AVBZ (Lei di Labizjan)

Transcript

AVBZ (Lei di Labizjan)
AVBZ (Lei di Labizjan)
Kiko lei di Labizjan – (AVBZ) ta enserá?
E lei AVBZ (Algemene Verzekering Bijzondere Ziektekosten), mihó konosí komo Lei di
Labizjan, ta un seguro general basa riba prinsipio di solidaridat. A introdusí e lei na yanüari
1997 i e ta kubri riesgo di gastu pa kuido, hopi bes pa bida largu, di esnan ku ta malu durante
hopi tempu i di esnan desabilitá. E gastunan menshoná no ta kubri òf no ta sufisientemente
kubri den nos sistema sosial aktual. Ta trata aki di:
a. Tratamentu, kuido i guia di persona ku enfermedat físiko króniko, persona ku enfermedat
síkiko i persona mentalmente òf físikamente desabilitá ku ta kumpli ku sierto kriterio i
komo tal tin derechi riba kuido di akuerdo ku Lei di Labizjan;
b. Suministrá provishonnan na persona físikamente desabilitá
c. Ofresé asistensia profeshonal den kuido na kas (den forma di kuido paramediko) na esnan
ku derechi riba kuido segun Lei di Labizjan.
Kon ta kubri gastunan di Lei di Labizjan?
Gastunan dje kuido aki ta bini fo’i dje Fondo Lei di Labizjan, manehá pa Banko di
Seguro Sosial (SVB), ku ta e órgano ehekutivo pa Lei di Labizjan.
Ken ta paga prima?
Tur hende den servisio pagá ta kontribuí den e fondo aki pagando un prima fo’i nan
entrada: 1,5% ta kore pa kuenta di e trahadó i 0,5% pa kuenta di dunadó di trabou. Prima
total ta 2%. Pa personanan den servisio pagá ta dunadó di trabou ta retené e prima aki i
entreg’é na Ontvanger. Pa personanan ku ta kai bou di areglo di belasting riba entrada,
Inspektor di belasting ta kobra 2% riba entrada puru i kobradó sentral ta retené esaki.
Penshonado ta paga 1,5%. E máksimo ku un hende por paga na prima ta Naf. 8.709,90
(2012). Si den 2012 e entrada ta mas ku Naf. 435.495, no ta paga prima riba e montante
ku ta surpasá e suma aki.
Ken por hasi apelashon riba kuido segun Lei di Labizjan?
Habitantenan di Kòrsou (ku eksepshon di algun kaso deskribí den Ordenansa di lei di
Gobièrnu Sentral) i no-habitantenan ku ta traha den servisio pagá i ku ta someté na paga
belasting riba salario.
1
Ken ta supervisá e órgano di ehekushon?
Supervishon riba prinsipalmente e aspektonan finansiero i esnan direktamente relashoná
ku e órgano di ehekushon, ta na enkargo di Banko Sentral di Kòrsou i Sint Maarten.
Deskripshon di kuido
Kiko kuido di Lei di Labizjan ta enserá?
Aseguradonan por apelá, bou di sierto kondishonnan deskribí den lei, riba diferente forma
di kuido kategorisá segun nesesidat di kuido den kuater grupo di hende enfermo i
desabilitá:
Kategoria I: persona ku enfermedat físiko króniko
Kategoria II: persona físikamente desabilitá
Kategoria III: persona ku enfermedat sikiátriko
Kategoria IV: persona mentalmente desabilitá
Kategoria I: Persona ku enfermedat físiko króniko
Kiko ta enfermedat físiko króniko?
Un persona ku komo konsekuensha di un enfermedat króniko òf un komplikashon a bira
dje dependiente di kuido ku e no por mantené su mes ni den sentido sosial ni ekonómiko
den forma independiente den komunidat i p’esei a para bira kompletamente dependiente
di yudansa. Un persona ku un enfermedat króniko manera por ehèmpel pashènt di nir,
reumatismo òf suku ku danki na tratamentu spesífiko (por ehèmpel diálisis di nir, remedi)
por funshoná normalmente (por ehèmpel traha òf hasi trabou di kas) i p’esei no mester di
kuido, no ta konsiderá pues komo persona ku enfermedat físiko króniko.
Kon ta determiná grado di depensha di kuido?
2
Un método generalmente aseptá pa determiná grado di dependensha di kuido ta, husga
kon leu un hende ta kapas òf no na hasi sierto akshon (aktividat) normal, sea su so òf ku
yudansa di otro. E aktividatnan aki yama ‘Aktividatnan di Bida Diario’ (Activities of
Daily Living) abreviá ADL. Ta husga segun e sistema di skor ku ta sigui:
ADL
Nota posibel
0
Posibel ku yudansa Independiente
1
2
Skor
3
1. Sinta
2. subi/baha fo’i
kama
3. baña/ducha
4. bisti/kita paña
5. bai tualèt
6. kome/bebe
Total
Ta yena i konta skor segun rúbrika. E total ta e skor ADL. Ta konsiderá un hende dependiente di
yudansa si e tin un skor ADL di 5 òf mas abou.
Kua kuido ta ofresé na persona ku enfermedat físiko króniko?
Kuido den un hospital general, un kas di kuido òf duna na kas pa un organisashon di
kuido integral na kas (Kòrsou) òf di enfermeria di bario (wijkverpleging).
Hospital general
Kontinuashon di tratamentu den un hospital general di un persona ku enfermedat físiko
króniko despues di estadia sin interupshon di por lo ménos 365 dia den un hospital;
tambe reanudá tratamentu despues di sali fo’i hospital despues di 365 dia si bolbe drenta
hospital pa e mesun enfermedat denter di un periodo di 182 dia. (Sehos, Taams, Advent
Ziekenhuis).
Kas di kuido
Tratamentu òf kuido di persona ku enfermedat króniko den un kas di kuido. E asegurado
segun Lei di Labizjan tin di kumpli ku kriterio pa interná dje kas di kuido òf kas pa
ansiano ku funshon di kas di kuido. Ehèmpel: Kas di kuido Betesda/ Hamied
3
Kuido integral na kas òf kuido di enfermeria di bario
Kuido na kas pa un persona ku enfermedat físiko króniko ku tin 90 dia ta haña kuido
kaba.
Ta trata mayoria bes di yudansa den sentido di:
kuido físiko;
kuido higiéniko;
aktividatnan tékniko di enfermeria;
suministrá remedi;
kontrol riba uso di remedi;
aktivashon;
yudansa den terapia di ehersisio;
yudansa pa ehekutá reglanan di biba;
guia den situashonnan problemátiko;
kuido general i den trabou di kas.
Kategoria II: Persona físikamente desabilitá
Kiko ta físikamente desabilitá?
Un persona físikamente desabilitá den sentido di Lei di labizjan ta un persona ku un parti
di kurpa òf ku kurpa disfunshonal òf afunshonal ku no por rekuperá ku tratamentu pa
rehabilitashon òf treinen, motibu pa kua e persona aki no por funshoná independiente i
motibu pa kua su aktividatnan diario ta kronikamente dependiente di medio di yudansa òf
medionan artifisial i di yudansa.
Kua kuido ta ofresé na persona físikamente desabilitá?
Kuido den un institushon, òf na kas pa pasa dia òf kas di un organisashon pa kuido
integral na kas (Kòrsou) òf enfermeria di bario.
Institushon
4
Tratamentu òf kuido di persona físikamente desabilitá òf dòbel desabilitá den un
institushon pa esnan físikamente i/òf dòbel desabilitá. Pa e kategoria di kuido aki tin
solamente un institushon pa mucha fo’i 0 aña. Pa adulto falta un tipo di institushon asina
na Kòrsou. Ehèmpel: Mgr. Verriet Instituut.
Kas pa pasa dia
Kuido i guia di persona desabilitá ku ta biba na kas normalmente, ku ta risibí i atendé pa
pasa dia den siman i duna tratamentu kaminda ta nesesario di fisioterapia, ergoterapia i
logopedia. Ehèmpel: Mgr. Verriet Instituut
Kuido integral na kas òf enfermeria di bario
Kuido i guia na kas pa persona físikamente desabilitá.
Ta trata mayoria bes di persona ku un:
afekshon paralisante ku el a nase kuné òf
desabilidat ku el a haña pa motibu di enfermedat òf desgrasia.
Ta trata mayoria bes di yudansa den forma di:
kuido físiko i higiéniko;
aktividatnan tékniko di enfermeria;
suministrashon di remedi i kòntròl riba uso di remedi;
aktivashon i yudansa den terapia di ehersisio;
yudansa pa ehekutá reglanan di biba;
guia den situashonnan problemátiko;
kuido general i den trabou di kas i
pone medio di yudansa na disposishon pa por fia.
Suministrashon di medionan artifisial i di yudansa
Medio artifisial i medio di yudansa ta un medio pa:
remplasá parti di kurpa òf pa sostené kurpa òf parti di kurpa;
5
por move/bai di un lugá pa otro;
prevení feila habri kurpa pa motibu di drumi òf sinta;
por hasi uso independiente di sanitario. Ehèmpel: stul di wil, rèki pa kana òf rollator, stul
di baña, stul di wc, rèki pa tene lanta, prótesis, spalk, beugel .
Ken tin derechi riba medionan artifisial i di yudansa?
Persona físikamente desabilitá segun Lei di Labizjan i ku ta hañando kuido di lei di
Labizjan , serka ken por a konstatá mesora ku seguridat na momentu ku e desabilidat òf
enfermedat a surgi, ku e ta permanente i sin perspektiva riba rekuperashon. Den kaso ku
na momentu ku e desabilidat físiko a surgi, no ta posibel konstatá esaki, e asegurado ta
bini na remarke pa e kuido aki un aña despues di e momentu menshoná.
Kon trata pa pidi medionan artifisial i di yudansa?
Yena e formulario di petishon kompletu i agregá konseho di spesialista médiko,
preferibel un médiko di revalidashon. Ta presentá petishonnan pa konseho na Komishon
di Indikashon i Komishon di Revalidashon Lei di Labizjan, di kua un médiko di
revalidashon ta forma parti.
Kategoria III: Persona ku enfermedat sikiátriko
Kiko ta enfermedat sikiátriko?
Un persona ku enfermedat sikiátriko ta un persona ku ta sufri di un enfermedat mental
riba kua por apliká un diagnósis sikiátriko vigente den klasifikashon internashonal di
enfermedatnan sikiátriko
Kua kuido ta ofresé na persona ku enfermedat sikiátriko?
Kuido den un hospital sikiátriko, un kas ku funshon remplasante di famia, un kas pa pasa
dia, un sentro di aktividat òf kuido na kas pa un organisashon pa kuido integral na kas
(Kòrsou) òf enfermeria di bario.
Hospital sikiátriko
6
Tratamentu i kuido di persona ku enfermedat sikiátriko den un hospital sikiátriko te asina
leu ku esaki ta surpasá un periodo sin interupshon di por lo ménos 90 dia den un hospital
sikiátriko. Ehèmpel: Klínika Dr. D.R. Capriles
Kas ku funshon remplasante di famia
Tratamentu i kuido di persona ku enfermedat sikiátriko den un kas ku funshon
remplasante di famia pa persona ku enfermedat sikiátriko. Ehèmpel: Kas Theo Doran i
bibienda protehá di Fundashon Sonrisa, Kas Florisol di Klinika Dr. Capriles
Kas pa pasa dia òf sentro di aktividat
Tratamentu i guia di persona ku enfermedat sikiátriko den un kas pa pasa dia òf sentro di
aktividat pa persona ku enfermedat sikiátriko. Ehèmpel: Sentro di Aktividat di Fundashon
Sonrisa.
Kuido integral na kas òf enfermeria di bario
Kuido i guia di persona ku enfermedat sikiátriko na kas.
Ta trata mayoria bes di yudansa den sentido di:
guia (siko)terapéutiko/sikiátriko
intervenshon pa sostené i yuda struktura;
traha reda di kontakto;
siko-edukashon (duna informashon);
defensa di interes;
trein abilidatnan sosial;
suministrá remedi (por ehèmpel preparatonan depósito) i kuido general
i den trabou di kas.
Kategoria IV: Persona mentalmente desabilitá
Ken ta mentalmente desabilitá?
Un persona mentalmente desabilitá ta un persona ku a nase ku un defekto den su
funshonnan mental òf a atkirí esaki, kousa pa un malesa òf aksidente durante su añanan di
desaroyo òf despues di e añanan aki. Serka e persona aki e defisiensia mental ta loke ta
7
resaltá mas i loke ta difikultá, si no imposibilitá su adaptashon sosial. Pa konstatá e
desabilidat aki ta hasi uso dje sistemanan internashonal di klasifikashon (
Kua kuido ta ofresé un persona mentalmente desabilitá?
Kuido den un institushon, kas ku funshon remplasante di famia, kas pa pasa dia, sentro di
aktividat i kuido na kas pa un organisashon pa kuido integral (Kòrsou) òf enfermeria di
bario.
Institushon
Tratamentu i kuido di persona mentalmente desabilitá den un institushon pa persona
mentalmente desabilitá.
Kas ku funshon remplasante di famia
Kuido i guia di persona mentalmente desabilitá den un kas ku funshon remplasante di
famia bou di supervishon. Ehèmpel: Kas Jos Wouters, Kas Kayena i Kirindongo Abou di
SZvGG.
Kas pa pasa dia òf sentro di aktividat
Kuido i guia di persona mentalmente desabilitá den un kas pa pasa dia òf sentro di
aktividat pa persona mentalmente desabilitá. Ehèmpel: Pasadia, Sentro di Aktividat Inge
Boutier i Sentro pa pasa dia Totolika di SZvGG.
Kuido integral na kas òf enfermeria di bario
Ta trata aki prinsipalmente di kuido i guia di persona mentalmente desabilitá; tambe di
esnan ku ta kuida e persona mentalmente desabilitá.
Ta trata mayoria bes di:
intervenshon pa sostené i yuda struktura;
duna konseho práktiko relashoná ku kuido físiko dje persona en kuestion;
konsehá i/òf sostené den situashonnan problemátiko i kuido general i den trabou di kas.
Kon yega na e kuido deseá?
8
Pidi kuido di Lei di Labizjan
Pa bini na remarke pa kuido segun Lei di Labizjan mester ta habitante di Kòrsou, loke
mester prueba tambe, por ehèmpel ku prueba di registrashon na Kranshi.
Mester entrega petishon serka e órgano di ehekushon SVB. Ta usa formulario spesial pa e
petishonnan aki. Ta hasi distinshon entre petishon pa kuido den un institushon, pa kuido
na kas i pa medionan artifisial i di yudansa. Den tur kaso ku interná un persona den un
institushon intra òf semi-mural òf si e ta bini na remarke pa bishita un kas pa pasa dia òf
sentro di aktividat, ta e institushon en kuestion ta entregá e petishon na SVB.
Pa regla ta enfermera di bario ta entregá petishon pa kuido na kas den kolaborashon ku
dòkter di kas. Pa e petishonnan aki tin formulario spesial disponibel serka tur
organisashon pa enfermeria di bario òf organisashon pa kuido na kas. Mester yena e
formularionan aki kompletu, inkluyendo skor ADL, diagnósis médiko i eventual estado
síkiko dje persona en kuestion. Petishon pa medio artifisial i di yudansa ta médiko di
revalidashon ta hasi normalmente, inkluyendo eventualmente un rapòrt
ergo/fisioterapeutiko.
Kon ta trata petishon?
Komishon di Indikashon ta trata tur petishon pa kuido segun Lei di Labizjan. E komishon
aki ta konsistí di tres miembro: un médiko, un enfermero i un trahadó sosial ku pa regla ta
reuní tur siman. Nan ta verifiká si e persona pa ken ta pidi kuido ta den tal estado – por
ehèmpel grado di dependensha di yudansa òf di desabilidat – ku e ta kumpli ku
eksigenshanan pa kuido segun lei di Labizjan. E verifikashon aki ta trata tantu kuido den
un institushon, na kas, komo suministrá medionan artifisial i di yudansa. E komishon ta
duna konseho na direktor di SVB ken ta tuma desishon si ta suministrá òf ninga e kuido.
E ta hasi esaki pa medio di un deklarashon por eskrito ku ta manda pa e persona en
kuestion.
Kiko hasi si no ta di akuerdo ku rechaso di kuido?
E persona ku interes en kuestion ku tin opheshon kontra rechaso di un petishon pa kuido
segun Lei di Labizjan por entregá serka direktor di SVB denter di 6 siman despues di
fecha dje karta di rechaso un karta di opheshon ku ta inkluí su motibunan. Riba esaki
SVB mester reakshoná denter di 6 siman. Den kaso di un desishon negativo di SVB riba
e karta di opheshon por apelá pa medio di karta denter di 6 siman despues di su fecha
serka LAR (Landsverordening Administratieve Rechtspraak) ku ta disidí komo órgano
úniko i mayó.
9
Informashon adishonal
Kiko ta e areglo di kontribushon propio?
Di tur persona ku ta kobra AOV den un institushon intramural SVB ta retené nan
penshun komo kontribushon propio. Pa sierto fasilidat den kuido ekstramural (por
ehèmpel kuido na kas i enfermeria di bario) i pa provishonnan relashoná ku medionan
artifisial i di yudansa, por eksihí un kontribushon propio, dependé di entrada dje persona.
Kiko ta kontrato di kuido?
Komo órgano di ehekushon pa Lei di Labizjan SVB a sera kontrato di kuido ku tur
institushon i organisashon ku ta duna kuido segun Lei di Labizjan. E kontratonan di kuido aki
ta enserá:
a.
b.
c.
d.
un deskripshon di formanan di kuido ku ta duna
volúmen i kalidat korekto dje kuido
presupuesto korespondiente
diferente kondishon ku partidonan mester kumpli kuné, entre nan duna kuenta na otro i e
obligashonnan finansiero.
Ta sera e kontrato di kuido pa un periodo di maksimal 4 aña. Den e kontrato ta kumbiní un
presupuesto pa 4 aña. Un médiko i un enfermero ku eksperensha ta evaluá pa SVB kalidat
dje kuido duna riba un base regular.
Pa mas informashon por tuma kontakto ku:
L. Cova (Manager Care)
434-4348
J. de Pablo (Medew. Info.)
434-4348
F. van Lamoen (Medew. Uitv.)
434-4206
www.svbna.an
10