DIZIONARIO di PIETRA LIGURE

Transcript

DIZIONARIO di PIETRA LIGURE
DIZIONARIO di PIETRA LIGURE
A
A (prep.) = a.
A colpo d’occhio = d’achittu.
A sufficienza = asê.
Abbacchiare = abaciucâ, abaciucòn, abaciucâse.
Abbacchiato = abaciucòn, abaciucâ, abaciuchê, abaciuchê.
Abbacchiare gli ulivi con un ramo = ramâ, ramòn.
Abbacchiare = batte, batǜu.
Abbaco (abaco) = abachìn (v.arc.).
Abbagliare = abarlügâ, abarlügòn.
Abbaglio = a cantunâ, e cantunê.
Abbaiare = baiâ, baiòn. Giapî, giapìu.
Abbaino = u lüxernâ, i lüxernê.
Abbandonare = abandunâ, abandunòn, abandunâse.
Abbandono (in) = bandu (in).
Abbassare = sbasciâ, sbasciòn, sbasciâse.
Abbastanza = asê.
Abbattere = abatte, abattǜu, abàttise.
Abbellire = inbeletâ, inbeletòn, inbeletâse.
Abbeverare = dâ, dêtu, dâse da bêve.
Abbigliare = ingiarmâ, ingiarmòn, ingiarmâse.
Abboccare = abucâ, abucòn, abucâse.
Abbonato = abunòn, abunâ, abunê, abunê.
Abbondante = tantu, tanta, tanti, tante.
Abbondanza (in) = avansu (d’).
Abbondare = bundâ, bundòn, bundâse.
Abbordare = aburdâ, aburdòn. Tacâ puméllu.
Abbottonare = puntâ, puntòn, puntâse.
Abbracciare = brasâ, brasòn, brasâse.
Abbraccio = l’abrassu, i abrassi.
Abbronzare = brunzâ, brunzòn, brunzâse.
Abbrumare = abrümâ, abrümòn.
Abbrustolire = brustulî, brustulìu, brustulîse.
Abete = l’avê, i avê.
Abile = bravu, brava, bravi, brave. Intrante, intranti.
Abilità = l’aspertîxe, e aspertîxe.
Abilmente = abilménte.
Abisso = l’abissu, i abissi.
Abitante del litorale = u marinéncu, i marinénchi.
Abitante d’oltre Appennino = lunbardu, lunbarda, lunbardi,
lunbarde.
Abitare = stâ, stêtu.
Abituato = sōfêtu, sōfêta, sōfêti, sōfête.
Abitudine = l’àndiu, i àndii.
Abortire (detto degli animali) = frazâ, frazòn.
Abortire = abordî, abordìu. Fâ baracca, fêtu baracca.
Aborto = l’abòrdu, i abòrdi.
Abrasione = l’abraxùn, e abraxùi.
Abusare = abüzâ, abüzòn.
Acacia = a gazîa, e gazîe.
Acaro = u pelisùn, i pelisùi.
Accadere = capitâ, capitòn.
Accaldato = faòn, faâ, faê, faê.
Accampare = acanpâ, acanpòn, acanpâse.
Accanimento = acaniméntu.
Accanire = acanî, acanìu, acanîse.
Accanito = acanìu, acanìa, acanìi, acanìe.
Accanto = arente.
Accasare = acazâ, acazòn, acazâse.
Accatastare = inpilâ, inpilòn.
Accecante =inorbànte, inorbànti.
Accecare = inguersî, inguersòn (inguersìu), inguersîse.
Accecare = inorbî, inorbìu, inorbîse.
Accecato dall’ira = invedròn, invedrâ, invedrê, invedrê.
Accendere = sende, asézu, séndise. Aviscâ, aviscòn, aviscâse.
Accento dialettale = a còcina, e còcine.
Acceso = asêzu, asêza, asêzi, asêze.
Accetta = u siòttu, i siòtti. ---- piccola = u picosìn, i picosìn.
Accettare = acetâ, acetòn, acetâse.
Acchiappare = ciapâ, ciapòn, ciapâse.
Acciaccato = sciacaòttu, sciacaòtta, sciacaòtti, sciacaòtte.
Acciaio = l’asâ, i asê.
Acciarino = a prìa düa, e prìe düe.
Accidentato = asidentòn, asidentâ, asidentê, asidentê.
Accidenti = asidòru. Asidénte. Sidôru.
Accidia = assìdia.
Accidioso = assidiûzu, assidiûza, assidiûzi, assidiûze.
Accigliare = ingrundâ, ingrundòn, ingrundâse.
Acciuffare = bērâ, bēròn.
Acciuga = l’anciùa, e anciùe. ---- argentina = l’anciùa luìza, e
anciùe luìze. Acciughina = l’anciuìna, e anciuìne.
Acclamare = aclamâ, aclamòn.
Accoglienza= accugliénsa.
Accompagnare = acunpagnâ, acunpagnòn, acunpagnâse.
Acconciare = adubâ, adubòn, adubâse.
Acconciatura = a tegnûa, e tegnûe (v.arc.). A petinatüa, e petinatüe.
Accontentare = cuntentâ, cuntentòn, cuntentâse.
Accoppiare = cubiâ, cubiòn, cubiâse.
Accorare = magunâ, magunòn, magunâse.
Accorciare = scürsî, scürsìu, scürsîse.
Accordare = acurdâ, acurdòn, acurdâse.
Accordato = acurdòn, acurdâ, acurdê, acurdê.
Accordo (d’) = acòrdiu (d’).
Accorgersi = acòrzîse, acòrtu.
Accorto = precacìn, precacina, precacìn, precacine.
Accostare = arenbâ, arenbòn, arenbâse. Sequejâ, sequejòn, sequejâse.
Accovacciarsi = cuciâ, cuciòn, cuciâse.
Accrescimento = acresciméntu.
Accucciato = quattu, quatta, quatti, quatte.
Accumulare = mügiâ, mügiòn, mügiâse.
Accuratamente = a réu.
Accusare = acüzâ, acüzòn, acüzâse.
Acerbo (frutto) = buzzu, buzza, buzzi, buzze.
Acero = l’àriciu, i àrici.
Aceto = l’axêu, i axêi. L’axòn, i axòi. L’axôu, i axôi.
Acidità = brüxû, brüxûi (de stömigu). Asiditê. ---- del vino = u
pesîgu.
Acido = âgru, âgra, âgri, âgre. ---- del latte = l’âgru du lête.
Acino = a xinélla, e xinélle (v.arc.). L’axinélla, e axinélle.
Acne = u sfögu.
Acqua = l’êgua, e êgue. ---- stagnante = l’êgua ciôma, e êgue
ciôme.
Acquarello (acquerello) = l’aguaréllu, i aguarélli.
Acquasantiera = a pilla (e pille) de l’êgua santa.
Acquattare = aquatâ, aquatòn, aquatâse.
Acquattato = cuàcciu, cuàccia, cuàcci, cuàcce.
Acquazzone = a ramâ (e ramê) d’êgua. U lavasùn, i lavasùi.
Acquedotto = cundütu, cundüti.
Acquerugiola = l’ēguétta, e ēguétte.
Acquirente = cunpratû, cunpratûi.
Acquistare = aquistâ, aquistòn, aquistâse.
Acquitrino = a möja, e möje.
Acquolina in bocca = l’ēguétta
Aculato = precacìn, precacina, precacìn, precacine.
Adagio = adâxu. Adagino = adaxìn.
Addiaccio del timone = l’agiâxu, i agiâxi.
Addobbare = adubâ, adubòn.
Addobbo = adùbbu, adùbbi.
Addormentare = indormî, indormìu, indormîse.
Addosso = indòssu. Adossu.
Adesso = aûa.
Adirare = inbestiâ, inbestiòn, inbestiâse.
Adoperare = döveâ, döveòn, döveâse. Bregâ, bregòn, bregâse.
Adoperare = döviâ, döviòn, döviâse. Brīgâ, brīgòn, brīgâse.
Adorazione = adurasiùn.
Adulare = adulâ, adulòn, adulâse.
Adulato = adulòn, adulâ, adulê, adulê.
Adulatore = u lisciùn, a lisciûna, i lisciùi, e lisciûne. L’Adulatû,
l’adulatrice, i adulatùi, e adulatrici.
Adulterare = fatüâ, fatüòn.
Adunanza = l’adünansa, e adünanse.
Afa estiva = u calîgu.
Affabile = afabile, afabili.
Affaccendare = renegâ, renegòn, renegâse.
Affacciare = vaciâ, vaciòn, vaciâse.
Affanno = l’afannu, i afanni.
Affaticare = stancâ, stancòn, stancâse.
Affaticato = stancu, stanca, stanchi, stanche.
Afferrare = brancâ, brancòn, brancâse. Guantâ, guantòn, guantase. Ferâ, feròn, ferâse. ---- con forza = brincâ, brincòn, brincâse.
Affettare = fetâ, fetòn, fetâse.
Affetto = l’afesciùn. L’afesiùn.
Affezionare = afesciunâ, afesciunòn, afesciunâse.
Affezionare = afesiunâ, afesiunòn, afesiunâse.
Affezionato = afesciunòn, afesciunâ, afesciunê, afesciunê.
Affezionato = afesiunòn, afesiunâ, afesiunê, afesiunê.
Affezione = l’afesciùn. L’afesiùn.
Affiancare = afiancâ, afiancòn, afiancâse.
Affiatare = afiatâ, afiatòn, afiatâse. Fiatâ, fiatòn, fiatâse.
Affidare = afidâ, afidòn, afidâse.
Affilacoltelli = l’assaìn, i assaìn.
Affilare = möâ, möòn, möâse.
Affitto = a pixùn, e pixùi.
Afflizione = l’aflisiùn.
Affogare = afugâ, afugòn, afugâse.
Affondare = afundâ, afundòn, afundâse.
Afoso = afûzu, afûza, afûzi, afûze.
Agghiaccio del timone = l’agiàggiu, i agiàggi. L’agiâxu, i agiâxi.
Aggiungere = azùnze, azùntu (azuntòn), azùnzise.
Aggiungere = zunze, zuntu (zuntòn), zunzise.
Aggiunto = zuntu, zunta, zunti, zunte.
Aggiustare = cumodâ, cumodòn, cumodâse.
Aggredire = brivâ, brivòn.
Aggottare = gutâ, gutòn.
Aggrottare = agrundâ, agrundòn.
Agguantare = guantâ, guantòn, guantâse.
Aghi di pino = a rüsca, e rüsche. U gugìn, i gugìn.
Agile = lèstu, lèsta, lesti, leste.
Agilità = a sveltìxe.
Agire = agî, agìu.
Agitare = invexendâ, invexendòn, invexendâse.
Agitazione = agitasiùn, agitasiùi.
Agliata (sugo fatto di aglio e aceto) = l’agiàdda.
Aglio = l’àggiu, i àggi.
Agli – Ai (prep. a.) = a-i. Al (prep.a.) = a-u.
Agnello = l’agnéllu, i agnélli.
Agnostico = brāghemòlle.
Ago = l’agùggia, e agùgge.
Agonia = l’agunîa, e agunîe. L’angunìa, e angunìe.
Agoraio = u gugiaiö, i gugiaiö. L’agugiâ, e agugiê.
Agosto = agùstu.
Aggressione = l’agresiùn, e agresiùi.
Agricoltore = u cuntadìn, a cuntadina, i cuntadìn, e cuntadine.
Agrifoglio = l’agriföggiu, i agriföggi.
Aguglia (pesce) = l’agùn, i agùi.
Agugliotto del timone = l’agugiòttu, i agugiòtti.
Aguzzo = puntüu, puntüa, puntüi, puntüe.
Aia = l’àia, e àie.
Airone = l’airùn, i airùi. U mangiabàggi, i mangiabàggi.
Aitante = aitante, aitanti.
Aiutare = giütâ, giütòn, giütâse.
Aiuto = l’agiüttu, i agiütti.
Ala = l’àa, e àe.
Alassino = arascìn, arascìna, arascìn, arascìne.
Alassio = Aràsce.
Alba = l’arba, e arbe.
Albenga = Arbénga.
Alberare = arbuâ ( term. marit.).
Alberatura = arbuatüa (term. marittimo)
Albero = l’èrbu, i èrbi. ---- della barca = l’èrbu, i èrbi. Alberello
= l’erbuéllu, i erbuélli.
Albicocca = l’arbicòccu, i arbicòcchi. U bricòcculu, i bricòcculi.
Albicocco = l’èrbu (i èrbi) de bricòcculi.
Albore del mattino = l’arbû, i arbûi.
Alborella = l’arbuélla, e arbuélle.
Albume = u cèu d’övu, i cèi d’öve. U giancu d’övu.
Alcool = u spirtu.
Alcova = l’arcô, i arcô.
Alcuno (pron.) = quarchedǜn, quarchedüna.
Alcuno (agg.) = nisciün, nisciüna.
Aletta = l’aétta, e aétte. ---- di rullio del gozzo = a scüétta, e scüétte. ---- di stabilità della barca = a scüa, e scüe. A scüétta, e scüétte. ---- di stabilità posta a poppa = u cuteléttu, i cutelétti
Alga = arga, arghe (v.arc.) L’àiga, e àighe. L’àega, e àeghe. L’èrba de mâ, e èrbe de mâ. ---- che rende scivoloso lo scoglio = u
lépegu. ---- marina = a nitta, e nitte. ---- corallina = a cualîna, e
cualîne.
Alimento = l’alimentu, i alimenti.
Alito = bâva (non c’è un alito d’aria = a nu gh’è ‘na bâva d’àia).
Alito di vento = u sciòn de véntu, i sciòi de ventu.
Alla (prep.a.) = a-a. Alle (prep.a.) = a-e. Allo (prep.a.) = a-u.
Allacciare = laciâ, laciòn, laciâse.
Alla grondaia (gioco) = canâ (a).
Allargare = largâ, largòn, largâse.
Allattare = lētâ, lētòn. Dâ u tetìn, dêtu u tetìn.
Alleggio = u lézzu, i lézzi.
Allegramente = alegraménte.
Allegria = l’alegrìa. A cuntentéssa.
Allegro = alégru, alégra, alégri, alégre. Cuntentu, cuntenta, cuntenti, cuntente.
Allentato = lascu, lasca, laschi, lasche.
Allevare = levâ, levòn.
Allocco = l’uùccu, i uùcchi. U lurùccu, i lurùcchi. Testa de gattu.
Allodola = a calàndria, e calàndrie. A lôdua, e lôdue. U ciatarùn,
i ciatarùi.
Alloggi sulla nave per l’equipaggio = a marsa prûa.
Allontanare = aluntanâ, aluntanòn, aluntanâse. Luntanâ, luntanòn,
luntanâse.
Allora = alantùa. Alùa. Anùn.
Alloro = l’oibâ.
Alluce = u dîu grossu du pé, e dîe grosse du pé.
Allungare = sbasciâ, sbasciòn, sbasciâse. Lunghî, lunghìu, lunghîse.
Almanacco = l’armanaccu, i armanacchi.
Almeno = arménu.
Alone della luna = u röu.
Alpino = l’arpìn, i arpìn. L’alpìn, i alpìn.
Alquanto (usato come negazione) = guêi (a nù ghe veggu guêi).
Altalena = u bansîgu, i bansîghi.
Altalenare = bansigâ, bansigòn. Altalenarsi = bansigâse.
Altare = l’ātâ, i ātê.
Alterco = a lite, e liti.
Alterigia = u prezümìn.
Altezza = l’ātéssa, e ātésse.
Altisonante = ātisönànte.
Alto (in) = ancasciü. Rancasciü.
Alto = âtu, âta, âti, âte. Èrtu, èrta, èrti, èrte.
Altrettanto = ātretàntu, ātretànta, ātretànti, ātretànte.
Altrimenti = dunque. Se de nunca (v. arc.).
Altro = âtru, âtra, âtri, âtre.
Altura = a còlla, e còlle. L’artüa, e artüe.
Alveare = u bùggiu, i bùggi.
Alzare = arsâ, arsòn, arsâse.
Alzavola = a scögêa, e scögêe. L’âgna scögêa, e âgne scögêe.
Amante (sistema di funi per alzare pesi) = u lemante, i lemanti.
Amante = l’amîgu, l’amîga, i amîxi, e amîghe.
Amare = amâ, amòn, amâse.. Örê bén, ösciǜu bén, örêise bén.
Amarsi = örêise ben.
Amareggiare = mortificâ, mortificòn, mortificâse.
Amarena = l’agriòttu, i agriòtti. L’amaêna, e amaêne.
Amaretto = l’amaéttu, i amaétti.
Amaro = amàu, amàa, amài, amàe.
Amatore = l’amatû, i amatûi.
Ambiente = l’anbiente.
Ambulanza = l’anbulànsa, e anbulànse.
Americano = mericàn, merichèn.
Amico = l’amîgu, l’amîga, i amîxi, e amîghe.
Ammaccare = macâ, macòn, macâse.
Ammaccatura = u bùllu, i bùlli.
Ammainare = mainâ, mainòn.
Ammalare = vegnî, vegnǜu, vegnîse maòttu.
Ammalato = grammu, gramma, grammi, gramme.
Ammazzare = masâ, masòn, masâse.
Ammettere = amétte, amìsciu.
Ammollare = smögiâ, smögiòn, smögiâse.
Ammollo (in) = smöggiu (a).
Ammucchiare = mügiâ, mügiòn, mügiâse.
Amo con tre punte = l’arpétta, e arpétte.
Amo da pesca = u lammu, i lammi.
Amorale = amurâle.
Amore = l’amû, i amûi.
Amoreggiare = lepegâ, lepegòn. Trepâ, trepòn. I se pàrlan.
Ampolla = l’anpulîna, e anpulîne.
Anatra = a pàpua, e pàpue. L’âgna, e âgne. L’ànie, e ànie. ---tuffatrice = u ciunbìn, i ciunbìn. ---- marzaiola = a garganêlla, e
garganêlle.
Anca = a cöscia, e cösce.
Anche = ascì.
Ancόra = ancùn. Ancùa. De lungu.
Àncora = l’àncua, e àncue.
Andamento = l’àndiu, i àndii.
Andare = andâ, andêtu, andâse. ---- a fondo = fundâ, fundòn,
fundâse. ---- in barca = barchezâ, barchezòn, barchezâse.
Andare = portâ vìa u belìn.
Anelare = anelâ, anelòn.
Anello = l’anéllu, i anélli. ---- applicato come maniglia = l’andalìn, i andalìn. ---- dell’asse del timone = l’agugiòttu, i agugiòtti
fémine. ---- in ferro per tenere legati gli animali nella stalla =
a bùggia, e bùgge. ---- della porta = u gàngau, i gàngai.
Angelo = l’àngeu, i àngei.
Angioma = a màccia de vìn, e màcce de vìn.
Angolo esterno di un edificio = u cantu, i canti. U recantu, i recanti. ---- del fazzoletto = u pissu, i pissi.
Anguilla = l’anghilla, e anghille. ---- piccola = u lüssu, i lüssi.
Anguria = a sandìa, e sandìe. A patéca, e patéche. A sücca pateca, e sücche pateche.
Anicino (biscotto all’anice) = l’anixìn, i anixìn
Anima = l’ànima, e ànime.
Animare = animâ, animòn, animâse.
Animale = a béstia, e béstie.
Animella = u lacéttu, i lacétti.
Anitra (v.anatra) = a pàpua, e pàpue. L’ània, e ànie. L’âgna, e
âgne.
Annata = l’anâ, e anê.
Annaffiare = scēguâ, scēguòn. Ēguâ, ēguòn.
Annaffiatoio = a rigadêa, e rigadêe.
Annaspare = anaspâ, anaspòn.
Annebbiare = anebiâ, anebiòn, anebiâse.
Annebbiato = anebiòn, anebiâ, anebiê, anebiê.
Annegare = negâ, negòn, negâse.
Anno = l’annu, i anni. ---- passato = l’annu pasòn, i anni pasê.
Annodare = grupâ, grupòn, grupâse.
Annoiare = nojâ, nojòn, nojâse. Scidiâ, scidiòn, scidiâse.
Annusare = nazâ, nazòn. Oduâ, oduòn.
Annuvolare = nivuî, nivuìu, nivuîse.
Anurmale = anormale, anormali.
Ansia = l’anscetê, e anscetê.
Ansietà = l’anscetê, e anscetê.
Ansimare = bufâ, bufòn.
Anta = u scüu, i scüi. ---- di legno all’esterno della porta = u
portéllu, i portélli. ---- interna della finestra = u scüu, i scüi.
Antenati (gli) = i nostri véggi.
Antica unità di misura di peso = u cantâ, i cantê.
Antico = antìgu, antìga, antìghi, antìghe. Véggiu, véggia, véggi,
végge.
Antipatico = u refüùzu, i refüùzi.
Anulare = u dìu, e dìe de l’anéllu.
Anzi = ansci. Anzitempo = ansciténpu.
Anzianotto = sciacaòttu, sciacaòtta, sciacaòtti, sciacaòtte.
Ape = l’ava, e ave.
Aperto = avèrtu, avèrta, avèrti, avèrte.
Apertura = l’avertüa, e avertüe. ---- (patta) dei pantaloni = a
spurtixöa, e spurtixöe.
Appallottolare = abalotâ, abalotòn, abalotâse. Abalotolâ, abalotolòn, abalotolâse. Risâ, risòn, risâse.
Appallottolato = risòn, risâ, risê, risê.
Appannare = apanâ, apanòn, apanâse.
Appannato = panìu, panìa, panìi, panìe.
Apparecchiare = mette, mìsciu, métise tòa.
Apparire = spuntâ, spuntòn.
Appartamento = a cà,e chè.
Appartenere = apartegnî, apartegnǜu.
Appassionato = pasciunòn, pasciunâ, pasciunê, pasciunê.
Appassire = peî, peìu, peîse. Pasî, pasìu, pasîse.
Appassito = passu, passa, passi, passe. Peîu, peîa, peîi, peîe.
Appena appena = issa issa (a).
Appendere = pende, pendüu, péndise.
Appesantire = apezantî, apezantîu, apezantîse.
Appiattito = ciàttu, ciàtta, ciàtti, ciàtte.
Appiccicoso = tachignu, tachigna, tachigni, tachigne.
Applaudire = scialâ, scialòn.
Appoggiare = pōsâ, pōsòn, pōsâse.
Apprensione = aprensciùn, aprensciùi.
Approfittare = prufitâ, prufitòn, prufitâse.
Appuntamento = u puntéllu, i puntélli. L’apuntaméntu, i apuntaménti.
Appuntito = puntüu, puntüa, puntüi, puntüe.
Aprile = arvî. Avrî.
Aprire = arvî, arvèrtu, arvîse. Drovî, drovìu, drovîse.
Aquila = l’àquila, e àquile. Aquilone = a cumêta, e cumête.
Aragosta = l’aragusta, e araguste.
Arancia, arancio = u scitrùn, i scitrùi.
Arare = aâ, aòn. Lauâ, lauòn.
Aratro = l’aòn, i aê. L’aròn, i arê. U laû, i laûi.
Arazzo = l’arassu, i arassi.
Arcata = l’otta, e otte.
Archibugio = archebüxu, archebüxi.
Archivolto = a suttaòtta, e suttaòtte. A truìna, e truìne.
Arciere = l’arsê, i arsê.
Arcivescovo = l’arcivescuvu, i arcivescuvi.
Arco = l’arcu, i archi. Arcobaleno = l’archensê, i archensê.
Arcolaio = u ghindu, i ghindi.
Ardente = fugûzu, fugûza, fugûzi, fugûze.
Ardentemente = fugüzaménte.
Ardesia = lavagna.
Ardire = incalâ, incalòn. Ardî, ardìu.
Ardito = ardìu, ardìa, ardìi, ardìe.
Ardore = ardû. Ardure.
Area sottomarina a 7-8 metri di profondità = a crena, e crene.
Arenare = stracuâ, stracuòn, stracuâse. Aenâ, aenòn, aenâse.
Arenoso = arenûzu, arenûza, arenûzi, arenûze.
Argano = l’àrganu, i àrgani.
Argilla = a pâta, e pâte.
Argine = a zina, e zine.
Argonauta (mollusco) = a capelàna, e capelàne.
Aria = l’àia, e àie. ----- tiepida = l’aén, i aén.
Arido = arsu, arsa, arsi, arse.
Aringa = l’aéngu, i aénghi. L’arenga, e arenghe. ---- affumicata
= l’aéngu afümigòn, i aénghi afümighê.
Armadio = l’armàiu, i armài. U guardarôba, i guardarôbe. --- con
specchio = u guardavì, i guardavì.
Armare = armâ, armòn, armâse.
Armonia = l’armunia, e armunie.
Armonica a bocca = a sönétta, e sönétte.
Arnese = l’arnêze, i arnêzi. ---- per cardare la lana = a cavèa, e
cavèe. ---- per impagliare le sedie = a sgorbia, e sgorbie. ---- per
pulire il camino = a pigna, e pigne. ---- da cucina = u trenpê, i
trenpê.
Arpione = u gànganu, i gàngani. L’arpiùn, i arpiùi. --- -per la pesca = u fugu, i fughi. A fùxina, e fùxine.
Arrabbiare = infutâ, infutòn, infutâse. Inversâ, inversòn, inversâse. Magunâ, magunòn, magunâse. Ragiâ, ragion, ragiâse.
Arrabbiato = inversu, inversa, inversi, inverse. Ragiòn, ragiâ, ragê, ragê.
Arraffare = rafâ, rafòn.
Arrampicare = ranpinâ, ranpinòn, ranpinâse.
Arredamento = aredaméntu.
Arricciare = risâ, risòn, risâse. Arisâ, arisòn, arisâse.
Arricciato = arinsinîu, arinsinîa, arinsinîi, arinsinîe. Rinsinîu, rinsinîa, rinsinîi, rinsinîe.
Arridatoio = u tiànte d’avaîa, i tiànti d’avaîa.
Arrivare = rivâ, rivòn.
Arroganza = prezümìn.
Arrostire = rustî, rustìu, rustîse.
Arrosto = u rostu, i rosti.
Arrotino = u mulìtta, i mulìtti.
Arrugginire = rüzinî, rüzinìu, rüzinîse.
Arsella = a patèlla, e patèlle.
Arsenale = u ciantê, i ciantê.
Arsura = l’arsüa, e arsüe.
Arteria = l’arteîa, e arteîe.
Articolo = l’artìculu, i artìculi.
Artigiano = l’artexiàn, i artexèn. ---- che lavora il marmo = u
marmâ, i marmê. ---- ambulante che fabbrica e ripara recipienti di rame = u magnìn, i magnìn.
Arzillo = arzillu, arzilla, arzilli, arzille. Fùrfuu, fùrfua, fùrfui, fùrfue. Furfu, furfa, furfi, furfe.
Ascella = a sutabrassa, e sutabrasse.
Ascensione = sensiùn.
Ascesso = a pistéma, e pistéma. L’ascèssu, i ascèssi.
Asciugamano = u sciügamàn, i sciügamèn. A picagétta, e pigagétte. A pücagétta, e pucagétte.
Asciugamano con le frange = u macramè, i macramè.
Asciugare = sciügâ, sciügòn, sciügâse.
Asciutto = sciütu, sciüta, sciüti, sciüte.
Asciutto = seccu, secca, secchi, secche.
Ascondere = ascùnde, ascùsu, ascùndise.
Asidòru = accidenti. Guarda un po’.
Asilo = l’azìlu, i azìli.
Asino = l’âze, i âxi (âzi). Asina = a soma, e some. Asinello = l’azenéttu, azenétti.
Assistenza = asisténsa.
Asola = a gasétta. e gasétte.
Asparago = u spàragu, i spàraghi.
Asperità = l’asperitê.
Aspettare = spētâ, spētòn, spētâse.
Aspirante = aspirante.
Aspirazione = l’aspirasiùn, e aspirasiùi.
Aspo = u bìndulu, i bìnduli.
Aspro = âgru, âgra, âgri, âgre.
Assaggiare = tastâ, tastòn. Assazâ, assazòn.
Assaggiatore di vino = u tastavìn, i tastavìn.
Assaggio = l’asazzu, i asazzi.
Asse = a tôa, e tôe. ---- spalmato di sego su cui si fa scivolare la
barca = u paòn, i paê. U pagiö, i pagiö.
Assedio = u broccu, i brocchi.
Assente = asénte.
Assenzio = l’assensiu.
Assessore = l’asesû, i asesûi.
Assetato = peîu, peîa, peîi, peîe. (ho una gran sete = a gh’ò ‘na
peîa).
Assillo = l’ascìllu, i ascìlli.
Assiolo = u ciō, i ciō.
Assistente = ascisténte, ascisténti.
Associazione= l’asuciasiùn, e asuciasiùi. A cungréga, e cungréghe.
Assomigliare = parê, parsciǜu, parêise. Sumegiâ, sumegiòn, sumegiâse.
Assorbire = sciurbî, sciurbìu.
Assordare = insurdî, insurdìu, insurdîse.
Assuefatto = söfêtu, söfêta, söfêti, söfête.
Assumere delle arie = ringalüsìse.
Asta = l’asta, e aste. Bastùn da bandêa. ---- del pesce = a dîta, e
dîte. ---- della vela a tarchia = a strüsa, e strüse
Astice = u lungubardu, i lungubardi.
Astuto = bicciu, biccia, bicci, bicce.
Astuzia = a maìssia, e maìssie.
Atmosfera = atmusfêra.
Atroce = atrùse, atrùsi.
Attaccabrighe = u ciantagràne, i ciantagràne. U ciantarugne, i
ciantarugne.
Attaccapanni = l’ométtu, i ométti.
Attaccare = atacâ, atacòn, atacâse.
Attaccaticcio = tachìgnu, tachìgna, tachìgni, tachìgne.
Attanagliare = tenagiâ, tenagiòn.
Attendere = aténde, atézu.
Attento = aténtu, aténta, aténti, aténte
Atterrare = aterâ, ateròn.
Attesa = l’atêza, e atêze.
Attirare = atiâ, atiòn, atiâse.
Attizzare = tisunâ, tisunòn.
Attorcigliare = ingögî, ingögîu, ingögîse. Intortugnâ, intortugnòn, intortugnâse (v.arc.).
Attorno = in gìu.
Attrarre = tiâ, tiòn, tiâse.
Attratto = tiòn, tiâ, tiê, tiê.
Attrattiva = atratîva, atratîve.
Attraversare = traversâ, traversòn, traversâse.
Attrezzo = l’atràssu, i atràssi. ----di legno che serviva per la tessitura della canapa = a taravella, e taravelle. ---- per muratori
che serve per lisciare l’intonaco = a rigamanéggia. ---- per fare
le cialde dolci = a negêa, e negêe. ---- per stringere i legacci
dei fasci di fieno = l’arsigiùn, i arsigiùi.
Attuale = atuâle. Aùa. Aûa.
Augurare = prelüxe, prelüxìu, prelüxise ( v. arc.).
Augurare = Augürâ, augüròn, augürâse.
Auguri = prelüxi. Augüri.
Aumentare = aumentâ, aumentòn, aumentâse.
Aurora = l’arba, e arbe.
Austro (vento da sud) = u mezugiùrnu.
Autobus = tranbalêra.
Autunno = l’autünnu, i autünni.
Avannotto di sardina = u gianchéttu, i gianchétti.
Avannotto di sardina = u bellifìn, i bellifìn.
Avanti = avanti. Tüttu ûtra (v.arc.)
Avantieri = l’ātréi.
Avanzare = crésce, cresciüu, créscise. Vansâ, vansòn, vansâse.
Avanzo = l’avansu, i avansi. ---- di mattoni = u zéttu. ---- di candela = u muchéttu, i muchétti.
Avaria = l’avaîa, e avaîe.
Avariato = avaiòn, avaiâ, avaiê, avaiê.
Avaro = u pigöggiu, i pigöggi. L’avarùn, i avarùi. U caìstia, i
caìsti.
Avena = a biàva
Avere = avê, avüu. ---- diritto in casa altrui = pendézza (avê ‘na
pendézza). ---- freddo = avê, avüu ‘na zizibâ. ---- fretta = avê,
avüu füga ---- l’influenza = avê, avüu a filòssera. ---- riguardo =
dâ, dêtu, dâse a mente. ---- sapore = avê, avüu güstu. ---- una sen
sazione sgradevole = scunfrizze. ---- autorità = cuntâ, cuntòn.
Avere cura = dâ recàttu.
Averla = a cajùrnia, e cajùrnie. ---- capirossa = a cajùrnia frachetina.
Avido = ingurdu, ingurda, ingurdi, ingurde.
Avveduto = precacìn, precacina, precacìn, precacine.
Avvelenare = invelenì (invelenâ), invelenòn, invelenâse.
Avvenimento = aveniméntu.
Avversione = a nïa, e nïe.
Avviare = inandiâ, inandiòn, inandiâse.
Avvicinare = vixinâ, vixinòn, vixinâse. Arenbâ, arenbòn, arenbâse. Renbâ, ranbòn, renbâse.
Avvilito = cuàcciu, cuàccia, cuàcci, cuàcce.
Avvilito = muccu, mucca, mucchi, mucche.
Avvio = l’àndiu, i àndii.
Avvisare = vizâ, vizòn, vizâse.
Avvizzito = passu, passa, passi, passe.
Avvocato = l’avucatu, i avucati.
Avvolgere = ingögî, ingögîu, ingögîse.
Azzeccare = inbrocâ, inbrocòn.
Azzuffare = brivâ, brivòn, brivâse.
B
Babbeo = u ciùllu, i ciùlli.
Bacca dei platani = a cucàlla, e cucàlle.
Baccalà = u bacalà, i bacalà.
Baccano = u ramadàn, i ramadàn. U burdèllu, i burdèlli.
Baccello = a téga, e téghe
Bacchettare = bachetâ, bachetòn
Baciare = bāxâ, bāxòn, bāxâse
Bacino navale = u basì, i basì
Bacio = u bâxu, i bâxi. ---- sulla guancia accompagnato da un
leggero pizzicotto = a bacìcula, e bacìcule. Bacetto = baxéttu,
baxétti. Bacino = u baxìn, i baxìn. Baciamano = u baxamàn.
Baciucchiare = baüsâ, baüsòn.
Baco da seta = u cuchéttu, i cuchétti.
Badilata = bainâ, bainê.
Badile = u baìn, i baìn. A pàa, e pàe.
Baffo = u barbixu, i barbîxi. U mustàsciu, i mustàsci.
Bagaglio = u bagàggiu, i bagàggi.
Bagnante = u bagnànte, a bagnànte, i bagnànti, e bagnànte.
Bagnare = bagnâ, bagnòn, bagnâse.
Bagnato = bagnòn, bagnâ, bagnê, bagnê.
Bagno = u bagnu, i bagni.
Baita = a bâita, e bâite.
Balbettare = barbutâ, barbutòn. Chechezâ, chechezòn.
Balbuziente = u barbuttu, i barbutti.
Baldanza = baldànsia.
Balera = a balera, e balere.
Balia = a mama, e mame.
Ballare = balâ, balòn.
Ballatoio = u balaù, i balaùi.
Ballerina = a pissa, e pisse. A balaìna, e balaìne. ---- (uccello) =
a balaìna, balaìne.
Ballista = gunfiagàgge.
Ballo = u ballu, i balli. Balletto = u baléttu, i balétti.
Balsamo = u bàrsamu, i bàrsami.
Balzo = u buttu, i butti.
Bambino = u matéttu, i matétti, a matétta, e matétte. ---- che vuole
le moine = u grecùzu, a grecüza, i grecùzi, e grecüze.---- curioso =
u nastüzìn, a nastüzìna, i nastüzìn, e nastüzìne. ---- ficcanaso = u
petüssu, a petüssa, i petüssi, e petüsse. ---- piccolo = u matetìn, a
matetîna, i matetìn, e matetîne. U ninnu, a ninna, i ninni, e ninne.
---- vivace = u bìndulu, a bìndula, i bìnduli, e bìndule. ---- che parla sempre = a lenguétta, e lenguétte.
Bambola = a banbòccia, e banbòcce. ---- di stoffa = u pupùn,
i pupùi de pessa.
Banana = a bananna, e bananne.
Bancaccia = a bancassa, e bancasse
Banco = bancu. ---- grosso per la vendita = u mustàdû, i mustàdûi.
Banda = a banda, e bande. ---- musicale (folcloristica) = a catübba, e catübbe.
Banderuola = a ventuélla, e ventuélle. ---- (fig.) = u virabandéa, i
virabandée.
Bandiera = a bandéa, e bandée.
Bandoliera = a banduêa, e banduêe.
Bandolo = u câvu, i câvi.
Baracca = a baracca,e baracche. Baraccone = u baracùn, i baracùi.
Baraonda = u rebǜ, i rebì.
Barattare = bātâ, bātòn.
Barattolo = a lamma, e lamme. U taru, i tari. ---- di latta = a tolla,
e tolle.
Barba = a barba, e barbe. ---- a punta = u pissu, i pissi. Barbetta
= u piséttu, i pisétti.
Barbabietola = a gérâva, e gérâve.
Barbagianni = u barbagianni, i barbagianni. U dügu, i düghi.
Barbiere = u barbê, i barbê.
Barbo = u bàrbu, i bàrbi.
Barca = a barca, e barche. Barchetta = a barchétta, e barchétte.
---- di S. Pietro (medusa) = a scarpétta, e scarpétte da Madonna.
Barcone = u barcùn, i barcùi.
Barcollare = barchezâ, barchezòn
Bardino Nuovo = Bardino Nuovo. Bardino Vecchio = Bardìn Véggiu.
Bargiglio = u barbaòcciu, i barbaòcci
Barilaio = u barilâ, i barilê. U butâ, i butê
Barile = u barì, i barì. Barilotto = u caratéllu, i caratélli. U quàrtu,
i quàrti. U barilòttu, i barilòtti.
Barlume = u barlǜmme.
Barroccio = u biròcciu, i biròcci.
Basco di lana dei pescatori = a paélla, e paélle.
Basilico = u baxeicò.
Basso = bassu, bassa, basse, bassi. ---- di statura = picìn, picìna,
picìn, picìne.
Bastare = bastâ, bastòn.
Bastimento = u barcu, i barchi.
Bastingàggio della barca = a tôa de bordu, e tôe de bordu.
Bastione = u bastiùn, i bastiùi.
Basto = u bastu, basti.
Bastonare = bastunâ, bastunòn, bastunâse. Picâ, picòn, picâse.
Bastonata = a bacâ, e bachê.
Bastone = u baccu, i bacchi. ---- per girare la polenta = u canéllu, i canélli.
Battaglia = a batàggia, e batàgge.
Battaglio = u batàggiu, i batàggi. --- della porta = a landa,e lande.
Battaglione = u battagiùn, i battagiùi.
Battere = batte, batǜu, bàttise. Picâ, picòn, picâse. ---- le ciglia =
parpelâ, parpelòn. ---- sull’acqua = pistâ, pistòn u mâ cû badâju.
Battesimo = u batézzu, i batézzi.
Battezzare = batezâ, batezòn, batezâse.
Batticarne = u battecarne, i battecarni.
Batticuore = batticö
Battito = u bàttimu, i bàttimi.
Battola (strumento sonoro) = a trabàccula, e trabàccule.
Battuta di caccia = a batüa, e batüe.
Baule = u baüllu, i baülli. Bauletto = u baüléttu, i baülétti.
Bava = a scciümàssa, e scciümàsse.
Bavaglino = u bavaéttu, i bavaétti.
Bavetta (linguina arrotolata a nido) = a rella, e relle.
Bavosa (pesce) = a cicibécca, e cicibécche.
Beccaccia = a becassa, e becasse. Beccaccino = u becasìn, i becasìn.
Beccafico = u pittafighe, i pittafighi.
Beccare = pitâ, pitòn, pitâse.
Beccheggiare = bechezâ, bechezòn.
Becchime per galline = a mundüggia.
Becchino = u becalìn, i becalìn. U becamòrtu, i becamòrti.
Becco = u béccu, i bécchi. Beccuccio = u bucaìn, i bucaìn.
Befana = a befâna, e befâne.
Belare = beâ, beòn.
Belle maniere (di) = u gaibòn.
Bellezza = a beléssa, e belésse.
Bellimbusto = u batǜzu, i batǜzi.
Bello = bèllu, bèlla, bèlli (bèi), bèlle.
Bell’uomo (al vocativo significa signore) = bellòmmu.
Bel tipo = fîgu. (sei proprio un ----) = ti séi propriu ün bèllu fîgu.
Bel tipino = fighétta. (sei un ----) = ti séi ‘na bèlla fighétta.
Benda per fasciature = a binda, e binde
Bene = u macumâ. U bén.
Benedetto = benétu, benéta, benéti, benéte.
Benedire = benedî, benedìu.
Benefattore = u benefatû, a benefatrice, i benefatûi, benefatrici.
Benevolenza = benevulénsa.
Beni = a rôba, e rôbe.
Bere = bêve, bevüu, bévise. ---- a garganella = bêve, bevüu, bévise a gargatìn. ---- molto. ---- rumorosamente. ---- smodatamente (detto del cane) = lapâ, lapòn, lapâse.
Bergamotto = bergamotta.
Bernoccolo = u babòllu, i babòlli. U bòrlu, i bòrli.
Berretto = a berétta, e berétte.
Berretto a calza di lana = u gàzzu,i gàzzi.
Bersagliere = u ciümasin, i ciümasìn. U bersaglié, i bersaglié.
Bestemmiare = giastemâ, giastemòn.
Bestia = a béstia, e béstie.
Bettola = l’ostâìa, e ostâìe. L’ostêìa, e ostêìe. A lucanda, e lucande. A tratuîa, e tratuîe cu-u dormî.
Biada = a biàva.
Bianchetti = i belifìn. I gianchétti.
Biancore = u giancûre.
Bianco = giàncu, giànca, giànchi, giànche.
Biascicare le parole = giasciâ, giasciòn.
Bicchiere = u gòttu, i gòtti. Bicchierino = u gotìn, i gotìn. ---- da
liquore = u gotìn, i gotìn da rùzoliu.
Bidonata = a ciavàdda, e ciavàdde.
Bidone = u bidùn, i bidùi.
Bietola = a gêa, e gêe.
Bighellonare = berlengiâ, berlengiòn.
Bigio = bardu, barda, bardi, barde.
Biglietto = u bigéttu, i bigétti.
Bigoncia = u gaòssu, i gaòssi.
Bigotta = a beghina, e beghine.
Bilancella (imbarcazione) = a baransèlla, e baransèlle.
Bilancia = a baànsa, e baànse.
Bilancio = u bilanciu, i bilanci.
Bilia = a bìggia, e bìggie. A boccétta, e boccétte. A balétta, e balétte. ---- di vetro = a vedrolla, e vedrolle.
Bimbo paffutello che giocando cade = u rübatìn, i rübatìn.
Binario = a culissa, e culisse.
Bindolo = u bindulu, i binduli.
Binocolo = u binòculu, i binòculi.
Biondo = biùndu, biùnda, biùndi, biùnde.
Birichino = u balilla, i balilla.
Birillo = a bìggia, e bìggie.
Birra = a bîra, e bîre.
Biscia = a biscia, e bìsce. ---- d’acqua dolce = u bisciùn, i bisciùi.
Biscaglina = biscaggìna.
Biscotto = u bescöttu, i bescötti. ---- all’anice = l’anixìn, i anixìn.
Bisnonno= u bisnonnu, a bisnonna, i bisnonni, e bisnonne.
Bisnonno = l’âvu, l’âva, i âvi, e âve.
Bisogno (aver) = fâ lögu, fêtu lögu, fâse lögu.
Bisogno = u bezögnu, i bezögni.
Bistecca = a bistécca. ---- con l’osso = a custigiöa, e custigiöe.
Bisticciare = ratelâ, ratelòn, ratelâse.
Bizzeffe (a) = rüdéu (a).
Blocco = u bloccu, i blocchi.
Blu = u blö.
Boato = u boatu, i boati.
Bocca = a bucca, e bucche. Boccaccia = a bucassa, e bucasse.
Boccale = l’àmua, e àmue. U gottu, i gotti cu a manéggia.
Boccanera = a bucca negra, e bucche negre.
Boccata = a bucâ, e buchê. A guâ, e guê.
Boccetta per il profumo = u bunbuìn, i bunbuìn. A butigétta, e
butigétte du prufümmu.
Bocchino = u bucaìn, i bucaìn. U buchìn, i buchìn.
Bocciolo = u pummu, i pummi.
Boccone = u bucùn, i bucùi. Bocconcino = u bucuncìn, i bucuncìn. ---- avvelenato = u bucunéttu, i bucunétti.
Boga = a bûga, e bûghe.
Boissano = Buisàn.
Bollicina di sapone = a buffa, e buffe.
Bollire = bugî, bugìu.
Bollo = u bùllu, i bùlli.
Bomboniera = a bunbunêa, e bunbunêe.
Bonaccia = a bunàssa. ---- completa = a bunàssa cippa. A bunàssa giànca.
Borbottare = mugugnâ, mugugnòn. Rangugnâ, rangugnòn. Barbutâ, barbutòn.
Bordeggiare = burdezâ, burdezòn.
Bordello = u burdèllu, i burdèlli. U cazìn, i cazìn.
Bordo = u bòrdu, i bòrdi. ---- della fossa che si scava attorno all’albero per irrigarlo = a zina, e zine.
Borghetto S. S. = Burghéttu.
Borgio Verezzi = Borzi Veéssi
Borgo = u burgu, i burghi.
Borragine = a burâxe, e burâxi.
Borsa = a bursa, e burse. ---- di stoffa chiusa con un cordone = u
sacanò, i sacanò. ---- per la spesa = a sporta, e sporte. Borsellino
= u burselìn, i burselìn. U bursìn, i bursìn. Borsetta = a bursétta,
e bursétte.
Boscaglia = boscàggia.
Boscaiolo = u boscaiö, i boscaiö. U cabanê, i cabanê.
Bosco = u bòscu, i bòschi. Boschetto = u boschéttu, i boschétti.
Botta = a patta, e patte.
Bottaccio = u turlu nustròn, i turli nustrê.
Bottaio = u butâ, i butê. U barilâ, i barilê.
Botte = a butte, e butti. ---- tagliata a metà = u butassu, i butassi.
Bottega = a bütéga, e bütéghe.
Bottegaio = u bütegâ, i büteghê.
Bottiglia = a butìggia, e butìgge. Bottiglietta = a butigétta, e butigétte. Bottiglione = u butigiùn, i butigiùi.
Bottone = u puméllu, i pumélli.
Bovaro = u böê, i böê.
Bozza (cavo) = a bossa, e bosse.
Bracalone = perdibrâghe.
Bracciale = u brassâ, i brassê. ---- per il gioco con la palla di
cuoio = u brasâ, i brasê.
Bracciata = a brasâ, e brasê.
Braccio = u brassu, i brassi. Braccia = e brassa.
Braccio portante della macina del mulino = u menaû, i menaûi.
Brace = a brâxe, e brâxi.
Braciere = u braxê, i braxê. A brāxêa, e brāxêe. ---- per scaldarsi = u tanùn, i tanùi.
Braciola = a cutulétta, e cutulétte.
Bramare = bramâ, bramòn.
Bramosia = bramuzìa.
Branco = u mǜggiu, i mǜggi. U brancu, i branchi. ---- di animali
= a ströppa, e ströppe. ---- di pesci irretito in massa = u matû,
i matûi.
Branzino = u luàssu, i luàssi.
Bravo = bravu, brava, bravi, brave. Bravaccio = u büllu, i bülli.
Bravura = a bravüa.
Bretella = a bertèlla, e bertèlle.
Brezza = a bréssa, e brésse. ---- marina = l’arbaxîa. ----di mare =
a bréssa de mâ. ---- di terra = a bréssa de têra.
Bricco = u briccu, i bricchi. ---- per il latte = u pottu, i potti. ---in cui si prepara la cioccolata = a ciculatêa, e ciuculatêe.
Briciola = a fregüggia, e fregügge. ---- dei dolci = a fregügétta,
e fregügétte. Briciolina = u fregügìn, i fregügìn.
Briga = a brega, e breghe.
Brigadiere = u bregadê, i bregadê.
Brigante = u bregante, i breganti.
Brigantino = u bregantìn, i bregantìn.
Brillare = lüxî, lüxìu.
Brina = a brina. Brinata = brinàdda.
Brivido = u surissu, i surissi. ---- di freddo = u freduìn, i freduìn.
Brizzolato nei capelli = grîxu, grîxa, grîxi, grîxe.
Brodo = u bròddu, i bròddi. ---- di carne ristretto = u cunsümòn,
i cunsümê. ---- di castagne = a zutta. ---- di trippe = a sbîra, e sbîre. Brodino = u brodìn, i brodìn. Brodetto = u brodéttu, i brodétti. Brodaglia = a brodàggia, e brodàgge.
Brontolare = mugugnâ, mugugnòn.
Brontolio = u mugùgnu, i mugùgni.
Brontolone = u mugugnùn, a mugugnùna, i mugugnùi, e mugugnùne
Bronzo = u brùnzu, i brùnzi.
Bruciacchiare = scutizâ, scutizòn.
Bruciare = brüxâ, brüxòn, brüxâse.
Bruciare leggermente = strinâ, strinòn, strinâse.
Bruciatura = a brüxaüa, e brüxaüe.
Bruciato = brüxòn (brüxòu), brüxâ, brüxê, brüxê.
Bruciore = u brüxû, i brüxûi. ---- di stomaco = u brüxû de stömigu. ---- di gola = u raspìn, i raspìn.
Bruco = a rüa, e rüe.
Brufolo = a brìgua, e brìgue.
Brughiera = a brüghêa, e brüghêe.
Brumeggiare = brümezâ, brümezòn.
Brumeggio = u brümézzu, i brümézzi.
Bruno = brün, brüna, brüni, brüne.
Bruscolo = a pûe, e pûe.
Bruscoletto = u fregügìn, i fregügìn.
Brusio = u burbùggiu, i burbùggi.
Brutto = brüttu, brütta, brütti, brütte. Sussu, sussa, sussi, susse.
Bubbola = a cacamélla, e cacamélle.
Bucare = garbâ, garbòn, garbâse.
Bucato = garbòn, garbâ, garbê, garbê.
Bucato = a bügâ, e büghê. U bügòn, i büghê.
Buccia = a scòrsia, e scòrsie. A pelle, e pelli.
Buco = u garbu, i garbi. U pertüxu, i pertüxi. ---- scavato da un
animale = a gargàntua, e gargàntue.
Budella = a bêla, e bêle. ---- di animale = a trippa, e trippe. ---per sanguinaccio = u grespùn, i grespùi.
Budino = u bunéttu, i bunétti.
Bue = u bö, i bö.
Buffetto = a bacìcula, e bacìcule.
Bugia = a bōxîa, e bōxîe. A balla, e balle.
Bugia (dolce) = u crùstulu, crùstuli.
Bugiardo = u bōxàrdu, a bōxàrda, i bōxàrdi, e bōxàrde.
Bugliolo = u bigiö, i bigiö.
Buio = u scǜu
Bullo = u büllu, i bülli
Buonasera = bunaséia
Buongiorno = bungiùrnu
Buon modo = gàibu
Buono = bun, buna, bui, bune
Burattino = u mariunéttu, i mariunétti
Burrasca = a bürasca, e bürasche. ---- di tramontana violenta e
improvvisa = a buriâna, e buriâne.
Burro = u bitìru, i bitìri.
Bussare = picâ, picòn, picâse. Picâ a porte.
Bussola = a bìsciua, e bisciue. A bùsciua, e bùsciue.
Bustaio (ortopedico che fa i busti) = u büstâ, i büstê.
Buttafuori = arbutàn (v.arc.)
Buttare =caciâ, caciòn, caciâse.
Buttare le reti =caciâ, caciòn, caciâse e réi.
C
Cabina = a gabina, e gabine.
Cacciare = caciâ, caciòn, caciâse.
Caccola = a càcua, e càcue.
Cacciatore = u cacciòu, i cacciòi. U caciaû, i caciaûi.
Cacciavite = a madrevîa, e madrevîe.
Catasto = cadastru (v.arc.).
Cadente = cazénte.
Cadere = cazze, cazǜu (chêtu). Pigiâ in creppu, pigiòn in creppu
Cadere dall’alto = ciunbâ, ciunbòn. Cazze da-u fümê, cazǜu dau fümê.
Cadere (capelli, foglie, etc.) = cruâ, cruòn.
Cadreghino = u cadreghìn, i cadreghìn.
Caduta = trasunâ. È caduto per terra = u l’à pigiòn ‘na strasunâ
pé têra. Caduto = chétu, chéta, chéti, chéte.
Caffè = u café, i café
Caffettiera = u briccu, i bricchi (v.arc.). A cafetéa, e cafetée.
Cagionare = caxunâ, caxunòn.
Cagliare = quagiâ, quagiòn.
Cagliato = aprêzu, aprêza, aprêzi, aprêze.
Caglio = u quâgiu.
Cagna = a cagna, e cagne. Cagnetta = a cagnétta, e cagnétte.
Calabrone = u bagùn, i bagùi. U scaùn, i scaùi.
Calafatare = cāfatâ, cāfatòn.
Calafato = u cāfêtu, i cāfêti.
Calamaio = u cāmâ, i cāmê.
Calamaro = u cāmâ, i cāmê. A lulla, e lulle. ---- comune = u
caamâ, i caamê. U tòtanu, i tòtani.
Calare = calâ, calòn, calâse. ---- le reti = caâ, caòn, caâse.
Calcagno = a garétta, e garétte. U carcàgnu, i carcàgni.
Calce = a cāsîna, e cāsîne. Calcina = a cāsìna, e cāsìne.
Calcestruzzo = u batümme, i batümmi.
Calcinacci = u zéttu. Calcinaccio = u câsinàssu, i câsinàssi.
Calcio = u câsu, i câsi.
Calcolosi = u mâ da prìa.
Caldaia = a cādéa, e cādée.
Caldana = a cādâna, e cādâne.
Caldarrosta = a rustìa, e rustìe.
Calderaio = u magnìn, i magnìn.
Caldo = câdu, câda, câdi, câde.
Calendario = l’armanaccu, i armanacchi. U lünâju, i lünâi. U calendâju, i calendâi.
Calesse = u birocìn, i birocìn.
Calizzano = Caisàn.
Callo = u dügnùn, i dügnùi. U callu, i calli.
Calmare = calmâ, calmòn, calmâse.
Calma di mare con cielo coperto = a macaja.
Calmo = carmu, carma, carmi, carme.
Calore = u calure, i caluri.
Calpestare = pestegâ, pestegòn. Sanpetâ, sanpetòn.
Calvo = peòn, peâ, peê, peê.
Calza (da uomo e da donna) = a cāsétta, e cāsétte. Calzino = u casetìn, i casetìn.
Calzolaio = u caigâ, i caighê. U scarpâ, i scarpê.
Cambiare = scangiâ, scangiòn, scangiâse.
Cambiare le piume = reciümâ, reciümòn, reciümâse.
Cambiato idea (ha) = repentìu, repentìa, repentìi, repentìe.
Cambiavalute = u bancaòttu, i bancaòtti.
Cambio = u càngiu, i càngi. ---- di Cristi da parte dei confratelli = u stramüu, i stramüi.
Camera = a stànsia, e stànsie.
Cameriere = u sèrvu, i sèrvi. U cameê, i cameê.
Cameriera = a sèrva, e sèrve. A cameêa, e cameêe.
Camicia = a camîxa, e camîxe. Camicetta = a camixétta, e camixétte.
Camino = u fümê, i fümê. Caminetto = u caminéttu, i caminétti.
Camminare = caminâ, caminòn.
Cammino = u camìn.
Camomilla = a camamìlla, e camamìlle.
Campagna = a canpagna, e canpagne. U scitu, i sciti.
Campana = a canpana, e canpane. Campana (gioco) = u merdàssu, i merdàssi. Campanello = u canpanìn, i canpanìn. Campanaccio = u canpanàssu, i canpanàssi.
Campanaro = u canpanâ, i canpanê.
Campanile = u canpanìn, i canpanìn.
Campare = canpâ, canpòn.
Campo = u canpu, canpi.
Campestre = u villerecciu, i villerecci.
Campione = u canpiùn, i canpiùi.
Canale = u canâ, i canê. ---- artificiale = u béu, i béi.
Canapa = a càneva. A ghinêa.
Canarino = u canarìn, i canarìn.
Cancellare = scasâ, scasòn.
Cancelliere = u canselê, i canselê
Cancello = u cancèllu, i cancèlli. U cansèllu, i cansèlli.----di legno
= u rastéllu, i rastélli.
Candeggina = a puligrîna.
Candela = a candéia, e candéie
Candelabro = u candelàbbru, i candelàbbri.
Candelaio = u candeâ, i candeê.
Candeliere = u candeê, i candeê. ---- basso = a bōxîa, e bōxîe.
Candelora (festa religiosa) = a Candeêa.
Candidato = u candidòn, a candidâ, i candidê, e candidê.
Candito = candîu, candîa, candîi, candîe.
Cane = u càn, i chén. ---- da tartufi = u càn da trìfue, i chén da trìfue. Cagnolino = u cagnéttu, i cagnétti.
Canestrello (dolce) = u canestréllu, i canestrélli.
Canestro fatto con listelli di vimini = a cavagna, e cavagne.
Canna = a canna, e canne. ---- da pesca = u siméllu, i simélli.
Cannello per saldare = a canélla, e canélle.
Canneto = u canêu, i canêi.
Canniccio = u canìssu, i canìssi.
Cannocchiale = u canociâle, i canociâli.
Canovaccio = u canavàssu, i canavàssi.
Cantare = cantâ, cantòn.
Cantaro (unità di peso) = u cantâ, i cantê.
Cantiere. ---- navale = u ciantê, i ciantê.
Cantina = a cantina, e cantine.
Canto = u cantu, i canti.
Canto (di strada) = u cantu, i canti.
Canto degli uccelli = u barbacìu, i barbacìi.
Cantonata = a cantunâ, e cantunê.
Cantoniere = u cantunê, i cantunê.
Cantuccio nascosto = u recantu, i recanti.
Canzonare = cugiunâ, cugiunòn.
Canzone = a cansùn, e cansùi.
Capace = bravu, brava, bravi, brave. Bun, buna, buni, bune.
Capace = intrante, intranti.
Capanna = a cabànna, e cabànne.
Capanno = u bersò, i bersò.
Capello = u cavéllu, i cavélli.
Capezzolo = u caìn, i caìn.
Capinera = a testanégra, e testenégre.
Capire = capî, capìu, capîse.
Capitano = u capitàn, i capitèn. ---- di bastimento = u patrùn, i
patrùi.
Capitare = capitâ, capitòn.
Capo = u càu, i cài. Capo (chi comanda) = u cappu, i cappi
Capodanno = u caudannu, i caudanni.
Capofamiglia = u padrùn de cà, i padrùi de cà.
Capofitto (a) = a testa e cü.
Capogiro (ha un) = barlügâ (u l’à a testa).
Capogiro = u giaméntu, i giaménti. U stranbaelùn, i stranbaelùi.
Capolino = capulìn.
Capostazione = capustasiùn, capistasiùi.
Capovolgere = ruversâ, ruversòn, ruversâse. Inbōsâ, inbōsòn, in
bōsâse.
Cappellano = u capelàn, i capelèn.
Cappello = u capéllu, i capélli. ---- a cilindro = a catübba, e catübbe.
Cappero = u tàppanu, i tàppani.
Cappone = u capùn, i capùi. ---- gallinella = u còfanu, i còfani.
L’òrgana, e òrgane. A galinétta, e galinétte. ---- gordo = u testùn, i testùi.
Cappotto = u pelisùn, i pelisùi. U capottu, i capotti.
Cappuccio = u scapüssu, i scapüssi. ---- conico con fori, per
bagnare a pioggia = a pigna, e pigne.
Capra = a crâva, e crâve. A fê, e fê. A fé, e fé. ---- selvatica = a féne, e
féne.
Capretto = u cravéttu, i cravétti.
Capriccio rumoroso = a landa, e lande.
Capriccioso = mùsciu, mùscia, mùsci, mùsce.
Capriola = a scunpatélla, e scunpatélle.
Caprone = u béccu, i bécchi.
Capruggine = a zina, e zine.
Carabiniere = u carabinê, i carabinê.
Carabottino = u carabutìn, i carabutìn.
Caramella = a ciapelétta, e ciapelétte. ---- sferica di zucchero colorato = a cidùlla, e cidùlle.
Carassio = u pésciu russu, i pésci russi.
Carbonaio = u carbunìn, i carbunìn.
Carbone = u carbùn, i carbùi. Carbonella = a carbunìggia.
Carburo = carbûru.
Carcere = a galéa, e galée.
Carciofo = l’articiòcca, e articiòcche. ---- che si trova al centro
della pianta = l’articiòcca mêstra.
Cardare = desberî, desberìu. Cardâ, cardòn.
Cardellino = u cardelìn, i cardelìn.
Cardine = a mappa, e mappe. A vùngua, e vùngue.
Carena = a caéna, e caéne.
Carezza = a caéssa, e caésse.
Carezzare = caesâ, caesòn.
Caricare = carigâ, carigòn, carigâse.
Caricare l’orologio (dare la corda) = Dâ a corda a-u relöîu.
Carico = u càregu, i càreghi.
Carie = a gargatta, e gargatte.
Carino = caìn, caìna, caìn, caìne. Bèllu, bèlla, bèlli, bèlle.
Carità = a caitê.
Carne = a carne, e carni. ---- di manzo = u manzu, i manzi.
Carneficina = u maxéllu, i maxélli.
Carnevale = u carlevâ, i carlevê.
Caro = càu, càa, cài, càe.
Carota = a carotta, e carotte. ----- selvatica = a pastunàgge.
Carpa = a carpa, e carpe.
Carpino = a carpa, e carpe. U carpanéllu, i carpanélli.
Carpione (in) = carpiùn (in).
Carreggiata = a carezâ, e carezê.
Carrettiere = u caretê, i caretê. U caradû, i caradùi.
Carriola = a carétta, e carétte. ---- piana dei contadini = a baiàrda, e baiàrde.
Carro = u câru, i câri. ---- agricolo = u tamagnùn, i tamagnùi. ---a pianale = u sciarabàn, i sciarabén. ---- a due ruote e due sponde u biròcciu, i biròcci. ---- matto = u câru mattu. ---- per il trasporto della sabbia = u tunbarèllu, i tunbarèlli. Carretto = u caréttu, i carétti. Carrozza = u sciarabàn, i sciarabén. ---- pubblica = a tranbalêra, e tranbalêre.
Carruba = a carubba, e carubbe.
Carrucola = a tàggia, e tàgge.
Carta = a carta, e carte. U papê, i papê. ---- assorbente = a cartasciüga, e cartesciüghe. A carta sciüga, e carte sciüghe. ---- igienica = u papê da cü. ---- da gioco priva di valore = u frillu, i frilli.
---- velina = u papê de séa, i papê de séa. ---- moschicida = papê
da musche. ---- vetro = a carta vréddu, e carte vréddu. Cartina =
u papetìn, i papetìn.
Cartaio = u papeâ, i papeê.
Cartella = a cartèlla, e cartèlle. ---- per la scuola = a sachétta, e
sachétte.
Cartello = u cartéllu, i cartélli.
Cartiera = a cartêa, e cartêe. U defìssiu, i defìssi.
Cartoccio = a papeà, e papeè.
Cartolaio = u cartâ, i cartê.
Cartoleria = a cartâ, e cartê.
Cartone = u cartùn, i cartùi. ---- contenente merce varia = a papeà,
e papeè.
Casa = a cà, e chè. ---- di piacere = u cazìn, i cazìn. U burdèllu,i
burdèlli. Casetta = a cazétta, e cazétte. ---- in legno = a baracca, e
baracche.
Casaccio = a bréttiu. A vernéu.
Casalinga = a donna de cà, e donne de cà.
Casato = u cazàddu, i cazàddi. U cazàtu, i cazàti.
Casereccio = cazarécciu, cazaréccia, cazarécci, cazarécce.
Casolare = u cazòttu, i cazòtti. U cazìn, i cazìn de canpagna. ---nei boschi = u técciu, i técci.
Cassa = a càscia, e càsce. Cassaforte = a cascétta (e cascétte) de
palanche. Cassetta = a cascétta, e cascétte. ---- contenente preziosi = a bìsciua, e bìsciue. ---- del carro = u casciòttu, i casciòtti. ---- per trasporto frutta = u platò, i platò.
Cassapanca = a casciabanca, e casciabanche.
Casseruola = a casaòlla, e casaòlle.
Cassetto = a càntia, e càntie. A càntua, e càntue.
Cassone = u casciùn, i casciùi. ---- per conservare le castagne =
a banca, e banche.
Castagna = a castagna, e castagne.
Castagne seccate al forno = e vegétte.
Castagnaccio = u castagnassu, i castagnassi.
Castagno = u castagnu, i castagni.
Castagnola = a castagnétta, e castagnétte. U ruscìn, i ruscìn.
Castagnola (fungo) = a castagnöa, e castagnöe.
Castello = u castéllu, i castélli.
Castelletto= u casteléttu, i castelétti.
Castrato = castròn, castrê.
Casupola di campagna = u técciu, i técci.
Catafalco = u catafàrcu, i catafàrchi.
Cataplasma = inciastru de semensa de lin.
Catasta = a pilla, e pille.
Catasto = u catastu.
Catena = a cadêna, e cadêne. Catenina = a cadenétta, e cadenétte.
Catenaccio = u cadenàssu, i cadenàssi. U fêru mortu, i fêri morti.
Catetere = a canétta, e canétte.
Catino = u basì, i basì.
Catrame che si deposita sulle spiagge = a moca.
Cattedra = u mustàdû, i mustàdûi.
Cattivo. ---- di persona = grammu, gramma, grammi, gramme.
----- pagatore = ciantapuffi. ---- umore = e patùrnie.
Causa = u debà, i debè.
Cavaliere = u cavagliêre, i cavagliêri. ---- del lavoro = cavagliêre du travàggiu. ---- servente = cavagliè servè.
Cavallo = u cavallu, a cavalla, i cavalli, e cavalle.
Cavalocchio = u massaprève, i massaprèvi. U pistùn, i pistùi. U
masabéccu, i masabécchi.
Cavalluccio (a) = cavalìna (a).
Cavatappi = u tiabisciùn, i tiabisciùi.
Cavedano = u cavedânu, i cavedâni. U scagnùn, i scagnùi.
Caverna = l’arma, e arme.
Cavia domestica = u porchìn, i porchìn d’India.
Caviglia = a cavìggia, e cavìgge.
Cavità = a gargatta, e gargatte.
Cavo = u cavu, i cavi. A bossa, e bosse. A drissa, e drisse. ---per tirare la barca = a parmèa, e parmèe.
Cavolo = u còu, i còi. ---- cappuccio = u garbüxu, i garbüxi.
---- cappuccio ripieno = u garbüxu farsìu (u prêve).
Cazzuola = a casöa, e casöe.
Ce (non ce n’è) = ghe (u nu ghe n’è).
Ceci = i cêxi.
Cedere = cedde, cedǜu. Chitâ, chitòn.
Cedro = u seddru. i seddri.
Cefalo = u müzu, i müzi.
Cefalo di fondo = u müzu masùn, i müzi masùi.
Ceffo = a ghigna, e ghigne. U griffu, i griffi.
Ceffone = a mascâ, e maschê. U mascùn, i mascùi. U lordùn, i
lordùi.
Celibe = u fantìn, i fantìn. U zuénu, i zuéni.
Cella = a prexùn, e prexùi.
Celle Ligure = Sélle..
Cembalo = u tanburlìn, i tanburlìn.
Cemento = u ciüméntu, i ciüménti.
Cena = a séna, e séne.
Cenare = senâ, senòn.
Cencio (dolce) = u crùstulu, i crùstuli.
Cencio = a strassa, e strasse.
Ceneraccio (telo grossolano su cui si versa il ranno) = u cuàu.
Cenere = a sénne, e sénne.
Ceneri (le) festa religiosa = e Sénei.
Cenno = u segnu, i segni.
Centesimo (moneta). u cittu, i citti.
Centimetro = u cittu, i citti.
Centina delle barche = a stramanêa, e stramanêe.
Cento = séntu.
Centro = u centru, i centri.
Centro per la tavola = a tuagétta, e tuagétte.
Cepola = a stringa, e stringhe.
Ceppo = a câsa, e câse. ---- dell’albero = u seppu, i seppi. U süccu, i sücchi. A séppa, e séppe.
Cera = a cêa, e cêe. A sêa, e sêe.
Ceralacca = a lacca, e lacche.
Cerata = l’inseiâ, e inseiê.
Cercare = sercâ, sercòn.
Cercatore esperto di funghi = u funzâ, i funzê.
Cerchio = u röu, i röi. U sèrciu, i sèrci. ---- con cui giocano i banbini = u rübatìn, i rübatìn. U ràn, i rén. Cerchietto (anche gioco)
= u sercéttu, i sercétti. Cerchione (della bici) = u serciùn, i serciùi.
Cercine = u pagiàssu, i pagiàssi. U pajàssu, i pajàssi.
Ceriale = Seiâ
Cerino = u brichéttu (i brichétti) de cêa (sêa).
Cernere = sèrne, sèrnǜu.
Cernia = a lüxèrna, e lüxèrne. ---- di schiuma = u pànpanu, i pànpani. ---- di scoglio = a lüxèrna (e lüxèrne) de scöggiu.
Cerniera dei pantaloni = a patta, e patte.
Cero = a candéia, e candéie.
Cero per defunti = u muculòttu, i muculòtti.
Cerotto = u seòttu, i seòtti.
Certamente = certu. Segǜu.
Certo = certu, certa, certi, certe. Segǜu, segǜa, segǜi, segǜe.
Certi ( pron.) = sèrtu, sèrta, sèrti, sèrte.
Certuno (pron.) = sertǜn.
Cervello = u servéllu, i servélli. ---- degli animali macellati = a
servélla, e servélle. Cervelletto = u serveléttu, i servelétti.
Cesellare = punsonâ, punsonòn.
Cesellatura = punsunatüa.
Cesena = a grìvia corsa, e grìvie corse.
Cespo = u custu, i custi.
Cespuglio = u büscu, i büschi.
Cesso = u cessu, i cessi.
Cestaio = u sestâ, i sestê.
Cesta = a cavagna, e cavagne. A sésta, e séste. ---- quadrata = a
panêa, e panêe. ---- bassa e rettangolare = a spadéla, e spadéle.
---- di giunchi in cui si ripone il pesce o le reti= a panêa, e panêe.
---- per il trasporto dei prodotti edili e altro =a cuffa, e cuffe.
Cesto = a cavagna, e cavagne. ---- di vimini = u corbìn, a corba, i
corbìn, e corbe.
Cestino = u sestìn, i sestìn. U corbìn, i corbìn.
Cetriolo = u chigömmu, i chigömmi.
Cetriolo di mare = u becciù, i becciùi.
Che = che. ---- cosa = cusse. ---- ti colga = pōscit’êsse. ---- ti
venisse = pōscit’êsse.
Chewing-gum = tîamolla.
Chi = chi.
Chiacchierino (bambino) = a lenguétta, e lenguétte.
Chiacchierare = ciaciaâ, ciaciaòn. Parlâ, parlòn. Ciacerâ, ciaceròn. Ciaceâ, ciaceòn.
Chiacchiere (dolci) = u crùstulu, i crùstuli.
Chiacchierone = u ciacaétta, i ciacaétti.
Chiamare = ciamâ, ciamòn, ciamâse. ---- per attirare l’attenzione = dâ, dêtu, dâse ‘na uxe.
Chiaro = cêu, cêa, cêi, cêe.
Chiarore = u cêu. Chiarure.
Chiarore che preannuncia la pioggia = u cêu d’êgua.
Chiasso = u burdèllu, i burdèlli.
Chiassoso = burdelûzu, burdelûza, burdelûzi, burdelûze.
Chiatta = a ciatta, e ciatte.
Chiavare = ciavâ, ciavòn.
Chiavatura, piastra di ferro posta nelle case in pietra, agli
estremi del tirante che contrasta la spinta orizzontale = a ciavâna, e ciavâne.
Chiave = a ciàve, e ciàvi.
Chiavistello = u fêru mortu, i fêri morti. A cricca, e cricche.
Chiavistello = u férugiâ, i férugiê (paletto in ferro per la chiusura
della porta in uso fino agli anni 50).
Chicchera = a chìcchia, e chìcchie.
Chicco = a grana, e grane. ---- di grano o di altri cereali = u
granéllu, i granélli.
Chierichetto = u cēghéttu, i cēghétti.
Chiesa = a gêxa, e gêxe. Chiesetta = a gēxétta, e gēxétte.
Chiglia = a chìggia, e chìgge.
Chilogrammo (Kg.) = u chillu, i chilli.
Chimera = u gattu de mâ, i gatti de mâ.
Chinare = cegâ, cegòn, cegâse. Cuciâ, cuciòn, cuciâse.
Chinare = dechinâ, dechinòn, dechinâse.
Chinotto = u chinottu, i chinotti.
Chioccia = a ciòssa, e ciòsse. A croccia, e crocce.
Chiocciola = a lümàssa, e lümàsse.
Chiodo = u ciòddu, i ciòddi. ---- rampino = u parpagiùn, i parpagiùi. ---- di legno per fissare i pali di legno della vigna = a cavìggia, a cavìgge. A caìggia, e caìgge. ---- piccolo a testa larga
= a semensétta, e semensétte. ---- di garofano = ciòddu de ganöffu. ---- a gancio = u gangu, i ganghi. Chiodino = u ciodìn, i ciodìn.
Chiosco fatto con piante = u bersò, i bersò.
Chiudere = serâ, seròn, serâse.
Chiudere la porta = cricca (dâghe in corpu a c.).
Chiusa (sbarramento di un corso d’acqua) = a ciüxa, e ciüxe. A
ciüza, e ciüze. Chiusino per l’acqua piovana = u cundütu.
Ci (non ci sono) = ghe (a nu ghe sùn). Ci = se.
Ciabatta = a savatta, e savatte. ---- grossa = savatùn, savatùi.
Cialda = a néggia, e négge.
Ciambella = a cianbèlla, e cianbèlle.
Cianchetta = a rascàsa, e rascàse.
Cianfrusaglia = u ravàttu, i ravàtti. A robétta, e robétte.
Ciao = ciau.
Ciarlare = bacaiâ, bacaiòn.
Ciascuno (pron.) = ciascǜn.
Cicala = a siguêa, e siguêe. ---- di mare = a sigàa, e sigàe.
Cicerello = u lüsu, i lüsi.
Ciclone = u ciclùn, i ciclùi
Cicogna = a sigögna, e sigögne.
Cieca (alla) = l’orbetta (a).
Cieco = òrbu, òrba, òrbi, òrbe.
Cielo = u sê.
Ciglia = a ciglia, e ciglie.
Ciglio della fascia = a bunda, e bunde.
Cigolare = scruscî, scruscìu.
Ciliegia = a ceéxa, e ceéxe.
Cima = a simma, e simme. Cima (alimento) = a simma, e simme.
---- di monte = a punta, e punte. ---- di cavo = a simma, e simme.
Cimice = a scìmixa, e scìmixe.
Ciminiera = u fümajö, i fümajö.
Cimitero = u semitéiu, i semitéi.
Cimurro = u giamûru, i giamûri.
Cincia mora = u ciōcî, i ciōcî.
Cinciallegra = a sparinsòa, e sparinsòe.
Cinciarella = a bastardina, e bastardine.
Cinghia = a sénta, e sénte. A cìnghia, e cìnghie. ---- con cui i pescatori tirano la fune della rete = a séngia, e sénge. ----usata per
legare il bambino alla culla o al seggiolone = a menêra, e menêre.
Cinghiale = u porcu servêgu, i porchi servêghi.
Cinghie di cuoio attaccate al pettorale del cavallo = e zunche.
Cinquanta = sinquànta.
Cinque = sìnque.
Cinta della barca = l’insénta, e insénte.
Cinto erniario = u braghê, i braghê.
Cintura = a sénta, e sénte.
Cioccolata = a ciculâta, e ciculâte. Cioccolatino = u ciculatìn,
i ciculatìn.
Ciondolo = u pendaloccu, i pendalocchi.
Cipolla = a seùlla, e seùlle.
Cipollina – Cipollotto = a seulétta, e seulétte.
Cipresso = cipressu.
Cipria = a pùe de sipru.
Circolazione = a circulasiùn, e circulasiùi.
Circostante = circustànte, circustànti.
Circostanza = a circustànsa, e circustànse.
Circuito = u circùitu, i circùiti. U gîu, i gîi. ---- con le bilie = u
gîu (i gîi) cu-e bìgge.
Cispa (congiuntivite) = a gâ.
Cisposo = gaûzu, gaûza, gaûzi, gaûze. Scerpelìn, scerpelina, scerpelìn, scerpeline.
Cisterna = a gistèrna, e gistèrne. A giustèrna, e giustèrne. ---- che
raccoglie l’acqua per irrigare = a peschêa, e peschêe.
Città = a sitê, e sitê.
Cittadino = u sitadìn, a sitadina, i sitadìn, e sitadine.
Ciuccio = a bügatîna, e bügatîne.
Ciuffolotto = u sciguùn, i sciguùi.
Civetta = a sivìttua, e sivìttue.
Clamore = u sciaàttu.
Clarinetto = u clarinéttu, i clarinétti.
Clemenza = cleménsa.
Cliente = a cazâna, e cazâne.
Clistere = u servisiâ. U lavatîvu. U cristéru.
Coagulato = aprêzu, aprêza, aprêzi, aprêze.
Coccinella = a galinétta, e galinétte.
Cocciniglia = a cossunìggia, e cossunìggie.
Coccolare = coculâ, coculòn, coculâse.
Coccolarti = coculâte.
Cocente = cöxénte.
Cocomero = a patéca, e patéche. A sandîa, e sandîe. A sücca patéca, e sücche patéche.
Coda = a cùa, e cùe. ---- di gente = a prucesciùn, e prucesciùi.
Codazzo = cuàssu.
Codesto (pron.) = stu-là.
Codibugliolo = u cualunga, i cualunghi.
Codirosso = a cuarussa, e cuarusse.
Coetaneo = cuetàneu, cuetànea, cuetànei, cuetànee.
Cognato = u cügnòn, a cügnâ, i cügnê, e cügnê.
Colabrodo = u cuìn, i cuìn. U pasìn, i pasìn.
Colare = cuâ, cuòn.
Colazione = a culasiùn, e culasiùi.
Colei (pron.) = quélla-che.
Colino = u cuìn, i cuìn. U pasìn, i pasìn. ---- per il tè = u pasìn,
i pasìn.
Colla = a colla, e colle. Collana = a culâna, e culâne.
Collare ecclesiatico = u guìggiu, i guìggi.
Collasso = u colàssu, i colàssi.
Collera = a futta.
Colletta = a culétta, e culétte.
Collina = a culina, e culine. ---- irta = u briccu, i bricchi.
Collo = u collu, i colli. ---- di bovino = u matamà, i matamà.
Collocare = piasâ, piasòn, piasâse.
Colmare = culmâ, culmòn, culmâse. Curmâ, curmòn, curmâse.
Colmo = u cùrmu, i cùrmi.
Colombaccio = u colàssu, i colàssi.
Colombella = u terajò, i terajò.
Colombo = u cuùnbu, a cuùnba, i cuùnbi, e cuùnbe.
Colorare = cuurâ, cuuròn, cuurâse. Cuurî, cuurìu, cuurìse. Culurâ, culuròn, culurâse.
Colorato = cuuròn, cuurâ, cuurê, cuurê.
Colorato = culuròn, culurâ, culurê, culurê.
Colore = u cuû, i cuûi. U culure, i culuri. ---- che si dà alle reti =
a ténta.
Colorire = cuurî, cuurîu, cuurîse. Culurî, culurîu, culurîse.
Colpa = a curpa, e curpe.
Colpetto che si dà alla bilia nel gioco = a sticca.
Colpevolezza = curpevuléssa.
Colpire = ciapâ, ciapòn. Curpî, curpìu.
Colpo = u corpu, i corpi. A patta, e patte. U stròsciu, i stròsci.
U creppu, i creppi. A bòtta, e bòtte. ---- dato col fazzoletto = a
mandilâ, e mandilê. ---- d’occhio (a) = d’achìttu. ---- di sonno = a
ciunbacâ, e ciunbachê. ---- di verga = a verzelâ, e verzelê. ---- di
zappa = a sapâ, e sapê. ---- urtando con l’alluce = a süpâ, e süpê.
---- preso con la punta del piede = u puntapé, i puntapé. ---violento alle ginocchia = a zenugiâ, e zenugê. ---- al volo (gioco) = de stoccu.
Coltello = u cutéllu, i cutélli. Coltellino = u cutelìn, i cutelìn.
Coltivare = cultivâ, cultivòn, cultivâse.
Colui (pron.) = quéllu-che.
Comandare = cumandâ, cumandòn.
Comare = a bunadònna, e bunedònne. A cumâ, e cumê.
Combaciare = cunbaxâ, cunbaxòn.
Combattere = cunbatte, cunbattǜu, cunbàttise.
Combinare = cunbinâ, cunbinòn, cunbinâse.
Combinazione = cunbinasiùn, cunbinasiùi.
Come = cumme.
Cominciare = cumensâ, cumensòn.
Commendatore = cumendatû, cumendatûi.
Commettitura = zuntüa.
Commissario = u cumisâiu, i cumisâi.
Commissione = u schîggiu, i schîggi (v.arc.).
Commovente = cumuvénte.
Comò = u cumò, i cumò.
Comodino = u ghirindùn, i ghirindùi (v.arc.) U cumudìn, i cumudìn.
Comodo = còmudu, còmuda, còmudi, còmude.
Compagno = u cunpagnu, a cunpagna, i cunpagni, e cunpagne.
Compagnia = a cunpagnìa, e cunpagnìe.
Compare = u cunpâ, i cunpê.
Compassione = a cunpasciùn, e cunpasciùi.
Compenso = u cunpensu, i cunpensi.
Competente = cunpeténte, cunpeténti.
Competere = cunpéte, cunpîu.
Compimento = cunpiméntu.
Compito = u cùnpitu, i cùnpiti.
Completamente = a réu.
Complimento = cunpliméntu, cunpliménti.
Componimento = cunpuniméntu, cunpuniménti.
Comportamento = cunpurtaméntu, cunpurtaménti.
Composizione = cunpusisiùn, cunpusisiùi.
Comprare = catâ, catòn, catâse.
Comprimere = schisâ, schisòn.
Compromesso = cunprumìsciu, cunprumìscia, cunprumisci,
cunprumìsce. ---- d’acquisto = l’intentu, i intenti.
Comunale = cumünale.
Comune = cumǜn, cumǜi. Cumüne, cumüni.
Comunicazione = a cumunicasiùn, e cumunicasiùi.
Comunione = a cumeniùn, e cumeniùi.
Con = cun.
Concentramento = cuncentraméntu.
Concentrare = cuncentrâ, cuncentròn, cuncentrâse.
Concessionario = cuncesiunâiu, cuncesiunâi.
Conchiglia = a scöggia, e scögge. Conchiglietta = a scögétta, e
scögétte.
Conciare = ingiarmâ, ingiarmòn, ingiarmâse.
Concimare = liamâ, liamòn.
Concludere = cuncludde, cunclûsu, cuncluddise.
Conclusione = cunclüxùn, cunclüxùi. ---- di una trattativa = u
stròsciu, i stròsci.
Concorrere = cuncurî, cuncursu.
Condannare = cundanâ, cundanòn.
Condimento = u cundimentu, i cundimenti. U tuccu, i tucchi.
Condire = cundî, cundìu.
Condizione di crisi totale = rübatùn
Condotto = u cundòttu, i cundòtti. ---- delle acque piovane =
garixàn, i garixén. U cundütu, i cundüti.
Condurre = portâ, portòn, portâse. Menâ, menòn, menâse.
Confermare = cunfermâ, cunfermòn, cunfermâse.
Confessione = a cunfesciùn, e cunfesciùi.A cunfesiùn, e cunfesiùi.
Confetto = a cunfitüa, e cunfitüe. ---- piccolo con semi di finocchio = u fenugéttu, i fenugétti.
Confezione = a cunfesiùn, e cunfesiùi
Confine = u cunfìn, i cunfìn.
Confondere = cunfùnde, cunfüzu, cunfùndise.
Confondere con parole = inbarlügâ, inbarlügòn, inbarlügâse.
Conformare = cunfurmâ, cunfurmòn, cunfurmâse.
Conforme = cunfùrme.
Confraternita = a cungréga, e cungréghe.
Confuoco = u Cunfögu, i Cunföghi (cerimonia medioevale che
aveva luogo nel mese di dicembre. In tale circostanza i Consoli,
a nome del popolo, porgevano gli auguri al locale Podestà della Repubblica di Genova).
Confusamente = aspèrmiu (v. arc).
Confusionario = invexendâiu, invexendâi.
Confusione = u burdèllu, i burdèlli. L’invexéndu, i invexéndi.
Confuso = cunfüzu, cunfüzi, cunfüza, cunfüze.
Congiungere = cunzùnze, cunzùntu, cunzùnzise.
Con gli (prep.a.). Con i (prep.a) = cu-i.
Congregazione = a cungréga, e cungréghe.
Coniglio = u cunìggiu, i cunìggi. Coniglietto = u cunigéttu, i cunigétti.
Con il (prep.a.) = cu-u. Con la (prep.a) = cu-a. Con le (prep.a.) =
cu-e. Con lo (prep.a.) = cu-u.
Conoscere = cunùsce, cunusciüu, cunùscìse.
Conosciuto = cunusciüu, cunusciüa, cunusciüi, cunusciüe.
Conquistare = cunquistâ, cunquistòn, cunquistâse.
Conquistatore = cunquistatû, cunquistatûi.
Consegnare = cunsegnâ, cunsegnòn, cunsegnâse.
Conservare = dâ, dêtu, dâse recattu. Lögâ, lögòn, lögâse.
Considerare = cunsciderâ, cunscideròn, cunsciderâse.
Considerazione = cunsciderasiùn, cunsciderasiùi. Cunsciderasciùn, cunsciderasciùi
Consigliare = cunsegiâ, cunsegiòn, cunsegiâse.
Consigliere = u cunsegê, i cunsegê.
Consiglio = u cunséggiu, i cunséggi.
Consistente (poco) = lòffiu, lòffia, lòffi, lòffie.
Console = u cunsule, i cunsuli.
Consorte = cunsòrte.
Constatare = cunstatâ, cunstatòn.
Consumare = cunsümâ, cunsümòn, cunsümâse.
Consumato = frazòn, frazâ, frazê, frazê.
Contadinello = vilanèllu, vilanèlli, vilanèlla, vilanèlle.
Contadino = u paizàn, a paizâna, i paizén, e paezâne. U cuntadìn,
a cuntadina, i cuntadìn, e cuntadine. U canpagnolu, a canpagnola,
i canpagnoli, e canpagnole. U vilàn,a vilâna, i vilén, e vilâne. Contadinello = u vilanèllu, a vilanèlla, i vilanèlli, e vilanèlle. U cuntadinèllu, a cuntadinèlla, i cuntadinèlli, e cuntadinèlle.
Contare = cuntâ, cuntòn.
Contare alla rovescia = descuntâ, descuntòn.
Contattare = cuntatâ, cuntatòn.
Contatto = u cuntàttu, i cuntàtti.
Contatore = cuntatû, i cuntatûi.
Contendere = cunténde, cuntézu,
Contenitore = cuntenitû, cuntenitûi. ---- in terracotta usato per
mungere = u dugéttu, i dugétti. ---- per il fieno di forma quadrata con quattro pali agli angoli e il tetto mobile di paglia = a
barca, e barche. ---- per preparare e conservare il gelato = a
carapigna, e carapigne.
Contentare = scanpâ, scanpòn, scanpâse.
Contentezza = a cuntentéssa.
Contento = alégru, alégra, alégri, alégre. Cuntentu, cuntenta, cuntenti, cuntente.
Contenuto di un tegame = a tianâ, e tianê.
Contesa = a bêga, e bêghe.
Contestazione = cuntestasiùn, cuntestasiùi.
Continuare = cuntinuâ, cuntinuòn.
Conto = u cuntu, i cunti. ----molto salato = u cuntüssu, i cuntüssi.
Contraccambiare = cuntracangiâ, cuntracangiòn.
Contratto = u cuntrattu, i cuntratti.
Contrattazione per la vendita del pesce = a dîta, e dîte.
Contrattempo = u cuntratenpu, i cuntratenpi.
Contro = cuntra.
Controbordo = u cuntruburdu, i cuntruburdi.
Controchiglia = a cuntruchìggia, e cuntruchìgge.
Controllare = cuntrulâ, cuntrulòn, cuntrulâse.
Controtorello (parte delle imbarcazioni) = u cuntrutoéllu.
Controvoglia = cuntru-geniu.
Contuso = macòn, macâ, machê, machê.
Convenire = cunvegnî, cunvegnǜu, cunvegnîse.
Conversare = discurî, discurìu.
Convivere = cubiâ, cubiòn, cubiâse.
Convocare = cunvucâ, cunvucòn.
Cooperativa = a cuperatìva, e cuperatìve.
Coperchio = u cuèrciu, i cuèrci.
Coperta. ---- del letto. ---- della nave = a cuèrta, e cuèrte. ---- con
piume = u ciümìn, i ciümìn. Copertina = a cuertìna, e cuertìne.
Coperto (al) = sustu (a).
Coperto = cuèrtu, cuèrta, cuèrti, cuèrte.
Coppia = a cùbbia, e cùbbie. ---- di sposi = i spuzi.
Coppo = u badâju, i badâi. U cuppu, i cuppi.
Copricapo dei pescatori = u gàzzu, i gàzzi.
Copriletto = u crövilèttu, i crövilètti.
Coprire = crövî, crövìu (crövèrtu), crövîse.
Coratella = a cuâ, e cuê.
Coraggio = u curàggiu.
Coraggioso = curagiûzu, curagiûza, curagiûzi, curagiûze.
Corbezzolo = l’armuìn, i armuìn. L’ermuìn, i ermuìn.
Corda = a corda, e corde. ---- di canapa = a ghinêa, e ghinêe. ---- di cocco usata in marina = a simma, e simme. ---- per bloccare il carico sul carro = u suàstru, i suàstri. Cordicella = a terragnina, e terragnine.
Cordata = a curdâ, e curdê.
Cordiale = curdiale.
Coriandoli = i citìn.
Coricare = cuigâ, cuigòn, cuigâse. Cuciâ, cuciòn, cuciâse.
Corna (fare le) = e corne.
Cornacchia = a gôa, e gôe. ---- nera = a gôa, e gôe. A guâ, e guê.
Corno = u cornu, i corni.
Cornuto = béccu, bécchi. Cornüu, cornüa, cornüi, cornüe.
Corona = a curuna, e curune.
Corona del Rosario = a cuunétta, e cuunétte.
Coronare = curunâ, curonòn, curunâse.
Corpo (organismo umano o animale) = u corpu, i corpi.
Corporatura (grossa) = u scaffu, i scaffi.
Corpetto = u curpéttu, i curpétti.
Corredo = a dötta, e dötte.
Correggere = curézze,curèttu, curézise.
Correggiame = u curegiùn, i curegiùi (v.arc.). A zunca, e zunche.
Corrente = a curénte, e curénti. ---- d’aria = a bîxa, e bîxe. ----di
mare = a curénte, e curénti.---- marina che va al largo = a curénte (e curénti) ch’a àrbua. ---- marina che va verso terra = a curénte (e curénti) ch’a stràcua. ---- marina forte = a curénte frésca.
Correre = curî, curìu.
Corridoio = u curidû, i curidûi.
Corriere = u pedùn, i pedùi.
Corrodere = cunsümâ, cunsümòn. Smangiâ, smangiòn.
Corrugare = rüpâ, rüpòn, rüpâse.
Corsa = a cursa, e curse. U gîu, i gîi.
Corso d’acqua = a scciümêa, e scciümêe.
Corteccia = a scòrsia, e scòrsie.
Corteo per matrimonio = l’acunpagnaméntu.
Cortese = curteze, curtezi.
Cortesia = curtezia, curtezie.
Cortigiano = curtigiàn, curtigèn.
Corto = cürtu, cürta, cürti, cürte.
Corvo = u crôvu, i crôvi.U cròu, i cròi. ---- (pesce) = u cròu, i cròi.
Cosa = a còsa, e còse. Cusse. ---- fà = cuss’u fà. ---- vecchia ed
inutile = u zevéggiu, i zevéggi. ---- di poco conto ma affettivamente cara = u strufùggiu. ---- non definita = cumêla (a l’è ‘na).
Coscia = a cöscia, e cösce.
Così = cuscì.
Cosicché = scicché.
Costante = custante.
Costardella = u castaudéllu, i castaudélli.
Costare = custâ, custòn.
Costata = a bistécca (e bistécche) cun l’ossu.
Costeggiare = custezâ, custezòn.
Costola = a còsta, e còste.
Costoro (pron.) = lûru. Lû.
Costringere = custrénze, custrénzüu (custrêtu), custrénzise.
Costruire = custruî, custruìu, custruîse.
Costruttore = u custrutû, i custrutûi. ---- di bigonce = u gaosâ, i
gaosê.
Costui (pron.) = stu-chì.
Cote = a cuétta, e cuétte.
Cotenna = a cùiga, e cùighe.
Cotone = u cutùn, i cutùi.
Cottura = a cotüa.
Covare = cövâ, cövòn.
Cozze = u mùsculu, i mùsculi.
Crampo = u grànfiu, i grànfi.
Cravatta = a cruàtta, e cruàtte.
Creare = creâ, creòn, creâse.
Credenza (mobile) = a credénsa, e credénse. ---- con ante a vetro = a vedrina, e vedrine.
Credere = crédde, credüu, crédise.
Credito (a) = a creénsa. Puffu (a).
Crepa = a créppa, e créppe. A venaǜa, e venaǜe. A crenaǜa, e crenaǜe. ---- del muro = a crena, e crene. A crenaǜa, e crenaǜe.
Crepatura = a crenaǜa, e crenaǜe.
Crepuscolo = u chinâ du sû, i chinê du sû. A seiàna, e seiàne.
Crescendo = crescéndu.
Crescere = crésce, cresciüu. ---- (di piante) = nasce, nâtu.
Crescione = cresciùn.
Cresima = a créxima, e créxime.
Cresta = a crésta, e créste.
Crine = u crìn, i crìn.
Crocchia = u mùcciu, i mùcci.
Croce = a crûxe, e crûxi.
Crociata = a cruxâ, e cruxê.
Crocifisso = u crucifissu, i crucifissi.
Crocere (uccello) = u beccutortu, i becchitorti.
Crollare = derüâ, derüòn, derüâse.
Crosta = a crusta, e cruste. ---- lattea = u mâ de növe lüne.
Crostaceo comune = a sigàa. E sigàe.
Crostino di pane = u crustìn, i crustìn.
Crostoli = u crùstulu, i crùstuli.
Cruccio = u crüssiu, i crüssi.
Crudo = crüu, crüa, crüi, crüe.
Cruna dell’ago = a furéise.
Crusca = u brénnu.
Cucchiaio = u cügiâ, i cügê. Cucchiaino = u cügiaìn, i cügiaìn.
Cuccia = u cùcciu, a cùccia.
Cucina = a cuxina, e cuxine.
Cucire = cüxî, cüxîu.
Cucitura = a cuxöia, e cuxöie(v.arc.). A picatüa, e picatüe. A cuxitüa, e cuxitüe.
Cuculo = u cüccu, i cücchi.
Cuffia = a scuffia, e scuffie.
Cugino = u cûxu, i cûxi. U cuxìn, a cuxîna, i cuxìn, e cuxîne.
Cui (pron.) = a-chi.
Culata = a cüasâ, e cüasê.
Culbianco = u cügiàncu, i cügiànchi.
Culla = a cüna, e cüne.
Cullare = cünâ, cünòn, cünâse. Ninâ, ninòn, ninâse. Dindanâ,
dindanòn, dindanâse.
Culminare = culminâ, culminòn.
Culo = u cü, i cü.
Cuneo = Cüniu.
Cunetta = a cünétta, e cünétte.
Cuocere = cöxe, cöttu, cöxise. ---- a fuoco lento = crocâ, crocòn,
crocâse.
Cuoco = u cögu, i cöghi.
Cuoio = u cöiu.
Cuore = u cö, i cö. Cuoricino = u cö picìn.
Cura = u recattu, i recatti.
Curare = cüâ, cüòn, cüâse.
Curato = u cüràttu, i cüràtti.
Curiosare = nastüzâ, nastüzòn. Ciatezâ, ciatezòn.
Curioso = u cüiùzu, a cüiùza, i cüiùzi, e cüiùze. U ciatezùn, a ciatezîna, i ciatezùi, e ciatezîne. U stüzìn, a stüzina, i stüzìn, e stüzine.
Curva = u gìu, i gìi.
Curvare = cegâ, cegòn, cegâse.
Curvo = göbbu, göbba, göbbi, göbbe. ---- sotto un peso = strosciòn, strosciâ, stroscê, stroscê..
Cuscino = u cuscìn, i cuscìn. ---- di piume = u ciümàssu, i ciümàssi. U ciümìn, i ciümìn.
Cutrettola = a balaìna, e balaìne. A gianétta, e gianétte. A scurlüssua, e scurlüssue.
D
Da (prep.s.) = da. Da dove = da dunde.
Dagli (prep.a.) = da-i.
Daglila = ascibén.
Dai un punto = griffu (dagghe in g.).
Dai (prep.a.) = da-i. Dal (prep.a.) = da-u.
Dalla (prep.a.)= dâ. Da-a.
Dalle (prep.a.) = da-e. Dallo (prep.a.) = da-u.
Damigiana = a damixana, e damixane.
Dammi ascolto = descciòdite u servéllu.
Dannare = danâ, danòn, danâse.
Dannato = danòn, danâ, danê, danê.
Danneggiare = guastâ, guastòn, guastâse.
Danno = u guàstu, i guàsti.
Danza = u ballu, i balli. Danzare = dansâ, dansòn.
Dappertutto = dapertüttu.
Dappoco (persona) = belina, beline.
Dare = dâ, dêtu, dâse. ---- aiuto = prestâ, prestòn, prestâse. ---piccoli colpi col martello = pichetâ, pichetòn, pichetâse. ---- da
bere = dâ, dêtu, dâse da beve. ---- una mano = giütâ, giütòn, giutâse. ---- da fare = bregâ, bregòn, bregâse.
Data = a dêta, e dête.
Dattero = u dàtteu, i dàttei. ---- di mare = u dàtteu de mâ.
Davanti = davanti.
Davanzale = a ciàppa, e ciàppe du barcùn.
Davvero = da bun (pé).
Dazio = u dàssiu, i dàssi.
Debito (ci ha lasciato un ---- ) = u ciòddu, i ciòddi (u gh’à ciantòn in ciòddu. Debito (non ha pagato un ----) = u puffu, i puffi
( u gh’à ciantòn in puffu.
Decapitare = decapitâ, decapitòn.
Decidere = decidde, decizu, decidese.
Decina = a dēxéna, e dēxéne.
Decisione = deciziùn, deciziùi.
Deciso = decìzu, decìza, decìzi, decìze.
Dedurre = dedüxe, dedòttu.
Defecare = cagâ, cagòn.
Degustare = tastâ, tastòn.
Degli (prep.a.) = di. Dei (prep.a.) = di. Del (prep.a.) = du.
Delfino = u drafìn, i drafìn.
Deforme = māfêtu, māfêta, māfêti, māfête.
Delirare = stravaniâ, stravaniòn. Delirio = deliriu.
Della (prep.a.) = da. Delle (prep.a.) = de. Dello (prep.a.) = du.
Delusione = delüziùn, delüziùi.
Delǜzu, delǜza, delǜzi, delǜze = deluso.
Demente = demente.
Demolire = derocâ, derocòn.
Demoralizzato =abaciucòn, abaciucâ, abaciuchê, abaciuchê.
Denari (delle carte) = i dinê.
Denaro = a palanca, e palanche. U dinâ, i dinê.
Denigrare = scōscî, scōscìu.
Densu = densu, densa, densi, dense. Maccu.
Dentata = a morsciâ, e morscê.
Dente = u dente, i denti. ---- canino = u dente cagnìn, i denti cagnìn. ---- incisivo = u dente davanti, i denti davanti. ---- molare =
u dente grossu, i denti grossi. ---- della sega, ecc. = u dente, i
denti da sêra.
Dentellare = dentelâ, dentelòn.
Dentellato = dentelòn, dentelâ, dentelê, dentelê.
Dentice = u déntixe, i déntixi.
Dentro = drentu, In-te.
Denudare = snüâ, snüòn, snüâse.
Depositare = depoxitâ, depoxitòn, depoxitâse.
Deposito = u depòxitu, i depòxiti. ---- che si forma internamente
nelle bottiglie = a cràccia. ---- dell’immondizie = u rümentìn, i
rümentìn. ---- lasciato dal vino sul fondo della botte = a râxa.
Depresso = zü de spasétta.
Deridere = deridde, derizu.
Deserto = u dezèrtu, i dezèrti.
Desiderare = örê, ösciǜu. ---- ardentemente = cruâ, cruòn.
Desiderio = a quê, e quê. ---- sessuale = a smangiaxùn, e smangiaxùi.
Desistere = dexìste, dexistîu. Cangiâ idéa, cangiòn idea.
Desolante = dezulànte, dezulànti.
Destare = desciâ, desciòn, desciâse. Destâ, destòn, destâse.
Destino = u destìn, i destìn.
Destra = drîta.
Detriti di muratura in piccola quantità = i scciàppi.
Devozione = a devusiùn, e devusiùi.
Di (prep.s.) = de.
Diarrea = a caghétta, e caghétte. A curentina, e curentine.
Diavolo = u diàu, i diài. ---- di mare = a manta, e mante. U diàu,
i diài de mâ. Diavola (alla) = bagarda (â).
Dibattimento = u debà, i debè.
Dicembre = dixenbre.
Diceria = u cêtu, i cêti.
Diciannove = dixinöve.
Diciassette = disette.
Diciotto = dixöttu.
Dieci = dêxe.
Dietro = aprövu. Darê.
Difetto = a magagna, e magagne. U difêttu, i difêtti.
Diffamare = scōscî, scōscìu.
Difficoltà = a dificultê, e dificultê.
Difterite = u mâ du gruppu.
Digerire (in senso figurato) = paî, paîu. ( non posso digerirla) =
paîla (a nu possu paîla).
Digiunare = zazünâ, zazünòn.
Digiuno = u zazün, i zazüi.
Dilapidatore = u desürpu, i desürpi.
Diligenza = a tranbalêra, e tranbalêre.
Dimenare = lociâ, lociòn, lociâse. ---- fra le braccia = brasezâ,
brasezòn, brasezâse. ---- le braccia = braselâ, braselòn, braselâse.
Dimenticare = scurdâ, scurdòn, scurdâse.
Dimezzare = smezâ, smezòn.
Diminuire = ridüxe, ridòttu, ridüxise.
Diminuito = diminuîu, diminuîi, diminuîa, diminuîe.
Dimostrare = dimustrâ, dimustròn.
Dinastia = a raza, e raze.
Dintorno = gîu (in).
Dio = Dîu.
Dipanare = desgögî, desgögîu.
Diradare = diradâ, diradòn, diradâse. ---- le pianticelle seminate
= reî, reìu, reîse.
Dire = dî, dîtu, dîse.
Direttore = diretû, diretûi. Direzione = a diresiùn, e diresiùi.
Dirigere = dirìgge, dirèttu, dirìgise. Cumandâ, cumandòn, cumandâse. ---- al largo = arbuâ, arbuòn, arbuâse.
Diritto = drîtu, drîta, drîti, drîte. ---- di un tessuto = l’indrîtu.
Dirupo = u precipìssiu, i precipìssi.
Disadorno = desbelinòn, desbelinâ, desbelinê, desbelinê.
Disagio = u dezâxu, i dezâxi.
Disastroso = dizastrûzu, dizastrûza, dizastrûzi, dizastrûze.
Discendenza = a raza, e raze.
Discendere = chinâ, chinòn.
Discesa = a chinâ, e chinê.
Discolo = u scarìssu, a scarìssa, i scarìssi, e scarìsse.
Discorrere = discurî, discurìu.
Discorso = u discursu, i discursi.
Discosto = discostu, discosta, discosti, discoste.
Discutere = discütte, discüssu. Questiunâ, questiunòn. ---- vivacemente = tarucâ, tarucòn.
Diseredare = inbastardî, inbastardìu.
Disertare = dezertâ, dezertòn. Dizertâ, dizertòn.
Disfare = desfâ, desfòn, desfâse. Derfâ, derfòn, derfâse.
Disgelare = dezeâ, dezeòn.
Disgrazia = a disgràssia, e disgràssie.
Disgraziato = disgrasiòn, disgrasiâ, disgrasiê, disgrasiê.
Dislivello = u dislivéllu, i dislivélli.
Disoccupare = dizocupòn, dizucupâ, dizucupê, dizucupê.
Di sopra = de d’âtu.
Di sotto = sutta (de).
Disordinato = dezandiòn, dezandiâ, dezandiê, dezandiê. Gaüggiu, gaüggia, gaüggi, gaügge.
Disordine (in) = â bràica. A bréttiu.
Dispari = déspa.
Disperare = disperâ, disperòn, disperâse.
Dispetto = u despêtu, i despêti. Barba (in).
Dispettoso = despētàddu, despētàdda, despētàddi, despētàdde.
----con cattiveria = pelandrùn, pelandrùna, pelandrùi, pelandrùne.
Dispiacere = despiaxê, despiaxüu, despiâxise. Dispiaxê, dispiaxüu, dispiâxise.
Dispiacere = u despiaxê, i despiaxê. U dispiaxê, i dispiaxê.
Dispiaciuto = mortificòn, mortificâ, mortifichê, mortifichê.
Disposizione = dispuzisiùn, dispuzisiùi.
Dissodare = smagiâ, smagiòn.
Distante = luntàn.
Disteso = stratézu, stratéza, stratézi, stratéze (v.arc.). Destêzu,
destêza, destêzi, destêze.
Distillare = lanbicâ, lanbicòn.
Distinguere = distingue, distintu, distìnguise.
Distogliere = dezandiâ, dezandiòn, dezandiâse.
Distrarre = distrâ, distrêtu, distrâse.
Distratto = svazuîu, svazuîa, svazuîi, svazuîe.
Distrazione = distrasiùn, distrasiùi.
Districare = desberî, desberìu, desberîse. Desbrögiâ, desbrögiòn,
desbrögiâse.
Distruggere = derocâ, derocòn, derocâse. Destrügge, destrütu,
destrüggise.
Disturbare = scidiâ, scidiòn, scidiâse.
Disuguale = spaiòn, spaiâ, spaiê, spaiê.
Disumano = dizumàn, dizumana, dizumani, dizumane.
Ditale = u diâ, i diê. Ditata = a diâ, e diê.
Dito = u dîu, e dîe. ---- della mano = u dîu, e dîe da man. ---- mignolo = u marmelìn. ---- del piede = u dîu, e dîe du pé
Dittatore = dittatû, dittatûi.
Divano = l’otumâna, e otumâne. U canapé, i canapé.
Diventare = diventâ, diventòn. ---bianco di capelli = gianchìn (fa).
Diverso = despaéggiu, despaéggia, despaéggi, despaégge.
Divertimento = divertiméntu, divertiménti.
Divertire = divertî, divertìu, divertîse.
Dividere = spartî, spartìu, spartîse. Divìdde, divizu, dividdise.
Divisione = a spartixùn, e spartixùi.
Divisa (uniforme) = a divîza, e divîze.
Diviso = divizu, diviza, divizi, divize.
Dizionario = u disiunâiu, i disiunâi.
Documento = u papê, i papê.
Dodici = duzze.
Doganiere = u prepostu, i preposti.
Doglie = i duûi de partu.
Dolce (piacevole) = dûse, dûsi. Dolcemente = dûseménte.
Dolce (sapore) = u dûse, i dûsi. ---- ricavato dal latte di pecora
cagliato posto sui giunchi = a zuncâ, e zunchê. Dolcetto per
bambibini = u bonbòn, i bonbòn.
Dolcezza = dūséssa.
Dolente = dulente, dulenti.
Dolorante = duuànte, duuànti.
Dolore = u duû, i duûi. ---- causato da una puntura d’insetto =
u saùggiu, i saùggi.
Domanda = a dumanda, e dumande.
Domandare = dumandâ, dumandòn, dumandâse.
Domani = dumàn. ---- mattina = dumàn matìn. ---- pomeriggio
= dumàn dopudernâ. ---- sera = dumàn â séja. ---- notte = dumàn â nötte.
Domare = dumâ, dumòn.
Domenica = a duménega, e duméneghe.
Donare = dunâ, dunòn, dunâse. Donatore = u dunatû, i dunatûi.
Dondolare = dundulâ, dundulòn, dundulâse. Bandâ, bandòn,
bandâse.
Donna = a dònna, e dònne. ---- addetta ai lavori stagionali = a
lunbarda, e lunbarde. ---- dai facili costumi = a scurlǜssua, e scurlǜssue. A landra, e landre. --- di strada = a sciarbèlla, e sciarbèlle.
Donnola = a bèllua, e bèllue.
Donzella (pesce) = a zigurélla, e zigurélle. A zunzulìna, zunzulìne.
Dopo (avv.) = doppu. Aprövu. ---- (prep.) = dapö.
Dopodomani = puidumàn. ---- mattina = puidumàn matìn. ---pomeriggio = puidumàn dopudernâ. ---- sera = puidumàn â séja.
---- notte = puidumàn â nötte.
Dopopranzo = dopudernâ. Dopudesnâ. Dopupransu.
Dopopranzo = dopudirnâ. Puidernâ
Doppio = dùggiu, dùggia, dùggi, dùgge.
Dormicchiare = dormigiâ, dormigiòn. Durmigiâ, durmigiòn.
Dormiglione = durmigiùzu, durmigiùza, durmigiùzi, durmigiùze.
Dormiglione = durmigiùn, durmigiuna, durmigiùi, durmigiune.
Dormiglione (pesce) = u durmigiùn, i durmigiùi.
Dormire = dormî, dormìu. Durmî, durmìu.
Dormitorio = dormitôiu, dormitôi.
Dormiveglia = l’asopìggiu.
Dosso = u muntrüccu, i muntrücchi.
Dote = a dötta, e dötte.
Dottore = u dutû, i dutûi.
Dove = dunde. Dove (di) = dunde (de).
Dovere (sost.) = u duvê, i duvê. Dovere = duvê, duvüu.
Dozzina = a duzena, e duzene.
Dozzinale = ordenàiu, ordenàia, ordenài, ordenàie.
Draga = a scāvapâta, e scāvapâte.
Dritto = drîtu, drîta, drîti, drîte. ---- di poppa = u drîtu (i drîti) de
puppa. ---- di prua = u drîtu (i drîti) de prùa.
Drizza = a drissa, e drisse.
Droghiere = u spesiâ, i spesiê.
Due = dùi. Duecento = duxéntu.
Duemilacinquanta = duìmillasinquànta.
Dunque = dunque.
Durare = düâ, düòn. Durata = düâta.
Duro = düu, düa, düi, düe. Durone = u dügnùn, i dügnùi.
E
Eccellenza = ecelensa.
Eccesso (in) = bizèffe (a). L’ ecèssu, i ecèssi.
Eccezionale = ecesiunale.
Eccitare = invexendâ, invexendòn, invexendâse. Ingalâ, ingalòn,
ingalâse.
Eccitato = ingalòn, ingalâ, ingalê, ingalê.
Eccitazione = l’invexéndu.
Ecco = touchì.
Edera = a léllua, e léllue.
Educare = edücâ, edücòn.
Educato = edücòn, edücâ, edüchê, edüchê.
Educazione = l’edücasiùn.
Egli (pron.) = léi.
Egoista = eguista, eguista, eguisti, eguiste. Raguzêu, raguzêa, raguzêi, raguzêe.
Elastico = u làstigu, i làstighi.
Elegante = elegante, eleganti.
Elemosina = a lemòxina, e lemòxine.
Elevare = isâ, isòn, isâse.
Elevazione = elevasiùn, elevasiùi. ---- (piccola) del terreno = u
muntrüccu, i muntrücchi.
Elezioni = elesiùn, elesiùi.
Eliminare = eliminâ, eliminòn, eliminâse.
Emissione di gas intestinale = a lòfia, e lòfie
Emanare = emanâ, emanòn.
Ematoma = u negrùn, i negrùi.
Emozionare = emusiunâ, emusiunòn, emusiunâse.
Emozione = l’emusiùn, e emusiùi.
Entrare = intrâ, intròn.
E oltre = e passa.
Epifania = a Pasquétta.
Epilessia = u mâ cadǜtu.
Equipaggio = l’equipàggiu, i equipàggi. ---- di barca = l’armu, i
armi.
Erba = l’èrba, e èrbe.
Erborista = l’aromâ, i aromê.
Eremita = l’ermittu, i ermitti.
Erica = u brügu, i brüghi.
Erisopola (malattia della pelle) = a rizìpula.
Ernia = u mâ du miserere.
Erpes = u mâ baghéttu.
Errabondo = giamùndu, giamùnda, giamùndi, giamùnde. Giundùn, giundûna, giundùi, giundûne. Erabùndu, erabùnda, eràbùndi, erabùnde
Errore = l’errure, i erruri. U fallu, i falli.
Esame = l’ezàmme, i ezàmmi.
Esca = l’ésca, e ésche. ---- per i pesci = u brümézzu, i brümézzi.
Esclamazione ricorrente per abitudine nel discorso = belìn.
Escluso = esclüzu, esclüza, esclüzi, esclüze.
Escremento = a merda, e merde.
Esecratore = disacratû, disacratûi.
Esecratrice = léngua brütta, léngue brütte.
Esempio = ezenpiu, ezenpi.
Esercito = l’ezèrcitu, i ezèrciti.
Esibire = exibî, exibìu, exibîse.
Esile = strìggiu, strìggia, strìggi, strìgge.
Esistenza = l’esisténsa.
Esitare = ezitâ, ezitòn
Esitante = ezitante, ezitanti
Esofago = a canaézza, e canaézze.
Esoso = ezûzu, ezûza, ezûzi, ezûze. U caìstia, i caìsti.
Esperienza = l’aspertîxe, e aspertîxe.
Esperto = aspèrtu, aspèrta, aspèrti, aspèrte.
Esplodere = scciunfâ, scciunfòn.
Esposizione = l’espuzisiùn, e espuzisiùi. U mustàdû, i mustàdûi.
Esposto = espostu, esposta, esposti, esposte.
Espressione = espresciùn, espresciùi. ---- corrucciata = u griffu,
i griffi.
Essa (pron.) = léi. Lê. Essi - Esse (pron.) = lû. Luiâtre.
Essere = esse, stêtu. ---- alle strette = quatèrnu (a). Quatèrna (a).
---- causa = caxunâ, caxunòn. ---- arrabbiato – Infuriato = avê i
lebécci, avüu i lebécci. ---- contento = scanpâ, scanpòn, scanpâse. ---- d’aiuto = prestâ, prestòn, prestâse. ---- di peso = pezâ,
pezòn. ---- esperto = inténde, inténdüu (intêzu), inténdise. ---- un
montanaro = esse de l’ancasciü.
Essiccare = secâ, secòn.
Essiccato = seccu, secca, secchi, secche.
Essiccatoio = a grêa, a grêe. U graìssu, i graìssi. ---- per castagne = u canìssu, i canìssi. U técciu, i técci.
Est = u levante.
Estate = l’estê, e estê.
Esterrefatto = esterefêtu, esterefêta, esterefêti, esterefête.
Estimo = l’èstimu, i èstimi.
Estirpare = rancâ, rancòn.
Estrarre = estrâe, estrêtu. ---- a sorte = Tiâ sciǜ a pagétta.
Estremità = u câvu, i câvi.
Età = l’etê, e etê.
Eternità = l’eternitê.
Eterno = eternu, eterna, eterni, eterne.
Etto = l’èttu, i ètti.
Evaporare = svapurâ, svapuròn.
Evaporato = svapuròn, svapurâ, svapurê, svapurê.
Evidente = cèu, cèa, cèi, cèe.
Evitare = scansâ, scansòn, scansâse. Schivâ, schivòn. schivâse.
Evitare = sghindâ, sghindòn, sghindâse.
F
Fabbricante = u produtû, i produtûi. ---- di botti = u butâ, i butê.
Fabbricante di pasta alimentare = u fideâ, i fideê.
Fabbro ferraio = u ferâ, i ferê.
Facchino = u camallu, i camalli.
Facchino (pesce) = u dormigiùn, i dormigiùi.
Faccia = a faccia, e facce. ---- che dal suo colore indica poca salute = brütta sêa. ---- tosta = micca. Faccia de tolla. Ghigna
(che ghigna che ti l’ê). ---- (spregiativo) = u mûru, i mûri.
Facciata (di casa) = a faciâ, e facê.
Facciata (ho preso una ----) = faciâ (a l’ò pigiòn ‘na faciâ). Ho
preso tante facciate (a l’ò pigiòn tante facê).
Facendo = faxéndu.
Facile = fàsile, fàsili. ---- al pianto = u cianzuìn, a cianzuîna, i
cianzuìn, e cianzuîne.
Facilmente = fasilmènte.
Facoltà = facurtâ.
Faggio = u fò, i fò.
Fagiano = u faxàn, i faxén.
Fagiolo = u faxö, i faxö. Fagiolino = u faxölìn, i faxölìn.
Fagotto = a mandilâ, e mandilê. ---- (un) di mercanzia = mandilâ (‘na) de rôba.
Faina = u fuìn, i fuìn.
Fai presto = mèscite.
Falce = a mesùia, e mesùie. Falcetto = a mesuiétta, e mesuiétte.
---- per potare gli olivi = a puéa, e puée..
Falciare = siâ. siòn. Tagiâ, tagiòn.
Falciatore = u runcuê, i runcuê.
Falco = u fàrcu, i fàrchi. Falco, falchetto = u farchéttu, i farchétti.
Falegname = u bancâ, i banchê.
Falena = a falena, e falene.
Fallire = fâ baracca, fêtu baracca. Falî, falîu.
Fallo = u fallu, i falli.
Falò = u falögu, i falöghi.
Falpalà = u farbalà, i farbalà.
Falsa squadra = u cartabùn, i cartabùi.
Falsità = a fasaìa, e fasaìe.
Falso = fâsu, fâsa, fâsi, fâse.
Fame = a famme. ---- molto acuta = a bazîna. ---- insaziabile
= a lüggia.
Famiglia = a famìggia, e famìgge. A génte, e génti. Famigliola =
a famigiöa, e famigiöe.
Fanale = u fanâ, i fanê. ---- processionale = u tafanàju, i tafanài
(i tafanàj).
Fanciullo = u fantìn, i fantìn.
Fandonia = a balla, e balle. A mussa, e musse.
Fanello = u fanéttu, i fanétti.
Fanfaronata = a giangrosciâ, e giangroscê.
Fanfarone = fanfarùn, fanfarûna, fanfarùi, fanfarûne.
Fango = a bratta, e bratte. A pâta, e pâte. U pantàn, i pantén. ----del fondo marino = a pâta.
Fannullone = u feniàn, i fenién. U pelandrùn, a pelandrùna, i pelandrùi, e pelandrùne. Schéna drîta.
Fantasia = fantazìa.
Farcire = farsî, farsìu.
Farcito = farsìu, farsìa, farsìi, farsìe.
Fardello = fardéllu, fardélli.
Fare = fâ, fêtu, fâse. ---- assegnamento = cuntâ, cuntòn, cuntâse.
---- a pezzi = scciapâ, scciapòn, scciapâse. ---- il malato = avê a
filossera. ---- una commissione = fâ in schîggiu. ---- un capitombolo = creppu (pigiâ in creppu). ---- cascare una cosa dall’alto =
penezâ, penezòn. ---- credere = dâ, dêtu da beve. ---- il servizio
militare in Marina = andâ, andêtu de mâ. ---- le bizze pestando i
piedi = pestegâ, pestegòn. ---- le cose con gran pompa = panpanâ, panpanòn (v.arc.). ---- pena = fâ, fêtu, fâse cunpasciùn. ---presto = destrigâ, destrigòn, destrigâse. ---- scherzi = fâ, fêtu, fâse
massu. ---- valere il proprio diritto = fâ, fêtu, fâse rözu. Farsi
avanti = incalâ, incalòn, incalâse.
Farfalla = a farfàlla, e farfàlle. Farfalla, f arfalette (tipi di pasta)
= a parpelétta, e parpelétte. A gassa, e gasse.
Farina = a faîna, e faîne. Farinata = a fainâ, e fainê.
Farmacista = u spesiâ, i spesiê.
Faro = a lantèrna, e lantèrne.
Fascia = u ciàn, i cén.
Fascia per neonati = a fasciöa, e fasciöe.
Fasciame = u fasciamme, i fasciammi.
Fascina = a fascîna, e fascîne. ---- di tralci di vite = a massîna, e
massîne. ---- di legna secca = a fascina, e fascine.
Fastidio = u fastidiu, i fastidi. A nôia, e nôie. ---- fisico = l’anguscia, e angusce. ---- psicologico = a gnàgnua, e gnàgnue. A bréga,
e bréghe.
Fata = a féne, e féne.
Fatica = a fatiga, e fatighe.
Faticare = renegâ, renegòn. Fatigâ, fatigòn.
Fatto a pezzi = scciapòn, scciapâ, scciapê, scciapê.
Fattore = u manénte, i manénti.
Fattura = a fatüa, e fatüe. ---- magica = u striunézzu, i striunézzi.
Fatturare = fatuâ, fatuòn.
Fava = a fava, e fave. ---- fresca = a bazàna, e bazàne.
Favella = a favèlla.
Favilla = a sinséna, e sinséne.
Favo = a brusca, e brusche.
Favola = a fòa, e fòe.
Favore = u piaxê, i piaxê. Favorevole = bun, buna, bui, bune.
Fazzoletto = u mandìllu, i mandìlli. ---- a quadri (per la spesa) =
u mandìllu, i mandìlli da gruppu. ---- contenente merce varia
= a mandilâ. Fazzolettino = u mandilìn, i mandilìn.
Febbraio = frevâ.
Febbre = a frêve. ---- alta = u frêvùn. A frêvàssa.
Feccia = bratta, bratte
Fecondare = fecundâ, fecundòn. ---- (ovipari) = ingalâ, ingalòn.
Fedeltà = a fedeltê.
Federa = a fodrétta, e fodrétte. ---- del cuscino, del materasso =
l’ìntima, e intime.
Fegato = u figaéttu, i figaétti.
Felce = a fèrxa, e fèrxe.
Felice = cuntentu, cuntenta, cuntenti, cuntente. Felise, felisi.
Felicità = a felisitê, e felisitê.
Femore = a canna (e canne) da ganba.
Fenomeno = u fenòminu, i fenòmini. U fenòmenu, i fenomeni.
Ferire = ferî, ferìu, ferîse.
Ferita = a ciâga, e ciâghe. A ferìa, e ferìe.
Ferito = ferîu, ferîa, ferîi, ferîe.
Feritoia = a lüxêa, e lüxêe.
Fermare = fermâ, fermòn, fermâse. ---- con chiodi = ciavâ,
ciavòn, ciavâse.
Feroce = ferùse, ferùsi.
Ferraccia violaccia = a ciùcia ferassa, e ciùce ferasse.
Ferrare = ferâ, feròn, ferâse. ---- il cavallo = ciapunâ, ciapunòn,
ciapunâse. Inciapunâ, inciapunòn, inciapunâse.
Ferriera = a ferêa, e ferêe.
Ferro = u fêru. ---- da stiro = u fêru da stiâ, i fêri da stiâ. ---- del
mestiere = u fêru, i fêri du mestê. ---- di cavallo = u ciapùn, i
ciapùi. Ferraccio = a feràssa, e feràsse. Ferraglia = u feraciùn,
i feraciùi.
Ferrovia = a feruvìa, e feruvìe.
Fessura = a fessüa, e fessüe. A crena, e crene. A crenaǜa, crenaǜe.
Festa = a fèsta, e fèste. Festone = u festùn, i festùi.
Fetta = u töccu, i töcchi. ---- sottile di mela essiccata = a scapùlla, e scapùlle.
Fettuccia = a pücàggia, e pücàgge. A picàggia, e picàgge.
Feudatario = u feudatâiu, i feudatâi.
Fiamma = a sciàmma, e sciàmme.
Fiammata = a sciamàdda, e sciamàdde.
Fiammetta (pesce) = a stringa, stringhe. A sciamétta, e sciamétte.
Fiammifero = u brichéttu, i brichétti. ---- di legno = u brichéttu
de légnu, i brichétti de légnu. U fürminante, i fürminanti.
Fianco = u fiàncu, i fiànchi.
Fiato = u sciòn.
Fibbia = a fübbia, e fübbie. A fibbia, e fibbie.
Ficcanaso = u nastüzê, i nastüzê. Stüzìn, stüzina, stüzìn, stüzine.
Fico (albero) = u figu, i fighi. ---- (frutto) = a figa, e fighe. ---- fiorone = a mescîga, e mescîghe. ---- paradiso = a bucca, e bucche d’ôu.
Fidanzato = u galante, a galante, i galanti, e galanti. U fidansòn, a
fidansâ, i fidansê, e fidansê.
Fidanzare = fidansâ, fidansòn, fidansâse.
Fidare = fiâ, fiòn, fiâse.
Fidato = fidòn, fidâ, fidê, fidê. Fiòn, fiâ, fiê, fiê.
Fiducia = a fidüccia.
Fiele = l’afé.
Fienagione = tagiâ u fén. A fienagiùn, e fienagiùi.
Fienile = a fenêa, e fenêe.
Fieno = u fén.
Fiera = a féa, e fée. ---- grande = u feùn, i feùi.
Figlio = u fìggiu, a fìggia, i fìggi, e fìgge. Figliolo = u figiö, a figiöa, i figiö, e figiöe. Figlioletto = u figéttu, a figétta, i figétti, e figétte. Figlioccio = u figiòssu, a figiòssa, i figiòssi, e figiòsse. Figliastro = u figiàstru, a figiàstra, i figiàstri, e figiàstre.
Figura = a figüa, e figüe. Figurante = u figüànte, i figüànti. Figurino = u figüìn, i figüìn. Figurina del presepio = u marmottu, i
marmotti.
Fila (in) = de fîa.
Filaccia = a fiàrsa, e fiàrse.
Filanda = a fiàndua, e fiàndue.
Filare. ---- a mano = fiâ, fiòn. ---- di viti = a fiàgna, e fiàgne.
Filarsela = tabacâse.
Filettare = fietâ, fietòn.
Filetto = u filéttu, i filétti. ---- delle viti = a cöggia, e cögge. ---di delfino o di tonno essiccato = u musciàmme, i musciàmmi.
Filo = a fîa, e fîe. U fî, i fî. ---- di canapa, ---- di nylon con ami
da pesca = u broccu, i brocchi. ---- sottile d’acqua = a fîa d’êgua,
e fîe d’êgua. ---- tagliente della lama = u fî da lamma, i fî da lamma. ---- di ferro = u fî de fêru, i fî de fêru. U finfêru, i finfêri. ----sottile di ferro = u finferéttu, i finferétti. Filoncino di pane = a
sgrissa, e sgrisse. A micca, e micche. A michétta, e michétte. ---di pane che ha superiormente un taglio = a michétta (e michétte) â fransêze.
Filtrare = cuâ, cuòn.
Final Borgo = Finâ Burgu (u Burgu).
Finale Ligure = Finâ.
Finalmente = finarménte.
Final Pia = Pia (a).
Fine = menǜu, menǜa, menǜi, menǜe. Fine (termine) = fin (a).
Finestra = u barcùn, i barcùi. Finestrino = u barcunéttu, i barcunétti.
Finire = finî, finìu
Fino a = fina
Finocchio = u fenùggiu, i fenùggi. ---- de mâ = u fenùggiu, i fenùggi de mâ. ---- selvatico = u fenùggiu servêgu, i fenùggi servêghi.
Fiocco = a gassa, e gasse.
Fiocina = a fùscina, e fùscine. A fùxina, e fùxine.
Fiocinata = fuxinâ, fuxinê.
Fiore = a sciùa, e sciùe. ---- d’aglio = l’agiöa, e agiöe. ---- dell’olivo = a zermìna, e zermìne. ---- del vino = a sciùa, e sciùe. A câne. ---- d’arancio = u limunéttu, i limunétti. ---- della ginestra
= u papagaléttu, i papagalétti. Fiorellino = u sciuelìn, i sciuelìn.
Fiorentina (bistecca) = a bistécca (e bistécche) cu-u mànigu.
Fiorire = sciuî, sciuìu.
Firma = u segnu, i segni. Firmare = firmâ, firmòn.
Firmamento = u firmaméntu.
Fischiare = sciguâ, sciguòn.
Fischio = u scigûu, i scigûi. Fischietto = u sciguéllu, i sciguélli.
Fiscolo = u sportìn, i sportìn.
Fisica = fizica.
Fisima = fìxima.
Fisso = fissu, fissa, fissi, fisse.
Fittavolo = u manénte, i manénti.
Fitto = spéssu, spéssa, spéssi, spésse.
Fiume = a scciümêa, e scciümêe. ---- con poca acqua = magra.
Fiume (il) è quasi asciutto = a scciümêa a l’è in magra.
Fiutare = nazâ, nazòn. ---- il tabacco = prezâ, prezòn. Tabacâ, tabacòn.
Fiuto (del cane) = l’anastu.
Flanella = franèlla.
Flangia = a parpélla, e parpélle.
Floscio = lòffiu, lòffia, lòffi, lòffie.
Flusso consistente di un liquido = u rùggiu, i rùggi.
Focaccia = fügassa, fügasse. Focaccetta = u fügasìn, i fügasìn.
Foce = a fuxe, e fuxi.
Focolare = u fögâ, i föghê.
Focoso = fugûzu, fugûza, fugûzi, fugûze.
Fodera = a fodra, e fodre. ---- del cuscino = a fodrétta, e fodrétte.
l’intima, e intime.
Foglia = a föggia, e fögge. ---- di palme intrecciate = u parmùê,
i parmùê. ---- secche usate per lettiera = u giàssu, i giàssi.
Fogliame = a föggia.
Foglio = u föggiu, i föggi. Foglietto = u fögéttu, i fögétti.
Fogna = a fossa, e fosse.
Folaga = a fùlega, e fùleghe.
Folata = folâ, folê. Corpu de véntu.
Folata di vento = u bufùn, i bufùi de véntu.
Folto = spéssu, spéssa, spéssi, spésse.
Fomento = fümentu, fümenti.
Fondatore = u fundatû, i fundatûi.
Fondere = fùnde, füzu, fùndise.
Fondina = a xatta, e xatte. ---- per pistola = a fundîna, e fundîne.
Fondo = fundu, funda, fundi, funde. --- del caffè = a bratta, e bratte. ---- di olio o di vino = u fundüggiu, i fundüggi. ---- di un liquido = a lanbüggia. ---- agricolo = a tegnûa, e tegnûe. ---- di bottiglia = u cü da butìggia. ---- marino = a tegnûa, e tegnûe. ---- marino presso spiagge sabbiose = a zîna, e zîne. A créna, e créne.
---- schiena = u panê, i panê.
Fonte = a funte, e funte. Fontana = a funtana, e funtane. Fonta-
nella = a funtanèlla, e funtanèlle.
Forare = garbâ, garbòn, garbâse.
Forato = garbòn, garbâ, garbê, garbê.
Forbice = a tezùia, e tezùie. ---- per potare = a tezùja da vigna, e
tezùje da vigna. Forbicina = a tezuiétta, e tezuiétte. ---- (insetto) = a tezuiétta, e tezuiétte.
Forchetta per il cibo = a fursina, e fursine.
Forcina = a fursîna, e fursîne.
Forcone = u trencu, i trenchi.
Forestiero = u furestêe, a furestêa, i furestêi, e furestêe. U furèstu, a furèsta, i furèsti, e furèste.
Forfora = a furfa. A fùrfua.
Foriero = furieru.
Forma = a furma, e furme.
Formaggio = u furmàggiu, i furmàggi. Formaggetta = a furmagétta, e furmagétte. Formaggino = u furmagìn, i furmagìn.
Formoso = furmuzu, furmuza, furmuzi, furmuze. Formosetta =
furmuzétta, furmuzétte.
Formica = a furmìgua, e furmìgue.
Formicaio = u furmiguâ, i furmiguê.
Formicone rosso = u drisacǜ, i drisacǜ.
Fornace = a furnâxe, e furnâxi.
Fornaio = u furnâ, i furnê. U panatê, i panatê.
Fornello a legna o a carbone = a gnaffra, e gnaffre. U runfò, i
runfò.
Forno = u furnu, i furni. ---- a legna = furnu a legna.
Foro = u pertüxu, i pertüxi. U garbu, i garbi.
Forse = foscia. Pödâse.
Forte = forte, forti. Fortemente = forteménte.
Fortuna = a furtüna, e furtüne.
Fortunale = u furtünâ, i furtünê.
Fortunatamente = ancundasê.
Fortunato = furtünòn, furtünâ, furtünê, furtünê.
Foruncolo = u ciavéllu, i ciavélli.
Foruncoloso = u ciaveluzu, i ciaveluzi.
Forza = a forsa, e forse.
Forza di (a) = sùn de (a).
Foschia = u calîgu.
Fosco = fuscu, fusca, fuschi, fusche. Mùsciu, muscia, musci, musce.
Fossa= a fossa, e fosse. A sotta, e sotte.
Fossa biologica = pussu negru.
Fossato = u fusòn, i fusê. U fossu, i fossi.
Fosso = u fossu, i fossi.
Fotografare = futugrafâ, futugrafòn, futugrafâse.
Fotografato = futugrafòn, futugrafâ, futugrafê, futugrafê.
Fotografia = a futugrafìa, e futugrafìe.
Fotografo = u futògrafu, i futògrafi.
Fra (prep.) = tra.
Frac = a marsîna, e marsîne.
Fracasso = u fracassu.
Fragola = u meréllu, i merélli.
Fragolino (pesce) = u pâgu dentùn, i pâghi dentùi.
Franare = derüâ, derüòn.
Francese = fransêze.
Franchigia = a franchîxe.
Franco = francu, franca, franchi, franche.
Francobollo = u francubullu, i francubulli.
Frangere. ---- le olive = franze, franzǜu, frànzise.
Frantoiano = u gunbaiö, i gunbaiö.
Frantoio = u gunbu, i gunbi.
Frantoista = gunbaiö.
Frantume = u nemüggiu, i nemüggi.
Frappa = u crùstulu, i crùstuli.
Frasario = u frazàiu, i frazài.
Frassino = u fràsciu, i fràsci.
Frastornare = frasturnâ, frasturnòn.
Frate = u fratte, i fratti. ---- domenicano = fratte de San Duménegu. ---- francescano = fratte de San Franséscu. ---- cappuccino =
u scapüsìn, i scapüsìn.
Fratello = u frê, i frê.
Frattaglie = i strufuggi.
Frattazzo = fretàssu, fretàssi.
Frazione = a frasciùn, e frasciùi.
Freddo calcolatore = u bagàrdu, a bagàrda, i bagàrdi, e bagàrde.
Freddo = frédu, fréda, frédi, fréde.
Freddo (temperatura) = frêdu.
Freddoloso = u fredûzu, a fredûza, i fredûzi, e fredûze.
Fregare = ciulâ, ciulòn, ciulâse. Fregâ, fregòn, fregâse.
Fregato = ciulòn, ciulâ, ciulê, ciulê.
Fremere = frémme, fremǜu.
Frenare = frenâ, frenòn, frenâse
Frenesia = frenezìa.
Freno = u frén, i frén. ---- del carro = a martinicca, e martinicche.
Frenulo della lingua = a trincafia, e trincafie.
Fresco = fréscu, frésca, fréschi, frésche.
Freschetto = arziléttu, arzilétta, arzilétti, arzilétte.
Frescura = frescǜa.
Fretta = spréscia. Fretta (in) = cursa (de).
Fricassea = a fricasâ (v.arc.). A fricasèa, e fricasèe.
Friggere = frizze, frîtu.
Frignare = frignâ, frignòn.
Frigorifero = a giasêa, e giasêe.
Fringuello = u franguéllu, i franguélli.
Frinire (cicala) = frinî, frinìu.
Frittata = a fritâ, e fritê.
Frittella = u frisciö, i frisciö. ---- (di patate e uova) = u cucùllu,
i cucùlli.
Frittura = a fritüa, e fritüe.
Frodare = fröxâ, fröxòn.
Frodo = frôxu.
Fronda = a trappa, e trappe. A frâsca, e frâsche.
Fronte = frunte. Fronte a fronte = pêtu a pêtu.
Frosone = u frixùn, i frixùi.
Frottola = a mussa, e musse. A balla, e balle.
Frugare = remüscciâ, remüscciòn.
Frusta = u fuéttu, i fuétti.
Frutta = a frûta, i frûti. ---- acerba = u buzǜmme, i buzǜmmi. ---del finocchio = u fenugéttu, i fenugétti. ---- selvatica caduta a
terra = u zerbàggiu, i zerbàggi. ---- fuori stagione = u scivernê, i
scivernê. ---- del biancospino = a nazaòlla, e nazaòlle.
Fruttivendolo = u bezagnìn, a bezagnîna, i bezagnìne, e bezagnîne. U verdüê, a verdüêa, i verdüê, e verdüêe.
Fucilata = a scciöpetâ, e scciöpetê.
Fucile = u scciöppu, i scciöppi. Fuciletto = a scciöpétta, e scciöpétte.
Fucina = a ferêa, e ferêe.
Fuga = a scapâ, e scapê
Fuggire = scilâ, scilòn. Scapâ, scapòn.
Fuligine = a caìzze.
Fulmine = u fürmine, i fürmini.
Fumo = u fümme, i fümmi.
Funerale = l’acunpagnamentu, i acunpagnamenti.
Funerale = u funerale, i funerali.
Funesto = funèstu.
Fungo = u funzu, i funzi. ---- parassitario del ceppo dell’ulivo =
a luppa.
Funicella = terragnina
Funzionare = funsiunâ, funsiunòn.
Funzionario = funsiunâiu, funsiunâia, funsiunâi, funsiunâie.
Funzione = a funsiùn, e funsiùi.
Fuoco = u fögu, i föghi. Fuochi d’artificio = i föghi.
Fuori = föa.
Furbizia = fürbìssia.
Furbo = fürbu, fürba, fürbi, fürbe.
Furbastro = bagàrdu, bagàrda, bagàrdi, bagàrde.
Furioso = furiûzu, furiûza, furiûzi, furiûze.
Furibondo = furibundu, furibunda, furibundi, furibunde.
Furto = u ladrunìzzu, i ladrunìzzi.
Fuso = füzu, füza, füzi, füze.
Fuso (arnese per filare) = u füzu, i füzi.
Fustagno = u früstàniu. U früstàgnu.
Fusto dell’albero = u truncu, i trunchi.
G
Gabbia = a gàggia, e gàgge. ---- di vimini usata per la pesca = a
nassa, e nasse. ---- per conigli = u gagiunéttu, i gagiunétti. Gabbione = u gagiùn, i gagiùi.
Gabbiano = l’ōchìn, i ōchìn. ---- reale = l’oca ciapêa, e oche
ciapêe.
Gabinetto = u lögu, i löghi. U cessu, i cessi.
Gaggìa = a gazîa, e gazîe.
Galera = a galéa, e galée.
Galla (di quercia) = a cucàlla, e cucàlle.
Galleggiante = u gaitéllu, i gaitélli. ---- di sughero = u natéllu, i
natélli.
Galleggiare = galezâ, galezòn.
Galleria = u garbàssu, i garbàssi.
Gallina = a galina, e galine. ---- giovane = a pulla, e pulle.
Gallinella d’acqua = a galinèlla, e galinèlle d’êgua.
Gallo = u gallu, i galli. ---- forcello = u gallu, i galli de munte.
Galletto = u galéttu, i galétti. ----(pesce) = a scignuìna, e scignuìne.
Galoppare = galupâ, galupòn.
Gambale = a ganbêa, e ganbêe.
Gamba = a ganba, e ganbe. ---- difettosa = a cianca, e cianche.
Gambero = u gànberu, i gànberi. ---- rosso = u gànberu russu, i
gànberi russi.
Gambo = u ganbu, i ganbi. ---- del cavolo = u tûsciu, i tûsci. ---del grano = a stûggia.
Gancio = u gànciu, i gànci. ---- per abiti, per gonne, per calzoni = u corcéttu, i corcétti. U crocéttu, i crocétti.
Ganghero = u gànganu, i gàngani.
Garbato = agaibòn, agaibâ, agaibê, agaibê.
Garbo = u gàibu.
Gargarismo = u gargaézzu, i gargaézzi.
Garofano = u ganöffu, i ganöffi.
Garretto = a garétta, e garétte.
Garza = a sgarza, e sgarze.
Garzone = u garsùn, i garsùi. Garzonetto = u garsunéttu, i garsunétti.
Gas = u gazzu.
Gastronomia = gastrunumìa.
Gattaiola = u scanajö, i scanajö.
Gatto = u gattu, a gatta, i gatti, e gatte.
Gatto soriano = u gattu bardu.
Gattonare = gatunâ, gatunòn.
Gattuccio = u gatüssu, i gatüssi.
Gavetta = a gamèlla, e gamèlle.
Gavitello = u gaitéllu, i gaitélli.
Gazza =a gazza, e gazze.
Gazza ladra = a gazza laddra, e gazze laddre.
Gelare = zeâ, zeòn, zeâse.
Gelata = fredüa.
Gelato = u sciurbéttu, i sciurbétti.
Gelo = u zêu, i zêi.
Gelone = u brignùn, i brignùi.
Gelosia = a giuxîa, e giuxîe.
Geloso = giùzu, giùza, giùzi, giùze.
Gelso = a sèrsa, e sèrse.
Gemelli per i polsini = i pumélli da pûsu.
Gemello = binéllu, binélla, binélli, binélle.
Gemere = gemme, gemüu. Zemî, zemìu.
Gemma = a gemma, e gemme. ---- per innesti = l’öggiu. ---- di
pino = u pitagòricu, i pitagorici.
Genero = u zénne, i zénni.
Generoso = larghê, larghêa, larghê (larghêi-v.arc.), larghêe.
Gengiva = a zenzìa, e zenzìe.
Genitore = u genitû, i genitûi.
Gennaio = zenâ.
Genova = Zéna.
Genovese = zenéze.
Gente = a génte, e génti.
Gentilezza = gentiléssa.
Germano reale = u colluvèrde, i collivèrdi.
Germogliare = zermugiâ, zermugiòn. Brütî, brütòn.
Germoglio = u brüttu, i brütti. A fèrla, e fèrle.U zermùggiu, i zermùggi. --- dell’ulivo = u gallu, i galli. ---- delle patate = i öggi de
patàtte.
Gesso = u gessu, i gessi. ---- per sarti = a cré.
Gesticolare = anaspâ, anaspòn.
Gesto = l’attu, i atti.
Gettare = caciâ, caciòn, caciâse. ---- qualcosa facendola rotolare = rübatâ, rübatòn, rübatâse. ---- sulla riva dei rifiuti = stracuâ, stracuòn, stracuâse.
Getto d’acqua = u rùggiu, i rùggi.
Ghermire = ghermì, ghermìu.
Ghiacciaia = a giasêa, e giasêe.
Ghiaccio = a giàssa.
Ghiaia = a giâia. A gêa. Ghiaietta = u geìn, i geìn. Ghiaino = u
gaenìn, u gaenìn. U geìn, i geìn.
Ghianda = a giànda, e giànde.
Ghiandaia = a gazàna, e gazàne.
Ghiandola = a ghiàndula, e ghiàndule. U gaéllu, i gaélli.
Ghinea (moneta) = a ghinêa, e ghinêe
Ghiotto = ingurdu, ingurda, ingurdi, ingurde.
Ghiottone = u lecaéssu, a lecaéssa, i lecaéssi, e lecaésse.
Ghiozzo = u ghigiùn, i ghigiùi.
Ghiro = u gî, i gî.
Già = zà.
Giacca = a giachétta, e giachétte. U giachê, i giachê. A marsîna, e
marsîne. ---- da uomo = a camixöa, e camixöe.
Giacché = zà. Zacché.
Giaccone da marinaio. ---- del pescatore = a capotta, e capotte.
Gialappa = scialàppa (v.arc.). Cialàppa. Xalàppa.
Giallo = giànu, giàna, giàni, giàne.
Giara = a gêra, e gêre.
Giardiniere = u giardinê, a giardinêa, i giardinê, e giardinêe.
Giardino = u giardìn, i giardìn.
Giardinetto = u giardinéttu, i giardinétti
Gigantesco = gigantéscu, gigantésca, gigantéschi, gigantésche.
Giglio = u gìgliu, i gìgli.
Giglione (girone) del remo = u girùn, i girùi.
Ginestra = zenèstra.
Ginepro = u zenêvu, i zenêvi.
Ginestrino = scarpétta da Madonna.
Ginocchiera in lana o in tessuto elastico = a zenugêa, e zenugêe.
Ginocchio (anatomico) = u zenùggiu, i zenùggi. U zenùngiu, i zenùngi. ---- del remo = u zenùggiu (i zenùggi) du rémmu.
Ginocchiata = zenugiâ.
Giocare = trepâ, trepòn, trepâse. Zögâ, zögòn, zögâse. Demuâ,
demuòn, demuâse.
Giocatore = u zögaû, i zögaûi.
Giocherellone = demuéllu, demuélla, demuélli, demuélle.
Gioco = a demùa, e demùe. U zögu, i zöghi. U treppu, i treppi. ---- con le bilie = zögu cu-e bìggie. ---- del cerchio = u rubatìn.
---- del lotto = u lòttu. Giochetto = u zöghéttu, i zöghétti.
Giocattolo = a demùa, e demùe.U zögu, i zöghi.U treppu, i treppi.
Giocattolo a sonagli per neonati = u dindanìn, i dindanìn.
Giocondità = muscitê.
Giocondo = giucundu, giucunda, giucundi, giucunde.
Giogo = u zû, i zûi. Zûvu, zuvi.
Giogo per l’aratro= a gaìdda, e gaìdde.
Gioia = cuntentéssa.
Gioielli di una donna = i òi.
Giorgio = Zorzu.
Giornale = u giurnale, i giurnali.
Giornaliero = giurnaliêru, giurnaliêra, giurnaliêri, giurnaliêre.
Giornalista (in senso ironico e scherzoso) = u gratapapê, i gratapapê.
Giornata = a giurnâ, e giurnê. ---- lavorativa agricola = u guèrnu, i guèrni.
Giorno = u giùrnu, i giùrni. ---- feriale = l’öveî, i öveî. Giùrnu
(giùrni) de travàggiu. ---- festivo = a fèsta, e fèste. ---- delle Ceneri = merculedì scüòttu.
Giovane = zuénu, zuéna, zuéni, zuéne. Giovanetto = zuenéttu,
zuenétta, zuenétti, zuenétte. Giovanotto = u garsùn, i garsùi. U
zuenòttu, i zuenòtti. Giovincello = u garsunéttu, i garsunétti.
Giovare = giovâ, giovòn (giovìu), giovâse.
Giovedì = u zöggia, i zöggia.
Gioventù = a zuentǜ.
Giradischi = u gīadìschi, i gīadìschi.
Giradito = u panaìssu, i panaìssi.
Giramento = u giaméntu, i giaménti.
Girare = giâ, giòn, giâse.
Girare (riferito alla testa) = barlügâ, barlügòn, barlügâse.
Girasole = u giasû, i giasûi.
Girello per bambini = u gagiô, i gagiô. U carijò, i carijò.
Girino = u bagéttu, i bagétti.
Giro = u gìu, i gìi. Girotondo = gîutundu.
Giù = zǜ.
Giudice = u giüdise, i giüdisi.
Giuggiola = a zìzzua, e zìzzue.
Giugno = zügnu.
Giuncata = zuncâ.
Giunco = u zuncu, i zunchi.
Giungere = zunze, zuntu (zuntòn).
Giuntura = a zuntüa, e zuntüe.
Giuramento = u züaméntu, i züaménti.
Giuramento (mio) = u mezüaméntu, i mezüaménti.
Giurare = züâ, züòn.
Giustenice = Giüsténixe.
Giustificare = giüstificâ, giüstificòn, giüstificâse.
Giusto = giüstu, giüsta, giüsti, giüste.
Gli = ghe. Gli (art) = i.
Gnocco = u gnoccu, i gnocchi.
Gobba = a göbba, e göbbe. U zenbu, i zenbi..
Gobbo = göbbu, göbba, göbbi, göbbe.
Goccia = a gussa, e gusse. A stissa, e stisse.
Gocciolare = gusâ, gusòn. Stisâ, stisòn.
Godere = gōdî, gōdìu.
Gola = a gûa, e gûe.
Golata = a gōsciâ, e gōscê.
Golfo = u gurfu, i gurfi.
Goloso = u lecardùn, a lecardûna, i lecardùi, e lecardûne. U léccu,
a lécca, i lécchi, e lécche. ---- di dolciumi = u lecaézzu, a lecaézza, i lecaézzi, e lecaézze.
Gomitata = a gumiâ, e gumiê.
Gomito = u gùmiu, i gùmi.
Gomitolo = u remiscéllu, i remiscélli.
Gomma da masticare = tîamolla.
Gondola = a gùndua, e gùndue.
Gonfiare = gunfiâ, gunfiòn.
Gonfio = gùnfiu, gùnfi.
Gonna = a fâda, e fâde.
Gotta = a putrâga.
Gottare = gutâ, gutòn.
Governare = guernâ, guernòn, guernâse. Guvernâ, guvernòn, guvernâse.
Governo = u guèrnu, i guèrni.
Gozzo (tiroide) = u gargatìn, i gargatìn. U gôsciu, i gôsci. ---- (tipo di barca) = u gussu, i gussi. ---- piccolo = u guséttu, i gusétti.
Gracidare = gracidâ, gracidòn
Gracile = menǜu, menǜa, menǜi, menǜe.
Gradino = u scaìn, i scaìn.
Gradire = gradî, gradìu.
Graduare = graduâ, graduòn.
Graffiare = frapâ, frapòn, frapâse. Granfignâ, granfignòn, granfignâse. Sgranfignâ, sgranfignòn, sgranfignâse. Sgarugnâ, sgaru-
gnòn, sgarugnâse. Scarpentâ, scarpentòn, scarpentâse. Graffiarsi con piante spinose = scarpentâse.
Graffiatura = a granfignâ, e granfignê.
Graffio = a sgranfignâ, e sgranfignê.
Gramigna = a gramigna, e gramigne.
Grammo (peso) = u grammu, i grammi.
Grammofono = u gīadìschi, i gīadìschi.
Gran quantità =a mànega, e màneghe.
Grancassa = a grancàscia, e grancàsce.
Grancevola = u gorànciu, i gorànci. U ragnu, i ragni.
Granchio = a gritta. e gritte.
Grande = grande, grandi.
Grandinare = gragnöâ, gragnöòn.
Grandinata = a gragnöâ, e gragnöê.
Grandine = a gragnöa.
Grandioso = grandiùzu, grandiùza, grandiùzi, grandiùze.
Granello = a grana, e grane. ---- di polvere = a büsca, e büsche.
Granellino di sabbia = u granelìn, i granelìn.
Grano = u gran.
Granturco = u granùn.
Grappa = l’ēguavìtta, e ēguevìtte. Grappamenta = grixuverde.
Grappolo = u ràppu, i ràppi. ---- d’uva = u scciàncu, i scciànchi.
---- piccolo d’uva = u sccianchéttu (in s. d’üga).
Grasso = a gràscia. Grassu, grassa, grassi, grasse. ---- animale =
a sciunza, e sciunze. A sunxa, e sunxe. Grassottello = grassutèllu, grassutèlla, grassutèlli,grassutèlle.
Grata = a ferâ, e ferê
Graticcio = a grêa, e grêe. ---- di canne per essiccare la frutta
= a grâ, e grê. ---- di legno per essiccare le castagne = a grêa, e
grêe. U graìssu, i graìssi
Graticola = a grixélla, e grixélle.
Gratis = badda (de).
Grattare = gratâ, gratòn, gratâse. Raspâ, raspòn, raspâse.
Grattugia = a grataîna, e grataîne.
Grattugiare = gratâ, gratòn.
Gravida = pregna, pregne. Pina, pine.
Gravità = gravitê.
Gravoso = gravûzu, gravûza, gravûzi, gravûze.
Grazia = a gràssia, e gràssie.
Grazie = gràssie.
Grecale (vento da nord-est) = u gregâ.
Grembiule = u scōsâ, i scōsê. U scosâ, i scosê. ----(lamiera zincata,
o piombo, o rame usata in edilizia = scossalina. Grembiulino per
bambini nelle scuole = u scōsaìn, i scōsaìn. U scosaìn, i scosaìn.
Grembo = u scōsu.
Grezzo = brüscu, brüsca, brüschi, brüsche.
Grida = u sciaàttu.
Gridare = criâ, criòn. Lüâ, lüòn.
Grido = u crîu, i crîi.
Grigio = grixu, grixa, grixi, grixe. ---- cenere = seneìn. --- tigrato = bardu, barda, bardi, barde.
Grillo =u grillu. i grilli.
Grinza = a rüga, e rüghe.
Gronda = a grunda, e grunde.
Grondaia = a canâ, e canê. A grundana, e grundane.
Grongo = u grùngu, i grùnghi.
Grossa chiavetta (bietta) per la ruota del carro = u scivéllu, i
scivélli.
Grosso = grossu, grossa, grossi, grosse. ---- ago = l’agùn, i agùi.
----- mucchio = u maloccu, i malocchi.
Grossolano (di persona) = ordenàiu, ordenàia, ordenài, ordenàie.
Grotta = l’armélla, e armélle.
Gruccia = a scrössua, e scrössue.
Gruccione = u canavà, i canavè.
Grumo = u mottu, i motti.
Gruppo = gruppu, gruppi. ---- di giovani = a zuentǜ, e zuentǜ. --- di persone = a stroppa, e stroppe.
Guadagnare = guagnâ, guagnòn.
Guadagno = u guàgnu, i guàgni.
Guadino = u sbarê, i sbarê. U salàju, i salài, U cuppu, i cuppi.
Guaio = l’ascâdu, i ascâdi. A rugna, e rugne.
Gualcire = strufugiâ, strufugiòn, strufugiâse..
Guancia = a masca, masche. Guanciale di maiale = a guâ, e guê.
Guanciale di vitello = a maschétta, e maschétte.
Guardami = mîme.
Guarda un po’ = asidòru. Sidôru.
Guardare = miâ, miòn, miâse. Vaciâ, vaciòn, vaciâse.
Guardaroba = u guardarôba, i guardarôbe.
Guardia = a guàrdia, e guàrdie. ---- campestre = u canpâ, i canpê.
---- comunale = u cantunê, i cantunê. ---- di finanza = u prepostu,
i preposti. Guardiano dei porci = u porcâ, i porchê.
Guari (molto, usato come negazione) = guêi (non ci vedo molto =
a nù ghe veggu guêi).
Guarigione = guaigiùn.
Guarire = guaî, guaìu.
Guaritore = u cunciaòssu, i cunciaòssi.
Guaritore che cura con le erbe = u megùn, i megùi.
Guastare = ruinâ, ruinòn, ruinâse.
Guercio = guèrsu, guèrsa, guèrsi, guèrse.
Guerra = a guêra, e guêre.
Gufo = u dû, i dûi. Testa de gattu. U guffu, i guffi.
Guglia = l’agùn, i agùi (v.arc.).
Gugliata di filo = l’agugiâ, e agugê.
Guidare = guidâ, guidòn.
Guindolo = u bìndulu, i bìnduli.
Guizzare = schitâ, schitòn.
Gustare = güstâ, güstòn, güstâse.
Gusto = u güstu, i güsti.
Gustoso = güstûzu, güstûza, güstûzi, güstûze.
Gustoso = bun, buna, bui, bune.
H
Herpes = a zèrbia, e zèrbie.
I
I (art.) = i.
Idea = l’idêa, e idêe.
Identico = paéggiu francu, paéggia franca, paéggi franchi, paégge
franche.
Idraulico = u stagnìn, i stagnìn.
Ieri = véi. ---- mattina = véi matìn. ---- pomeriggio = véi dopudernâ. ---- sera = véi sêja. ---- notte = véi nötte.
Il (art.) = u. L’.
Illuminare = inlüminâ, inlüminòn, inlüminâse.
Illuminazione = a lüminêa, e lüminêe. ---- con lampade cinesi =
u balunéttu, i balunétti.
Il quale (pron.) = u-quale.
Imbambolato = bezeùllu, bezeùlla, bezeùlli, bezeùlle.
Imbandita = inbandìu, inbandìa, inbandìi, inbandìe.
Imbarazzare = inbarasâ, inbarasòn, inbarasâse.
Imbarcare = inbarcâ, inbarcòn, inbarcâse.
Imbastire = inbastî, inbastìu.
Imbastitura = a basta, e baste. L’inbastitǜa, e inbastitǜe.
Imbestialire = inbestiâ, inbestiòn, inbestiâse.
Imbiancare = ingianchî, ingianchìu, ingianchîse. ---- i capelli = fâ,
fêtu, fâse gianchìn.
Imbianchire la tela = ingianchî, ingianchìu, ingianchîse.
Imbianchino = u spegàssu, i spegàssi.
Imboccare = abucunâ, abucunòn.
Imboscare = inbuscâ, inbuscòn, inbuscâse.
Imboscato = inbuscòn, inbuscâ, inbuschê, inbuschê.
Imbottigliare = inbutigiâ, inbutigiòn, inbutigiâse.
Imbrattare = inbratâ, inbratòn, inbratâse. Inbernacâ, inbernacòn,
inbernacâse.
Imbrogliare = inbrögiâ, inbrögiòn, inbrögiâse.
Imbroglio = l’inbröggiu, i inbröggi. U pastissu, i pastissi. Imbroglione = l’inbrögiùn, i inbrogiùi. U falabraghe, i falabraghe. U manegiùn, i manegiùi.
Imbrunire = inbrünî, inbrünìu.
Imbuto = u turtajö, i turtajö. Inbutaû, inbutaûi.
Imitare = imitâ, imitòn.
Immagine = l’imàgine, e imàgini.
Immagine sacra = a mestrèlla, e mestrèlle.
Immenso = inmènsu, inmènsa, inmènsi, inmènse.
Immischiare = inbarasâ, inbarasòn, inbarasâse.
Impacco = l’inciastru, i inciastri.
Impagliatore di sedie = u caregâ, i careghê. U rangiacaréghe, i
rangiacaréghe.
Impallinare = inbalinâ, inbalinòn.
Impannata = a stamégna, e stamégne.
Imparare = inprénde, inprêzu.
Impastare = inpastâ, inpastòn, inpastâse.
Impasto = l’inpastu, i inpasti. ---di acqua e farina per fare la pasta = u pastùn, i pastùi. ---- con farina di cereali = u bìgiu, i bìgi.
Impavesata della barca = a tôa de bordu, e tôe de bordu.
Impazienza = inpasiénsa.
Impazzire = vegnî mattu, vegnǜu mattu.
Impeciare = pēgâ, pēgòn. Pēxâ, pēxòn.
Impegnare = inpegnâ, inpegnòn, inpegnâse.
Impegno = inpegnu, inpegni.
Imperioso = inperiûzu, inperiûza, inperiûzi, inperiûze.
Impermeabile = stagnu, stagna, stagni, stagne.
Impero = l’inperu, i inperi.
Impetuoso = inpetûzu, inpetûza, inpetûzi, inpetûze.
Impiastrare = inciastrâ, inciastròn, inciastrâse.
Impiastricciare = ciaüstrâ, ciaüstròn, ciaüstrâse. Gnascâ, gnascòn, gnascâse.
Impiastro = l’inciastru, i inciastri.
Impiegato = l’inpiegòn, l’inpiegâ, i inpieghê, e inpieghê.
Impigliare (in qualcosa) = ferâ, feròn, ferâse.
Impiombare = inciungiâ, inciungiòn. Ciungiâ, ciungiòn.
Impiparsi = inpipâse.
Impiumare = reciümâ, reciümòn, reciümâse.
Impolverare = inpulverâ, inpulveròn, inpulverâse. Inpueâ, inpueòn, (inpueròn, v.arc.), inpueâse.
Impolverato = inpueòn, inpueâ, inpueê, inpueê. Inpueròn, inpuerâ, inpuerê, inpuerê. Pìn de pûe.
Imporre = inpùne, inpostu, inpùnise
Importante = intrante, intranti. Inpurtante, inpurtanti.
Importanza = inpurtansa.
Importare = inportâ, inportòn.
Importunare = süsâ, süsòn. Scidiâ, scidiòn. Tanbüsciâ, tanbüsciòn.
Imposta = a tàscia, e tàsce. L’anta, e ante. U scüu, i scüi.
Impotente = nu bùn, nu bùi. ---- sessualmente = u bazanòttu, i
bazanòtti.
Imprenditore = inprenditû, inprenditûi.
Impresa = l’inpreza, e inpreze.
Impresario = l’inprezàju, inprezàji.
Imprestare = prestâ, prestòn.
Impronta = a sanpegâ, e sanpeghê.
Improvvisare = inpruvizâ, inpruvizòn, inpruvizâse.
Improvviso = inpruvìzu, inpruvìza, inpruvìzi, inpruvìze.
Improvvisamente = debòttu.
In = in-te. In-ta.
Inalazione = u füméntu, i füménti.
Inalberare = arsüâ, arsüòn, arsüâse.
In buona salute = in gamba.
Incamminare = incaminâ, incaminòn, incaminâse.
Incantare = incantâ, incantòn, incantâse.
Incanto = l’incantu, i incanti.
Incartamento = l’incartaméntu, i incartaménti.
Incendio = u falōgu, i falōghi.
Incenso = l’incensu.
Incerare = inseâ, inseòn.
Incerata (tela, cappotta ecc.. ) = l’inseiâ, e inseiê.
Incerto = incèrtu, incèrta, incèrti, incèrte.
Incestare = incorbâ, incorbòn.
Inchinare = inchinâ, inchinòn, inchinâse.
Inchino = l’inchìn, i inchìn.
Inchiodare = inciodâ, inciodòn, inciodâse. Incioâ, incioòn, incioâse. Ciavâ, ciavòn, ciavâse.
Inchiostro = l’inciòstru, i inciòstri.
Inchiostro di china = inciòstru de china.
Inciampare = inganbâ, inganbòn. Pigiâ, pigiòn ‘na supâ.
Incollare = incolâ, incolòn, incolâse.
Incollerire = inbestiâ, inbestiòn, inbestiâse. Inbestialî, inbestialìu,
inbestialîse.
Incontrare = incuntrâ, incuntròn, incuntrâse.
Incostante = incustante.
Increspare = increspâ, increspòn. Strufugiâ, strufugiòn.
Incresparsi delle onde = u bulezǜmme, i bulezǜmmi.
Incrinato = crenòn, crenâ, crenê, crenê.
Incrinare = crenâ, crenòn, crenâse. Venâ, venòn, venâse.
Incrinatura = a venaǜa, e venaǜe. A créppa, e créppe.
Incrociare = incruxâ, incruxòn, incruxâse.
Incrocio = incruxu, incruxi.
Incudine = l’anchize, e anchize. ---- piccola per affilare le falci = a martelêa, e martelêe.
Incupire (del cielo), (del tempo) = incabanâ, incabanòn, incabanâse.
Indeciso = indecìzu, indecìza, indecìzi, indecìze.
Indemoniato = māfisiòn, māfisiâ, māfisiê, māfisiê.
Indicare = mustrâ, mustròn.
Indietro = darê. Indarê.
Indifeso = indifezu, indifeza, indifezi, indifeze.
Indirizzare = indirisâ, indirisòn. indirisâse.
Indisposto = grammu, gramma, grammi, gramme.
Indisposto = abaciucòn, abaciucâ, abaciuchê, abaciuchê.
Indolente = pelandrùn, pelandrùna, pelandrùi, pelandrùne. Pagiàssu, pagiàssa, pagiàssi, pagiàsse.
Indolenzimento = u grànfiu, i grànfi.
Indolenzito = rédenu, rédena, rédeni, rédene.
Indosso = indòssu.
Indugiare = indugiâ, indugiòn, indugiâse.
Indumento = induméntu, induménti. ---- steso che è quasi asciutto = reparpòn.
Indurimento di umori sulla pelle = u crustu, i crusti.
Inezia = a piculéssa, e piculésse.
Infastidire = angusciâ, angusciòn, angusciâse. Loâ, loòn, loâse.
Scidiâ, scidiòn, scidiâse. Tanbüsciâ, tanbüscion, tanbüsciâse.
Infatti = difêti.
Infermiere = l’infermê, l’infermêa, i infermê, e infermêe.
Inferriata = a ferâ, e ferê.
Infervorare. Infiammare = rescādâ, rescādòn, rescādâse.
Infezione = a fîa russa.
Infiammazione = u rescadaméntu, i rescadaménti.
Infilare = infiâ, infiòn, infiâse. Infrinciâ, infrinciòn, infrinciâse.
Infilzare = infrinciâ, infrinciòn, infrinciâse.
Infinito = infinîu, infinîa, infinîi, infinîe.
Infiorescenza dell’ulivo = a zermìna, e zermìne.
Infischiarsi = inpipâse.
Inflessione = a còcina, e còcine.
Influente = intrante, intranti.
Influenza = l’infruénsa.
Informare = infurmâ, infurmòn, infurmâse.
Infornare = infurnâ, infurnòn.
Infornata = l’infurnâ, e infurnê.
Infrangere = franze, frantu (franzǜu), frànzise.
Infranto = infrantu, infranta, infranti, infrante.
Infreddolito = candîu, candîa, candîi, candîe.
In fretta = de spréscia. Cun spréscia. De strangugiùn. Cursa (de).
Ingalluzzarsi = ringalüsìse.
Ingannare = ciulâ, ciulòn, ciulâse.
Ingannato (sei) = streppu (ti ghe l’ê in-tu s.).
Inganno = u zöghéttu, i zöghétti.
Ingegnere = l’inzegnê, i inzegnê.
Ingegno = inzégnu,
Ingenuo = intrégu, intréga, intréghi, intréghe.
Ingerire = colâ, colòn.
Ingessatura = l’ingessatǜa, e ingessatǜe.
Inghilterra = Inghiltêra.
Inghiottire = colâ, colòn.
Inginocchiare = inzenugiâ, inzenugiòn, inzenugiâse. Inzenungiâ,
inzenungiòn, inzenungiâse.
Inginocchiatoio = l’inzenuggiatoiu, i inzenuggiatoi.
In giro = in gìu.
In giù (all’ ) = bassüa (a) (v.arc.). In giù = bassu (da).
Ingiustizia = l’ingiüstissia, e ingiüstissie.
Inglese = l’ingrése, i ingrési.
Ingolfare = inpilâ, inpilòn, inpilâse.
Ingolfato = inpilòn, inpilâ, inpilê, inpilê.
Ingombrare = ingunbrâ, ingunbròn.
Ingombro = l’inbrǜmme, i inbrǜmmi.
Ingordo = ingurdu, ingurda, ingurdi, ingurde.
Ingorgare = ingurdî, ingurdìu, ingurdîse. Ingurgâ, ingurgòn, ingurgâse.
Ingozzare = ingosciâ, ingosciòn, ingosciâse.
Ingrandire = ingrandî, ingrandîu.
Ingrandito = ingrandîu, ingrandîa, ingrandîi, ingrandîe.
Ingrassare = ingrasâ, ingrasòn,
Ingrassato = ingrasòn, ingrasâ, ingrasê, ingrasê.
Ingrossare = ingrusâ, ingrusòn. ---- un ferro = rincarcâ ün fêru.
Inguine = l’angunàggia.
Iniezione = a puntǜa, e puntǜe.
Iniziare = incuminsâ, incuminsòn, incuminsâse. ---- a consumare
= insâ, insòn, insâse. ---- a nevicare = nevüscâ, nevüscòn.
Inizio = l’inprinsìpiu, i inprinsìpi. U prinsìpiu, i prinsìpi.
Innaffiare = ēguâ, ēguòn. Scēguâ, scēguòn.
Innaffiatoio = a rigadéa, e rigadée.
Innamorare = inamuâ, inamuòn, inamuâse.
Innamorato = u bèllu, a bèlla, i bèlli, e bèlle.
Innamoramento = Capelîna (‘na). Cötta (‘na). Innamorato (si
è) = u l’à pigiòn ‘na capelîna (‘na cötta).
Innestare = inseî, inseìu, inseîse. Inestâ, inestòn.
Innesto = l’inestu, i inesti.
Inoltrare = inultrâ, inultròn, inultrâse.
Inondare = inundâ, inundòn.
Inondazione = l’inundasiùn, e inundasiùi.
Inorgoglirsi = ringalüsìse.
In preda al malocchio = inbazuìu, inbazuî.
Inquietare = arsüâ, arsüòn, arsüâse.
Insalata = l’insalatta, e insalatte. ---- mista = u cundigiùn.
Insalatiera = u griléttu, i grilétti. U pasuìn, i pasuìn (v.arc.).
Insaponare = insaunâ, insaunòn, insaunâse.
Insegnare = mustrâ, mustròn.
Insenatura = u gurfu,i gurfi.
Insetto = u muschìn, i muschìn. ---- che si sviluppa nei legumi
secchi = u babòllu, i babòlli.
Insidia = inscìdia, inscìdie.
Insidiare = inscidiâ, inscidiòn.
Insieme = insémme. ---- di cinghie per portare nelle processioni i crocifissi = u croccu, i crocchi. ---- di attrezzi = l’armamentàiu, i armamentài. ---- di cose = a mescciüa.
Insignificante (di persona) = fattu, fatta, fatti, fatte. Lòffiu, lòffia,
lòffi, lòffie.
Insignificante (cosa) = da nìnte (còsa).
Insipido = fattu, fatta, fatti, fatte.
Insistente = insisténte, insisténti. Angusciùzu, angusciùza, angusciùzi, angusciùze.
Insistere = inscìste, inscistìu. Presciste, prescistìu.
Insolente = insulente, insulenti.
Intasare = ingurdî, ingurdìu, ingurdîse.
Intelletto = intelèttu.
Intendere = inténde, inténdüu (intêsu), inténdise.
Intenzione = l’intensiùn, e intensiùi.
Interessare = bregâ, bregòn, bregâse.
Interesse = l’interèsse, i interèssi.
Interiora del pesce = a ventresca, e ventresche.
Interno della zucca, costituito da semi, polpa molle e acqua di
vegetazione = u bestassu.
Intero = intrégu, intréga, intréghi, intréghe.
Interrare un vitigno = bazâ, bazòn.
Interrogazione = interugasiùn, interugasiùi
Interruttore della luce = u lüchéttu, i lüchétti.
Intervenire = intervegnî, intervegnǜu.
Intesa = inteza.
Intestazione = intestasiùn, intestasiùi.
Intestino = u bêlu, i bêli.
Intiepidire = incepî, incepîu, incepîse
Intirizzire = inbesî, inbesìu. Incandî,incandìu.
Intonacare = inbucâ, inbucòn. Fratasâ, fratasòn.
Intontito = ciùccu, ciùcca, ciùcchi, ciùcche.
Intorno = in gìu. Intùrnu.
Intorpidire = turbî, turbîu.
Intorpidato = inturpidìu, inturpidìa, inturpidìi, inturpidìe.
Intraprendente = precacìn, precacìn.
Intrecciare = intresâ, intresòn.
Intrecciato = tesciǜu, tesciǜa, tesciǜi, tesciǜe (v.arc.).
Intrigare = intrigâ, intrigòn, intrigâse. Inbrögiâ, inbrögiòn, inbrögiâse.
Intrigo = l’inbröggiu, i inbröggi.
Inula = nàsca.
Inumano = inumânu (inumàn), inumâna, inumâni, inumâne.
Inumidire = inümeî, inümeìu, inümeîse.
Inutile = ravàttu, ravàtti.
Invasione = l’invaxùn, e invaxùi.
Invasore = invazure.
Invecchiamento = invegiaméntu.
Invecchiare = invegiunî, invegiunòn. Invegiâ, invegiòn.
Invecchiato = invegiòn, invegiâ, invegê, invegê. ---- anzitempo
= invegiunìu, invegiunìa, invegiunìi, invegiunìe.
Invece = invêxe.
Inverno = l’invernu, i inverni.
Invertire = invertî, invertìu, invertîse.
Investire = investî, investìu, investîse.
Invidioso = giûzu, giûza, giûzi, giûze.
Invischiato = intrapòn, intrapâ, intrapê, intrapê.
Inviso = invìzu.
Invitante = invitante, invitanti.
Invitare = invitâ, invitòn, invitâse.
Invitato = invitòn, invitâ, invitê, invitê.
Involto malfatto = u maloccu, i malocchi.
Inzuppare = ciunbâ, ciunbòn, ciunbâse.
Io (pron.) = mi. Me.
Iosa (a) = bizèffe.
Ipocondria = a pecùndria.
Ipocrisia = ipocrizia.
I quali (pron.) = i-quali.
Iris = u tinze öve, i tinze öve.
Ironia = irunìa, irunìe.
Irritazione = u bulìtigu, i bulìtighi.
Irruente = iruénte, iruénti.
Irsuto = irsǜu, irsǜa, irsǜi, irsǜe.
Iscrizione a ruolo di una imbarcazione = u rollu, i rolli.
Isallo (frasciùn de Magiö) = Isàllu (frazione di Magliolo).
Isola = l’ìzua, e ìzue.
Isolare = izulâ, izulòn, izulâse.
Ispirazione = l’ispirasiùn, e ispirasiùi.
Issare = isâ, isòn, isâse.
Istante = istante, istanti.
Italiano = u taliàn, i talién.
Itinerario = l’itinerâiu,i itinerâi.
Itterizia = a telìsia.
L
La (art.) = a. L’.
Labbro = u lèrfu, i lèrfi.
Laboratorio = u ciantê, i ciantê.
Laccio = u lassu, i lassi. ---- da scarpe = u laséttu, i lasétti.
Lacerare = strasâ, strasòn, strasâse.
Lacerante = strasànte, strasànti. Lacerante, laceranti.
Lacrima = a lagrima, e lagrime.
Lacrimare = lagrimâ, lagrimòn.
Ladro = u laddru, a laddra, i laddri, e laddre.
Laggiù = lazǜ.
Lagnoso = lagnùzu, lagnùza, lagnùsi, lagnùze.
Lago = u lagu, i laghi. Laghetto = u laghéttu, i laghétti.
Laguna = a lagüna, e lagüne.
Lama = a lamma, e lamme. ---- per barba = a lamétta, e lamétte.
Lamentare = lagnâ, lagnòn, lagnâse.
Lamiera = a tolla, e tolle.
Lampada = u cèu, i cèi. ---- a carburo = a citilêna, e citilêne.
Lampadario = u lanpadàju, i lanpadàji (lanpadàj).
Lampeggia = u lanpeza.
Lampeggiare = lanpezâ, lanpezòn.
Lampione portato nelle processioni = u tafanàju, i tafanàji (tafanàj. U tafanàiu, i tafanài
Lampo = u lànpu, i lànpi.
Lampone = l’anpöa, e anpöe. U lanpùn, i lanpùi.
Lampuga = a lanpüga, e lanpüghe.
Lana =a lâna, e lâne.
Lanciare = tiâ, tiòn, tiâse.
Lanterna = a lantèrna, e lantèrne.
Lanzardo = a cavàlla, e cavàlle.
Laonde = scicché.
Lappare = lapâ, lapòn.
La quale (pron.) = a-quale.
Lardo = u lardu.
Largheggiare = larghezâ, larghezòn.
Largo (al) = föa (in). Largo = largu, larga, larghi, larghe.
Larice = l’èrxu, i èrxi.
Lasagna = a lazagna, e lazagne.
Lasciare = lasciâ, lasciòn, lasciâse.
Lasciare andare = molâ, molòn, molâse.
Lasciami stare = làscime stâ.
Lascivo = lascîvu, lascîva, lascîvi, lascîve.
Lasco = làscu, làsca, làschi, làsche.
Lassù = lasciǜ.
Lastra = a lastra, e lastre. ---- di ardesia = a ciàppa, e ciàppe. U ciapìn,
i ciapìn. ---- di ardesia per coprire i tetti = l’abaìn, i abaìn. ---- di vetro
sopra la porta = u lüxernâ, i lüxernê. ---- di ghiaccio = a bâra de giàssu.
---- fotografica = a lastra (e lastre) de vréddu.
Lastricare = lastregâ, lastregòn.
Lastrico = u làstregu, i làstreghi.
Latrina = u cessu, i cessi. A latrîna, e latrîne.
Latta = a latta, e latte. A tolla, e tolle. A lamma, e lamme.
Lattaio = u lētâ, a lētê, i lētê, e lētê.
Latte = u lête.
Latterini (pesci) = u cönu, i cöni.
Lattosio = u süccu de lête.
Lattuga = l’insalatta, e insalatte. A leitǜga, e leitǜghe.
Lattuga di mare = l’insalatta (e insalatte) de mâ.
Laureato = laureòn, laureâ, laureê, laureê.
Lavabo = u basì, i basì. ---- pubblico = u tröggiu, i tröggi.
Lavamano = u trenpê, i trenpê. U treipê, i treipê.
Lavanda = u spîgu, i spîghi.
Lavandino = u lavéllu, i lavélli.
Lavare = lavâ, lavòn, lavâse.
Lavativo = u lavatîvu, a lavatîva, i lavatîvi, e lavatîve.
Lavatoio = u lavatôiu, i lavatôi. ---- pubblico = u tröggiu, i tröggi.
Lavorante a giornata con i buoi = u böê, i böê.
Lavorare = travagiâ, travagiòn. Lauâ, lauòn.
Lavorare a maglia = màggia (fâ a m.).
Lavoratore = u lavuratû, i lavuratûi. ---- alla tonnara = u tunaòttu, i tunaòtti.
Lavoricchiare = cianbrüscâ, cianbrüscòn.
Lavoro = u travàggiu, i travàggi.
Lazzarone = u lavatîvu, a lavatîva, i lavatîvi, e lavatîve.
Le (art.) = e.
Leale = francu, franca, franchi, franche.
Lealtà = a lealtê.
Leccare = lecâ, lecòn, lecâse. ---- le labbra dopo aver mangiato
cibi gustosi = perlecâ, perlecòn, perlecâse.
Leccia = a léccia, e lécce.
Leccio = u lécciu, i lécci.
Legaccio = u ligammu, i ligammi. ---- di steli intrecciati = a turtagna, e turtagne. ---- per filari di viti = u bāsàmmu, i bāsàmmi. U
basàmmu, i basàmmi.
Legare = grupâ, grupòn, grupâse. Ligâ, ligòn, ligâse.
Legge = a légge, e léggi.
Leggere = lézze, lézǜu, (lèttu).
Leggermente = legerménte.
Leggero = legéru, legéra, legéri, legére.
Leggìo = u badaùn, i badaùi (v.arc.).
Legna = a legna, e legne. Legno = u legnu, i legni. ---- che sorregge lo scalmo = u scarànpu, i scarànpi. ---- marcio = u cascu.
Lei (pronome di cortesia) = vuscià
Lei = lê. Léi. Ghe
Lendina (uova di pidocchio) = a léndina, e léndine
Lenone = u xatâ, i xatê.
Lentamente = cianìn. Lentaménte.
Lenticchia = a lentìggia, e lentìgge.
Lentigginoso = pigiùzu, pigiùza, pigiùzi, pigiùze.
Lento (di persona) = lòffiu, lòffia, lòffi, lòffie.
Lento = léntu, lénta, lénti, lénte. Mollu, molla, molli, molle.
Lenza = a lénsa, e lénse. ---- per la pesca di fondo = u bulentìn,
i bulentìn.
Lenzuolo = u lensö, i lensö.
Leone = u leùn, i leùi. Leonessa = a leunéssa, e leunésse.
Lepiota procera (fungo) = a cacamèlla, e cacamèlle.
Lepre = a lévre, e lévre.
Le quali (pron.) = e-quali.
Lesina = a léxina, e léxine.
Letame = u liàmme, i liàmmi. U lemme, i lemmi.
Lettera = a léttia, e léttie. Letterina = a leteîna, e leteîne.
Letto = u léttu, i létti. ---- asciutto e ghiaioso di un torrente = a
gêa, e gêe. Lettino = u letìn, i letìn.
Lettura = a letüa, e letüe.
Levante ( est.), ----- (vento da est) = u levante.
Levare = levâ, levòn, levâse.
Libbra = a lîa, e lîe.
Libecciata = lebeciàdda, lebeciàdde. Libeciàdda, libeciàdde.
Libeccio (vento da sud-ovest) = u lebécciu. U libécciu.
Liberare = liberâ, liberòn, liberâse.
Libraio = u librâ, i librê. Libreria = a libraîa, e libraîe.
Libro = u libbru, i libbri. ---- dei conti = u librassu, i librassi.
Libretto = u libréttu, i librétti. ---- di lavoro = u libréttu de travàggiu. ---- di navigazione = u libréttu de navigasiùn. Libriccino = l’abachìn (v.arc.).
Licenziare = mandâ, mandòn, mandâse a spiguâ. Licensiâ, licensiòn, licensiâse.
Lievemente = lieveménte.
Lievitare = levâ, levòn.
Lievito = u levòn. ---- di birra = u brenùnsiu (v. arc.).
Lima = a limma, e limme.
Limare = limâ, limòn.
Limitazione = a limitasiùn, e limitasiùi.
Limone = u limùn, i limùi.
Limpido = cêu, cêa, cêi, cêe.
Limpido = seén, seéna, seén, seéne.
Lingua = a léngua, e léngue. Linguetta delle scarpe = a patelétta,
e patelétte. Linguina (pasta) arrotolata a nido = a linguina. A rella, e relle.
Linguacciuto = lengûzu, lengûza, lengûzi, lengûze.
Lino = u fî, i fî. U lìn, i lìn.
Liquefare = liquefâ, liquefòn, liquefâse. Deslenguâ, deslenguòn,
deslenguâse. Füzâ, füzu, füzâse.
Liquefatto = liquefêtu, liquefêta, liquefêti, liquefête. Füzu, füza,
füzi, füze.
Liquido = u liquidu, i liquidi. L’ēguétta, e ēguétte. ---- che rimane dopo la bollitura di castagne e fagioli = a sutta.
Liquirizia = u recanissu, i recanissi.
Liquore = u licure, i licuri.
Lira = a lîa, e lîe.
Lisca di pesce = a lésca, e lésche. A résca, e résche.
Lisciare = lisciâ, lisciòn, lisciâse.
Lisciare l’intonaco = fretasâ, fretasòn, fretasâse.
Liscio = lìsciu, lìscia, lìsci, lìsce.
Liscivia = a lescìa.
Liso = frazòn, frazâ, frazê, frazê.
Listello = u legnéttu, i legnétti. ---- (travetto di legno orizzontale
su cui sono appoggiate le tegole del tetto) = pâtama. ---- della sedia
che serve per appoggiare i piedi = u spranghìn, i spranghìn. ---- di
cuoio = u gardùn, i gardùi.
Lite = bêga.
Litigare = ratelâ, ratelòn, ratelâse. Tisigâ, tisigòn, tisigâse.
Litigio = a lite, e liti. A ratèlla, e ratèlle.
Litorale = a maîna, e maîne.
Livellare = livelâ, livelòn, livelâse. Sccianâ, sccianòn,sccianâse.
Livellato = ciàn, cén. Cianéllu, cianélla, cianélli, cianélle.
Livellatore = u livelatû, i livelatûi.
Livido = u negrùn, i negrùi. L’amacatǜa, e amacatǜe.
Lo (art.) = u. L’.
Loano = Löa.
Locale = u lucale, i lucali.
Locanda = a lucanda, e lucande. L’ostâia, e ostâie. A tratuîa, e tratuîe cu-u dormî. A tratuîa, e tratuîe. A bétola, e bétole.
Locomotiva = a vapuriêra, e vapuriêre.
Locomotore = u lucumutùu, i lucumutùi
Loculo = a càntia, e càntie.
Lodare = lodâ, lodòn, lodâse.
Loggia = a lobbia, e lobbie. A süpénna, e süpénne.
Logorare = cunsümâ, cunsümòn, cunsümâse.
Logoro = véggiu, véggia, véggi, végge.
Logoro = Früstu, früsta, früsti, früste.
Lombo = u caré, i caré.
Lombrico = u lunbrîgu, i lunbrîghi. ---- di mare = a tremuìzza.
Lontano = luntàn, luntana, luntani, luntane. Alüxi (v.arc.).
Lontano verso l’orizzonte = alüxî (v.arc.).
Lontra = a lùddria, e lùddrie.
Loro = lû. Luiâtri. Ghe. Sö.
Loro ci sono stati = i ghe sùn stêti.
Loro (la loro casa) = sö (a sö cà).
Losco = loscu, loschi.
Lucchetto = u lüchéttu, i lüchétti.
Luccio = u lüssu, i lüssi. ---- marino = u pésciu scàrmu, i pésci
scàrmi. .
Lucciola = a cianbèlla, e cianbèlle.
Luce = a lüxe, e lüxi. U cèu, i cèi.
Lucente = lüxénte, lüxénti.
Lucerna = u lümme, i lümmi. A lümeétta, e lümeétte.
Lucernaio = u lüxernâ, i lüxernê.
Lucertola = a sgrìgua, e sgrìgue.
Lucherino = u lǜgu, i lǜghi. U lǜgheu, i lǜghei.
Lucidare = fruciâ, fruciòn. Lüstrâ, lüstròn.
Lucido = lǜcidu, lǜcida, lǜcidi, lǜcide.
Lucido da scarpe = u lüstru, i lüstri.
Luglio = lüggiu.
Lui = léi. Luì (uccello) = u buìn, i buìn.
Lumaca = a lümàssa, e lümàsse. Lumachina = a lümasîna, e lümasîne. Lumacone = u lümasùn, i lümasùi.
Lume = u lümme, i lümmi. A lantèrna, e lantèrne. ---- a petrolio =
u gazzu, i gazzi.
Lumino = u lüméttu, i lümétti. U lümìn, i lümìn. ---- ( lungo filo
ricoperto di cera e sagomato a forma di limone scarpetta, libro etc.. usato nel giorno dei morti ) = l’ofisiö, i ofisiö.
Lumiera = lümêa (v.arc.).
Luminello (a olio con galleggiante) = u natéllu, i natélli.
Luna = a lüna.
Lunario = u lünàiu, i lünài.
Lunaria = a medàggia (e medàgge) du Pappa.
Lunedì = u lünedì, i lünedì.
Lunghezza = a lunghéssa, e lunghésse.
Lungo = lungu, lunga, lunghi, lunghe.
Luogo = u lögu, i löghi. U postu, i posti. ---- ombroso e umido =
u vernéngu, i vernénghi.
Lupa = a lûa, e lûe.
Lupo = u lû, i lûi.
Lusingare = lüxingâ, lüxingòn, lüxingâse.
Lusso = u lüssu, i lüssi.
Lustrare = fruciâ, fruciòn. Lüstrâ, lüstròn.
Lutto = u lüttu, i lütti.
M
Macaco = u macaccu, i macacchi.
Maccherone = u mustacciòlu, i mustacciòli. Macarùn, macarùi.
Macchia = a màccia, e màcce. A cialàstra, e cialàstre. ---- di posidonie = u custu, i custi.
Macchiare = maciâ, maciòn, maciâse.
Macchinare = inmanegâ, inmanegòn.
Macellaio = u maxelâ, i maxelê.
Macellare = maxelâ, maxelòn.
Macelleria = u maxéllu, i maxélli.
Macello = u maxéllu, i maxélli. L’amàssu, i amàssi.
Macerare = macerâ, maceròn, macerâse. Smögiâ, smögiòn,
smögiâse.
Macigno = u scöggiu, i scöggi.
Macilento = magru, magra, magri, magre. Mâ in arnêze.
Macina = a màxina, e màxine.
Macinare = maxinâ, maxinòn. ---- le olive = franze, franzǜu.
Macinino da caffè = u maxinìn, i maxinìn.
Madia = a mézia, e mézie.
Madiere = u majö, i majö.
Madonna = a Muê du Segnû.
Madre = a muê, e muê.
Madrina = a cumâ, e cumê. ---- di battesimo = a maìna, e maìne.
Maestoso = maestûzu, maestûza, maestûzi, maestûze.
Maestrale (vento da nord-ovest) = u méstru. U maestrâ.
Maestria = maestrìa.
Maestro = u mestru, a mêstra, i mestri, e mêstre. ---- di bottega =
u mestru, (i mestri) de bancu.
Magazzino = u mazaghìn, i mazaghìn. U magazìn, i magazìn.
Maggese = u canpu (i canpi) de mazzu.
Maggio = mazzu.
Maggiociondolo = l’aibùrnu.
Maggiorana = a pèrsiga. A pèrsega.
Maggiorare = magiurâ, magiuròn.
Maggiore = magiure. ----- d’età = ciǜ grande.
Maglia = a màggia, e màgge. --- della pelle = u mariòlu, i mariòli.
Magliolo = Magiö, (Maggiö).
Magnifico = magnìficu, magnìfichi.
Magro = magru, magra, magri, magre. Strìggiu, strìggia, strìggi,
strìgge. Peìu, peìa, peìi, peìe.
Mai = mâi.
Maiale = u porcu, i porchi.
Mais = u granùn.
Malalingua = a lenguàssa, e lenguàsse.
Malato = maòttu, maòtta, maòtti, maòtte.
Malattia = a mātîa, e mātîe. ---- della vite = a filossera. ---- dello
olivo = a rugna. ---- della tiroide = u mâ du gôsciu.
Malavoglia (di) = cuntru-géniu.
Maldestro = rùidu, rùida, rùidi, rùide.
Maldicenza = u muchéttu, i muchétti. U bacaéttu, i bacaétti.
Male (avv.) = mâ. Male = u mâ, i mâ. ---- di schiena = a fredüa.
Maledetto = maledéttu, maledétta, maledétti, maledétte.
Maledire = maledî, maledìu.
Maleducato = u vilàn, a vilâna, i vilén, e vilâne. Mālevòn, mālevâ, mālevê, mālevê. Faccia de tolla.
Male in arnese = dezandiòn, dezandiâ.
Malessere = a magagna, e magagne.
Malfatto = māfêtu, māfêta, māfêti, māfête.
Malgrado = barba (in).
Malignare = malignâ, malignòn.
Malinconia = malincunìa.
Malizia = a maìssia, e maìssie.
Malocchio = u bestécciu. U precòsciu, i precòsci. ---- distruttore = u cunsümmu, i cunsümmi.
Malora (in) = rübatùn.
Maltagliati = mātagê.
Maltempo = u māténpu.
Malva = a varma. A marvétta.
Malvolentieri = mâ invîu.
Mamma = a mamà, e mamè.
Mammelle = e tétte. I tetìn.
Mancare = mancâ, mancòn.
Mancia = a bunamàn, e bunamàn.
Manciata = a brancâ,e branchê. Manâ. Patta.
Manciatina = a brancaétta, e brancaétte.
Mandare = mandâ, mandòn. ---- via = spiguâ, spiguòn.
Mandarino = u mandarìn, i mandarìn.
Mandibola = a ganàscia, e ganàsce.
Mandolino = u mandulìn, i mandulìn. U mandurlìn, i mandurlìn.
Mandorlo. Mandorla = l’amàndua, e amàndue. Màndua, màndue.
Maneggiare = manezâ, manezòn.
Maneggio = u manézzu, i manézzi.
Mangano = u mànganu, i màngani.
Mangiare = mangiâ, mangiòn, mangiâse. ---- con ingordigia =
abufâ, abufòn, abufâse. ---- in fretta = mangiâ, mangiòn de strangugiùn. ---- fino a riempirsi = ingurfâ, ingurfòn, ingurfâse. ----avidamente = sganasciâ, sganasciòn, sganasciâse. ---- a crepapelle =
mangiâ, mangiòn a scciüppapansa. ---- a sbafo = renbâ u zenbu.
Mangiatoia = a gréppia, e gréppie.
Mangione = u bǜdegu, a bǜdega, i bǜdeghi, e bǜdeghe.
Mangiucchiare = mangiüsâ, mangiüsòn.
Manica = a mànega, e màneghe. A màniga, e mànighe.
Manichino = u maneghìn, i maneghìn.
Manico = u mànegu, i màneghi.
Manicotto di pelliccia = a muffua, e muffue.
Maniera = a mainêa, e mainêe.
Manifestare = manifestâ, manifestòn, manifestâse.
Manifesto = u manifestu, i manifesti.
Maniglia = a manéggia, e manégge.
Maniglia della porta = a landa, e lande.
Manipolare = magnuscâ, magnuscòn.
Maniscalco = u ciapìn (i ciapìn) da mü.
Man mano = man man.
Mannaia = u maràssu, i maràssi.
Mano = a man, e man. ---- piccola =a manîna, e manîne. ---- grossa = a manassa, e manasse.
Manomettere = manumétte, manumìsciu.
Manomettere = descasâ, descasòn.
Manovra = a manövra, e manövre.
Manrovescio = u mascùn, i mascùi.
Manta = a manta, e mante. U diàu , i diài de mâ.
Mantellina ad uso delle confraternite = u tabarìn, i tabarìn.
Mantenere = mantegnî, mantegnǜu, mantegnîse.
Mantice = u mantixe, i mantixi. U sciüscéttu, i sciüscétti.
Mantide religiosa = a grilêa, e grilêe. A cateinétta, e cateinétte.
Manubrio = u manübriu, i manübri.
Manzo = u manzu, i manzi.
Marca da bollo = marca da bullu.
Marcare = marcâ, marcòn.
Marciapiede = u marciapé, i marciapé.
Marciare = marciâ, marciòn.
Marcio = marsu, marsa, marsi, marse.
Marcire = marsî, (marsìu) marsòn.
Marciume = a marsaùia. U marsǜmme.
Mare = u mâ, i mâ. ---- calmo con foschia = u mâ in calîgu. --- increspato = u bulezǜmme.
Mareggiata = a maregiâ. U mâ grossu. ---- causata dal libeccio =
lebeciàdda, lebeciàdde. Libeciàdda, libeciàdde
Maremola (torrente di Pietra Ligure) = Maémua.
Maretta = u bulezǜmme, i bulezǜmmi.
Margherita = a margaritta, e margaritte.
Margherita = a margheìtta, e margheìtte.
Margottare = basâ, basòn.
Marina = a maîna, e maîne.
Marinaio = u mainâ, i mainê.
Marinare la scuola = sātâ, sātòn.
Marinatura = u scabécciu, i scabécci.
Marito = u maìu, i maì. U maîu, i maî.
Marmaglia = a marmàggia.
Marmista = u lapisìdda, i lapisìddi. U marmâ, i marmê.
Marmo = u marmu, i marmi.
Marocchino = u maruchìn, a maruchîna, i maruchìn, e maruchîne.
Maroso = u maûxu, i maûxi.
Marrone = maròn.
Marsina = a rendegôte, e rendegôte.
Martedì = u martedì, i martedì. ---- grasso = martedì grassu.
Martellare = martelâ, martelòn.
Martello = u martéllu, i martélli.
Martellina = u ciapìn, i ciapìn.
Martinetto = u crìcche, i cricchi. U crìccu, i cricchi.
Martora = a màrtua, e màrtue.
Marzo = marsu.
Mascella = a ganàscia, e ganàsce.
Mascherare = mascherâ, mascheròn, mascherâse.
Maschio = u màscciu, i màscci.
Mascone (parte esterna della prora) = u mascùn, i mascùi.
Massacrare = maxelâ, maxelòn. Masacrâ, masacròn.
Massiccio = macissu, macissa, macissi, macisse.
Massimo (al) = au ciǜ.
Mastello = a cùnca, e cùnche. --- in sughero per la preparazione
dei gelati = u barì, i barì da sciurbétti. ---- da bucato = u bùggiu,
i bùggi.
Masticare= masticâ, masticòn. Giasciâ, giasciòn.
Masticare tabacco = cicâ, cicòn. Tabacâ, tabacòn.
Mastietto (cardine) = a vùngua, e vùngue.
Mastra (buco per l’albero della nave) = u gàrbu (i gàrbi) de l’èrbu.
Masturbazione (masch.) = a raspa. ---- (femm.) = u ditalìn.
Matassa = a marélla, e marélle.
Materassaio = u strapuntê, i strapuntê.
Materasso = a strapunta, e strapunte.
Matrigna = a maiàstra, e maiàstre.
Matrimonio = u majézzu, i majézzi.
Mattonata = maunâ.
Mattatoio = l’amàssu, i amàssi.
Matterello = u canéllu, i canélli. U matarèllu, i matarèlli.
Mattino = u matìn, a matina, i matìn, e matine.
Matto = mattu, matta, matti, matte.
Mattone = u maùn, i maùi.
Mattone fatto di cemento = u maccu, i macchi.
Maturo = maǜu, maǜa, maǜi, maǜe. Tentu, tenta, tenti, tente. Sarzelìu, sarzelìa, sarzelìi, sarszlìe. ---- (troppo) = nissu, nissa, nissi,
nisse.
Mazza = a massa, e masse.
Mazzacavallo = a sigögna, e sigögne.
Mazzo = u massu, i massi.
Me = mì.
Medaglia = a medàggia. e medàgge. A mendàggia. e mendàgge.
Medesimo = mêximu, mêxima, mêximi, mêxime.
Mediatore = u sensâ, i sensê.
Medicare = mēgâ, mēgòn, mēgâse.
Medicina = a mēxìna, e mēxìne.
Medico = u mégu, i méghi.
Medievale = medievâle.
Medusa = a carnassa, e carnasse.
Megalomane = u falanpi, i falanpi.
Meglio = méggiu.
Mela = a méia, e méie.
Melanzana = a mēzâna, e mēzâne.
Melassa = a melassa.
Melissa = cedrunèlla.
Mellifluo = lepegùzu, lepegùza, lepegùzi, lepegùze.
Melma = a pâta, e pâte. A bratta, e bratte. U pantàn, i pantén.
Melo = u méiu, i mêi.
Melograno = a menagrâ, e menagrê.
Melone = u meùn, i meùi.
Memoria = a memòia, e memòie.
Menadito = menadîu.
Menare = menâ, menòn, menâse.
Menestrello = u menestréllu, i menestrélli.
Mènola = a ménua, e ménue.
Meno male = ancundasê.
Meno = ciǜ pocu. Menu.
Menola = u zèru, i zèri. ---- schiava = u lócu, i lóchi.
Mensola = l’etaxê, e etaxê.
Menta = a menta.
Mente (pensiero – testa) = a ménte, e ménti.
Mentire = mentî, mentìu.
Mento = u mentu, i menti.
Menù = menǜ. Menǜi
Menzionare = mensönâ, mensönòn.
Meraviglia = meravìggia.
Meraviglioso = meravigiüzu, meravigiüza, meravigiüzi, meravigiüze.
Mercanzia = a rôba, e rôbe.
Mercato = u mercòu, i mercòi. A féa, e fée. U mercòn, i merchê.
Merce = a merse, e mersi.
Merciaio = u mersâ, i mersê.
Mercoledì = u merculedì, i merculedì.
Merenda = a merenda, e merende.
Meringa = a scciümétta, e scciümétte.
Merletto = u pisséttu, i pissétti.
Merlo = u merlu, i merli.
Meschino = meschìn, meschìna, meschìn, meschìne. Meschinetto = meschinéttu, meschinétta, meschinétti, meschinétte.
Mescolare = remüscciâ, remüscciòn, remüscciâse. Mescciâ, mescciòn, mescciâse.
Mese = u meze, i mezi.
Mesetto = u mezéttu, i mezétti.
Messa = a messa, e messe.
Messo comunale = u canpâ, i canpê.
Mestiere = u mestê, i mestê.
Mestolo = a cassa, e casse.
Mestruazione = e còse, U marchêze.
Metà = a mitê.
Mettere = mette, misciu, métise. Zùnze, zùntu, zùnzise. ---- i tu-
tori ai fagioli = incanâ, incanòn. ---- i tutori ai piselli = inramâ,
inramòn , inramâse. ---- in ammollo = smögiâ, smögiòn. Mette a
smöggiu. ---- in fuga = scurî, scurìu. ---- in imbarazzo = genâ, genòn, genâse. ---- in ordine = cumodâ, cumodòn, cumodâse. Dâ,
dêtu, dâse recattu. Depûne, depunüu, depûnise. Nandiâ, nandiòn,
nandiâse. ---- la verdura in conserva = mette in adubbu. ---- in
serbo = lögâ, lögòn, lögâse.
Mezza calzetta = mézza cāsétta.
Mezzadro = u manénte, i manénti.
Mezzaluna = a mezalüna, e mezelüne.
Mezza manica = u paragùmiu, i paragùmi.
Mezzanotte = mezanötte.
Mezzo (agg.) = mezzu, mezza, mezzi, mezze. ---- (per mezzo di) =
u mezzu (a mezzu de). ---- sorriso = u faturizu.
Mezzogiorno = mezugiùrnu. ----- (vento da sud) = u mézzu.
Mi (pron.) = mé. Mia (pron.)= a me. A mêa.
Miagolare = gnaugnâ, gnaugnòn. Ragnâ, ragnòn.
Midollo = u megullu.
Miele = l’amê.
Mietere = tagiâ, tagiòn u gran. Siâ, siòn.
Migliaio = a migêa, e migêe.
Miglio (graminacea) = u mìggiu. ---- marino = u mìggiu, e mìggia.
Migliore = ciǜ bun, ciǜ buna, ciǜ bui, ciǜ bune.
Mignatta = a sanguétta, e sanguétte.
Mignolo = u dìu marmelìn, e dìe marmelìne.
Migrare = migrâ, migròn.
Milionario = u milliunâiu, i milliunâi.
Millepiedi = u sentupé, i sentupé.
Milza = a minsa, e minse.
Minareto = u minarêtu, i minarêti.
Minatore = u minaû, i minaûi.
Minestra = a menèstra, e menèstre. ---- di ceci = u zemìn, i zemìn.
Minestrone = u menestrùn, i menestrùi.
Miniera = a minéa, e minée.
Minio (antiruggine) = u mìniu.
Ministero = u ministéru, i ministéri.
Ministro = u minìstru, i minìstri.
Minore d’età = u ciǜ picìn, i ciǜ picìn.
Minuto (tempo) = u menǜu, i menǜi. ---- secondo = u segundu, i
segundi.
Mio (pron.) = u me. I mé.
Miope = cilòrbu, cilòrba, cilòrbi, cilòrbe.
Mirabolano = u mirabulàn, i mirabulén.
Miracolato = miraculòn, miraculâ, miraculê, miraculê.
Miracolo = u miràculu, i miràculi.
Mirtillo = u brignùn, i brignùi.
Mirto = murtèlla.
Mischia = parapìggia
Mischiare = mescciâ, mescciòn, mescciâse.
Miscuglio = a mescciüa, e mescciüe. ---- con cui si ungeva l’ordito della tela per ammorbidirlo = a càscia.
Miseria = mizeîa, mizeîe.
Missionario = misciunaîu, misciunaî.
Mistura = a mistüa, e mistüe.
Misura = a mezǜa, e mezǜe.
Misurare = mezüâ, mezüòn, mezüâse.
Mitilo = u mùsculu, i mùsculi.
Mobili = mubìliu.
Moccioso = muciûzu, muciûza, muciûzi, muciûze.
Moccolo = u bacaléttu, i bacalétti. U mùculu, i mùculi.
Modello = a sèsta, e sèste. ---- di nave = a sèsta, e sèste. ---- di
vestito in carta = a sèsta, e sèste. ---- per le misure delle maglie
delle reti = u modàn.
Moderare = moderâ, moderòn, moderâse.
Moderno = mudernu.
Modo = u moddu, i moddi. A manéa, e manée.
Mogano = u mòganu, i mògani.
Mogio = muccu, mucca, mucchi,mucche.
Moglie = a mugê, e mugê.
Moine = e frasche.
Mola = a möa, e möe.
Molestare = ticusâ, ticusòn.
Mollare = molâ, molòn., molâse.
Molle = mollu, molla, molli, molle.
Molletta per stendere i panni = u legnéttu, i legnétti.
Mollica = a megulla, e megulle.
Molo = u mö, i mö. U penéllu, i penélli.
Molto = tantu, tanta, tanti, tante.
Momento = u muméntu, i muménti. Momenti (a) = manamàn.
Monaca = a mùniga, e mùnighe.
Monco = muccu, mucca, mucchi, mucche.
Mondare= peâ, peòn, peâse.
Mondare le piante = capüsâ, capüsòn.
Mondo = u mundu.
Monelli (gruppo) = u figiöàmme, i figiöàmmi.
Monello = u batǜzu, a batǜza, i batǜzi, e batǜze. U munéllu, a munélla, i munélli, e munélle. A pélle storta, e pélle storte. A sccianca, e sccianche.
Moneta = a palanca, e palanche. U dinê, i dinê. ---- da 5 cent. = a
palanca, e palanche. ---- d’argento da due lire = u cavurìn, i cavurìn.
Montagna = a muntagna, e muntagne.
Monte = u briccu, i bricchi. U munte, i munti.
Montone = u muttu, i mutti. U montùn, i montùi.
Monumento = u monumentu, i monumenti.
Mora (frutto) = a môa, môe.
Morale = a murale.
Morbido = ǜmiu, ǜmia, ǜmii, ǜmie. Sciòccu, sciòcca, sciòcchi,
sciòcche. Pastûzu, pastûza, pastûzi, pastûze. ---- da masticare = téniu, ténia, ténii, ténie.
Morbo di Parkison = u ballu de San Vittu.
Mordere = dentâ, dentòn, dentâse. Morde, mordǜu-morsu,mòrdise.
Moretta = a morétta, e morétte. A moétta, e moétte.
Moriglione = u moretùn, i moretùi.
Morire = muî, mortu. Spiâ, spiòn.
Morire = creppu (dâ in).
Mormora = a mùrmua, e mùrmue.
Mormorare = murmurâ, murmuròn. Sparlâ, sparlòn.
Moro = mòu, mòa, mòi, mòe.
Moroso = u murùzu, a murùza, i murùzi, e murùze.
Morsicare = morscigâ, morscigòn, morscigâse.
Morsicata = mòrsciu.
Morsicato = morsu. Mordǜu, mordǜa, mordǜi, mordǜe. Morscigòn, morscigâ, morscighê, morscighê
Morsicatura = a dentâ, e dentê.
Morso = a morsciâ, e morscê. A morscigâ, e morscighê.
Mortaio = u mortâ, i mortê.
Morto = mòrtu, mòrta, mòrti, mòrte.
Mortificare = mortificâ, mortificòn, mortificâse.
Mosca = a musca, e musche. ---- cieca (gioco) = l’orbéttu.
Moscaiola = a muschêa, e muschêe.
Moscardino = u muscardìn, i muscardìn.
Moscato (vino) = u vin cu-a scciǜmma.
Moscerino = u muschìn, i muschìn. U muscìn, i muscìn.
Mosciame = musciàmme.
Moscone = u muscùn, i muscùi.
Mostella = a mustélla, e mustélle.
Mosto = u mustu, i musti.
Mostrare = mustrâ, mustròn, mustrâse.
Mostro = u mustru, i mustri. ---- immaginario = u babàu.
Motocicletta = u velucìpide, i velucìpidi.
Motocicletta = a mōtusiclétta, e mōtusiclétte.
Motore = u mutû, i mutûi. U mutûre, i mutûri.
Motteggio = u bacaléttu, i bacalétti.
Mozzicone = a cicca, e cicche. ---- di sigaretta = a cicca, e cicche.
Mozzicone di candela = u muccu de candéia.
Mozzo = u mussu, i mussi. U mossu, i mossi.
Mucca = a buséia, e buséie.
Mucchio = u mǜggiu, i mǜggi. Mucchietto = u mügéttu, i mügétti.
Muco nasale = u sbrùggiu, i sbrùggi.
Muezzin = muezìn.
Muffa = a mùffua, e mùffue.
Muggine = u müzu, i müzi. ----- dorato = u müzu (i müzi) de l’òu.
Mugnaiaccio (gabbiano) = l’oca de mâ, e oche de mâ.
Mugnaio = u muinâ, i muinê.
Mula = a mǜa, e mǜe.
Mulattiera = a müatêa, e müatêe.
Mulattiere = u müatê, i müatê.
Mulinello = u muinéllu, i muinélli. U remuìn, i remuìn.
Mulino = u muìn, i muìn.
Mulo = u mü, i müi.
Multa = a mürta, e mürte.
Mungere = lētâ, lētòn.
Municipio = u cumǜn, i cumǜi. U cumüne, i cumüni. U munisìpiu.
i munisìpi.
Muovere = mesciâ, mesciòn, mesciâse. ---- disordinatamente =
anaspâ, anaspòn, anaspâse. ---- leggermente = bulezâ, bulezòn,
bulezâse.
Murare = müâ, müòn, müâse.
Muratore = u masacàn, i masachén.
Murena = a muéna, e muéne.
Murice comune = u curnéttu (i curnétti) de mâ.
Muro = a müàggia, e müàgge. A miàggia, e miàgge. ---- a secco
per terrazzamento = u maxê, i maxê. Muretto = a müagétta, e
müagétte. Muraglione = u müagiùn, i müagiùi.
Muschio = l’erbétta. A nitta.
Muscolo = u mùsculu, i mùsculi.
Museruola = u murâ, i murê.
Musica = a mǜxica, e mǜxiche. Musichetta = müxichétta.
Musicante = u müxicànte, i müxicànti.
Muso = u mûru, i mûri.
Mutanda = a müànda, e müànde. Mutandina femminile = a
braghétta, e braghétte.
Mutare = cangiâ, congiòn, cangiâse.
Mutilato = muccu, mucca, mucchi, mucche.
Muto = müttu, mütta, mütti, mütte.
N
Naia = ferma (a).
Narice = a naîxe, e naîxi.
Narrare = narâ, naròn,. Cuntâ, cuntòn.
Nasata = a nazâ, e nazê.
Nascere = nasce, nâtu. ---- da uova = scciuî, scciuìu.
Nascondere = nascùnde, nascòstu, nascùndise. Scunde, scundǜu, scùndise.
Nascondino (gioco) = nascundìn.
Nasello = u nazellu, i nazelli.
Naso = u nazu, i nazi.
Nasone = a canàppia, e canàppie.
Nastro (solitamente di seta) = u frîxéttu, i frîxétti. Nastrini (tipo di pasta alimentare) = e reginette.
Natale = u Natale. u Denâ.
Natica = a scciàppa, e scciàppe.
Natura = a natǜa.
Naturale = natüâle, natüâli.
Naufragare = naufragâ, naufragòn. Andâ, andêtu a fundu.
Nausea = l’anguscia, e anguscie.
Navigare = navigâ, navigòn. Navegâ, navegòn.
Navigatore = navigatû, navigatûi.
Nailon = pé de crìn.
Ne = né.
Nebbia = a néggia, e négge.
Necessità = u bezögnu.
Negare = negâ, negòn, negâse.
Negoziante = u negosiànte, i negosiànti.
Negoziare = negosiâ, negosiòn. Tratâ, tratòn.
Negozio = u negòsiu, i negòsi. ---- di ferramenta = a bütéga, e
bütéghe da scciàppi. ---- di tessuti = u negòsiu da parmi. A bütéga, e bütéghe.
Negli. Nei (prep.a.) = in-ti. Nel. Nello (prep.a.) = in-tu.
Nella (prep.a.) = in-ta. Nelle (prep.a.) = in-te.
Nemico = u nemîgu, a nemîga, i nemîghi (nemîxi), e nemîghe.
Neo = a piga, e pighe. A pìggia, e pìgge.
Neonato = u figiö (i figiö), a figiöa (e figiöe) da lête. U ninìn, a ninîna.
Neppure = mancu.
Nero = negru, negra, negri, negre.
Nespola = a nèspua, e nèspue. Nespolo = u nèspû, i nèspûi.
Nessuno = nisciǜn, nisciǜna.
Netto = nettu, netta, netti, nette.
Neve = a neve, e nevi.
Nevicare = nevâ, nevòn.
Nevicata abbondante = a nevâra, e nevâre.
Nicchia = u nicciu, i nicci.
Nidiata = a niâ, e niê.
Nido = u nîu, i nîi. ---- di vespe = u vespâ, i vespê. U zermüggiu,
i zermüggi.
Niente (pron.) = ninte. Niente (non vale niente) = zubbu (u nu vâ
in zubbu.
Ninnare = ninâ, ninòn.
Nipote (il) = u nêu, i nêi. ---- (la) = a nessa, e nesse.
Nipotino = u nevéttu, i nevétti. Nipotina = a nessétta, e nessétte.
No = nù.
Nocciòlo. Nocciòla = a nissöa, e nissöe. A ninsöa, e ninsöe.
Nòcciolo = l’ossu, i ossi.
Noce (la) = a nûxe, e nûxe. ---- (il) = u nûxe, i nûxi. ----moscata =
a nûxe muscâ.
Nodo = u gruppu, i gruppi. ---- a fiocco = a gassa, e gasse. ---- alla cravatta = u scapìn, i scapìn. ---- alla gola (per forte emozione)
= u magùn, i magùi.
Nodo e noce del piede = a nussa.
Nodosità dell’ulivo = a zenba, e zenbe.
Noi (pron.) = nùi. Nuiâtri. Nuiâtre.
Noia = a nîa, e nîe. A nòia, e nòie. A gnàgnua, e gnàgnue. A brega, e breghe.
Noioso = nuiûzu, nuiûza, nuiûzi, nuiûze. ---- (di persona) = u bulicugge, i bulicugge. ---- (sei) = bulicugge (ti séi ün b.).
Noleggio = u nolezzu, i nolezzi.
Noli = Nòi.
Nome = u numme, i nummi.
Nominare = mensönâ, mensönòn, mensönâse.
Non = nu. ---- mi toccare = nu me tanze. ---- valere nulla = nu
andâ ninte. ---- corrispondere al modello (difettoso) = lapâ, lapòn.
---- poterlo mandare giù = nu porêlu paî. ---- vale un soldo = nu
vâ ‘na palanca scasâ. ---- ho altro da dire = a nu gh’ò nint’âtru da
dî. ---- credere che …. (interlocuzione ironica) = tirulîru
Nonno = u nonnu, a nonna, i nonni, e nonne.
Nonno. Bisnonno = ’âvu, l’âva, i âvi, e âve.
Noria = a nòia, e nòie.
Normale = nurmale.
Nostalgia = a nustalgìa, e nustalgìe.
Nostrano = nustràn, nustrana, nustrani, nustrane. Du postu.
Nostro = nostru, nostra, nostri, nostre.
Nostromo = u nostròmmu, i nostròmmi. Nustròmmu, nustròmmi.
Notaio = u nutâiu, i nutâi. U nutaru, i nutari.
Notizia = a nutìssia, e nutìssie. ---- (falsa) = u cêtu, i cêti.
Notte = a nötte, e nötti.
Novanta = növanta.
Nove = növe.
Novello = nuéllu, nuélla, nuélli, nuélle.
Novembre = nuvénbre.
Novena (rito religioso) = a nuéna, e nuéne.
Novità = a növitê, e növitê.
Nubile = a fantìna, e fantìne. A zuéna, e zuéne.
Nuca = a cupétta, e cupétte.
Nudo = patanǜu, patanǜa, patanǜi, patanǜe. Nǜu, nǜa, nǜi, nǜe.
Nulla = ninte. --- (non c’è nulla) = pessu (a nu ghe n’è pessu.
Null’altro = nint’âtru.
Numerare = nümerâ, nümeròn.
Numero = nümeru, nümeri.
Nuora = a nöia, e nöie.
Nuotare = nöâ, nöòn.
Nuoto = u nöu.
Nuovamente = turna.
Nuovo = növu, növa, növi, növe. Nuovo (di) = turna.
Nuvola = a nìvua, e nìvue.
Nuvoloso = nîvu.
O
Obbedire = obedî, obedìu.
Obbligare = obligâ, obligòn, obligâse.
Obbligo = l’òbligu.
Oca = l’oca, e oche. ---- lombardella = l’oca lunbarda, e oche lunbarde. ---- selvatica = l’oca sarvêga, e oche sarvêghe. L’oca servêga, e oche servêghe.
Occasione = l’ocaxùn, e ocaxùi.
Occhiaie = i öggi marchê. E ögê.
Occhiale = u spegéttu, i spegétti. A barìcula, e barìcule. L’occiale.
Occhiata = l’ögiâ, e ögê. ---- (pesce) = l’ögiâ, e ögê.
Occhiello = a gasétta, e gasétte. L’ögéttu, i ögétti.
Occhietto = l’ögéttu, i ögétti.
Occhio = l’öggiu, i öggi. ---- cisposo = l’öggiu scerpelìn., gaûzu.
Occhione (pesce) = u galinassu, i galinassi.
Occidente = u punente.
Occupare = ocüpâ, ocüpòn, ocüpâse.
Occupazione = l’ocüpasiùn, e ocüpasiùi.
Oculato = precacìn, precacina, precacìn, precacine.
Odiare = odiâ, odiòn, odiâse.
Odio = u venìn, i venìn.
Odorare = oduâ, oduòn.
Odorato = l’anastu.
Odore = l’odû, i odûi. --- di animale selvatico = u bestìn, i bestìn.
---- di pecora = u becǜmme, i becǜmmi. ---- di pesce = l’arzìgliu.
---- di salmastro = u maìn. ---- di uova marce --- di stoviglie mal
lavate = u rinfrescümme. ---- sgradevole di muffa = u reléntu.
Offendere = mortificâ, mortificòn, mortificâse.
Offesa = sgàibu.
Officina = u ciantê, i ciantê.
Offrire = ofrî, ofrìu, ofrîse. ---- in vendita o in affitto = exibî,
exibìu, exibîse.
Offuscare = ofüscâ, ofüscòn, ofüscâse.
Oggetto = a rōba, e rōbe. ---- ingombrante e di poco pregio = u
tafanàju, i tafanàji (tafanàj). ---- di poco valore, inutile = u ravàttu, i ravàtti. ---- rigettato dal mare = u straccu, i stracchi.
Oggi = ancö.
Ognuno (pron.) = ognǜn.
Oliare = öiâ, öiòn.
Oliera = l’öiêa, e öiêe.
Olio = l’öiu, i öi.
Oliva (uliva) = l’oîva (l’uîva), e oîve (e uîve).
Olivo (ulivo) = l’oîvu (l’uîvu), i oîvi (i uîvi).
Olmo = l’urmu, i urmi.
Oltre = ciàn (là a ciàn). Tüttu ûtra (v.arc.).
Ombelico = l’unbrisàllu, i unbrisàlli. U puméllu da pansa.
Ombra = l’unbra, e unbre.
Ombrellaio = u paeguâ, i paeguê.
Ombrello = u paêgua, i paêgui. Ombrellino = u pāsû, i pāsûi.
Ombrina = l’unbrìna, e unbrìne.
Ombroso e umido = lǜvegu, lǜvega, lǜveghi, lǜveghe. Lǜvigu, lǜviga, lǜvighi, lǜvighe.
Ometto = l’ométtu, i ométti.
Omosessuale = u fenùggiu, i fenùggi. U bulìcciu, i bulìcci.
Oncia (unità di misura 28 gr.) = l’ùnsa, e ùnse.
Onda = l’unda, e unde. ----di risacca = a stiàssa, e stiàsse. ---- piccola ma lunga = a stiàssa, e stiàsse. ---- che arrivano in successione = e trête. Ondata = l’undâ, e undê. Onda dei capelli fissati
dalla brillantina sulla fronte = a lòbia.
Onorare = onurâ, onuròn, onurâse.
Onore = l’onû, i onûi.
Ontano = a vèrna, e vèrne.
Operaio = u lavuratû, i lavuratûi. ---- addetto alla lavorazione dell’argilla = u patâ.
Operare = operâ, operòn, operâse.
Opinione = u paê, i paê (i paêi-v.arc.).
Opprimente = oprimente.
Ora (tempo) = l’ûa, e ûe.
Ora = aûa.
Orata = l’oâ, e oê.
Oratorio = l’ātòju, i ātòji (ātòj)
Ordinare = urdinâ, urdinòn, urdinâse.
Ordinazione = urdinasiùn, urdinasiùi.
Ordine = u gàibu. U recattu. ---- sparso (in) = aspèrmiu (v. arc).
Ordire = ordî, ordìu.
Orditoio = l’urdîu, i urdîi.
Orecchiare = oegiâ, oegiòn.
Orecchino = u pendìn, i pendìn. ---- ad anello = l’anelétta, e anelétte.
Orecchio = l’oéggia, e oégge
Orecchioni = e giffre.
Orefice = u fràvegu, i fràveghi (v.arc.). U relöiâ, i relöiê. L’urefìce, i urefìci.
Organizzare = inbastî, inbastìu.
Origano = a cornabǜggia.
Orina = l’oìna, e oìne.
Orinare = pisciâ, pisciòn, pisciâse.
Orinatoio per la notte = u vâzu, i vâzi da nötte.
Orizzonte = u péregu, i péreghi (v. arc). L’urizùnte, i urizùnti.
Orlo = u bòrdu, i bòrdi. A zina, e zine. L’ öxìn, i öxìn. ---- del vestito = l’ öexìn, i öexìn.
Orma = a sanpegâ, e sanpeghê. A patta, e patte.
Ormeggiare = ormezâ, ormezòn, ormezâse.
Oro = l’òu, i òi.
Orologiaio = u relöiâ, i relöiê.
Orologio = u relöîu, i relöî. ---- a sveglia con suoneria = u revegìn, i revegìn. ---- da polso = u relöîu, i relöî da pûsu. ---- da tasca = a seùlla, e seùlle. U relöiu da stachìn.
Orso = l’ursu, i ursi.
Ortica = l’ortiga, e ortighe. L’urtiga, e urtighe.
Orticaria = u sfögu.
Orto (suburbano) = a bràia, e bràie. L’ortu, i orti. ---- = a chinta,
e chinte (v.arc.). Orticello = u braiéllu, i braiélli.
Ortolano = u bezagnìn, a bezagnîna, i bezagnìn, e bezagnîne.
Ortolano (uccello) = u lütiàn, i lütièn.
Orzaiolo = l’orzajö, i orzajö.
Orzata = orzâ.
Orzo = l’orzu. L’òrdiu.
Osare = fiâ, fiòn. Incalâ, incalòn.
Oscillare = lociâ, lociòn.
Oscurare = oscüâ, oscüòn, oscüâse.
Oscurità = u scǜu.
Oscuro = oscǜu, oscǜa, oscǜi, oscǜe.
Ospedale = l’ospeâ, i ospeê.
Ossatura = l’ossatüa, e ossatüe.
Osservare = vaciâ, vaciòn.
Osso = l’ossu, i ossi. ---- di seppia = a lésca, e lésche.
Ostacolare = ostaculâ, ostaculòn.
Ostacolo = l’inbarassu, i inbarassi.
Osteria = l’ostêìa, e ostêìe. L’ostâìa, e ostâìe.
Ostetrica = a bunadònna, e bunedònne.
Ostia = a néggia, e négge. A particula, e particule.
Ostrica = l’òstrega, e òstreghe.
Ostro (vento da sud) = u mezugiùrnu.
Ottanta = ötanta.
Ottenere = otegnî, otegnǘu.
Otto = öttu.
Ottobre = utùbre.
Ottone = u lutùn, i lutùi.
Ovulo (fungo) = a cucùna, e cucùne.
Ozioso = u gandùllu, i gandùlli.
P
Pacca = a patta, e patte.
Pacchetto = u taru, i tari. ---- di tabacco = a butta, e butte.
Pace = a pâxe, e pâxe.
Paciere = u pāxê, i pāxê.
Padano = u lunbardu, a lunbarda, i lunbardi, e lunbarde.
Padella = a paélla, e paélle. ---- bucata per le caldarroste = paélla de rustie.
Padellata = paelâ, paelê.
Padre = u puê, i puê.
Padrino = u cunpâ, i cunpê. ---- di battesimo o di cresima = u
paìn, i paìn.
Padrone = u padrùn, i padrùi. U bacàn, i bachén. Padroncina = a
padrunsina, e padrunsine. Padroncino = u bacanéttu, i bacanétti.
Paese = u paîze, i paîzi. Paesello = u paizèllu, i paizèlli. Paesetto = u paizéttu, i paizétti. Paesino = u paizìn, i paizìn. Paesaggio =
u paizàggiu, i paizàggi.
Paffuto = pafüu, pafüa, pafüi, pafüe. Paffutello = pafütèllu, pafütèlla, pafütèlli, pafütèlle.
Paga = u salâiu. ---- quindicinale = a chinzéna. ---- mensile =
u méze.
Pagare = pagâ, pagòn, pagâse.
Pagarne le conseguenze = pagâne e patte.
Pagello occhialone = u bezǜgu, i bezǜghi.
Paggio = u pàggiu, i pàggi.
Pagina = a pagina, e pagine.
Paglia = a pàggia.
Paglietta = u capèllu de pàggia.
Pagliaccio = u pagiàssu, i pagiàssi.
Pagliaio = u pagiâ, i pagê.
Pagliericcio = a pagiàssa, e pagiàsse.
Pagliolo della barca = u pagiö, i pagiö.
Pagnotta = a micca, e micche.
Pagro = u pâgu, i pâghi. U pàganu, i pàgani.
Paio = u pâ, i pê.
Paiolo = u brùnzu, i brùnzi. ---- in rame = u pajö, i pajö. ---- in
bronzo = a brunza, e brunze.
Pala ---- del forno = a pâa, e pâe. ---- del remo = a pâa du rémmu,
e pâe du rémmu.
Palamita (pesce) = a pâmia, e pâmie.
Palanchino = u pāfêru, i pāfêri. U palanchìn, i palanchìn. U paràncu, i parànchi.
Palazzo = u palàssu, i palàssi.
Palco = u parcu, i parchi. Palchetto = u parchéttu, i parchétti. ---di prûa della barca = u carabutìn, i carabutìn.
Palese = paleze.
Paletta = a paétta, e paétte. Palettata = a paettâ, e paettê.
Paletto in ferro per la chiusura della porta in uso fino agli anni 1950 = u ferugiâ, i ferugê.
Palla = u balùn, i balùi. Palla al muro (gioco) = a bàlla â müàggia. Miàggia. Pallina = a balétta, e balétte. ---- colorata di terracotta o di vetro = a bilia, e bilie. ---- di sterco di uccello = a barlòtua, e barlòtue. Pallino = u balìn, i balìn.
Pallido = giànu, giàna, giàni, giàne.
Pallonata = a balunâ, e balunê.
Pallone = u balùn, i balùi. A balla, e balle. ---- gonfiato (di persona) = a ciòcca, e ciòcche. Palloncino = u balunéttu, i balunétti. ---- di carta colorata munito di candela = u balunéttu da Madonna.
Palma = a parma, e parme. A stracéna, e stracéne.
Palmo (unità di misura). A spanna, e spanne. ---- della mano = u
parmu, i parmi. ---- e stecca (gioco) = parmu e stìcca.
Palo = u palu, i pali. A stanga, e stanghe. ---- delle viti = u palottu, i palotti. ---- di sostegno per le piante = a carassa, e carasse.
Carasùn, i carasùi. ---- di sostegno = u puntéllu, i puntélli. ----lungo per le impalcature = a penòlla, e penòlle.
Palombo = a ninsöa, e ninsöe. A nissöa, e nissöe.
Palpare. Palpeggiare = parpâ, parpòn, parpâse. Remenâ, remenòn, remenâse. Parpezâ, parpezòn, parpezâse.
Palbebra = a parpélla, e parpélle.
Palude = a möja, e möje.
Pampino = a föggia, e fögge da vigna.
Panca = a banca, e banche.
Pancaccio = u tavulàssu, i tavulàssi.
Pancera = a panséa, e pansée.
Panchina = a banchina, e banchine.
Pancia = a pansa, e panse. Panciata = a pansâ, e pansê. Pancetta (anche il salume) = a pansétta. Pancione = u bǜdegu, a bǜdega,
i bǜdeghi, e bǜdeghe. Panciuto = pansǜu, pansǜa, pansǜi, pansǜe.
Panciotto = u gipunéttu, i gipunétti. U gilé, i gilé
Pancotto = u pancöttu.
Pandolce = u pandûse, i pandûsi.
Pane = u pan. ---- mal cotto, mal lievitato = gnacaìu. ---- a ciambella = u canestréllu, i canestrélli.
Panino = u panìn, i panìn. ---- (con inciso un fiore) = a rözétta, e
rözétte. ---- (a forma di libro) = u libréttu, i librétti. --- rotondo =
a michétta, e michétte.
Panettiere = u furnâ, i furnê. U panatê, i panatê.
Panettone = u pandûse, i pandûsi.
Paniccia = a panissa.
Panna del latte = a tejétta.
Pannocchia = a micca, e micche.
Panno = a stoffa, e stoffe. A péssa, e pésse. ---- di lino o di lana
per fasciare i neonati = u pataéllu, i pataélli.
Pannolino per donne = a téja, e téje. A péssa, e pésse. ---- per
neonati = u pataéllu, i pataélli. A péssa, e pésse.
Pantalone = a brâga, e brâghe.
Pantano = u pantàn, i pantén.
Papa = u Pappa, i Pappi. Papà = u puê, i puê.
Papavero = u papàviu, i papàvi.
Papero = a pàpua, e pàpue.
Papilloma = a carne cresciüa, e carni cresciüe.
Pappagallo = a cucuritta, e cucuritte. U lurìttu, i lurìtti. U loréttu,
i lorétti. U luéttu, i luétti.
Pappagorgia = u guàggiu, i guàggi.
Pappataci = u papatâxiu, i papatâxi.
Pappatoria = a papatòia.
Paracarro = u paacâru, i paacâri. U pācâru, i pācâri.
Paradiso = u paradizu.
Parafulmine = u parafürmine, i parafürmini.
Paraggio = u paràggiu, i paràggi.
Paralisi = a paràlizi.
Paramezzale = u pāmezâ, i pāmezê.
Paranco = u paràncu, i parànchi. U palanchìn, i palanchìn.
Paranza = a baransèlla, e baransèlle.
Paraocchi = u paaöggi, i paaöggi.
Parapetto = u pāpêtu, i pāpêti. ---- della barca = a tôa, e tôe de
bordu.
Parapiglia = parapìggia.
Parassita = pāscìtu, pāscìti (v.arc.).
Paratia = a pātîa, e pātîe.
Parato = u paòn, i paê.
Paravento = u manpàn, i manpàn. U paracamìn, i paracamìn.
Parco = parcu.
Parente = u paênte, i paênti.
Parecchio (pron.) = tantu.
Parere = parê, parsciǜu. U paê, i paê (i paêi-v.arc.).
Parietaria = a canigêa. A ganba russa.
Parlantina = a batuézza, e batuézze.
Parlare = parlâ, parlòn, parlâse. Discurî, discurìu, discurîse. ---a vanvera = ciaciaâ, ciaciaòn.
Parlatorio = u parlatòiu, i parlatòi.
Parlottare = burbugiâ, burbugiòn. ---- = u burbùggiu.
Parola = a paòlla, e paòlle. ---- non definita = cumêla. Parolina
= a paolétta, e paolétte.
Parotite = e giffre. I oeggiùi.
Parpaglione = u parpagiùn, i parpagiùi.
Parroco = u pàricu, i pàrici. U prevòstu, i prevòsti.
Parrucchiere = u barbê, i barbê.
Parte = a parte, e parte. U töccu, i töcchi. ---- convessa della barca = a pansa. ---- centrale del carro = u vapure, i vapuri.
Partecipare = partesipâ, partesipòn.
Particolare = particulâ.
Partire = partî, partìu.
Partita = a partìa, e partìe. Partitone = u partitùn, i partitùi.
Partorire = avê, avüu famìggia.
Pascolare = andâ, andêtu a scö. Portâ, portòn a scö.
Pascolo = a pastùa, e pastùe.
Pascolo comunale = u cumünàgge (v.arc.)
Pasqua = a Pasqua, e Pasque.
Passaggio = u pasàggiu, i pasàggi. ---- a livello = u cazèllu, i cazèlli.
Passante = u pasegê, i pasegê.
Passare = pasâ, pasòn. ---- la lingua sulle labbra = sperlenguâ,
sperlenguòn. ---- rasente al muro = rendagiâ, rendagiòn.
Passato = pasòn, pasâ, pasê, pasê.
Passatoia = a passêa, e passêe.
Passatutto = u pasìn, i pasìn.
Passaverdura = u pasìn, i pasìn.
Passeggero = u pasegê, i pasegê.
Passeggiare = pasagiâ, pasagiòn. (v.arc.).
Passerella = a scciànca, e scciànche.
Passero = a pàssua, e pàssue. U passuùn, i passuùi. --- bigia gros-
sa = u pasùn, i pasùi. ---- mattugia = a pasuétta, e pasuétte. ---pianuzza = a pàssua, e pàssue. ---- domestico = a pàssua pasagina, e pàssue pasagine. ---- italiano = a pàssua, e pàssue da téitu.
---- solitario = u merlu, i merli da scöggiu.
Passione = a pasciùn, e pasciùi.
Passivo = u pascîvu.
Passo = u passu, i passi.
Pasta = a pasta. E paste. ---- di acciughe = u machéttu. ---- alimentare fresca o secca = i fidê. ---- fatta in casa e condita con
carne = a vianda. Pastareale (dolce) = pastareâ (v.arc.).
Pasteggiare = pastezâ, pastezòn.
Pastella = a pastétta.
Pasticciare = inmanegâ, inmanegòn. Paciügâ, paciügòn. Magnuscâ, magnuscòn. Pastisâ, pastisòn.
Pasticcio = u pastìssu, i pastìssi. U paciügu, i paciüghi.
Pasticcione = u pastisùn, a pastisùna, i pastisùi, e pastisùne. U lapisìdda, i lapisìddi. U ciaǜstru, a ciaǜstra, i ciaǜstri, e ciaǜstre. U
inciastru, l’inciastra, i inciastri, e inciastre.
Pastina = a pastina. ---- per brodo = e stelétte.
Pastone = u pastùn, i pastùi. ---- (farina e crusca) per le galline
= u pastùn. ---- per le bestie = u bugiacùn, i bugiacùi.
Pastore = u pastû, a pastùa, i pastûi, e pastùe. ---- di pecore = u
peguâ, a peguâ, i peguê, e peguê.
Pastorello = u pastuèllu, a pastuèlla, i pastuèlli, e pastuèlle. ---del presepe = u marmottu, i marmotti.
Pastoso = pastûzu, pastûza, pastûzi, pastûze.
Pastura = a pastùa.
Patata = a patàtta , e patàtte. ---- bollita = a patàtta bugîa, e patàtte bugîe. ---- cotta con la buccia = a patàtta in balla. ---- fritta
= a patàtta frîta.
Patella = a ciatèlla, e ciatèlle. A patèlla da mö.
Patereccio = u panaìssu, i panaìssi. U paterecciu, i paterecci.
Paternale = a paternâ.
Patina che si forma sulla superficie dell’olio che sta diventando acido = a lâna.
Patire = patî, patìu.
Patrigno = u pueàstru, i pueàstri. U paiàstru, i paiàstri.
Patta = a manâ, e manê. U scciàffu, i scciàffi.
Pattina delle tasche delle giacche = a patelétta, e patelétte.
Pattino = u muscùn, i muscùi.
Patto = u pattu, i patti.
Pattume = u patǜmme.
Pattumiera = a rümentêa, e rümentêe.
Paura = a pùja, e pùje.
Pauroso = puiùzu, puiùza, puiùzi, puiùze. U cāa (cala) brâghe.
Pavimento = u pavimentu, i pavimenti. ---- in cemento o in terra
battuta = u batümme, i batümmi. ---- stradale fatto con lastre di
pietra = u ciapéttu. ---- a mosaico = a venesiâna.
Pavoncella = a favâ, e favê.
Pavone = u pavùn, i pavùi.
Pavoneggiarsi = blagâ, blagòn, blagâse.
Paziente = u pasiénte, i pasiénti.
Pazienza = a pasiénsa.
Pazzerello = nesciaèllu, nesciaèlla, nesciaèlli, nesciaèlle.
Pazzo = mattu, matta, matti, matte.
Peccare = pecâ, pecòn.
Peccato = a curpa, e curpe. U pecòn, i pechê. ---- grave = u pecatàssu, i pecatàssi.
Peccatore = pecatû, pecatûi.
Pece = a pêxe, e pêxe.
Pecora = a pêgua, e pêgue. U bè, i bè. ---- sterile = a becaélla,
e becaélle.
Pedante = angusciùzu, angusciùza, angusciùzi, angusciùze.
Pedata = a peâ, e peê. U câsu, i câsi.
Pedina = u ségnu, i ségni. U scaccu, i scacchi. ---- per la tombola = a giandétta, e giandétte.
Peggio = pezzu.
Peggiore = pezzu.
Pegno = u pegnu, i pegni.
Pelandrone = pelandrùn, pelandrùna, pelandrùi, pelandrùne.
Pelare = mundâ, mundòn, mundâse.
Pelare = peâ, peòn,peâse.
Pelo = u pê, i pê (i pêi-v.arc.). ---- contenuti nelle bacche della
rosa selvatica o canina = u gratacü, i gratacü.
Pelle = a pélle, e pélli. ---- conciata = u sigrìn, i sigrìn.
Pellicano = u pelicàn, i pilichén.
Pelliccia = a pelissa, e pelisse.
Peloso = peùzu, peùza, peùzi, peùze.
Pelucco = u pelüccu, i pelücchi.
Peluria = u pê gatìn, i pê gatìn. ---- degli uccelli = u ciümìn, i
ciümìn.
Pena = despiaxê, despiaxê.
Penare = penezâ, penezòn. Penâ, penòn.
Pendere = pende, pendǜu.
Pendio = a chìna, e chìne. ---- incolto = u rivasùn, i rivasùi. ---scosceso = u briccu, i bricchi.
Pene = u belìn, i belìn.
Penetrante (voce) = schéllu, schélla, schélli, schélle.
Penetrare = penetrâ, penetròn. Infrinciâ, infrinciòn.
Penetrare con una punta = infrinciâ, infrinciòn.
Penitenza = a peniténsa, e peniténse.
Penna = a ciǜmma, e ciǜmme. A penna, e penne. Pennino = u penìn, i penìn. U ciümìn, i ciümìn.
Pennacchio = u ciümàssu, i ciümàssi.
Pennellare = penelâ, penelòn.
Pennellata = a penelâ, e penelê.
Pennello = u penèllu, i penèlli. Pennellessa = a peneléssa, e penelésse. Pennelletto = u penelìn, i penelìn.
Pennone = u penùn, i penùi.
Pensare = pensâ, pensòn, pensâse.
Pensiero = u pensiêru, i pensiêri.
Pensieroso = pensierûzu, pensierûza, pensierûzi, pensierûze.
Pensionato = pensciunòn, pensciunâ, pensciunê, pensciunê.
Pensione = a locanda, e locande.
Pensoso = pensùzu, pensùza, pensùzi, pensùze.
Pentimento = u pentiméntu, i pentiménti.
Pentirsi = pentî, pentìu, pentîse.
Pentola = a pügnàtta, e pügnàtte. ---- di terracotta a due manici
= a pügnàtta, e pügnàtte. ---- grossa per tingere le reti = a gnabbra, e gnabbre. ---- in rame per polenta = a cādeétta, e cādeétte.
Pentolino = u pügnatìn, i pügnatìn.
Pepaiola = a pevêa, e pevêe.
Pepe = u pêve.
Peperone = u peveùn, i peveùi.
Per (prep.a.) = pé.
Pera = a péia, e péie.
Perbacco = perdingulîna.
Perbene = perbén.
Percepire = persepî, persepîu.
Perché = perché.
Percorrere = percurî, percurîu.
Percorso = percùrsu.
Percossa = a bòtta. e bòtte.
Perdere = pèrde, persu, pèrdise. ---- la testa = andâ in stranbaelùn. ---- credito = descazze, descazǜu, descazzise. ---- tempo =
dezandiâ, dezandiòn. Lociâ, lociòn.
Perdinci = perdîe (v.arc.).
Perfetta = perfètta.
Per forza = pé forsa.
Per gli (prep.a.). Per i (prep.a.) = pe-i. Per il (prep.a.) = pe-u.
Pergola = a töpia, e töpie. A töppia, e töppie.
Pergolato = a töppia, e töppie. A frasca, e frasche.
Pericolo = perìculu, perìculi.
Per la (prep.a.) = pe-a. Per le (prep.a.) = pe-e.
Perla = a margaritta, e margaritte.
Perlina della collana = u margheitìn, i margheitìn.
Per lo (prep.a.) = pe-u.
Permesso = permessu.
Permettere = permétte, permìsciu, permétise.
Per mezzo di = a mezzu de.
Pernacchie = a gnêra, e gnêre.
Pernaccia = a pernàccia, e pernàcce. A pinòlla, e pinòlle.
Pernice = a pernîxe, e pernîxe. ---- rossa = a pernîxe russa, e pernîxe
russe.
Pero = l’èrbu, i èrbi de péi. U péju, i péj. U péiu, i péi.
Perplesso = perplèssu, perplèssa, perplèssi, perplèsse.
Persiana (della finestra) = a giuxîa, e giuxîe.
Persino = ascì. Fina.
Persistente = persisténte.
Persona = a persùna, e persùne. A génte, e génti. ---- astuta = a
cazâna, e cazâne. ----avara = u caìstia, i caìsti. ----boriosa = u saléru, i saléri. U cagùn, i cagùi. ---- brutta = u brütézzu, i brütézzi.
---- che dice sempre la verità = u sccéttu, i sccétti. ---- che non
si lava = u rascùzu, i rascùzi. ---- che distrugge o rovina tutto =
u destrǜggiu, i destrǜggi. ---- che raccoglie cianfrusaglie = rübattabüse (ti séi ün). ---- che si dà delle arie = u batǜzu, i batǜzi. ---che vive nei boschi = u cabanê, i cabanê. ---- complicata = l’ingiàrmu, i ingiàrmi. ---- confusionaria = u sciātùn, i sciātùi. ---- di
poca importanza = u frillu, i frilli. ---- di poco conto = mezzà cā
sétta. ---- eccezionalmente alta = spilungùn, spilungùi. ---- grave,
seriosa = gravitê. ---- grossolana = u gavàcciu, i gavàcci. ------- inaffidabile = u scutìzzu, i scutìzzi. ---- incapace = u seòttu,
i seòtti. ---- indefinibile = u cianbrǜscu, i cianbrǜschi. ---- indifferente agnostica = tantalè. Brāghemòlle. ---- indolente, pigra = a
pâtamòlla. U pōsimelì. ---- inetta = l’inciastru, inciastri. ---- insignificante = lòffiu, lòffia, lòffi, lòffie. ---- lenta = lòffiu, lòffia,
lòffi, lòffie. ---- malvestita (in disordine) = u desbelòn, i desbelê.
----ottusa = u tanbürlu, i tanbürli. ---- pedante = u tribulöju, i tribulöji. ---- pesante = trugnu, trugna, trugni, trugne. ----pettegola = u ciatèllu, a ciatèlla, i ciatèlli, e ciatèlle. ---- poco intelligente = l’âze, i âzi. U bezuéllu, i bezuélli. L’azenàssu, i azenàssi. ---poco per bene = a savatta, e savatte. ---- ridicola = u sbiragoffu, i
sbiragoffi. ---- rozza = u brǜgu, i brǜghi. ---- schifiltosa = u muschìn, i muschìn. ---- sempliciotta = u micimuê, i micimuê. ---sfortunata = u scabécciu, i scabécci. ---- sporca = l’unciǜmme, i
unciǜmmi. ---- svanita = u svaöxu, i svaöxi. ---- tirchia = u buzǜmme, i buzǜmmi. ---- trasandata = u ciōcî, i ciōcî.
Personaggio = u persunaggiu, i persunaggi.
Pertica = a pèrtica, e pèrtiche. A pértega, e pérteghe.
Pertosse = a tùsce azinìna.
Pertugio = pertüxu, pertüxi. Garbu, garbi.
Perverso = perversu, perversa, perversi, perverse.
Pesa pubblica = peza cumüna (a).
Pesare = pezâ, pezòn, pezâse.
Pèsca (frutto) = u pèrsigu, i pèrsighi.
Pésca (cattura dei pesci) = a pésca. ---- notturna con forti lucerne = a lanpara, e lanpare. ---- per la lenza di fondo = u bulentìn, i
bulentìn.
Pescare = pescâ, pescòn.
Pescato (il) = u pescòn, i peschê.
Pescatore = u pescòu, i pescòi. U pescaû, a pescaûa, i pescaûi, e
pescaûe.
Pesce = u pésciu, i pésci. ---- bandiera = u pésciu, i pésci bandéa.
Pescecane = u pesciucàn, i pescichén. ---- cappone= u capùn, i capùi. ---- forca = u carabiné, i carabiné. ---- gatto = u pésciu gattu,
i pésci gatti. ---- luna = a móa, e móe. ---- marinato = u pésciu a
scabécciu. ---- pescatrice = u bǜdegu, i bǜdeghi. ---- piccolo = u
pignuréttu, i pignurétti. ---- porco = u pésce porcu, i pésci porchi.
---- prete = u prêve, i prêvi. ---- ragno = a strâxina, e strâxine.---ricciolo = u pésciu limùn, i pésci limùi. ---- rondine = a rundanina, e rundanine. U pésciu, i pésci rùndine. ---- San Pietro = u pé
sciu, i pésci San Péu. ---- sciabola = u pésciu, i pésci lamma. ---spada = u pésciu, i pésci spâ. ---- squadro = u pésciu àngeu, i pésci àngei. ---- trombetta = u pésciu, i pésci trunbètta. ---- volante
= u pésciu, i pésci rùndine. ---- volpe = u pésciu, i pésci urpe.
Peschereccio = a baransèlla, e baransèlle.
Pescheria = a pescherîa, e pescherîe.
Pescivendola = a pescèlla, e pescèlle.
Pesco = u pèrsigu, i pèrsighi.
Peso = u pêzu, i pêzi.
Pessima figura = marsa figüa.
Pestare = pistâ, pistòn, pistâse.
Pestello = u pistùn, i pistùi. U battecarne, i battecarne.
Pesto (sugo) = u pistu.
Peto = u péttu, i pétti. A scurézza, e scurézze.
Pettegolare = ciatezâ, ciatezòn.
Pettegolezzo = u cêtu, i cêti. U ciatézzu, i ciatézzi.
Pettegolo (agg.) = cētùzu, cētùza, cētùzi, cētùze. Ciatèllu, ciatèlla,
ciatèlli, ciatèlle.
Pettinare = petenâ, petenòn, petenâse.
Pettinatura dei tessuti = a cardatüa.
Pettine = a petenétta, e petenétte. ---- fitto = u petenìn, i petenìn.
---- fitto per pidocchi = u petinìn da pigöggi.
Pettirosso = u picéttu, i picétti.
Petto = u pêtu, i pêti.
Petto a petto = pêtu a pêtu.
Petulanza = petulànsa.
Pezza di stoffa = a péssa, e pésse.
Pezzetto = u töchéttu, i töchétti.
Pezzo = u töccu, i töcchi. ---- di legno da ardere = a scàndua, e
scàndue. ---- di muro che si stacca = u maccu, i macchi.
Piacere (a) = orentêa.
Piacere (sost.) = u piaxê, i piaxê.
Piacere = piaxê, piaxǘu, piaxêse. Güstâ, güstòn, güstâse.
Piaga = a ciâga, e ciâghe.
Piagnisteo = cianzuìn.
Piagnucolare = frignâ, frignòn. Cianzusâ, cianzusòn.
Pialla = u scciünéttu, i scciünétti.
Piallare = scciünâ, scciünòn.
Pianale per il trasporto del letame = u scaùn, i scaùi.
Pianerottolo = u balaù, i balaùi.
Piangere = ciànze, ciàntu (cianzǜu). Rangugnâ, rangugnòn.
Piano (agg.) = cianéllu, cianélla, cianélli, cianélle.
Piano (avv.) = cianìn. Piano-piano = ciancianìn. Cianinéttu.
Piano = u ciàn, i cén.
Pianta = a ciànta, e ciànte. U custu, i custi. ---- acquatica = a nit-
ta, e nitte. ---- velenosa usata per pescare le anguille = u marâvu, i marâvi.
Piantagrane = u ciantagràne, i ciantagràne. U tanbǜsciu, i tanbǜsci.
u ticusê, i ticusê.
Piantare = ciantâ, ciantòn, ciantâse. ---- canne, rami a sostegno
di fagioli, piselli etc. = ramâ, ramòn, ramâse.
Pianto = u ciàntu, i ciànti. ---- breve = u ragnu, i ragni.
Pianura = a cianǜa, e cianǜe.
Piastrella per pavimenti = a ciapélla, e ciapélle.
Piastrella piccola = a ciapelétta, e ciapelétte.
Piattino = u piatìn, i piatìn.
Piatto (agg.) = ciàn, ciàna, ciàni, ciàne.
Piatto = u piattu, i piatti. U tundu, i tundi. ---- di portata = a fiamanghilla, e fiamanghille. ---- U griléttu, i grilétti. ---- fondo = a
xatta, e xatte. ---- piano = u tundu cianéllu, i tundi cianélli.U piattu cianéllu, i piatti cianélli. Piattino = u piatìn, i piatìn.
Piazza = a ciàssa, e ciàsse. Piazzetta = ciasétta, e ciasétte. Piazzale = u ciasàle, i ciasàli.
Piazzare = piasâ, piasòn, piasâse.
Picchiare = batte, battǜu, bàttise. Bastunâ, bastunòn, bastunâse.
Picchiare = picâ, picòn, picâse. Sulâ, sulòn, sulâse.
Picchiettare con la martellina = frapinâ, frapinòn.
Picchio = u pìcchiu, i pìcchi.
Piccino = picìn, picìna, picìn, picìne.
Picciolo = u pegullu, i pegulli.
Piccola anguilla = u lüssu, i lüssi.
Piccolo = picìn, picìna, picìn, picìne. ---- botte = u caratéllu, i caratélli. ---- canale di scolo = u garixàn, i garixén (v.arc.). ---- canale per portare acqua al mulino, al frantoio ai campi = u béu,
i béi. ---- canale per irrigare i campi = a bialéa, e bialée. ----Casseruola = u casaolìn, i casaolìn. ---- contenitore di latta = u dugìn, i dugìn. ---- costruzione per deposito di attrezzi agricoli. =
u cazìn, i cazìn. ---- elevazione del terreno = u muntrüccu, i muntrücchi. ---- quantità = a spelinsigâ, e spelinsighê. Stissa (‘na).
Stisìn. Stisinìn. ---- sega per piccoli lavori = a serétta, e serétte.
Piccone = u piccu, i picchi. U picùn, i picùi. Marapicca, marapicche.
Piccozza = u siòttu, i siòtti.
Pidocchio = u pigöggiu, i pigöggi. U pelisùn, i pelisùi. ---- dei
volatili = u pelisùn, i pelisùi. Pidocchioso = u pigögiûzu, a pigögiûza, i pigögiûzi, e pigögiûze.
Piede = u pé, i pé.
Piedestallo = u pedestàllu, i pedestàlli.
Piega = a dùggia, e dùgge. A céga, e céghe. A redùggia, e redùgge. ---- del vestito = a cétta, e cétte. ---- della pelle floscia di una
persona grassa = a rélla, e rélle.
Piegare = cegâ, cegòn, cegâse.
Piegare in due = dugiâ, dugiòn, dugiâse.
Piegatura = a cegatüa, e cegatüe.
Pieno = pìn, pina, pìn, pine.
Pietra = a prìa, e prìe. ---- bucata al centro, serviva di sostegno
ai pali di legno fissati sul muro = prìa garbâ. ---- focaia = l’asaìn, i asaìn. ---- grande = u bâsu, i bâsi. ---- infissa in cima ai muri perimetrali delle strade di campagna = u curmu, i curmi. ---per affilare i ferri da taglio = a cuétta. ---- pomice = a prìa prüxa. e prìe prüxe.
Pietra Ligure = Prìa (a).
Pietrone = pietrùn, pietrùi.
Pietroso = pietrûzu, pietrûza, pietrûzi, pietrûze.
Pigiare = pigiâ, pigiòn, pigiâse. ---- l’uva = pistâ, pistòn.
Pigione = a pixùn, e pixùi.
Pigna = a pigna, e pigne. ---- da canê = lastra bucherellata che
permette il passagio dei liquidi ma ne trattiene i corpi solidi.
Pigliare = pigiâ, pigiòn, pigiâse.
Pigolare = piguâ, piguòn.
Pila = a pila, e pile. ---- d’acqua santa = l’ēguasantêa, e ēguesantêe. A pilla de l’êgua santa.
Pilastro = a pilla, e pille. U pilastru, i pilastri.
Pillola = a pìllua, e pìllue.
Piluccare l’uva = pitâ, pitòn.
Pinastro = pìn de scöggiu.
Pineta = a pinéa, e pinée.
Pinna (pesce) = a gnàcchera, e gnàcchere.
Pinnacolo = l’agùn, i agùi.
Pino = u pìn, i pìn. ---- d’Aleppo = pinélla.
Pinolo = u pignö, i pignö.
Pioggerella =u baxinìn, i baxinìn.
Pioggia = l’êgua, e êgue. ----abbondante e continua = a ciövàna,
e ciövàne. Pioggerella = u baxinìn. Pioggerellina = u spruinìn.
Piombare all’improvviso = ciunbâ, ciunbòn.
Piombo = u ciùngiu.
Pioppo = l’àrbua, e àrbue.
Piovasco = u lavasùn, i lavasùi.
Piovere = ciöve, ciövǜu.
Piovigginare = baxinâ, baxinòn. Spruinâ, spruinòn.
Pioviggine = a spruìna.
Piovoso = ciövûzu, ciövûza, ciövûzi, ciövûze.
Pipistrello = a rataùia, e rataùie.
Piroetta = piruétta, piruétte.
Piroscafo = u vapure, i vapuri.
Pisciare = pisciâ, pisciòn, pisciâse.
Piscione = u pisciùn, a pisciûna, i pisciùi, e pisciûne.
Pisello = e erbégge. U pùisciu, i pùisci. U pùixu, i pùixi.
Pisellini (pasta alimentare ) = u peveéttu, i peveétti.
Pisolino = a ciunbacâ, e ciunbachê.
Pispola = u sisì, i sisì.
Pispolone = u turlìn, i turlìn.
Pistacchio = u pistàcciu, i pistàcci.
Pittore = u spegasìn, i spegasìn.
Pittoresco = pituréscu, piturésca, pituréschi, piturésche.
Pittura = a pitüa, e pitüe.
Più = ciǜ.
Piuma = a ciǜmma, e ciǜmme.
Piuttosto = ciütostu.
Piviere = u pivé, i pivé.
Pizzicare = spelinsigâ, spelinsigòn.
Pizzico = a spelinsigâ, e spelinsighê.
Pizzicore = u pescîgu.
Pizzicotto = u spelinsigùn, i spelinsigùi.
Pizzo = u piséttu, i pisétti. U pissu, i pissi.
Planare = planâ, planòn.
Plasmare = plasmâ, plasmòn.
Plotone = u plutùn, i plutùi.
Pochino = stissa (‘na). In stisìn.
Poco = pocu, poca, pochi, poche.
Podere = u scitu, i sciti. ---- alla periferia = a bràja, e bràje.
Podestà = u pudestâ, i pudestê.
Poesia = a puesìa, e puesìe. A puezìa, e puezìe.
Poeta = puêta, i puêti.
Poggiolo = u bigiòlu, i bigiòli. U pugiòlu, i pugiòli. U pogiòlu, i
pogiòli.
Poi = dapö. Pö.
Poiana = l’àvia, e àvie.
Poiché = zacché.
Politico = u puliticu, i pulitici.
Polizia = a polisìa.
Poliziotto carcerario = u secundìn, i secundìn.
Polla = a vivàgna, e vivàgne.
Pollaio = u galinâ, i galinê. U pulâ, i pulê.
Pollice = u dîu grossu , e dîe grosse da man.
Pollivendolo = u pulaiö, a pulaiöa, i pulaiö, e pulaiöe.
Polmone = u purmùn, i purmùi. A cuâ, e cuê.
Polpa =a purpa, e purpe. ----di coscia = u pescéttu, pescétti. A càscia, e càsce. ---- di spalla di bovino = u màgru, i màgri de spalla.
Polpaccio = u purpassu, i purpassi.
Polpettone = u purpetùn, i purpetùi.
Polpo = u purpu, i purpi.
Polso = u pûsu, i pûsi.
Polsino = u pulsìn, i pulsìn. U pursìn, i pursì, (v.arc.).
Poltrona = a pōtrûna, e pōtrûne.
Poltroncina per disabili = a còmuda, e còmude.
Poltrone (agg.) = pelandrùn, pelandrùna, pelandrùi, pelandrùne.
Polvere = a pùe, e pùe. ---- che si forma sotto i mobili = i gatti.
Polverina = puétta.
Pomata = a pumâ, e pumê.
Pomeriggio = dopudernâ. Dopupransu. Dopudesnâ. Dopudirnâ.
Pomodoro = a tumata, e tumate.
Pompiere = u punpê, i punpê.
Pomposamente = punpuzaménte.
Ponente (ovest). ---- (vento da ovest) = punénte.
Ponte = u punte, i punti. Pontile = u puntìn, i puntìn.
Popolo = u populu, i populi. Popolino = u populìn.
Poppa = a puppa, e puppe. U pêtu, i pêti.
Poppare = tetâ, tetòn, tetâse.
Poppata = a cainâ, e cainê.
Porcaio = u porcâ, i porchê.
Porco = u porcu, a porca, i porchi, e porche. Porcello = u purséllu, a pursélla, i pursélli, e pursélle. Porcellino = u purselìn, a purselîna, i purselìn, e purselîne. ---- d’India = u porchìn, i porchìn
d’India. Porchetta = a porchétta, e porchétte.
Porcile = u stàggiu, i stàggi.
Porta = a porte, e porte.
Portabacile – Portacatino = u portabasì, i portabasì.
Portafoglio = a bursétta, e bursétte. U portafögiu.
Portagioielli = porta bixiù.
Portamonete = u bursìn, i bursìn.
Portare= portâ, portòn, portâse. Camalâ, camalòn, camalâse. ---giù = caâ, caòn, caâse. ---- via tutto = nettezîna (fâ santa ) (i l’àn
fêtu santa nettezîna)
Portascalmo = a scarmêa, e scarmêe.
Portata = a portâ, e portê.
Portatore del Crocefisso = u portuê, i portuê. U cristizzante, i
cristizzanti.
Portavivande = u bulachìn, i bulachìn.
Portento = purténtu.
Portico = l’otta, e otte.
Portinaio = u purtê, a purtêa, i purtê, e purtêe.
Porto = u portu, i porti. Portone = u portùn, i portùì.
Porzione = a parte, e parte.
Posatoio per galline = u giùccu, i giùcchi.
Posatura = a zutta.
Posidonia (alga,insalata di mare) = poscidonia.
Possedere = avê, avüu. Pusédde, pusedǜu.
Possedere sessualmente = ciavâ, ciavòn.
Possente = pusénte, pusénti.
Postino = u pedùn, i pedùi. U pustìn, a pustìna, i pustìn, e pustìne.
Posto (a) = cadéllu (a). Posto = u lögu, i löghi. U postu, i posti.
Postribolo = u burdèllu, i burdèlli.
Postura = postüa.
Potare = puâ, puòn. Simâ, simòn.
Potare gli ulivi = rebundâ, rebundòn.
Potente = putente, putenti.
Potere = pörê, pösciǜu. Puê, pusciǜu. Poterlo fare = puêlu fâ.
Povero = meschìn, meschìna, meschìn, meschìne. Pòviu, pòvia,
pòvi, pòvie. Poveretto = poveéttu, poveétta, poveétti, poveétte.
Meschinéttu, meschinétta, meschinétti, meschinétte. Poveraccio
= repesìn, repesina, repesìn, repesine.
Pozza d’acqua = u lagu, i laghi d’êgua.
Pozzanghera = u röu, i röi d’êgua.
Pozzo = u pussu, i pussi. Pozzetto = u puséttu, i pusétti.
Pranzare = disnâ, disnòn.
Pranzo = u disnâ, i disnê. U pransu, i pransi.
Prateria (di mare ) = i custi.
Prato = u pròn (u pròu), i prê.
Precipizio = u precipìssiu, i precipìssi.
Precoce = tenpuĵu, tenpuĵa, tenpuĵi, tenpuĵe. Precacìn, precacina,
precacìn, precacine.
Predecessore = predecesû. Predecesûre.
Predicozzo = a sestrinâ, e sestrinê.
Prediletto = predilèttu, predilètta, predilètti, predilètte.
Prefazione = prefasiùn, prefasiùi. Prefasciùn, prefasciùi.
Preferire = preferì, preferìu.
Preferito = preferìu, preferìa, preferìi, preferìe.
Pregare = pregâ, pregòn.
Preghiera = a preghêa, e preghêe. L’orasiùn, e orasiùi.
Pregustare = pregüstâ, pregüstòn, pregüstâse
Premio = u prémmiu, i prémmi.
Premere = preme, premǜu.
Premura = a premûa, e premûe.
Prendere = pigiâ, pigiòn, pigiâse. ---- di striscio = sfrixâ, sfrixòn,
sfrixâse. ---- in giro = abindulâ, abindulòn, abindulâse. Pigiâ, pigiòn, pigiâse in gìu. ---- un raffreddore = refredâ, refredòn, refredâse. ---- tutto = arafâ, arafòn, arafâse.
Prenotare = prenutâ, prenutòn, prenutâse.
Preoccupazione = l’ascâdu, i ascâdi. U pensaméntu, i pensaménti.
Preparare = inandiâ, inandiòn, inandiâse. ---- l’esca per i pesci
= brümezâ, brümezòn, brümezâse. ---- per uscire = nandiâ, nandiòn, nandiâse.
Prepotenza = u prezümìn, i prezümìn.A preputénsa, e preputénse.
Presenza (alla) = davanti.
Presepio = u prezéppiu, i prezéppi.
Presidente = u prescidénte, a prescidentéssa, i prescidénti, e prescidentésse.
Presso = aprövu.
Prestare = prestâ, prestòn, prestâse. ---- attenzione = dâ, dêtu,
dâse a mente.
Presto = prestu.
Presunzione = u prezümìn.
Prete = u prêve, i prêvi.
Pretendere = pretende, pretézu.
Pretesa = a preteza, e preteze.
Prevosto = u prevòstu, i prevòsti. U pàricu, i pàrici.
Presa = a preza, e preze.
Prezzemolo = u prunsémmu.
Prezzo = u prêxu, prêxi. ---- del pesce in rapporto alla dimensione e alla qualità = a meta. ---- base all’asta = a cantâta, e cantâte.
Prigione = a prexùn, e prexùi. A galéa, e galée.
Prigioniero = u prexunêe, a prexunêa, i prexunêi, e prexunêe.
Primaticcio = tenpuĵu, tenpuĵa, tenpuĵi, tenpuĵe.
Primavera = a primavéa, e primavée.
Primo = primmu, primma, primmi, primme.
Primula = u velutìn, i velutìn.
Principio = l’inprinsìpiu. Prinsìpiu
Prispolone = u turlìn, i turlìn.
Probabile = fàsile, fàsili.
Probabilmente = fàsile.
Procaccia = u pedùn, i pedùi.
Procedere velocemente = caminâ, caminòn.
Procediamo sparsi = rèi (andémmu).
Processionaria = a gatta, e gatte.
Processione = a prucesciùn, e prucesciùi.
Processo = u debà, i debè.
Procurarsi un’abrasione = scravâ, scravòn, scravâse.
Prodotto = prudòttu, prudòtta, prudòtti, prudòtte.
Produrre = fâ, fêtu, fâse réu. Prudüxe, prudòttu.
Produttore = produtû, produtûi.
Professione = a prufesciùn, e prufesciùi.
Professore = u prufesû, a prufessuréssa, prufesûi, prufessurésse.
Profilattico = u gundùn, i gundùi.
Profondo = prufùndu, prufùnda, prufùndi, prufùnde.
Profumare = prufümâ, prufümòn, prufümâse.
Profumo = u prufümmu, i prufümmi. L’êgua, e êgue d’odû. ---di mare = l’arzì.
Progenitore = progenitû, progenitûi.
Programma = u prugràmma, i prugràmmi.
Progresso = prugrèssu.
Proiettore = a màchina (e màchine) du cine.
Promettere = prumétte, prumìsciu, pruméttise.
Promontorio = u càu, i cài. U câvu, i câvi. A punta, e punte. ---di Noli = u càu de Nòi.
Prontamente = pruntaménte.
Pronto = lèstu, lèsta, lèsti, lèste.
Proposito = prupòxìtu. ---- (a) = tun (a). Prupòxitu (a).
Proposto = prupostu, pruposta, pruposti, pruposte.
Proprietario = u padrùn, i padrùi. U bacàn, i bachén.
Proprio = pròpriu. Pròpiu.
Prora = a prûa, e prûe.
Prorompente = prorunpente.
Prosciutto = u xanbùn, i xanbùi.
Prossimo = u pròscimu, a pròscima, i pròscimi, e pròscime.
Prostituta = a bagàscia, e bagàsce.
Proteggere = prutéze, prutèttu, prutézise.
Protesi dentaria = a dentéa, e dentée.
Protesta = a prutesta, e pruteste.
Protestare = prutestâ, prutestòn, prutestâse.
Protettore = u propetû, protetûi.
Protezione = a prutesciùn, e prutesciùi.
Prova = a pröva, e pröve.
Provare = prövâ, prövòn, prövâse.
Proventi = i pruventi.
Provincia = a pruvinsa, e pruvinse.
Provocare = tisigâ, tisigòn. ---- confusione = sciātâ, sciātòn.
Provvedere = pruvédde, pruvedüu, pruvéddise (pruvégghise).
Prua = a prûa, e prûe.
Prudere = smangiâ, smangiòn.
Prugna – Pruno = a brigna, e brigne.
Prurito = a fregaxùn, e fregaxùi. U pesìgu, i pesìghi. A smangiaxùn, e smangiaxùi.
Pubblico = u püblicu, i püblici.
Puerpera = a levâ, e levê de partu (cerimonia nella quale la puerpera veniva benedetta).
Pugnalare = pügnalâ, pügnalòn.
Pugnalata = a pügnalâ, e pügnalê.
Pugno = u pügnu, i pügni.
Pulce = a prüxa, e prüxe.
Pulcino = u pulìn, i pulìn.
Puledro = u cavalìn, i cavalìn.
Pulire = pulî, pulìu, pulîse. Netezâ, netezòn, netezâse. ---- i pavimenti = strüxâ, strüxòn. Strügiâ, strügiòn. ---- in profondità =
stüzâ, stüzòn, stüzâse. ---- strofinando = fretâ, fretòn, fretâse.
Pulito = néttu, nétta, nétti, nétte. Pulìu, pulìa, pulìi, pulìe.
Pulizia della casa = nettezîna.
Pulpito = u pürpitu, i pürpiti.
Pulsare = sbatte, sbattǜu, sbattise.
Pungere = punze, punzǜu, punzise. ---- (degli insetti) = saüggiâ, saüggiòn, saüggiâse.
Pungiglione = u punzigiùn, i punzigiùi.
Punizione scolastica = u pensu, i pensi. (consisteva nel far copia-
re allo scolaro dieci o più volte la paginetta di un testo).
Punta = a punta, e punte. ---- (nel profilo costiero) = a punta, e
punte. ---- di petto = a punta, e punte de pétu. ---- in ferro della
zappa = u burchiu, i burchi.
Puntare = puntâ, puntòn, puntâse.
Punteggiatura = a puntezzatüa, e puntezzatüe.
Puntello per opere murarie = a pinòlla, e pinòlle.
Punto = u puntu, i punti. ---- affrettato di cucitura = u griffu, i
griffi. ---- mosca = a brigafolla. ---- mai esposto al sole = l’invernéngu.
Puntura = a puntǜa, e puntǜe. A punzigiâ, e punzigê. ---- di insetto = a punzinâ, e punzinê.
Punzecchiare = cimentâ, cimentòn, cimentâse. Intisigâ, intisigòn, intisigâse.
Punzone = u punsùn, i punsùi.
Pupazzo = u pupàssu, i pupàssi.
Pupazzetto = u pupaséttu, i pupasétti.
Pupilla = a balétta, e balétte de l’öggiu.
Purga = a pürga, e pürghe.
Purgatorio = u pürgatòju.
Puro = sccéttu, sccétta, sccétti, sccétte. Pǜu, pǜa, pǜi, pǜe.
Puro (non allungato) = spüu, spüa, spüi, spüe.
Pus = a marsa. A matéja.
Pustolina = a bosétta, e bosétte.
Puzza = a spǜsia, e spǜsie.
Puzzare = spǜsiâ, spǜsiòn.
Puzzola = u gattaspüssu, i gattaspüssi.
Puzzolente = spüscénte, spüscenti.
Q
Quadrare = quadrâ, quadròn.
Quadro = u quaddru, i quaddri.
Quadruplicare = quadruplicâ,quadruplicòn, quadruplicâse.
Quaggiù = chì da nuiâtri.
Quaglia = a quàgia, e quàge
Qualche = quarche.
Qualcosa (pron.) = quarcôsa.
Qualcuno (pron.) = quarchedǜn.
Quale? (pron.) = quale? Quê?
Qualificare = qualificâ, qualificòn, qualificâse.
Qualità = a qualitê.
Quando = quàndu.
Quantità = a scarmanâ. A sarmâ. A quantitê. ---- grossa = u prefundu (v.arc.). ---- di qualcosa che sta in un fazzolettone = mandilâ.
Quantomeno = quantuménu.
Quanto = quantu, quanta, quanti, quante
Quaranta = quaranta.
Quarantena = a quarantêna, e quarantêne.
Quarantotto = quarantöttu.
Quaresima = quaéxima. e quaéxime.
Quarta (unità di misura per le olive) = a quàrta, e quàrte.
Quartetto = u quartéttu, i quartétti.
Quartiere = u quartê, i quartê.
Quartino = u quartìn, i quartìn.
Quarto = u quàrtu, a quàrta, i quàrti, e quàrte.
Quartultimo = quartǜrtimu.
Quasi = quêxi. Squêxi.
Quasichè = quēxichè.
Quatto = quattu, quatta, quatti, quatte.
Quattordici = quatorze.
Quattro = quattru.
Quattrocchi = quattröggi.
Quelli (pron.) = sti-lì.
Quello = quéllu, quélla, quélli, quélle.
Quercia = a rüa, e rüe. ---- da sughero = a natta, e natte.
Querelare = querelâ, querelòn, querelâse.
Quest’anno = st’annu.
Questionare = bacajâ, bacajòn. Questiunâ, questiunòn.
Questo = stu, sta, sti, ste. Questo (pron.) = stu-chì, sta-chì, sti-chì,
ste-chì. ---- vestito è difettoso = lappa (stu vestî u te lappa).
Qui = chì. In-sa. Insà. (vieni qui = végne in-sà).
Quietare = quetâ, quetòn, quetâse.
Quieto = ciômu, ciôma, ciômi, ciôme.
Quindici = chinze.
Quinto = quintu, quinta, quinti, quinte.
Quintuplicare = quintuplicâ, quintuplicòn, quintuplicâse.
Quotare = quotâ, quotòn, quotâse.
R
Rabbia = a raggia. A futta.
Rabbrividire = risâ, risòn a pelle. ---- per una sensazione sgradevole = surisâ, surisòn.
Raccogliere = canpâ, canpòn, canpâse. Cögî, cögìu, cögîse. Dâ,
dêtu, dâse recattu. ---- tutto = canpâ, canpòn a réu.
Raccolto = a cögîa, e cögîe.
Raccontare = cuntâ, cuntòn.
Racconto = a stòja, e stòje.
Rada = a râda, e râde.
Raddoppiare = radugiâ, radugiòn.
Raddrizzare = indrisâ, indrisòn, indrisâse. Drisâ. drisòn, drisâse.
Radere = razâ, razòn, razâse.
Radiare = scasâ, scasòn.
Radicchio = a radicétta.
Radice = a raìxe, e raìxe. ---- degli alberi = a seppa, e seppe. ---secca di alga = u bùrburu, i bùrburi.
Radioso = radiûzu, radiûza, radiûzi, radiûze.
Rado = rèu, rèa, rèi, rèe.
Radunare = recanpâ, recanpòn, recanpâse.
Raffermo = stalìu, stalìa, stalìi, stalìe.
Raffica = a ràffega, e ràffeghe.
Raffinatezza = gàibu.
Rafforzare = raforsâ, raforsòn, raforsâse.
Raffreddare = refredâ, refredòn, refredâse.
Raffreddore = u rafredû, i rafredûi. U refredû, i refredûi.
Ragade = a sévua, e sévue.
Raganella = a batuézza, e batuézze. ---- arnese in legno =cantarana, e cantarane.
Ragazza = a fìggia, e fìgge. A figiöa, e figiöe. A zuéna, e zuéne. --- leggera = a sciurbétta, e sciurbétte. ---- vivace = a sgarzélla, e
sgarzélle. Ragazzetta = a matétta, e matétte. A figétta, e figétte.
Ragazzo = u fìggiu, i fìggi. U figiö, i figiö. U zuénu, i zuéni.U fante, i fanti. ---- che si dà delle arie = u büllu, i bülli. ---- vispo = u
figiöàmme, i figiöàmmi. Ragazzino = u fantìn, i fantìn. ---- che si
dà delle arie = u büléttu, i bülétti. Ragazzetto = u matéttu, i matétti. U figéttu, i figétti. Ragazzacci = a marmàggia.
Raggirare = abindulâ, abindulòn, abindulâse.
Raggio = u raggiu, i raggi.
Raggiungere = ciapâ, ciapòn, ciapâse.
Raggomitolare = ragnocâ, ragnocòn, ragnocâse.
Raggomitolato = ragnocòn, ragnocâ, ragnochê, ragnochê.
Raggrinzire per freddo o per malattia = rensenî, rensenìu.
Raggrinzito = rensenìu, rensenìa, rensenìi, rensenìe
Ragionare = raxunâ, raxunòn.
Ragione = a raxùn, e raxùi.
Ragioniere = raxunê, raxunêa, raxunê, raxunê.
Ragliare = ragnâ, ragnòn.
Raglio = u ragnu, i ragni.
Ragnatela = a taagnâ, e taagnê. Tāgnâ, tāgnê.
Ragno = l’arāgnu, i arāgni. L’aàgnu, i aàgni.
Rallegrare = ralegrâ, ralegròn, ralegrâse.
Ramanzina = a sestrîna, e sestrîne. U rebuffu, i rebuffi.
Ramarro = u lajö, i lajö.
Ramazza = a ramàssa, e ramàsse.
Rami di pesco potati e usati come sostegno per i piselli = rammi
da pùisci.
Rame = u rammu.
Rammendare = pesâ, pesòn. Sarxî, sarxìu. Sarzî, sarzìu. Repesâ, repesòn.
Rammendo = a sarzitǜa, e sarzitǜe. A cüxitüa, e cüxitüe.
Ramo = a ramma, e ramme. U rammu, i rammi. ---- fronzuto = a
frâsca, e frâsche. ---- invischiato per catturare uccelli = a trappa, e trappe. ---- secco = u stéccu, i stécchi. ---- potato per accendere il fuoco = u truncu, i trunchi.
Ramoscello = a brocca, e brocche. A ventresca, e ventresche.
Rampichino = u pichéttu, i pichétti.
Rampone = u griffu, i griffi.
Rana = a rèina, e rèine. ---- pescatrice = u büdegu, i büdeghi. U
boidrò, i boidrò.
Rancido = ransu, ransa, ransi, ranse.
Rannicchiare = rintanâ, rintanòn, rintanâse.
Ranno = u lesciàzzu.
Ranzi (frazione di Pietra Ligure) = Ransci.
Rapa = a rava, e rave.
Rapanello = u ravanéttu, i ravanétti.
Rapato = razòn, razâ, razê, razê.
Rapezzare = repesâ, repesòn.
Rapido = lèstu, lèsta, lèsti, lèste.
Rappresentante di commercio = u viaggiatû, i viaggiatûi.
Raschiare = rascciâ, rascciòn.
Rasente = arente. Randa (a) (v.arc,)
Rasoio = u razû, i razûi.
Raspo = a rappa, e rappe. ---- d’uva = a rapǜggia, e rapǜgge.
Rastrelliera = a rastelêa, e rastelêe.
Rastrello = u rastéllu, i rastélli.
Rattoppare = repesâ, repesòn. Repisâ, repisòn. Tacunâ, tacunòn.
Rattoppo = u tacùn, i tacùi. U repissu, i repissi. A cüxitüa, e cüxitüe. U tapùllu, i tapùlli.
Rattrappito = arinsinîu, arinsinîa, arinsinîi, arinsinîe.
Rauco = rôcu, rôca, rôchi, rôche.
Raviolo = u raviö, i raviö. U raiö, i raiö.
Razione = a pursiùn, e pursiùi.
Razza (pesce) = a batipatta, e batipatte.
Razza chiodata = a razza spinuza, e razze spinuze.
Reato = u reâtu, i reâti.
Rebuffo = a ramanzina.
Recente = aùa. Aûa. D’aùa. Növu, növa, növi, növe.
Recessione = a recesciùn, e recesciùi.
Reciara = a risöa, e risöe.
Recipiente = u briccu, i bricchi (v.arc.). ---- della capacità di una
quarta = a quàrta, e quàrte. ---- per calce o cemento = a gamatta,
e gamatte. ---- per le torte = u tèstigu, i téstighi. ---- per l’olio = a
stagnèa, e stagnèe.
Redarguire = mette, mìsciu a cadéllu.
Re di quaglie = u recuàggiu, i recuàggi.
Regalare = regalâ, regalòn, regalâse.
Regalo = u regallu, i regalli.
Regata = a regâtta, e regâtte.
Reggere = rézze, rezzǜu, rézzise.
Reggiseno = rezzesén.
Regione = a regiùn, e regiùi.
Registro = u regìstru, i regìstri.
Registro per conti = u librassu, i librassi.
Regolo (uccello) = u reatàllu, i reatàlli.
Reliquia = a relìcchia, e relìcchie.
Relitto = u stracùn, i stracùi. ---- marino = u stràccu, i stràcchi.
Remare = remâ, remòn. Ögâ, ögòn. ---- con la poppa avanti =
sciâ, sciòn.
Remata = u corpu, i corpi de remmu.
Rematore = u vogaû, i vogaûi.
Remo = u rémmu, i rémmi.
Rendere = bundâ, bundòn, bundâse. Rende, rendǜu (rezu), réndise. Fâ, fêtu, fâse réu.
Rene = u rén, i rén.
Repertorio = repertôiu, repertôi.
Reputazione = a repütasiùn, e repütasiùi.
Resa = réu. Resa (far resa) = fâ, fêtu réu.
Resina = a râxa. U viscu.
Respirare = respiâ, respiòn, respiâse.
Respiro = u sciòn. U respìu.
Restare = restâ, restòn. ---- svegli = vegiâ, vegiòn.
Rete = a réi, e réi. ---- a sacco (tirata da terra) = a risöa, e risöe.
---- a strascico = u burzì, i burzì. ---- da caccia = u surchéttu, i
surchétti. ---- da pesca = a réi, e réi. ---- per la pesca dei bianchetti = u gianchetùn, i gianchetùi. ---- per la pesca dei pesci di
passaggio = a branca, e branche. ---- per pescare il pesce azzurro = a manàta, e manàte. ---- per pescare le boghe = a büghéa,
e büghée.
Reticella di fune con all’estremità due bastoncini di legno, serve per formare fasci di fieno, erba da caricare su bestie da soma = u beriùn, i beriùi.
Ribaciare = ribāxâ, ribāxòn, ribāxâse.
Ribaltare = inversâ, inversòn, inversâse.
Ribaltone = u ribaltùn, i ribaltùi.
Ribattere = rincarcâ, rincarcòn. Rebàtte, rebatǜu.
Ribattitore = u rebatitû, i rebatitûi.
Ribollire = ribugî, ribugìu.
Ricalcare = rincarcâ, rincarcòn.
Ricamo = u recammu, i recammi. ---- ai polsini della camicia =
u maneghìn, i maneghìn (v.arc.).
Ricchezza = u dinâ, i dinê. A palanca, e palanche.
Riccio = u rissu, i rissi. ---- di mare = u rissu, i rissi. U zìn, i zìn.
Ricciola = a rìssua, e rìssue.
Ricciolo = u rissu, i rissi.
Ricciuto = u risulìn, i risulìn.
Ricco = riccu, ricca, ricchi, ricche.
Ricercare = risercâ, risercòn.
Ricevere = risêve, risevǜu.
Ricevimento = riseviméntu, riseviménti.
Richiamare all’ordine = mette, misciu a cadéllu.
Richiamo per uccelli = a ciùccia, e ciùcce.
Ricompensa = ricunpensa, ricunpense.
Ricompensare = ricunpensâ, ricunpensòn.
Ricordare = rigordâ, rigordòn, rigordâse.
Ricordo = u rigordu, i rigordi.
Ricotta = u recöttu, i recötti.
Ricotta acida = a prescinsöa, e prescinsöe.
Ridere = rîe, rizu, rîse.
Ridere a crepapelle = fâ, fêtu, fâse ‘na gōsciâ de rîe.
Ridurre = ridüxe, ridottu, ridüxise.
Riempire = inpî, inpìu, inpîse. Farsî, farsìu.
Rifiorire di persona = caciâ, caciòn in brùttu.
Rifiutare = refüâ, refüòn.
Rifiuto = rebǜ.
Rigettare (del mare) = stracuâ, stracuòn, stracuâse.
Rigirare = regïâ, regïòn, regïâse.
Rigogolo = u garbé, i garbé.
Rigone = u rigùn, i rigùi.
Riguardo = riguârdu.
Rilevare = rilevâ, rilevòn, rilevâse.
Rilevatario (impiegato del catasto) = rilevatàiu, rilevatài (v.arc.).
Rimandare = rimandâ, rimandòn.
Rimando = rimându.
Rimanere = restâ, restòn, restâse.
Rimangiare la parola = mangiâ, mangiòn, mangiâse de repentìu.
Rimasuglio = u frazzu, i frazzi.
Rimbalzare = rinbalsâ, rinbalsòn.
Rimbalzo = u rinbùttu, i rinbùtti.
Rimbombare = rebunbâ, rebunbòn.
Rimbombo = u rebunbu, i rebunbi.
Rimediare = rimediâ, rimediòn, rimediâse.
Rimettere = rigetâ, rigetòn.
Rimorchio = u remurcu, i remurchi.
Rimorso = u pentixùn, i pentixùi.
Rimpianto = u rinciàntu, i rinciànti.
Rimpinzare = ingosciâ, ingosciòn, ingosciâse.
Rimproverare = criâ, criòn. Mortificâ, mortificòn.
Rimprovero affettuoso = u lalléru, i lalléri.
Rincalcare = rincarcâ, rincarcòn.
Rincalzare la terra intorno al ceppo della pianta = cāsâ, cāsòn.
Rincasare = rincasâ, rincasòn.
Rincorrere = scurî, scurìu, scurîse.
Rincorsa = l’abrîvu.
Rincrescimento = rincresciméntu, rincresciménti.
Rinfrescare = rinfrescâ, rinfrescòn, rinfrescâse.
Rinfusa (alla) = bréttiu (a). Vernéu (a).
Ringhiera = a ringhêa, e ringhêe.
Ringiovanire = rinzuvenî, rinzuvenìu.
Ringraziamento = ringrasiaméntu, ringrasiaménti.
Ringraziare = ringrasiâ, ringrasiòn.
Rinomato = rinomòn, rinomâ, rinomê, rinomê.
Rintocco = u ciochéttu, i ciochétti.
Rinvenire = rinvegnî, rinvegnìu.
Rinvenuto = rinvegnüu
Rio = u riàn, i rién.
Riparare = armusâ, armusòn, armusâse. Cumodâ, cumodòn, cumodâse. Rangiâ, rangiòn, rangiâse. Sustâ, sustòn, sustâse.
Riparo (al) = redòssu (a). Sustu (a). ---- fatto con rami e foglie =
u frascâ, i fraschê.
Ripensamento = ripensaméntu.
Ripetere = ripéte, ripetǜu, ripétise.
Ripiano = u ciàn, i cén. U riciàn, i ricién.
Ripiegare = redugiâ, redugiòn, redugiâse.
Ripieno = farsìu, farsìa, farsìi, farsìe. Pìn, pina, pìn, pine.
Riposare = ripuzâ, ripuzòn, ripuzâse.
Ripostiglio = u baracùn, i baracùi.
Ripostiglio piccolo = u recantu, i recanti.
Riprendere = repigiâ, repigiòn, repigiâse. Ripigiâ, ripigiòn, ripigiâse. ---- fiato = rescioâ, rescioòn, rescioâse. ---- le forze = rebuî,
rebuìu, rebuîse. ---- bene da una malattia = rescövî, rescòssu,
rescövîse.
Ripulire = stuzâ, stuzòn, stuzâse.
Risacca = a resàcca, e resàcche. A risàcca, e risàcche. U sbatümme, i sbatùmmi.
Risata =a ganasciâ, e ganascê de rìe. A gōsciâ, e gōscê. ---- fragorosa (farsi una) = a gōsciâ, e gōscê de rìe (fâse ‘na gōsciâ de rìe).
Riscaldare = scādâ, scādòn, scādâse.
Rischiarare = rescciaî, rescciaìu.
Risciacquare = rüxentâ, rüxentòn, ruxentâse. Scüâ, scüòn, scüâse.
Riscontrare = riscuntrâ, riscuntròn, riscuntrâse.
Riscuotere = riscöve, riscövǜu, (riscössu), riscövise. Scöve, scövǜu, scövise. Scövî, scövìu, scövîse.
Risentire = risentî, risentìu, risentîse.
Riserva = rizèrva.
Riso (alimento) = u rizu.
Risorsa = risursa.
Risparmiare = risparmiâ, risparmiòn, risparmiâse.
Rispettare = rispetâ, rispetòn, rispetâse.
Rispondere = rispunde, rispostu, rispundise. ---- al saluto = resönâ, resönòn.
Ristorante = u ristuànte, i ristuànti.
Ristoratore = u ristuatû, i ristuatûi.
Risuolare = söâ, söòn.
Risuonare = risönâ, risönòn.
Risvolto = a svèrtega, e svèrteghe. --- dei pantaloni = a redùggia,
e redùgge. ---- delle maniche = a revèrtiga, e revèrtighe. ---- della giacca, del cappotto = a matelòtta, e matelòtte.
Ritaglio = u retàggiu, i retàggi.
Ritardare = ritardâ, ritardòn, ritardâse.
Ritenere = ritegnî, ritegnǜu, ritegnîse.
Ritogliere = rilevâ, rilevòn, rilevâse.
Ritornare = turnâ, turnòn, turnâse. Riturnâ, riturnòn, riturnâse.
Ritratto = u ritrêtu, i ritrêti. U litrêtu, i litrêti.
Ritrovare = ritrövâ, ritrövòn, ritrövâse.
Riuscire = sciurtî, sciurtìu, sciurtîse.
Riunire = riunî, riunìu, riunîse.
Riva = a spunda, e spunde. A riva, e rive.
Rivedere = rivégghe, rivistu, rivégghise.
Rivelare = rivelâ, rivelòn, rivelâse.
Riverenza = riverensa
Riverbero = l’inbàttu, i inbàtti.
Riviera ( per antonomasia la costa ligure) = rivêa. ---- di levante (Genova – La Spezia) = rivêa de levante (da Zéna a Spézza).
---- di ponente (Genova – Ventimiglia) = rivêa de punénte (da
Zéna a Vintimìggia). ---- dei fiori (Alassio – Ventimiglia) = ri
vêa de sciùe ( da Aràsce a Vintimìggia). ---- delle palme (Celle
a Albenga) = rivêa de parme (da Sélle a Arbenga).
Rivierasco = marinéncu, marinénchi.
Rivoltare = giâ, giòn, giâse.
Robusto = forte, forti. Robüstu, robüsta, rubüsti, rubüste.
Roccia. ---- scoscesa = u scöggiu, i scöggi. ---- friabile = u gritùn, i gritùi.
Rodere = rezügiâ, rezügiòn, rezügiâse.
Rogna (anche fig.) = a rugna, e rugne.
Rombo = u runbu, i runbi. ---- (pesce) = u runbu, i runbi. ----di re-
na = a léngua, e léngue.
Rompere =runpe, runpìu (ruttu), runpise. Runpî, runpìu (ruttu),
runpîse.
Roncola = a rùncua, e rùncue.
Rondella = a parpélla, e parpélle.
Rondine = a runduîna, e runduîne.
Rondinina = u rundanìn, i rundanìn.
Rondone = u sbîru, i sbîri.
Ronzare = muscî, muscìu.
Rosa (colore) = röza.
Rosa (fiore) = a röza, e röze. ---- canina = gratacü.
Rosario = a curunétta, e curunétte. U ruzàiu, i ruzài.
Rosicchiare = rezügiâ, rezügiòn. Baüsâ, baüsòn.
Rosmarino = u rözumanìn.
Rosolaccio = u papàviu, i papàvi. U bāxadònne, i bāxadònne.
Rosolia = e rusàzze.
Rosolio = u ruzòlio.
Rospo = u bàggiu, i bàggi. ---- piccolo = u bagéttu, i bagétti.
Rosso = russu, russa, russi, russe.
Rotaia = a culìssa, e culìsse.
Rotaia del treno = u surcu, i surchi da röa.
Rotella = a röétta, e röétte.
Rotolare = rübatâ, rübatòn, rübatâse.
Rotolo = u ròtulu, i ròtuli. ---- di polvere sotto i mobili = i gatti.
Rotondo = reùndu, reùnda, reùndi, reùnde.
Rottame = l’angaézu, i angaézi (v.arc.). ----di ferro = u feraciùn. i
feraciùi.
Rotto = desganganòn, desganganâ, desganganê, desganganê. Ruttu, rutta, rutti, rutte. Sganganòn, sganganâ, sganganê, sganganê.
Rovere = a rùa, e rùe.
Rovesciare = inversâ, inversòn, inversâse.
Rovesciare = Inbōsâ, inbōsòn, inbōsâse.
Rovescio di tessuto = l’invèrsu, i invèrsi.
Roveto = u ruê, i ruê.
Rovina = a ruina, e ruine.
Rovinare = derüâ, derüòn, derüâse. Guastâ, guastòn, guastâse.
Ruinâ, ruinòn, ruinâse.
Rovistare = ravatâ, ravatòn.
Rovo = u ruê, i ruê. A spina, e spine.
Rozzo (persona) = grébanu, grébana, grébani, grébane. ---- (non
rifinito) = grézzu, grézza, grézzi, grézze. ---- Rǜstigu, rǜstiga, rǜ-
stighi, rǜstighe. Rǜstegu, rǜstega, rǜsteghi, rǜsteghe.
Rubacchiare (si suole dire facendo un gesto con le dita della mano aperta, come suonare l’arpa) = arpezâ, arpezòn.
Ruba fazzoletto (gioco) = rōba mandìllu.
Rubare = rōbâ, rōbòn. Marmelâ, marmelòn.
Rubbo (antica unità di misura locale pari a Kg. 7,942 ) = u rübbu, i rübbi.
Ruberia = u ladrunìssu, i ladrunìssi. U ladrunìzzu, i ladrunìzzi.
Rubinetto = u lichéttu, i lichétti. U prexìn, i prexìn. ---- in legno
per botti = a canélla, e canélle.
Rudimentale sistema per il prelievo dell’acqua dal pozzo = a
sigögna, e sigögne
Ruga = a grìnsa, e grìnse. ---- della faccia = a rüppa, e rüppe.
Ruggine = a rüzze.
Rugiada = a ruzâ.
Rumenta = a rüménta.
Rumore = u rumû, i rumûi. ---- allegro = u sciâttu, i sciâtti.
Rumoreggiare = rumurezâ, rumurezòn.
Ruota = a röa, e röe.
Rurale = villerecciu, villerecci.
Ruscello = u riàn, i rién. Ruscelletto = u rianéllu, i rianélli. U rianéttu, i rianétti.
Russare = runfâ, runfòn.
Rustico (di persona) = grézzu, grézza, grézzi, grézze.
Ruta = a rüa.
Rutto = u prù, i prù. U rütu, i rüti.
Ruvido = brüscu, brüsca, brüschi, brüsche. Rǜstegu, rǜstega, rǜsteghi, rǜsteghe. Grüzzu, grüzza, grüzzi, grüzze. Rǜstigu, rǜstiga,
rǜstighi, rǜstighe.
Ruzzolare = cazze, cazzùu. Rübatâ, rübatòn.
S
Sabato = u sabbu, i sabbi.
Sabbia = l’aéna, e aéne. ---- fine = l’aenìn. ---- finissima del fondo del mare = l’aenìn. L’arenìn.
Sabbiosa = sabiùza, sabiùze.
Saccente = sacénte, sacénti.
Sacco = u saccu, i sacchi. ---- con paglia che, appoggiato sulle
spalle, serve a mò di cuscino e agevola il trasporto del carico =
u pagéttu, i pagétti. Sacchetto di tela contenente biada, etc.. ..
legato alla briglia dell’equino affinchè lo stesso possa mangiare stando tranquillo durante le soste = a pruvénda, e pruvénde.
Sacrario = u sacrâiu, i sacrâi.
Sacrosanto = sacrusantu.
Sagola = a ságua, e ságue
Salamandra = u bisciabàggiu, i bisciabàggi. U fenèstru, i fenèstri.
Salamoia = a sarmùia, e sarmùie.
Salare = saâ, saòn.
Salario = a paga, e paghe. U salâiu, i salâi.
Salassare = sāasâ, sāasòn.
Salato = saòn, saâ, saê, saê.
Saldare = brazâ, brazòn, brazâse.
Saldatore = u brazör, i brazör.
Sale = a sâ.
Salice = u sarxu, i sarxi.
Saliera = a saéa, e saée. U saìn, i saìn.
Salino = u saìn, i saìn.
Salire = muntâ, muntòn.
Salita = a muntâ, e muntê.
Saliva = a saîva.
Salmo = u sarmu, i sarmi.
Salpare = sarpâ, sarpòn. Câ, caòn.
Salpare le reti = tiâ, tiòn sciǜ u bancu.
Salsa = a sarsa, e sarse.
Salsedine = u saìn.
Salsiccia – Salciccia = a sāsìssa, e sāsìsse.
Saltare = sātâ, sātòn. Saltellare = butezâ, butezòn.
Saltimpalo = u becciacaràsse, i becciacaràsse.
Saltimpalo = u cantalâze, i cantalâzi.
Salto = u sâtu, i sâti. U buttu, i butti. ---- salto con la corda = u
sâtu cu-a corda. ---- mortale = a scunpatélla, e scunpatélle.
Salumiere = u furmagiâ, i furmagiê.
Salutare = salüâ, salüòn, salüâse. Mensönâ, mensönòn.
Saluto = u salüu, i salüi. ---- augurale = cunservéive (conservatevi, state bene, in salute, scambio di saluto che usavano un tempo le
donne anziane.
Salvadanaio = a bisciuétta, e bisciuétte.
Salvare = sarvâ, sarvòn, sarvâse.
Salvia = a sàrvia
Sambuco = u sanbügu. ---- nero = sanbügu negru.
Sandalo = u sandalu, i sandali. ---- del pescatore = a patìggia, e
patìgge.
Sangue = u sangue.
Sanguinaccio = u beròdu, i beròdi.
Sanguisuga = a sanguétta, e sanguétte.
Sano = sàn, sana, sani, sane.
Sansa = a sansa, e sanse.
Santuario = u santuàiu, i santuài.
Sapere = savê, savǜu.
Saponaria = sapunaria.
Sapone = u saùn, i saùi. Saponetta = a saunétta, e saunétte.
Sapore = u güstu, i güsti. ---- di mare = u maìn. ---- piccante = u
pesîgu, i pesîghi.
Saporito = sauìu, sauìa, sauìi, sauìe.
Sarabanda = sarabanda.
Sarago = u sâgu, i sâghi. U sperlu, i sperli. ---- pizzuto = a murüda. e murüde.
Sardina = a sardéna, e sardéne. U punsanéttu, i punsanétti. ---giovane = a paràzina, e paràzine. A petàlla, e petàlle.
Sarpa (salpa) = a sarpa, e sarpe.
Sarto = u sartu, i sarti.
Sassata = a priunâ, e priunê.
Sasso = a prìa, e prìe.
Sassofono = u sasòfunu, i sasòfuni.
Sassola = a sàssua, e sàssue.
Savona = Savùna. Sanna.
Sazio = pìn, pina, pìn, pine. Saùllu, saùlla, saùlli, saùlle. Sàssiu,
sàssia, sàssi, sàssie.
Sbaccellare = sgranâ, sgranòn.
Sbaciucchiare = baüsâ, baüsòn, baüsâse.
Sbadigliare = bāgiâ, bāgiòn.
Sbadiglio = u bâgiu, i bâgi.
Sbagliare = sbagliâ, sbagliòn, sbagliâse.
Sballare = desbalâ, desbalòn.
Sballottare = remenâ, remenòn.
Sbandare = sbandâ, sbandòn.
Sbando = sbàndu.
Sbarra = a sbâra, e sbâre.
Sbarrare = sbarâ, sbaròn.
Sbarazzare = desbarasâ, desbarasòn, desbarasâse. ---- tutto, specie inteso come cibo = fâ santa nettezîna
Sbattere = sbatte, sbattǜu, sbàttise.
Sbavare = sbavâ, sbavòn, sbavâse.
Sberla = mascùn, mascùi.
Sbirciare = ögiâ, ögiòn.
Sbollentare = sbugentâ, sbugentòn.
Sbornia = a pista, e piste. A ciùcca, e ciùcche
Sbottonare = despuntâ, despuntòn, despuntâse.
Sbottonato = descamixòn, descamixâ, descamixê, descamixê.
Sbracciare = sbrasâ, sbrasòn, sbrasâse.
Sbriciolare = sfregügiâ, sfregügiòn.
Sbrigare = busticâ, busticòn, busticâse. Desbrigâ, desbrigòn, desbrigâse. Descciulâ, descciulòn, descciulâse. Mesciâ, mesciòn,
mesciâse.
Sbrighiamoci = creppu (démmughe in)
Sbrinare = sbrinâ, sbrinòn, sbrinâse.
Sbrogliare = desberî, desberìu, desberîse. Desbrögî, desbrögîu, desbrögîse. Desgögî, desgögîu, desgögîse. Desbrögiâ, desbrögiòn, desbrögiâse.
Sbrogliato = desbrögiòn, desbrögiâ, desbrögiê, desbrögiê.
Sbruffare = sciüsciâ, sciüsciòn. Sbrufâ, sbrufòn.
Sbucare = spuntâ, spuntòn,
Sbucciare = mundâ, mundòn, mundâse. Peâ, peòn, peâse. Spelâ,
spelòn, spelâse.
Sbudellare = sbelâ, sbelòn, sbelâse. Desbelinâ, desbelinòn, desbelinâse.
Sbuffare = sbüfâ, sbüfòn.
Scabbia = a rugna.
Scacciamosche = a muscaiôla, e muscaiôle (v.arc.).
Scacciare = scurî, scurìu.
Scaffale = a libraîa, e libraîe. A sganzìa, e sganzìe.
Scafo = u scaffu, i scaffi.
Scaglia = a büsca, e büsche. A scàggia, e scàggie. ---- di legno =
a büscàggia, e büscàgge.
Scagliola = a scagiöa.
Scala = a scâa, e scâe. A scàa, e scàe. ---- a chiocciola = a cagòlla, e
cagòlle. A scâa a lümàssa, e scâe a lümàsse.
Scaletta = a scaétta, e scaétte.
Scalandrone = a scciànca, e scciànche. A passerèlla da nave.
Scaldare = scādâ, scādòn, scādâse.
Scaldino = u scādaléttu, i scādalétti. A scabelétta, e scabelétte. ---di terracotta = U ciappu, i ciappi.
Scalino = u scaìn, i scaìn. Scalinata = a scainâ, e scainê.
Scalmiera = a scarmêa, e scarmêe.
Scalmo = u scarmu, i scarmi.
Scalogna = u bestécciu.
Scalpellare = scōpelâ, scōpelòn. Scapezâ, scapezòn.
Scalpellino = u scōpelìn, i scōpelìn.
Scalpello = u scōpéllu, i scōpélli. ---- del calafato = a malabéstja,
e malabéstje.
Scalpicciare = sanpegâ, sanpegòn.
Scalpitare = pestelâ, pestelòn.
Scaltrezza = l’aspertîxe.
Scaltro = asidôru, asidôra, asidôri, asidôre. Aspèrtu, aspèrta,
aspèrti, aspèrte. Bagàrdu, bagàrda, bagàrdi, bagàrde,
Scalzare = descasâ, descasòn, descasâse.
Scalzo = descâsu, descâsa, descâsi, descâse.
Scampanare = batagiâ, batagiòn.
Scampanio = a bādétta, e bādétte.
Scampare = scanpâ, scanpòn.
Scampato = scanpòn, scanpâ, scanpê, scanpê.
Scampo = u scànpu, i scànpi.
Scampolo = u strufùggiu, i strufùggi.
Scanalare = scanelâ, scanelòn.
Scandola = a scàndua, e scàndue.
Scansare = scansâ, scansòn, scansâse.
Scansa fatica = a schéna drîta, e schéne drîte.
Scansia = a vascelêa, e vascelêe.
Scapaccione = u scupasùn, i scupasùi.
Scapestrato = u pendagiùn, i pendagiùi.
Scapola = a paétta, e paétte da spalla.
Scappare = scapâ, scapòn.
Scappellata = descapelòn, descapelâ, descapelê, descapelê.
Scappellotto = u scupalòttu, i scupalòtti. A mascâ, e maschê.
Scarafaggio = u bagùn, i bagùi. A barlǜccua, e barlǜccue.
Scaricare = descaregâ, descaregòn.
Scarola = a scaòlla. A scaròlla.
Scarpa = a scarpa, e scarpe. ---- con lo scricchiolio = scarpa (a)
cu-u scrûsciu. ---- vecchia = a patèlla, e patèlle. Scarpetta = a
scarpétta, e scarpétte.
Scarpata = a scarpâ, e scarpê.
Scarpone chiodato = u brochìn, i brochìn.
Scarrocciare = scaüciâ, scaüciòn, scaüciâse.
Scarroccio = scaòssu.
Scarrozzare = scaosâ, scaosòn, scaosâse.
Scarseggiare = scarsezâ, scarsezòn.
Scarto = u rebǜ. --- della lavorazione delle castagne = u pestümmu, i pestümmi.
Scatenare = descadenâ, descadenòn, descadenâse.
Scatola = a scàtua, e scàtue. Scatoletta = a scatuétta, e scatuétte.
Scavare = scavâ, scavòn, scavâse.
Scavo = a fossa, e fosse. U garbu, i garbi. ---- effettuato per piantare un albero o per concimarlo o irrigarlo = u gunbu, i gunbi.
Scegliere = sèrne, sernǜu, sèrnise.
Scemo = scémmu, scémma, scémmi, scémme.Nésciu, néscia, nésci,
nésce. Indarê (u l’è indarê). Belinùn, belinûna, belinùi, belinûne.
Scendere = chinâ, chinòn.
Scendi giù = chîna zǜ.
Scheggia di legno = a büscàggia, e büscàgge. A scāvéna, e scāvéne. A tacca, e tacche.
Scherzare = trepâ, trepòn.
Scherza con i ragazzi ma lascia stare i santi = tréppa cu-i fanti e
làscia stâ i santi.
Schiaccianoci = u sciacanûxe, i sciacanûxe.
Schiacciare = sciacâ, sciacòn, sciacâse. Sbernisâ, sbernisòn, sbernisâse. Sequejâ, sequejòn, sequejâse
Schiacciasassi = u sciaccaprìe. U macadàm.
Schiacciato = sbernisòn, sbernisâ, sbernisê, sbernisê.
Schiaffo = a mascâ, e maschê. U scciàffu, i scciàffi. U patùn, i patùi. Schiaffo morale = a mustasâ, e mustasê.
Schiarire = scciaî, scciaìu.
Schiavo = u scciàvu, a scciàva, i scciàvi, e scciàve.
Schiena = a schéna, e schéne. Schienata = a schenâ, e schenê. Ho
preso una schienata per terra = a l’ò pigiòn ‘na schenâ pé têra.
Schienale = u schenâ, i schenê.
Schietto = sccéttu, sccétta, sccétti, sccétte.
Schifiltoso = schinfiùzu, schinfiùza, schinfiùzi, schinfiùze.
Schioccare = ciocâ, ciocòn.
Schiocco = u ciòccu, i ciòcchi.
Schiodare = descciodâ, descciodòn, descciodâse.
Schioppettata = a scciöpetâ.
Schiudersi di uova = scciuî, scciuìu, scciuîse.
Schiuma = a scciǜmma, e scciǜmme.
Schiumare = scciümâ, scciümòn. Peâ, peòn.
Schiumarola = a casarèa, e casarèe.
Schivare = scansâ, scansòn. Schivâ, schivòn.
Schizzinoso = mùsciu, mùscia, mùsci, mùsce. Schinfiùzu, schinfiùza, schinfiùzi, schinfiùze
Sci = scî
Scia della nave = u surcu, i surchi.
Sciabecco = u sciabéccu, i sciabécchi.
Sciabica = réi de in têra. Sciàbica.
Sciabola = a sciàbbra, e sciàbbre.
Sciabolare = sciabrâ, sciabròn.
Sciabolata = a sciabrâ, e sciabrê.
Scialacquare = stragiâ, stragiòn.
Scialacquatore = u desürpu, i desürpi.
Scialappa o gialappa = xalàppa. Scialàppa (v.arc.). Cialàppa.
Scialle = u sciallu, i scialli.
Sciamare = sciamâ, sciamòn.
Sciame = u sciammu, i sciammi.
Sciancato = strosciòn, strosciâ, stroscê, stroscê.
Sciare = sciâ, sciòn.
Sciarpa = a lüsìa, e lüsìe. A sciarpa, e scèrpe.
Sciarrano boccaccia = a bucassa, e bucasse.
Scintilla = a sinséna, e sinséne.
Scintillare = sinsenâ, sinsenòn.
Sciocchezza = belinâta, belinâte.
Sciocco = goffu, goffa, goffi, goffe.
Sciogliere = deslenguâ, deslenguòn, deslenguâse. ---- un nodo =
desgrupâ, desgrupòn, desgrupâse.
Sciolto = füzu, füza, füzi, füze.
Scioperato = u pelandrùn, a pelandrùna, i pelandrùi, e pelandrùne.
Scirocco = u sciòccu.
Sciroppo = u sciòppu, i sciòppi
Scivolare = ligiâ, ligiòn. Sgrügiâ, sgrügiòn.
Scivolone = a sgrügiaélla, e sgrügiaélle.
Scivoloso = lepegùzu, lepegùza, lepegùzi, lepegùze.
Scodella = a cupétta, e cupétte. A fundìna, e fundìne. Scodellina
= patélla da mö.
Scodinzolare = scudinsulâ, scudinsulòn.
Scogliera = a scögêa, e scögêe.
Scoglio = u scöggiu, i scöggi.
Scoiattolo = a vinvêra, e vinvêre.
Scolapasta = u pasìn, i pasìn.
Scolapiatti = a vascelêa, e vascelêe.
Scolare = scuâ, scuòn, scuâse.
Scolaro = sculâru, sculâra, sculâri, sculâre.
Scomodare = incumudâ, incumudòn, incumudâse.
Scomparire = scentâ, scentòn.
Scompartimento = u scunpartiméntu, i scunpartiménti.
Scompigliare = sciātâ, sciātòn, sciātâse.
Sconforto = scunfortu.
Scongelare = desgiasâ, desgiasòn. Dezeâ, dezeòn.
Sconquassare = scunquasâ, scunquasòn, scunquasâse. Tagiâ, tagiòn, tagiâse a metê.
Sconsigliare = scunsegiâ, scunsegiòn.
Sconsolare = scunsulâ, scunsulòn, scunsulâse.
Scontentare = scuntentâ, scuntentòn.
Scontento = scunténtu, scunténta, scunténti, scunténte.
Scontrare = scuntrâ, scuntròn, scuntrâse.
Scontroso = rǜstegu, rǜstega, rǜsteghi, rǜsteghe. Rǜvigu, rǜviga,
rǜvighi, rǜvighe. Rǜstigu, rǜstiga, rǜstighi, rǜstighe.
Scopa = a spasùja, e spasùje. ---- di saggina = spasùja de parma.
---- di erica = spasùja de brûgu. ---- di setola = spasùja de sétua.
---- di cotone per lavaggio = spasùja de cutùn. ---- del soldato
= a ramàssa, e ramàsse.
Scopare = spasâ, spasòn. ---- con la ramazza = ramasâ, ramasòn.
Scoperchiare = scuerciâ, scuerciòn. Scapelâ, scapelòn.
Scoperto = scuvèrtu, scuvèrta, scuvèrti, scuvèrte.
Scopino per pulire il forno = u scuàssu, i scuàssi.
Scoppiare = scciüpâ, scciüpòn.
Scoppiettare = scutizâ, scutizòn.
Scoppio = u ciòccu, i ciòcchi. U scciupùn, i scciupùi.
Scoprire = descrövî, descrövîu, descrövîse. Scrövi, scrövértu,
scrövise.
Scorciatoia = a scürsa, e scürse.
Scordare = scurdâ, scurdòn, scurdâse.
Scoreggiare = petezâ, petezòn.
Scorgere = scorze, scorzǜu, scorzise.
Scorfano = a scùrpina, e scùrpine. ---- di fondo = a scùrpina, e
scùrpine. ---- rosso = u capùn, i capùi.
Scornare = scurnâ, scurnòn, scurnâse.
Scorpacciata = a pansâ, e pansê.
Scorpione = a tàncua, e tàncue (v.arc.). A taràntua, e taràntue. U
scurpiùn, i scurpiùi.
Scorrazzare = scuratâ, scuratòn.
Scorreggiare = petezâ, petezòn.
Scorrere = scûre, scursu. Scurî, scurìu.
Scorre (l’acqua) = scûre (l’êgua a s.).
Scorza = a scòrsia, e scòrsie. ---- di pino, rovere e vite = a rüsca, e rüsche.
Scottare = peâ, peòn, peâse.
Scottatura = a brüxaüa, e brüxaüe.
Scovolino = a spinghétta, e spinghétte.
Screpolatura della pelle = l’arsüa.
Scricchiolare = scruscî, scruscìu.
Scricciolo = a castagnétta, e castagnétte. U reatàllu, i reatàlli.
Scrigno = a cavêa, e cavêe.
Scrivere = scrîve, scrîtu, scrivise.
Scrofa = a tröia, e tröie.
Scrollare = scrolâ, scrolòn, scrolâse.
Scrosciare = scrusciâ, scrusciòn.
Scroscio = scrusciu. ---- di acqua = scrusciu (in) d’êgua. ---- di
pioggia = ramâ d’êgua.
Scrostare = scrustâ, scrustòn, scrustâse.
Scucire = descüxî, descüxìu, descüxîse.
Scudo = u scüu, i scüi.
Sculacciare = scialâ, scialòn.
Scultura = a scultüa, e scultüe.
Scuola = a scöa, e scöe.
Scure = u siòttu, i siòtti. A picossa, e picosse. ---- piccola = u picosìn, i picosìn.
Scuro = scǜu, scǜa, scǜi, scǜe. Scuretto (anta) = u scüu, i scüi.
Scusa = scüza, scüze.
Scusare = scuzâ, scuzòn, scuzâse.
Sdebitare = chitâ, chitòn, chitâse.
Sdraiare = ruversâ, ruversòn, ruversâse.
Se = se.
Sebbene = scibén.
Seccare = secâ, secòn, secâse.
Seccatore = rugna, rugne.
Secchezza = secchézza. Arsüa.
Secchia = a séggia, e ségge.
Secchiello = u bulachìn, i bulachìn. ---- per trasportare il latte =
u dugìn, i dugìn.
Secchio = u bigiö, i bigiö. A séggia, e ségge. ---- di rame per attingere l’acqua = u rüxentâ, i rüxentê. ---- da muratore = u bulàccu, i bulàcchi.
Secco = seccu, secca, secchi, secche.
Secondo (prep.) = segundu. Segundu, segunda, segundi, segunde.
Sedano = u scéllu, i scélli.
Sedere grosso = u panê, i panê.
Sedere = setâ, setòn, setâse.
Sedia = a carêga, e carêghe. ---- alta per bambini = u careghìn, i
careghìn.
Sedici = séze.
Sedimento = a zutta.
Seduta spiritica = fâ a fìxica.
Sega = u seraccu, i seracchi. A sêra, e sêre.
Sega larga a denti piccoli = a sèra, e sère.
Segale = a ségale. Marsêna.
Segare = serâ, seròn.
Segatura = a seraüa.
Seggiolina = u careghìn, i careghìn.
Segnare = marcâ, marcòn, marcâse. Segnâ, segnòn, segnâse.
Segno = u segnu, i segni.
Segno lasciato dalle percosse = a zulla, e zulle.
Sego = u séu.
Segretario = u segretàiu, a segretàia, i segretài, e segretàie. Secretàiu, secretàia, secretài, secretàie
Segreteria = secreteria.
Seguire = andâ, andêtu aprövu.
Seguirlo = andâghe aprövu.
Seguito (di) = de fîa. Aprövu.
Sei = séi.
Selciato pietroso = u risö, i risö.
Sella = a sèlla, e sèlle. Sellaio = u selâ, i selê.
Sellare = selâ, selòn.
Selvatico = servêgu, servêga, servêghi, servêghe.
Sembianza = a cêa, e cêe. A sêa, e sêe.
Sembrare = parê, parsciǜu. Paê, pasciǜu.
Seme = seménsa. ---- dell’uva = a granélla, e granélle. ---- di un
frutto = u gaéllu, i gaélli. ---- d’anguria = l’armélla, e armélle.
Semenza = a seménsa, e seménse.
Semenzaio = u semensìn, i semensìn.
Seminare = semenâ, semenòn.
Seminario = u semenàiu, i semenài.
Semola = a sémua. Semolino = u semuìn.
Semplicione = u bulicugge, a bulicugge, i bulicugge, e bulicugge.
Sempre = de lungu. Senpre.
Senno = sennu.
Seno = u sén, i sén.
Seno della donna = u tetìn, i tetìn. A tétta, e tétte.
Sensuale = öggiu da porcu. Sensuale.
Senso di angoscia = u sagrìn.
Sentenza = a senténsa, e senténse.
Sentenziare = sentensiâ, sentensiòn.
Sentiero = u sentê, i sentê. ---- che delimita un terreno coltivato
= l’andàmme, i andàmmi. ---- sul lato interno della fascia contro
il muro a secco = a bunda, e bunde.
Sentimento = sentiméntu.
Sentire = sentî, sentìu, sentîse.
Sentirsi bene = rescioâ, rescioòn, rescioâse,
Senza = sensa. ---- lavoro = a tòrsiu. ---- soldi = mìsciu (a sùn)
Separare = sèrne, sernǜu, sèrnise. ---- una coppia = descubiâ,
descubiòn, descubiâse.
Sepolcro del Giovedì Santo = u sepürtu, i sepürti.
Seppellire = suterâ, suteròn, suterâse.
Seppia = a séppia, e séppie.
Seppietta = u spunciacurénte, i spunciacurénti.
Sequaro = u secuêu, i secuêi.
Sera = a séja, e séje.
Serata = a seiâna, e seiâne.
Serbare la verdura sott’olio o aceto = adubbu (mette in).
Sereno = cèu, cèa, cèi, cèe. Seén, seéna, seén, seéne.
Serie di marosi = u trête, i trêti.
Serio (sul) = pé da bun.
Seriola = a rìsua, e rìsue.
Serrare = secueâ, secueòn.
Serratura = a ciavaüa, e ciavaüe.
Servire = servî, servìu, servîse.
Servizio = u servìssiu, i servìssi. ---- da caffè o da the = a mìscia,
e mìsce. ---- militare = ferma (a).
Servo = u sèrvu, a sèrva, i sèrvi, e sèrve. ---- = u servitû, i servitùi.
Sessanta = sciüsciànta.
Sesto = sèstu, sèsta, sèsti, sèste.
Seta = a séa.
Setacciare = siasâ, siasòn. Crivelâ, crivelòn.
Setaccio = u siàssu, i sìassi. --- per la terra = u crivéllu, i crivélli.
Sete = a séi. ---- intensa = a peîa.
Setola = a sétua, e sétue.
Settanta = setanta.
Sette = sètte.
Settecento = setteséntu.
Settembre = seténbre.
Settimana = a setemâna, e setemâne. ---- (gioco) = u merdàssu, i
merdàssi.
Sfacciato = faccia de tolla.
Sfaticato = u pelandrùn, a pelandrùna, i pelandrùi, e pelandrùne.U
pagiàssu, a pagiàssa, i pagiàssi, e pagiàsse.
Sferrare = sferâ, sferòn, sferâse.
Sferza = a fèrsa, e fèrse.
Sfiatatoio lasciato nei muri per il deflusso delle acque = u barbacàn, i barbachén.
Sfidare = sfidâ, sfidòn, sfidâse.
Sfigurare = desfigüâ, desfigüòn, desfigüâse.
Sfinimento = patiméntu.
Sfinire = sfinî, sfinìu.
Sfinito = straccu, stracca, stracchi, stracche. Sfinìu, sfinìa, sfinìi,
sfinìe.
Sfiorare = sfrixâ, sfrixòn.
Sfogare = sfögâ, sfögòn, sfögâse.
Sfoglia = a sföggia, e sfögge.
Sfogliare = sfögiâ, sfögiòn, sfögiâse.
Sfoltire = scravâ, scravòn, scravâse.
Sfortuna = u scabécciu, i scabécci.
Sfortunato = sfurtünòn, sfurtünâ, sfurtünê, sfurtünê. Scabeciòn,
scabeciâ, scabecê, scabecê.
Sfottere = menâ, menòn, menâse u belìn.
Sfrondare = rebundâ, rebundòn, rebundâse.
Sfruttare = xatâ, xatòn.
Sfruttatore = u xatâ, i xatê.
Sfumare = sfümâ, sfümòn.
Sgambetto = a rascàsa, e rascàse.
Sgangherato=desganganòn, desganganâ, desganganê,desganganê.
Sgarbato = sgaibòn, sgaibâ, sgaibê, sgaibê.
Sgarbo = u desgàibu, i desgàibi. U sgàibu, i sgàibi.
Sgargiante = lüxénte, lüxénti.
Sghiacciare = desgiasâ, desgiasòn.
Sghindare = sghindâ, sghindòn.
Sgolare = sgōsciâ, sgōsciòn, sgōsciâse.
Sgolarsi = sguâ, sguòn, sguâse.
Sgombrare = sgunbrâ, sgunbròn, sgunbrâse.
Sgombro = u laxèrtu, i laxèrti.
Sgorbia = a sgùrbia, e sgùrbie.
Sgorgare = rugî, rugìu.
Sgradevole di gusto = grammu, gramma, grammi, gramme.
Sgranare = desgranâ, desgranòn, desgranâse. Sgranâ, sgranòn,
sgranâse.
Sgraziato = sgaibòn, sgaibâ, sgaibê, sgaibê.
Sgridare = criâ, criòn.
Sgualcire = strufugiâ, strufugiòn, strufugiâse.
Sgualdrina = a scurlǜssua, e scurlǜssue.
Sguardo = l’ögiâ, e ögê.
Sguattero = u strigiùn, i strigiùi.
Sguazzare = sguasâ, sguasòn.
Sgusciare = sgusciâ, sgusciòn.
Sì = eê. Scì.
Siccità = a sésia.
Sicuramente = següaménte
Sicuro = segǜu, segǜa, segǜi, segǜe.
Si è innamorato = u l’à pigiòn ‘na capelîna, ….. ‘na cötta.
Si è pentito = repentìu, repentìa, repentìi, repentìe.
Siepe = a bordüa, e bordüe
Siero del latte cagliato = a scöggia.
Sifilide = u mâ franséze
Sigaretta = a sigaétta, e sigaétte.
Sigaro = sigâu, sigâi.
Sigillo = u sigìllu, i sigìlli. U bullu, i bulli. .
Signora = a scignùa, e signùe. Scià. ---- Maria = scià Maria.
Signore = u scignû, i scignûi. Sciù. ---- Luigi = sciù Luiggi.
Signore Dio = u Segnû.
Signorina = a scignuìna, e scignuìne. Signorinella = a scignuinélla, e scignuinélle. Signorinetta = a scignuinétta, e scignuinétte. A
scignuétta, scignuétte.
Silenzio = u silénsiu.
Sillabario = u silabâiu, i silabâi.
Simbolo militare = a stelétta, e stelétte.
Sincero = sccéttu, sccétta, sccétti, sccétte.
Sindaco = u scindicu, i scindichi.
Singhiozzo = u crescentìn, i crescentìn. U sugittu, i sugitti.
Singolo = sénciu, séncia, sénci, sénce.
Singulto = u crescentìn, i crescentìn.
Sinistra = a manca.
Sino a = fina.
Siringa = a sciringa, e sciringhe.
Sistemare = dâ, dêtu, dâse recattu.
Situazione = a situasiùn, e situasiùi.
Slabbrare = spanâ, spanòn, spanâse.
Slabbrato = spanòn, spanâ, spanê, spanê.
Slacciare = despuntâ, despuntòn, despuntâse.
Slancio = l’abrìviu, i abrìvi.
Slegare = desligâ, desligòn, desligâse.
Smacchiare = smaciâ, smaciòn.
Smagliare (levare il pesce dalla rete) = desmagiâ, desmagiòn, desmagiâse.
Smaltire il molto cibo ingerito = paî, paîu.
Smantellare = derocâ, derocòn.
Smemorato = u babòllu, a babòlla, i babòlli, e babòlle. Svaöxu,
svaöxa, svaöxi, svaöxe.
Smentire = smentî, smentìu, smentîse.
Smeriglio (falco) = u farchéttu, i farchétti da ōxelétti.
Smeriglio (squalo) = u smerìggiu, i smerìggi.
Smettere = finî, finìu.
Smettere di fare qualcosa = finîla.
Smettila = finìscila.
Smontare = smuntâ, smuntòn, smuntâse.
Smorfia = a ghigna, e ghigne. A gnêra, e gnêre.
Smorto = smôrtu, smôrta, smôrti, smôrte.
Smorzare = smursâ, smursòn, smursâse.
Snello = strìggiu, strìggia, strìggi, strìgge.
Snidare = desniâ, desniòn. Destanâ, destanòn.
Sobbollire = crocâ, crocòn.
Soccorrere = sucûre, sucursu, sucùrise.
Soccorso = secursu, secursi. Sucursu, sucursi.
Società = a sucietê, e sucietê.
Soddisfare = sufragâ, sufragòn, sufragâse.
Soddisfatto = cuntentu, cuntenta, cuntenti, cuntente.
Sodo (detto di carne umana) = trugnu. ---- drǜu, drǜa, drǜi, drǜe.
Sofà = l’otumâna, e otumâne.
Soffiare = sbüfâ, sbüfòn. Sciüsciâ, sciüsciòn.
Soffice = sciòccu, sciòcca, sciòcchi, sciòcche.
Soffice = Ǜmiu, ǜmia, ǜmii, ǜmie.
Soffio = u sciüsciu, i sciüsci.
Soffio di vento = u sciüsciùn, i sciüsciùi.
Soffio = bâva. ---- di vento = bâva de véntu.
Soffione = u bufùn, i bufùi (de véntu). U sciüsciùn, i sciüsciùi.
Soffitta = a süpénna, e süpénne. ---- usata per l’essiccazione della frutta = a cazèlla, e cazèlle.
Soffitto di legno = a truìna, e truìne.
Soffocare = sténze, sténtu, sténzise. Ingurdî, ingurdìu, ingurdîse.
Soffocato = sténtu, sténta, sténti, sténte.
Soffrire = patî, patìu. Penâ, penòn. ---- per malattia o per colpa
altrui = tribulâ, tribulòn.
Soggiorno = u sugiùrnu, i sugiùrni.
Soglia = u passu, i passi.
Sogliola = a söa, e söe.
Sognare = sögnâ, sögnòn, sögnâse.
Sogno = u sögnu, i sögni.
Solaio = u söâ, i söê.
Solamente = sulaménte.
Solco = u surcu, i surchi. ---- per lo scolo delle acque = u fossu,
i fossi.
Soldato = u surdàttu, a surdatéssa, i surdàtti, e surdatésse. Soldatino = u surdatìn, i surdatìn.
Soldo = u dinâ, i dinê. A palanca, e palanche.
Sole = u sû.
Soletta della calza da uomo = u scapìn, i scapìn.
Solfa = surfa.
Solito = sòlitu, sòlita, sòliti, sòlite.
Solitudine = sulitǜdine.
Solleticare = gratigiâ, gratigiòn.
Solletico = u gratìggiu.
Sollevare = isâ, isòn, isâse. ----da un dispiacere = rescioâ, rescioòn, rescioâse. ---- moralmente = scioâ, scioòn, scioâse.
Solo =sulu, sula, suli, sule.
Soletto = suléttu, sulétta, sulétti, sulétte.
Soltanto = sulu.
Somaro = âze, âzi (âxi).
Sommeiller = u tastavìn, i tastavìn.
Sonaglio = u sönàggiu, i sönàggi. ---- degli animali = u sönàggiu,
i sönàggi. ---- per neonati = u dindanìn, i dindanìn.
Soncino = u sarxéttu.
Sonnecchiare = dormigiâ, dormigiòn. Durmigiâ, durmigiòn.
Sonno = u sönnu, i sönni.
Sopportare = paî, paîu, paîse.
Soppressata = tésta in cascétta.
Sopra (di) = de d’âtu. Sciǜ. Surva. Insimma. In simma.
Sopraffare = subacâ, subacòn.
Sopraggitto = u surgéttu, i surgétti.
Soprannome = u survanùmme, i survanùmmi.
Soprassalto = u tremmu, i tremmi.
Sorba = a sciorba, e sciorbe.
Sorbettiera = a carapîgna, e carapîgne.
Sorbetto = u sciurbéttu, i sciurbétti.
Sorbire = sciurbî, sciurbìu, sciurbîse.
Sordo = surdu, surda, surdi, surde.
Sorella = a sö, e sö.
Sorgente = a vivàgna, e vivàgne.
Sorgere = nasce, nâtu.
Sorpassare = surpasâ, surpasòn.
Sorridente = suridénte.
Sorridere = rîe, rizu, rîse. Suridde, surizu, suriddise.
Sorriso = surìzu.
Sorso. Sorsata = a guâ, e guê. Sorsata (una) = cainâ (‘na).
Sorteggiare = surtegiâ, surtegiòn.
Sorteggio = u surteggiu, i surteggi.
Sortire = sciurtî, sciurtìu.
Sorveglianza = a guàrdia, e guàrdie.
Sorvegliare = miâ, miòn.
Sospettare = suspetâ, suspetòn, suspetâse.
Sospingere = suspinze, suspintu.
Sospirare = suspiâ, suspiòn.
Sostare = sustâ, sustòn.
Sostanziare = sustansiâ, sustansiòn,sustansiâse.
Sostenere = rézze, rezǜu, rézzise.
Sostentamento = u zenbu, i zenbi.
Sostituire = rinpiasâ, rinpiasòn.
Sotterrare = suterâ, suteròn.
Sottile = sutî.
Sotto = sutta. Sottobraccio = brasséttu (a). Sottopassaggio = l’otta, e otte. Sottosegretario = suttasegretàiu, suttasegretâi. Sotto-sopra
= dossu-purdossu. Sottoveste = a fādétta, e fādétte.
Sottrarre = sūtrâ, sūtròn, sūtrâse.
Sovente = spéssu.
Sovrastare = suviastâ, suviastòn, suviastâse.
Spaccare = scciapâ, scciapòn, scciapâse. ---- la legna = scciapâ,
scciapòn, scciapâse a legna. Strupelâ, strupelòn, strupelâse.
Spaccatura = a scciapöa, e scciapöe.
Spaccasassi = u scciappaprìe. ---- (Celtis Australis, Bagolaro)
pianta indigena dell’aria mediterranea = scciappaprìe.
Spacconata = a giangrosciâ, e giangroscê.
Spaccone = u giangròsci, i giangròsci.
Spada = a spâ, e spê. ---- rossa (pesce) = a stringa, e stringhe.
Spago = u spagu, i spaghi. U cordìn, i cordìn.
Spalatore = u spalatû, i spalatûi.
Spalla = a spalla, e spalle.
Spalliera = a testêa du léttu. A schenâ, e schenê. Spalêa, spalêe.
Spanare = spanâ, spanòn, spanâse.
Spanato = spanòn, spanâ, spanê, spanê.
Spandere = spande, sparsu.
Spanna = spanna.
Spappolare = sbernisâ, sbernisòn, sbernisâse.
Sparaglione = u sperlu, i sperli.
Sparare = spaâ, spaòn, spaâse. Tiâ, tiòn, tiâse.
Sparecchiare = levâ tôa, levòn tôa.
Spargere = spantegâ, spantegòn, spantegâse.
Sparire = spaî, spaìu.
Sparpagliare = spantegâ, spantegòn, spantegâse.
Spartire = spartî, spartìu, spartîse.
Sparviere (uccello) = u sparvê, i sparvê. ---- (attrezzo) = u fretàssu, i fretàssi.
Spasimante = u spaximànte, i spaximànti.
Spasimare = spaximâ, spaximòn.
Spavaldo = u büllu, i bülli.
Spaventapassero = u spaventàggiu, i spaventàggi. U spaventa
pàssue, i spaventa pàssui.
Spaventare = spaventâ, spaventòn, spaventâse. Mette, mìsciu,
metîse puja.
Spavento = l’ascâdu, i ascâdi. U resâtu, i resâti. A pùja, e pùje.
Spazio = u spàssiu, i spàssi. ---- occupato da qualcosa = u inbrǜmme, i inbrǜmmi.
Spazzacamino = u magnìn, i magnìn.U spasacamìn, i spasacamìn.
Spazzare = spasâ, spasòn.
Spazzatura = a rüménta.
Spazzino = u spasìn, i spasìn. U scupìn, i scupìn.
Spazzola = a spasétta, e spasétte. A spàssua, e spassue. ---- per lavare = a rasccétta, e rasccétte.
Spazzolare = spasâ, spasòn, spasâse.
Specchio = u spéggiu, i spéggi.
Specie di arpione per raccogliere i frutti dai rami più alti = a
brìncua, e brìncue.
Spedire = spedî, spedîu, spedîse.
Spedito = spedîu, spedîa, spedîi, spedîe.
Spegnere = smorsâ, smorsòn, smorsâse. ---- il fuoco = sténze,
sténtu, sténzise.
Spegnilume. Spegnitoio = u muccalümme, i muccalümmi.
Spelacchiare = spelachiâ, spelachiòn, spelachiâse.
Spelare = peâ, peòn, peâse.
Spellare = spelâ, spelòn, spelâse.
Spellatura = a spelaǜa, e spelaǜe.
Spendaccione = u scaìssu, i scaìssi.
Spendere = spende, spêzu.
Spensieratezza = spensieratéssa.
Speranza = a speànsa, e speànse.
Sperare = sperâ, speròn.
Sperma = a sbûra.
Spesso (avv.) = de lungu.
Spesso = èrtu, èrta, èrti, èrte. Âtu, âta, âti, âte. Spéssu, spéssa,
spéssi, spésse. Maccu, macca, macchi, macche.
Spessore = u spessûre, i spessûri. U spesû, i spesûi.
Spettacolo = u spetaculu, i spetaculi.
Spettegolare = ciatezâ, ciatezòn.
Spettinare = despetenâ, despetenòn, despetenâse.
Spezzare = stöcâ, stöcòn, stöcâse. Scciapâ, scciapòn, scciapâse.
Spezzatino = l’accumudòn. U cumudòn.
Spezzato = scciapòn, scciapâ, scciapê, scciapê.
Spia = a spìa, e spìe.
Spiaggia = a maîna, e maîne. A ciàzza, e ciàzze (v.arc.).
Spianare = cianelâ, cianelòn, cianelâse. ---- il terreno = sccianâ,
sccianòn, sccianâse.
Spianatoia = a mézia, e mézie.
Spiare = spiâ, spiòn.
Spicchio = u gaéllu, i gaèlli. U spigu, i spighi. ---- degli agrumi =
u têlu, i têli.
Spiccioli = a menüàggia.
Spiegazzare = strufugiâ, strufugiòn, strufugiâse.
Spiegazzato = strufugiòn, strufugiâ, strufugê, strufugê.
Spiffero = a bîxa, e bîxe.
Spigola = u luàssu, i luàssi.
Spigolare = spiguâ, spiguòn.
Spigolo = u spigu, i spighi.
Spilla = a spìlla, e spìlle.
Spillo = u puntaiö, i puntaiö.
Spilorcio = u buzǜmme, a buzǜmme, i buzǜmmi, e buzǜmme. U
spilòrciu, a spilòrcia, i spilòrci, e spilòrce. U pitùccu, a pitùcca, i
pitùcchi, e pitùcche. Pigögiûzu, pigögiûza, pigögiûzi, pigögiûze.
Spilungone = lungagnùn, lungagnûna, lungagnùi, lungagnûne.
Spilungùn, spilungûna, spilungùi, spilungûne. È uno ---- come
un cipresso = u l’è ün spilungùn cumme in cipressu.
Spina = a spina, e spine. ---- del timone = l’agugiòttu, i agugiòtti.
Spinacio = u spinàssu, i spinàssi.
Spinarolo = u spinajö, i spinajö.
Spingere = spunciâ, spunciòn, spunciâse. Spinze, spintu, spìnzise. ---- con forza = runsâ, runsòn, runsâse.
Spinta = spunciâ.
Spintonare = runsunâ, runsunòn. Spunciunâ, spunciunòn.
Spintone = u runsùn, i runsùi. U spunciùn, i spunciùi.
Spioncello (uccello) = a spìa, e spìe de quàgia.
Spirare = spirâ, spiròn.
Spirito = u spiritu.
Spiumare = descciümâ, descciümòn.
Splendente = lüxénte, lüxénti.
Splendere = lüxî, lüxìu.
Spogliare =despögiâ, despögiòn, despögiâse. Snüâ, snüòn, snüâse.
Sponda = a spunda, e spunde. ---- del carro o del letto = a bandàdda, e bandàdde.
Sporcaccione = sücidu, sücida, sücidi, sücide.
Sporcaccione = spurcaciùn,spurcaciùna, spurcaciùi, spurcaciùne.
Sporcare= brütâ, brütòn, brütâse. Inciastrâ, inciastròn, inciastrâse.
Sporcizia = u brütézzu. A rüzze. ---- della pelle = a rasca.
Sporco = brüttu, brütta, brütti, brütte. Süssu, süssa, süssi, süsse.
Sporgere = pende, pendǜu, pendise. Sporze, sporzǜu, sporzise.
Sportello = u spurtéllu, i spurtélli. L’anta, e ante. U scüu, i scüi.
----- della persiana = l’arvescǜa, e arvescǜe.
Sposare = spuzâ, spuzòn, spuzâse. Maiâ, maiòn, maiâse.
Sposo = u spuzu, a spuza, i spuzi, e spuze.
Spostare = mesciâ, mesciòn, mesciâse. Scansâ, scansòn, scansâse.
Sprecare = sgreiâ, sgreiòn, sgreiâse.
Spreco = u sguàssu, i sguàssi.
Spremere = sprémme, spremǜu, sprémise.
Sprofondare = sprufundâ, sprufundòn, sprufundâse.
Spruzzare = scincâ, scincòn, scincâse. Sbrinsâ, sbrinsòn, sbrinsâse. Sbrinzâ, sbrinzòn, sbrinzâse. Sprüsâ, sprüsòn, sprüsâse. ----con acqua = sciringâ, sciringòn, sciringâse.
Spruzzo = a scciümma, e scciümme. ---- d’acqua = a sprüsâ, e
sprüsê. ---- di mare = a sbrinsâ, e sbrinsê.
Spugna = a spügna, e spügne.
Spulare = valâ, valòn.
Spuma = a scciümma, e scciümme. ---- del mare = a scciǜmma,e
scciǜmme.
Spuntare = simâ, simòn, simâse. Spuntâ, spuntòn, spuntâse.
Spuntarla (ottenere ciò che si desidera) = spuntâla.
Spuntellare = despuntelâ, despuntelòn.
Sputare = scracâ, scracòn. Spüâ, spüòn.
Sputo = u spǜu, i spǜi. ---- catarroso = u scraccu, i scracchi.
Squadra = a squàddra, e squàddre. Squadretta = a squadrétta, e
squadrétte. ---- di sostegno = u brasö, i brasö.
Squalo = pesciucàn. ---- nasuto = u smerìggiu, i smerìggi.
Squama = a squàmma, e squàmme. ---- di pesce = a scàggia, e
scàgge. U scuéu, i scuéi.
Squarciare = squarsâ, squarsòn, squarsâse. Tagiâ, tagiòn, tagiâse.
a mitê. Scunquasâ, scunquasòn, scunquasâse.
Squartare = squarsâ, squarsòn.
Sradicare = rancâ, rancòn. Svelâ, svelòn.
Stabilire = stabilî, stabilìu, stabilîse.
Stadera = u cantâ, i cantê.
Staffile = u fuéttu, i fuétti. U strafî, i strafî.
Stagione = a stagiùn, e stagiùi.
Stagnaio = u stagnìn, i stagnìn.
Stagnante = ciômu, ciôma, ciômi, ciôme.
Stagnare = stagnâ, stagnòn, stagnâse.
Stagno = u stagnu.
Stalattite = u cuàme, i cuàmi. A cuâ, e cuê.
Stalla = a stalla, e stalle.
Stamane = stamatìn.
Stamattina = stamatìn.
Stampare = stanpâ, stanpòn, stanpâse.
Stampella = a scrössua, e scrössue.
Stanare = destanâ, destanòn.
Stancare = stancâ, stancòn, stancâse.
Stanco = stancu, stanca, stanchi, stanche. Straccu, stracca, stracchi, stracche.
Stanga = a carassa, e carasse. ---- del carro = a stanga, e stanghe.
Stanghetta che chiude la porta = a cricca, e cricche.
Stanotte = stanötte.
Stantio = stantîu, stantîa, stantîi, stantîe. Zevéggiu, zevéggia, zevéggi, zevégge.
Stanza = a stànsia, e stànsie.
Stappare = stapâ, stapòn, stapâse. ---- una bottiglia = destapâ,
destapòn, destapâse.
Stare = stâ, stêtu, stâse. ---- meglio di salute = repigiâ, repigiòn,
repigiâse. ---- tranquilli = quetâ, quetòn, quetâse. ---- a cuore =
preme, premǜu, prémise. ---- per morire = tiâ, tiòn, tiâse u barbacìu.
Starna = a stérla, e stérle. Starnotto = u stérlöttu, i stérlötti.
Starnutire = stranüâ, stranüòn.
Starnuto = u stranǜu, i stranǜi.
Stasera = staséja.
Stato (nazione) = u stâtu, stâti.
Statua = a stàtua, e stàtue. Statuina = a statuétta, e statuétte. Statuetta del Presepio = u marmottu, i marmotti.
Stazione = a stasiùn, e stasiùi.
Stecca e spanna (gioco) = stécca e parmu.
Stecchito = candîu, candîa, candîi, candîe.
Stella = a stélla, e stélle. ---- filante (che si lancia a carnevale) = u
frîxéttu, i frîxétti. ---- filante o cadente = a cuméta, e cuméte.
Stelo = u ganbu, i ganbi.
Stendere = desccegâ, desccegòn, desccegâse.
Stenditoio = u stendìn, i stendìn.
Sterco = a merda, e merde. ---- di gallina usato come concime =
u galinassu, i galinassi. ---- di bue o di cavallo = a büza, e büze.
----di pecora, capra, coniglio, ecc. = a cagaélla, e cagaélle. ---- di
uccello, di gallina = a schitta, e schitte.
Stercorario = u rübatabüse, i rübatabüse.
Sterla = a pernîxe starna, e pernîxe starne.
Sterno = l’ossu du pèttu.
Sterpaglia = a sterpàggia, e sterpàgge.
Stesso = mêximu, mêxima, mêximi, mêxime.
Stile = gàibu.
Stilla = a stìlla, e stìlle.
Stima = a creénsa, e creénse
Stipendio = u stipéndiu, i stipéndi.
Stiracchiare. Stirare = stiâ, stiòn, stiâse.
Stirpe = a raza, e raze.
Stiva = a stîva, e stîve.
Stivale = u stivâ, i stivê.
Stizza = a futta.
Stoccafisso = u stucafisciu, i stucafisci.
Stoffa = a têja, e têje. ---- per toppa = a péssa, e pésse. ---- rosa
dalle tarme = latâ.
Stomaco = u stömigu, i stömighi. U stömegu, i stömeghi. ---delle galline = u pê, i pê.
Stoppa = a stuppa, e stuppe.
Stoppare = cāfatâ, cāfatòn.
Stoppia = a stǜggia.
Stoppino= u mucchéttu, i mucchétti. ---- del lume ad olio = u stupìn, i stupìn. ---- usato come lucignolo = u muccu, i mucchi.
Storcere = stòrse, storsǜu, stòrsise.
Stordire = sturdî, sturdìu, sturdîse.
Storia = a stoja, e stoje.
Storico = u stòricu, a stòrica, i stòrici (stòrichi), e stòriche.
Stormire = sturmî, sturmìu.
Stornello = u sturnéllu, i sturnélli.
Storno = u strünéllu, i strünélli.
Storpiare = strupiâ, strupiòn, strupiâse.
Storto = stòrtu, stòrta, stòrti, stòrte.
Strabico = sbìrciu, sbìrcia, sbìrci, sbìrce. Stranbu, stranba, stranbi, stranbe.
Stracciare = strasâ, strasòn, strasâse.
Straccio = a strassa, e strasse. U strassu, i strassi.
Straccio = u strasùn, i strasùi.
Straccione = u rabéllu, i rabélli.
Straccivendolo = u strasê, i strasê.
Strada = a stradda, e stradde. U carùggiu, i carùggi. ---- di campagna con alti muri laterali = a cröza, e cröze.
Stramberia = barolâ.
Strame = u giàssu, i giàssi. U fögiàccu, i fögiàcchi.
Strangolare = stranguâ, stranguòn.
Strano = stranu, strana, strani, strane.
Strappare = scciancâ, scciancòn, scciancâse. Strepâ, strepòn,
strepâse. Strupelâ, strupelòn, strupelâse. ---- un vestito = sguarâ,
sguaròn, sguarâse.
Strappo = u scciancùn, i scciancùi. U streppu, i streppi. U sguâru, i sguâri. ---- muscolare = u stròsciu, i stròsci.
Strascico = u strascìn, i strascìn.
Strato = u sö, i sö. ---- di aghi di pino sotto gli alberi = a rüsca,
e rüsche. ---- di aghi di pino = a mappa, e mappe. ---- di resina
bianca sui fichi secchi = a râxa.
Stravecchio = zevéggiu, zevéggia, zevéggi, zevégge.
Straziante = strasànte, strasànti.
Strega = a bàzua, e bàzue. A strîa, e strîe. A miodîna, e miodîne.
Stregare = striunâ, striunòn.
Stregone = u striùn, i striùi.
Stressare = stresâ, stresòn, stresâse.
Stretto (sost.) = u strêtu, i strêti. Strêtu, strêta, strêti, strête.
Striglia = a brossa, e brosse. A striggia, e strigge.
Strigliare = strigiâ, strigiòn, strigiâse.
Strigliata = a strugiâ, e strugê.
Strillare = strilâ, strilòn. Criâ, criòn.
Strillo = u crîu, i crîi.
Strillozzo = u stecùn, i stecùi.
Stringa = u laséttu, i lasétti. U lacéttu, i lacétti. Stringa, stringhe.
Stringere= strenze, strêtu, strénzise. Sequejâ, sequejòn, sequejâse.
Strisciare = strisciâ, strisciòn, strisciâse.
Striscia = a striscia, e strisce. ---- di stoffa usate per reggere il
bambino nei primi passi = a menaìna, e menaìne.
Strofinaccio = u strasùn, i strasùi. U strigiùn, i strigiùi. ---- da cucina = a pücagétta, e pücagétte. A picagétta, e picagétte.
Stroncare = stocâ, stocòn, stocâse.
Stropicciare = strufugiâ, strufugiòn , strufugiâse.
Stropicciato = strufugiòn, strufugiâ, strufugê, strufugê.
Stroppo = u stréppu, i stréppi. U stroppu, i stroppi.
Strumento = u strümentu, i strümenti. ---- per fare rumore durante le funzioni della Settimana Santa e in occasione delle
seconde nozze di qualcuno = a butuézza, e butuézze.
Strumento per potare gli ulivi = u gànciu pe rebundâ e oìve.
Strutto = u strütu.
Stucco = u stǜccu, i stǜcchi.
Studente = u studènte, i studènti.
Studioso = studiûzu, studiûza, studiûzi, studiûze.
Stufa = a stîva, e stîve.
Stupendo = stupéndu, stupénda, stupéndi, stupénde.
Stupidaggine = a nesciaìa, e nesciaìe.
Stupido = abelinòn, abelinâ, abelinê, abelinê. Guffu, guffa, guffi,
guffe. Nesciu, nescia, nesci, nesce. Scémmu, scémma, scémmi,
scémme.
Stupido (alquanto) = u bezeùllu, a bezeùlla, i bezeùlli, e bezeùlle.
Stupire = stüpî, stüpìu.
Stupore = stupure.
Sturare = destapâ, destapòn. Desgurdî, desgurdìu.
Stuzzicadenti = u stéccu, i stécchi.
Stuzzicante = pesîgu, pesîghi.
Stuzzicare = busticâ, busticòn.
Su (prep.s.) = sciǜ.
Sua (pron.) = sö.
Subbuglio = u burbùggiu, i burbùggi.
Subire = patî, patìu.
Subito = d’achìttu. Aûa.
Succhiare = süsâ, süsòn. Ciüciâ, ciüciòn.
Succhiotto = a bügatîna, e bügatîne. U ciüciùn, i ciüciùi.
Succiacapre (uccello) = a nocìna, e nocìne.
Succo = u sügu, i süghi. U sciügu, i sciüghi.
Succulento = suculentu, suculenta, suculenti, suculente.
Sudare = sciüâ, sciüòn.
Sudata = a sciüàdda, e sciüàdde.
Sudato = sciüòn, sciüâ, sciüê, sciüê.
Sudicio = sücidu, sücida, sücidi, sücide.
Sudore = u sciû.
Sufficienza = asê.
Suffumigio = fümento.
Sugarello. Sugherello = u suàllu, i suàlli.
Sughero = a natta, e natte. ---- per la lenza = u natéllu, i natélli.
Sugli (prep.a.) = sciü-i.
Sugo = u sügu, i süghi. A sarsa, e sarse. ---- di carne o di funghi
= u tuccu, i tucchi.
Sui (prep.a.) = sciü-i. Sul. Sullo (prep.a.) = sciü-u. Sulla (prep.a.)
= sciü-a. Sulle (prep.a.) = sciü-e.
Suo = sö.
Suocero = u söxo, a söxa, i söxi, e söxe.
Suola = a söa, e söe.
Suonare = sönâ, sönòn. ---- con coperchi e latte quando si sposa un vedovo = fâ, fêtu, fâse i corni.
Suonatina = sönatina, sönatine.
Suonatore = sönaû, sönaûi. Sönatû, sönatûi.
Suono = u sönnu, i sönni. ---- dell’agonia = u ciòccu, i ciòcchi
da mortu.
Suora = a mùniga, e mùnighe. ---- di clausura = a mùniga serâ, e
mùnighe serê.
Supplizio = suplìssiu.
Surrogazione = = u rinpiàssu, i rinpiàssi.
Suru = u suàllu, i suàlli.
Susino = a brigna, e brigne.
Sussulto = u resâtu, i resâti.
Svanire = svapurâ, svapuròn.
Svanito = svapuròn, svapurâ, svapurê, svapurê.
Sveglia = a svéggia. U relöîu da cà.
Svegliare = desciâ, desciòn, desciâse.
Sveltezza = a sveltìxe.
Svelto = lèstu, lèsta, lèsti, lèste.
Svenire = svegnî, svegnǜu.
Sventare = stundâ, stundòn.
Sventato = stundàju, stundàja, stundàji, stundàje.
Sventolare = sventulâ, sventulòn, sventulâse.
Svernare = scivernâ, scivernòn.
Svignare = tabacâ, tabacòn, tabacâse.
Sviluppare = screchî, screchìu, screchîse.
Svitare = desviâ, desviòn, desviâse. Sviâ, sviòn, sviâse.
Svolazzare = xoatâ, xoatòn (v.arc.) Sgoâ, sgoòn a brétiu.
Svolgere = desgögî, desgögîu, desgögîse. ---- di propria volontà
un lavoro difficile, noioso.= pigiâ, pigiòn, pigiâse a brega.
T
Tabaccheria = u stancu, i stanchi. A tabachêa, e tabachêe.
Tabacco = u tabàccu, i tabàcchi.
Tacchino = u bibìn, a bibìna, i bibìn, e bibìne.
Tacchino (verso) = gluglutiu.
Tacco = u taccu, i tacchi. Taccone = u tacùn, i tacùi.
Tacere = tâxe, taxǜu, tàxise.
Taciturno = de poche paòlle.
Taglia = a tàggia, e tàgge.
Tagliare = tagiâ, tagiòn, tagiâse. ---- con l’accetta il ceppo dello
ulivo incancrenito dalla luppa = descāsâ, descāsòn, descāsâse.
---- la legna a mò di scalpello = capüsâ, capüsòn, capüsâse. ---male un vestito = capüsâ, capüsòn, capüsâse.
Tagliatella = u tagiaìn, i tagiaìn.
Tagliere = u tagê, i tagê, U toéllu, i toélli.
Taglietto = u tagéttu, i tagétti.
Taglio = u tàggiu, i tàggi. ---- a mostacciolo = u mustacciòlu, i
mustacciòli.
Tagliola = a tagiöa, e tagiöe.
Talco = u tarcu.
Talento = u taléntu, i talénti.
Tallero = u tàllau, i tàllai.
Tallone = u carcàgnu, i carcàgni.
Talpa = a tôpa, e tôpe. A tarpa, e tarpe.
Tambarello (pesce) = a cavàlla, e cavàlle.
Tamburellare = tanburelâ, tanburelòn.
Tamburo = u tanbürlu, i tanbürli (v.arc.). U tanbüru, i tanbüri. U
tanbûu, i tanbûi. Tamburello = u tanbuéttu, i tanbuétti. Tamburino = u tanbürlìn, i tanbürlìn (v.arc.). U tanbürìn, i tanbürìn.
Tamponare = tanpunâ, tanpunòn.
Tampone = u tanpùn, i tanpùi.
Tanghero = u penàccu, i penàcchi. U grebanu, i grebani. U tanardu, i tanardi. U tàngau, i tàngai.
Tannino = a rüsca.
Tanto = tantu, tanta, tanti, tante.
Tanti (pron.) = tantiscimi.
Tappare = tapâ, tapòn, tapâse.
Tappeto = u tapêtu, i tapêti. Tappetino = u tapetìn, i tapetìn.
Tappezzare = tapesâ, tapesòn.
Tappezziere = u tapesé, i tapesé
Tappo = u tappu, i tappi. ---- sul fondo della barca che chiude
l’alleggio = u lézzu, i lézzi.
Tara = a tàa, e tàe.
Tarantola = a tântua, e tântue.
Tarassaco (dente di leone) = piscialéttu.
Tarchiato = trugnu, trugna, trugni, trugne.
Tardare = tardâ, tardòn.
Tardivo = tardìu, tardìa, tardìi, tardìe.
Tardo = indarê (u l’è). Intregu, intrega, intreghi, intreghe.
Tarlare = camuâ, camuòn. Latâ, latòn.
Tarlo = a càmua, e càmue. ---- dei legumi secchi = u pichéttu, i
pichétti.
Tarma = a latta, e latte. A càmua, e càmue.
Tarpare = tarpâ, tarpòn.
Tartagliare = barbutâ, barbutòn. Chechezâ, chechezòn.
Tartaruga = a tartarûga, e tartarûghe.
Tartufo = a trìfua, e trìfue. ---- di mare = a trìfua, e trìfue de mâ.
Tasca = a stacca, e stacche. Taschino = u stachìn, i stachìn.
Tassa = a tàscia, e tàsce.
Tassello = u tascéllu, i tascélli.
Tasso (albero) (animale) = u tàsciu, i tàsci. ---- barbasso (verbasco) = tàsciu barbâssu.
Tastare = parpâ, parpòn, parpâse.
Tasteggiare = tastezâ, tastezòn.
Tavola = a tôa, e tôe. ---- di contrassegno per le vendite a credito = a tacca, e tacche. ---- per impalcatura = a tôa, e tôe da punte. ---- del fasciame vicino alla chiglia = u toéllu, i toélli. Tavoletta = a toétta, e toétte. ---- di cioccolata = u bùllu, i bùlli. Tavolaccia = a toàssa, e toàsse.
Tavolo da pranzo = a tôa, e tôe. Tavolino = u taulìn, i taulìn.
Tazza = a cupétta, e cupétte. A tassa, e tasse.
Tazzina = u tasìn, i tasìn. ---- da caffè = a chìcchia, e chìcchie.
Tedesco = u tudescu, i tudeschi (v.arc.)
Tediare = tediâ, tediòn.
Tedio = a gnàgnua, e gnàgnue.
Tegame = u tiàn, i tién. U piàn, i pién. ---- per forno = u téstigu, i
téstighi. Tegamino = u tianìn, i tianìn.
Teglia = u testu, i testi. U piàn, i pién.
Tegola = u énbrixu, i énbrixi. U cuppu, i cuppi. ---- di legno
(scandola) = a scàndua, e scàndue. ---- curva = u cuppu, i cuppi.
Teiera per il maté = a bunbìggia, e bunbìgge.
Tela = a têja, e têje. ---- smeriglio = a têja, e têje smerìggiu.
Telaio = u teâ, i teê. ---- della finestra = u braghetìn, i braghetìn.
Televisione = a televixiùn, e televixiùi.
Telone = u telùn, i telùi.
Temere = témme, temǜu.
Tempera = a tenpia, e tenpie.
Temperatura = a tenpeatǜa, e tenpeatǜe.
Tempesta di acqua, neve, grandine = a buriâna, e buriâne.
Tempia = u pûsu, i pûsi.
Tempo = u tenpu, i tenpi. ---- brutto = tenpu du belìn. ---- cattivo con nebbia e foschia = i stentuàssu, i stentuàssi. ---- umido =
a macàja, e macàje.
Temporale = a buriâna, e buriâne.
Temporeggiare = tenpuezâ, tenpuezòn
Tenace = tenâse. Tenacemente = tenaseménte.
Tenaglia = a tenàggia, e tenàgge.
Tenda = a tenda, e tende.
Tenda – Tendaggi = u ridò, i ridò.
Tenente = u tenénte, i tenénti.
Tenere = tegnî, tegnǜu, tegnîse.
Tenero = sciòccu, sciòcca, sciòcchi, sciòcche. Téniu, ténia, ténii,
ténie. Ǜmiu, ǜmia, ǜmii, ǜmie.
Tentare = tentâ, tentòn.
Tentennare = lelâ, lelòn. Dindanâ, dindanòn.
Tepore = l’aén.
Terminare = finî, finìu.
Terra =a têra, e têre. Terrapieno = u terrapìn, i terrapìn. ---- collinare coltivato = a fàscia, e fàsce.
Terna = tèrna.
Terrazzo = a teràssa, e teràsse.
Terremoto = tarantantàn.
Terreno = u terén, i terén. ---- altrui su cui pende un albero e il
proprietario della pianta ha diritto di prenderne i frutti = a
pendézza.
Terreno boschivo = a ciàzza, e ciàzze. ---- di pascolo riservato
= a bandìa, e bandìe. ---- incolto = u zèrbu, i zèrbi. ---- pianeggiante = u ciàn, i cén. ---- recintato = l’ortu, i orti.
Terrina (recipiente di terracotta) = u griléttu, i grilétti.
Territorio = u territòiu, i territòi.
Terzo = tersu, tersa, tersi, terse.
Tessera = a tessera, e tessere. U papê, i papê.
Tessere (verbo) = tésce, tésciǜu.
Tessuto = a têja, e têje. U tesciǜu, i tesciǜi (v.arc.). ---- dei vestiti
dei pescatori = bajétta. ---- di canapa = u canavàssu, i canàvassi.
Testa = a sücca, e sücche. A tésta, e téste.
Testamento = u testaméntu, i testaménti.
Testardo = sücùn, sücùna, sücùi, sücùne.
Testata = a sücâ, e süchê. A testâ, e testê. ---- del letto = a testêa, e testêe du léttu.
Testicolo = a balla, e balle.
Testo = u téstigu, i téstighi.
Testone = āzenàssu, āzenàssa, āzenàssi, āzenàsse. Testùn, testùna,
testùi, testùne.
Tettarella = a bügatîna, e bügatîne. U ciüciùn, i ciüciùi.
Tetto = u têtu, i têti. ---- a soffietto delle vetture = u sciüscéttu,
i sciüscétti.
Ti = te.
Tibia = a canna, e canne da ganba. A garétta, e garétte.
Tiepido = ceppu, ceppa, ceppi, ceppe.
Tiglio = u tìggiu, i tìggi.
Timbrare = tinbrâ, tinbròn.
Timbro = u bùllu, i bùlli. U tinbru, i tinbri.
Timido = vergögnùzu, vergögnùza, vergögnùzi, vergögnùze.
Timo = u tumìn.
Timone = u timùn, i timùi.
Timoniere = u timunê, i timunê.
Timore = timû, timûi.
Tinca = a tinca, e tinche.
Tingere = ténze, tenzǜu, ténzise. ---- la tela di bianco = ingianchî, ingianchìu, ingianchîse
Tino = a tina, e tine. ---- piccolo = u butassu, i butassi.
Tinta = u cuû, i cuûi.
Tinto = tentu, tenta, tenti, tente.
Tintore = u tintû, i tintûi.
Tintoria = a tenzaĵa, e tenzaĵe.
Tipico vino locale = a lümasìna.
Tipo di chiodo = u stroppu, i stroppi.
Tirabaci = u rissettu, i rissetti.
Tirante = u tiànte, i tiànti.
Tirare = tiâ, tiòn, tiâse. ---- la rete a terra = caâ, caòn, caâse. ---la paglietta = tiâ sciǜ a pagétta.
Tirata = a tiàdda, e tiàdde.
Tirchio = tiòn, tiâ, tiê, tiê.
Tiretto = a càntua, e càntue. ---- in cui si conservava il pane =
a càntua, e càntue du pàn. A càntia, e càntie.
Tiro u tîu, i tîi.
Tiro al tappo = u zögu cu-a ciapélla.
Tiroide = u gôsciu (u mâ de gôsciu).
Tisi = a tixi.
Tisico = tìxicu, tìxica, tìxichi, tìxiche. Éticu, ética, étichi, étiche.
Tizzone = u tisùn, i tisùi.
Toboga = u töbòga.
Toccare = tucâ, tucòn, tucâse. Tanze, tanzǜu, tanzise (v.arc.).
Toccare (non mi ----) = tanze (nu me tanze).
Togliere = levâ, levòn, levâse. ---- i vestiti = desbutî, desbutìu,
desbutîse. ---- il vischio dai rami invischiati = destrapâ, destrapòn, destrapâse. ---- l’acqua dalla barca con la sassola = gutâ,
gutòn, gutâse. ---- i puntelli = despuntelâ, despuntelòn, despuntelâse. ---- il fungo parassitario dall’olivo = slupâ, slupòn. ---- la
imbastitura = desbastî, desbastìu, desbastîse.
Toirano = Tuiàn.
Tollerare = paî, paîu.
Tomaia = a tumèa, e tumèe.
Tomba = a tunba, e tunbe. ---- di famiglia = u depòxitu.
Tombola (gioco) = a china, e chine.
Tonnara = a tunêa, e tunêe.
Tonnellata = u tunêu, i tunêi.
Tonno = u tunnu, i tunni. ---- bontà = u bunittu, i bunitti.
Tonto = u bulicugge, a bulicugge, i bulicugge, e bulicugge.
Tonto = tuntu, tunta, tunti, tunte. Tunnu, tunna, tunni, tunne.
Topo = u rattu, i ratti. ---- piccolo = a mugnìgua, e mugnìgue.
Toppa = a péssa, e pésse. U garbu da ciavaûa.
Torbido = turbidu, turbida, turbidi, turbide.
Torbido = turbu, turba, turbi, turbe. (v.arc.)
Torcere = strosciâ, strosciòn, strosciâse.
Torchio = u tòrciu, i tòrci.
Torcia = a têa, e têe. ---- fatta con un ramo di pino = a tèa, e tèe.
Torcicollo = u collu düu. ---- (uccello) = a léngualùnga, e lénguelùnghe. U pittafurmìgue, i pittafurmìgue.
Torciglione = u pagiàssu, i pagiàssi. ---- usato come tirante del
carico per bestia da soma = a bìa, e bìe.
Tordella = a grìvia, e grìvie.
Tordo (pesce) = u roché, i roché.
Tordo = u turlu, i turli. ---- bottaccio = u turlu nustròn, i turli nustrê. ---- sassello = u cursìn, i cursìn. U turlu corsu, i turli corsi.
Torello (nelle imbarcazioni) = u toéllu, i toélli.
Tormento = u turmentu, i turmenti.
Tornare = turnâ, turnòn, turnâse.
Toro = u toru, i tori.
Torpedine = a batipàtta, e batipàtte.
Torpore = turpure.
Torre = a tûre, e tûri. Torretta = turétta.
Torrente = a scciümêa, e scciümêe. ---- con poca acqua = magra.
---- (il) è quasi asciutto = a scciümêa a l’è in magra. Torrentello =
u rianéllu, i rianélli. U rianéttu, i rianétti.
Torso = u tòrsciu, i tòrsci. ---- umano = u büstu, i büsti. ---- del
cavolo = u rezǜggiu, i rezǜggi. U tùrsciu, i tùrsci.
Torsolo della frutta. ---- del cavolo = u tûsciu, i tûsci.
Torta = a turta, e turte. ---- di verdura = a pasqualîna.
Tortora = a tùrtua, e tùrtue.
Torturare = turtürâ, turtüròn, turtürâse.
Torturatore = turtüratû, turtüratûi.
Tosare = tundâ, tundòn.
Tosse = a tùsce.
Tossico = töscigu.
Tossire = tuscî, tuscìu.
Tostacaffè = u brustulìn, i brustulìn.
Tostare = brustulî, brustulìu.
Tosto = buttu (de).
Totale = u tutale, i tutali.
Totano = u tòtanu, i tòtani. A lulla, e lulle. U pisciùn, i pisciùi.
Tottavilla = u loduìn, i loduìn.
Tovaglia = a tuàggia, e tuàgge. ---- piccola = a tuagétta, e tuagétte. Tovagliolo = u tuagìn, i tuagìn.
Tovo S. Giacomo = Tû.
Tra (prep.s.) = tra.
Traballante = sganganòn, sganganâ, sganganê, sganganê. Desganganòn, desganganâ, desganganê, desganganê.
Traballare = barlociâ, barlociòn.
Traboccare = spanze, spanzǜu.
Traccia = a tràssa, e tràsse.
Tracina = a stràxina, e stràxine.
Tradire = tradî, tradìu, tradîse.
Trafelato = trafelòn, trafelâ, trafelê, trafelê.
Tragitto = u vièggiu, i vièggi.
Tra gli (prep. a.) = tra-i. Tra i (prep.a.) = tra-i. Tra il (prep.a.) =
tra-u. Tra la (prep.a.) = tra-a. Tra le (prep.a.) = tra-e.Tra lo (prep.
a.)= tra-u.
Tralcio di vite = a puàssa, e puàsse.
Tramandare = tramandâ, tramandòn.
Tramare = inmanegâ, inmanegòn.
Tramezza = a tramezàgna, e tramezàgne.
Tramontare = tramuntâ, tramuntòn.
Tramontana (vento da nord) = a tramuntâna.
Tramonto = u chinâ, i chinê du sû. L’aja russa, e aje russe.
Trampolo = u scarànpu, i scarànpi.
Tranquillo = seén, seéna, seén, seéne.
Trapano = u trapàn, i trapén. U trapanìn, i trapanìn. ---- a mano =
u verùggiu, i verùggi. U girabarchìn, i girabarchìn.
Trapiantare = müâ, müòn, müâse.
Trappola =a tràpua, e tràpue. A ciàpua, e ciàpue. ---- a tagliola =
u fêru, i fêri. ---- di ardesia per topi = a ciàppa, e ciàppe. ---- per
topi = u rataiö, i rataiö. ---- per uccelli = a guétta, e guétte.
Trasalire = resātâ, resātòn.
Trasandato = sbelinòn, sbelinâ, sbelinê, sbelinê.
Trascinare = rabelâ, rabelòn, rabelâse. Strascinâ, strascinòn,
strascinâse.
Trascorso = trascursu, trascursa, trascursi, trscurse.
Traslocare = fâ, fêtu, fâse San Martìn.
Trasmissione = a trasmisciùn, e trasmisciùi.
Trasportare = portâ, portòn, portâse. Camalâ, camalòn, camalâse.
Trattamento di conservazione per olive = a nuéna.
Trattenere = trategnî, trategnìu, trategnîse.
Tratto = u trêtu, i trêti.
Tratto di un cavo di canapa = a fiàrsa, e fiàrse.
Trattoria = a tratuîa, e tratuîe. L’ostaìa, e ostaìe. L’osteìa, e osteìe. A lucanda, e lucande. ---- con alloggio = tratuîa cu-u dormî.
Travasare = stramüâ, stramüòn, stramüâse. ---- il vino = vascelâ,
vascelòn, vascelâse. Müâ, müòn, müâse.
Trave = u trâvu, i trâvi.
Traversa = a travèrsa, e travèrse. ---- del letto = u tacùn, i tacùi.
Travestire = ingiarmâ, ingiarmòn, ingiarmâse.
Travolgente = travulgénte.
Tre = tréi.
Trebbiare = batte, battǜu.
Treccia = a tréssa, e trésse.
Tredici = trezze.
Trefolo = a fiàrsa, e fiàrse.
Tremaglio o tramaglio (rete da pesca) = i trémagi.
Tremare = tremâ, tremòn. ---- dal freddo = zizibâ, zizibòn da-u
frêdu.
Tremito = u tremmu, i tremmi.
Tremolio – Tremore = a tremaxùn, e tremaxùi.
Trepidante = trepidànte.
Trenta = trénta.
Tridente = u trencu, i trenchi.
Triglia = a tréggia, e trégge. ---- piccola = u tregìn, i tregìn.
Trillare (verso della allodola) = trilâ, trilòn.
Trincare = trincâ, trincòn, trincâse.
Trincarino = u trincarìn, i trincarìn. U trincaè, i trincaè (v.arc.).
Trincera = a trinsêa, e trinsêe.
Trincerare = trinseâ, trinseòn, trinseâse.
Trinciare = trinciâ, trinciòn, trinciâse.
Trinciato (tabacco) = u trinciòn, i trinciê.
Trinità = trinitê.
Trippa = a trippa, e trippe. ---- di vitello da latte = a drùa, e drùe.
Trippaio = u tripâ, i tripê.
Trippone = bǜdegu, bǜdega, bǜdeghi, bǜdeghe.
Triste = muccu, mucca, mucchi, mucche. Mùsciu, mùscia, mùsci,
mùsce.
Tristezza = tristéssa.
Tritare = tritulâ, tritulòn.
Trivella = u verùggiu, i verùggi. A verina, e verine. A verrina, e
verrine.
Trogolo dei maiali = u tröggiu, i tröggi.
Tromba = a trunba, e trunbe. ---- marina = trunba de mâ. Trombetta = a trunbétta, e trunbétte. Trombone = u trunbùn, i trunbùi.
Trombato = trunbòn, trunbâ, trunbê, trunbê.
Trombettiere = u trunbetê, i trunbetê.
Tronco dell’albero = u truncu, i trunchi.
Troppo = troppu, troppa, troppi, troppe. ---- cotto fuori e crudo dentro = faòn.
Trota = a trüta, e trüte.
Trotterellando = truterelàndu.
Trotterellare = truterelâ, truterelòn.
Trottola = a sgalàdua, e sgalàdue. A sgalàddua, e sgalàddue.
Trovare = trövâ, trövòn, trövâse.
Truccare = inbeletâ, inbeletòn, inbeletâse.
Trucco = u trüccu, i trücchi. U zöghéttu, i zöghétti.
Truciolo = u rissu, i rissi.
Truffa = a ciavàdda, e ciavàdde.
Truffatore = l’inbrögiùn, l’inbrögiùna, i inbrögiùi, e inbrögiùne.
Tu (pron.) = ti. Tua (pron.) = tö. Tuo (pron.) = tö.
Tubercoloso = tìxicu, tìxica, tìxici (tixichi), tìxiche. Éticu, ética,
étici (étichi), étiche.
Tubo = u tübbu, i tübbi. ---- per travasare il vino = a trunba, e
trunbe. A cartabrüna, e cartabrüne. ---- principale dei cessi di un
palazzo = a canunêa, e canunêe.
Tuffare = ciunbâ, ciunbòn, ciunbâse. Bulâ, bulòn, bulâse.
Tuffo = a ciunba, e ciunbe.
Tufo = u tùviu. U tùvu.
Tumore = u tumû, i tumûi. ---- al garretto del cavallo = a giarda, e giarde.
Tuonare = trönâ, trönòn.
Tuono = u trùn, i trùi.
Tuorlo = u russu, i russi d’övu.
Turacciolo = u fissatappu, i fissatappi.
Turare = tapâ, tapòn, tapâse.
Turbamento = u türbaméntu, i türbaménti.
Turbinare = turbinâ, turbinòn.
Turbinio = turbinîu.
Turista = u bagnante, a bagnante, i bagnanti, e bagnante.
Turno di lavoro gratuito per la comunità = a ròida, e ròide.
Tutt’al più = àu ciǜ.
Tutto = tüttu, tütta, tütti, tütte.
U
Ubicare = ubicâ, ubicòn.
Ubriacare = inbriegâ, inbriegòn, inbriegâse. Inciucâ, inciucòn,
inciucâse.
Ubriacatura = l’inciucâ, e inciuchê. A ciùcca, e ciùcche.
Ubriaco = bevǜu, bevǜa, bevǜi, bevǜe. Ciùccu, ciùcca, ciùcchi,
ciùcche.
Uccellare = ōxelâ, ōxelòn.
Uccelliera = l’ōxelêa, e ōxelêe.
Uccello = l’ōxéllu, i ōxélli. ---- piu piccolo della nidiata = u caganîu, i caganî. Uccelletto = l’ōxeléttu, i ōxelétti. Uccellino = l’ōxelìn, i ōxelìn.
Uccidere = masâ, masòn, masâse.
Udire = üdî, üdìu.
Ufficiale di posta = u pustê, i pustê.
Uggiolare (cane) = ugiolâ, ugiolòn.
Uggioso = lǜvegu, lǜvega, lǜveghi, lǜveghe. Lǜvigu, lǜviga, lǜvighi, lǜvighe.
Ugola = u gargatìn, i gargatìn. U pendìn, i pendìn.
Uguale = paéggiu, paéggia, paéggi, paégge.
Ugualmente = paéggiu.
Ulcera duodenale = u callu, i calli du pilôru.
Ulcerazione = a cialǜstra, e cialǜstre.
Uliva = l’oîva (l’uîva), e oîve ( e uîve).
Ulivo = l’oîvu (l’uîvu), i oîvi (i uîvi).
Ultimare = ǜrtimâ, ǜrtimòn.
Ultimo = ǜrtimu, ǜrtima, ǜrtimi, ǜrtime
Ululare (lupo) = lüâ, lüòn.
Umidità = l’umiditê.
Umido = ümidu, ümida, ümidi, ümide. Lǜvegu, lǜvega, lǜveghi,
lǜveghe. Lǜvigu, lǜviga, lǜvighi, lǜvighe.
Umiliare = dechinâ, dechinòn, dechinâse.
Un. Uno (art.) = ün. In. Una (art.) = üna. Ina. ‘Na.
Uncinetto = u groscé, i groscé. U croscé, i croscé.
Uncino = u ranpìn, i ranpìn.
Undici = unze.
Ungere = öiâ, öiòn, öiâse. Unze, untu, ùnzise.
Unghia = l’ùngia, e ùnge. Unghiata = l’ùngiâ, e ùngê.
Unguento = l’inguentu, i inguenti. A pumâ, e pumê.
Unico = ünicu, ünica, ünichi, üniche.
Unificare = ünificâ, ünificòn, ünificâse.
Unire = ünî, ünìu, ünîse. Tacâ, tacòn, tacâse. Mette, mìsciu, metîse insemme.
Unito = tacòn, tacâ, tachê, tachê.
Uno (numero, pron.) = ün.
Unto = untu, unta, unti, unte.
Untume = untǜmme.
Uomo = l’ommu, i ommi. ---- un po’ sciocco e vanesio = u gabibbu, i gabibbi. ---- nero che impauriva i bambini = u barabìcciu.
Uovo = l’övu, e öve. ---- sodo = l’övu düu, e öve düe. ---- freschissimo da sorbire = l’övu da sciurbî. ---- di pesce = a putàiga.
Upupa = u galéttu, i galétti de marsu.
Urina = u pìsciu. ---- di bimbo = u piscìn.
Urlare = criâ, criòn. Sbragiâ, sbragiòn.
Urlo = u crîu, i crîi. U sbràggiu, i sbràggi.
Urtare = picâ, picòn, picâse cuntru. Scuntrâ, scuntròn, scuntrâse.
Urto = u corpu, i corpi.
Usare = devöâ, devöòn, devöâse.
Uscire = andâ, andêtu de föa. Sciurtî, sciurtìu. ---- dal guscio =
scciuî, scciuìu
Uscito = sciurtîu, sciurtîa, sciurtîi, sciurtîe. Una uscita = ‘na
sciurtîa.
Usignolo = u ruscignö, i ruscignö.
Utensile = l’arnéze, i arnézi.
Uva = l’üga, e üghe. ---- fragola = l’üga, e üghe merélla. ---- passa = l’üghétta, e üghétte.
V
Vacanza = a vacansa, e vacanse.
Vacca = a vacca, e vacche. ---- sterile = a becaélla, e becaélle.
Vacillare = lociâ, lociòn.
Vagabondo = u gandùllu, a gandùlla, i gandùlli, e gandùlle.
Vagante = vagànte.
Vagare = vagâ, vagòn.
Vagina = a guersa, e guerse.
Vagliare = valâ, valòn.
Vaglio = u crivéllu, i crivélli. U vallu, i valli.
Vagone = u vagùn, i vagùi.
Vaiolo = u vajö.
Vairone = u vairùn, i vairùi.
Valere = cuntâ, cuntòn, cuntâse. Varê, valsu, varêse. Valê, valsu,
valêse. Vaê, valsu, vaêse.
Valeriana = u sarxéttu, i sarxétti. ---- rossa = a favàssa, e favàsse.
Valido = aspèrtu, aspèrta, aspèrti, aspèrte.
Valigia = a valîxa, e valîxe. Valigetta = a valixétta, e valixétte.
Vallata = a valâ, e valê. A vaâ, e vaê. ---- del Maremola (il torrente di Pietra Ligure) = a vaâ du Maémua
Valle = a valle, e valli. Valle (a) = bassu (da).
Valore finale all’asta = a stanca.
Vampa di calore = u fümàsciu, i fümàsci.U fümeàssu, i fümeàssi.
Vaneggiare = stravaniâ, stravaniòn.
Vanesio = gabibbu, gabibba, gabibbi, gabibbe.
Vangare = cavâ, cavòn.
Vantare = blagâ, blagòn, blagâse.
Vantarsi di fare ogni cosa = giâ u sû cu-e stanghe.
Vanvera (a) = a bréttiu.
Vapore (nave) = u vapure, i vapuri. ---- da pesca = u vapuréttu, i
vapurétti. ---- acqueo = u vapû. U vapure.
Varare = vaâ, vaòn, vaâse. Varâ, varòn, varâse.
Varatella = Vaâtèlla.
Varechina = a puligrîna.
Varietà di sarago = u sperlu, i sperli.
Varo = u varu, i vari.
Vasca = u tröggiu, i tröggi.
Vascello = u barcu, i barchi.
Vaso = u vâzu, i vâzi. ---- da notte = u nebrìggiu, i nebrìggi. U catǜcciu, i catǜcci. ---- per conserve = l’arbanèlla, e arbanèlle.
Vassoio = u cabaré, i cabaré.
Vecchiaia = a vegiàja.
Vecchio = véggiu, véggia, véggi, végge. Vecchietto. Vecchierello = u vegéttu, a vegétta, i vegétti, e vegétte. Vecchiotto = vegiòttu, vegiòtta, vegiòtti, vegiòtte.
Vecchiume = u reòrsciu.
Vedere = végghe, vistu, vegghise.
Vedovo = u vìduu, a vìdua, i vìdui, e vìdue.
Vegetazione = a vegetasiùn, e vegetasiùi.
Veglia = a végia, e vége.
Vegliare = vegiâ, vegiòn.
Vela = a véja, e véje. ---- a tarchia = a véja, e véje a tarchia.
Velella o barchetta di San Pietro = a scarpétta da Madonna.
Veleno = u töscigu, i töscighi. U venìn, i venìn.
Veliero per trasportare il ferro = u ferantìn, i ferantìn. ---- per
trasportare il grano = u granatìn, i granatìn.
Velluto = u velüu, i velüi.
Veloce = velùse, velùsi. Velocemente = veluseménte.
Velo = u vêlu, i vêli. ---- che le donne si mettevano sul capo per
assistere alle funzioni religiose = a velétta, e velétte. ---- pendulo = u pendìn, i pendìn.
Velocità = l’abrìviu, i abrìvi.
Vena = a vena, e vene.
Vena d’acqua sorgiva = a vivàgna, e vivàgne.
Venare = crenâ, crenòn, crenâse.
Venato = crenòn, crenâ, crenê, crenê. Venòn, venâ, venê, venê.
Venatura = a venaǜa, e venaǜe. A créppa, e créppe.
Vendemmia = a vendegna, e vendegne.
Vendemmiare = tagiâ, tagiòn l’üga. Vendegnâ, vendegnòn.
Vendere = vende, vendǜu, vendise. ---- al minuto = vende, vendǜu, vendise a-u menǜu. ---- il pesce all’asta = vende, vendǜu,
vendise â dîta.
Vendicativo = despētàddu, despētàddi, despētàdda, despētàdde.
Venditore = u venditû, i venditûi. ---- ambulante = u feànte, i feànti. Venditrice di pesce = a pescèlla, e pescèlle.
Venerare = venerâ, veneròn.
Venerdì = u venardì, i venardì.
Venire = vegnî, vegnǜu. ---- invasato dal demonio = striunâ,
striunòn. ---- alle mani = grosse (a-e grosse).
Venirne fuori = sciurtîne.
Ventaglio = a bandeétta, e bandeétte.
Ventata = u büfun, i büfùi de véntu.
Venti (num.) = vinti.
Venticello = u ventixéllu, i ventixélli. U sciûscéttu, i sciûscétti.
---- fresco = l’arbaxîa. ---- tiepido = l’aén, i aén.
Vento = u véntu, i vénti. ---- di greco, soffia da nord-est = u gregâ, u gregâle. ---- di levante, soffia da est = u levante. ---- di libeccio, soffia da sud-ovest = u lebécciu. ---- di ponente = u punénte. ---- di scirocco, soffia da sud-est. = u sciòccu. ---- di tramontana, soffia da nord = a tramuntâna. ---- risultante dal contrasto di più venti = u rebósu. ---- violento proveniente da Albenga = l’arbénga.
Ventola = a ventuélla, e ventuélle. ---- per ravvivare il fuoco
= a banderòlla, e banderòlle.
Ventosa = tanpùn.
Ventoso = ventúzu, ventúza, ventúzi, ventúze.
Ventre = a pansa, e panse.
Verde = u verde, i verdi.
Verderame = u liquidu, i liquidi.
Verdesca. Verdone = u verdùn, i verdùi.
Verdura = a verdüa, e verdüe. ---- per il minestrone = a mésccia,
e méscce. ---- che va in semenza = a lelùja.
Verduraio = u verdüê, a verdüéa, i verdüê, e verdüée.
Verezzi = Vêéssi.
Verga = a trappa, e trappe. ---- novella = a verzélla, e verzélle.
Vergata = a trapâ, e trapê.
Vergogna = a vergögna, e vergögne.
Vergognare = vergögnâ, vergögnòn, vergögnâse. Genâ, genòn,
genâse.
Vergognoso = vergögnùzu, vergögnùza, vergögnùzi, vergögnùze.
Verità = a veitê.
Verme = u verme, i vermi.
Vermouth = vermùtte.
Vernice = a lacca, e lacche. A vernixe, e vernixi.
Vero = véu, véa, véi, vée.
Verrina = a verina, e verine. A verrina, e verrine.
Verruca = u purìn, i purìn.
Versare = ögiâ, ögiòn, ögiâse. ---- in grande quantità = spanze,
spanzǜu, spànzise.
Verso = u vèrsciu, i vèrsci. ---- del tacchino = u gluglutìu.
Vertigine = u giaméntu, i giaménti.
Verzellino = u sigaìn, i sigaìn.
Verzi = Vèrxi.
Vescica = a ciòcca, e ciòcche. A vescîga, e vescîghe. ---- urinaria = a vescîga, e vescîghe.
Vescovo = u vescuvu, i vescuvi. U véscu, i véschi.
Vespa = a vespa, e vespe. Vespaio = u bùggiu, i bùggi.
Vespro = u vespru, i vespri.
Vestire = vestî, vestìu, vestîse. ---- in modo strano = ingiarmâ,
ingiarmòn, ingiarmâse.
Vestito = u vestî, i vestî. ---- bello (scherzoso) = u sprulìn, i sprulìn. ---- da bambini = u rōbìn, i rōbìn. ---- da donna = a rôba,
e rôbe. ---- da festa = vestî da duménega. ---- pieno di fronzoli
= l’ingiàrmu, i ingiàrmi.
Veterinario = u mégu, i méghi de bestie.
Vetraio = u vedrâ, i vedrê.
Vetrata = a vedrâ, e vedrê.
Vetrina = a vedrina, e vedrine. ---- con anta = u mustàdû, i mustàdûi (v. arc.)
Vetro = u vréddu, i vréddi.
Vetta di un monte = a sìmma, e sìmme.
Vettura = a vetüa, e vetüe.
Vi = ve.
Via = vìa. ---- di fuga = a vìa de scànpu.
Viaggio = u vièggiu, i vièggi.
Viaggiare = viagiâ, viagiòn.
Viaggiatore = u viaggiatû, i viaggiatûi.
Viale = u viâle, i viâli.
Vialetto = u vialéttu, i vialétti.
Viandante = u pasegê, i pasegê.
Vicino = vixìn. Arente. ---- (da) = randa (a) (v.arc.). ---- di casa
= u vixìn, a vixîna, i vixìn, e vixîne.
Vicolo = u carùggiu, i carùggi. Vicoletto = u carugéttu, i carugétti.
Vigliacco = gundùn. (sei un vigliacco = ti séi ün gundùn).
Vigna = a vigna, e vigne. A vite, e viti.
Vignaiolo = u vignajö, i vignajö.
Villa = a villa, e ville.
Villaggio = u vilaggiu, i vilaggi.
Villano = u vilàn, a vilâna, i vilén, e vilâne.
Vinaccia = a rapǜggia.
Vincere = batte, battǜu, battise. Vinse, vintu, vinsise.
Vino = u vin, i vin. ---- anacquato = u vin batezòn. ---- di ottima
qualità = u vin da messa. ---- di pessima qualità = u cancarùn.
---- tipico di Pietra Ligure = u vermentìn. ---- tipico locale = a
lümasìna. Vincotto = u vìn câdu. Vinello = a vinétta, e vinétte.
Viola = a viulétta, e viulétte. ---- mammola= a viulétta, e viulétte.
Violacciocca = u bàicu, i bàichi. U bàrcanu, i bàrcani.
Violentare = viulentâ, viulentòn.
Violentatore = viulentatû, viulentatrice, viulentatûi.
Violento = viuléntu, viulénta, viulénti, viulénte.
Violino = u viulìn, i viulìn. U viurìn, i viurìn (v.arc.)
Vischio = u viscu.
Viscido = lepeguzu, lepeguza, lepeguzi, lepeguze.
Visiera = a vizêa, e vizêe. --- del berretto = a patelétta, e patelétte.
Visionare = vixiunâ, vixiunòn. Vixunâ, vixunòn. .
Visione = a vixiùn, e vixiùi.
Visita = a vìxita, e vìxite.
Visitare = vixitâ, vixitòn.
Viso = a cêa, e cêe. A sêa, e sêe. A faccia, e facce. U vizu, i vizi.
---- lungo con mento aguzzo = u giamèru, i giamèri.
Vispo = arzillu, arzilla, arzilli, arzille.
Vista = a vista.
Vita = a vitta, e vitte.
Vite (pianta) = u vìu.
Vite = a vìa, e vìe.
Vitello = u vitéllu, i vitélli.
Vitreo = invedròn.
Vittoria = a vitôia, e vitôie.
Vivaio di pesci = a peschéa, e peschée.
Vivandiere = u vivandê, a vivandêa, i vivandê, e vivandêe.
Vivere = scanpâ, scanpòn. Vîve, vissǜu.
Vivo = vîvu, vîva, vîvi, vîve.
Viziato = visiòn, visiâ, visiê, visiê. ---- nel mangiare = mùsciu,
mùscia, mùsci, mùsce.
Vizio = u vissiu, i vissi.
Vocabolario = u vucabulâiu, i vucabulâi. U disiunâiu, i disiunâi.
Voce = a vuxe, e vuxi. A uxe, e uxi.
Vogare = vögâ, vögòn.
Voglia = a quê, e quê. --- di donna in gravidanza = a quê, e quê.
Voglioso = cueùzu, cueùza, cueùzi, cueùze.
Voi (pron) = vùi, vuiâtri, vuiâtre.
Volare = sgoâ, sgoòn
Volenteroso = aspèrtu, aspèrta, aspèrti, aspèrte.
Volentieri = orentêa.
Volere = örê, ösciǜu. Volersi bene = örêse bén.
Voliera = u gaggiùn, i gaggiùi.
Volo = u sgòu, i sgòi.
Volontà = l’invìu (v.arc.). A vuluntê.
Volpe = l’urpe, e urpi.
Volta = l’arcu, i archi. A sutaòtta, e sutaòtte. A otta, e otte.
Volta (una) = otta (‘na). ---- (a) = otte (de). ---- (c’era una volta)
= otta (u gh’êa ‘na otta).
Voltagabbana = u virabandéa, i virabandée.
Voltare = giâ, giòn, giâse.
Volume = u inbrǜmme, i inbrǜmmi.
Vomere = u ciòddu, i ciòddi.
Vomitare = caciâ, caciòn. Fâ, fêtu i gatìn. Sgömiâ, sgömiòn. Rigetâ, rigetòn.
Vomito = l’anguscia.
Vortice = u remuìn, i remuìn.
Vostra signoria = vuscià.
Vostro = vostru, vostra, vostri, vostre.
Vuotare = vöâ, vöòn, vöâse.
Vuoto = vöu, vöa, vöi, vöe. ---- di stomaco = u rezǜggiu.
Z
Zabaione = u zanbajùn, i zanbajùi.
Zafferano = safràn.
Zaino = saccu da surdàttu.
Zampa = a sanpa, e sanpe.
Zampata = a sanpâ, e sanpê. A patta, e patte.
Zampettare = sanpetâ, sanpetòn.
Zampillare = sanpilâ, sanpilòn. Spisciuelâ, spisciuelòn.
Zampillo = u zanpìllu, i zanpìlli.
Zampino = u sanpìn, i sanpìn.
Zampogna = a müza, e müze.
Zanzara = a sinsâ, e sinsê.
Zanzariera = a sinsaêa, e sinsaêe.
Zappa = a sappa, e sappe. ---- a tre punte = a sappa a tréi pissi.
Zappare = cavâ, cavòn. Sapâ, sapòn.
Zappettare = sapinâ, sapinòn.
Zavorra = u pêzu mortu, i pêzi morti.
Zecca = a sécca, e sécche.
Zelante = zelante, zelanti.
Zenzero = zénzau.
Zerbino = u nettapé, i nettapé.
Zero = u zéru, i zéri.
Zerro = u zèru, i zèri. U zerlu, i zerli. ---- piccoli = u pignuréttu,
i pignurétti.
Zia = a lalla, e lalle.
Zibibbo = u zebibbu.
Zigolo = a sìa, e sìe. ---- giallo = a sìa pagêa, e sìe pagêe. ---- nero = a sìa, e sìe da boscu.
Zinco = u zingu.
Zingarella (pesce) = a sunsulina, e sunsuline.
Zingarella = A siguélla, e siguélle.
Zingaro = u sìnghiu, a sìnghia, i sìnghi, e sìnghie. U zìngau, a
zingaa, i zìngai, e zìngae.
Zio = u barba, i barbi.
Zittire = zitî, zitìu.
Zitto = sittu, sitta, sitti, sitte.
Zoccolo del muro = u lanbrìn, i lanbrìn.
Zolfo = u sùfranu. U surfu.
Zolla = u mottu, i motti.
Zoppicante = strosciòn, strosciâ, stroscê, stroscê.
Zoppicare = ranghezâ, ranghezòn.
Zoppo = rangu, ranga, ranghi, ranghe.
Zotico = u vilàn, a vilâna, i vilén, e vilâne. Grézzu, grézza, grézzi, grézze. Rǜstegu, rǜstega, rǜsteghi, rǜsteghe. Zoticone = grebanu, grebana, grebani, grebane.
Zucca = a sücca, e sücche. ---- lunga = a trunbétta, e trunbétte.
Zuccata = a sücâ, e süchê.
Zuccherare = süccuâ, süccuòn.
Zuccheriera = a süchêa, e süchêe.
Zucchero = u süccu, i sūcchi.
Zucchino = u süchìn, i süchìn.
Zuccone = u sücùn, a sücùna, i sücùi, e sücùne.
Zuffa = a lite, e liti.
Zufolare = sciguâ, sciguòn.
Zuppa = a süppa, e süppe. ---- di pesce = u ciüpìn. A burìdda.
Zuppiera = a süpéa, e süpée
ADDENDA
……………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
………………........................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
..................................................................................................
..................................................................................................
..................................................................................................
..................................................................................................
..................................................................................................
..................................................................................................
..................................................................................................
..................................................................................................
..................................................................................................
..................................................................................................
..................................................................................................
..................................................................................................
..................................................................................................
..................................................................................................
..................................................................................................
..................................................................................................
..................................................................................................
..................................................................................................
..................................................................................................
..................................................................................................
..................................................................................................
..................................................................................................
..................................................................................................
..................................................................................................
..................................................................................................
..................................................................................................
..................................................................................................
..................................................................................................
..................................................................................................
..................................................................................................
..................................................................................................
..................................................................................................
..................................................................................................
..................................................................................................