Rumantsch puter
Transcript
Rumantsch puter
Bündner Mittelschulen Fach: Rumantsch puter Aufnahmeprüfung 2006 Name: _________________________ 4. FMS/HMS Prüfungsort: _________________________ Gruppe: _________________________ Punkte: _______ Legia il text seguaint e prouva da l’incleger in tuot ils detagls! Ad Ardez do que ün «Supermodel» Arno Galmarini es Ford-Supermodel DA MARTINA FONTANA / ANR 1 D’incuort ho survgnieu Arno Galmarini dad Ardez il titel da «Ford-Supermodel». Il 2 giuven indigen ho fat cun quist titel ün grand pass in direcziun da la carriera da 3 models renumnos ed in direcziun da sieu grand giavüsch: da lavurer tal film u fer da 4 producent. Arno Galmarini dad Ardez ho 22 ans e viva daspö sieu 15evel anniversari 5 ad Ardez. Sia scolaziun ho’l fat i’l Institut Otalpin a Ftan, inua ch’el ho frequento il 6 gimnasi illa classa da sport. Uossa stüdgia il giuven Engiadinais scienza da 7 publicistica a l’Universited da Turich. Sieus hobis sun ir cul snowboard, fer film e fer 8 sport. Avaunt circa duos ans ho lavuro Arno Galmarini scu impiego a temp parziel tar 9 “Tehiya Nydegger” i’l restorant «Curry and Chai» a Scuol. Ella, chi ho lavuro divers 10 ans scu model professiunel sün livel naziunel ed internaziunel, ho eir do il tschögn al 11 giuven indigen da pruver da fer carriera scu model. «Eau nu d’he penso bger – d’he 12 simplamaing dit da schi e m’he preschanto tar ün fotograf a Turich», s’algorda Arno 13 Galmarini. Cha quel hegia fat fotografias dad el e las hegia preschantedas a 14 l’agentura da models «Visage». «Cur ch’eau d’he clappo ün contrat da quell’ 15 agentura, suni sto be stut», ho’l dit. Ch’el saja nempe – cun sieus 180 cm grandezza 16 – bod ün pô pitschen per fer da model, ho’l mangio. Insomma: La carriera da model 17 ho cumanzo e las incumbenzas cha Arno Galmarini ho clappo sun dvantedas adüna 18 pü numerusas e megldras. «Düraunt quista sted d’heja alura eir clappo incumbensas 19 per fer da model sün passarellas. Que m’ho fat grand plaschair – es però ün fat chi’m 20 fo ster stut aunch’ hoz», ho’l dit. 21 22 «Cu ch’eau sun gnieu al titel da ‘Ford-Supermodel’ es ün’ istorgia ün pô curiusa», ho 23 dit il giuven model dad Ardez. Cha l’agentura «Visage» lavura insembel cun 24 l’agentura «Ford» da New York chi ho organiso la concurrenza internaziunela. 25 «Cumbain ch’eau nu d’eira il prüm fich fascino dal motto ‘eau vuless gugent dvanter 26 Supermodel’ – m’ho mieu agent pudieu persvader da piglier part a la concurrenza», 27 ho dit Arno Galmarini. Cha quel hegia managio cha la partecipaziun a quista 28 concurrenza saja üna buna plattafuorma per gnir a cugnuoscher a fotografs e 29 revistas ed agenturas internaziunelas. «Eau d’he piglio part e sun baincumel rivo i’l 30 finel», ho dit Arno uzand las spedlas e cun üna vista rianteda. Ch’el hegia gieu ün 31 gaudi e mez dad esser rivo uschè inavaunt e cha la surpraisa dad esser gnieu 32 tschernieu a la fin scu il «Ford-Supermodel of Switzerland» l’hegia fat ster 33 stutischem. «Tar la concurrenza dad homens s’hegia pudieu guadagner ün contrat 34 cun l’agentura Ford», ho declaro Galmarini, «ma quel contrat d’heja già… uschè cha 35 in quel reguard nu s’ho müdo bger per me.» 36 37 Il titel cha Arno Galmarini ho clappo tar la concurrenza da Ford al fo impreschiun 38 perque cha que l’es gnieu consciaint dad esser listess “ün model chi vela qualchosa”. 39 «Eau sun cuntaint cha mia carriera scu model cuntinua e ch’eau dvaint adüna pü 40 renumno e respetto», ho’l dit. Cha’l rimbomb zieva esser gnieu elet scu Ford- 41 Supermodel saja sto enorm: «Eau d’he clappo differentas incumbenzas 42 importantas», ho’l declaro. Impustüt il fat ch’el possa fer üna campagna da 43 propaganda per Bruno Banani al fatscha grand plaschair. Arno Galmarini es però 44 consciaint cha la carriera da model as basa sün ün – per uschè dir – fuonz da vaider. 45 «Eau se cha quista carriera po ir a fin d’ün mumaint a l’oter», ho’l dit. Cha que nu 46 saja per el però üngün problem: «Eau nu sun mê sto fixo a la carriera da model – e 47 perque pigl eau quista part da mia vita uschè scu ch’ella vain!» 48 49 Scu cha Arno Galmarini ho declaro, s’hegia el fat bgers impissamaints a reguard il 50 stüdi ch’el ho cumanzo be quist utuon. «Impustüt il fat cha mia agentura am voul 51 trametter a lavurer sün palcs internaziunels m’ho bain do fermamaing da stüdger», 52 ho’l dit. Cha intaunt cha la cumbinaziun stüdi/model saja pussibla, nu vöglia’l però 53 speculer – ch’el vöglia insomma cuntinuer culla scolaziun. «Ir cull’ assa am 54 fascinescha aunch’ adüna – però già l’an passo d’heja schmiss da fer cuorsas», ho’l 55 dit. Ch’el hegia trat quista decisiun, causa ch’el s’hegia miss otras prioriteds per sieu 56 avegnir. Il sömmi dad Arno Galmarini es da clapper üna plazza illa branscha da films 57 u perfin da pudair fer da producent. «Però: Eau sun que ch’eau sun! … e que ch’eau 58 sun, sun eau be grazcha al grandius sustegn da mieus genituors, da mia agentura e 59 da tuot quellas persunas chi haun adüna cret in me e chi m’haun sustgnieu in tuottas 60 manieras», ho’l managio. Che chi capita in avegnir es tenor el auncha scrit aint illas 61 stailas. «Ed eau vzaro alura bain che chi capita cun me e cun mieu avegnir», ho’l dit 62 riand. Da: La Quotidiana dals 7 december 2005 1. DUMANDAS DAVART IL TEXT Respuonda uschè exact scu pussibel ed in frasas cumplettas a las dumandas seguaintas chi staun in connex cul text cha tü hest let. A reguard ils puncts: üna chosa / ün argumaint do ün punct Incletta dal text 1. Che böts professiunels ho Arno Galmarini per l’avegnir? (2p) ___________________________________________________________________ ___________________________________________________________________ ___________________________________________________________________ 2. Che lavura Arno Galmarini acutuelmaing? (2p) ___________________________________________________________________ ___________________________________________________________________ ___________________________________________________________________ 3. Cu è’l rivo al spleen, a l’ideja da fer da model? (1p) ___________________________________________________________________ ___________________________________________________________________ ___________________________________________________________________ 4. Descriva las differentas staziuns da l’ideja iniziela fin a l’esser model. (2p) ___________________________________________________________________ ___________________________________________________________________ ___________________________________________________________________ 5. Nomna üna pretaisa chi vain fatta, tenor il text, ad ün futur model. (1p) ___________________________________________________________________ ___________________________________________________________________ ___________________________________________________________________ 6. Che valur ho il titel da “Ford-Supermodel” per Arno Galmarini? (1p) ___________________________________________________________________ ___________________________________________________________________ ___________________________________________________________________ 7. Che sustegn as drouva, tenor A. Galmarini, per fer da model? (1p) ___________________________________________________________________ ___________________________________________________________________ ___________________________________________________________________ 8. “…es ün’istorgia ün pô curiusa. …” (lingia 22) Da che istoria as tratta que? Perche è’la ün pô curiusa? (2p) ___________________________________________________________________ ___________________________________________________________________ ___________________________________________________________________ 9. Che pissers ho A. Galmarini a reguard la cumbinaziun stüdi e lavurer scu model? (1p) ___________________________________________________________________ ___________________________________________________________________ ___________________________________________________________________ 10. Che qualiteds, che criteris stuvess accumplir ün model? (2p) ___________________________________________________________________ ___________________________________________________________________ ___________________________________________________________________ 11. Che impraisas, affers u butias (ultra quella da la moda) profitan da models tenor tia opiniun? Nomna 3 pussibilteds! (3p) ___________________________________________________________________ ___________________________________________________________________ ___________________________________________________________________ ___________________________________________________________________ 12. Cura es ün umaun bel? Argumainta tia resposta cun 4 criteris persunels! (2p) ___________________________________________________________________ ___________________________________________________________________ ___________________________________________________________________ ___________________________________________________________________ Totel (20p) Commentar “La carriera da model as basa sün ün fuonz da vaider.” (44) Che prievels porta la carriera da model? Argumainta tia pusiziun cun almain 10 – 12 frasas correctas e bain formuledas! ___________________________________________________________________ ___________________________________________________________________ ___________________________________________________________________ ___________________________________________________________________ ___________________________________________________________________ ___________________________________________________________________ ___________________________________________________________________ ___________________________________________________________________ ___________________________________________________________________ ___________________________________________________________________ ___________________________________________________________________ ___________________________________________________________________ ___________________________________________________________________ ___________________________________________________________________ ___________________________________________________________________ ___________________________________________________________________ ___________________________________________________________________ ___________________________________________________________________ ___________________________________________________________________ ___________________________________________________________________ ___________________________________________________________________ Totel ( 15 p) 2. S-chazi da pleds Uossa seguan dumandas dal vocabulari. La cifra traunter parantesas correspuonda a las lingias dal text. Sinonims Indichescha per ils seguaints pleds ün sinonim (pled cun listessa significaziun, listessa spezcha): Exaimpel: meger – stigl; rögner – marmugner 1. clapper (14) _________________________________ 2. frequenter (5) _________________________________ 3. l’incumbenza (17) _________________________________ 4. capiter (61) _________________________________ 5. gnir consciaint (38) _________________________________ ( 2,5 p) Antonims Indichescha per ils seguaints pleds ün antonim (ün cuntrari, listessa spezcha): Exaimpels: grand – pitschen, impizzer – stüzzer 1. indigen (11) _________________________________ 2. fasciner (54) _________________________________ 3. producent (57) _________________________________ 4. professiunel (10) _________________________________ 5. il plaschair (43) _________________________________ 2,5 p) Explicaziuns da pleds Declera cun egens pleds las seguaintas expressiuns chi cumperan i’l text: 1. parziel (8) _______________________________________ _______________________________________ 2. tsachögn (10) _______________________________________ _______________________________________ 3. la branscha (56) _______________________________________ _______________________________________ 4. il motto (25) _______________________________________ _______________________________________ 5. il gaudi (31) _______________________________________ _______________________________________ (5p) 3. Grammatica Discuors direct – discuors in direct Transfuorma ils seguaints discuors directs in discuors indirects. Drouva ils listess temps scu illa frasa da basa! 1. Arno ho managio: «Eau sun cuntaint cha mia carriera cuntinua.» (1,5p) ___________________________________________________________________ ___________________________________________________________________ 2. Arno Galmarini ho quinto: «Cumbain cha’l motto nu'm fascinescha, am voul mieu agent persvader da piglier part.» (2p) ___________________________________________________________________ ___________________________________________________________________ 3. Arno s’ho dit: «Eau se cha quista carriera po ir a fin, perque pigl eau quista part da mia vita uschè scu ch’ella vain.» (2,5p) ___________________________________________________________________ ___________________________________________________________________ 4. Ella ho dit ad Arno: «Tü vzarost che chi capita cun tieu avegnir!» (1,5p) ___________________________________________________________________ ___________________________________________________________________ 5. L’agentura l’ho cusglio: «Preschainta’t sün palcs internaziunels!» (0,5p) ___________________________________________________________________ ___________________________________________________________________ 6. Arno ho dumando: «Do que minch’ an la pussibilted da’s parteciper a la concurrenza?» (1p) ___________________________________________________________________ ___________________________________________________________________ (9p) Transfurmaziun da pleds Transfuorma ils pleds seguaints illa spezcha da pleds dumandeda. Indichescha ün’ unica fuorma! Exaimpel: disegner (substantiv) il disegn 1. imprometter SUBSTANTIV: ______________________________ 2. partecipaziun VERB: ______________________________ 3. simpel VERB: ______________________________ 4. scienza ADJECTIV: ______________________________ 5. consciaint SUBSTANTIV: ______________________________ 6. crajer ADJECTIV: ______________________________ (6p) Metter al passo Transpuona il text seguaint i’l passo e scriva la fuorma verbela correcta dals verbs suottastrichos: Zieva il prüm bal chaunta__________________ tuot la maiseda. Tumasch stu __________________ guarder vi aint per Violanda. Ella es__________________ auncha pü bella, ella ho__________________ ögls scu pü grands, e cur ch’ella passa__________________ our per güder a gnir aint cul cafè, schi vezza__________________ el ch’ella chamina__________________ oter cu avaunt, pü liger, pü bain, e ch’ella ho__________________ bellas chammas brünas, glischas, scu quella vouta sper la funtauna. Ma Tumasch nu balla__________________ pü cun ella quella saira. Ad haun__________________ listess töch per ir a chesa, Tumasch e las trais mattas. Las duos amias da Violanda as daun__________________ üna chanduneda, dadour porta, e passan__________________ avaunt. Ad es__________________ uschè s-chür cha nu’s vezza__________________ la via, a’s stu__________________ guarder insü per nun ir aint per las chesas. A Tumasch pera__________________ minchataunt cha quella giassa pü clera gess in crusch, cusü. El piglia__________________ a Violanda pel bratsch. Ün mumaintin nu diane__________________ pü ünguotta. Pür tar la chatuneda as volva__________________ ella no vers el e disch__________________: «Tumasch, sest, eau d’he fat da plufra, quella vouta, aint il god.» C. Biert; La müdada, p. 351 – 352 (10p) Traducziun Tradüa las frasas in ün bun rumauntsch! 1. Ich habe das aus Liebe zu dir gemacht. (3p) ___________________________________________________________________ ___________________________________________________________________ 2. Ich habe heute Abend kein Sackgeld mitgenommen. (3p) ___________________________________________________________________ ___________________________________________________________________ 3. Sie leidet an einer schlimmen Krankheit und ist trotzdem zu allen Leuten freundlich. (3p) ___________________________________________________________________ ___________________________________________________________________ 4. Ich freue mich auf die Sommerferien. (3p) ___________________________________________________________________ ___________________________________________________________________ 5. Bei diesem Wetter geht er nicht an die Arbeit. (3p) ___________________________________________________________________ ___________________________________________________________________ totel (15p) 4. Ortografia In seguit chattast frasas chi cuntegnan fals d’ortografia. In tuot ho que 10 fals. Üna frasa po cuntgnair püs fals, ma a po eir der il cas ch’üna frasa nun ho üngüns fals. Suottastricha il fal e corregia'l. Attenziun! Tü suos-chast be correger fals d’ortografia, dimena nu rimplazzer ün pled cun ün oter! Exaimpel: Quella preschantaziun ho lö in dezember Æ 1. Quel arandschamaint es sto ün success. 2. Ils frances viven in Frauntscha. 3. Mieus fradgliunzs haun minchataunt dispütta. 4. Il rumauntsch dvainta adüna pü internatiunel. 5. Martina es steda a fer üna spassageda. 6. Eau sun perschvas da mieu agir. 7. Num dir da quistas sfüflas. 8. Ellas saun que già da dalönch innò. 9. Do'm il program! 10. Nos club ho commembers fich cumpetents. 11. Tü’m est ün bel feger, che dischuordn cha tü hest fat! december ( 10p) ( + 5 p ‘commentar’)