamakacebic
gaenaTlebinaT.
sainformacio
kampaniebis,
sajaro
gamosvlebisa da mzardi qselis meSveobiT kampaniis wevrebma
alternatiuli
mamakacebis,
rogorc
araZaladobrivi
sqesis
alternatiuli xedva Camoayalibes da msoflios sxvadasxva qveyanaSi
mcxovreb
mamakacebsa
da
vaJebs
pozitiuri
roluri
modeli
SesTavazes.Ymiuxedavad imisa, rom isini pirdapir ar muSaoben
usafrTxoebis
seqtorSi,
amgvari
qmedebebi
xels
uwyobs
damokidebulebisa da Zaladobis kulturis cvlilebas, maT Soris
policiasa
da
samxedro
ZalebSic.
WRC
inovaciur
midgomas
gvTavazobs sazogadoebasa da ojaxSi agresiis mizezebis aRmofxvriT
da Zlieri meqanizmia sazogadoebrivi interesis gasaRviveblad,
cnobierebis asamaRleblad da araTanaswori genderuli rolebisa da
25
genderisa da usafrTxoebis seqtoris reformis saxelmZRvanelo
urTierTobebis gamosaaSkaraveblad.
sxva resursebi mamakacebis mier qalebis winaaRmdeg Zaladobis kuTxiT:
-
‘Elimination of Violence against Women in Partnership with Men’, Women in
Development Section, ESCAP, 2006.
-
‘Men as partners: South African men respond to violence against women and
HIV/AIDS’, Dean Peacock, EngenderHealth, 2002.
-
‘Ending Violence Against Women in Eastern Congo: Preparing Men to Advocate
for Women’s Rights’, Women for Women International, 2007.
miTiTebebi
samoqalaqo
sazogadoebrivi
organizaciebisaTvis
advokaciisa da cnobierebis amaRlebis kampaniebis dagegmvisaTvis
-
cnobierebis amaRlebisadmi mimarTuli kampania, romelic zogadad
mosaxleobiskenaa
mimarTuli
SesaZloa
advokaciis
kampaniis
mniSvnelovani nawili iyos, romelic cdilobs usafrTxoebis
seqtoris politikasa da programirebaze zegavlenis moxdenas.
-
frTxilad dagegmeT advokaciis kampaniebi. gamoavlineT mTavari
dainteresebuli mxareebi da samizne Tqveni mesijebisaTvis, maT
Soris politikis Semqmnelebi, romelTac zegavlenis moxdena
SeuZliaT usafrTxoebis seqtorSi da uzrunvelyaviT advokaciis
ganxorcieleba sando, gaazrebuli da genderulad sensitiur
kvlevaze dafuZneba.
-
gamoiyeneT iseTi
SesaZleblobebi,
rogoricaa
usafrTxoebis
politikis gadasinjva, raTa moxdes genderuli sakiTxebis
samoqalaqo sazogadoebriv advokaciaSi CarTva.
-
advokaciis kampaniebSi CarTeT mamakacebi, gansakuTrebiT ki isini,
vinc muSaobs qalebis winaaRmdeg Zaladobis aRmofxvraze.
cxrili 1. advokaciis kampaniis dagegmvis dros gasaTvaliswinebeli
kiTxvebi
ra sakiTxiT xarT dainteresebuli politikis,
biujetisa
da
a.S.
da ra aris misi warmoSobis gadasinjva problemis dadgenisa
mizezi?
da
konkretuli
monacemebis
misaRebad
rogoria
Tqveni
miznebi
da mizani
gulisxmobs
kampaniis
26
genderisa da usafrTxoebis seqtoris reformis saxelmZRvanelo
amocanebi?
grZelvadian
daniSnulebas,
romlis
ganxorcielebac
advokaciisa
da
praqtikuli
saqmianobebis
Sedegad
gaxdeba
SesaZlebeli.
amocana
ufro
moklevadiani
mizania,
romelic
konkretuli da gazomvadi unda
iyos
(es
ar
gulisxmobs
SemoTavazebul saqmianobas). mag.:
`mTavroba 2010 wlis bolosaTvis
sazogadoebriv
organizaciebTan
erTad sakonsultacio meqanizms
Camoayalibebs Tavdacvis biujetis
Sesaxeb”.
ra konkretuli Sedegebis miRwevas ra Seicvleba advokaciis Sedegad?
cdilobT
(mag.,
politikis
Semqmnelebisa Tu usafrTxoebis
seqtoris
TanamSromlebis
cnobierebis,
codnis
donis,
damokidebulebisa
Tu
qceviTi
cvlilebebis gamowveva)?
ra
indikatorebs
gamoiyenebT ifiqreT
sxvadasxva
saxis
Sedegebis
misaRwevad
gavlili progresis
Sesaxeb,
romelic
progresis dasafiqsireblad?
gindaT
dainaxoT
advokaciis
strategiis
moqmedebis
ganmavlobaSi,
magaliTad,
procesis,
zegavlenisa
da
Sedegebis,
Tqvens
samuSao
konteqstSi miRweuli cvlilebebi.
vin aris ZiriTadi dainteresebuli
mxare?
rogor
arian
isini
CarTuli
Tqveni
strategiis
miznebis, amocanebis, Sedegebisa
da indikatorebis SemuSavebaSi?
vin arian meoradi dainteresebuli
mxareebi da mniSvnelovani pirebi?
ZiriTadi dainteresebuli mxareebi
moicavs maT, visac cvlilebaze
zegavlenis
moxdena
SeuZlia,
magram
romelsac
amgvari
qmedebisaTvis
darwmuneba
esaWiroeba.
meoradi
dainteresebuli mxareebi moicavs
jgufebs,
romlis
mxardaWerac
saWiroa. pirvelad dainteresebul
mxareebs warmoadgens is jgufebi,
romelic
sargebels
miiRebs
27
genderisa da usafrTxoebis seqtoris reformis saxelmZRvanelo
momxdari
cvlilebidan,
xolo
mniSvnelovani
pirebi
moicavs
samizne
jgufs
usafrTxoebis
seqtorSi,
romelic
SesaZloa
ewinaaRmdegebodes
strategias.
yovel mxaresTan muSaoba da masze
zegavlenis
moxdena
aZlierebs
warmayebis Sanss.
ra kvleva unda CaataroT codnis, rogor miwvdebiT Tqveni samizne
damokidebulebisa
da
sxvaTa jgufis
warmomadgenlobiT
Sesaxeb daSvebebis Sesamowmeblad? nawils? ra teqnikas gamoiyenebT
sakiTxebis
Sesaxeb
maTi
mosazrebebis
gamosarkvevad?
rogor
miwvdebian
isini
informacias am sakiTxis Sesaxeb?
ra
saxis
mesijebia
saWiro
dainteresebuli mxareebis yoveli
jgufisaTvis, raTa moxdes saWiro
cvlilebis miRweva (mag., maTi
codnis donis amaRleba, praqtikis
cvlileba)?
Tqveni
mesijebis
Sinaarsis
gasagebad da sworad misamarTad
gamoiyeneT
fokus
jgufuri
ganxilvebi mediis praqtikosebTan
da sxva saxis media kvleva.
ra
saxis
komunikaciis
(mag.,
kvlevebis popularuli versiebi,
faqtebis
furclebi)
arxebi
(pirispir komunikacia, seminarebi,
media) da moqmedebebia yvelaze
metad
mizanSewonili
Tqveni
ZiriTadi
dainteresebuli
mxareebisaTvis?
kargad CamoyalibdiT, vin aris
samizne da risTvis, gamoikvlieT
jgufebis warsuli da miwvdiT maT
Sesabamisi
mesijebis
meSveobiT.
aseve
ifiqreT,
vin
moaxdens
komunikacias, CarTeT is adamianebi,
romlebsac garkveuli reputacia
da sandooba aqvT dainteresebuli
mxareebis mxridan.
rogoria
Tqveni
advokaciis
strategiis vadebi/samuSao gegma?
romelia ZiriTadi dReebi Tu
RonisZiebebi,
romlis
drosac
moxdeba mesijebisa da masalebis
gamoSveba?
strategiis
dagegmvis
dros
CamoayalibeT vadebi, raTa moxdes
mocemuli
TariRebis
gaTvaliwineba
da
davalebebis
droulad
ganawileba.
daTqviT
masalebis
gamoSvebisa
da
distribuciis TariRebi.
ramdeni
Tanxa
gesaWiroebaT resursebi
moicavs
finansebs,
28
genderisa da usafrTxoebis seqtoris reformis saxelmZRvanelo
advokaciis
biujetisaTvis
masalebi
da
saWiro?
strategiis masalebs,
adamianebsa
da
maT
da ra unarebi, gamocdilebas,
aseve
Tqveni
eqspertiza
aris organizaciis
reputacias
(socialuri
kapitali)
im
konkretuli
sakiTxis
irgvliv,
romelzec axdenT advokacias.
rogor SeafasebT da gaavrcelebT ifiqreT
samomavlo
advokaciis
Tqveni strategiis zegavlenasa da kampaniebsa
da
sxva
miRebul gamocdilebas?
organizaciebze,
romelTac
SeuZliaT mniSvnelovani sargebeli
miiRon Tqveni gamocdilebisagan.
rogor
uzrunvelyofT
Tqveni Tu Tqven warmatebiT moaxerxeT
advokaciis
strategiis cvlilebis moxdena, unda ifiqroT,
mdgradobas?
Tu
ramdenad
uzrunvelyofT
cvlilebebis
mdgradobas.
Tu
advokaciis
kampania
politikis
doneze iyo fokusirebuli, maSin
mniSvnelovania
politikis
ganxorcielebaze fokusireba. vin
uzrunvelyofs
intervenciis
sicocxlisunarianobas?
romeli
midgomaa yvelaze efeqturi?
4.6. mediasTan muSaoba
media gansakuTrebulad mniSvnelovan rols TamaSobs usafrTxoebis
seqtoris sajaro ganxvilvisa da Tavdacvisa da uSiSroebis reformis
Sesaxeb informaciis miwodebis kuTxiT. samoqalaqo sazogadoebrivi
organizaciebi mediasTan muSaoben maTi sainformacio da advokaciis
kampaniebis gasaZliereblad.
Jurnalistebi da mediaSi momuSave sxva pirebi yovelTvis ar icnoben
usafrTxoebasTan dakavSirebul genderul sakiTxebs, an ar aqvT
qalebTan saubrisa da informaciis miRebis gamocdileba. TviT mediis
dawesebulebebsac naklebad gaaCniaT genderuli politika an wesebi.
samoqalaqo sazogadoebriv organizaciebs SeuZliaT iTanamSromlon
mediasTan da aswavlon, Tu rogor moipovon informacia da moaxdinon
usafrTxoebis sakiTxebis genderuli sensitiurobis gaTvaliswinebiT
gadacema. mediisaTvis SesaZloa aseve Zneli iyos sxvadasxva adamianis
uflebaTa darRvevebis SemTxvevebis, maT Soris usafrTxoebis Zalebis
mier gaupatiurebis mdedrobiTi sqesis mowmesa Tu msxverplTan
29
genderisa da usafrTxoebis seqtoris reformis saxelmZRvanelo
dakavSireba. am SemTxvevaSi samoqalaqo sazogadoebriv organizaciebs
fasilitatoris
rolis
Sesruleba
da
sajarod
informaciis
gamJRerebeli msxverplis daxmarebac SeuZliaT.
!!miTiTebebi
sazogadoebrivi
efeqturad gamoyenebisaTvis
organizaciebisaTvis
mediis
ufro
-
gamoiyeneT
media
advokaciis
mesijebis
farTo
masStabiT
gasavrceleblad. imuSaveT mcire gazeTebTan, saTemo radio
sadgurebTan da adgilobriv satelevizio sadgurebTan, aseve
saxelmwifo mediasTan.
-
uzrunvelyaviT
Jurnalistebisa
da
mediis
sxva
TanamSromlebisaTvis genderuli sakiTxebis gacnoba usafrTxoebis
seqtorSi da Tu rogor unda genderulad sensitiuri enis
gamoyeneba (ix. CanarTi 7).
CanarTi 6. miTiTebebi
efeqtis misaRwevad
mediasTan
muSaobis
Sesaxeb
gamaZlierebeli
ZiriTadi gzavnilebi
-
gamoavlineT 2-3 mosazreba, romlis gaJRerebac gindaT da mihyeviT
mas.
-
yovelTvis daubrundiT am sakiTxebs intervius dros.
isaubreT erTxmad
-
koaliciuri muSaobis SemTxvevaSi darwmundiT, rom yvela wevrs
kargad esmis mesijebi, romelic gadaecema presas.
-
sasurvelia spikeris daniSvna.
pirdapir daukavSirdiT presas
-
iyaviT aqtiuri – nu gamoexmaurebiT mxolod im sakiTxebs,
romelic ukve presaSia, aramed gaugzavneT maT istoriebi da pres
relizebi.
-
redaqtors miswereT debatebis gamomwvevi werili – es mokle da
mravlismetyveli unda iyos.
gauadvileT
-
miawodeT lakonuri da garkveuli werilobiTi informacia, mag.,
presis sainformacio Sekvra an brifingi. es unda moicavdes
sakontaqto informacias, advokaciis sakiTxs, sakiTxis istorias,
30
genderisa da usafrTxoebis seqtoris reformis saxelmZRvanelo
informacias
mowinaaRmdege
statistikis Sesaxeb.
Sexedulebebis,
faqtebisa
da
pres brifingebi/relizebi
-
gaxsovdeT vadebi da icodeT presasTan dakavSirebis saukeTeso
dro.
-
presis Sekvra adgilze gqondeT nebismieri SemTxvevis dros.
-
gaacaniT mimoxilva, raTa Jurnalistebs Tavad SeeZloT gamoZiebis
Catareba.
iyaviT sando wyaro
-
gaxdiT dasayrdeni wyaro, raTa presa TqvenTan da Tqvens
organizaciasTan movides usafrTxoebis sxvadasxva aspeqtebis
Sesaxeb
informaciis
misaRebad.
usafrTxoebis
seqtorTan
dakavSirebiT
sandomianoba
xSirad
teqnikur
codnasTanaa
dakavSirebuli.
-
media moiwvieT
saTqmeli.
-
Tu iyenebT statistikas, darwmundiT, rom igi sandoa.
mxolod
maSin,
roca
mniSvnelovani
ram
gaqvT
televiziiT da radioSi gamocena
-
SemoifargleT ZiriTadi mesijebiT.
-
gaiareT treningi intervius teqnikis Sesaxeb.
SeafaseT Tqveni kampania
-
dokumenturi saxe mieciT da SeafaseT
iswavleT wina kampaniebis gamocdilebidan.
presaSi
gamoCena
da
4.7. genderuli treningi usafrTxoebis seqtoris personalisaTvis
genderuli
treningi
usafrTxebis
personalis
SesaZlebloebis
gazrdisTvis yvelaze mniSvnelovani strategiaa, rac maT yoveldRiuri
saqmianobis genderuli sakiTxebis gaTvaliswinebiT ganxorcielebis
SesaZleblobas aZlevs. genderuli SesaZlebloba Cveulebriv unars
warmoadgens da Sesabamisad, saWiroa misi SeZena. treningi SesaZloa
usafrTxoebis seqtoris TanamSromlebis damokidebulebisa da qcevis
cvlilebis gamowvevis Zalian efeqturi gza iyos da mniSvnelovani
elementia
usafrTxoebis
seqtoris
zedamxedvelobis
procesSi.
genderis
treningi
SesaZloa
samoqalaqo
sazogadoebrivi
organizaciebisa da usafrTxoebis seqtoris profesionalTa Soris
urTerTgagebisa da TanamSromlobis xelSewyobis procesi gaxdes.
31
genderisa da usafrTxoebis seqtoris reformis saxelmZRvanelo
standartul samxedro, policiis an kerZo usafrTxoebis programebSi
genderuli treningis CarTva yovelTvis ar xdeba. aseve ar gvxveba es
treningi
usafrTxoebis
seqtoris
zedamxedvelobis
Sesaxeb
parlamentarebis, Tavdacvis saministros wevrebisa da arasamTavrobo
organizaciebis treningis dros. im SemTxvevaSic ki, roca aseTi
treningebi tardeba, igi ar aris erTgvarovani, savaldebulo an
mravlismomcveli.
CanarTi 7. mediis mier sakiTxebis genderis gaTvaliswinebiT gaSuqeba
genderuli
sakiTxebis
komunikaciisaTvis
Jurnalistebi
unda
daakvirdnen, Tu rogor xdeba adamianebis gariyva maTi sqesis mixedviT.
am SemTxvevaSi Semdegi kiTxvebi unda daisvas:
-
visi sakiTxebia gaSuqebuli?
-
ra perspeqtividan?
-
ra CarCos gamoyenebiT?
-
ra saxis stereotipebia gamoxatuli adamianebis Sesaxeb?
-
uwyobs Tu ara xels reportaJi genderuli Tanasworobis
ganviTarebas,
Tu
misi
meSveobiT
mxolod
tradiciuli
Rirebulebebisa da damokidebulebis gadacema xdeba?
-
xdeba Tu ara qalebisa da mamakacebis problemebis gamocalkaveba
zogadad sazogadoebis problemebisgan?
ix. genderuli treningi usafrTxoebis
seqtoris profesionalTaTvis
qalTa
organizaciebs
genderis
sakiTxebis
Sesaxeb
SesaZloa
specifikuri codna da genderuli treningis Catarebis gamocdileba
hqondeT.
Sesabamisad,
maT
usafrTxoebis
seqtoris
personalis
treningis Catareba an arsebuli trening modulebisaTvis kargi
rekomendaciebis micema SeuZliaT. maT genderisa da usafrTxoebis
sakiTxebis Sesaxeb aseve calke treningis Camoyalibeba SeuZliaT,
romelic gansakuTrebiT yuradRebas aqcevs seqsualur eqspluataciasa
da Zaladobas. garda genderuli treningis Catarebis kuTxiT
TanamSromlobisa,
samoqalaqo
sazogadoebriv
organizaciebs,
romelTac genderuli sakiTxebis irgvliv Sesabamisi codna gaaCniaTm
SeuZliaT:
32
genderisa da usafrTxoebis seqtoris reformis saxelmZRvanelo
-
standartuli genderuli treningis kurikulumi Camoayalibon
usafrTxoebis seqtoris sxvadasxva institutebisaTvis, rogoricaa
policielebisaTvis ojaxuri Zaladobis treningi, risi adaptacia
da gamoyeneba trenerebs SeuZliaT.
-
lobireba gauwion politikas, romelic usafrTxoebis seqtoris
personalisaTvis genderul trenings savaldebulos gaxdis.
-
advokacia
gaswios
da
monawileoba
miiRos
genderuli
gaidlainebis, saxelmZRvaneloebisa da miTiTebebis SemuSavebaSi,
romelic erTfvar praqtikul resurss warmaodgens usafrTxoebis
seqtoris personalisaTvis.
-
usafrTxoebis seqtoris dawesebulebebSi genderuli poziciis
Sesaqmnelad lobireba gaswios, raTa am Tanamdebobaze momuSave
pirma SeZlos genderuli treningis koordinacia, ganxorcieleba
da monitoringi.
bolo xanebSi Catarebuli 140 politikis Semqmneli da praqtikosi
piris eleqtronuli gamokiTxvis Sedegad gamoikveTa 10 ZiriTadi
rekomendacia usafrTxoebis seqtoris TanamSromlebis genderuli
treningisaTvis:
1. tradiciuli mamakacuri rolebisa da normebis ganxilva.
2. mamakacebis, rogorc genderul sakiTxebze trenerebis CarTva.
3. prioritetuli unda iyos treningi ufrosi rangis menejerebisa
da oficialuri pirebisaTvis.
4. genderuli treningi unda
Cveulebriv treningSi.
CaerTos
5. treningi unda ganxorcieldes
meinstrimingis farglebSi.
usafrTxoebis
farTomasStabiani
6. unda momzaddes samoqmedo gegma an
romelic moicavs genderul trenings.
seqtoris
genderuli
instituciuri
politika,
7. samSvidobo personals Cautardes gamgzavrebis wina treningi.
8. gamoyenebuli unda iqnas arsebuli urTierTobebi samoqalaqo
sazogadoebriv organizaciebsa da usafrTxoebis seqtoris
dawesebulebebs Soris.
9. uzrunvelyofili
gamoyeneba.
unda
iqnas
10. unda
Catardes
indikatorebi.
grZelvadiani
genderulad
Sefaseba
sensitiuri
da
enis
gamovlindes
33
genderisa da usafrTxoebis seqtoris reformis saxelmZRvanelo
CanarTi 8. monRoleTi – samxedro treningis programaSi seqsualuri
janmrTelobis ganaTlebis CarTva
mongol viJeni (Mongol Vision), arasamTavrobo organizacia, romelic 1998
wels Seiqmna, reproduqciuli janmrTelobis, maT Soris aiv da Sidsis
da sxva sqesobrivi gziT gadamdebi infeqciebis prevenciasTan
dakavSirebul sakiTxebze muSaobs. organizaciis saqmianoba ZiriTadad
mamakacebisken,
maT
Soris
monRoleTis
SeiaraRebuli
Zalebis
oficrebisa
da
jarisjacebiskenaa
mimarTuli.
am
saqmianobas
organizaciis jandacvis politikis komiteti uZRveboda, romelSic
monRoleTis
SeiaraRebuli
Zalebis
mTavarsardlis
moadgilec
monawileobda.
sakiTxi:
monRoleTis
SeiaraRebuli
Zalebis
axalwveulebma,
gansakuTrebiT ki soflebSi macxovreblebma cota ram ician aiv da
Sidsisa
da
sqesobrivi
gziT
gadamdebi
infeqciebis
Sesaxeb.
Sesabamisad, am daavadebebis maCveneblebi oficrebsa da jariskacebSi
sakmaod maRalia.
mizani: Tavdacvis saministrosa da monRoleTis SeiaraRebuli Zalebis
mxardaWeris mopoveba oficrebisa da jariskacebisaTvis aiv da Sidsis,
aseve sqesobrivi gziT gadamdebi infeqciebis Sesaxeb informaciis
misawodeblad.
ZiriTadi
partniorebi:
Tavdacvis
SeiaraRebuli Zalebis mTavari Stabi.
saministro
da
monRoleTis
pirveladi partniorebi: jariskacebi/oficrebi da maTi seqsualuri
partniorebi.
midgoma da komunikacia: Tavdacvis saministrosa da SeiaraRebuli
Zalebis mTavar Stabs daegzavnaT werilebi, maRali rangis pirebTan
oficialuri da araoficialuri Sexvedrebi Catarda, oficialur
pirebTan erTad proeqti momzadda, oficialur pirebTan Catarda
samuSao Sexvedra, oficrebma da samedicino personalma SeiaraRebul
ZalebSi amJamad arsebuli mdgomareoba warmoadgines sqesobrivi gziT
gadamdebi daavadebebis Sesaxeb.
warmatebisa da mdgradobis indikatorebi: sqesobrivi janmrTeloba
SeiaraRebuli Zalebis oficialur saganmanaTleblo programaSi
CaerTo, gaizarda maRali rangis oficrebis cnobierebis done,
gaizarda
Tavdacvis
saministros
mxardaWera,
gafarTovda
arasamTavrobo organizaciebis saqmianobis masStabi.
34
genderisa da usafrTxoebis seqtoris reformis saxelmZRvanelo
CanarTi 9. genderuli treningis resursebi
Sesabamisi treningebis Sesaxeb ideebi SesaZloa
genderuli treningis saxelmZRvaneloebidan:
-
gaCndes
Semdegi
inkluziuri usafrTxoeba, mdgradi mSvidoba: saxelmZRvanelo
advokaciisa da qmedebisaTvis - moicavs meqanizmebs qalebisa da
usafrTxoebis, marTlmsajulebis, mmarTvelobisa da samoqalaqo
sazogadoebis, socialurad daucveli fenebis dacvisa da sxvaTa
Sesaxeb. http://www.international-alert.org/our_work/themes/gender_training.php
-
mamakacebTan da vaJebTan genderuli Zaladobis prevenciis
sakiTxebze muSaobis saxelmZRvanelo – moicavs sakiTxav masalas,
magaliTebs,
dasarigebel
http://toolkit.endabuse.org
-
adamianTa
trefikingis
literaturasa
winaaRmdeg
brZolis
da
savarjiSoebs.
saxelmZRvanelo
–
moicavs saerTaSoriso kanonmdeblobas, Sefasebas, dacvas, sajaro
ganaTlebas, monitoringsa da Sefasebas da a.S.
http://www.unodc.org/pdf/Trafficking_toolkit_Oct06.pdf
-
genderuli
resursebis
nakrebi
samSvidobo
operaciebisaTvis
–
moicavs mimoxilvas, asaxelebs ZiriTad genderul sakiTxebs da
praqtikul saSualebebs. http://pbpu.unlb.org/pbpu/genderpack.aspx
!! miTiTebebi
samoqalaqo
sazogadoebrivi
organizaciebisaTvis
usafrTxoebis seqtoris personalis treningTan dakavSirebiT
-
CaatareT treningis saWiroebebis Sefaseba, raTa gamovlindes
arsebuli treningis saWiroebebi da gaumjobesebis SesaZleblobebi.
-
SeqmeniT an wvlili SeitaneT standartuli genderuli treningis
modulebis SeqmnaSi policiisa da armiis axalwveulebisaTvis da
arsebuli oficrebisaTvis.
-
SeqmeniT
qveyanaSi
arsebuli
kvalificirebuli
samoqalaqo
sazogadoebrivi trenerebis gundi, romelsac SeuZlia genderuli
treningis Catareba usafrTxoebis seqtoris personalisaTvis.
-
treningebi
gamoiyeneT
mTavrobis,
warmomadgenlebTan
kavISrebisa
CamoyalibebisaTvis.
-
xelaxla nu gamoigonebT velosipeds: gamoiyeneT da gaaumjobeseT
ukve Camoyalibebuli genderuli treningis modulebi, romelic.
armiisa
da
da
policiis
partniorobebis
35
genderisa da usafrTxoebis seqtoris reformis saxelmZRvanelo
4.8. qalTa organizaciebi
zedamxedvelobis
inkluziurobisa
da
mosaxleobis
adeqvaturad
warmodgenis
mizniT
mniSvnelovania
samoqalaqo
sazogadoebrivi
zedamxedvelobis
procesSi
qalTa
organizaciebis
CarTva.
usafrTxoebis
sakiTxebi
xSirad
`mamakacebis
saqmed”
miiCneva.
miuxedavad amisa, rogorc 3.3 punqtSi iyo ganxiluli, qalTa
organizaciebi mniSvnelovan rols TamaSoben, risi gamoyenebac ufro
efeqturad SeuZliaT zedamxedvelobis oragnoebs. maTi gansxvavebuli
wevrebisa da prioritetebis gaTvaliswinebiT qalTa organizaciebs
zedamxedvelobis pricesSi mniSvnelovani wvlilis Setana SeuZliaT:
-
genderul
sakiTxebze
momuSave
samoqalaqo
sazogadoebrivi
organizaciebi qalebisa da mamakacebis daucvelobis sakiTxebis
Sesaxeb eqspertebad gvevlinebian.
-
qalTa organizaciebs xSirad sxvadsxva jgufebze, gansakuTrebiT
qalebsa da marginalizebul mosaxleobaze miuwvdebaT xeli da
Sesabamisad, SesaZloa xeli iseTi informaciis mogroveba SeZlon,
romelic sxvagvarad ar iqneba gaTvaliswinebuli.
-
qalTa
sakiTxebze
momuSave
organizaciebs
politikisa da praqtikis kuTxiT specifikuri
SemoTavazeba SeuZliaT.
-
qalTa
sakiTxebze
momuSave
organizaciebi
SesaZloa
gansakuTrebulad iyvnen dainteresebulebi qcevis standartebiT,
romelic cdilobs usafrTxoebis seqtoris personalis mier
qalebis
winaaRmdeg
mimarTuli
Zaladobis,
magaliTad,
gaupatiurebis an Seuracxyofis SemTxvevebis mogvarebas.
usafrTxoebis
perspqetivebis
Tumca, mniSvnelovania gvaxsovdes, rom qalTa sakiTxebze momuSave
yvela organizacia ar faravs qalebis yvela jgufs da SesaZloa
yovelTvis ar gaaCndes genderul sakiTxebis specifikuri codna.
zedamxedvelobis procesSi qalTa organizaciebis sruli CarTulobis
gareSe samoqalaqo sazogadoebaSi ar iqneba mravalferovani codna da
gamocdileba,
an
ver
SeZlebs
yvela
mniSvnelovani
sakiTxis
gaTvaliswinebas monitoringisa da analizis procesSi. Tumca, qalTa
organizaciebis usafrTxoebis seqtoris zedamxedvelobaSi efeqturi
monawileobis
unari
dakavSirebulia
maT
SesaZleblobebTan.
aucilebelia gaumjobesdes samoqalaqo sazogadoebis, maT Soris
qalTa organizaciebis codnis done usafrTxoebis seqtoris Sesaxeb.
usafrTxoebis Sesaxeb codnis donis amaRlebis mizniT qalTa
organizaciebSi SesaZloa Catardes treningebi Semdeg Temaze:
36
genderisa da usafrTxoebis seqtoris reformis saxelmZRvanelo
-
usafrTxoebis
seqtoris
zedamxedvelobasTan
terminologia da ZiriTadi Teoria
-
usafTxoebis seqtoris politika
-
genderul
da
usaferTxoebis
sakiTxebTan
dakavSirebuli
saerTaSoriso politikuri CarCi da standartebi da rogor
SeiZleba maTi advokaciis instrumentebis saxiT gamoyeneba
-
usafrTxoebis seqtoris dawesebulebebi,
gadawyvetilebis miRebis procedure
-
genderuli sakiTxebi
zedamxedveloba
-
usafrTxoebis seqtoris genderulad sensitiuiri biujeti
-
genderuli zegavlenis Sefaseba.
da
usafrTxoebis
maTi
dakavSirebuli
saqmianoba
seqtoris
da
reformis
qalTa sakiTxebze momuSave da samoqalaqo sazogadoebis nebismieri
organizaciisaTvis aucilebelia eqspertis reputaciis Camoyalibeba,
raTa ufro gaZlierdes maTi informirebuli CarTuloba usafrTxoebis
seqtoris organoebTan. Tu genderul sakiTxebze momuSave samoqalaqo
organizaciebs teqnikuri daxmarebis gawevis unari gaaCniaT, isini
usafrTxoebis
seqtoris
zedamxedvelobis
organizaciebis,
aseve
saxelmwifo dawesebulebebis mniSvnelovani partniorebi gaxdebian,
romlebic usafrTxoebisa da marTlmsajulebis reformebze muSaoben.
amis msgavsad, zogadad samoqalaqo sazogadoebas aseve esaWiroeba
genderuli sakiTxebis Sesaxeb ufro meti codnis miReba. genderuli
sakiTxebisadmi yuradRebis nakleboba niSnavs, rom isini genderul
sakiTxebs
naklebad
gaiTvaliswineben
usafrTxoebis
seqtoris
reformis procesSi, an gaaCniaT Sesabamisi SesaZlebloba da codna
genderuli
sakiTxebis
samoqalaqo
sazogadoebis
arsebuli
zedamxedvelobis meqanizmebSi CasarTavad (ix. punqti 4.9. genderulad
sensitiuri samoqalaqo sazogadoebrivi organizaciebis Sesaxeb).
Sesabamisad, ufro SezRudulia warmodgena qalebis sakiTxebze
momuSave organizaciebis mier maT saqmianobaSi wvlilis Setanis
Sesaxeb.
am sakiTxis mogvarebis erT-erTi strategia Sesabamis samTavrobo
struqturebTan erTad forumebisa da koaliciebis Seqmna da
usafrTxoebis
seqtoris
genderuli
sakiTxebisadmi
angariSvaldebulebisa da efeqturobis uzrunvelyofis strategiebis
Camoyalibeba
warmoadgens.
did
britaneTSi
mSvidobisa
da
usafrTxoebis genderuli aqciis wevrebma treningi Cautares Tavdacvis
saministros, Tavdacvisa da samxedro wvrTnis akademiebsa da
regionalur organizaciebs. siera leoneSi ramdenime regionis
37
genderisa da usafrTxoebis seqtoris reformis saxelmZRvanelo
adgilobrivi samoqalqo sazogadoebrivi organizacia efeqturad
TanamSromlobs raionul samedicino dawesebulebebTan, policiis
ojaxuri daxmarebis ganyofilebebTan da iusticiis seqtorTan, raTa
uzrunvelyon
ojaxuri
Zaladobis
msxverplTaTvis
adeqvaturi
samedicino da fsiqosocialuri daxmarebis gaweva da danaSaulis
Sesabamisad gamoZieba da dasja. amiT samoqalaqo sazogadoebriv
organizaciebsa da usafrTxoebis seqtoris dawesebulebebs Soris
gamWvirvalobisa da ndobis Camoyalibeba xdeba.
CanarTi 10. didi britaneTis erovnuli samoqmedo gegma gaeros
usafrTxoebis sabWos qalebis, mSvidobisa da usafrTxoebis Sesaxeb
(2000) 1325 rezoluciisa da SeiaraRebuli Zalebis genderuli
treningis Sesaxeb
2006 wlis martSi didi britaneTis mTavrobam erovnuli samoqmedo
gegma gamosca gaeros usafrTxoebis sabWos 1325 rezoluciis
ganxorcielebis Sesaxeb. gegmis SemuSavebis dros uaiTholis jgufi
1325 (sagaereo da keTildReobis ofisis, Tavdacvis saministrosa da
saerraSoriso ganviTarebis departementis warmomadgenlebis wevrobiT)
konsultaciebs iRebda mSvidobisa da usafrTxoebis genderuli
aqciisgan, britaneTSi ganTavsebuli samoqalaqo organizaciebidan,
romlebic qalTa, mSvidobisa da usafrTxoebis sakiTxebze muSaoben.
mSvidobisa da usafrTxoebis genderuli aqcia Tavdapirvelad
britaneTis qalTa, mSvidobisa da usafrTxoebis jgufis saxiT
Camoyalibda, xolo 2004 wels International Alert–is mier moxda maTi
waxaliseba britaneTis mTavrobis mier gaeros 1325 rezoluciis
ganxorcielebis procesSi genderul da usafrTxoebis seqtoris
sakiTxebze codnis amaRlebisa da rezoluciis Sesrulebis procesis
monitoringis gansaxorcieleblad. aqcia formalurad 2006 wlis
ivnisSi dafuZnda, xolo amJamad misi wevrTa ricxvi 14 organizaciasa
da pirs moicavs. mas mieca erovnuli samoqmedo gegmis irgvliv
mosazrebebis wardgenis saSualeba, xolo samoqalaqo sazogadoebasTan
urTierToba calke iqna gamoyofili, rogorc gegmis erT-erTi
mimarTuleba.
mTavar saWiroebad genderuli treningi dasaxleda, xolo gegmis
damtkicebis
Semdeg
Camoyalibda
britaneTis
SeiaraRebuli
ZalebisaTvis genderuli
treningis Catarebis sqema da misi
gaumjobesebis saSualebebi. garda amisa, organizaciam ZiriTad
parlamentarebsa da qros-uaiTholis jgufTan erTad gaeros 1325
38
genderisa da usafrTxoebis seqtoris reformis saxelmZRvanelo
rezoluciis Sesaxeb asocirebuli saparlamento jgufi Camoayaliba.
igi erT-erTi im ramdenime organizaciaTagania, romelic samoqalaqo
sazogadoebis
warmomadgenlebsa
da
sajaro
moxeleebs
parlamentarebTan muSaobis SesaZleblobas aZlevs. organizaciam xeli
Seuwyo genderuli treningis Sesaxeb qvejgufis Camoyalibebas,
romelic amJamad Tavdacvis saministros genderuli treningebis
gaumjobesebasa da CatarebaSi exmareba, informacias agrovebs da
kvlevas atarebs am genderuli treningis zegavlenis Sesaxeb.
miuxedavad imisa, rom jer ar aris cnobili Semdgomi monacemebi, es
modeli SesaZloa genderuli treningebis mowyobisaTvis sxva qveynebis
masStabiTac mniSvnelovani da sasargeblo gaxdes.
CanarTi 11. qalTa sakiTxebze momuSave organizaciebis lobireba
iranis, ruseTisa da dasavleT afrikis usafrTxoebis seqtoris
demokratiuli reformisaTvis
ruseTis jariskacTa dedebis komitetebis gaerTianeba rusul armiaSi
adamianis uflebaTa darRvevebisa da Seuracxyofebisadmi yuradRebis
miqcevisa da jariskacebisaTvis, gansakuTrebiT ki CeCneTis omis
irgvliv gaumjobesebuli meqanizmebisa da keTildReobis Camoyalibebis
mizniT Seiqmna. gaerTianebis wevrebma sazogadoebrivi kampaniebi aseve
Caatares
savaldebulo
samxedro
samsaxuris
winaaRmdeg
da
jariskacebisaTvis amnistiis Sesaxeb. organizaciam nawilobriv SeZlo
ruseTis samxedro politikaze zegavlena da Tavisuflebisa da dacvis
uzrunvelyofa bevri axalwveulisaTvis.
konfliqtis dros qalTa organizaciebi xSirad erTiandebian, raTa
gamoavlinon prioritetebi usafrTxoebis, politikis, ekonomikisa da
socialuri kuTxiT. magaliTad, 2003 wels vaSingtonSi Catarebuli
konferenciis dros erayelma qalebma, maT Soris samoqalaqo
sazogadoebrivi organizaciebis, samTavrobo saministroebisa da
usafrTxoebis seqtoris warmomadgenlebma ramdenime usafrTxoebis
seqtoris reformis warmatebisaTvis saWiro ramdenime ZiriTadi
sakiTxi gamoavlines. am sakiTxebs Soris iyo sazRvris kontroli,
qveyanaSi policiis raodenoobis zrda, quCis ganaTebis gaumjobeseba
da policiisa da SeiaraRebuli Zalebis warmomadgenlebis genderul
da adamianis uflebaTa sakiTxxebis irgvliv treningi. amgvari
informacia
mniSvnelovani
resursia
usafrTxoebis
politikis
Semqmnelebisa da zedamxedvelobis organoebisaTvis da saWiroa qalTa
organizaciebis mier gaweuli rekomendaciebis usafrTxoebis seqtoris
formaluri ganxilvisa da politikis Seqmnis procesSi CarTva.
39
genderisa da usafrTxoebis seqtoris reformis saxelmZRvanelo
dasavleT afrikis usafrTxoebisa da demokratiuli mmarTvelobis
qselisa da fridrix ebertis fondTan partniorobiT dasavleT
afrikis
qalTa
samSvidobo
qselma
specifikuri
meTodologia
Camoayaliba genderis sakiTxebis meinstrimingisa da usafrTxoebis
seqtorSi qalTa sakiTxebis gasaTvaliswineblad. Semdgomi saqmianobis
saxiT organizacia apirebs eqspertebisa da qalTa jgufebis trenings
genderisa da usafrTxoebis seqtoris reformis Sesaxeb.
!! miTiTebebi
qalTa
organizaciebis
zedamxedvelobis procesSi CasarTavad
usafrTxoebis
seqtoris
-
gamoikvlieT, ra saqmianobas axorcieleben qalTa organizaciebi
usafrTxoebis uzrunvelsayofad an usafrTxoebis seqtorisadmi
advokaciis mizniT da CarTeT isini formaluri zedamxedvelobis
meqanizmebSi.
-
qalTa organizaciebs CautareT treningi usafrTxoebis sakiTxebis
Sesaxeb, raTa samoqalaqo sazogadoebrivi, samTavrobo da sxva
saxis
partniorebTan
erTad
ufro
efeqturad
CaerTon
usafrTxoebis sakiTxebis ganxilvaSi.
-
SeqmeniT meqanizmebi qalTa sakiTxebze momuSave organizaciebis
Sesabamis samTavrobo departamentebTan dasakavSireblad, raTa
ukeT SeZlon dakavSireba da zegavlenis moxdeba usafrTxoebasTan
dakavSirebuli politikis debatebis irgvliv.
CanarTi 12. usafrTxoebis dawesebulebebTan partnioroba boganvilSi
Zaladobis aRmosafxvrelad
papua axali gvineis buganvilis qalTa jgufebma konfliqtis
dasrulebaSi mniSvnelovani roli iTamaSes rogorc mowinaaRmdege
mxareebTan pirdapiri molaparakebebis, aseve yofili mebrZolebis
reintegraciisa
da
samSvidobo
ganaTlebis
meSveobiT.
ufro
konkretulad,
usafrTxoebis
seqtorSi
ramdenime
iniciativiT
CaerTvnen:
-
qalebma qalTa uflebebis Sesaxeb treningebi Cautares yofil
mebrZol mamakacebs. aman pirdapir imoqmeda am mamakacebis mier
Cadenili ojaxuri Zaladobis faqtebis Semcirebaze.
-
qalTa jgufebma mamakacebi daiqiraves da treningebi Cautares,
raTa maT SemdgomSi yofili mebrZolebi Tavad gaenaTlebinaT
qalTa sakiTxebis, aiv da Sidsisa da skolebsa Tu soflebSi
40
genderisa da usafrTxoebis seqtoris reformis saxelmZRvanelo
konfliqtebis gadaWris Sesaxeb.
-
leitana
neanis
qalTa
ganviTarebis
saagento
policiasTan
TanamSromlobiT genderul trenings atarebs policiis axali
TanamSromlebisaTvis. igi sainformacio Sexvedrevsac atarebs
qalebisa da bavSvebis winaaRmdeg Cadenili Zaladobis uaryofiTi
Sedegebis Sesaxeb.
4.9. samoqalaqo sazogadoebrivi qseli
zogadad, samoqalaqo sazogadoebrivi organizaciebi ufro Zlerebi
arian, roca erToblivad muSaoben. qselis meSveobiT izrdeba
ricxovnoba da calkeuli samoqalaqo sazogadoebrivi organizacia
daculia Seuracxyofisa da politikuri zewolisagan. erT-erTi
ZiriTadi funqcia sazogadoebis sxvadasxva jgufebis mier reformis
mxardaWeris Cvenebaa.
es naTeli gaxda, roca 2000 wels 11 organizaciam arasamTavrobo
organizaciebis
samuSao
jgufi
qalebis,
mSvidobisa
da
usafrTxoebisaTvis Camoayalibda gaeros usafrTxoebis komitetis 1325
rezoluciis misaRebad. rezolucia 2000 wlis 31 oqtombers erTxmad
iqna miRebuli. mas Semdeg samuSao jgufis fokusma am rezoluciis
ganxorcielebis mxardaWerisaken gadainacvla, rac xels uwyobs
genderul perspeqtivasa da adamianis uflebebis dacvas gaeros wevr
qveynebSi
samSvidobo da usafrTxoebis, konfliqtebis Tavidan
acilebisa da marTvis, aseve mSvidobis aRmSeneblobis procesSi.
bevr
qveyanaSi
samoqalaqo
sazogadoebrivi
organizaciebisaTvis
usafrTxoebisa da marTlmsajulebis sakiTxebis erovnul ganxilvaSi
pirdapir CarTva SesaZloa rTuli aRmoCndes ufro daxuruli an
Tundac arasasurveli politikuri garemos gamo. usafrTxoebasTan
dakavSirebul diskusiebSi da meqanizmebSi regionalur doneze
monawileoba SesaZloa erovnul doneze politikis Semqmnelebisadmi
zewolis ganxorcielebis kargi saSualeba iyos. calkeuli samoqalaqo
sazogadoebrivi organizaciebis reputacia xSirad maT regionalur Tu
saerTaSoriso qselis wevrobaze an saerTaSoriso partniorebzea
damokidebuli. am mxardaWeris gamoyeneba SeiZleba usafrTxoebis
politikis Seqmnis dros mTavrobasTan dasakavSireblad.
amgvari qselis ageba erovnuli, regionaluri da saerTaSoriso donis
dialogebiTaa
SesaZlebeli.
samuSao
SexvedrebSi
sxvadasxva
dainteresebuli
mxareebis
monawileobis
Sedegad
SesaZloa
konkretuli usafrTxoebis politikis Sesaxeb ufro kargi warmodgena
Seiqmnas. aseve SesaZloa progresuli cvlilebiT dainteresebuli
41
genderisa da usafrTxoebis seqtoris reformis saxelmZRvanelo
organizaciebis qselis Seqmna. imis gamo, rom erovnuli usafrTxoebis
politikis
mizani
mTlianad
sazogadoebis
saWiroebebis,
da
konkretulad
genderuli
sakiTxebis
gaTvaliswinebaa,
qselis
legitimuroba proporciulad gaizrdeba Semdeg SemTxvevebSi:
-
qselSi
warmodgenili
mravalferovneba. mudmivad
moZieba da gacnoba.
jgufebisa
da
organizaciebis
unda xdebodes amgvari jgufebis
-
saerTo principebis Seqmna qselisaTvis, raTa Tavidan
acilebuli calkeuli wevrebis saqmianobis winaaRmdegobebi.
-
qselSi
strategiuli
informaciis
mizniT
warmodgenilia
specializirebuli
codna
usafrTxoebis
seqtoris
muSaobis
politikis Seqmnis procesisa da genderis Sesaxeb.
-
qselis SigniT arsebobs specializirebuli codna, romelic sxva
gziT ar iqneba cnobili politikis SemqmnelebisaTvis.
-
qselis SigniTY im pirebisa da eqspertebis arseboba, romlebic
politikis Semqmnelebis pativiscemiT sargebloben.
iqnas
4.10. genderulad sensitiuri samoqalaqo samarTlebrivi organizaciebi
usafrTxoebis
seqtoris
zedamxedvelobaSi
CarTul
samoqalaqo
sazogadoebriv
organizaciebs
Sida
politikisa
da
praqtikis
gadasinjvis valdebulebac akisriaT, raTa Tavis saqmianobaSi ufro
kargad asaxon genderuli Tanasworobis ideebi. mniSvnelovania am
organizaciebis mier sruli warmomadgenlobiTobisa da monawileobis
uzrunvelyofa,
rac,
Tavis
mxriv,
samoqalaqo
sazogadoebrivi
organizaciebis efeqturobas uwyobs xels.
Tumca, samoqalaqo sazogadoebrivi organizaciebis umetesoba ver
axerxebs genderuli balansis dacvas da TanamSromlebs SesaZloa ar
hqondeT saWiro unarebi da SesaZleblobebi genderuli sakiTxebis
samuSao
procesSi
gasaTvaliswineblad.
am
mdgomareobis
gaumjobesebisaTvis TanamSromlebis daqiravebis, dawinaurebisa da
adamianuri resursebis ganviTarebis procesSi genderuli faqtorebis
gaTvaliswinebaa saWiro. aseve saWiroa specifikuri meqanizmebis
Camoyalibeba
samuSao
adgilas
diskriminaciisa
da
sqesobrivi
Seuracxyofis Tavidan acilebis mizniT. Sida qcevis wesebi, politika
da miTiTebebi am standartebis Sesrulebis erT-erTi gzaa (ix. CanarTi
13).
genderTan
dakavSirebuli
kriteriumebis
TanamSromlebis
saqmianobis Sefasebis procesSi CarTva kidev ufro gaaZlierebs
TanamSromlebis mier samuSaos procesSi genderuli sakiTxebis
gaTvaliswinebas. usafrTxoebis seqtoris zedaxmedvelobaze momuSave
42
genderisa da usafrTxoebis seqtoris reformis saxelmZRvanelo
samoqalaqo
sazogadoebrivi
organizaciebs
mdedrobiTi
sqesis
TanamSromlebis
mozidva,
daqiraveba
da
SenarCuneba
ukeTesi
daqiravebisa da samuSaosa da piradi cxovrebis dasabalansebeli
politikis meSveobiT SeuZliaT.
mniSvnelovania
genderuli
sakiTxebis
usafrTxoebis
seqtoris
zedamxedvelobaze momuSave samoqalaqo sazogadoebrivi organizaciis
yvela politikasa Tu programaSi gatareba. am procesSi xSirad
gadamwyvetia genderuli saqmianobis Sesabamisi dafinanseba da
organizaciis Sida codna da SesaZlebloba. yvela TanamSromels unda
Cautardes
specifikuri
treningi,
romelic
maTi
teqnikuri
SesaZleblobebisa da codnis gaumjobesebas uzrunvelyofs genderuli
saqmianobis kuTxiT. Sida genderuli auditisa da gaumjobesebis
SesaZleblobebis gamovlena aseve mniSvnelovani safexuria genderuli
sakiTxebis ukeT CarTvis kuTxiT.
!! miTiTebebi
organizaciebisaTvis
gaTvaliswinebis mizniT
genderuli
sakiTxebis
ukeT
-
CamoayalibeT kargad gaazrebuli genderuli da Tanaswori
SesaZleblobebis
politika,
romelic
moicavs
adamianuri
resursebis sakiTxebs; samuSaos Sesrulebis done da seqsualur
Seurachyofasa da diskriminacis sakiTxebi, rac aseve moicavs
qcevis wesebs.
-
gadasinjeT samuSaos aRwerebi da moTxovnebi, raTa ar moxdes
qalebisa Tu mamakacebis winaaRmdeg raime diskriminaciis daSveba.
-
genderuli
sakiTxebis
Sesaxeb
treningi
TanamSromlebs, aseve moxaliseebsac.
-
organizaciis SesaZleblobebis Sefasebis mizniT CaatareT Sida
genderuli auditi.
-
donorebi, romelic usafrTxoebis seqtoris zedamxedvelobas
uwyoben xels, xSirad iTxoveb samoqalaqo sazogadoebrivi
organizaciebis mier genderuli sakiTxebis gatarebas.
5.
CautareT
specifikur
konteqstSi
ganxorcielebul
sazogadoebriv
zedamxedvelobaSi
genderuli
integracia
rogorc
samoqalaqo
sakiTxebis
usafrTxoebis
seqtoris
zedamxedvelobisaTvis
erTi
knkretuli
modeli ar arsebobs, vinaidan es procesi sxvadasxva doneze
xorcieldeba da gansxvavdeba regionebisa da konteqstis mixedviT.
43
genderisa da usafrTxoebis seqtoris reformis saxelmZRvanelo
5.1. kofliqtis Semdgom etapze myofi qveynebi
konfliqtebis dros sqesobrivi da genderuli Zaladobis gamo qalebi
gansakuTrebulad
daucvelebi
arian.
es
daucveloba
xSirad
konfliqtis dasrulebis Semdegac grZeldeba. usafrTxoebis seqtoris
TanamSromlebi, romlebic konfliqtis ganmavlobaSi xSirad uxeSad
arRveven
adamianis
uflebebs,
mSvidobianobis
drosac
xSirad
agrZeleben msgavs saqmianobas. garda amisa, konfliqtis dros
ganxorcielebuli rolebis gamo saxelmwifos mier sanqcirebuli
usafrTxoebisa
da
marTlmsajulebis
uzrunvelyofa
garkveul
adgilebSi
SesaZloa
moSlili
iyos,
an
dakarguli
hqondes
legitimuroba.
magaliTebi gviCvenebs, rom genderuli rolebi da urTierTobebi
konfliqtis dros aseve xSirad icvleba, rac cvlilebis mosaxdenad
mniSvnelovan adgils warmoSobs. magaliTad, konfliqtis dasrulebisa
da afrikis pirveli mdedrobiTi sqesis prezidentis arCevnebis Semdeg
2006 wlis TebervalSi wels liberiam axali kanoni, gaupatiurebis
kanoni SemoiRo. qalTa organizaciebi, rogoricaa liberiis iurist
qalTa asociaciam am axali kanonmdeblobis SemuSavebisa da misi
gacnobis kuTxiT mniSvnelovani roli iTamaSa. Tumca, unda aRiniSnos,
rom rolebis aseT cvlilebas aseve SeuZlia axali safrTxis
warmoSoba
–
arsebuli
daucvelobis
mogvarebis
Semcirebuli
SesaZleblobebi an konfliqtis dasrulebis Semdeg tradiciuli
rolebis SezRudva.
ufro metic, qalebisa da gogonebis sxvadasxva safrTxisgan dasacavi
kanonebi, struqturebi da meqanizmebi xSirad aRar arsebobs an
Sesabamisad ver funqcionirebs, rac ufro amcirebs maTi dacvisaTvis
saWiro saSualeevs. saxelmwifo dawesebulebebi xSirad Zalian sistebi
arian da miuxedavad imisa, rom SeiZleba arsebobdes politikuri neba,
ar arsebobs adamianuri, teqnikuri da finansuri saSualebebi
usafrTxoebisa da marTlmsajulebis uzrunvelsayofad. miuxedavad
imisa, rom es did problemas warmoadgens, unda gvaxsovdes, rom
konfliqtis Semdeg ganxorcielebuli usafrTxoebis seqtoris reforma
SeiZleba am seqtoris struqturebsa da procesebSi genderuli
Tanasworobisa da inkluziurobis Sansi gaxdes.
konfliqtis Sedegad samoqalaqo sazogadoebrivi organizaciebi
SesaZloa fragmentirebuli an dasustebulebi iyvnen da Sesabamisad
maTi movaleobebis efeqturad Sesruleba ver SeZlon. Tumca, arsebobs
SemTxvevebi,
roca
samoqalaqo
sazogadoebrivi
organizaciebis
TanamSromloba ufro izrdeba konfliqtis Semdgom periodSi, vinaidan
44
genderisa da usafrTxoebis seqtoris reformis saxelmZRvanelo
mimdinare usafrTxoeba da samxedro da policiis reforma bevri
organizaciisaTvis mniSvnelovani sakiTxia, rac maT erTad muSaobis
SesaZleblobas aZlevs.
CanarTi 13. oqsfamis genderuli politika
oqsfamma
mniSvnelovani
gza
gaiara
genderuli
organizaciis
saqmianobasa da Sida praqtikaSi genderuli sakiTxebis CarTvis
midgomis
Sesaqmnelad.
garda
Tanabari
SesaZleblobebisa
da
mravalferovnebis
politikisa,
oqsfamma
genderuli
politika
Camoayaliba,
romelic
organizaciisa
da
misi
TanamSromlebis
garkveul
valdebulebebs
ganmartavs.
es
politika
gamoiyeneba
angariSvaldebulebis, gamWvirvalobisa da Tanabari warmomadgenlobis
mizniT gamoiyeneba da organizaciis mier mis saqmianobaSi genderuli
sakiTxebis gatarebis Sesamowmebeli erTgvari meqanizmia. miuxxedavad
imisa, rom oqsfami konkretulad usafrTxoebis sakiTxebze ar muSaobs,
misi
politika
kargi
magaliTia
usafrTxoebis
seqtoris
zedamxedvelobaSi
CarTuli
sxva
samoqalaqo
sazogadoebrivi
organizaciebisaTvis. genderuli politikis zogierTi regulaciaa:
-
menejerebi organizaciis sxvadasxva jgufebsa da gaerTianebebs
xels uwyoben genderuli Tanasworobis Sesaxeb codnisa da
saukeTeso praqtikis gaziarebis mizniT. genderuli treningi
zelmisawvdomia TanamSromlebisa da moxaliseebisaTvis.
-
nebismieri saqmianobis ganxorcielebis procesSi Cven genderul
Tanasworobas vaCvenebT Sesabamisi gunduri Tu individualuri
amocanebis dasmiT, aseve genderuli Tanasworobis politikis
ganxorcielebisaTvis Sesabamisi TanamSromlebisa da resursebis
gamoyofiT.
-
yvela danayofis menejeri SeimuSavebs da warmoadgens genderul
TanasworobasTan dakvSirebul gazomvad amocanebsa da saqmianobas.
Cveni menejmentis, adamianuri resursebisa da finansuri sistemebi
xels uwyobs Cvens genderul saqmianobas.
-
genderuli sakiTxebis Sesaxeb informaciis arseboba gamoiyeneba
TanamSromlebis daqiravebis kriteriumad, aseve TanamSromlebisa
da moxaliseebis ganviTarebis procesSi.
-
organizaciis
SigniT vuzrunvelyofT ojaxisadmi megobrul
samuSao praqtikas, romelic rogorc qalebs, aseve mamakacebs
samuSaosa
da
ojaxur
cxovrebaSi
srulad
monawileobis
saSualebas aZlevs.
45
genderisa da usafrTxoebis seqtoris reformis saxelmZRvanelo
CanarTi 14. arasamTavrobo organizaciebTan urTierTobis ofisebi –
genderuli sakiTxebis pirvelwyaro
aRmosavleT da centraluri evropisa da baltiis bevri qveynis
mTavrobam
sxvadsxva
modelebis
mixedviT
arasamTavrobo
organizaciebTan urTierTobis ofisebi Camoayaliba:
-
xorvatia, CexeTis respublika, poloneTi, slovakia, slovenia:
ofisis
fuqnciebs
biurokratiuli
jgufi
da
farTo
warmomadgenlobis mqone mrCevelTa sabWo warmarTavs, romlebic
arsebuli kanonebis, rezoluciebisa Tu wesdebebis farglebSi
muSaoben.
-
ungreTi,
rumineTi:
samTavrobo
struqturebi
samTavroboarasamTavrobo organizaciebis TanamSromlobas mrCevelTa sabWos
gareSe axorcieleben.
-
estonia,
latvia:
arasamTavrobo-samTavrobo
organizaciebis
urTierTobebs sxva funqciebTan erTad arsebuli departamentebi,
maT
Soris
adgilobrivi
da
regionaluri
administraciebi
axorcieleben.
-
litva: arasamTavrobo organizaciebTan TanamSromlobas sakuTari
interesis
sferoebSi
sxvadsaxva
samTavrobo
departamentebi
axorcieleben.
arasamTavrobo
organizaciebTan
urTierTobis
ofisebis
mTavari
daniSnuleba mTavrobasa da samoqalaqo seqtors Soris yrTierTobaa.
arasamTavrobo organziaciebTan urTierTobis ofisebi specialurad
usafrTxoebis an genderul sakiTxebze samuSaod ar arian Seqmnilebi,
magram isini udaod mniSvnelovan punqts warmoadgenen samoqalaqo
sazogadoebrivi organizaciebis mier am sakiTxebze saubris dasawybad.
am ofisebis gamoeyeneba aseve SesaZlebelia usafrTxoebis seqtpris
politikasa da praqtikaSi cvlilebebis Setanis mizniT mTavrobis
Sesabamis wevrebTan advokaciisaTvis. am ofisebis, rogorc arsebuli
meqanizmebis
gamoyeneba
usafrTxoebis
seqtoris
samoqalaqo
sazogadoebriv zedamxedvelobaSi genderuli sakiTxebis CarTvis
SesaZleblobebis mniSvnelovani aspeqtia, vinaidan axali organoebis
Seqmna rogorc sakmao dros, aseve resursebs moiTxovs.
!! genderuli sakiTxebis integraciis SesaZleblobebi da miTiTebebi
-
genderuli Zaladoba konfliqtis dros erT-erT strategiad
gamoiyeneba, xolo bevr SemTxvevaSi aseTi faqtebi konfliqtis
Semdgom periodSic gvxvdeba. mniSvnelovania am dros usafrTxoebis
46
genderisa da usafrTxoebis seqtoris reformis saxelmZRvanelo
seqtoris
dawesebulebebis
mier
yoveldRiur
saqmianobaSi
genderuli Zaladobis faqtebis mogvarebis zedamxedveloba, aseve
policiisa da samxedro Zalebis monitoringi, raTa maTi amgvar
darRvevebSi CarTuloba ar moxdes.
-
sadac SesaZlebelia, adgilobriv Tu erovnul doneze gamoTqmuli
genderul sakiTxebTan dakavSirebuli rekomendaciebi CarTeT
usafrTxoebis seqtoris Sesaxeb ufro farTo advokaciis procesSi.
-
xeli SeuwyveT sajaro da saTemo debatebis gamarTvas, raTa
usafrTxoebis seqtoris reformirebisa Tu xelaxla Camoyalibebis
dros genderuli sakiTxebi procesis dasawyisidanve yuradRebis
centrSi moxvdes da ar gaxdes reformis procesis mxolod
danamati.
-
gamoavlineT nebismieri araformaluri Tu tradiciuli struqtura,
romelic qalebs politikis Semqmnelebsa Tu Temis wevrebze
zegavlenis moxdenis saSualebas miscems. SeZlebisdagvarad ecadeT
maTi gaZliereba.
-
imuSaveT arasamarTlebriv struqturebTan erTad, romelTac
SeuZliaT marTlmsajulebis zedamxedvelobis uzrunvelyofa iseT
konteqstSi, sadac saxelmwifo institutebs ar SeuZliaT amgvari
momsaxurebis ganxorcieleba, gansakuTrebiT ki qalTa winaaRmdeg
mimarTuli Zaladobis kuTxiT.
-
CaatareT usafrTxoebis seqtoris reformis procesis Sefaseba
genderuli kuTxiT, xolo mignebebi da rekomendaciebi gaavrceleT
mediis saSualebiT da samizne samTavrobo Tu donor oficialur
pirebTan.
5.2. gardamavlobis etapze myofi da ganviTarebadi qveynebi
gardamavlobis etapze myof da ganviTarebad qveynebs sxvadasxva
konteqsti gaaCniaT da gansxvavdebian socio-ekonomikuri, teqnikuri da
adamianuri resursebis SesaZleblobebis mixedviT. demokratiisaken
cvlileba grZelvadiani procesia, romelsac mosaxleobis yvela
wevrisaTvis Tanabari sargebeli moaqvs. miuxedavad imisa, rom
ekonomikuri mdgomareoba TandaTan izrdeba, mocemul etapze arsebuli
uTanasworoba SesaZloa ufro SesamCnevi iyos, xolo qalebi ki
gansakuTrebiT ganicdian am daucvelobas genderuli Zaladobis,
trefikingisa
Tu
seqsualur
industriaSi
eqspluataciis
TvalsazrisiT.
rogorc ganviTarebad, aseve gardamavlobis periodSi myof qveynebSi
kerZo usafrTxoebis kompaniebi – rogorc wesi, sarasamTavrobo,
47
genderisa da usafrTxoebis seqtoris reformis saxelmZRvanelo
miuedavad parlamentis mier gamocemuli kanoniT regulirebisa –
usafrTxoebis momsaxurebis mniSvnelovani mimwodeblebi xdebian.
Sesabamisad,
maT
mimarTac
unda
ganxorcieldes
samoqalaqo
sazogadoebrivi zedamxedveloba.
gardamavlobis etapze myof zogierT qveyanas SesaZloa SeiaraRebuli
Zalebis, policiisa da saxelmwifo dawesebulebebisaTvis kargad
ganaTlebuli kandidatebi hyavdes. amavdroulad, am dawesebulebebs
SesaZloa
akldeT
demokratiuli
angariSvaldebuleba
da
mmarTvelobis
struqturebisa
da
procedurebis
gamWvirvaloba.
politikurad, usafrTxoebis seqtoris samoqalaqo sazogadoebrivi
zedamxedveloba ewinaaRmdegeba avtoritatuli reJimis gadmonaSTebs,
cvlilebebisadmi Zlier biurokratiul winaaRmdegonas da xSirad
gawyvetil urTierTobebs saxelmwifo da samoqalaqo sazogadoebriv
organizaciebs Soris. es pirobebi pirdapir zegavlenas axdens
samoqalaqo
sazogadoebrivi
organizaciis
SesaZleblobaze
zedamxedveloba gauwios usafrTxoebis seqtoris monawileebs da
zRudavs dialogis SesaZleblobas samoqalaqo sazogadoebasa da
saxelmwifo dawesebulebebs Soris usafrTxoebis irgvliv arsebuli
saerTo problemebis Sesaxeb.
ganviTarebad qveynebSi, iseve rogorc gardamavlobisa da konfliqtis
Semdgom
periodSi
myof
qveynebSi,
samoqalaqo
sazogadoebis
SesaZleblobebis gazrda mniSvnelovan gamowvevad rCeba. afrikaSi
ramdenime aTeuli wlis ganmavlobaSi ganviTarebis sferoSi daxmarebis
Sedegad kvlav problemad rCeba adgilobriv doneze gamocdilebis
arseboba. swored es erT-erTi mizezia, rom ganviTarebis miznebi jer
kidev ver Sesrulda. donorebis mier warmarTul usafrTxoebis
seqtoris regormis intervenciebs SesaZloa garkveuli winaaRmdegoba
SexvdeT erovnuli procesebis mxardaWeris mizniT. gardamavlobis
etapze myofi qveynebi SesaZloa aseve ewinaaRmdegebodnen zewolas
reformebis
gansaxorcieleblad,
magram
evrokavSirisa
da
Crdiloatlantikuri
organizaciis
wevroba
zogi
qveynisaTvis
reformirebis
mniSvnelovani
stimuli.
orive
tipis
qveyanaSi
SeiaraRebuli Zalebi SesaZloa Zalian didi zomnis iyos da Sida
usafrTxoebasTan dakavSirebul bevr funqcias asrulebdes. amas
qalebisa da mamakacebis usafrTxoebasa Tu mdgrad socio-ekonomikur
ganviTarebas SesaZloa araerTi problema Seuqmnas.
konfliqtis Semdgomi konteqstis msgavsad, bevr ganviTarebad qveyanaSi
arasaxelmwifoebrivi
struqturebi
usafrTxoebisa
da
marTlmsajulebis
mniSvnelovani
wyaroebi
xdebian
da
kveTen
formalur saxelmwifo sistemebs. es SesaZloa moicavdes tradiciul
sasamarTloebs, arasamarTlebriv momsaxurebasa da adgilobrivi
48
genderisa da usafrTxoebis seqtoris reformis saxelmZRvanelo
Tavdacvis danayofebs. samoqalaqo sazogadoebriv organizaciebs,
romlebic adgilobriv doneze moqmedeben, mniSvnelovani rolis
Sesruleba SeuZliaT maTi qmedebebis zedamxedvelobisaTvis da maTi
usafrTxoebis seqtoris reformis processa Tu saerTaSoriso
daxmarebis programebSi CarTulobis advokaciis mizniT. ufro
konkretulad, aqcenti unda gakeTdes uflebamosilebis marTvaze,
momsaxurebis
miwodebasa
da
maTi,
rogorc
konfliqtis
araZaladobrivad gadaWris meqanizmis legitimurobaze qalebisa da
mamakacebis TvalSi. es gansakuTrebiT mniSvnelovani xdeva, vinaidan
ganviTarebadi qveynebis umetesoba ver axerxebs profesionaluri
ganaTlebis mqone iuristebis finansur uzrunvelyofas. garda amisa,
zog adgilas policia SesaZloa ar iyos sakmarisad warmodgenili
resursebis naklebobis an usafrTxoebis maRali donis gamo.
!! genderuli sakiTxebis CarTvis SesaZleblobebi da miTiTebebi
-
Tu
mocemul
konteqstSi
ar
arsebobs
arasamTavrobo
organizaciebTan
TanamSromlobis
ofisi,
samTavrobo
struqturebTan advokacia gaswieT yvelaze mwvave problemebis
gaxmovanebis mizniT (ix. CanarTi 14). darwmundiT, rom am procesSi
gaTvaliswinebulia
genderuli
sakiTxebi
da
rom
qalTa
organizaciebi
aseve
CarTulebi
arian
arasamTavrobo
organizaciebTan urTierTobis ofisis saqmianobaSi.
-
mxolod usafrTxoebis seqtoris instituciuri ganviTarebis garda
gare mxareebma mxari unda dauWiron samoqalaqo sazogadoebrivi
organizaciebis, maT Soris qalTa organizaciebis SesaZleblobebis
gaZlierebas.
-
samoqalaqo sazogadoebrivma organizaciebma unda Seafason, Tu
ramdenad axdenen iseTi arasaxelmwifoebrivi mxareebi, rogorebic
arian xelmZRvanelebi da kerZo usafrTxoebis kompaniebi, rogor
axorcieleben usafrTxoebasa da marTlmsajulebas, ramdenad
legitimuria maTi qmedeba da rogori xarisxisaa miwodebuli
momsaxureba.
saWiroa
informaciis
mogrovebis
procesSi
genderulad sensitiuri meTodebis gamoyeneba.
-
Tu saWiro da mizanSewonilia, moaxdineT SeiaraRebuli Zalebis
Semcirebis advokacia da warmoadgineT genderuli sakiTxebi,
romelic gaafarToebs debatebs usafrTxoebis procesebis Sesaxeb.
49
genderisa da usafrTxoebis seqtoris reformis saxelmZRvanelo
5.2. ganviTarebuli qveynebi
demokratiuli mmarTvelobis mqone ganviTarebul qveynebSi samoqalaqo
sazogadoebriv organizaciebs aseve SeuZliaT zedamxedvelobis rolis
Sesruleba, gansakuTrebiT ki
genderuli sakiTxebis irgvliv. amis
miRweva SesaZlebelia iseT debatebSi monawileobiT, sadac ganixileba,
Tu ra unda Sediodes erovnul usafrTxoebaSi; rogor xdeba
usafrTxoebisa da marTlmsajulebis momsxurebis miwodeba qalebisa
da mamakacebisaTvis; qalebisa da mamakacebis Tanasworobis gaZliereba
usafrTxoebis seqtoris dawesebulebebisaTvis. zogierT SemTxvevaSi
SesaZloa ufro mizanSewonili iyos iseTi sakiTxebis ganxilva, Tu ra
zegavlena
aqvs
samxedro
Zalebze
daxarjul
didi
odenobis
dafinansebas sxva seqtorebze, magaliTad, jandacvasa Tu ganaTlebaze,
romelic ase mniSvnelovania adamianebis usafrTxoebisaTvis.
usafrTxoebis Zalebis restruqturizaciis an institucionaluri
reformebis strategiul procesSi genderuli sakiTxebis CarTva
aramxolod politikis SemuSavebisa da ganxorcielebis procesSi
qalebisa da mamakacebs Soris Tanasworobas uzrunvelyofs. igi
mniSvnelovnad afarToebs ganxilvas erovnuli usafrTxoebis Sesaxeb
da amgvarad moicavs mTavrobisa da erovnuli usafrTxoebis sabWos
gare pirebis mosazrebebsac. samxreT afrikis Tavdacvis TeTri
dokumentisa da sxva usafrTxoebasTan dakavSirebuli politikis
Camoyalibeba erTgvari magaliTia, sadac samoqalaqo sazogadoebis
warmoamdgenlebi genderuli sakiTxebisa da Tavdacvis sferos
eqspertebad gvevlinebodnen.
ix. erovnuli usafrTxoebis
politikis Seqmna da genderi
maT mier warmodgenili mosaxleobidan gamomdinare, samoqalaqo
sazogadoebrivi
organizaciebs
kargad
SeuZliaT
erovnuli
usafrTxoebis debatebze zegavlenis moxdeba adamianebis yoveldRiuri
realobis asaxviT, xolo SemdgomSi gadawyvetilebis mimRebTaTvis
mniSvnelovani arxis rols asruleben. maT aseve SeuZliaT gamoxaton
im qalebis saTqmeli, romlebic xSirad ver erTvebian usafrTxoebis
seqtoris politikis debatebis formalur procesSi. da bolos, unda
aRiniSnos, rom ganviTarebuli qveynebis donori organizaciebi
rCevebiTa da teqnikuri codniT uzrunvelyofen iseT qveynebs,
rolebic usafrTxoebis seqtoris reformirebis procesSi imyofebian.
maT mniSvnelovani roli da pasuxismgebloba ekisrebaT programebSi
samoqalaqo sazogadoebrivi zedamxedvelobis genderuli aspeqtebis
CasarTavad. saerTaSoriso organizaciebs aseve SeuZliaT daxmareba
50
genderisa da usafrTxoebis seqtoris reformis saxelmZRvanelo
gaswion usafrTxoebis seqtoris zedamxedvelobisa da donorebisaTvis
usafrTxoebis seqtoris reformasTan dakavSirebul dRis wesrigSi
Sesabamisi mosazrebebis miwodebiT.
CanarTi 15. usafrTxoebis seqtoris reforma samxreT afrikaSi –
genderuli sakiTxebis CarTva aparteidulidan demokratiul sistemaze
gadasvlis dros
samxreT afrikis demokratiul wyobaze gadasvla gviCvenebs, Tu rogor
moxda Tavdacvis procesis transformacia xelsayreli politikuri
garemosa da politikuri speqtris masStabiT qalebis organizebiT,
aseve TviT usafrTxoebis Zalebis mier ufro farTo da inkluziuri
procesebis ganxorcielebiT. am procesidan ramdenime ZiriTadi
gakveTilis miReba SeiZleba, romelmac pirdapiri zegavlena moaxdina
politikis cvlilebis procesze:
1. samxreT afrika usafrTxoebis seqtoris Cveulebrivi reformis
farglebs gascda da mosaxleobasTan konsultaciebi gaiara
usafrTxoebis seqtoris Sesaxeb, xolo adamianis usafrTxoeba da
ganviTareba misi erovnuli usafrTxoebis CarCos centrSi
ganaTavsa.
2. gansxvavebuli Sexedulebebisa da Rirebulebebis mqone sxvasxva
rasis qalebi erTad ayalibebdnen xedvasa da process, romliTac
adamianebis usafrTxoeba saxelmwifos prioriteti gaxda.
3. mTeli
politikuri
speqtris
warmomadgenelma
qalebma
erToblivad moaxerxes 50% warmomadgenlobis moTxovna 1994
wlis arCevnebisaTvis da parlamentSi adgilebis 28% miiRes.
isini
kvlavac
xels
uwyoben
mosaxleobis
monawileobas
politikis Camoyalibebis proceSi da adamianebis usafrTxoebis
yvelaze Zlieri damcvelebi arian.
4. usafrTxoebis dawesebulebebSi aRiaebulia, rom qalebi:
a. programis
dagegmvisa
da
ganxorcielebis
mniSvnelovani perspeqtivis Semomtanebi arian.
procesSi
b. rogorc usafrTxoebis zalebis wevrebs, dadebiTi zegavlena
aqvT.
c. mSvidobisa
da
usafrTxoebis
mniSvnelovan rols TamaSoben.
aRmSeneblobis
procesSi
5. usafrTxoebis seqtoris transformacia arasruli iqneboda, Tu
ar moxdeboda instituciuri kulturis cvlileba. genderuli
diskriminaciis, rogorc rasobrivi diskriminaciis gadalaxva
transformaciis umTavresi indikatoria.
51
genderisa da usafrTxoebis seqtoris reformis saxelmZRvanelo
!! genderuli sakiTxebis CarTvis SesaZleblobebi da miTiTebebi
-
xeli
SeuwyveT
`erovnuli
farTomasStabiani debatebis
genderuli Zaladobis kuTxiT.
usafrTxoebis”
cnebis
Sesaxeb
Camoyalibebas, gansakuTrebiT ki
-
gaxsovdeT da mzad iyaviT Sesabamisad imoqmedoT im SemTxvevaSi,
Tu politika, maT Soris erovnuli usafrTxoebis politika,
Seicvleba da daiwyeba misi sajarod ganxilva.
-
iTanamSromleT donor organizaciebTan da gauwieT monitoringi,
raTa usafrTxoebis seqtoris reformis mxardaWeris procesi
genderulad
sensitiuri
iyos
da
moicavdes
samoqalaqo
sazogadoebriv zedamxedvelobas.
-
SesaZleblobebis ganviTarebis iniciativebiTa da sxva saxiT
daexmareT sxva qveynis samoqalaqo sazogadoebriv organizaciebis,
maT Soris qalTa organizaciebs, romelTac surT usafrTxoebis
seqtoris zedamxedvelobis unarebis gaZliereba.
-
gamoiyeneT
arsebuli
meqanizmebi
usafrTxoebis
seqtorisgan
efeqturi
zedamxedvelobis
gansaxorcieleblad
saWiro
informaciis misaRebad.
52