Lista - Michele Cometa

Transcript

Lista - Michele Cometa
Lista dei fossili dell'evoluzione dell'uomo
1
Lista dei fossili dell'evoluzione dell'uomo
Lista di alcuni dei più importanti ritrovamenti di fossili di ominidi relativi all'evoluzione dell'Uomo.[1] Una tale lista
è sempre necessariamente incompleta e soggetta a continui aggiornamenti.
I fossili sono disposti in ordine cronologico crescente in base all'età attribuita, ottenuta da stime derivanti dalla
datazione al radiocarbonio o da altre valutazioni. I nome delle specie elencate sono quelli con cui sono più
comunemente conosciuti; nei casi in cui non c'è un unanime consenso sulla definizione, vengono riportate le
designazioni alternative.
Non tutti i fossili possono essere considerati come diretti antenati dell'Homo sapiens, ma sono comunque passi
importanti nello studio della linea evolutiva che ha portato alla fine all'uomo moderno.
Più di 6 milioni di anni
Immagine
Nome
Età
Specie
Data
della
scoperta
Luogo del
ritrovamento
Scoperto da
45 Ma
Eosimias sinensis
1985
Cina
Lin Yipu
>31 Ma
Aegyptopithecus
zeuxis
1941
Egitto
Elwyn Simons
Proconsul africanus KNM RU 7290
image at
Skulls Unlimited
[4]
18 Ma
Proconsul
africanus
1948
Kenya
Mary Leakey
Image
KNM WK
16999
16-18 Ma
Afropithecus
turkanensis
1986
Kenya
Richard Leakey
Image
KNM WK
16950
16-18 Ma
Turkanapithecus
kalakolensis
1986
Kenya
Richard Leakey
GSP 15000
10.5-12.5
Ma
Sivapithecus
indicus
1979
Pakistan
D. Pilbeam e S. M. Ibrahim Shah
IGF 11778
8 Ma
Oreopithecus
bambolii
1872
Italia
Paul Gervais
IVPP PA644
8 Ma
Lufengpithecus
lufengensis
1978
Cina
Eosimias sinensis
[2]
image
Aegyptopithecus
zeuxis
image at
Skulls Unlimited
[3]
Image
DPC 2803
Lista dei fossili dell'evoluzione dell'uomo
TM 266
(Toumai)
7 Ma
BAR 1000'00
6 Ma
Millennium man
2
Sahelanthropus
tchadensis
2001
Ciad
Michel Brunet, Alain Beauvilain, Fanone
Gongdibe, Mahamat Adoum e Ahounta
[5]
Djimdoumalbaye.
Orrorin tugenensis
2000
Kenya
Martin Pickford, Kiptalam Cheboi,
Dominique Gommery, Pierre Mein,
Brigitte Senut.
Tra 6 e 4 milioni di anni
Immagine
Nome
Età
Specie
Ardipithecus kadabba
5.5 Ma
2000
Scoperto da
Awash, Etiopia
Yohannes Haile-Selassie
Australopithecus anamensis 1967
Kenya
Arnold Lewis
KNM-TH 13150 5.25-4.15 Ma Australopithecus anamensis 1984
Kenya
Kiptalam Cheboi
Ardi
4.4 Ma
Ardipithecus ramidus
Awash, Etiopia
Tim White
KNM-KP 271
4 Ma
Australopithecus anamensis 1965
Kenya
Bryan Patterson
KNM-LT 329
5.6 Ma
Data
Luogo del ritrovamento
della scoperta
1992
[][6]
[]
[]
Tra 4 e 3 milioni di anni
Immagine
Laetoli
footprint
image at
Modern Human
[7]
Origins
Nome
Laetoli
Specie
Data
della scoperta
Luogo del
ritrovamento
Scoperto da
3.7 Ma
ominide bipede
1976
Tanzania
Mary Leakey
3.6 - 3.8
Ma
Australopithecus afarensis
1974
Tanzania
Mary Leakey
KNM WT 40000
3.5 Ma
Kenyanthropus platyops
1999
Kenya
Justus Erus
Stw 573 (Little
foot)
3.3 Ma
Australopithecus ?
1994
Sudafrica
Ronald J. Clarke
LH 4
LH 4
image at
Modern Human
[8]
Origins
KNM-WT
40000
image at
Modern Human
[9]
Origins
Età
Lista dei fossili dell'evoluzione dell'uomo
3
DIK-1 (Selam)
3.3 Ma
Australopithecus afarensis
2000
Etiopia
Zeresenay
Alemseged
AL 200-1
3 - 3.2 Ma Australopithecus afarensis
1975
Etiopia
Donald Johanson
AL 129-1
3 - 3.2 Ma Australopithecus afarensis
November 1973
Etiopia
Donald Johanson
Australopithecus
bahrelghazali
1995
Ciad
Michel Brunet
3.2 Ma
Australopithecus afarensis
November 30,
1974
Etiopia
Donald Johanson
3 Ma
Australopithecus afarensis
1991
Etiopia
Bill Kimbel
K 12 (Abel)
AL 288-1 (Lucy)
AL 444-2
AL444-2
image at
Modern Human
[10]
Origins
Tra 3 e 2 milioni di anni
Immagine
Nome
STS 5
(Mrs. Ples)
STS 14
STS 14
image at Modern
[11]
Human Origins
Età
Wushan Man
[13]
image
Data
Luogo del ritrovamento
della scoperta
Scoperto da
2.6 - 2.8 Ma Australopithecus africanus 1947
Sudafrica
Robert Broom
2.6-2.8 Ma
Sudafrica
Robert Broom
STS 52
STS 52
image at Modern
[12]
Human Origins
STS 71
Specie
Australopithecus africanus 1947
Australopithecus africanus
2.5 Ma
Australopithecus africanus 1947
Sudafrica
Robert Broom
Taung 1
2.5 Ma
Bambino di Taung
Australopithecus africanus 1924
Sudafrica
Raymond Dart
KNM WT 17000
(The Black Skull)
2.5 Ma
Paranthropus aethiopicus
1985
Kenya
Alan Walker
Wushan Man
2-2.04 Ma
Homo erectus
1986
Cina
TM 1517
2 Ma
Australopithecus robustus
1938
Sudafrica
Gert Terblanche
Lista dei fossili dell'evoluzione dell'uomo
4
Tra 2 e 1 milione di anni
Immagine
MH1 image at
Scientific American
[14]
OH 8 Image
of foot at
Modern Human
[17]
Origins
Nome
Età
Specie
Data
della
scoperta
Luogo del
ritrovamento
Scoperto da
MH1
1.977-1.98
[15]
Ma
Australopithecus
sediba
2008
Sudafrica
Lee R. Berger
KNM ER 1813
1.9 Ma
Homo habilis
1973
Kenya
Kamoya Kimeu
KNM ER 1813
1.9 Ma
Homo habilis
1973
Kenya
Kamoya Kimeu
KNM ER 1470
1.9 Ma
Homo rudolfensis
1972
Kenya
Bernard
[16]
Ngeneo
SK 48
1.8 Ma
Australopithecus
robustus
1948
Sudafrica
Robert Broom
OH 24
(Twiggy)
1.8 Ma
Homo habilis
1968
Tanzania
Peter Nzube
OH 8
1.8 Ma
Homo habilis
1960
Tanzania
OH 5
(Zinj or
nutcracker man)
1.8 Ma
Paranthropus boisei
1959
Tanzania
D 2700
1.8 Ma
Homo georgicus
2001
Georgia
OH 7
1.75 Ma
Homo habilis
1960
Tanzania
Mary Leakey
Jonathan Leakey
Lista dei fossili dell'evoluzione dell'uomo
5
KNM ER 3733
1.75 Ma
Homo ergaster
1975
Kenya
Bernard Ngeneo
KNM ER 1805
1.74 Ma
Homo habilis
STW 53
image at
Modern Human
[18]
Origins
StW 53
1.5 - 2 Ma
Homo habilis
o
senza classificazione
[19]
1976
Sudafrica
SK 847
image at
Modern Human
[20]
Origins
SK 847
1.5 - 2 Ma
Homo habilis
o
senza classificazione
[19]
1949
Sudafrica
DNH 7
image at
Modern Human
[21]
Origins
DNH 7
(Eurydice)
1.5 - 2 Ma
Australopithecus
robustus
1994
Sudafrica
André Keyser
SK 46
1.5-2 Ma
Australopithecus
robustus
1949
Sudafrica
Robert Broom
OH 13
1.7 Ma
Homo habilis
1963
Tanzania
N. Mbuika
KNM ER 406
1.7 Ma
Paranthropus boisei
1969
Kenya
Richard Leakey
KNM ER 732
1.7 Ma
Paranthropus boisei
1970
Kenya
Richard Leakey
KNM WT 17400
1.7 Ma
Paranthropus boisei
KNM WT 15000
(Ragazzo di
Turkana)
1.6 Ma
Homo erectus
o
Homo ergaster
KNM ER 3883
1.4 - 1.6 Ma
Homo erectus
Peninj Mandible
1.5 Ma
Paranthropus boisei
OH 9
(Chellean Man)
1.5 Ma
KNM ER 992
KGA 10-525
Koobi Fora, Kenya
A. R. Hughes
KNM ER 23000
Chellean OH 9
Image at
Modern Human
[22]
Origins
Kenya
1984
Kenya
Kamoya Kimeu
Kenya
Richard Leakey
1964
Tanzania
Richard Leakey
Homo erectus
1960
Tanzania
Louis Leakey
1.5 Ma
Homo ergaster
1971
Kenya
Richard Leakey
1.4 Ma
Paranthropus boisei
1993
Etiopia
A. Amzaye
Lista dei fossili dell'evoluzione dell'uomo
6
Tra 1 milione e 100.000 anni
Immagine
Nome
Età
Specie
Data
della
scoperta
Luogo del
ritrovamento
Scoperto da
Sangiran 4
< 1 Ma
Homo erectus
1939
Indonesia
G.H.R. von Koenigswald
Sangiran 2
0.7-1.6
Ma
Homo erectus
1937
Indonesia
G.H.R. von Koenigswald
Trinil 2
Pithecanthropus-1
o
Uomo di Giava
.7 - 1 Ma
Homo erectus
1891
Indonesia
Eugène Dubois
780 858k
Homo antecessor
o
Homo erectus
1994
Atapuerca, Spagna
Bermúdez & Arsuaga
Uomo di Pechino
680 780k
Homo erectus
pekinensis
1921
Cina
Davidson Black
Ternifine 2-3
700k
Homo erectus
1954
Algeria
C. Arambourg
Sangiran 17
image at
Modern Human
[24]
Origins
Sangiran 17
700k
Homo erectus
1969
Indonesia
S. Sartono
Hexian PA830
image at
Modern Human
[25]
Origins
Hexian
400 500k
Homo erectus
1980
Cina
Skull 5
(Miguelón)
400k
Homo heidelbergensis 1992
Atapuerca, Spagna
Uomo di Altamura 400k
Homo heidelbergensis
Altamura, Italia
Bodo
600k
Homo heidelbergensis 1976
o
Homo erectus
Etiopia
A. Asfaw
Mauer 1
(Heidelberg Man)
500k
Homo heidelbergensis 1907
Germania
Daniel Hartmann
500k
Homo heidelbergensis 1953
Sudafrica
Sangiran 2
image at
Modern Human
[23]
Origins
Bodo
image at
Modern Human
[26]
Origins
Ndutu
Sale
Saldanha man
[27]
Saldanha man
Bermúdez, Arsuaga &
Carbonell
Lista dei fossili dell'evoluzione dell'uomo
Arago XXI
image at
Modern Human
[28]
Origins
Petralona 1
image at
Modern Human
[29]
Origins
Dali
image at
Modern Human
[30]
Origins
7
Arago 21
(Tautavel Man)
400k
Homo heidelbergensis 1971
o
Homo erectus
Francia
Steinheim Skull
350k
Homo heidelbergensis 1933
o
Homo
neanderthalensis
Germania
Petralona 1
250 500k
Homo erectus
o
Homo rhodesiensis
Grecia
1960
Henry de Lumley
Swanscombe Man 250k
Homo heidelbergensis 1935
o
Homo
neanderthalensis
Inghilterra
Alvan T Marston
Ngandong 7
250k
Homo heidelbergensis 1931
o
Homo erectus
Indonesia
C. ter Haar e G. H. R. von
Koenigswald
Broken Hill 1
(Kabwe Cranium
or
Rhodesian Man)
125 300k
Homo rhodesiensis
1921
o
Homo heidelbergensis
Zambia
Tom Zwiglaar
Dali (fossil)
209k
Homo heidelbergensis 1978
o
Homo sapiens
Cina
Shuntang Liu
Homo sapiens
1976
Tanzania
Mary Leakey
LH 18
Omo 1
Image at
Modern Human
[31]
Origins
Omo 1
190k
Homo sapiens
1967-1974
Etiopia
Richard Leakey
Omo II
Image at
Modern Human
[32]
Origins
Omo 2
?
Homo rhodesiensis
o
Homo sapiens
?
Etiopia
Richard Leakey
Herto skull
images at
ABC Science
[33]
Herto remains
160k
Homo sapiens idaltu
1997 - 2003
Middle Awash
Etiopia
Tim White
Jebel Irhoud 1
160k
Homo sapiens
circa 1991
Jebel Irhoud,
Marocco
Jebel Irhoud 2
160k
Homo sapiens
circa 1991
Jebel Irhoud,
Marocco
Jebel Irhoud 3
160k
Homo sapiens
circa 1991
Jebel Irhoud,
Marocco
Jebel Irhoud 3
Mandible
Image at
PhysOrg.com
[34]
Lista dei fossili dell'evoluzione dell'uomo
Tabun 1
Image at
Modern Human
[35]
Origins
8
Jebel Irhoud 4
160k
Homo sapiens
after 1991
Jebel Irhoud,
Marocco
Tabun C1
120k
Homo
neanderthalensis
1967-1972
Israele
Arthur Jelinek
Tra 100.000 e 50.000 anni
Immagine
Nome
Età
Specie
Data
della
scoperta
Luogo del
ritrovamento
Scoperto da
Klasies
Images at
Modern
Human
[36]
Origins
Klasies River Caves
125 75k
Homo sapiens
1960 onwards Sudafrica
Ray Inskeep, Robin Singer, John
Wymer, Hilary Deacon
Krapina C
Images at
Modern
Human
[37]
Origins
Krapina
100k
Homo
neanderthalensis
1899
Croazia
Dragutin Gorjanović-Kramberger
Skhul V
90 100k
Homo sapiens
1933
Es Skhul, Monte
Carmelo, Israele
T. McCown e H. Moivus, Jr.
Qafzeh IX
90 100k
Homo sapiens[38]
1933
Qafzeh, Israele
T. McCown e H. Moivus, Jr.
Skhul IX
Qafzeh VI
Image at
Modern
Human
[39]
Origins
Mount Circeo
1
Image at
Modern
Human
[40]
Origins
Homo sapiens ?
Es Skhul, Monte
Carmelo, Israele
Qafzeh VI
90 100k
Homo sapiens
1933
Nazareth, Israele
T. McCown e H. Moivus, Jr.
La Ferrassie 1
70k
Homo
neanderthalensis
September
17, 1909
Francia
R. Capitan e D. Peyrony
La Quina 5
40-55k
Homo
neanderthalensis
Francia
La Quina 18
40-55k
Homo
neanderthalensis
Francia
Mt. Circeo 1
40 60k
Homo
neanderthalensis
1939
Italia
Prof. Blanc
Lista dei fossili dell'evoluzione dell'uomo
Saccopastore
1
Image at
Modern
Human
[41]
Origins
Saccopastore 1
Gibraltar 1
Image at
Modern
Human
[42]
Origins
Gibraltar 1
Shanidar 1
Amud 1
Image at
Modern
Human
[43]
Origins
Amud 7
Image at
Modern
Human
[44]
Origins
60k
9
Homo
neanderthalensis
60 80k
Italia
Homo
neanderthalensis
1848
Gibilterra
Lieutenant Flint
Homo
neanderthalensis
1961
Iraq
Ralph Solecki
Amud 1
Homo
neanderthalensis
Israele
Amud 7
Homo
neanderthalensis
Israele
La
60k
Chapelle-aux-Saints 1
Homo
neanderthalensis
August 3,
1908
Francia
A. e J. Bouyssonie e L. Bardon
Meno di 50.000 anni
Immagine
Neanderthal 1
images at
Modern Human
[45]
Origins
Qafzeh VI
images at
Modern Human
[39]
Origins
Specie
Data
della
scoperta
Nome
Età
Luogo del ritrovamento
Scoperto da
Mungo Man
60 - 40k
Homo sapiens
1974
Australia
Le Moustier
45k
Homo
neanderthalensis
1909
Francia
Neanderthal 1
40k
Homo
neanderthalensis
1856
Germania
Johann Carl Fuhlrott
Jebel Qafzeh 6
92 - 115k
or 30 - 55k
Homo sapiens
1930's
Israele
R. Neuville M
Stekelis
Lista dei fossili dell'evoluzione dell'uomo
Images of Peştera
[46]
cu Oase
Predmosti 3
images at
Modern Human
[47]
Origins
Minatogawa 1
images at
Modern Human
[48]
Origins
Kow Swamp 1
images at
Modern Human
[49]
Origins
10
NG 6
27 - 53k
Homo erectus
1931
Indonesia
C. ter Haar e GHR
von Koenigswald
Teschio di
Hofmeyr
36k
Homo sapiens
1952
Sudafrica
Peştera cu Oase
36k
Homo sapiens
2002
Romania
Yamashita-Cho
Man
32k
Homo sapiens
1962/1968
Naha, Okinawa, Giappone
Cro-Magnon 1
30k
Homo sapiens
1868
Francia
Louis Lartet
Combe Capelle
30 - 35k
Homo sapiens
1909
Francia
O. Hauser
Predmost 3
26k
Homo sapiens
1894
Cecoslovacchia
K.J. Maska
LB 1 (Hobbit)
18k
Homo floresiensis
o
Homo erectus
o?
2003
Indonesia
Peter Brown
Minatogawa 1
16 - 18k
Homo sapiens
1970
Okinawa, Giappone
Tandou
15k
Homo sapiens
1967
Australia
Duncan Merrilees
Wadi Kubbaniya
8 - 20k
Homo sapiens
1982
Egitto
Fred Wendorf
Kow Swamp 1
9k - 13k
Homo sapiens
1968
Australia
A.G. Thorne
Afalou 13
8k - 12k
Homo sapiens
1920's
Algeria
C. Arambourg
Wadi Halfa 25
6k - 12k
Homo sapiens
1963
Sudan
G. Armelagos, E.
Ewing, D. Greene
Wadjak 1
10 - 12k
Homo sapiens
1888
Indonesia
Eugene Dubois
Tepexpan Man
11k
Homo sapiens
1947
Messico
H. de Terra
Cerro Sota 2
11k
Homo sapiens
1936
Cile
Junius Bird
SDM 16704
4,9k - 11,8k Homo sapiens
1929
United States
M.J. Rogers
Lo 4b
6k - 9k
Homo sapiens
1965-1975
Mummia del
Similaun
5,3k
Homo sapiens
1991
Similaun nelle Alpi Venoste (al
confine tra Italia e Austria)
Helmut e Erika
Simon -
Kerma 27
3,5k
Homo sapiens
1913-1916
Sudan
G.A. Reisner
Five Knolls 18
1,5k - 3,5k
Homo sapiens
1925-1929
Inghilterra
Humboldt Sink
<1500
years
Homo sapiens
SCDG K102
300 - 400
years
Homo sapiens
H. Robbins B.M.
Lynch
Stati Uniti
1982
Stati Uniti
C.S. Larsen
Lista dei fossili dell'evoluzione dell'uomo
Abbreviazioni utilizzate nell'elenco dei nomi
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
AL - Afar Locality, Etiopia
ARA-VP - Aramis Vertebrate Paleontology, Etiopia
BOU-VP - Bouri Vertebrate Paleontology, Etiopia
ER - East (Lake) Rudolf, Kenya
KGA - Konso-Gardula, Etiopia
KNM - Kenya National Museum
KP - Kanapoi, Kenya
OH - Olduvai Hominid, Tanzania
SK - Swartkrans, South Africa
Sts,Stw - Sterkfontein, Sudafrica
TM - Transvaal Museum, Sudafrica
TM - Toros-Menalla, Ciad
WT - West (Lake) Turkana, Kenya
Note
[2] http:/ / www. carnegiemuseums. org/ cmag/ bk_issue/ 2000/ novdec/ cmnh_5. jpg
[3] http:/ / www. skullsunlimited. com/ aegyptopithecus-zeuxis. html
[4] http:/ / www. skullsunlimited. com/ proconsul-africanus-skull. htm
[6] Key details from select sources (http:/ / www. sati. archaeology. nsc. ru/ encyc_top/ encyc16/ term. html?act=list& term=117)
[7] http:/ / www. modernhumanorigins. net/ laetolifoot. html
[8] http:/ / www. modernhumanorigins. net/ lh4. html
[9] http:/ / www. modernhumanorigins. net/ wt40000. html
[10] http:/ / www. modernhumanorigins. net/ al444-2. html
[11] http:/ / www. modernhumanorigins. net/ sts14. html
[12] http:/ / www. modernhumanorigins. net/ sts52. html
[13] http:/ / www. weirdasianews. com/ wp-content/ uploads/ 2007/ 11/ wushan-man-01. jpg
[14] http:/ / www. scientificamerican. com/ article. cfm?id=south-african-hominin-fossil
[16] Mai, L.L., Owl, M.Y., & Kersting, M.P. (2005), p.286
[17] http:/ / www. modernhumanorigins. net/ oh8. html
[18] http:/ / www. modernhumanorigins. net/ stw53. html
[19] vedi Grine et al. 1996
[20] http:/ / www. modernhumanorigins. net/ sk847. html
[21] http:/ / www. modernhumanorigins. net/ dnh7. html
[22] http:/ / www. modernhumanorigins. net/ oh9. html
[23] http:/ / www. modernhumanorigins. net/ sangiran2. html
[24] http:/ / www. modernhumanorigins. net/ sangiran17. html
[25] http:/ / www. modernhumanorigins. net/ pa830. html
[26] http:/ / www. modernhumanorigins. net/ bodo. html
[27] https:/ / www. msu. edu/ ~heslipst/ contents/ ANP440/ images/ Saldanha. JPG
[28] http:/ / www. modernhumanorigins. net/ aragoxxi. html
[29] http:/ / www. modernhumanorigins. net/ petralona1. html
[30] http:/ / www. modernhumanorigins. net/ dali. html
[31] http:/ / www. modernhumanorigins. net/ omo1. html
[32] http:/ / www. modernhumanorigins. net/ omo2. html
[33] http:/ / www. abc. net. au/ science/ news/ stories/ s877478. htm
[34] http:/ / www. physorg. com/ news93013922. html
[35] http:/ / www. modernhumanorigins. net/ tabun1. html
[36] http:/ / www. modernhumanorigins. net/ klasies. html
[37] http:/ / www. modernhumanorigins. net/ krapinac. html
[38] http:/ / www. modernhumanorigins. net/ qafzeh9. html
[39] http:/ / www. modernhumanorigins. net/ qafzeh6. html
[40] http:/ / www. modernhumanorigins. net/ circeo. html
[41] http:/ / www. modernhumanorigins. net/ saccopastore1. html
11
Lista dei fossili dell'evoluzione dell'uomo
[42]
[43]
[44]
[45]
[46]
[47]
[48]
[49]
http:/ / www. modernhumanorigins. net/ gibraltar1. html
http:/ / www. modernhumanorigins. net/ amud1. html
http:/ / www. modernhumanorigins. net/ amud7. html
http:/ / www. modernhumanorigins. net/ neanderthal1. html
http:/ / news. softpedia. com/ newsImage/ Experts-Recreate-the-Face-of-the-First-European-2. jpg/
http:/ / www. modernhumanorigins. net/ predmosti3. html
http:/ / www. modernhumanorigins. net/ minatogawa1. html
http:/ / www. modernhumanorigins. net/ kowswamp1. html
Bibliografia
• Tattersall, Ian, Schwartz, Jeffery, Extinct Humans, Westview Press, Boulder CO, 2000. ISBN 978-0-8133-3482-0
• Larsen, Clark Spencer, Matter, Robert M, Gebo, Daniel L, Human Origins: the fossil record, Waveland Press,
Prospect Heights, IL, 1991. ISBN 978-0-88133-575-0
• Smithsonian Human Origins Program (http://www.mnh.si.edu/anthro/humanorigins/). URL consultato in data 29
agosto 2006.
• Prominent Hominid Fossils (http://www.talkorigins.org/faqs/homs/specimen.html). URL consultato in data 31
agosto 2006.
• Grine, F.E, Jungers, W.L, Schultz, J. (1996) Phenetic Affinities Among Early Homo Crania from East and South
Africa. Journal of Human Evolution 30 pp. 189–225
Voci correlate
• Evoluzione umana
• Preistoria
Altri progetti
•
Questa voce è inclusa nel libro di Wikipedia Possibili origini dell’Uomo moderno.
Portale Paleontologia: accedi alle voci di Wikipedia che trattano di paleontologia
12
Fonti e autori delle voci
Fonti e autori delle voci
Lista dei fossili dell'evoluzione dell'uomo Fonte: http://it.wikipedia.org/w/index.php?oldid=57287869 Autori:: Andrea Jagher, Archaeodontosaurus, Archeologo, Bramfab, Dr Zimbu, Dumy25,
Esculapio, Etrusko25, Franco3450, Franz Liszt, Ghedo, Jalo, Marcok, Marianopasquali, No2, Pequod76, Raniero Supremo, Taueres, The Polish, Xangar, 8 Modifiche anonime
Fonti, licenze e autori delle immagini
File:Sivapithecus.jpg Fonte: http://it.wikipedia.org/w/index.php?title=File:Sivapithecus.jpg Licenza: Creative Commons Attribution-Sharealike 3.0 Autori:: FunkMonk
File:Oreopithecus bambolii.jpg Fonte: http://it.wikipedia.org/w/index.php?title=File:Oreopithecus_bambolii.jpg Licenza: Creative Commons Attribution-Sharealike 3.0,2.5,2.0,1.0 Autori::
User:Leptictidium
File:Sahelanthropus tchadensis - TM 266-01-060-1.jpg Fonte: http://it.wikipedia.org/w/index.php?title=File:Sahelanthropus_tchadensis_-_TM_266-01-060-1.jpg Licenza: Creative Commons
Attribution-Sharealike 3.0 Autori:: Didier Descouens
File:Orrorin tugenensis.jpg Fonte: http://it.wikipedia.org/w/index.php?title=File:Orrorin_tugenensis.jpg Licenza: GNU Free Documentation License Autori:: it:User:Lucius
Immagine:Ardipithecus kadabba fossils.jpg Fonte: http://it.wikipedia.org/w/index.php?title=File:Ardipithecus_kadabba_fossils.jpg Licenza: GNU Free Documentation License Autori::
it:User:Lucius
Immagine:Ardi.jpg Fonte: http://it.wikipedia.org/w/index.php?title=File:Ardi.jpg Licenza: Creative Commons Attribution 2.0 Autori:: T. Michael Keesey
File:Little Foot 01.jpg Fonte: http://it.wikipedia.org/w/index.php?title=File:Little_Foot_01.jpg Licenza: Creative Commons Attribution-Sharealike 3.0 Autori:: Tobias Fluegel
File:SelamAustralopithecus.jpg Fonte: http://it.wikipedia.org/w/index.php?title=File:SelamAustralopithecus.jpg Licenza: Creative Commons Attribution-Sharealike 3.0,2.5,2.0,1.0 Autori::
Jlorenz1
File:Lucy Mexico.jpg Fonte: http://it.wikipedia.org/w/index.php?title=File:Lucy_Mexico.jpg Licenza: Public Domain Autori:: Andro96, Dlanglois, Durova, JLCA, Kevmin, Pe-Jo, Rklawton,
TomCatX, 3 Modifiche anonime
File:Mrs Ples.jpg Fonte: http://it.wikipedia.org/w/index.php?title=File:Mrs_Ples.jpg Licenza: Creative Commons Attribution-Sharealike 3.0 Autori:: José Braga; Didier Descouens
File:Australopithecus africanus.jpg Fonte: http://it.wikipedia.org/w/index.php?title=File:Australopithecus_africanus.jpg Licenza: Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 Unported
Autori:: Durova, Kevmin, Luna04, Newedges
File:Paranthropus aethiopicus.JPG Fonte: http://it.wikipedia.org/w/index.php?title=File:Paranthropus_aethiopicus.JPG Licenza: Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 Unported
Autori:: Nrkpan
File:Homo habilis-KNM ER 1813.jpg Fonte: http://it.wikipedia.org/w/index.php?title=File:Homo_habilis-KNM_ER_1813.jpg Licenza: Public Domain Autori:: José-Manuel Benito Álvarez
(España) —> Locutus Borg
File:Homo rudolfensis.jpg Fonte: http://it.wikipedia.org/w/index.php?title=File:Homo_rudolfensis.jpg Licenza: Creative Commons Attribution-Share Alike Autori:: Durova
File:Paranthropus boisei skull.jpg Fonte: http://it.wikipedia.org/w/index.php?title=File:Paranthropus_boisei_skull.jpg Licenza: GNU Free Documentation License Autori:: User:Durova
File:Dmanisi cranium D2700 (B).jpg Fonte: http://it.wikipedia.org/w/index.php?title=File:Dmanisi_cranium_D2700_(B).jpg Licenza: Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 Unported
Autori:: Gerbil
File:Homo Habilis Oh7.jpg Fonte: http://it.wikipedia.org/w/index.php?title=File:Homo_Habilis_Oh7.jpg Licenza: Creative Commons Attribution 3.0 Autori:: TaylorMadeFossils.com Original
uploader was Scottaylor at en.wikipedia
File:Homo ergaster.jpg Fonte: http://it.wikipedia.org/w/index.php?title=File:Homo_ergaster.jpg Licenza: Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 Unported Autori:: Denniss, Gerbil,
Kevmin, Luna04, Xvazquez
File:Turkana Boy.jpg Fonte: http://it.wikipedia.org/w/index.php?title=File:Turkana_Boy.jpg Licenza: Creative Commons Attribution-Sharealike 2.0 Autori:: Claire Houck from New York
City, USA
File:Fossil KNM-ER 3883.JPG Fonte: http://it.wikipedia.org/w/index.php?title=File:Fossil_KNM-ER_3883.JPG Licenza: Creative Commons Attribution-Sharealike 3.0 Autori:: Gerbil
File:Pithecanthropus-erectus.jpg Fonte: http://it.wikipedia.org/w/index.php?title=File:Pithecanthropus-erectus.jpg Licenza: Public Domain Autori:: personal scan 120
File:Homo antecessor.jpg Fonte: http://it.wikipedia.org/w/index.php?title=File:Homo_antecessor.jpg Licenza: Public Domain Autori:: José-Manuel Benito
File:Peking Man Skull (replica) presented at Paleozoological Museum of China.jpg Fonte:
http://it.wikipedia.org/w/index.php?title=File:Peking_Man_Skull_(replica)_presented_at_Paleozoological_Museum_of_China.jpg Licenza: Creative Commons Attribution-Sharealike 3.0
Autori:: Yan Li
File:Homo heidelbergensis-Cranium -5.jpg Fonte: http://it.wikipedia.org/w/index.php?title=File:Homo_heidelbergensis-Cranium_-5.jpg Licenza: Creative Commons Attribution-Sharealike
2.5 Autori:: José-Manuel Benito
File:Unterkiefer von Mauer (Replika).JPG Fonte: http://it.wikipedia.org/w/index.php?title=File:Unterkiefer_von_Mauer_(Replika).JPG Licenza: Creative Commons Attribution-Sharealike
3.0 Autori:: Gerbil
File:Steinheimer Urmensch Schaedel.jpg Fonte: http://it.wikipedia.org/w/index.php?title=File:Steinheimer_Urmensch_Schaedel.jpg Licenza: Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0
Unported Autori:: NobbiP
File:Skhul.JPG Fonte: http://it.wikipedia.org/w/index.php?title=File:Skhul.JPG Licenza: Creative Commons Attribution-Sharealike 3.0 Autori:: Wapondaponda
File:Qafzeh.JPG Fonte: http://it.wikipedia.org/w/index.php?title=File:Qafzeh.JPG Licenza: Creative Commons Attribution-Sharealike 3.0 Autori:: Wapondaponda
File:Ferrassie skull.jpg Fonte: http://it.wikipedia.org/w/index.php?title=File:Ferrassie_skull.jpg Licenza: Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 Unported Autori:: 120
File:Homo sapiens neanderthalensis.jpg Fonte: http://it.wikipedia.org/w/index.php?title=File:Homo_sapiens_neanderthalensis.jpg Licenza: Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0
Unported Autori:: Luna04
File:Mungo Man.jpg Fonte: http://it.wikipedia.org/w/index.php?title=File:Mungo_Man.jpg Licenza: Creative Commons Attribution-Sharealike 3.0 Autori:: James Maurice Bowler
File:Homo floresiensis.jpg Fonte: http://it.wikipedia.org/w/index.php?title=File:Homo_floresiensis.jpg Licenza: Creative Commons Attribution-Sharealike 2.0 Autori:: Ryan Somma
File:Open book nae 02.svg Fonte: http://it.wikipedia.org/w/index.php?title=File:Open_book_nae_02.svg Licenza: Public Domain Autori:: nae
File:Stub paleontologia.png Fonte: http://it.wikipedia.org/w/index.php?title=File:Stub_paleontologia.png Licenza: Creative Commons Attribution-Sharealike 2.5 Autori:: Guidomac,
Vjncenzo, 1 Modifiche anonime
Licenza
Creative Commons Attribution-Share Alike 3.0 Unported
//creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0/
13