notizie 72 - Anfiteatro

NOTIZIE 72
TWEEDE KWARTAAL
JUNI 2011
DRIEMAANDELIJKS TIJDSCHRIFT
AFGIFTEKANTOOR SINT NIKLAAS 1
ERKENNING P303621
Karin Tavernier
Achille Ziccardi
Romain Van Hautekerke
Gijs Dendubbelden
Opmaak : Brigitte Van Kogelenberg
ITALIA VIA INTERNET
IN PRIMO PIANO
Deze zomer geen tijd (of centen) om zelf naar
Italië te gaan? Zet je in je luie zetel voor je computer. Hier ben je wel even mee zoet: http://
www.stedentripper.com/genomineerden-travviesawards-2011/
Na een druk werkjaar ligt hier zowaar de 72e Notizie
voor je klaar!
Wat onverwacht, hoewel – 150 jaar Italië wordt niet elk
jaar gevierd – is dit een heel historisch nummer geworden. Het hoeft je dan ook niet te verwonderen dat
ook onze jaarlijkse fotowedstrijd als thema “150 jaar
Italië” heeft…
De inhoud van Notizie wordt grotendeels bepaald door
de artikels die we binnenkrijgen… Mag dit dan ook een
warme oproep zijn om in je pen te kruipen en ons één
of meer artikels te bezorgen. Liefst via mail naar [email protected]... Geen computer? Via de post
(duif) mag ook altijd nog.
Wat ons 22e werkjaar brengt? We hebben alvast een
heleboel ideeën en die worden nu uitgewerkt en in een
mooi programma gegoten waarvan we zeker de inhoud
van de eerste maanden in ons septembernummer uit
de doeken doen.
Maar intussen blijven uw voorstellen, ideeën, suggesties… van harte welkom via eerder vermeld mailadres of
bij één van onze bestuursleden. Hun gegevens vind je
op de binnenflap van Notizie.
We kunnen ook nog altijd helpende handen gebruiken in
dat bestuur, dus als je ’t ergens voelt kriebelen, aarzel
dan niet…
Heb je altijd al Sint-Jan-van-Lateranen willen bekijken, dan is dit nu je kans. Volg de aanwijzingen
en laat de muis het werk doen. Het enige wat je
dan moet doen is kijken en genieten. Volg de instructies en beweeg met de linkermuisknop ingedrukt. Geweldig mooi !!!
http://www.vatican.va/various/basiliche/
san_giovanni/vr_tour/index-en.html
Via internet www.italia.it/it/organizza-il-tuoviaggio/info-utili/easy-italia.html vonden we deze
info.
Allicht interessant voor iedereen: Easy Italia 039039039F
“Easy Italia – In vacanza senza pensieri” è il nuovo
servizio multilingue di informazione e assistenza ai
turisti italiani e stranieri. Telefono o e - mail,
rispondiamo alle vostre domande.
Tutti i giorni, domenica e festivi compresi, dalle
9,00 alle 22.00, al numero 039.039.039 (tre volte
il prefisso internazionale dell’Italia) chi visita il
nostro Paese potrà avere aiuto e pronto intervento
in caso di incidenti o disagi di varia natura
(eventuali disservizi o servizi turistici non conformi
al contratto, richiesta di intervento medico, delle
forze dell’ordine etc), consigli di viaggio,
informazioni aggiornate su musei, mostre,
attrazioni turistiche e un’assistenza speciale per i
visitatori diversamente abili. In breve, tutto ciò di
cui il turista ha bisogno per rendere ancora più
facile e sicura la propria vacanza.
Oltre alla linea telefonica, è attivo un servizio on
line di aiuto ai turisti.
Basta compilare l’apposito form e inviare via e
mail le vostre richieste. Per avere a portata di
mouse tutte le informazioni per il vostro viaggio in
Italia.
L’assistenza in inglese, francese, spagnolo,
tedesco, cinese, russo e naturalmente italiano,
permetterà di superare in modo veloce le difficoltà
linguistiche e culturali offrendo una risposta
immediata ed efficace alle diverse esigenze che si
potranno manifestare durante il soggiorno nel
nostro Paese.
***
Buone vacanze!
INHOUD
In primo piano
Notizie SPQR
Che cosa faremo
Da fare
Che cos’abbiamo fatto
- Venetië
- Jantje zag eens
150 jaar geleden
Le donne che hanno fatto L’ Italia
Ultimi nozze reali
Fotowedstrijd
Taalcursus
Muziek voor een groots ideaal
Kapers op de kus
Bencistá
In de ban van Farnese
De gustibus
Da leggere
Occhio alle trappole
Italie via Internet
pag
pag
pag
pag
pag
pag
pag
pag
pag
pag
pag
pag
pag
pag
pag
pag
pag
pag
pag
pag
2
4
6
7
8
8
9
12
14
15
23
24
25
27
29
30
36
39
40
42
WERKTEN MEE
Danny Corneillie; Herman Cole, Marina Smets,
Monique Jacqmain, Kathleen Machiels,
Yvette Brusselmans Anne-Marie Neckebroeck,
42
3
NOTIZIE
OCCHIO ALLE TRAPPOLE !
S.P.Q.R. (Leuven) bekroont
Herman Cole (Sint-Niklaas) met zijn
7de Romulus
2.
Op 21 april 2011 herdacht de Leuvense vereniging van
en voor Rome-liefhebbers S.P.Q.R. hoe de huidige
hoofdstad van Italië op 21 april 753 voor Christus werd
gesticht. Tweeduizend zevenhonderd vierenzestig jaar
geleden dus! Daartoe verzamelden goed tachtig leden
aan het begin van een nieuw werkjaar in het fraaie
Geertruihof, tegenover het Leuvense Klein Begijnhof.
Het werd een informele maar feestelijke ontmoeting,
met een gratis hapje en een drankje voor alle leden.
Even meegeven dat ruim 1800 sympathisanten de dagelijkse
nieuwsbrief
van
S.P.Q.R.
ontvangen.
(www.spqr.be)
Rome heeft zijn eigen stichtingsdag natuurlijk òòk gevierd. Om 12 uur stipt luidden de klokken van de stadhuistoren op het Capitool tien minuten lang. Het bekende verhaal van de legendarische broers Romulus en
Remus, opgevoed door een wolvin, en die later Rome
zouden hebben gesticht, kwam daar op dat moment
weer even in ieders herinnering.
In aanwezigheid van verscheidene prominenten en pers
reikt S.P.Q.R. sinds 2005 op 21 april zijn jaarlijkse Romulus-prijs uit aan een persoon, organisatie of bedrijf.
De enige voorwaarde om deze prijs in de wacht te slepen is dat men het voorbije jaar opmerkelijke inspanningen moet hebben geleverd voor de promotie van
Rome of Italië in het algemeen. Deze prestatie kan zich
situeren op het vlak van het culturele, gastronomische,
literaire enzovoort en wordt telkens bekroond met een
bronzen replica van de beroemde Romeinse wolvin.
In 2005 werd Carine Cuypers -auteur van ‘Magie van
Rome’- geëerd door burgemeester Louis Tobback.
Het volgende jaar bekroonde rector Vervenne van de
KU Leuven archeologe Marleen Martens van het Mithras
-heiligdom in Tienen. Het beeld werd in 2007 door deken Dirk De Gendt overhandigd aan buurtvereniging
LETS, organisatoren van een Romeins weekend. Gouverneur van Vlaams-Brabant Lodewijk De Witte eerde in
2008 Hugo Vanermen, rector van de San Giuliano in
Rome en auteur van het boek ‘Fiamminghi in Rome’.
In 2009 ging de Wolvin uit de handen van Sagalassosbezieler prof. Marc Waelkens naar voorzitter Guido Cuyt
van de Antwerpse Vereniging voor Romeinse archeologie. Vorig jaar overhandigde Rome-kenner Bart De
Wever de prijs aan Bernard Vandaele alias Quintus,
archeoloog en wellicht de enige voltijdse Romeinse legionair van België. (www.project-quintus.be)
Es. In mano aveva un tris d'assi .
tipo di scommessa ippica consistente nel pronosticare
l'ordine di arrivo dei primi tre cavalli in una determinata corsa
(detta corsa tris).
tre diverse specie di pasta e/o di sugo in un piatto
Es. Siccome non sapevo scegliere mi sono decisa
per il tris di pasta.
La troia
(pop.) la femmina del maiale; scrofa
(fig. volg.) prostituta. (Ndl = slet)
Es. (Da un blog che si chiama “insulti gratuiti e possibilmente creativi”) Un vaffanculo a quella troia della mia ex,
che l'anno scorso mi ha rovinato l'estate della maturità
mollandomi per quel rottoinculo di merda
ATT. etimologia della parola = Lat. mediev. (porcum de) Troia,
propr. '(maiale di) Troia', nome ispirato al leggendario cavallo
di Troia, con cui si designava il maiale arrosto con ripieno di
piccoli animali
ATT. Cavallo di Troia (internet) Un programma che sembra
essere utile ma che in realtà è dannoso. I cavalli di Troia si
diffondono quando gli utenti aprono un programma che ritengono utile e che sembra provenire da una fonte attendibile.
Il trolleybus
Parola poca usata per un autobus alimentato da una doppia
linea aerea di fili, chiamati trolley. In italiano si usa di più il
filobus. 3
Es. Nel 2005 sono
tornati i nuovi filobus a
Roma, uno di loro di
18 msi chiama Trollino.
La tromba
1. Strumento di ottone o il suo suonatore
2. nome di vari oggetti, strutture o loro parti che per la forma
o per la funzione richiamano una tromba | qualsiasi dispositivo
per amplificare le vibrazioni prodotte da un generatore di suoni
p.es; il clacson
Es. A Napoli i conducenti usano troppo le trombe; il
traffico ci è molto chiassoso.
3. (anat.) struttura tubulare cava che si espande a
un'estremità: tromba d'Eustachio,
4. (meteor.) tromba d'aria = colonna d'aria in rapido e violento movimento di rotazione su sé stessa, che si forma al
centro di un'area ciclonica e si sposta con questa; tromba
d'acqua, tromba marina, quando il fenomeno si verifica su
uno specchio d'acqua o sulla superficie del mare, per cui l'acqua viene aspirata nel gorgo.
ATT. una trombata non è suono forte di trombe o clacson ma
1 (fam.) un fallimento, insuccesso; in partic., bocciatura
Es. Ho preso una trombata, sono stata
bocciata in 5 materie
2 (volg.) un atto, rapporto sessuale.
ATT. l’elefante, dicono i bambini, ha “una tromba” come
naso; quest’ organo si chiama però la proboscide
Op donderdag 21 april 2011 werd de trofee door de
Leuvense schepen van cultuur Denise Vande-voort uitgereikt aan Herman Cole, behalve ex-lesgever Italiaans
in Sint-Niklaas ook (reis-)auteur en animator. Na een
dankwoord waarin hij speurde wat hij met Rome gemeen had/heeft, kwam Herman Cole met een kostelijke
verrassing. Hij schonk S.P.Q.R. een drieliterfles amarone-wijn uit de Valpolicella-streek! De vereniging zal die
in een verkoop per opbod gooien voor Plan International, dat door S.P.Q.R. geregeld in zijn initiatieven wordt
betrokken. Het beginbod luidde … 175 euro.
4
41
OCCHIO ALLE TRAPPOLE !
a cura di Ivette Brusselmans
In questa rubrica vorrei attirare la vostra attenzione su
certe trappole e certi 'faux amis' che si presentano
quando si impara l'italiano. Le parole o espressioni
menzionate sono sempre quelle esatte. Definizioni e
particolarità si trovano nella 2° colonna, Gli esempi, li
trovate nella 3°. Redigendo questa rubrica ho
consultato 5 libri e due dizionari il Dizionario in CDRom : ‘DISC Compact’+ il Dizionario on line “Garzanti”
I più comuni errori di italiano di Mauro Magni (Editions De
Vecchi)
De taalvos Italiaans samengesteld door Vicenzo Lo
Cascio en Annelies Kooijman (Thomas Rap bv)
De taalvos Italiaans II samengesteld door Annelies
Kooijman en Claudia di Palermo (Thomas Rap bv)
E' perfetto il tuo neerlandese ? Is je Italiaans perfect ?
van Monique Jacqmain (Flandria Nostra)
Thematische woordenschat Italiaans, 2002 Intertaal
Amsterdam/Antwerpen
NOTIZIE
Een korte terugblik vertelt dat Herman Cole begin mei
2009 bij uitgeverij Lannoo zijn gids ’100x Noord-Italië’
op de markt bracht. Daarin hakte hij een gebied
ongeveer zo groot als vier keer België in zestien
gebruiksklare moten voor een originele en boeiende
week vakantie. De schilderijen aan het begin van elk
hoofdstuk waren van de hand van Mia Steel.
(www.lannoo.be) Vanaf de herfst van 2009 duwde
Herman samen met Simone Duymelinck, Geert Jottier
en Karin Tavernier van het Sint-Niklase Anfiteatro-amici
della cultura italiana de kar van ‘Aan-zet-voor-Fossa ’;
een bescheiden begonnen solidariteitsactie ten gunste
van de bevolking van het door de aardbeving getroffen
Abruzzese dorpje Fossa bracht een flink bedrag in het
laatje. In 2010 ging veel tijd naar de organisatie en co-
T 11
Trattoria
Locale pubblico simile al ristorante, ma meno raffinato e più
familiare
Es. La trattoria Ponte Vecchio situata a due passi dal
ponte, offre un ampia scelta di piatti tipici toscani
ATT. la parola fr. e ndl “de traiteur” va tradotta con “la rosticceria” (= vende pasti caldi) o “la salumeria” (vende prelibatezze fredde)
ATT. la parola it. “il trattore” ha 2 significati
automezzo con pneumatici speciali e un motore
potente, che serve a trainare altri veicoli,
soprattutto macchine agricole
Es. Contadino schiacciato dal proprio trattore!
l’oste di una trattoria
Es. Il trattore ci ha portato il menu.
Il travaglio
Sofferenza interiore, angoscia; anche sofferenza fisica
Es. L'attesa del figlio rapito fu un t. continuo;
Più specifico il t. (del parto), = le contrazioni uterine sempre
più frequenti prima del parto
Es. Si suggerisce alla futura mamma di portare con sè
della musica per il travaglio e per il parto.
ördinatie van ’Ronde van Vlaanderen … e non solo’,
de jongste tournee van TeatroImmagine uit de Veneto,
met optredens in Frameries, Leuven, Gent, Sint-Niklaas
en Genk. Intussen pakte Herman op Wereldverteldag 20
maart 2011 uit met ‘D ’Accordo ’, waarin hij samen met
accordeonvirtuose Elke De Meester -Due Maestriwoord en muziek tot een prettig programma kneedde.
Intussen broedt de 63-jarige ‘Romulus ’ Cole wellicht
weer op andere plannen. (www.colesterolo.be)
Tips voor vakantielectuur
ATT. la parola fr. “le travail” e il verbo fr. “travailler” vanno
tradotti in italiano con “il lavoro” e “lavorare”
Es. Non mi piace fare il lavoro di cameriere; vorrei diventare
ingegnere.
Travestirsi
vestirsi con abiti diversi da quelli che ci si mette abitualmente
per rendersi irriconoscibile:
Es. I due poliziotti si erano travestiti da netturbini.
praticare il travestitismo
Es. Alcuni dei travestiti in quel night si erano veramente
travestiti grottescamente.
(fig.) di persona, fingere idee, sentimenti, atteggiamenti che
non sono suoi propri:
Es. E’ un egoista che si è travestito da filantropo.
Il Trecento
300
per antonomasia, il sec. XIV (spesso nella letteratura e arte);
per denominare i secoli tra 1200 a 1999 si sono usate le
centinaia (es. 1200 = il Duecento = il tredicesimo secolo –
1400 = il Quattrocento = il quindicesimo secolo, ecc.)
Es. La culla del Rinascimento si trova nel Quattrocento.
ATT. i trecentisti sono gli scrittori che si trovano alla base delle
lingua italiana: Dante Alighieri, Petrarca e Boccaccio.
Il tris
Volgende boeken zijn heel aangename lectuur om mee
te nemen in je koffer. Tijdens je vakantie in Italië zul je
er geen spijt van hebben dat je ze hebt meegenomen!
Milena Agus: ‘Het huis in de Via Manno’ (uitgeverij De Geus)
Amara Lakhous: ‘De lift op piazza Vittorio’ (uitgevers Mistral)
Mort Rosenblum: ‘Rijk van olijven’ (Schuyt en CO. Uitgevers
– Standaard uitgeverij) ; Nederlandse schrijvers over Italië:
‘Het Italië-gevoel’ (Wereldbibliotheek) - Voor de liefhebbers
van Louis Couperus: 3 aparte mooie boekjes: ‘Pisa, Siena,
Orvieto’, - ‘Venetië, Ferrara, Ravenna’, ‘Rome’ ((Veen, uitgevers) - Fiona and Innes Fennell: ‘Travels in Tuscany’ (mooie
tekeningen! - Merehusrts press, London) - En nog:
een
website met een veel uitgebreidere lijst met boeken over
Italië:
http://www.villavacations.com/openthedoor/
OtherItalylinks/Reading%20List-Italy.pdf
Veel vakantieplezier en veel leesgenot!
Anne-Marie Neckebroeck
In alcuni giochi di carte, combinazione di tre carte dello stesso
valore
40
5
CHE COSA FAREMO
DA LEGGERE
LEESCLUB
De laatste regel van het sprookje door Massimo Gramellini. ISBN: 9789023458555
Cari lettori
Op het moment dat we de redactie afsluiten is er nog
weinig concreets geweten over ons najaar.
Wel heel veel ideeën… U leest er meer over in ons septembernummer.
Noteer alvast dit (en begin NU te lezen):
Maandag 12 september om 20 u bespreekt de leesclub
van Anfiteatro in samenwerking met het Davidsfonds:
De eenzaamheid van de priemgetallen van Paolo Giordani, en dit in de cafetaria van de bib.
Tomàs is een mens als ieder ander. Net als zoveel mensen is hij onzeker en denkt
hij dat hij niet bij machte is zijn leven te veranderen. Zijn leven is dan ook een continue vlucht, maar op een avond bevindt hij zich opeens in de mysterieuze Thermen
van de Ziel, waar in hem weer de vonk van nieuwsgierigheid ontsteekt die in elk kind
sluimert. Is hij dood, droomt hij, of is hij terechtgekomen in een magisch parallel
universum? Zo begint een symbolische reis waarbij Tomàs door bijzondere ontmoetingen met zeer uiteenlopende personen geconfronteerd wordt met zijn denkwijze,
zijn verleden en toekomst, zijn ziel, en met zijn ultieme verlangen: het vinden van
een zielsverwant. Na een reeks avontuurlijke beproevingen komt hij uiteindelijk tot de
laatste regel van het sprookje, het ogenschijnlijk simpele ‘ze leefden nog lang en
gelukkig’. Massimo Gramellini (Turijn, 1960) is journalist, columnist en adjuncthoofdredacteur van La Stampa. Dit is zijn eerste roman, die sinds publicatie onafgebroken in de Italiaanse bestsellerlijsten staat en wereldwijd in vertaling zal verschijnen.
De materiële tijd door Giorgio Vasta
PROGETTO COLIBRETTO
Vakantie of niet, wat inmiddels 5 jaar bestaat (Auguri!)
is het 'Progetto Colibretto' , een, in 2006 in het leven
geroepen elektronisch leesinitiatief, dat zich richt op
mensen die, op een intensieve en diepgaande manier,
Italiaans willen lezen. Met de onderliggende gedachte
'Ik lees een boek ... Wie leest er mee?' lezen de deelnemers hetzelfde boek op hetzelfde moment en ontvangen wekelijks een verklarende woordenlijst.
Het initiatief is kosteloos. De medelezers "moeten" zich
enkel een exemplaar van het boek aan schaffen. Meer
info op www.anfiteatro.be
PROGETTO COLIBRETTO continua dopo l’estate
Gli ultimi libri ‘Acciaio ’ (Silvia Avallone) e ‘L ’Equilibrio
degli squali ’ (Caterina Bonvicini) mi sono piaciuti tanto.
E spero anche a voi. Per il prossimo progetto e con il
ricordo di ‘Caos Calmo ’ ancora nella mente ho scelto:
XY di Sandro Veronesi (336 pagina’s – euro 19,95)
In het kleine Italiaanse bergdopje San Giuda (74 huizen,
een bar, een winkeltje en een kerk) gebeurt nooit iets.
Op een dag wordt in het naburige bos een ontdekking
gedaan die beschouwd kan worden als een van de
meest wrede, genadeloze en onverklaarbare misdaden
aller tijden. Autopsies tonen verminkingen, dodelijke
wonden veroorzaakt door vuurwapens en messen, en
doodsoorzaken als verstikking door een stuk brood of
een heroïneoverdosis. Een vrouw heeft een dodelijke
wonde die wordt geclassificeerd als een haaienbeet.
Ieder slachtoffer is op een verschillende, gruwelijke wijze vermoord, maar de slachtingen lijken allemaal op
hetzelfde moment te hebben plaatsgevonden. Het dorp
wordt wereldnieuws en de slachtingen het onderwerp
van elke televisieshow en elk gesprek. In shock door de
moorden en de gebeurtenissen die daarop volgen, beginnen de inwoners van San Giuda langzaam door te
draaien.
In ‘XY’ richt de auteur zich niet zozeer op de vraag wie
de moorden heeft gepleegd en waarom, maar op de
impact van het nieuws en de gevolgen daarvan voor
mensen die getuige zijn van de gruwelijkste gebeurtenissen.
Per chi vuole partecipare, basta inviare una mail a :
[email protected]
6
Drie elfjarige jongens richten in Palermo een terroristische cel op. Het is 1978 en de
Italiaanse politicus Aldo Moro is ontvoerd door de extreem-linkse Rode Brigades.
De jongens verheerlijken de idealen en het geweld van de terroristen. Ze geven
zichzelf nieuwe namen, verzinnen een eigen taal – inclusief een gebarentaal – en
richten enkele vernielingen aan. Hun acties worden gewelddadiger. Ze plegen een
moord. De personages zijn pubers. Zij zijn de onschuld van hun kindertijd voorbij, ze
verachten de wereld van hun ouders. Ze willen onrecht en kwaad bestrijden door de
oude wereld op te heffen en een compleet nieuwe te scheppen. Om hun daden te
legitimeren gebruiken ze de strenge logica van de taal. En Nimbus, de elfjarige
hoofdpersoon en verteller van dit verhaal, laat vanaf de eerste bladzijde zien wat het
betekent om over de macht van het woord te beschikken.
De lezer blijft verbijsterd achter.
Het raadsel van Botticelli door Marina Fiorato
De jonge vrijgevochten Luciana die deels als prostituee werkt en deels als schildersmodel wordt door een van haar voornaamste klanten gevraagd om te poseren voor
een bevriende schilder. Deze schilder blijkt niemand minder te zijn dan Sandro
Botticelli en Luciana poseert als de centrale figuur Flora op zijn beroemde schilderij
La Primavera. Wanneer de kunstenaar haar echter wegstuurt zonder haar te betalen,
steelt Luciana in haar woede een niet afgemaakte miniatuur van het schilderij.
Hiermee zet ze een keten van gebeurtenissen in werking en binnen een paar uur
nadat Luciano de miniatuur onder haar rok had meegesmokkeld zijn er drie moorden gepleegd. Wat kan er blijkbaar zo kostbaar zijn aan dit schilderij? Luciana richt
zich tot monnik en bibliothecaris Guido van Sante Croce met wie ze Venetië ontvlucht, langs de negen steden in vijftiende eeuws Italië om de geheimen van La
Primavera te ontcijferen. Het raadsel van Botticelli is een magnifieke, originele en
intense roman met een heerlijk oneerbiedige heldin. Een onweerstaanbare roman
met geschiedenis, humor en spanning.
Villa Rosa van Nicky Pellegrino. Passie en geheimen onder de Italiaanse zon ‘Zomer en zon stralen van de bladzijden af!’ Good Housekeeping Alice,
een jonge twintiger die bol staat van de energie, wil zoveel mogelijk uit het leven
halen. Het gelukkigst is ze als ze kookt en Alice twijfelt dan ook geen moment als
haar baas, de Italiaanse chef-kok Tonino, haar voorstelt een zomer lang naar Italië
te gaan om de échte Italiaanse keuken te leren kennen. Samen met haar beste
vriendin vertrekt Alice naar Villa Rosa, een oude, statige villa aan de Italiaanse kust.
Daar ontmoet ze Babetta, een oude vrouw die jarenlang de tuin van Villa Rosa heeft
onderhouden. De liefde voor het koken bindt de twee vrouwen direct en onder de
Italiaanse zon delen ze lief en leed met elkaar. Maar er is nog iemand die indruk op
Alice maakt, de onweerstaanbare Lucio, de broer van Tonino…
Het Mussolinikanaal van Antonio Pennacchi.
In deze bijzondere familiekroniek worden de levens beschreven van de Peruzzi's,
een van de duizenden arme boerenfamilies die in de jaren dertig van de vorige eeuw
vanuit Noord-Italië naar de Agro Pontino trokken, het moerasgebied ten zuiden van
Rome dat in opdracht van Mussolini werd drooggelegd.
Antonio Pennacchi vertelt het indrukwekkende en tragische verhaal van drie generaties Peruzzi, van wie de levens bepaald worden door Mussolini en zijn fascistische
regime, de Eerste en Tweede Wereldoorlog en de meedogenloze koloniale oorlog in
het huidige Ethiopië. Het Mussolinikanaal is een groots familie-epos dat de opmerkelijke en intieme gebeurtenissen in het leven van de onvergetelijke hoofdrolspelers
vervlecht met de niet minder dramatische geschiedenis van Italië in de eerste helft
van de twintigste eeuw. Pennacchi wekt de Peruzzi's kleurrijk tot leven met een altijd
heldere en humoristische blik, vol ontroering voor zijn personages, die volhardend
vechten tegen de tegenslagen van het lot, en die daarbij troost vinden bij elkaar,
hun stam, hun trots.
Voor kookliefhebbers: De zomer van de zilveren lepel.
Ruim 380 nieuwe recepten van de makers van De Zilveren Lepel. Met een overzicht
van Italiaanse food festivals La vita è bella ! Het leven is mooi! Zeker als je aan
Italiaanse zomers denkt en het bijhorende heerlijke eten. Met 400 recepten uit 'De
zomer van De Zilveren Lepel' creëer je zelf de Italiaanse zomersfeer en -smaak,
waar je ook bent. Alle recepten maken optimaal gebruik van het geweldige aanbod
van groente en fruit van de zomermaanden, zoals tomaten, verse kruiden, aubergines en frambozen. Uiteraard zijn de gerechten geschikt voor zomerse gelegenheden, zoals picknicks en barbecues.
39
LETTERATURA
In Palermo aangekomen toont Goethe niet de minste
belangstelling voor de gebouwen, de geschiedenis en
de kunstschatten van deze stad. Zijn interesse gaat
vooral uit naar de verschillende soorten gesteente die in
de Conca d'Oro zo maar voor het rapen liggen: jaspis,
leisteen, oudere kalk, muschelkalk, versteende koralen
en schaaldieren... Vergeten wij niet dat de beroemde
schrijver niet alleen in literatuur en oudheidkunde was
geïnteresseerd, maar ook – onder meer – in mineralogie en geologie, en dat hij later over deze onderwerpen heeft gepubliceerd. Hij onmoet in Palermo de familie van de beroemde oplichter Cagliostro en bezoekt in
het naburige Bagheria de surrealistische beelden en dito
huis van de prins van Palagonia, die hem als klassiek
geschoold persoon slechts weerzin inboezemen. Een
daguitstap naar Monreale brengt hem naar het beroemde klooster waar de hedendaagse reiziger vooral aandacht heeft voor de prachtige Byzantijnse mozaïeken en
de Arabische fontein in een hoek van de kloostergang.
Geen woord hierover bij Goethe. Hij vermeldt uitsluitend
dat hij door de monniken heel gastvrij werd ontvangen :
ze boden hem en zijn reisgezellen een lekker middagmaal aan, en toonden hem bereidwillig hun verzameling
relicten uit de Oudheid.
Hij verbleef verschillende maanden in Rome, en dan
weer een hele poos op zijn terugweg uit Zuid-Italië,
maar in Florence slechts... drie uur ! “In grote haast
had ik een rondgang door de stad gemaakt, de dom,
het baptisterium. Hier openbaart zich weer een volslagen nieuwe, mij onbekende wereld, waarbij ik niet stil
wil houden. De Giardino di Boboli ligt schitterend. Ik liep
er even snel naar binnen en naar buiten”. Hieraan voegt
de schrijver een positieve maar toch enigszins zakelijke
noot toe: “Aan de stad is de rijkdom af te lezen van het
volk dat haar gebouwd heeft; men beseft dat ze zich
gelukkig heeft mogen prijzen met een reeks regeringen
die voorspoed brachten. Het is trouwens toch, zodra
men Toscane betreedt, opvallend hoe fraai en groots
de publieke werken, wegen en bruggen, er hier uitzien.
Alles getuigt van zowel ordelijkheid als properheid,
doelbewust is de combinatie van praktisch nut en lieflijkheid, alom is een verfrissende zorg merkbaar. De
Pauselijke Staat daarentegen schijnt zich alleen maar te
handhaven omdat de aarde deze staat niet wil verzwelgen”. Tijdens zijn terugreis naar Duitsland bleef hij iets
langer in Florence (van 25 april 1788 tot 15 mei 1788),
maar eigenaardig genoeg besteedde deze intellectueel
alles bij elkaar slechts weinig aandacht aan deze toch
wel bij uitstek culturele stad – iets waarvan hij overigens spijt kreeg toen hij weer in Duitsland woonde.
Om nog even op de kapitein terug te komen aan wiens
woorden Goethe zich op weg naar Assisi blauw ergerde:
de man had weliswaar eigenaardige ideeën over het
protestantisme, maar enige levenswijsheid was hem niet
vreemd: toen hij vond dat zijn medereiziger te lang achter elkaar bleef zwijgen merkte hij op Che pensa! Non
deve mai pensar l'uomo, pensando s'invecchia (wat mij
een betwistbaar standpunt lijkt), en even later volgde de
eveneens in het Italiaans geciteerde, m.i. meer gerechtvaardigde opmerking Non deve l'uomo fermarsi a
DA FARE
Cinecittà si mostra
Een aanrader voor filmliefhebbers:
Het beroemde Romeinse filmstudiocomplex Cinecittà,
waar La Dolce Vita en Gangs of New York gefilmd werden, opent de deuren voor het publiek.
De expositie "Cinecittà si mostra" ("Cinecittà toont
zich") loopt tot 30 november. Bezoekers krijgen de mogelijkheid om op filmsets rond te lopen, waaronder de
replica's van het
19e eeuwse Broadway uit Gangs of
New York, en het
bedrijvige oude Forum Romanum dat
gebouwd werd voor
de BBC-serie Rome
Een replica van de
Sixtijnse Kapel staat
ook tentoon. De
replica werd gebruikt in de film "Habemus Papam" van
Nanni Moretti. In de film verzamelen de kardinalen zich
om een nieuwe paus te kiezen. De film portretteert een
paus die worstelt met een persoonlijke crisis wegens de
vele verantwoordelijkheden die het ambt met zich meebrengt. "Habemus Papam" zat dit jaar in de officiële
competitie van het Filmfestival van Cannes.
Cinecittà werd in 1937 gebouwd door Benito Mussolini,
die films als een uiterst handig propaganda-instrument
zag. Het complex, het zogenaamde Hollywood-aan-de
-Tiber, beleefde haar hoogtepunt in de jaren 50 en 60
van vorige eeuw.
Een aantal internationale producties zoals "Cleopatra"
met Elizabeth Taylor en Richard Burton en "Ben-Hur"
met Charlton Heston werden in Cinecittà gedraaid.
Meer info: http://www.cinecittasimostra.it/
Bron: Knack WE
Biënnale van Venetië
Wie in de buurt van Venetië komt mag uiteraard de Biënnale niet missen! Van 4 juni tot 27 november:
www.labiennale.org
una sola cosa, perché allor divien matto: bisogna aver
mille cose, una confusione nella testa
Alle citaten in dit artikel komen uit de Nederlandse vertaling Italiaanse reis door Wilfried Oranje, Amsterdam,
uitgeverij Moon, 1999.
Monique Jacqmain
Geïnteresseerd in één van deze boeken in onze rubriek
‘da leggere’ ? Loop dan eens langs in Boekhandel 't
Oneindige Verhaal, Stationsstraat 68, 9100 Sint-Niklaas.
En neem zeker je lidkaart mee!
38
7
CHE COS’ABBIAMO FATTO?
VLAANDEREN EN VENETIE
( tot 8 mei 2011)
Venetian and Flemish masters in BOZAR te Brussel
De Accademia Carrara te Bergamo sluit tijdelijk haar
deuren, alsook het Museum van Schone Kunsten te
Antwerpen.
Hiervan werd geprofiteerd om uit beide collecties een
selectie samen te brengen waar onze Vlaamse kunst
geconfronteerd wordt met de Venetiaanse en dit over
een periode van 3 eeuwen, de 15de tot de 17de.
In de pers was de tentoonstelling aangekondigd als:
“de werken zijn te ongelijk om van een geslaagde tentoonstelling te spreken” (De Standaard 11-02-2011)
De gids van Bozar, Pascale Vandestorme, slaagder er
weliswaar in ons een boeiende wandeling te laten maken door gotiek, renaissance en barok.
De eerste beelden van de tentoonstelling toonden ons
een imposant beeld van Venetië(in vogelperspectief en
gekerfd in perelaar) met daarnaast een zicht van het
16de eeuw Antwerpen: beide handelsmetropolen waar
de wereld aan huis kwam, waar handel bloeide en waar
in het kielzog de kunsten floreerden.
De eerste portretten gemaakt door Giovanni Bellini
(Madonna) en Ant. Pisano (portret van Lionello d’ Este)
zijn duidelijk laatgotisch maar de renaissance kondigt
zich aan: de Madonna met nog Byzantijnse invloed en
neergeslagen ogen, bij Pisano een man in typisch Italiaans profiel.
Later zien we de personen afgebeeld in ¾ houding
(Bellini) om verder te evolueren naar een geschilderd
portret dat de kijker direct aankijkt bij Georgione en Titiaan.
Dank zij de techniek van olieverf en tempera slaagt Rogier Van der Weyden er in een fluwelen jas (Philippe de
Croy) als levensecht te brengen.
Het was de kennis van olieverf die hier in Vlaanderen op
punt gesteld werd (door Van Eyck, Bouts e.a.), in Italië
overgenomen en daar gecombineerd met renaissanceprincipes.
En ja, er hingen werken waar we zo voorbij liepen
(“seriewerk” uit het atelier van Vivarini), maar plots blijf
je dan haperen bij een Madonna met kind: zij kijken ons
aan en het kindje heeft een kettinkje met een rood koraaltje om de hals: vertederend werk van Jacobello di
Antonello , de zoon van niet minder dan Antonello da
Messina: de beroemde Siciliaan.
Indrukwekkende portretten van
Giorgione en Titiaan (voluit Tiziano Vecellio ) stonden naast
ingetogen werk van Pieter Pourbus: een oude dame die duidelijk de Reformatie aankondigt.
“De vlucht naar Egypte” van
Joachim Pantinir (uit Dinant)
was niet groter dan 30x20cm,
maar met welke zin voor detail
en diepte geschilderd, hij was
dan ook de eerste landschapsschilder die naam waard!
Ook Joachim Beukelaer was er
met een Allegorie van de Onvoorzichtigheid (een typisch keukeninterieur met meiden, vissen, wild, gevogelte en savooien gekoppeld
aan de nodige erotische symboliek)
Van symboliek gesproken: dank zij onze gids werden
we voortdurend gewezen op symbolische afbeeldingen
die verborgen zaten in vele schilderijen: 2 knagende
8
LETTERATURA
zuster mogen trouwen ? En dat zij “met een knap meisje op intieme voet mogen staan” zonder echt getrouwd
te zijn ? (antwoord : “Onze priesters zijn schrandere lieden, die nemen van zulke kleinigheden geen notitie”) ...
En dat zij niet tegen een mens maar tegen een boom
biechten ? En dat keizer Frederik de Grote in werkelijkheid katholiek is, maar de Paus heeft hem verboden
deze godsdienst openlijk te belijden, want de Pruisen,
“een beestachtig volk en razende ketters, zouden hem
dan ter plekke doodslaan” ?
Gedegouteerd door deze naïeve opmerkingen beslist
Goethe zijn reis een eind in zijn eentje verder te zetten:
“Ik verlangde naar een voettocht door deze voor mij zo
eenzame wereld”. Hij zal te voet naar Foligno gaan,
waar de postkoets hem weer opwacht. Daarbij stopt hij
even in Perugia, vindt er slechts vuile hotels, “maar de
aanblik van het (Trasimeno)meer “is uiterst plezierig”,
en loopt dan verder naar Assisi – een van de belangrijkste doelen van zijn reis. Ik citeer : “De kolossale onderbouw van de Babylonisch op elkaar gestapelde kerken waarin de heilige Franciscus rust, liet ik in mijn afkeer links liggen, want ik bedacht dat men de hoofden
hier met dezelfde nonsens vulde als dat van mijn kapitein”. Hij raakt maar niet uitgekeken op de kleine, uit de
klassieke Oudheid vrijwel intact overgebleven tempel
van Minerva, die hij uiterst gedetailleerd in zijn dagboek
beschrijft. Op de terugweg naar het dal wordt hij aangeklampt door vier kerels “met een onguur voorkomen”,
van wie er twee een geweer dragen en die hem al een
tijdlang stiekem volgden. Zij kunnen maar niet geloven
dat hij niet naar Assisi is gekomen “om bij de Heilige
zijn opwachting te maken”, en verdenken hem ervan
een smokkelaar te zijn. Goethe redt zich uit deze benarde situatie door te beweren dat hij vroeger al eens in
Assisi is geweest en er toen de Gran Convento wel degelijk heeft bezocht; maar hij is een architect en dat legt
zijn belangstelling voor de tempel van Minerva uit...
Trouwens, als zij hem niet geloven is hij bereid samen
met hen naar de burgemeester van Assisi te gaan en
hem zijn papieren voor te leggen, om te bewijzen dat hij
een “eerzame vreemdeling” is. Daarop laten zij hem
gaan, maar een van de twee ongewapende mannen
loopt hem achterna en, terwijl Goethe nog een laatste
blik werpt op “de triestige dom van de heilige Franciscus” doet hij de schrijver opmerken dat hijzelf zich als
enige niet tegenover hem dreigend had opgesteld, en
insinueert fijntjes dat dit volgens hem wel een kleine beloning waard is. Goethe heeft de hint begrepen; hij
stopt de man wat geld toe, waarop de andere verheugd
uitroept dat, mocht de eerzame vreemdeling ooit naar
Assisi terugkeren, hijzelf bereid is hem voor te stellen
aan het mooiste en deugdzaamste (!) meisje van de
stad, dat hem met plezier zal ontvangen...
37
LETTERATURA
De gustibus et coloribus non
disputandum.... geldt ook voor
toeristen !
Ooit maakte ik een rondreis van een week door Sicilië,
met een autobus waarop een
bont gezelschap
zat, met erg
uiteenlopende
interesses. De
meest originele
passagier was
een gepensioneerde vuilnisman, die maar
één doel voor
ogen had: de
Etna zien.
Waarom? vroegen wij hem. Wel, op de lagere school
had een onderwijzer hem ooit gevraagd welke de hoogste, nog altijd actieve vulkaan van Europa was, en hij
was het antwoord schuldig gebleven. Als straf had hij
toen vijfhonderd keer moeten schrijven “De hoogste,
nog altijd actieve vulkaan van Europa is de Etna, op Sicilië”... en daarbij had hij zich voorgenomen deze vulkaan eens van dichtbij te gaan bekijken. Nu, zowat zestig jaar later, kon hij eindelijk zijn jeugddroom realiseren.
Ruïnes, musea, Griekse tempels en dergelijke waren
aan hem niet besteed - dat was allemaal “oude rommel”; en het eten in de hotels viel al helemaal niet in
zijn smaak. Telkens als ons overheerlijke staaltjes van
de Siciliaanse gastronomie werden voorgeschoteld luidde het “Bwa, weeral vremde frêt ! ” en nodigde hij de
aanwezigen uit om na onze terugkeer bij hem thuis te
komen genieten van mosselen met friet, videekes, tomaat-garnaal, rijstpap met bruine suiker. Overigens is
zijn hartenwens niet in vervulling gegaan : jammer genoeg hebben wij toen van de Etna heel weinig te zien
gekregen: na een recente uitbarsting was het klimmen
tot de top tijdelijk verboden, en de kabelbaan vanuit het
dal deed het voorlopig niet. Onze autobus stopte halverwege, op een zachte helling; wij gingen te voet verder naar een kleine secundaire krater, waarin uitsluitend
wat steengruis te bekijken viel, en de omgeving was in
dichte mist gehuld. Bompa Etna, zoals zijn bijnaam
vanaf de eerste dag van de reis luidde, is naar België
teruggekeerd zonder vlammen of één enkel vlokje
sneeuw te hebben gezien, en in de vaste overtuiging dat
de grootste, nog altijd actieve vulkaan van Europa in
werkelijkheid een klein, vuil bergske is.
Ook intellectuelen, de tegenpool van types zoals Bompa
Etna, hebben soms een heel persoonlijke voorkeur. Laten wij het bijvoorbeeld hebben over een beroemde en
uiterst belezen Italiëreiziger, namelijk Goethe. Van 1786
tot 1788 reisde de in 1749 geboren schrijver van de
Brennerpas tot Sicilië en terug, voornamelijk om aan
een soort midlife crisis te ontsnappen - merkwaardig is
wel dat zijn reisdagboek Italienische Reise, annex de
brieven aan zijn in Duitsland gebleven vrienden, slechts
in 1816/1817 werd gepubliceerd.
De twee steden waar Goethes belangstelling het meest
afwijkt van die van hedendaagse reizigers zijn Assisi en
Palermo. Op weg naar Assisi reist hij per postkoets samen met een kleurrijke kapitein uit Bologna, met wie hij
hilarische gesprekken voert. De kapitein, die vermoedt
dat zijn reisgezel een protestant is, hoort hem over deze
godsdienst uit : is het waar dat protestanten met hun
36
CHE COS’ABBIAMO FATTO?
konijntjes wijzen op huiselijk geluk, een sater met kalfskop staat voor het verlies van onschuld.
Een snelcursus klassieke mythologie kregen we tussendoor erbovenop.
De tentoonstelling eindigde met ja, natuurlijk een onvermijdelijke PP Rubens die duidelijk door Mategna was
beïnvloed), stillevens en jachttaferelen van
Van Aelst en
Frans Snijders
en dan in de
laatste zaal de
ook onvermijdelijke vedute
van Canaletto,
Bellotto en
Guardi
Het allerlaatste werkje voor we buitengingen was van
Pietro Falca: het “Stomme dienstmeisje”, met een Venetiaans masker in een casino: haar gelaat zal voor
altijd verborgen blijven maar voor ons zijn die namiddag
vele maskers afgevallen..
Romano
***
JANTJE ZAG EENS DRIE
PRUIMEN HANGEN
(Een Experiment)
Sinds enige tijd vindt op de
vierde donderdag van de
maand in het Sint-Niklase
STeM een bijeenkomst
plaats die onder de naam
‘ Opdonder 4 ’ door de wereld gaat. De organisatoren
willen dan iets prikkelends,
iets uitdagends, iets wat niet
normaal is binnen de museummuren smokkelen.… In
maart 2011 draaide alles
rond zoveel mogelijk vertalingen van de eerste strofe
van ‘De Pruimenboom ’ van
Hiëronymus van Alphen.
Zoals alle andere kindergedichten van deze achttiendeeeuwse Nederlandse jurist is het simpel van opzet door
zijn eenvoudige en strakke rijmschema ’s. (Daardoor
konden we het ooit op school zo gemakkelijk uit het
hoofd leren!)
Jantje zag eens pruimen hangen,
O! als eijeren zo groot.
't Scheen, dat Jantje wou gaan plukken,
Schoon zijn vader ‘t hem verbood.
Hier is, zei hij, noch mijn vader,
Noch de tuinman, die het ziet:
Aan een boom, zo vol geladen,
mist men vijf zes pruimen niet.
Maar ik wil gehoorzaam wezen,
En niet plukken: ik loop heen.
Zou ik, om een hand vol pruimen,
Ongehoorzaam wezen? Neen.
9
CHE COS’ABBIAMO FATTO?
VIAGGIARE
Voor een Italiaanse vertaling nam initiatiefneemster Nelly
Maes contacten in alle richtingen. Zo kwam ze o.a.
terecht bij Anfiteatro-leden en vertalers Herman Cole en
Tom de Keyzer. Als eerste versie kreeg ze van Herman
Cole het volgende op haar scherm:
Giovannino vede prugne,
quasi uova, all’albero.
Cóglierne gli piacerebbe,
Ma papà gli disse ‘No ’ !
‘ Non mi vede il mio babbo ’
pensa, ‘se ne prendo un po’? ’
Cóme puo’ per cinque prugne
ribellarsi al papà?
de binnenkoer
ooraleer buiten te gaan kijken we nog even naar de film
met de uitleg van de Franse ambassadeur die we zeer
dankbaar zijn voor dit initiatief: het herenigen van de
kunstwerken in hun oorspronkelijke verblijfplaats.
Jean-Marc de la Sablière, ambassadeur de France.
Een strakke vertaling in de tegenwoordige tijd die weliswaar de tuinman uit het verhaaltje heeft gehaald, maar
toch lekker vlot de ‘dreun ’ van het origineel probeert te
imiteren.
Even later kwam een tweede vertaling. Niet die van
Tom -wegens te druk met een vertaling van een essay
over Svevo- maar van Italiaanse collega-vertalers. En
zo klonk het uit de Antwerpse pen van Valentina Freschi
en Marco Bonciani.
Un bel dì Giovannino un albero trovò
che da grosse susine era abbellito.
Quanto avrebbe voluto prenderne un po',
anche se il padre glielo aveva proibito!
Ma qui, disse Giovannino,
non mi vede mica nessuno:
se manca un frutto a questo ricco susino
lo noterà mai qualcuno?
Bij de terugkeer naar het hotel passeren we langs de
Chiesa San Luigi dei Francesi** met de prachtigste
Caravaggio: de roeping van Mattheus( clair-obscur)
*
Laatste diner in restaurant in de buurt van het hotel in
de via dei Soldati: 22 Osteria de Memmo met lekkere
Io però voglio essere ubbidiente:
non ne colgo neanche uno e me ne vò.
Dovrei forse fare l'impertinente
per una manciata di susine? Proprio no!
Een taalkundig rijkere versie met langere periodes en
óók zonder de gevreesde (?) tuinman. En plots was het
woord prugno vervangen door susino.
Even voor de avond in het STeM toonde Herman Cole
de beide versies aan Angelo Giannini van ‘Lucca Italian
School ’ die in Sint-Niklaas te gast was voor de beurs
Passione e Gusto in de Stadszalen. Als germanist, lesgever Italiaans en liedjeszanger voelde hij zich uitgedaagd om anders en beter te doen. Een hele nacht
brandde het lichtje op zijn kamer en de volgende morgen kwam hij met dìt op de proppen.
antipasti om te starten en digestivo à volonté na de
maaltijd.
Una volta Giovannino
Ecco vide un bel susino
Con dei frutti così grossi:
‘ E se cinque ne cogliessi ?’
Ma il papà gli avea proibito
Di toccarli anche co ’ un dito
Così lui, seppur pensasse
Che nessuno lo vedesse
Tirò dritto e fece a meno
Dei bei frutti del susino
Preferendo in verità
Obbedire al suo papà.
10
Marina Smets
35
CHE COS’ABBIAMO FATTO
VIAGGIARE
We hebben een uurtje de tijd om het marktje te bezoeken op de Campo dei Fiori of om een koffie te drinken
op de Piazza Farnese terwijl ik de tickets ga afhalen aan
de achterzijde van het Palazzo Farnese.
Angelo kwam -merkwaardig toch!- met een tonvormige
tekst op de proppen. Met hier en daar wat pittige
grammaticale kronkels en soms typische wendingen uit
Lucca. Ook hij bleek de tuinman aan de tuinpoort te
hebben gezet.
Conclusies
Zeg nooit: ‘Dit is de beste vertaling!’ Geen mens die
daar iets zinnigs over weet te vertellen. Welke lezer
heeft trouwens zin om nog eens aan een vierde tekst te
proberen? En verder: Hoe zit dat nou met prugno en
met susino ?
renaissancegevel van het
Palazzo Farnese
piazza
Farnese
De onvolprezen site www.garzantilinguistica.it zegt voor
prugno:
‘sostantivo maschile
1 nome generico delle piante del genere
pruno
2 lo stesso che susino.’
Onder susino lezen we in hetzelfde elektronische hulpmiddel:
‘sostantivo maschile
albero con foglie grandi ovali, fiori bianchi e
frutti a drupa dalla polpa dolce e sugosa;
prugno (fam. Rosacee).’
Sint-Niklaas, 30 april 2011
Lic. Walter Debruyne
We spreken af op de piazza Farnese om 15 uur
We moeten aanschuiven in groep: het is goed georganiseerd!! Een rij voor de gereserveerde en een rij voor
de niet gereserveerde! Ik kan nog vlug twee kaarten
kwijt aan twee Franse naast ons: ik had gekozen voor
15 kaarten aan groepstarief!
Samen met een jong gidske bezoeken we de tentoonstelling
Het Palazzo Farnese, gebouwd door kardinaal Alexander Farnese, verkozen tot paus Paulus III in 1534, is nu
de zetel van de Franse ambassade en is uitzonderlijk
geopend voor het publiek met de tentoonstelling: Palazzo Farnese Dalle collezioni rinascimentali ad Ambasciata di Francia.
Carracci versierde de galerie op de eerste verdieping
onder een van de kleinzonen van de paus.
Door het huwelijk van de laatste Farnese Elisabeth, gehuwd met Filips V van Spanje, ging het grootste deel
van de belangrijke kunstcollectie van de Farneses naar
hun zoon Karel, koning van Napels en kwam zo terecht
in het museum Capodimonte en in het archeologisch
museum van Napels.
——————————————————————————
Palazzo Farnese interieur
34
11
STORIA
150 jaar geleden, de Italiaanse
hereniging
Deel 2
Eenwording
Revoluties van 1820
Als in 1820 te Napels een liberaalnationalistische, militaire rebellie
tot stand komt, onder leiding van
generaal Pepe, gaat de Risorgimento effectief van
start. De rebellen dwingen Ferdinand I tot de goedkeuring van een eigen grondwet. In datzelfde jaar wordt
Victor Emanuel I tot troonsafstand gebracht in Piëmont,
en wordt ook daar een grondwet geschreven, eveneens
door een opstand.
De Oostenrijkse troepen reageren gewapend op deze
twee voorvallen, en bezorgen in Napels Ferdinand I zijn
absolutisme terug, terwijl ze in Piëmont Karel Felix als
nieuwe vorst op de troon brengen.
Revoluties van 1830
In 1830 komen nieuwe liberale opstanden tot stand in
Midden-Italië, gesteund door de carbonari. Romagna,
Parma en Modena verjagen hun soeverein, waaronder in Romagna- de paus. Door de banden van de paus
met Oostenrijk valt het Oostenrijkse leger opnieuw Italië
binnen om de oude orde te herstellen, elf jaar na de
vorige bemoeienis. Veel van de opstandelingen vluchten daardoor naar Frankrijk, dat in hun ogen het oord
bij uitstek was voor liberalen. De overgebleven liberalen
zijn klein in getale, maar blijven zich engageren door
het publiceren van tijdschriften en romantische literatuur, die als maar meer naar het nationalisme neigen.
Mazzini groeit uit tot een held onder de patriotten.
Revoluties van 1848-1849
Gestimuleerd door de successen van de Februarirevolutie in Frankrijk, braken in 1848 nieuwe opstanden uit
op Sicilië. Toscane, Napels, alsmede Venetië, Milaan,
Modena en Parma raakten in de ban van de revolutie.
Overal werden staatshoofden, de paus incluis, gedwongen tot het tekenen van liberale grondwetten. Er
kwam een gezamenlijke coalitie tot stand tegen de
Oostenrijkse troepen, die weer verjaagd konden worden, ondanks de tegenwerking van Napels en de paus.
Karel Albert van Piëmont nam het op tegen Ferdinand I.
Ondanks de steun die hij verkreeg van volkshelden
Mazzini en Garibaldi, werd zijn vrijwilligersleger verslagen te Custoza. Dit was de aanleiding voor een andere
aanpak voor Mazzini en Garibaldi. Ze zorgden ervoor
dat Venetië, Toscane en Rome zich uitriepen tot republiek.
Paus Pius IX ontvluchtte het in rep en roer verkerende
Rome, maar kon rekenen op militaire steun van Oostenrijk en Frankrijk, die beiden troepen stuurden om
Rome terug in pauselijke handen te brengen. Pas in
1850 keerde paus Pius IX terug, en herstelde het absolutisme.
Het optreden van Oostenrijk en - deze keer ook Frankrijk betekende een pijnlijke nederlaag voor het
nationalisme en zijn aanhangers. Na deze bemoeienis
kon alleen Piëmont-Sardinië standhouden als onafhankelijke staat, waardoor het een toevluchtsoord werd
voor liberalen, die vaak ook nationalisten en republikeinen waren, van over het hele Italiaanse schiereiland.
Politieke zetten van Cavour
Graaf Camillo Benso di Cavour was ondertussen geliefd
en premier in Piëmont-Sardinië, en broedde nieuwe
plannen voor een Italiaanse eenmaking. De recente
nederlaag weet hij aan verdeeldheid onder de liberalen,
maar evenzeer aan militaire zwakte.
12
VIAGGIARE
links maar daardoor is gans de kerk is verlicht.dus
geen centjes insteken
Tijd voor een drankje op de piazza Santa Maria in Trastevere**, het hart van de “rione” of wijk
en aansluitend lunch in één van de restaurantjes, voor
Godelieve en Herman,de drie zussen, en ook Lydia Lieva Erik en Greet en Petra de meest chique van Trastevere
Sabatini met een mooi terras met zicht op de kerk en
op het palazzo San Callisto ernaast. Marie-Thérèse en
Leo en Viviane eten een broodje bij de buur.
We dalen af naar de Tiber langs de via di Lungaretta,
de Lungarno Raffaello Sanzio steken de Tiber over op
de ponte Sisto en langs de Via dei Pattinari nemen we
links de Via Capo di Ferro.
We werpen een blik op het Palazzo Spada met binnenkoer* en het trompe-l ’oeil van Borromini
33
VIAGGIARE
In de laatste zaal wordt de bruiloft van Alexander de
Grote en Roxane afgebeeld door een vriend van Rafaël.Sodoma
Dit bezoek geeft ons een goed beeld hoe het leven in
Rome was voor Chigi en andere rijke mecenassen of”
nouveaux riches” in de 16de eeuw.
Deze villa wordt in 1580 gekocht door Alexander Farnese vandaar de naam Farnesina.
Even een blik op de Palazzo Corsini aan de overkant,
verblijfplaats van Christina van Zweden
Palazzo Corsini met tui,n nu museum met zicht op de Orto Botanico
Verdere wandeling door Trastevere langs de via della
Lungara, * meer dan 1 000m lang en vroegere bedevaartsweg ( via Sancta)
Op aanraden van Etienne Rooms gaan we verder naar
de Chiesa San Francesco a Ripa voor de laatste kapel
links met het beeld van Bernini de gelukzalige Ludovica
Albertoni. Jammer genoeg sluit de kerk om 12 uur stipt
en een paar mensen moesten nog naar de bank!
De gelukzalige Ludovica Albertoni hier afgebeeld voor wie ze niet te zien
kreeg!
Bezoek aan de Basilica Santa Maria in Trastevere***:
een van de oudste en mooiste kerken van Rome, de
eerste toegewijd aan Maria, met mooie mozaïek, oude
kapitelen, en cosmatenvloer
Rome zou Rome niet zijn zonder huwelijk! Ze trouwen
hier op elke dag van de week, gelukkig in de zijkapel
32
STORIA
Hij zorgde er voor dat adel en Kerk langzaam maar
zeker aan macht verloren, terwijl hij zijn politieke positie
verder versterkte door banden te smeden met de republikeinen. Ook zorgde hij voor nieuwe economische
ontwikkelingen, door het sluiten van internationale handelsverdragen en door de groei van de landbouw en
industrie te steunen. Dit alles ter ondersteuning van zijn
militaire ambities: het uitbouwen van het leger, onder
meer door een uitgebreidere dienstplicht en de bouw
van een marinebasis in La Spezia.
Een slimme zet was het inzetten van zijn nieuwe, verbeterde leger aan de zijde van Groot-Brittannië en Frankrijk in de Krimoorlog. Frankrijk stond al jaren op gespannen voet met Oostenrijk, wat Italiaanse kwesties
betrof, maar van toen af aan kon hij niet alleen op de
Franse, maar ook op de Britse sympathie rekenen.
Overeenkomst van Plombières
Napoleon III van Frankrijk was te vinden voor een onafhankelijk Italië, om de invloed van Oostenrijk terug te
dringen. Dit bracht Napoleon III en Cavour ertoe de
overeenkomst van Plombières te sluiten in juli 1858.
Dat plan hield in dat Piëmont een gewapend conflict
zou uitlokken met Oostenrijk, wat voor Frankrijk een
aanleiding zou zijn militair op te treden tegen de Oostenrijkse mededinger. Piëmont-Lombardije zou na de
overwinning worden uitgebreid met Venetië, en het Koninkrijk Noord-Italië vormen. Ter beloning voor de
Franse steun zou Savoie en Nice in handen komen van
Frankrijk. De overige Italiaanse staten zouden daarna
aangemoedigd worden een statenbond te vormen met
de paus als voorzitter.
Cavour liet de Piëmontse troepen mobiliseren, wat inderdaad een militaire inval van Oostenrijk uitlokte.
Frankrijk schoot Piëmont ter hulp, zoals afgesproken. In
de Slag van Solferino werden de Oostenrijkse troepen
verslagen. Daardoor moesten die zich terugtrekken naar
Venetië, waarvoor ze de overige Noord-Italiaanse staten moesten verlaten.
Dit was voor Cavour de uitgesproken kans om de patriotten aan te zetten de macht over te nemen in deze
staten. Ondertussen namen Rusland en Pruisen een
dreigende houding aan tegenover Frankrijk, zodat Napoleon III genoodzaakt was een verdere opmars naar
Venetië af te blazen en zich voor te bereiden op een
mogelijk conflict met deze twee mogendheden. Ook
ondervond Napoleon III in Frankrijk last van zijn katholieke burgers, wegens het gevaar waarin de paus verkeerde door de Franse militaire interventie in Italië.
Aansluiting Centraal-Italiaanse staten
Parma, Modena, Toscane en Romagna sloten zich na
goedkeuring van volksraadplegingen bij PiëmontSardinië aan in maart 1860. Uit ontevredenheid met de
aansluiting van de pauselijke provincie Romagna richtte
paus Pius IX een internationaal vrijwilligersleger op om
met geweld deze beslissing teniet te doen, de Pauselijke Zouaven.
Aansluiting Zuid-Italiaanse staten
In mei 1860 viel een leger van roodhemden onder leiding van Garibaldi en bewapend door Cavour, Sicilië
binnen. De republikeinse opstand die daarop volgde,
verspreidde zich over heel Zuid-Italië en leidde er toe
dat Garibaldi zonder enig geweld Napels kon inpalmen.
Toen Garibaldi bekendmaakte naar Rome te willen
marcheren, viel Victor Emanuel Rome binnen, gesteund
door Napoleon III. Dit leidde tot de Slag van Castelfidardo, waarbij de zouaven verslagen werden.
Toen Victor Emanuel zich aansloot bij Garibaldi, was
het hele Italiaanse schiereiland verenigd, met uitzondering van Rome, waar de paus beschermd werd door
Napoleon III, en Venetië.
Wordt vervolgd in de volgende Notizie
13
STORIA
150e anniversario Unità d’Italia
(1861-2011)
LE DONNE CHE HANNO FATTO L’ITALIA
LE PIONIERE DELL’800
IN LOTTA CON LA PENNA
Cristina di Belgioioso - Carolina Arienti - Guadalberta
Adelaide Beccari - Aurelia Folliero - Rina Faccio - Anna
Kuliscioff - Margherita Sarfatti
Cristina di Belgioioso: questo il nome del primo editore
donna della storia italiana. Sarà lei a guidare il
“battaglione Belgioioso”, gruppo di volontari giunti a
Milano nel ’48 per difendere la città dagli austriaci. E
anche la principessa Cristina combatte, con la penna in
mano. Mazziniana e cosmopolita, Cristina dirige a Parigi
la rivista patriottica la "Gazzetta italiana" , poi
trasformata a Napoli nel foglio antiaustriaco “Ausonio",
criticato perché diretto da una donna. Fino ad allora
erano infatti apparsi solo periodici femminili dedicati alla
moda e alla cultura, sul modello del “Journal des
Dames et des Modes” , fondato da Madame de
Beaumer nel 1759. Mentre la Wollstonecraft pubblica
“Vindication” , saggio all’ o rigine del femminismo
britannico, e in Francia esce il primo giornale femminile
emancipazionista "La donna libera" (1832), il mondo
editoriale italiano vivrà la sua rivoluzione proto femminista solo nel suo “Quarantotto”: a Venezia con il
trisettimanale repubblicano “Circolo delle donne
italiane”, a Roma con il settimanale “La donna italiana”
e a Milano con “Il Corriere delle Dame”.
Fondato nel 1804 da Carolina Arienti, “Il Corriere delle
Dame” è tra le prime riviste femminili ad alternare
tematiche sociopolitiche a quelle di costume e ai figurini
di moda delle illustrazioni. Dichiaratosi “giornale
officiale del governo provvisorio” con una Milano
appena liberata dagli austriaci, il Corriere rivoluzionerà il
modo di intendere la moda, facendola entrare nel
costume politico.
Ma sarà con l ’entrata in vigore nel 1865 del Codice
Pisanelli, il quale sottopone qualsiasi attività femminile
all ’autorizzazione maschile, che nasce in Italia la
stampa femminile emancipazionista.
Nel 1868, a Padova, la mazziniana Guadalberta
Adelaide Beccari fonda il quindicinale “La Donna” ,
prima pubblicazione nazionale al servizio delle
rivendicazioni femminili. Tra le sue collaboratrici c ’è
Aurelia Folliero, direttrice del quindicinale “La Cornelia”,
che si distacca dal panorama editoriale per la sua
bacheca di proposte di legge ed iniziative a favore dell’
istruzione della donna.
La fine dell ’800 segna anche l ’avvento delle grandi
giornaliste socialiste. Mentre Francesco Crispi sentenzia
che la donna coinvolta nella vita pubblica si trasforma in
un “demone tentatore”, Rina Faccio dirige a Milano il
settimanale “L'Italia femminile”, per poi diventare di lì a
poco tempo la scrittrice bohemienne Sibilla Aleramo.
Mito vivente del femminismo, la Faccio sarà una delle
firme di punta di “Noi Donne”, organo ufficiale dell ’
Unione Donne Italiane.
Nel 1912 Anna Kuliscioff crea la rivista "La difesa delle
lavoratrici" insieme al meglio del giornalismo socialista
italiano. Tra queste c’è anche Margherita Sarfatti, che
nel 1918 approderà al quotidiano di Benito Mussolini
“Popolo d'Italia”. A fianco del futuro dittatore, che la
nomina poidirettrice editoriale della rivista “Gerarchia”,
all ’avvento delle leggi razziali, lei ebrea finirà a fare la
giornalista a Montevideo.
Bron: Il Botteghino, Anno IX– 1 3 maggio 2011 - N. 159
VIAGGIARE
We gaan naar de Via della Lungara, voor een bezoek
aan de Villa Farnesina ** gebouwd door Peruzzi voor
Agostini Chigi, bankier van de paus Leo X, in 1509.
Villa Farnesinaz
ets van de Villa Farnesina gezien vanaf de Tiber
We bewonderen de triomf van Galatea door Rafaël
zelf.in de eerste zaal beneden. De volgende zaal met
de loggia van Amor en Psyche werd geschilderd oor
Rafaël en leerlingen.
de nimf Galatea - Polyphemus en de vlucht van Galatea
Huwelijk van Amor en Psyche met banket van de goden
Langs een monumentale trap bereiken we de eerste verdieping;
In de zaal van de
Perspectieven,
door Peruzzi in
trompe-l ’oeil geschilderd, zien we
de graffiti achter
gelaten door de
troepen van Karel
V tijdens de Sacco
di Roma in 1527.
Zaal van de perspektieven
14
31
VIAGGIARE
STORIA
Rome: In de ban van Farnese
Marie José e Umberto,
ultime nozze reali
Marina Smets trok in maart naar Rome met haar
“Artemis-reis” Dag 4, maandag 21 maart stond helemaal in het teken van Farnese, waarover ze in onze vorige Notizie een artikel schreef.
VM: Janiculusheuvel Trastevere en Villa Farnesina
NM: Campo Marzio en Palazzo Farnese
We vertrekken met een taxi (4p)en te voet ( 9 p) naar de
Janiculusheuvel of Gianicolo. We wandelen een eind
langs de Tiber en klimmen dan tot boven waar we genieten van een prachtig panorama: het weer is schitterend. Op de Piazzale Garibaldi. triomfeert Garibaldi op
zijn paard. Zijn vrouw Anita Garibaldi zijn we reeds gepasseerd en ook de mooi wit gerestaureerde bustes in
het parkje.
Giovedì 7 Febbraio 1918:Il primo incontro
Maria José del Belgio incontra per la prima volta il principe
Umberto di Savoia a Battaglia Terme, vicino Padova. Lei, 11
anni, vestita di un abito blu con mantella e cappello di raso
giunge alla villa reale di Battaglia in automobile accompagnata
dal conte Solaro del Borgo, gentiluomo di Casa Savoia:
«Scesi e subito mi abbracciò una donna alta e forte, che
indossava grossi indumenti di lana blu. Era la regina. La sua
tenuta campagnola mi deluse». Il principe, 13 anni, indosso l’
uniforme grigioverde dei fanti di marina, al momento del
commiato le regala una foto di lui a 3 anni, vestito di bianco,
con il gonnellino, in una cornice d’argento. [Petacco 1997]
Panorama van op de Gianicolo:
links Pantheon rechts Sint Pieters
ruiterstandbeeld van Garibaldi
bustes van patriotten
Langs de via Garibaldi
dalen we af langs Tempietto van Bramante: de Tempietto is gesloten op maandag maar door het hekken
kunnen we toch goed de volmaakte proporties van dit
tempeltje,een van de eerste werken van Bramante, onderscheiden.
Tempietto van Bramante
straatje in Trastevere
Mercoledì 23 Ottobre 1929:Il principe Umberto a Bruxelles
Il principe Umberto arriva, in forma privata, alle 8.56 alla Gare
du Nord di Bruxelles (era partito da Milano alle 13.15 del
giorno precedente) accompagnato da Ambrogio Clerici, suo
aiutante di campo. Ad attenderlo sui binari re Alberto con i figli
Leopoldo e Carlo Teodoro. In automobile arrivano a Laeken,
residenza reale dei Sovrani di Belgio dove lo aspettano la
regina Elisabetta e la sua promessa Maria José (in un abito
rosso rubino donatole da Umberto).
Giovedì 24 Ottobre 1929: Il fidanzamento ufficiale
Maria José Carlotta Sofia Amelia Enrichetta Gabriella del
Belgio, figlia di Alberto I di Sassonia-Coburgo-Gotha re dei
belgi e di Elisabetta di Wittelsbach duchessa di Baviera, nata a
Ostenda il 4 agosto 1906 e Umberto Nicola Tommaso
30
15
STORIA
Giovanni Maria di Savoia di Savoia, figlio di Vittorio Emanuele
III re d’Italia e di Elena del Montenegro, nato a Racconigi il 15
settembre 1904, si fidanzano ufficialmente [Cds 24/10/1929].
Lo stesso giorno, la giornalista Costanza Drexel intervista a
Parigi Maria José. «L’Excelsior riferisce le dichiarazioni fatte
dalla giovane principessa, che mettono in luce la squisitezza
dei suoi sentimenti e la nobiltà dell’animo suo. “Mia madre
pensa che una giovane donna deve saper avere cura dei suoi
figli – ha detto la principessa – ed ecco perché io ho seguito i
corsi della scuola centrale del servizio sociale di Bruxelles (...)
Ho studiato il pianoforte, ora seguo anche un corso di
violoncello. Studio musica quattro ore al giorno (...). Parlo l’
inglese naturalmente, perché l’ho imparato a fondo durante la
mia dimora oltre Manica durante la guerra, il fiammingo, la
seconda lingua del Belgio, e l’italiano. Io adoro l’italiano. Ho
trascorso due anni in una scuola di Firenze, alla fine della
guerra, e dopo sono spesso tornata in Italia (...) Seguo dei
corsi di puericultura alla Scuola centrale del Servizio sociale.
Quello che preferisco sono le visite ai brefotrofi, dove le
operaie possono lasciare i loro bimbi nelle ore di lavoro. Là,
noi curiamo i bambini e diamo loro il bagno. Cosa curiosa,
non ho mai amato molto le bambole, ma adoro i bimbi in
carne ed ossa» (...) «Amo il nuoto, adoro tuffarmi e nuotare
molto lontano dalla riva. Talvolta ho spaventato i guardiani
spingendomi in alto mare». [Sta. 24/10/1929]
Il comunicato ufficiale
Tutti i quotidiani italiani pubblicano in prima pagina questo
comunicato: «Le LL. MM. il Re e la Regina sono state liete di
accordare oggi, anniversario delle loro nozze, il consenso al
fidanzamento di S. A. R. il Principe di Piemonte con S. A. R.
la Principessa Maria del Belgio».
L’attentato al principe Umberto
Alle 9.55 il principe di Piemonte Umberto scende da un’auto in
fondo a Rue Royale, davanti alla scalinata che conduce alla
piazza del congresso per rendere omaggio al Milite Ignoto.
Umberto indossa la grande uniforme di colonnello della
fanteria, si avvicina al gruppo delle autorità e scambia qualche
parola con il conte di Broqueville, ministro della difesa belga.
Il cielo è coperto e il vento è gelido. Le trombe suonano la
fanfara reale. Alle sue spalle Fernando di Rosa, un ventenne
antifascista, gli spara: il colpo di pistola va a vuoto. Il giovane
viene arrestato, voleva colpire la monarchia per essersi
compromessa con il regime fascista: «Era mia ferma
intenzione uccidere il Principe ereditario e mi dolgo di non
essere riuscito». Il Principe rimane impassibile, mantiene il suo
contegno ed elargisce sorrisi e continua a salutare la folla che
lo acclama. Compie impavidamente il suo dovere seguendo
gli insegnamenti di suo nonno Umberto I: «Gli attentati fanno
parte degli incerti del mestiere di un sovrano». Mezz’ora dopo
ad aspettarlo sulla gradinata dell’ambasciata italiana, Maria
José: «La notizia arrivò immediatamente a Laeken ma io non
ne fui messa al corrente. (...) Tutti si congratulavano con
Umberto per il “suo coraggio” e per “il suo sangue freddo”.
Io, pensando che questi complimenti fossero rivolti al nostro
fidanzamento, rimanevo in silenzio e lo guardavo con un’
espressione dura. Alle fine mi chiese spiegazioni e io senza
pensarci due volte, risposi: “Dovrei congratularmi anch’io per il
sangue freddo che dimostri a fidanzarti con me?” Umberto
capì al volo la situazione. Entrambi scoppiammo in una risata
liberatoria. Ai miei genitori, turbati dall’accaduto, disse:
16
VIAGGIARE
Bencistà…
Ik heb verschillende
malen Firenze en
omgeving bezocht,
en verbleef in verschillende hotels en
pensions. Het pension dat mijn hart
veroverde,
bevindt
zich in Fiesole, in de
heuvels boven Firenze. Als alle pracht
van Firenze je het
Stendhal-syndroom
bezorgt, dan kan je
enkele dagen of langer bijkomen in dit
pension.
Het interieur brengt
je helemaal tot rust, en zodra je het bovengelegen terras betreedt, wacht je een verrassing. Trappen van het
bovenste intieme terras leiden je naar een groter intiem
terras, en vervolgens naar een weide waar je kan zonnen en lezen onder de bomen, met uitzicht op Firenze
vanop deze heuvels. Net iets lager dan de weide bevindt zich de olijfboomgaard.
De tuin van het pension brengt je in verrukking: het romantische rozenperk, de abrikozenbomen, de citroenbomen….De lieve hond van het hotel, een labrador,
heet je steeds welkom. Ik vond en vind dit pension nog
steeds een paradijs! Wat een rust!
Overdag en ’s avonds biedt de bijzonder gezellige leeskamer je de mogelijkheid om nog een andere reisgids
van Toscane te raadplegen, of in contact te komen met
andere gasten.
Gedurende de eerste helft van de 14de eeuw behoorde
het pension (toen nog een villa, en geen pension) toe
aan een bekende Florentijn: Bartolomeo di Niccolo ’.
Later was de villa eigendom van Bartolomeo di Filippo
Valori, die nauw verbonden was met de Medici-familie.
In 1537 echter werden zijn bezittingen in beslag genomen door Cosimo I. De villa was toen bekend onder de
naam “Villa del Morone”. Na verkoop in 1542 kreeg de
villa de naam ‘Bencistà ’. Nadien waren er verschillende eigenaars, waaronder de Zwitserse schilder Arnold
Böcklin.
De Simoni-familie bouwde de villa om tot een pension.
Reeds de vierde generatie van de Simoni-familie houdt
het pension open, en de vijfde generatie draagt reeds
haar steentje bij. De familie bracht enkele kleine wijzigingen aan aan het pension, wijzigingen die bijna niet
merkbaar zijn, zodat de sfeer en het interieur van het
pension volledig behouden blijven. De hartelijkheid en
gastvrijheid van de familie blijft je bij!
Een speciaal detail: je kan de deuren van de kamers
langs binnen met een grendeltje sluiten, maar je kan de
deuren van de kamers niet op slot doen als je de kamer
verlaat… ‘Er gebeurt hier nooit iets ’, zei de eigenaar
me, na mijn vraag over dit speciale detail.
Indien je Firenze wil bezoeken en ook wil genieten van
rust, is dit pension meer dan een aanrader! Het is het
paradijs!
Pensione Bencistà - Via Benedetto da Maiano, 4 50014 Fiesole (Florence) - Italy www.bencista.com
Anne-Marie Neckebroeck
29
STORIA
Hij begon er aan een enorme productie met ronkende
titels als Il tesoro del Presidente del Paraguay,
Attraverso l'Atlantico in pallone en I naufragatori
dell'Oregon. Uit 1895 dateert I misteri della jungla
nera, uit 1896 I pirati della Malesia. 1899 bracht Il
STORIA
“Bisogna sorridere. Dopotutto, visto che quell’uomo ha
sbagliato il bersaglio, dobbiamo fare festa”». [Regolo –
Speroni 2004]
Corsaro Nero en 1905 Jolanda, la figlia del Corsaro
Nero. Zijn bibliografie telt tachtig werken,
tweehonderd als je ook alle verhalen meerekent. De
pedagogen bekeken zijn werken met een kwalijk oog,
maar desondanks zou hij uitgroeien tot een vernieuwer
van de Italiaanse literatuur voor kinderen en jongeren.
Ook voor jongeren op gevorderde leeftijd.
In 1897 werd hem door koning Umberto I de titel
‘ Cavaliere della Corona d'Italia ’ toegekend, al zou
dat weinig bijdragen tot zijn welstand. Door zijn
ongebreidelde naïviteit waren het hoofdzakelijk de
uitgevers die van het wereldwijde succes van Salgari’
s boeken profiteerden. Het deed hem ooit schrijven:
‘ A voi che vi siete arricchiti con la mia pelle,
mantenendo me e la mia famiglia in una continua
semi-miseria od anche di più, chiedo solo che per
compenso dei guadagni che vi ho dati pensiate ai
miei funerali. Vi saluto spezzando la penna.’ Vanaf
1903 ging het van kwaad naar erger: toen bleek dat
zijn echtgenote een heel zwakke geest had, vond hij
niet eens het geld om haar te laten behandelen. In
1911 belandde ze in een instelling.
Tragisch naar het einde
Intussen moest hijzelf contractueel drie boeken per
jaar leveren; dat betekende drie pagina ’s per dag.
Wilde hij even wat zondagrust of was hij een dag ziek,
dan moest hij dat meteen bekopen met zès pagina’s.
Hij schreef en schreef, rookte en rookte. Honderd
sigaretten per dag doorgespoeld met behulp van vele
glazen marsala. Tot op de dag dat zijn zenuwen het
begaven... Na een eerste zelfmoordpoging in 1910
liet hij op 25 april 1911 drie brieven op een tafel in
Torino liggen en vertrok. Met een scheermes op zak.
Het waren brieven voor zijn kinderen, voor de
krantendirecteurs en voor zijn uitgevers. Aan zijn
kinderen Omar, Nadir, Romero en Fatima luidde het:
‘Sono un vinto: non vi lascio che 150 lire, più un
credito di altre 600 che incasserete dalla signora... ’
En verder vertelde hij waar ze even buiten Torino zijn
dode lichaam konden gaan vinden. Hij werd toevallig
ontdekt door een jonge wasvrouw die in het bos hout
was gaan sprokkelen. Zijn keel en zijn buik waren
opengereten, het scheermes zat nog in zijn hand. Zo
had ook een van zijn personages om het leven
kunnen komen: harakiri met de ogen gericht op de
opgaande zon. Zijn graf staat nu op het monumentale
kerkhof van Verona. Sterke toevoeging: zowel zijn
echtgenote Ida als zijn vier kinderen kwamen later in
tragische omstandigheden aan hun einde.
Achteraf:
In het midden van de jaren zeventig liep op de
RAI het feuilleton Sandokan, la tigre della
Malesia met de enigmatische Indiase acteur
Kabir Bedi in de rol van Sandokan.
Sandokan, de tijger van Maleisië staat in de rekken van de SOB Sint-Niklaas in een Nederlandse stripuitvoering van scenarioschrijver
Mino Milani en illustrator Hugo Pratt.
Enkele websites
www.terradisalgari.it
www.valpolicellaweb.it
www.salgari.org
www.emiliosalgari.it
Herman Cole
28
Maria José, «négresse blonde»
Maria José, gambe lunghe, sguardo duro, denti scuri, occhi
blu-grigi, soprannominata négresse blonde dalle dame di
corte romane perché ha i capelli così crespi e arruffati che se
non fosse bionda la sua chioma sembrerebbe quella di un’
africana. [Arrigo Petacco, Regina. La vita e i segreti di Maria
José, Mondadori]
Il Prince charmant
Umberto, alto, robusto, buon conversatore, generoso,
conosce cinque lingue, compreso un po’ di russo. Occhi neri,
modi galanti, soprannominato Prince charmant, i giornali
stranieri lo paragonano a Rodolfo Valentino. Ama la musica e
la moda. [Arrigo Petacco, Regina. La vita e i segreti di Maria
José, Mondadori]
Pranzo di gala
Per celebrare il fidanzamento con Maria José il principe
Umberto dà una colazione ufficiale (con pietanze e vini
rigorosamente italiani) all’ambasciata di rue Legrand a
Bruxelles. La regina veste un abito grigio argento mentre la
promessa sposa ne indossa uno rosa antico, lungo fin sotto il
ginocchio, con due drappeggi sui fianchi e un cappellino in
velluto intonato. Al collo un filo di perle. Dopo il pranzo
Umberto consegna personalmente ai convenuti una
bomboniera d’argento con le iniziali dei due fidanzati e una
tavoletta di cioccolato racchiusa in una scatola con la sua
fotografia. Alle 14.30 inizia il corteo reale, sono centinaia i
belgi venuti a rendere omaggio alla nuova coppia reale. Su di
una berlina trainata da quattro cavalli Maria José e Umberto
raggiungono l’Hôtel de Ville per la firma sul libro d’oro della
dinastia. Alle 19.30 i sovrani di Belgio accompagnano
Umberto alla Gare du Nord trasformata in una sala reale: «Mia
madre che già nutriva una profonda stima per il futuro genero,
in quei tre giorni, era rimasta incantata dalla sua compitezza.
Così lungo il binario, al momento dei saluti lei impulsivamente
gli diede un bacio sulla guancia. A me Umberto disse
scherzosamente: “Credo proprio che ci rivedremo presto”».
(Maria José di Belgio) [Regolo]
Martedì 31 Dicembre 1929: Il vestito da sposa disegnato da
Umberto
Il vestito da sposa di Maria José del Belgio, confezionato dalla
sartoria Ventura su bozzetto del futuro marito, il principe
Umberto. [Gnoli 2000]
Tre chili d’argento per il manto
Oltre all’abito nuziale, anche le toilette scelte per i numerosi
appuntamenti di Maria José prima e dopo il sì sono «frutto
della creatività, del buon gusto e dell’alta qualità della mano
d’opera artigiana». Tra le mise più sofisticate «un abito in
chiffon tutto intessuto di perle e diamanti sul quale Maria
indosserà un mantello in moire argento e turchese particolarmente prezioso. Il ricamo in argento segue un decoro settecentesco in cui palme, rose e nodi di Savoia si intrecciano con
eleganza». La maison Ventura ha anche preparato un abito in
lamé argento ispirato al Medioevo. «Verrà portato con un ricco
17
STORIA
STORIA
manto color ciclamino, ricamato in metallo d’argento, con
motivi di stile impero (…). Per realizzarlo, sono occorsi tre chili
e mezzo di argento antico». [Rolf. Cds 1/1/1930]
KAPERS OP DE KUST
Reis rond de wereld in 80 dagen zeg je. En iedereen reageert ‘Jules Verne’. Rep je over 20.000 mijlen onder
zee, dan verwijst iedereen meteen naar die in 1828 geboren Franse pionier van het sciencefictiongenre. Roep
je echter De Tijgers van Mompracem of Het Mysterie
van de Zwarte Jungle, dan blijft het héél stil; niemand
zal uitpakken met ‘Emilio Salgari ’! En toch is/was hij in
Italië, in Portugal en in de Spaanssprekende wereld een
miljoenenseller en staat hij te boek als ‘de Italiaanse
Jules Verne.’ Van de
geestelijke vader van
de beroemde piraat
Sandokan
herdenkt
men in 2011 -vooral in
Noord-Italië- de honderdste sterfdag.
Seicento operaie per un guardaroba
Per realizzare il guardaroba nuziale di Maria José del Belgio
sarebbe occorso un anno, invece è bastato un mese. Per i soli
ricami sono state impiegate 50 operaie che si sono alternate
in turni per non interrompere il lavoro neppure di notte. In
totale nell’opera di confezione sono state coinvolte 600
operaie senza contare le molte maestranze italiane che in
tante altre città italiane hanno preparato gli abiti per le invitate
alle nozze. La sola maison milanese che cuce gli abiti della
sposa ha creato altri 300 abiti destinati ad altrettante dame,
impiegando in tutto seimila metri di tessuto, «con vantaggio
per l’industria nazionale che non è difficile capire». [Rolf. Cds
1/1/1930]
Il Quirinale ristrutturato
Nel palazzo del Quirinale, cuore delle feste per il sì di Umberto
II e Maria José del Belgio, da oltre un mese squadre di tecnici,
elettricisti, idraulici, decoratori, ebanisti, architetti si
avvicendano per ammodernare 300 tra stanze e sale. A tutte
le camere sono state cambiate tappezzerie e tendaggi, in
alcune si è intervenuti anche sui pavimenti. I lavori, guidati
dalla regina in persona (coadiuvata dal principe ereditario),
che arriva a palazzo di buon mattino per restarvi sino alle 12,
quando si concede un leggero pranzo. Poi di nuovo al lavoro,
dalle 14 sino a sera inoltrata. Può capitare che la sovrana
chiami capisquadra, ingegneri e architetti nel cuore della
notte, per esser certa che le sue indicazioni siano state
seguite nei minimi dettagli. Tutto deve essere pronto per il
giorno 6, quando inizieranno i festeggiamenti che si
protrarranno sino all’11. [Cds, 4/1/1930]
Amnistia per 400 mila persone
«In occasione delle nozze del principe ereditario, il re ha
emanato un decreto di amnistia e d’indulto per reati comuni e
militari. Si presume che del provvedimento odierno
beneficeranno oltre 400 mila persone, delle quali circa un
terzo imputate di delitti e il resto di contravvenzioni. In virtù del
condono saranno liberati circa 600 detenuti». [Cds, 1/1/1930]
18
Kind van de Valpolicella-streek
Geboren in 1862 groeide Salgari op in de gemeente
Negrar nabij Verona, tussen de druivenranken van de
Valpolicella-streek. Als zestienjarige ging hij in Venezia
studeren, maar tot marinekapitein bracht hij het nooit.
Tijdens zijn opleiding voer hij wel ‘ns drie maanden
langs de kusten van de Adriatische Zee, maar daarmee
hield zijn kennis van de zeeën op. Verre vreemde landen
kreeg hij in zijn leven al evenmin te zien; de avonturen
die zijn exotische helden uit de meest verschillende
culturen beleefden waren helemaal verzonnen, allemaal
verre horizonten van ‘horen zeggen’.
Toch vloeiden uit zijn pen zinnen als deze: ‘In de nacht
van 20 december 1849 woedde een hevige orkaan boven Mompracem, een eilandje een paar honderd mijlen
verwijderd van de westkust van Borneo, thuisbasis van
een van de meest gevreesde piraten van de ZuidChinese Zee. Aangejaagd door een krachtige wind
draafden de wolken als ongebreidelde paarden door de
lucht; soms zwiepten woeste regenbuien over de donkere wouden van het eiland. De zweepslagen
van de wind joegen de
troebele golven van de
onstuimige zee hoger
en hoger. En intussen
knetterde de ene donderslag na de andere. ’
O p
d e
s i t e
www.salgari.org las ik:
‘ Il ciclo dei pirati e dei
corsari appartengono (o
d o v r e b b e r o
appartenere) al bagaglio culturale di tutti i ragazzi del
mondo. Con Salgari si impara a volare con la fantasia,
si attraversano la giungla, gli oceani e i sette mari, si
vivono avventure senza paragoni, si lotta si perde si
vince, si ama e si odia tutto all ’ennesima potenza. ’
Bewogen leven
Op zijn twintigste publiceerde Emilio Salgari zijn eerste
verhaal I selvaggi della Papuasia in een Milanees
weekblad. Dat hij vanaf 1883 voor de Veronese krant La
Nuova Arena in afleveringen zijn roman La tigre della
Malesia kon publiceren, bracht weinig geld in het laatje.
Na zijn huwelijk in 1892 verkaste hij naar Piemonte,
eerst naar Cuneo en later naar Cuorgné.
27
STORIA
” in “I Lombardi alla Prima Crociata”, zo is de uit Ernani
“Si ridesti il leon di Castiglia” plus enkele regels verder
“siamo tutti una sola famiglia” maar de Italianen zagen
erin de metafoor van de leeuw (van Sint Marcus), symbool van Venetië … en ook van andere landen, nietwaar, lieve lezers ? ;-)
In Rigoletto zingt de beroemdste bultenaar van Italië op
Andreotti na: “Cortigiani vil razza dannata” = Hovenaren
laf verdoemd ras, een duidelijke steek naar degenen die
voor het Keizerrijk bleven sympathiseren en spioneren.
Later in 1869, in Aida, na prachtige woorden over vaderlandsliefde, spreekt hij de hoge priesters zo aan:
“Noodlottige, genadeloze ministers van de dood … witte
larven … schandelijke bloeddorstige tijgers … jullie beledigen de aarde en de goden … jullie straffen de onschuldigen … goddeloze bende … banvloek … De wraak
van de hemel zal op jullie dalen !” Nooit had iemand
tevoren zo een taal tegen priesters gebruikt. Nooit was
Italië zo rabiaat anticlericaal geweest als in die jaren, toen Latium met Rome
nog aan het pas uitgeroepen koninkrijk ontbrak.
Nooit had Rome een feller
conservatief en reactionair
paus zoals Pius IX gekend.
Een jaar later, op 20 september 1870, vielen de
troepen van Vittorio Emanuele II Rome binnen. Die
paus, nadat zijn politie veel
patriotten op zijn geweten
had, vond niets beters te
doen dan een heel bataljon
Bersaglieri te excommuniceren.
Vittorio Emanuele II benoemde Verdi als levenslange
senator van het Koninkrijk. Verdi was dankbaar maar
verscheen nooit in het Parlement. Met moeite liet hij
zich nog overtuigen zijn laatste 2 opera’s te componeren, Otello en Falstaff, in zijn landhuis in de Po-vlakte
ergens tussen Parma en Piacenza. Dat huis is nu een
museum. http://www.volipindarici.it/pianidivolo/
parma2/verdi1.htm
Hij stierf op 27.1.1901. De Milanezen hadden voor zijn
venster stro op de weg gestrooid om zijn rust van zijn
laatste levensdagen niet met het geluid van de wielen
van de koetsen te storen. Zijn fortuin ging naar een
stichting die een beroemd rusthuis voor muziekartiesten
liet bouwen en onderhoudt. Hij ligt daar begraven samen met zijn tweede echtgenote, de zangeres Giuseppina Strepponi.
Juist 100 jaar later, ook op 27.1, stierf de laatste koningin van Italië, de Belgische prinses Marie-José. Ander merkwaardig toeval. Ik moet glimlachen bij de gedachte dat ze nu samen op een groen-wit-rood wolkje
in de hemel van de grote Italianen zitten.
Achille Ziccardi
STORIA
Venerdì 3 Gennaio 1930: Il treno dei Savoia
Maria José del Belgio e i suoi genitori partono per l’Italia con il
treno dei Savoia: giornalisti e fotografi di Bruxelles hanno fatto
a gara per visitarlo. Il treno ha otto convogli, tre dei quali (la
carrozza del re, quella della regina e la carrozza da pranzo)
formano un vero appartamento con un tavolo di sette metri in
mogano capace di accogliere sino a venti coperti. [Cds,
4/1/1930]
Domenica 5 Gennaio 1930: L’arrivo dei sovrani del Belgio
I sovrani del Belgio sono arrivati in Italia con il treno reale: «alla
stazione di Trastevere, ultima sosta prima dell’arrivo a Termini
dove attendevano i reali d’Italia, sale sul treno Umberto,
accompagnato dal suo aiutante di campo. Una gentile
improvvisata non prevista dal protocollo. In divisa da
colonnello dei granatieri, l’erede al trono d’Italia fa un compito
baciamano alla sposa, poi la bacia sulla guancia, le offre un
mazzo di lillà e un altro mazzo di rose lo offre alla futura
suocera. Maria José indossa un abito bianco, gli occhi
azzurrissimi le luccicano di commozione. Alle 10 del 5 gennaio
il convoglio entra alla stazione Termini: i binari sono stati
ricoperti da una pedana rossa, anche la pensilina è addobbata
di rosso, con bandiere e stemmi. Vittorio Emanuele III e la
regina Elena aspettano il treno raggianti». (Giorgio Lazzarini)
[reumberto.it]
Perle, scarpe e ossi di seppia
Maria José del Belgio al suo arrivo a Roma nell’appartamento
al Quirinale – che la suocera ha allestito per lei nei colori del
rosa e con decori ispirati alla musica – ha trovato i doni della
famiglia Savoia. Tra questi le perle appartenute alla regina
Margherita e molti altri gioielli di gran valore. Il governo fascista
ha regalato agli sposi una coppia di candelabri in argento stile
impero del XIX secolo. Il presidente della repubblica francese
un servizio di piatti da 415 pezzi in porcellana di Sèvres (su
ogni pezzo sono impresse le armi del Principe di Piemonte).
Tra gli oggetti in arrivo da mezzo mondo tante scarpe
artigianali, abitini per neonati, e persino ossi di seppia incisi da
un pescatore napoletano con paesaggi partenopei. Anche i
belgi alla loro principessa hanno fatto regali d’ogni tipo: dalla
raffinata toeletta intarsiata in tartaruga con specchi dalle
cornici in argento, sino all’orologio con quadrante incastonato
nei monogrammi dei due sposi. [Cds dal 2 al 7 gennaio 1930]
Mercoledì 8 Gennaio 1930: Francobolli per Umberto e Maria
José
«Per le auguste nozze saranno messi in vendita speciali
francobolli da 20 e 50 centesimi, e da 1,25 lire validi per ogni
specie di corrispondenza. In tutte le città d’Italia si vendono
bandierine con gli stemmi delle due case reali belga e
italiana». [Cds, 7/1/1930]
26
19
STORIA
Le nozze reali di Umberto e Maria José
Nella cappella Paolina del Quirinale, riaperta al culto da pochi
mesi, si celebrano le nozze del principe Umberto, erede al
trono di Casa Savoia, con Maria José, principessa del Belgio.
Officiante il cardinale Maffi, arcivescovo di Pisa, che indossa
paramenti provenienti da Palazzo Pitti. Oggi è anche il giorno
del compleanno della regina Elena. [Cds 9/1/1930; Arrigo
Petacco, Regina. La vita e i segreti di Maria José, Mondadori]
Arazzi e gigli bianchi
La cappella Paolina «sembra un giardino. Tenuto sgombero
nel mezzo, il salone immenso, che misura 46 metri di
lunghezza ed è altissimo, è decorato con arazzi mentre le
colonne che lo scandiscono sono nascoste dal verde e dal
bianco di gigli freschi». [Cds, 9/1/1930]
Via libera solo ai “cinematografisti”
Piazza del Quirinale, vietata ai romani sino a quando l’ultimo
dei mille invitati ha messo piede al Quirinale. «Gli unici ad
avere libera circolazione sono i cinematografisti, piazzati a
mezz’aria con le loro macchine sul basamento della fontana
dei Dioscuri. Solo loro hanno potuto vedere in viso alcuni degli
ospiti, tra i quali c’è chi ha dormito poche ore. Alla vigilia delle
nozze, infatti, c’è stata una cena per 7 mila persone. Alcuni
invitati, che si sono allontanati dalle sale verso le due, sono
riusciti a recuperare cappotti e mantelli nei guardaroba solo
verso le quattro». [Cds 9/1/1930]
Maniche storte
Al momento di indossare l’abito nuziale, Maria José del Belgio
scopre che le maniche di merletto sono cucite storte. È
necessario tagliarle. La sposa copre le braccia con lunghi
guanti bianchi. [Arrigo Petacco, Regina. La vita e i segreti di
Maria José, Mondadori]
Solo la sposa è vestita di bianco
Il principe Umberto, 25 anni, è in alta uniforme con i gradi di
colonnello, decorazioni e sciabola. Maria José, 23 anni, apre il
corteo nuziale al braccio del padre, con il quale, prima di
giungere alla Cappella Paolina, attraversa la sala del Trono, il
salone Giallo, le molte sale che precedono quella del Balcone,
le due sale Rosse, la sala dei Corazzieri. All’arrivo della
promessa sposa, si fa un gran silenzio. Alle spalle della
principessa sfilano Umberto con al braccio la madre, la regina
d’Italia, seguiti da re Vittorio Emanuele con al braccio la regina
Elisabetta. Dietro di loro una lunga schiera di invitati di sangue
blu aperta dal re di Bulgaria e dall’ex regina madre Amelia del
Portogallo. Il primo borghese avvistato è Benito Mussolini.
«Maria José indossa un abito cucito da una maison milanese
scelta da Umberto I, che ha anche chiesto alle invitate di
evitare per le loro toilette il bianco. E così un tripudio di lilla,
20
STORIA
Giuseppe Verdi, leidraad van de Risorgimento
Muziek voor
een groots
ideaal
Traviata… Aida … Rigoletto … Nabucco …
Otello … woorden die
doen dromen … natuurlijk: Verdi. Pure
grootsheid. Politiek
stond hij op de achtergrond, eigenlijk heeft hij nooit actief aan politiek
gedaan en voor zover geweten heeft hij nooit een geweer in zijn handen gehad, maar zijn schaduw hangt
over de hele periode van de Risorgimento. Garibaldi,
Vittorio Emanuele II, Cavour, Mazzini, ja, maar als
wij een naam aan deze rij kunnen toevoegen, dat kan
en moet het de naam van Giuseppe Verdi zijn. Hij
hoort er gewoon bij.
Hij werd te Busseto, prov. Parma, in 1813 geboren, in
een gezin van straatarme Emiliaanse boeren, http://
it.wikipedia.org/wiki/Roncole_Verdi toen Napoleon
nog alive and kicking was. Hij stierf te Milaan in 1901,
schatrijk, reeds in de eeuw waarin u en ik geboren
werden. Zijn boeiend leven vertellen is onbegonnen
werk. In het begin van de jaren ’70 van verleden eeuw
maakte de RAI er een feuilleton over, in 8 afleveringen. Een van de grootste meesterwerken van de RAI
ooit. De BRT zond het ook uit. Ik vergeet het nooit:
het was telkens op zondagavond en ’s anderdaags
stonden al mijn collega’s rondom mij om commentaar te leveren, vragen te stellen, vol met belangstelling … vergeten waren den Antwaarp en den Beerschot !
Zijn carrière begint met een ongelooflijke nonsens: hij
werd niet toegelaten tot het Conservatorium van Milaan want … 2 jaar té oud en … vreemdeling, zijnde
burger van het Groothertogdom Parma en Piacenza !
Nu draagt dat Conservatorium zijn naam !!! Maar muziek spelen en maken kon hij en hij heeft het dubbel
en dik bewezen, ondanks zijn eigen woorden “In vergelijking met Wagner ben ik een bescheiden vioolspeler”.
Hij trouwde jong met de dochter van zijn muziekleraar, verhuisde naar Milaan, toen onder Oostenrijk,
kreeg 2 kinderen en op een jaar tijd verloor hij ze alle
drie aan TBC. De wanhoop nabij en na 2 floppen, liet
hij zich overtuigen een opera te componeren:
“Nabucodonosor”, gewoonlijk bekend als Nabucco,
een verhaal in de oudheid van het Middenoosten met
de ballingschap van het Joodse volk in Assirië op de
achtergrond. Zo werd het koor der koren geboren:
“Va ’ pensiero su l’ali dorate” en enkele regels verder
kwam de vonk van de volksopstand: “O mia patria sì
bella e perduta”. Het was aan de keizerlijke censuur
ontsnapt ! Het ging immers over de Joden, maar dat
klaaglied, die noodkreet werd door de Italianen onmiddellijk overgenomen.
Met dat gezang gingen ze de Oostenrijkers te lijf. Ziehier de link naar de, naar mijn mening beste uitvoering ooit, daar waar het voor de eerste keer werd gezongen: http://www.youtube.com/watch?
v=06I5iqqN_0I
Merkwaardig toeval, teken van het lot misschien: de
25
TAALCURSUS
STORIA
Wie van Italië droomt, denkt automatisch aan Toscaanse olijfgaarden, historische kunststeden en aan de
heerlijke Italiaanse keuken. Wie er ooit geweest is, is
voorgoed verknocht aan dit mooie land met zijn rijke
cultuur.
Geen wonder dat veel mensen ook kennis willen maken
met de Italiaanse taal. Een praatje kunnen slaan met de
plaatselijke bevolking is vaak de belangrijkste motivatie
om een cursus te volgen. In de lessen bij CVO Janitor
worden de vier vaardigheden (lezen, luisteren, schrijven
en spreken) op een ontspannen en aangename manier
in praktijk gebracht in de meest voorkomende situaties.
In de 2-jarige cursus Italiaans voor Beginners leer je
iemand begroeten, eten en drinken bestellen, naar de
winkel gaan, een kamer reserveren in een hotel, de weg
vragen en uitleggen, enz. Naast communicatie besteden we uiteraard ook aandacht aan de basisregels van
de Italiaanse grammatica . Na de Beginners-cursus
volgt de 4-jarige Gevorderden-cursus, waarin we dieper
ingaan op bepaalde thema’ s en je meer genuanceerd
je mening leert formuleren.
mauve, acqua marina, oro, argento, giada chiaro fa da
cornice alla principessa, regale nel suo abito di velluto bianco
panna reso prezioso dal lungo velo, una trina di Bruges dono
del popolo belga fissato da un diadema in diamanti e da un
mantello panna con bagliori d’argento, bordato di ermellino e
con uno strascico, sorretto da quattro gentiluomini, lungo
sette metri » [Rolf. Cds, 9/1/1930]. Il velluto di seta per l’abito bianco, fabbricato espressamente da un gruppo di Case
di seterie di Como. [Rolf. Cds 1/1/1930]
Tijdens de lessen gaat onze aandacht natuurlijk ook uit
naar de rijke Italiaanse cultuur in al haar aspecten. Regelmatig organiseren we een buitenschoolse activiteit
en nemen we in klasverband deel aan allerhande activiteiten van bvb. Anfiteatro. En wie weet sluit je wel aan
bij onze 2-jaarlijkse Janitor-reis naar een Italiaanse regio waar je dan trots in het Italiaans je bestelling kan
doen op één of andere zonovergoten piazza!
CVO Janitor organiseert cursussen Italiaans in haar vestiging in de Noordlaan 32 te Sint-Niklaas en in de Puithoek, Kruibekesteenweg 51 te Beveren. Meer info over
de lesinhouden en de uurroosters vind je op onze website www.janitor.be. Indien u vragen heeft of meer info
wenst
kan
u
steeds
terecht
bij
[email protected]. Voor het volledige aanbod
van onze taalcursussen (Frans, Spaans, Engels, Duits,
Chinees en Turks), computerlessen, kooklessen en nijverheidstechnieken kan u uiteraard ook terecht op
www.janitor.be, waar u in de loop van juni de lessenroosters voor het nieuwe schooljaar zal kunnen terugvinden. Welkom!
www.janitor.be – 03/760 96 00 – [email protected] – SintNiklaas – Beveren - Sint-Gillis
Una visione di luce
La sposa descritta dai cronisti: «Divinamente bionda, era
veramente una visione di luce nel suo magnifico abito
ondeggiante e tutto laminato di argento. Come la bella
signora lunare della Tanka giapponese, “ella incedeva in un
raggio di luna sulla grande scala di giada, ed i fiori si
incurvavano a riverirla”. Appariva così felice nella sua bellezza
sorridente!». [Sta. 22/2/1990]
Conservet Deus su re
Maria José e Umberto di Savoia arrivano all’altare
accompagnati dalle note di un canto sardo: Conservet Deus
su re. [Arrigo Petacco, Regina. La vita e i segreti di Maria
José, Mondadori]
Il sì di Umberto e Maria José
«“Altezza reale Principe Umberto di Savoia vuole Ella prendere
in sposa Sua altezza reale la principessa Maria José del
Belgio, qui presente in sua legittima sposa, secondo il rito
della Santa madre Chiesa?”. Il principe Umberto si volta verso
il re Vittorio Emanuele per chiedere il consenso. Il Re accenna
a un sì col capo, la Regina si commuove. Umberto risponde
“sì”. Il cardinale Maffei ripete la formula alla principessa che si
24
21
STORIA
FOTOWEDSTRIJD
volta anch’essa verso il padre re Alberto del Belgio, poi dice
nitidamente il suo “sì”». [Cds, 9/1/1930]
OPROEP AAN ALLE VAKANTIEGANGERS!
Dopo le colombe, la visita dal Papa
Alle 11 un volo di colombe annuncia a migliaia di italiani
assiepati in piazza del Quirinale che Umberto e Maria José
sono sposi. La coppia dopo poco si affaccia al balcone per
salutare il popolo in festa in una Roma decorata con
stendardi, striscioni, bandiere. Alle 12,30 Umberto e Maria con
il corteo nuziale giungono sul Vaticano per essere ricevuti da
papa Pio XI. Sua Santità accoglie gli sposi sulla soglia della
sala del tronetto, poi li fa accomodare al suo fianco sotto il
baldacchino e gli offre in dono un arazzo che riproduce La
Madonna col Bambino del Pinturicchio. Alla principessa Maria
José regala anche un rosario in perle e oro. [Cds, 9/1/1930]
Anfiteatro,amici della cultura italiana, organiseert
voor alle geïnteresseerden een
fotowedstrijd
Uiterste inzenddatum: 31 oktober 2011
Thema: 150 jaar Italië
Uova alla Montebello
Menu del pranzo, servito verso le 13.30: uova alla Montebello;
aligusta con
salsa tartara;
fagiano allo
spiedo con
crescioni;
asparagi con
salsa spumosa;
gelato di crema
alla
palermitana;
torta nuziale;
grissini all’
olandese. Vini:
Capri Bianco,
Falerno, Gran
Spumante,
Amarascato,
liquori. [Cds, 9/1/1930]
Un matrimonio da 5 milioni di lire
Per le nozze tra Maria José e Umberto di Savoia sono stati
spesi 5 milioni di lire. [Arrigo Petacco, Regina. La vita e i
segreti di Maria José, Mondadori]
Laat je fantasie
de vrije loop,
kijk…en leg vast
op de
“gevoelige
plaat”…
Foto ’s opsturen naar: [email protected]
Ten gepaste tijde zal een jury haar oordeel vellen
en de prijswinnaars wacht een leuke prijs!
***
Reglement fotowedstrijd ANFITEATRO, amici della cultura
italiana- editie 2011
1.
2.
3.
4.
5.
6.
Sabato 11 Gennaio 1930:Sciate in montagna e balli sul sagrato
Umberto e Maria, partiti l’11 gennaio per il loro viaggio di
nozze, hanno raggiunto Courmayeur dove hanno abitato fin
verso la fine del mese in una villetta dipinta di giallo posta sul
declivio che dal paese va verso la Dora. Appassionati di
montagna, i due principi si sono dedicati allo sci raggiungendo
Villeur, la Saxe, Val Veny, Val Ferret, Dolonne e inerpicandosi
fino a Nôtre Dame de la Guérison. Spessissimo si son visti
ballare la badoche sul sagrato della chiesa di Courmayeur,
insieme a giovani coppie del luogo. [Visto, 23/11/1954]
***
22
7.
8.
9.
10.
11.
12.
Iedereen kan deelnemen aan deze wedstrijd
Er worden twee disciplines voorzien : monochroom en kleurenfoto, digitaal
Het onderwerp is ‘150 jaar Italië’
Alle procedés zijn toegelaten. Een monochrome foto moet
volledig eenkleurig zijn (bv zwart of sepia). Is er een extra kleur
toegevoegd, dan hoort ze in de discipline “kleurenfoto”.
Iedere deelnemen mag in iedere discipline maximum vier
werken inzenden. Deze moeten alle eigen werk zijn.
Foto’s of een bewerking er van mogen in de toekomst niet
meer gebruikt worden voor de fotowedstrijden van Anfiteatro.
De minimale grootte van de foto is 2MB
De foto’s dienen voor 31/10/2011 verstuurd te worden naar
webmaster@anfiteatro .be
De jurering zal gebeuren via de website van Anfiteatro
De uitslag zal bekend gemaakt worden op de Piccione Viaggiatore, de jaarlijkse Italiaanse reismarkt van Anfiteatro, en dit in
2012 op de eerste zondag van februari.
Alle ingezonden foto’s kunnen in de toekomst door
Anfiteatro vrij gebruikt worden in Notizie, het driemaandelijkse tijdschrift van Anfiteatro of op de website www.anfiteatro.be.
Door hun deelname verklaren de deelnemers zich
akkoord met bovenstaand reglement. Onvoorziene
ongevallen worden door het Anfiteatro-bestuur beslecht.
23