Sprochkurs Oa`s, zboa, drai...bersntolerisch!
Transcript
Sprochkurs Oa`s, zboa, drai...bersntolerisch!
Oa’s, zboa, drai...bersntolerisch! Sprochkurs Teresa Battisti Lorenza Groff Daniela Petri Anderle Stimmen: Massimo Iobstraibizer, Barbara Laner, Cristina Moltrer, Luca Moltrer, Maurizio Paoli, Ingrid Petri Anderle Pilder: Jvonne Bort Grafik, layout, saitn zòmmstell ont druck: Lineagrafica Bertelli Editori – Trento Disk zòmmstellt va: Studio 33 – Trento Uniterstitzt va: REGIONE AUTONOMA TRENTINO-ALTO ADIGE AUTONOME REGION TRENTINO-SÜDTIROL REGION AUTONÓMA TRENTIN-SÜDTIROL © Istituto culturale mòcheno/Bersntoler Kulturinstitut, 2012 ISBN: 978-88-906895-0-5 Earste tritt Earste trèff DE ROSINA 1) STELL DE VOUR - I pin de/der … - I hòn … jor - I pin va … 2) LISN cd. 1 I pin de Rosina ont i pin va Palai. I hòn sèsk jor ont i pin gahairatet. Der mai’ mònn hoast Bepo, er ist vinf jor elter abia miar. Ber hom secks kinder, a piabl ont vinf diarndler. De insern kinder hoasn: Rudolf, Katerina, Maria, Rita, Agnese ont Amabile. Der eltest ist der Rudolf. Er hòt òchtontzboa’sk jor. De jingest ist de Amabile. Sie hòt nai’zen jor. 19 Earste tritt Earste trèff I òrbet en mai’ hoff. I hòn zbelf kia, drai schbai’, òcht hennen, an hu’, sim kunei ont oa’dlef schof. Ver za guarnarn òlla de doin vicher prauch e an schouber heib ont s ist being en sèll as en summer pet en mai’ mònn ont pet de mai’na kinder ma’n ber vil bisn, en Vlarotz, en Palai ont en Garait aa. 20 Earste tritt Earste trèff En summer viar ber de kia ont de schbai’ asn pèrg, asou hom ber minder òrbet za tea’ en stòll. Pet de milch van kia mòch e schmòlz ont kas. Pet en vlaisch van schbai’ mòch e luganege ont spèck. 21 Earste tritt Earste trèff Der mai’ mònn ist an krumer. Er geat ouber Poazn ont verkaft lailecher, pelster, madròzn, stoff ont asou bos. De mai’na kinder òrbetn òlla do en Tol. Der Rudolf ist an mauerer, de Katerina putzt s gamoa’haus, de Maria òrbetet en a boteig, de Rita learnt en kindergòrtn, de Agnese òrbetet en de post ont de Amabile ist a schnaideren. I hòn zboa schbestern ont an pruader aa. De Erna lep pet ins òndra en haus. De Pia ont der Nesto sai’ peada gahairatet ont de lem aus en Tol, oa’na ka Persn ont der ònder ka Trea’t. 3) BOS HÒST VERSTÒNNEN? 22 Earste tritt 4) Earste trèff LISN ONT PROBIAR ZA SONG NO cd. 2 I pin de Rosina ont i pin va Palai. I hòn sèsk jor ont i pin gahairatet. Der mai’ mònn hoast Bepo. Ber hom secks kinder, a piabl ont vinf diarndler. I òrbet en mai’ hoff. I hòn zboa schbestern ont an pruader aa. 5) PROBIAR ZA GEM OMPORT De Rosina ist an mònn. jo na De Rosina lep en Vlarotz. jo na De kinder va de Rosina sai’ secksa. jo na De Rosina òrbetet aus en Tol. jo na Der mònn va de Rosina ist an krumer. jo na En stòll de Rosina hòt kia, schbai’, hennen, ha’, kunei ont schof. jo na De Rosina pet de milch mòcht kas ont schmòlz. jo na Der pruader va de Rosina hoast Nesto. jo na 6) SUACH EN TÈCKST DE SÒTZN AS LEARNEN ZA STELLN SE VOUR ONT UNTERSTRAICH SA I pin de Rosina ont i pin va Palai. I hòn sèsk jor ont i pin gahairatet. Der mai’ mònn hoast Bepo. Ber hom secks kinder, a piabl ont vinf diarndler. I òrbet en mai’ hoff. I hòn zboa schbestern ont an pruader aa. 23 Earste tritt Earste trèff 7) PROBIAR ZA STELLN DE VOUR 8) PROBIAR ZA STELLN VOUR DER DAI’ KAMARÒTT 9) SPIL ANISOR _______________________ NÒMN _______________________ DERKIN _______________________ RATAIHGAET _______________________ TIARAG _______________________ FFOH _______________________ CHOFS _______________________ ILCHM _______________________ AIK _______________________ AILAP _______________________ NNENHE _______________________ ROJ _______________________ ROTZVLA _______________________ 24 Earste tritt Earste trèff 10) SCHRAIB DRINN DE BEIRTER 1 MÒNN 2 FAMILIA BAIB 3 PRUADER 4 5 6 SCHBESTER ELTERN 7 NONO MOA’M 11) TOALT ENK AU EN GRUPPN. PROBIART ZA VOURSTELLN DE LAIT AS SAI’ DRAU EN DOI PILT 25 Earste tritt Earste trèff GRAMMATIK DER DETERMINATIF ARTIKL nominatif mònnlech baiblech neutral plural der de s de DER UNDETERMINATIF ARTIKL mònnlech baiblech neutral an a(an) a(an) nominatif I pin der mònn I pin an mònn I pin de mama I pin a mama I pin s baib I pin a baib S HILFVÈRB HOM SINGOLAR PLURAL 1. mentsch i hòn biar hom 2. mentsch du hòst ir hòt 3. mentsch er hòt sei hom SINGOLAR PLURAL 1. mentsch i pin biar sai’ 2. mentsch du pist ir sait 3. mentsch er ist sei sai’ SAI’ 26 Earste tritt 12) Earste trèff SUACH DE BEIRTER VAN EARSTE TRÈFF: DER DETERMINATIF ARTIKL, DER PLURAL, DER DIMINUTIF, DER UNDETERMINATIF ARTIKL ONT SCHRAIB SA DRINN DER DETERMINATIF DER SINGOLAR PLURAL ARTIKL DIMINUTIF UNDETERMINATIF ARTIKL mònn pua diarn kinn schbester schnaider gamoa’ tol boteig krumer hoff 27 Earste tritt Earste trèff GRAMMATIK DER POSSESSIF ADJEKTIF NO EN DETERMINATIF ARTIKL Singolar mai’ dai’ sai’ inger/inser enker sai’ Plural mai’n(a) dai’n(a) sai’n(a) ingern /insern enkern sai’n(a) PAISPILN Der mai’ tata ont de mai’ mama S mai’ pett De mai’n(a) lait Der dai’ muschat De dai’ maus S dai’ deckl S inger haus De inger moa’m Der enker òcker De enkern kia S sai’ stickl va turt De sai’n(a) hennen 28 Earste tritt Earste trèff 13) PINT ZÒMM De mai’ mama Der mai’ hintl S dai’ haus S inger pett S enker mònn Der dai’ rock De sai’ piacher De sai’na auto Der inger ur De mai’na kinder 14) SCHRAIB BOS AS DE HÒST ZÒMMPUNTN _________________________________________________________________ _________________________________________________________________ _________________________________________________________________ _________________________________________________________________ _________________________________________________________________ _________________________________________________________________ _________________________________________________________________ _________________________________________________________________ _________________________________________________________________ _________________________________________________________________ _________________________________________________________________ 29 Earste tritt Earste trèff 15) VILL AUS DE SÒTZN 1 De _______ kòtz hoast Toby. 2 De __________ hent sai’ groas. 3 Bail as i pin kloa’ gaben de __________ mama hòt mer òlbe kein: “Basch der de hent vour za èssn!” 4 Gester de ________ moa’m ist gòngen ka Persn ont de hòt kaft an schouber zaig za leing u’ ver de ________ kinder. 5 Morng ist der gepurtsto van ______ nef. I boas nèt bos i schell en schenken. 30 Earste tritt Earste trèff GRAMMATIK VIRM ZA GRIASN Guat morng Vreala Bol au Eihlà Salve Guata nòcht As an ònders vòrt Ber sechen ens Ber hearn ens Stea’ / Steat mer guat Guat kemmen Grias de / enk DE ZEILN 0 null 10 zeichen 20 zboa’sk 30 draisk 1 oa’s 11 oa’dlef 21 oa’sontzboa’sk 40 viarsk 2 zboa 12 zbelf 22 zboaontzboa’sk 50 visk 3 drai 13 draizen 23 draiontzboa’sk 60 sèsk 4 viar 14 viarzen 24 viarontzboa’sk 70 simsk 5 vinf 15 vinfzen 25 vinfontzboa’sk 80 òchsk 6 secks 16 sèchzen 26 secksontzboa’sk 90 nai’sk 7 sim 17 simzen 27 simontzboa’sk 100 hundert 8 òcht 18 òchtzen 28 òchtontzboa’sk 1000 tausnt 9 nai’n 19 nai’zen 29 nai’nontzboa’sk 31