IL CINEMA USA NEGLI ANNI `80
Transcript
IL CINEMA USA NEGLI ANNI `80
STORIADELCINEMAUSA ILCINEMAUSANEGLIANNI‘80 LarinascitadiHollywood GliStudiosvinserolaloroscommessa.FilmcomeAmericanGraffiti(r.diGeorgeLucas,1973),Il padrino(TheGodfather,diFrancisFordCoppola,1972),L'esorcista(TheExorcist,diWilliam Friedkin,1973),giratidagiovaniregistieconinvestimentilimitati,divennerocampionid'incassi.I filmdeigiovanichecontestavanoHollywoodpermiseroadHollywooddiusciredallacrisi. Ametàdeglianni'70ilclimapoliticocominciòamutareconl'affievolirsidellacontestazionegiovanile ealcunidei"moviebrats"("ragazzaccidelcinema")siaffezionaronoalsuccessorealizzandoper HollywoodfilmchedellaNewHollywoodedelsuospiritoinnovatoreavevanoormaibenpoco.I recordd'incassicheconseguironoconsolidaronolaripresadiHollywood:Losqualo(Jaws,r.diSteven Spielberg,1975),Guerrestellari(StarWars,r.diGeorgeLucas,1977),Rocky(r.diJohnAvildsen, 1976)eIncontriravvicinatidelterzotipo(CloseEncountersoftheThirdKind,r.diStevenSpielberg, 1977).AlcuniregistidellaexNewHollywood,così,dimenticandoopportunamenteipropriprecedenti convincimenti,divenneroinuovileaderdell'industria.Lucasnonsolorilanciòlafantascienzacome generepopolaremafondòlapiùimportanteagenziadieffettispeciali,laIndustrialLight&Magic. Spielbergdivennelagallinadalleuovad'oradiHollywoodbattendovarievolteirecordmondialidi incassiconE.T.theExtra-Terrestrial(1982)eJurassicPark(1993,conduesequel).Aiverticidelle classificheandòancheIpredatoridell'arcaperduta(RaidersoftheLostArk,diStevenSpielberg, 1981,poitresequel).GliStudiospromosserolapoliticadelsequel,primariservatoaifilmdiserieB:Il padrino,Rocky,Rambo,StarTrek,Guerrestellari,Terminator,Batmanealtridivennero"franchise",da cuitrarresequel,prequel,spin-off,serie-tv,fumettiegadgets.GliStudiospuntaronotuttosul blockbuster:filmagrossoinvestimento(icostimedidiproduzionetriplicarononelcorsodeglianni '80),che"devono"farguadagnaresoldi,precedutidaenormicampagnepubblicitarie. Larestaurazionedeglianni'80 Neglianni'80,sottolapresidenzaReagan,gliUSAsuperaronoicomplessidellasconfittainVietname tornaronoadunapoliticaesteraaggressivarilanciandoanchelaGuerraFreddacontrol'URSS,mentre sulterrenointernositornavaindietrosulpianodeidiritticivili,ilavoratorivenivanosconfittiinuna seriedistoriciscioperieglistudentismiserodicontestare.Ilpubblicochiedevadinonpensaree Hollywood,uscitadallacrisi,sitrovòdeltuttoasuoagionell'accontentarlo.Tornaronol'eroefortee vincente(compresiisuperuomini:Superman,r.diRichardDonner,1978contresequelneglianni '80),laseccadivisionetrabuoniecattivi,lepsicologiesemplificate.Neifilmleautoritànonfuronopiù vistecosìmale:tornaronodimodareearistocrazie,condottieriesoldatibuoni,famiglieluminosee privedicontraddizioni.Venneroabolitiifinalidrammaticioapertiesiriabilitòl'happyend.Sidiffuse ilterminehighconcept:èilfilmcostruitointornoadunaideasempliceechepotrebbeessereriassunto inunoslogan.Lostilediripresatornòadesserequelloclassico,privilegiandoilteatrodiposainvece dellalocationeivirtuosismideimovimentidimacchinaservivanosoloamagnificareglieffettispeciali elescenografie,semprepiùcostose.Ilmontaggiosifecepiùveloce,perunpubblicocheormaisiera abituatoalritmodeglispotpubblicitari.Venneroabolitiitempimortietuttelesceneche"non spingevanoavanti"ilfilm.Igeneriregredironoaivecchimodelli.Lacommediaromanticaresuscitòla donnainattesadelprincipeazzurro(PrettyWoman,r.diGarryMarshall,1990),ilwarfilmriabilitòil militarismo(TopGun,r.diTonyScott,1986),ilnoirritrovòladarklady(Brividocaldo,BodyHeat,r. diLawrenceKasdan,1981).Nacqueronuovigeneriesenerinnovaronoaltri,sempresottoilsegno deglialtibudget,dell'evasionedallarealtàedell'assenzadispiritocritico.Aquestanuovafase corrisposeancheunanuovagenerazionediattorieattrici,riconoscibilipiùperlabellezzaela prestanzafisicacheperlabravura(anchesealcunidiloro,invecchiando,hannosaputooffrirepoi provenotevoli).Traivari:TomCruise,DemiMoore,SylvesterStallone,ArnoldSchwarzenegger, HarrisonFord,BruceWillis,KevinCostner,MichaelDouglas,RichardGere,JuliaRoberts,Kim Basinger,KathleenTurner. Lafruizione Nelcorsodeglianni'80diminuironoseccamenteicinemad'essai,assestandosipoisuunnumero ininfluente.IfilmstranierisparironodallesaleUSA.Chiuserolesaledisecondaeterzavisione:ifilm cominciaronoadesserestampaticonungrandenumerodicopieperesseredistribuitiatappetosolo inprimavisione,raccogliereilmassimoepoilasciarerapidamenteilpostoadun'altrapellicola.Si diffuseroovunqueimultiplex,complessiavolteindipendenti,altrevolteaggregatiagrandicentri commercialiecheoffrivanopiùditreschermi.Eranogiàapparsineglianni'60,poieranoaumentati neglianni'70eneglianni'80occuparonocompletamenteilmercato.Neglianni'90sarebbero aumentatiimegaplex,edificiconpiùdi15schermi.Sicostituironoenormicatenedisale, multinazionaliqualil'AMC(piùdi5000schermi),laRegal(quasi7.000),Cinemark(quasi5.000).Gli stessiStudiosdiHollywoodcominciaronoadacquistarecatenedisalescavalcandoidecretiantimonopoliodel1948,graziealladeregulationdel1985,segnandoilritornoallaconcentrazione verticaletipicadellavecchiaHollywood. Daglianni'80gliStudiosdiHollywoodsifuseroconaltrimedia,soprattuttoicolossidelleretitve dellamusicadandovitaaconglomeratidienormepotenza.Cosìilfilmèdiventatounapedinainuna piùampiastrategiadimarketingchecoinvolgel'etichettadiscograficadellacompagnia,isuoicanali televisivieilmerchandising. Crebberoenormementetuttiqueigenericheoffrivanoevasione,costruitisoprattuttopergli adolescenti,mentreilfilmd'autore,chefaticosamentesieraaffermatoneldecennio1965-1975,sparì quasideltutto. Igeneri LafinedeglianniSettantasegnaintuttoilmondol’affievolirsidellacontestazioneantisistema, accompagnatadaunritornodifiammadellaguerrafreddaedellacorsaagliarmamenti.Granpartedel cinemadifantascienzasmettediessereveicolodicriticasociale,esitrasformanelgeneredimaggior successocommercialedeglianniOttantainsiemealfantastico,finalizzatoall’evasione.Hollywood investefiumididenaroinfilmcheoffronounosfoggiosempremaggioredieffettispeciali.Ilfilmche dàl’avvioaquestafaseèStarWars(Guerrestellari,r.diG.Lucas,1977)cheavràunsuccessoenorme esaràseguitoda2sequele3prequel.Unaseriedialtrifilmriprendonoitemigiàsviluppatineglianni Cinquanta.Lasperanzanellapresenzasalvificadipresenzealienenell’universoèespressoinIncontri ravvicinatidelterzotipo(CloseEncountersoftheThirdKind,r.diS.Spielberg,1978),maancheinET, l’extraterrestre(E.T.theExtra-Terrestrial,r.diS.Spielberg,1982).Alien(r.diR.Scott,1979)segnail ritornoingrandestiledell’alienocrudeleeprivodisentimenti,dacuigliumanidevonodifendersi(per laprimavolta,segnodellarivoluzionefemministacheintantoavevascossolasocietàstatunitense,la protagonistaèunadonna).Seguirannoquattrosequel.Un’altraseriedicultoèquelladiTerminator (r.diJ.Cameron,1984)doveuncyborgprovenientedalfuturo,tentadiuccidereunadonna,futura madredelcapodellaresistenzaallemacchinechedominerannoilmondo.Altreseriedisuccesso: Robocop(r.diP.Verhoeven,1987)eInterceptor-MadMax(r.diG.Miller,1979). Ilpubblicocinematograficotipicodaglianni'80volevastaccarsidallarealtà:ilgenerefantastico facevaalcaso:Tesoro,misisonoristrettiiragazzi(HoneyIShrunktheKids,r.diJoeJohnston, 1989),Ghost(r.diJ.Zucker,1990),Casper(r.diB.Silbering,1985),Poltergeist(r.diTobeHooper, 1982),RitornoalfuturoBacktotheFuture(Ritornoalfuturo,r.diR.Zemeckis,1985).Anchel'horror puònutrirsidiaspettifantasticieneglianni'80pochecoseritenutenormalinonfuronoutilizzateper mostrarneillatodemoniaco:sivedalasagadeLabambolaassassina(Child'sPlay,r.diTomHolland, 1988conquattrosequel)oChristinelamacchinainfernale(JohnCarpenter'sChristine,r.diJohn Carpenter'sChristine,1983). Altrigeneridisuccessodeglianni'80echesonotrattatiinpaginededicate:Actionmovie,Swordand sorcery(nelFantasy),SlashereSplatter(nell'Horror). MicheleCorsi,dicembre2010,www.cinescuola.it