maswavleblis wigni

Transcript

maswavleblis wigni
nona leSkaSeli, nino jafariZe
maswavleblis wigni
v. ramiSvilis, T. RonRaZis da T. cxadaias
IV klasis qarTuli enis swavlebisaTvis
Ggamomcemloba
`aisi~
gamomcemloba `aisi~.
Tbilisi, g. CubinaSvilis 50.
ISBN
© nona leSkaSeli, nino jafariZe
© gamomcemloba `aisi~. Tbilisi, 2009
Sesavali
erovnuli saswavlo gegmis mixedviT, qarTuli enisa da literaturis swavlebis
procesSi gamokveTilia sami ZiriTadi mimarTuleba: zepirmetyveleba, kiTxva da
wera.
Cveni (maswavleblis wignis avtorebis) mizania davexmaroT maswavleblebs moswavleebSi efeqturad ganaviTaros metyvelebis, kiTxvisa da weris unar-Cvevebi.
erovnuli saswavlo gegmiT gaTvaliswinebuli standartebis miRweva SesaZlebelia
mxolod winaswar kargad dagegmili gakveTiliT. gakveTilis dagegmvis dros maswavlebeli ajamebs wina gakveTilze miRweuls, aseve wamoWril problemebs, xelmZRvanelobs erovnuli saswavlo gegmiT da gansazRvravs meTods, Tu rogor miaRwios
Sesabamis mizans.
maswavleblebi xSirad saubroben winaswar dagegmili gakveTilis usargeblobaze
da amtkiceben, rom “gakveTili cocxali procesia da aravis ZaluZs winaswar gansazRvros igi”. aseT SemTxvevaSi didi pativiscemiT gvinda vuTxraT maT, rom winaswar
dagegmili scenariT warmarTuli nebismieri “cocxali procesi” warmatebuli da
mizanmimarTulia, Tu Cven viciT, saiT mivdivarT da konkretulad risi miRwevis
saSualebas gvaZlevs mocemuli masala.
aucilebelia, gakveTilis dasrulebis Semdeg gavaanalizoT, Tu risi miRweva SevZeliT da ra problemebi warmoiSva konkretuli miznis miRwevis gzaze. aq moiazreba
moswavleTa CarTuloba sagakveTilo procesSi. meTodi aris saSualeba moswavleTa
gasaaqtiureblad da motivaciis asamaRleblad konkretuli davalebis Sesrulebis
procesSi.
swored dawyebiTi skolaSi xdeba “Segnebuli mkiTxvelisa da mwerlis” Camoyalibeba. am asakSi yalibdeba gansxvavebuli azris mosmenis, kamaTis, sakuTari
mosazrebis argumentebiT gamyarebis, msjelobis procesSi teqstis gamoyenebis
unarebi.
gakveTilis dagegmvis dros mniSvnelovania warmovidginoT gakveTili sruli saxiT da is konkretuli miznebi, romlebsac unda mivaRwioT. SevadginoT SekiTxvebis
nusxa gakveTilis yvela etapisTvis, romelic mimarTuli iqneba konkretuli miznis misaRwevad. gansakuTrebuli yuradRebiT unda SevadginoT SekiTxvebi, radgan
swored maswavleblis mier dasmuli SekiTxvebiT aRiZvreba moswavleSi fiqri, fiqri
ki sawyisia azrovnebisa.
pedagogebi, romlebic moswavleebs sTxoven mxolod sakuTari, anu maswavleblis
mier naTqvamis gameorebas, sabolood miiReben “TuTiyuSebiT” savse auditorias,
xolo maswavlebeli, romelic svams moswavlis fiqrze orientirebul SekiTxvebs
– winaswar mofiqrebuls, iRebs auditorias, romelic savse iqneba saintereso mosazrebebiT, atmosferos, romelSic individualuri gamocdilebis gaazrebiT mdid­
rdeba saswavlo procesi.
aqtiur swavlebaze orientirebuli klasis moswavles sWirdeba rogorc Tavisufleba, aseve pasuxismgebloba mocemuli davalebis Sesrulebis procesSi, mas uxdeba fiqri iseT sakiTxebze, rogoricaa:
rogor gamoiyenos davalebis Sesasruleblad gamoyofili dro?
rogor mixvdes kargad arTmevs Tu ara davalebis Sesrulebas Tavs?
visTan erTad isurvebs muSaobas?
ra daexmareba davalebis Sesrulebisas wamoWrili problemebis gadaWraSi?
arCevani aris umTavresi faqtori aqtiuri swavlebis procesSi. arCevanis gareSe
fiqri kargavs mniSvnelobas, maswavlebeli warmatebulia maSin, Tu Sedgenil gegmaSi
sworad gansazRvravs adgils arCevanisaTvis.
instruqcia dagegmisaTvis
gakveTilis dagegmva, rogorc wesi, iwyeba Temis demonstrirebiT. sasurvelia,
Tema winaswar warmovadginoT SekiTxvis formiT, radgan SekiTxva badebs cnobismoyvareobas da Tavis mxriv, aRZravs axal SekiTxvebs.
gakveTilma unda misces SesaZlebloba moswavles, ivarjiSos fiqrsa da sakomunikacio unar-Cvevebis daxvewaSi.
miznebi warmarTaven swavlebis mTel process, magram mxolod im SemTxvevaSi, Tu
detaluradaa warmodgenili, kargadaa gaazrebuli, ra tipis qcevebs, reaqcias unda
3
velodoT moswavleTagan, raTa SesaZlebeli gaxdes imis gansazRvra, miaRwia Tu ara
bavSvma Cven mier dasaxul mizans.
samizned gvqondes gagebisa da unar-Cvevbis gamomuSaveba niSnavs imas, rom fokusireba xdeba ara imaze, Tu ras vaswavliT bavSvs, aramed imaze, Tu rogor gamoi­
yenebs igi am codnas momavalSi. ra tipis fiqrs, interaqtivobas da komunikaciis
meTodebs eufleba igi.
samizned aRebuli unda iyos ara mxolod Sesaswavli masalis Sinaarsi, aramed
swavlebis xasiaTi, fiqris strategiebi, Zieba da komunikabeluroba, ---- is Tvisebebi, romlebic moswavleebma momavalSi unda gamoiyenon.
moswavleTa Sefaseba damokidebulia imaze, Tu ra konkretuli mizani aqvs
gakveTils. Tuki mizani mimarTulia Sinaarsis kargad dauflebisken, maSin is
moiTxovs, rom moswavlem kargad Seiswavlos masalis Sinaarsi. Tu gakveTilis mizania unar-Cvevebis gamomuSavebaze varjiSi, maSin moTxovna ukavSirdeba praqtikuli
Cvevebis srulyofil aTvisebas.
moswavleebma winaswar unda icodnen, Tu ris mixedviT Sefasdeba maTi codna, sasurvelia da aucilebelic maTTan erTad Sedges Sefasebis, urTierTSefasebisa da
TviTSefasebis sqemebi da gaikras TvalsaCino adgilze, raTa moswavleebma gaiazron
Sefasebis obieqturoba da TviTonac SeZlon aqtiuri monawileoba miiRon masSi.
qarTuli enisa da literaturis swavlebis prioritetul miznebs warmoadgens:
moswavles ganuviTaros da Camouyalibos:
•• sametyvelo unarebi: wera, kiTxva, mosmena, saubari.
•• weriTi da zepiri metyvelebis unari.
•• sakuTari azris logikuri TanmimdevrobiT gamoTqmis unari.
•• sxvadasxva daniSnulebis werilobiTi teqstis Seqmnis unari.
•• damoukidebeli, SemoqmedebiTi da refleqsuri azrovnebis unari.
amasTan, Seayvaros kiTxva, gamoumuSavos literaturis aRqmisa da gacnobierebis
unari da gaacnobierebinos erovnuli da zogadsakacobrio kultura.
IV klasSi swavlis periodi moiTxovs swavlebis amocanebis warmodgenas integrirebuli, koordinirebuli saxiT. amdenad, wamyvani principia sagnis – enisa da
literaturis – Sinaarsobrivi erTianoba.
moswavlis swavleba-swavlis procesi dakvirvebasa da mecnierul kvlevas unda
eyrdnobodes. codnis Senobis asaSeneblad axali monacemebi ukve arsebul, Zvel
codnasa da gamocdilebasTan unda Sejerdes, rac SemecnebiT safuZvels uqmnis mos­
wavleebs axali codnis konstruirebisaTvis. yovelive es saswavlo procesis gaaqtiurebas moiTxovs. maswavlebeli aqtiuri meTodebis gamoyenebiT moswavleebs waaxalisebs, iyenebs swavlebis iseT strategiebs, romlebic mudmivad ubiZgebs bavSvebs,
daeWvdnen Sesaswavl sakiTxebze, ayalibebs maT “mkvlevarebad”. kargad dagegmil
saswavlo procesSi moswavleebi swavloben, rogor iswavlon. codnis SeZena spiraliseburi, mudmivganviTarebadi procesia. moswavleebi uwyvetad acnobiereben
sakuTar codnasa da gamocdilebas, kiTxuloben teqstebs, uviTardebaT axali informaciis ZvelTan Serwymis, gamTlianebisa da gaziarebis unari. es ki Tavis mxriv,
axal kiTxvebs badebs.
maswavlebelma unda SeZlos:
•• waaxalisos moswavleTa swavlebis procesi.
•• aRuZras moswavleebs arsebul SekiTxvebze pasuxebis Ziebis survili.
•• jgufSi Camoyalibebul saintereso azrebs misces mimarTuleba kvlevisaTvis,
raTa SemdgomSi moswavleebTan erTad imsjelos miRebul Sedegebze.
swavleba iTvaliswinebs moswavlis aqtiurobas, saswavlo kurikulumebis ganvrcobas. maswavleblis amosavali wertilia moswavleTa SekiTxvebi da interesebi. swavlebis
dros gamoyenebulia filmebi, narkvevebi, speqtaklebi... swavleba orientirebulia
ara mxolod faqtobriv codnaze, aramed azrovnebisa da unar-Cvevebis ganviTarebaze.
maswavleblebi mudmiv dialogSi erTvebian moswavleebTan, exmarebian codnis konstruirebaSi. maswavleblebi swavlebis procesSi iyeneben rogorc leqciur meTods,
ise diskusiebs, kamaTs, debatebs... moswavleebi muSaoben rogorc individualurad,
ise wyvilebad, jgufebad. maswavlebeli TanamSromlobs moswavleebTan. is ar aris
avtoritari, ar iZleva direqtivebs, aramed gzas ukvalavs maT saswavlo procesSi.
moswavleTa Sefaseba xdeba ara mxolod qulebiTa da gamocdebiT, aramed maTi
namuSevrebiT, rubrikebiT, TviTSefasebiT, portfolioebiT. fasdeba ara mxolod
aTvisebuli saskolo programa, aramed moswavlis ganviTarebis procesi.
4
swavlebis procesi rom xalisiani da saintereso iyos, gaviTvaliswinoT:
•• erTi moswavlis kiTxviT xSirad mivmarToT sxva moswavleebs. moswavleebs ki mivceT saSualeba, mimarTon erTmaneTs.
•• wavaxalisoT moswavleebi gansxvavebuli pasuxebis miRebis SemTxvevaSic.
•• xSirad vamuSaoT moswavleebi wyvilebad. vaTanamSromloT isini saswavlo
jgufebad.
•• xSirad gadavaadgiloT aveji saklaso oTaxSi ���������������������������
ier������������������������
saxis cvlilebis, mravalferovnebis mizniT.
•• swavlebis procesSi xSirad ganvaxorcieloT moswavleTa namuSevrebis gamofenagamoyeneba.
•• swavleba davafuZnoT gamowveva – Sinaarsis realizeba – refleqsia (ix. gv.10) –
sqemis yvela elementze. yuradReba mivaqcioT wina gakveTilze miRweul Sedegebs
da momdevno gakveTilis gegmebs.
•• xSirad mivmarToT informaciis damatebiT wyaroebs.
•• sakiTxaviTa da weriTi davalebebiT davexmaroT moswavleebs sakiTxis gagebasa da
wvdomis survilis gaRrmavebaSi.
•• davsvaT kiTxvebi blumis taqsonomiis (ix. gv.14, “maswavleblis kiTxvebi”) Sesabamisad, romelTa umravlesoba maRali donis SekiTxvebi iqneba.
•• yovelTvis davuTmoT dro im moswavleebs, romelTac meti dro sWirdebaT reagirebisaTvis.
•• yovelTvis mivceT moswavleebs pasuxis dasrulebis saSualeba.
•• xSirad gamoviyenoT “avTenturi” Sefasebis strategia, raTa ganvsazRvroT swavlebis procesSi mimdinare cvlilebebi.
•• moswavleebs davalebis micemamde gavacnoT Sefasebis kriteriumebi, romelTac
moswavleTa monawileobiT SevarCevT.
•• gaviTvaliswinoT moswavleebisa da kolegebis Sexedulebebi.
5
standarti IV klasi
wlis bolos misaRwevi Sedegebi da maTi indikatorebi
mimarTuleba: zepirmetyveleba
qarT. IV. 1. moswavle gansazRvravs sakomunikacio amocanas da Sesabamisad warmarTavs sametyvelo
qcevas.
Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:
•• monawileobs jgufur aqtivobebSi -amzadebs da warmoadgens maswavleblis miTiTebiT an sakuTari
surviliT SerCeul rols;
•• rolis (molaparake cxovelebis, usulo sagnebis) gansasaxiereblad adekvaturad iyenebs damxmare
saSualebebs (Jesti, mimika, damaxasiaTebeli moZraoba, garkveuli artikulacia, moxerxebulobis,
tyuilis Tu sxva Tvisebebisa da grZnobebis gamomxatveli miniSnebebi);
•• afasebs, ramdenad Seesabameba konkretuli etiketis forma sakomunikacio amocanas;
•• SearCevs (TviTon xatavs an moiZiebs) rolis Sesabamis vizualur masalas;
•• koreqtulad, etiketisa da rigis dacviT gamoTqvams sakuTar mosazrebas ama Tu im sakiTxTan dakavSirebiT.
qarT. IV. 2. moswavle adekvaturad aRiqvams sxvadasxva saxis teqsts da gadmoscems maTs Sinaarss.
Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:
•• amoicnobs da ganarCevs asakis Sesabamisi sirTulis sasaubro teqstebis saxeebs (aRwera, Txroba,
kamaTi, dialogi...);
•• Sinaarsis gadmocemisas erTmaneTs anacvlebs Txrobasa da aRweras;
•• ganasxvavebs Sinauri garemos sasaubro stilsa da oficialuri garemos (mag. saskolo saqmiani situacia) enas da Sesabamisad iyenebs maT;
•• amoicnobs sabavSvo, SemecnebiT (SemecnebiT-gasarTob), musikalur, sportul da da sainformacio
gadacemebs specifikuri niSnebis (musikaluri qudi, logo, dasawyisi da a. S.) mixedviT;
•• ganasxvavebs pirdapir da irib naTqvams da daniSnulebisamebr iyenebs maT;
•• Txrobisas iyenebs avtoriseul leqsikas;
•• mihyveba siuJetur xazs da TanamimdevrobiT gadmoscems faqtebsa da movlenebs.
qarT. IV. 3. moswavle gamoxatavs sakuTar damokidebulebas mxatvruli nawarmoebis mimarT.
Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:
•• msjelobs nawarmoebSi asaxul ambavsa da personaJebze misTvis saintereso da mniSvnelovani kuTxiT;
•• asaxelebs mosmenili teqstidan esTetikurad Rirebul adgilebs;
•• afasebs gmiris saqciels da ganmartavs Tavis damokidebulebas;
•• ukavSirebs personaJis moqmedebas pirad cxovrebiseul gamocdilebas da ixsenebs msgavs situaciebs;
•• monawileobs mxatvruli nawarmoebis irgvliv gamarTul diskusiaSi;
•• monawileobs sabavSvo speqtaklis an zRapris ganxilvaSi;
•• gamoxatavs sakuTar emociebs / gancdebs da cdilobs maTs axsnas (gamikvirda imitom, rom... aRvSfoTdi imitom, rom...).
qarT. IV. 4. moswavle iyenebs Sesabamis enobriv-gramatikul saSualebebs konkretul sametyvelo
situaciaSi.
Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:
•• sxvadasxva situaciis (garemos aRwera, amindi, istoriuli ambis gadmocema...) aRwerisas saTanadod
rTavs metyvelebaSi specifikur leqsikas;
•• maswavleblis mier miTiTebuli nimuSebis mixedviT SemoqmedebiTad iyenebs sityvaTa semantikur
kavSirebs (sinonimebi, antonimebi...).
•• saTanado konteqstebSi sworad Caanacvlebs saxelebs (arsebiTi, zedsarTavi, ricxviTi) nacvalsaxelebiTa (es, is, aseTi, amdeni...) da martivi zmnizedebiT (aq, iq, maSin, amitom...);
•• konteqstis mixedviT sworad iyenebs zmnis gramatikuli drois formebs (mag. SarSan daisvena /
dausvenia - gaisad daisvenebs / unda daisvenos da a. S.);
6
•• droSi Tanamimdevruli moqmedebis gadmocemisas iyenebs erTi drois formebs;
•• metyvelebisas icavs brunvis niSnebisa da zmnis piris niSnebTan dakavSirebul marTlmetyvelebis
wesebs (mag. vvarjiSob, vuTxari, Tbiliss, qaTamma, kargad var da a. S.);
•• sworad uxamebs ricxvSi ganusazRvreli odenobis gamomxatvel sityvebs arsebiT saxelebs;
•• sworad iyenebs pirdapiri da iribi naTqvamis gadmosacem enobriv saSualebebs (zmna, sxvaTa sityvis -o).
mimarTuleba: kiTxva
qarT. IV. 5. informaciis mosaZieblad da konkretuli sakiTxis dasamuSaveblad moswavle iyenebs sxvadasxva strategias.
Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:
•• sargeblobs sabavSvo biblioTekis anbanuri da Tematuri katalogebiT;
•• sworad igebs da iyenebs biblioTekis katalogebsa da baraTebze ganTavsebul informacias (avtori,
saTauri, gverdebis raodenoba);
•• amoicnobs da biblioTekaSi sworad moiZiebs ZiriTad sabavSvo seriul gamocemebs (msoflios xalxTa zRaprebi, sabavSvo literaturis biblioTeka, qarTuli xalxuri zRaprebi, sabavSvo enciklopediebi da a. S.);
•• adekvaturad igebs sabavSvo wignSi gamoyenebul pirobiT niSnebs, damxmare cxrilebsa da martiv
diagramebs;
•• sityvis mniSvnelobis dasazusteblad mimarTavs leqsikons.
qarT. IV. 6. moswavle damoukideblad kiTxulobs sxvadasxva Temaze Seqmnil literaturul teqstebs.
Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:
•• saubrobs saTaurisa da teqstis azrobriv / Sinaarsobriv urTierTkavSirze;
•• asaxelebs saTauris alternatiul variantebs;
•• asaxelebs wakiTxuli teqstis Temas, msjelobs am Temis Sesaxeb;
•• ganasxvavebs da saganTa / movlenaTa dasaxasiaTeblad iyenebs maT garegnul da Sinaarsobriv maxasiaTeblebs;
•• ganarCevs teqstSi avtorisa da personaJebis sityvebs, dialogsa da monologs;
•• damoukideblad poulobs teqstSi sityvebsa da gamoTqmebs, romlebsac avtori iyenebs personaJebis, faqtebis da movlenebis aRsawerad;
•• yveba nawarmoebSi asaxul ambavs erT-erTi personaJis piriT;
•• teqstis ukeT gaazrebis mizniT svams kiTxvebs wakiTxulTan dakavSirebiT.
qarT. IV. 7. moswavle gamoxatavs sakuTar damokidebulebas wakiTxuli teqstis mimarT; avlens esTetikuri da eTikuri Sefasebis survils.
Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:
•• asaxelebs sayvarel wigns, avtors, personaJs da xsnis Tavis arCevans;
•• ganmartavs, riT aris konkretuli nawarmoebi misTvis saintereso;
•• miuTiTebs, ra moewona nawarmoebSi: ambavi, personaJis saqcieli, bunebis aRwera, dialogebi Tu sxva;
•• monawileobs nawarmoebis irgvliv gamarTul diskusiebSi; sakuTari Sexedulebis dasasabuTeblad
iyenebs Sesabamis adgilebs wakiTxuli teqstidan an magaliTebs piradi gamocdilebidan.
qarT. IV. 8. moswavle amoicnobs martivi teqstis arsebiT enobriv- gramatikul niSnebs.
Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:
•• ganarCevs da asaxelebs personaJis / obieqtis da moqmedebis damaxasiaTebel sityvebs Sinaarsobrivi
TvalsazrisiT (gansazRvreba, garemoeba -moqmedebis ragvarobis, droisa da adgilis gamomxatveli
leqsikuri da gramatikuli erTeulebi...);
•• Zaxilis winadadebebidan konteqstis mixedviT ganarCevs da asaxelebs sxvaobas brZanebas, natvrasa
da Txovnas Soris;
•• igebs da ganmartavs mravalwertilis funqcias winadadebis bolos;
•• ganarCevs kamaTisa da dialogisTvis damaxasiaTebel enobriv formebs (dialogis gaformeba; `Cemi
azriT~, `ase mgonia~, `veTanxmebi, magram....~).
7
mimarTuleba: wera
qarT. IV. 9. moswavle Txzavs sxvadasxva xasiaTis mcire zomis teqsts da avlens TviTgamoxatvis survils.
Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:
•• cxovrebiseuli STabeWdilebebis safuZvelze wers mcire zomis teqsts;
•• Txzavs da Sesabamisad aformebs mcire zomis miznobriv teqstebs: mag., sxvadasxva xasiaTis abrebi
saSualo skolis, sabavSvo baRis, sportuli moednisTvis, konkretuli piris saxelze dawerili
gancxadebebi, zRapris an sabavSvo speqtaklis Temaze Seqmnili plakati;
•• Camowers SekiTxvebs mweralTan warmosaxviTi interviusaTvis;
•• swers werilebs realur da warmosaxviT adresats (megobars, nawarmoebis avtors, personaJs da sxv.).
qarT. IV. 10. moswavle flobs weris sawyis strategiebs.
Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:
•• Seadgens weriTi davalebis mokle gegmas;
•• weris dawyebamde gansazRvravs teqstis daniSnulebas da adresats miznobrivi teqstebisTvis;
•• ubrundeba nawers koreqtirebisaTvis, asworebs martivi tipis Secdomebs (Caamatebs, amoSlis an
gadasvams teqstSi asos, sityvas, frazas / winadadebas);
•• amCnevs da asworebs sakuTar Secdomebs (mag: subieqtsa da zmnas Soris SeuTanxmebloba, msazRvrelsazRvruls Soris SeuTanxmebloba, orTografiuli xasiaTis Secdomebi...);
•• xmamaRla kiTxulobs sakuTar nawers, cvlis teqstis ama Tu im monakveTs esTetikuri TvalsazrisiT ukeTesi variantiT.
qarT. IV. 11. moswavle Txzavs sxvadasxva xasiaTis mcire zomis teqsts da avlens TviTgamoxatvis survils.
Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:
•• gadmotanilia; gadmoscems naxatiT an musikaluri nawarmoebiT miRebul STabeWdilebas;
•• cxovrebiseuli STabeWdilebebis safuZvelze wers mcire zomis teqsts;
•• Txzavs da Sesabamisad aformebs mcire zomis miznobriv teqstebs: mag., sxvadasxva xasiaTis abrebi
saSualo skolis, sabavSvo baRis, sportuli moednisTvis, konkretuli piris saxelze dawerili
gancxadebebi, zRapris an sabavSvo speqtaklis Temaze Seqmnili plakati;
•• Camowers SekiTxvebs mwer alTan warmosaxviTi interviusaTvis;
•• swers werilebs realur da warmosaxviT adresats (megobars, nawarmoebis avtors, personaJs, da sxv.).
qarT. IV. 12. moswavle wers Seswavlili teqstis Sinaarss.
Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:
•• icavs Sinaarsobriv Tanamimdevrobas;
•• nawarmoebis Sinaarsis gadmocemisas SemoqmedebiTad iyenebs avtoriseul leqsikasa da mxatvrul
saxeebs;
•• Sinaarsis gadmocemisas iyenebs sakuTari damokidebulebis gamomxatvel Sefasebebs;
•• qmnis nawarmoebis siuJetis gansxvavebuli dasasrulis werilobiT versias.
qarT. IV. 13. moswavle flobs da iyenebs weris sawyis strategiebs.
Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:
•• Seadgens weriTi davalebis mokle gegmas;
•• weris dawyebamde gansazRvravs teqstis daniSnulebas da adresats miznobrivi teqstebisTvis;
•• ubrundeba nawers koreqtirebisaTvis, asworebs martivi tipis Secdomebs (Caamatebs, amoSlis an
gadasvams teqstSi asos, sityvas, frazas / winadadebas);
•• amCnevs da asworebs sakuTar Secdomebs (mag: subieqtsa da zmnas Soris SeuTanxmebloba, msazRvrelsazRvruls Soris SeuTanxmebloba, orTografiuli xasiaTis Secdomebi...);
•• xmamaRla kiTxulobs sakuTar nawers, cvlis teqstis ama Tu im monakveTs esTetikuri TvalsazrisiT ukeTesi variantiT.
qarT. IV. 14. moswavle winadadebis agebisas iyenebs gramatikuli da orTografiuli TvalsazrisiT
swor formebs da icavs punqtuaciis ZiriTad wesebs.
Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:
8
•• akvirdeba sityvaTa leqsikur mniSvnelobas da konteqstis gaTvaliswinebiT iyenebs maT;
•• sworad xmarobs saxelis brunvis formebs zmnis sintaqsuri konstruqciebis mixedviT (aSenebs kac-i
saxl-s; aaSena kac-ma saxl-i; auSenebia kac-s saxl-i);
•• amCnevs da asworebs sakuTar Secdomebs (mag: subieqtsa da zmnas Soris SeuTanxmebloba, msazRvrelsazRvruls Soris SeuTanxmebloba, orTografiuli xasiaTis Secdomebi...).
•• marTebulad xmarobs sityvebs: TiToeuli, yvela, zogi (zogierTi), ramdenime da sworad uTanxmebs
ricxvSi zmnebs maT;
•• icnobs da marTebulad iyenebs Sefasebis / damokidebulebis gamomxatvel enobriv formulebs (mag.
ar geTanxmebi, mec ase mgonia, meeWveba, ar mjera, SesaZloa asec iyos, magram, da a. S);
•• marTebulad iyenebs sasven niSnebs (wertili, kiTxvisa da Zaxilis niSnebi, brWyalebi, orwertili,
mravalwertili...).
IV klasis programis Sinaarsi
IV klasis standartSi mocemuli Sedegebis miRweva SesaZlebelia mocemul Sinaarsze dayrdnobiT
1. informaciis gageba, analizi da Sefaseba
ZiriTadi Tematika:
leqsikologiuri aspeqti: mdidrdeba leqsikuri fondi: Semodis specialuri leqsika da terminologia; aqtiurad, SemoqmedebiTad gamoiyeneba sityvaTa semantikuri kavSirebi (sinonimi, antonimi,
leqsikuri budeebi...); konteqsturad SearCevs erTi semantikuri jgufis sityvebs; swavlobs sityvaTa
leqsikur kavSirebze dakvirvebas (sityvawarmoebis sawyisi wesebi, axal sityvaTa warmoqmna); rTuli
Sedgenilobis sityvebze dakvirveba; sityvis mravalmniSvnelianoba.
gramatikuli aspeqti: icnobs da aqtiurad iyenebs saxelis brunvisa da
zmnis piris niSnebTan dakavSirebul orTografiis wesebs; esmis da gaiazrebs sivrculi, droiTi da
mizez-Sedegobrivi mimarTebebis gamomxatveli enobriv-gramatikuli saSualebebis urTierTmimarTebas; ganarCevs ZiriTad sityvaTa klasebs (metyvelebis nawilebs) da amoicnobs da iyenebs mniSvnelovan
sintaqsur mimarTebebs sityvaTa Soris; avlens sityvis morfologiuri agebulebis sawyis codnas;
saTanadod xmarobs sasven niSnebs.
2. enis komunikaciuri aspeqtebi
ZiriTadi Tematika: sakomunikacio amocana da misi gadaWris xerxebi; jgufur aqtivobaSi rolis
/ mokle zepiri gamosvlis momzadeba da warmodgena; enis sxvadasxva funqciuri stili (sasaubro,
saliteraturo) da maTi gamoyenebis sferoebi; miznobrivi teqstebi (abra, reklama, plakati, recepti,
samaxsovro wesebi, instruqcia, sxvadasxva xasiaTis werilebi), maTi Cawerisa da gaformebis wesebi.
3. mxatvruli teqstis gageba da TviTgamoxatva
ZiriTadi Tematika:
sxvadasxva qveynis xalxTa cxovreba, saTavgadasavlo nawarmoebebi, didaqtikuri Txzulebebi, fantastika, iumoristuli da satiruli nawarmoebebi, sayofacxovrebo, patriotuli da heroikuli Temebi.
sakiTxavi masala:
qarTuli xalxuri zepirsityviereba, numuSebi msoflio xalxTa folkloridan: zRaprebi, Tqmulebebi, legendebi, miTebi (qarTuli, berZnuli, romauli), Tanamedrove qarTuliT gamarTuli sxvadasxva periodis nawarmoebebi, literaturuli zRaprebi (qarTveli da ucxoeli mwerlebis), leqsebi da
prozauli Txzulebebi. Tematikac farTovdeba:
9
swavlebis samfaziani modeli
gamowveva – Sinaarsis gacnoba – refleqsia
gamowveva
samfaziani modelis pirveli etapi mocemul saganze, movlenaze adre miRebuli codnis
“gamowvevis” fazaa. am etapze ramdenime mniSvnelovani SemecnebiTi qmedeba xorcieldeba. mowafeebi aqtiurad ixseneben imas, rac ician ama Tu im sakiTxis Sesaxeb. es aqtivoba ubiZgebs maT,
gadaxedon sakuTar codnas da dafiqrdnen im sakiTxze, romelsac male gamowvlilviT gamoikvleven. am sawyisi qmedebiT mowafeebi safuZvels uyrian “pirovnul codnas”, romelsac momavalSi,
SesaZloa, axali codna Seematos. Tu informacia konteqstidan mowyvetiladaa warmodgenili da
moswavleebs misi arsebul codnasTan dakavSireba gauWirdaT, SesaZloa, agi advilad daikargos.
swavlis procesi axlisa da ukve cnobilis erTmaneTTan dakavSirebis procesia. mowafeebi axal
cnebebs gamoimuSaveben ukve miRebuli codnisa da sakuTari mrwamsis safuZvelze. ase rom, mowafeebis “gamowvevis”, anu gonebaSi aRdgenis fazis meore mizania mowafis gaaqtiureba, interesis
gazrda. Zalze xSirad mowafeebi pasiurad sxedan saklaso oTaxebSi da usmenen maswavleblebs,
Tvals adevneben maT azrTa msvlelobas. Zilmoreuli mowafeebi uRimRamod iniSnaven gagonils.
gaazrebuli, Segnebuli, kritikuli aRqmis unaris ganviTarebisaTvis moswavle aqtiurad unda
Caebas saswavlo procesSi, e.i. man informacia unda aRiqvas, gaiazros da naazrevi sakuTari sityvebiT weriTa da zepiri metyvelebiT gamoxatos.
raki safuZvliani Secnoba axali informaciis ukve arsebul azrobriv konstruqciasTan Serwymis process warmoadgens, gadamwyvetia gonebaSi “gamowvevis” stadiis mesame komponenti. is
sakiTxis kvlevis miznisa da amocanis gansazRvras gulisxmobs. miznisa da amocanis dasaxva arsebiTia mowafeTa qmediTobis gansamtkiceblad. mizandasaxuli swavla umiznoze Sedegiania. Tumca,
unda gamovkveToT orgvari mizandasaxuloba: 1) maswavleblis mier warmarTuli an teqstiT nakarnaxevi (gare); 2) pirovnuli (Sida), romelic ufro mZlavria.
Sinaarsis realizeba
am meore fazis upirvelesi amocana dawyebuli saqmianobisTvis xelis Sewyoba da gonebaSi
“gamowvevis” fazaze gaRvivebuli interesisa da impulsis SenarCunebaa.
meore umTavresi amocana imaSi mdgomareobs, rom mxari avubaT mowafeTa mcdelobas, gaakontrolon sakuTari aRqmis unari. kargi mowafeebi da saqmeSi Caxeduli mkiTxvelebi rogorc ki
axal informacias waawydebian, maSinve sakuTar aRqmis unars akontroleben. kiTxvis dros aRqmis
unaris Sesustebisas kargi mkiTxveli ubrundeba wakiTxuls. msmeneli mowodebuli masalis mosmenisas SekiTxvas svams an saTanado aRniSvnebs akeTebs, raTa Semdeg yovelives naTeli mohfinos.
pasiuri mkiTxveli ubralod gverds uvlis aseT Seferxebebs aRqmaSi da ar adardebs gaugebari
an gamotovebuli momentebi. amasTan, isic unda davZinoT, rom rodesac moswavle sakuTar aRqmis
unars akontrolebs, igi Cveulebriv, ukve SemuSavebuli sqemebis mixedviT alagebs informacias.
mowafe mizandasaxulad akavSirebs axalsa da ukve cnobil informacias.
misaRwevi miznis farglebSi am etapze yovelmxriv ewyoba xeli asaTvisebeli Sinaarsis Sesaxeb
diskusiis warmarTvas, kritikul analizs, TvalsazrisTa Sepirispirebasa da Sejerebas.
refleqsia
SeiZleba gamoikveTos refleqsiis stadiis niSandoblivi ramdenime arsebiTi, dadebiTi momenti. umTavresi isaa, rom mowafisagan moelian im Tvalsazrisisa Tu informaciis sakuTari
sityvebiT gamoxatvas, romelic mas gzadagza xvdeba. es aucilebelia axali azrobrivi sqemebis
asagebad. safuZvliani Seswavla da siRrmiseuli gacnobiereba pirovnebazea damokidebuli. mos­
wavles yvelaze ukeT is amaxsovrdeba, rasac misTvis sacnaur konteqstSi iTavisebs da sakuTari
sityvebiT gaiazrebs. aRqma maSinaa safuZvliani, rodesac informacia konteqstualur sqemaSi
Tavsdeba. cnebaTa axlebur yalibSi moqceviTa da nacnob pirovnul leqsikaSi CasmiT pirovnuli,
SinaarsiT datvirTuli konstruqcia warmoiqmneba.
am fazis meore amocanaa mowafeTa Soris azrTa jansaRi gacvla-gamocvla da amis safuZvelze
maTi Tvalsazrisis gamomxatveli leqsikonis gamdidreba. refleqsiis fazaze diskusiaSi Cabmis
wyalobiT mowafeebi nair-nair konstruqcias eziarebian azrovnebis gasaRrmaveblad. es aris
cvlilebebisa da rekonceptualizaciis safexuri swavlis procesSi. am stadiaze axal-axali in-
10
formacia integrirdeba imisaTvis, rom momavalSi ufro praqtikulad da mizandasaxulad iqnes
gamoyenebuli.
moswavleze orientirebuli swavleba
rogorc araerTxel aRvniSneT, swavleba moswavleze orientirebuli unda iyos. moswavlem unda
SesZlos wakiTxulis gageba da gaazreba. wakiTxulis gaazrebisaTvis arsebiTi mniSvneloba eniWeba ukve
arsebul codnas. rac ufro metia moswavlis codna Temis Sesaxeb, miT ukeTesad SeuZlia mas wakiTxulis gaazreba. maswavlebelma motivaciis amaRlebis mizniT unda gamoiyenos kiTxvis winmswrebi����
��������������
aq���
tivobebi. magaliTad: gamoarkvios, Tu ra icis moswavlem Temis Sesaxeb kiTxvis dawyebamde, daafiqros
teqstis saTaurze, moaZebninos kavSirebi teqstis saTaursa da ilustracias Soris, gamoaTqmevinos
varaudebi da a.S.
teqstis gagebisaTvis mxolod wakiTxva ar kmara. gakveTilis scenarSi araerTxel aris SemoTavazebuli iseTi ��������������������������������������������������������������������������������
strategiebi,��������������������������������������������������������������������
romlebic iTvaliswineben teqstis monakveTebad dayofas, TiToeuli monakveTisTvis konkretuli amocanebis dasaxvas, Sinaarsze orientirebuli kiTxvebis dasmas, pasuxebis
teqstis mocemul monakveTSi moZiebas, moswavleTa mier gamoTqmuli variantebis dasabuTebas teqstis gamoyenebiT, wakiTxulze dafuZnebiT varaudebis gamoTqmas movlenaTa ganviTarebis SesaZlo
variantebze. aqve aRvniSnavT, rom teqstze amgvari muSaoba moswavles uviTarebs kritikul azrovnebas, metyvelebis unars da uRviZebs interess literaturuli nawarmoebisadmi. maRalia moswavleTa
kiTxvis procesSi CarTulobis xarisxi, amasTan – dinamikuri
wakiTxulis gageba-gaazrebis procesSi sasurvelia sxva aqtiuri gonebrivi strategiebis dauflebac. ai, zogierTi maTgani:
••
••
••
••
••
waikiTxos da wakiTxulis Sesaxeb gverdiT mjdoms azri gauziaros.
waikiTxos da uambos, rac waikiTxa.
waikiTxos da STabeWdilebebi Caiweros.
kiTxvis dros moniSnos adgilebi.
waikiTxos da Camoweros SekiTxvebi.
moswavlem wakiTxulis gagebisaTvis wakiTxulis organizeba unda SesZlos, moaxdinos dasamaxsovrebeli informaciis klasifikacia.
maswavlebelma unda gaaTavisebinos moswavles, rom sakuTari gagebis unaris Semowmeba aucilebelia. man
unda miuTiTos moswavles sakuTari swavlis monitoringis gzebi, sanam is Tavad moaxerxebs amas, kerZod:
•• misces davaleba, aswavlos, rogor Seasrulos igi.
•• misces sakiTxavi davaleba da kiTxvebze pasuxi.
•• demonstrirebiTa da gaZRoliT moswavles uCvenos gagebis gzebi.
sanimuSod gTavazobT erTi gakveTilis monaxazs
Sio aragvispirelis “deda mwyeri”
arsebul codnasTan dakavSirebuli strategiebi.
ifiqre – dawyvildi – gauziare.
¾¾ra iciT mwyris Sesaxeb?
gauziareT azrebi jer mewyviles, Semdeg ki – mTel jgufs.
¾¾rogor fiqrobT, ra safrTxe emuqreba mwyers? unda inadiros Tu ara adamianma masze?
aqtiuri strategiebi kiTxvis procesisaTvis
waikiTxe – gamoTqvi azri.
muSaoba wyvilebad:
#1 moswavle xmamaRla kiTxulobs oTx abzacs, Semdeg Sewyvets kiTxvas.
11
#2 moswavle gamoTqvams azrs da svams SekiTxvas wakiTxulis garSemo.
#1 moswavle agrZelebs kiTxvas. waikiTxavs bolomde.
#2 moswavle ki gamoTqvams azrs da svams SekiTxvas.
informaciis organizeba da TviTSemowmeba.
1) SeniSvnebi mindorze – moswavleebi muSaoben wyvilebad.
davaleba: gadaikiTxeT da erTi-ori sityviT aRwereT wakiTxuli. dawereT is baraTebze an teqstis
mindorze.
2) gaakeTeT Canaweri or svetad. ZiriTadi sakiTxebi furclis erT mxares CamowereT, detalebi
ki – meore mxares.
ZiriTadi sakiTxebi
mwyrebze nadiroben adamianebi da ZaRlebi
detalebi
1)
2)
giSera – ZaRli
adamianebi – bavSvebi
problemuri kiTxva:
unda inadiros Tu ara adamianma mwyerze?
daskvna – argumentebis gaanalizeba.
daskvna
mwyerze ar unda inadiros adamianma.
mwyerze unda inadiros adamianma.
argumentebi
mwyeri cocxali arsebaa, misi umweoba
aRZravs sibraluls, sikvdilis win aqvs
cremlnarevi Tvalebi, hyavs Svilebi...
masze nadiroben imitom, rom gemrieli
saWmelia.
•• gamoiyeneT es Canawerebi da dawereT argumentirebuli daskvna.
nimuSi:
adamianebs Zalian uyvarT nadiroba. sanadirod isini ZaRlebiT midian; specialurad wvrTnian
maT, geSaven frinvelebze. CvenSi gansakuTrebiT gavrcelebulia mwyerze nadiroba, anu mwyeraoba.
mwyeri sacodavi, umanko arsebaa. mas sakuTari Tavis dacva ar SeuZlia. misi sikvdili sibraluls
aRZravs adamianebSi. mwyers hyavs Svilebi, romlebic misi mokvlis Semdeg obldebian. monadireebi
ki amaze saerTod ar fiqroben. albaT, verc ki warmoidgenen, rom maTac aqvT dedaSviluri, mamaSviluri grZnobebi... maTac uxariaT sicocxle da ganicdian tkivils. zogi adamiani miiCnevs, rom
mwyrebis dacva saWiro ar aris. igi gemrieli saWmelia, gaCenilia adamianisaTvis... vfiqrob, orive
argumenti sayuradReboa. me ufro veTanxmebi im adamianebs, romlebic fiqroben, rom mwyerze ar
unda inadiron adamianebma, radgan mimaCnia, rom isini alamazeben bunebas, maTac aqvT arsebobis
ufleba...
wakiTxulis gageba da gaazreba es aris teqstis Sinaarsis wvdoma-gageba. am SemTxvevaSi moswavleebs
vaswavliT teqstis Sinaarsis konstruirebas. kiTxvis warmatebuli swavlebisaTvis aucilebelia, maswavlebelma gamoiyenos rogorc Cumi, ise xmamaRali kiTxvis teqnika.
xmamaRali kiTxva gulisxmobs zepir komunikacias. moswavlem mis mier wakiTxuli unda gadasces
msmenels da ara asoebi aqcios bgerebad, gaaxmovanos dawerili. aseT viTarebaSi igi ara marto gawafuli unda iyos kiTxvaSi, aramed unda hqondes Sinaarsis gaanalizebisa da metyvelebis unarebic.
winaaRmdeg SemTxvevaSi igi saTanado zemoqmedebas ver moaxdens msmenelze. imis gaTvaliswinebiT,
rom xmamaRali kiTxva kompleqsuri aqtivobaa da ramdenime ���������������������������������������
unar-Cvevis����������������������������
dauflebas gulisxmobs, rekomendebulia iseTi teqstis gamoyeneba, romlis Sinaarsic moswavleebma ician (Tavad moswavleebs SeiZleba mivceT saSualeba teqstis SerCevisa).
ase rom, kiTxva-gageba da xmamaRla kiTxva ori gansxvavebuli unar-Cvevaa da maTi erTmaneTSi areva
dauSvebelia!
moswavleze orientirebuli swavleba moicavs skolaSi wignebis kiTxvas.
12
9-11 wlis moswavleebi dReSi 20-dan 40 wuTamde unda kiTxulobdnen. maswavlebelma unda
gansazRvros grafiki, raTa kiTxvis procesi yoveldRe erTsa da imave dros mimdinareobdes.
aucilebelia am asakis moswavlisaTvis advilad sakiTxavi literatura SevarCioT. amave dros,
maTac unda mivceT sakiTxavi teqstis SerCevis saSualeba. moswavleebma unda Seadginon wakiTxuli wignebis sia, unda gamarTon diskusia wakiTxulis Sesaxeb. kiTxvis procesSi aucileblad unda
CavabaT mSoblebi; xSirad vesaubroT maT; Tu saWiro gaxda, werilic mivweroT, avuxsnaT kiTxvis
mniSvneloba bavSvis aRzrdisa da sulieri formirebis saqmeSi. gaviTvaliswinoT, rom mSoblis
Tanadgomas gadamwyveti mniSvneloba aqvs swavlebis procesSi.
moswavleTa motivaciis amaRlebis mizniT xSirad movawyoT mkiTxvelTa konferenciebi, literaturuli wreebi.
moswavleze orientirebuli swavleba gulisxmobs moswavleze orientirebul weras. weraSi
warmatebuli adamianis aRsazrdelad aucilebelia, moswavleebma yoveldRe weron (yoveldRiurad wera kiTxvasac aumjobesebs!).
•• moswavleebi xSirad unda wavaxalisoT gamokvleviT weraze: vTxovoT, daweron dRiurebi, daafiqsiron sakuTari reaqciebi, mosazrebebi, ideebi (sulac ar aris aucilebeli, rom es nawerebi saxalxod wavikiTxoT!).
•• yvela adamians gaaCnia saTqmeli, yvelas aqvs codna sakuTari Tavis Sesaxeb da yvelas SeuZlia
fiqris, azris gadmotana qaRaldze. amitom xSirad vTxovoT moswavleebs, gaxdnen avtorebi.
•• imisaTvis, rom moswavleebs movuxsnaT imis SiSi, rom SesaZloa, verasdros daweron faseuli
ram, saWiroa davanaxoT, rogor qmnian mwerlebi nawarmoebebs dakvirvebebis dRiurSi gadatanis
meSveobiT; vaCvenoT, rom isini xangrZlivi Sromis Sedegad axerxeben sasurveli azris dafiqsirebas...
•• formaze meti mniSvneloba mivaniWoT naweris Sinaarss.
•• xSirad vTxovoT, werilobiT gviambon axali ambavi, aRweron suraTi...
•• kiTxvis savarjiSoebis Semdeg vTxovoT, daweron 10-wuTiani ese Tavisufali weris teqnikis
gamoyenebiT: 10 wuTis ganmavlobaSi weron Seusvenebliv. Tuki TavSi araferi mosdiT, aRweron
im wuTis ganwyobileba, daafiqsiron im wuTis emocia, radgan am samuSaos mizania wera – bevri
fiqrisa da kritikis gareSe.
•• gakveTilis bolos xSirad vawerinoT��������������������������������������������������������
�����������������������������������������������������������������
xuTwuTiani���������������������������������������������
�������������������������������������������������������
ese. is exmareba moswavleebs, Seajamon SeZenili codna sagnis Sesaxeb. xuTi wuTis ganmavlobaSi moswavleebma unda daweron, ra iswavles
am Temis Sesaxeb. aseve SeiZleba vTxovoT, daweron erTi kiTxva im Temis garSemo, romelic
upasuxod darCa. SegviZlia, es kiTxvebi gamoviyenoT Semdegi gakveTilis dasagegmad.
•• nebismieri Tema sxvadasxva kuTxidan gaSuqebas saWiroebs. am mizniT moswavleebs SeiZleba mivceT instruqcia da vTxovoT, werilobiT Camoayalibon pasuxebi:
a) aRwereT sagani: rogoria?
b) SeadareT: ras hgavs? ras ar hgavs? risgan gansxvavdeba?
g) daukavSireT: ras gagonebT? ra gaxsendebaT?
d)gaaanalizeT: risgan aris damzadebuli?
e) gamoiyeneT: rogor gamoiyenebT?
v) daicaviT an gamoTqviT sawinaaRmdego: kargia Tu cudi?
(es samuSao SeiZleba, Sesruldes rogorc jgufurad, ise individualurad).
•• xSirad movasmeninoT moswavleebs abzaci romelime teqstidan da vTxovoT, daweron misi Sinaarsi sakuTari sityvebiT.
•• moswavleebs xSirad vTxovoT, urTierToba daamyaron erTmaneTTan weriTi kiTxva-pasuxis gamoyenebiT; aseve, daweron is kiTxvebi, romlebsac maswavlebelma unda gasces pasuxi Temis
Seswavlis dros.
weriTi davalebebi emsaxureba weris saSualebiT enobrivi (leqsikuri, gramatikuli, orTografiuli) sakiTxebis, an komunikaciis swavlebas. weriTi metyvelebis swavlebis mizniT moswavles teqstebis Seswavla-gaanalizebis���������������������������������������������������
������������������������������������������������������������������������
Semdeg vTavazobT misi asakisaTvis Sesaferisi teqstis Sedgenas, mag: sxvadasxva xasiaTis abrebi skolis, sabavSvo baRis, sportuli moednisaTvis,
konkretuli piris saxelze dawerili gancxadebebi, zRapris an sabavSvo speqtaklis Temaze Seq­
mnili plakatebi; SekiTxvebi interviusTvis, werilebi... aseve, Seswavlili teqstis Sinaarsi avtoriseuli leqsikisa da mxatvruli saxeebis gamoyenebiT, nawarmoebis siuJetis gansxvavebuli
versiebi da sakuTari damokidebulebis gamomxatveli Sefasebebi.
am etapze gansakuTrebuli yuradReba unda mivaqcioT enobriv sakiTxebs: moswavlem unda SeZ­
los zmnis sintaqsuri konstruqciebis mixedviT saxelis brunvis formebis sworad xmareba, subieqtisa da zmnis, msazRvrelisa da sazRvrulis sworad SeTanxmeba, sityvebis: TiToeuli, yvela,
13
zogi (zogierTi), ramdenime..., Sefaseba-damokidebulebis gamomxatveli enobrivi formebisa da
sasveni niSnebis gamoyeneba.
weriTi metyvelebis ganviTarebisaTvis arsebiTi mniSvneloba eniWeba weriTi davalebis mokle
gegmis Sedgenas, weris dawyebamde teqstis daniSnulebis, miznobrivi teqstisTvis adresatis
gansazRvras, sakuTari naweris koreqtirebas, rac gulisxmobs martivi tipis Secdomebis gasworebas, naweris xmamaRla wakiTxvas da ama Tu im monakveTis Secvlas ukeTesi variantiT.
maswavlebelma aucileblad unda dauTmos dro moswavleTa nawerebis kritikul ganxilvas.
manamde unda gaecnos maT nawerebs, moiniSnos, ra tipis amocanebis gadaWra gauWirdaT maT,
SearCios iseTi namuSevari, romlis ganxilvac produqtiuli iqneba rogorc xarvezebis, ise
warmatebiT gadaWrili sakiTxebis dasadgenad da moswavleebTan erTad imsjelos, Tu ra rogor
gaumjobesdes.
sasurvelia,�����������������������������������������������������������������������������
weliwadSi erTxel �����������������������������������������������������������
moswavleebma�����������������������������������������������
moamzadon proeqti. am samuSaos mizania moswavleebSi damoukidebeli muSaobis, TanamSromlobis, komunikaciis, weris, xatvis, simReris da a.S.
unar-Cvevebis�������������������������������������������������������������������������������
ganviTareba. proeqti iTvaliswinebs saganTa integracias. sxvadasxva sagnis maswavleblebi erTad arCeven Tematikas da gansazRvraven amocanebs, adgenen samuSaos Sesrulebis
vadebs: mag., erTi kviris ganmavlobaSi qarTulis, maTematikis, bunebis, ucxo enis, simRerisa da
xatvis gakveTilebze����������������������������������������������������������������������
����������������������������������������������������������������������������������
imuSaveben am proeqtze. moswavleebi iyofian jgufebad da TiToeuli jgufi iwyebs CamoTvlil sakiTxebze muSaobas. proeqtis dasrulebis Semdeg dapatiJeben mSoblebs,
TiToeuli jgufi gaacnobs momzadebul masalas. mSoblebi Seafaseben moswavleTa namuSevrebs.
maswavleblis kiTxvebi
maswavlebeli misabaZi magaliTia moswavlisaTvis. moswavleebi did yuradRebas aqceven ara­
marto imas, Tu ras ambobs maTi maswavlebeli, aramed imasac, Tu ras akeTebs igi.
kiTxvebi, romelTac maswavlebeli svams, ganapirobeben klasSi garemos Seqmnas. isini gansazRvraven, Tu ra aris yvelaze mniSvnelovani, swori, Tu araswori. Tu maswavleblis mier dasmuli
kiTxva zRudavs moswavlis azrovnebasa da moiTxovs mxolod martiv pasuxs, moswavle rwmundeba
imaSi, rom zedapiruli azrovneba sakmarisia da misaRebi. kiTxva, romelic moswavleebisagan
moiTxovs dafiqrebas, msjelobas, warmodgenas, Seqmnas, awon-dawonas, xels uwyobs moswavlis
azrovnebas, aswavlis imas, rom misi azri faseulia, rom codna aris ara statikuri, aramed cvalebadia.
rodesac faqtobriv informacias yvelaze metad vafasebT, amiT Cveni moswavleebi SecdomaSi
Segvyavs. amgvar kiTxvebze pasuxisas moswavle enobrivi maragis mxolod minimums iyenebs, mas am
informaciis azrSi CaRrmaveba sulac ar sWirdeba. aseT moswavles SeuZlia, daizepiros informacia, es ki mxolod minimalur wvlils Seitans swavlis procesSi. kiTxvebi unda davsvaT ise,
rom moswavleebma moaxdinon informaciis interpretacia, ideebis sinTezi, informaciis analizi,
saxeebis warmodgena, sakuTari daskvnebis gakeTeba, maTi Sefaseba da gamoyeneba.
gTavazobT kiTxvaTa tipebs, romlebic SeimuSava sandersma blumis kiTxvis dasmis taqsonomiis
safuZvelze.
I. codna – Seswavlili masalis gaxseneba.
moswavle pasuxobs kiTxvebze: vin? ra? rodis? sad? ramdeni? ra feris?
aseTi kiTxvebi informaciis gaxsenebas moiTxovs.
iTvleba, rom moswavleebs, romelTac swavla uWirT, amgvar kiTxvebze pasuxi ufro eadvilebaT.
kvlevis Sedegad dadginda, rom ramdenadac pasuxebi am kiTxvebze, rogorc wesi, sworia an arasworia,
bevr moswavles isini ufro rTul da saSiS kiTxvebad miaCnia.
II. gageba – masalis arsSi wvdomis unari.
amgvari kiTxvebi moswavles sTxovs, warmoadginos situacia, suraTi, movlena, aRweros igi, Tavad
scados ilustrireba. man TviTon unda gaarTvas Tavi iseT samuSaos, rogoricaa kavSirebis moZieba
sxvadasxva azrebs, faqtebs, gansazRvrebebsa da Rirebulebebs Soris.
III. gamoyeneba – naswavli masalis axal da konkretul situaciaSi gamoyenebis unari.
moswavle upasuxebs kiTxvebs: ramdeni? romeli? ra aris?
14
amgvari kiTxvebi moswavleebs SesaZleblobas aZlevs, gamoikvlion da gadaWran logikasTan dakavSirebuli problemebi, romlebsac isini kiTxvis Tu swavlis procesSi waawydebian.
IV. analizi – masalis danawileba ise, rom mTliani organizebuli struqtura iyos gasagebi.
moswavle upasuxebs kiTxvas: ratom?
V. sinTezi – nawilebis dakavSirebisa da erT mTlianobad Camoyalibebis unari.
moswavle upasuxebs kiTxvas: sxva romeli gadawyvetileba gaaumjobesebda mdgomareobas? ra moxdeba, Tu...? kidev rogor SeiZleboda sakiTxis gadawyveta?
amgvari kiTxvebi xels uwyobs problemebis SemoqmedebiT gadaWras originaluri azrovnebis gamoyenebiT. moswavleebs moeTxovebaT, Seqmnan alternatiuli suraTi.
VI. Sefaseba – msjelobis, daskvnebis gamotanis unari.
Sefasebaze orientirebuli kiTxvebi moswavleebisgan moiTxovs, gaakeTon daskvna imis Sesaxeb,
Tu ra miaCniaT sworad an arasworad, Seafason miRebuli informaciis xarisxi, SesaZloa, sakuTari SesaZlo qcevac ki axali informaciis konteqstSi. aseTi tipis kiTxvebis saSualebiT unda
gairkves, SesZlebs Tu ara is miRebuli axali informaciis integrirebas faseulobaTa miseul
sistemaSi.
kiTxva-gageba – kompleqsuri unari
kiTxva-gagebis kompleqsuri unaris ganviTarebisaTvis didi mniSvneloba eniWeba informaciis damaxsovrebis, aseve winaswar ganWvretisa da konteqstis gaTvaliswinebis, teqstis struqturis amocnobis qveunarebis gavarjiSebas.
gTavazobT ramdenime meTodur savarjiSos:
savarjiSo #1
furclis erT mxares davweroT teqstis erTi monakveTi. magaliTad:
nawyveti qarTuli xalxuri zRapridan “mebaduris Svili”
iyo erTi mebaduri. hyavda erTi vaJiSvili. wavida mebaduri saTevzaod da Tan vaJi waiyvana. mivida did mdinaresTan, axsena RmerTi da gadaisrola wyalSi bade.
Tevzi imdeni mohyva bades, rom napirze Zlivs gamoaTria. uTvalav TevzSi erTi sisxliviT wiTeli
da metad lamazi Tevzi eria. mebadurma uTxra Svils, me waval Sin, urems movitan Tevzis wasaRebad
da manamde aq yuri kargad ugde, metadre ufrTxildi am wiTel Tevzso...
furclis meore mxares ki davweroT igive teqsti mcireodeni cvlilebebiT. moswavleebs
vTxovoT, ipovon es cvlilebebi da xazi gausvan im sityvebsa da frazebs, romlebmac daakvalianes. mag:
iyo erTi mebaduri. hyavda erTi vaJiSvili. wavida mebaduri saTevzaod da Tan vaJi waiyvana. mivida erT mdinaresTan, axsena RmerTi da gadaisrola wyalSi bade.
Tevzi imdeni mohyva bades, rom napirze Zlivs gamoaTria. uTvalav TevzSi erTi lamazi Tevzi
eria. mebadurma uTxra Svils, me waval Sin, mezoblebs moviyvan Tevzis wasaRebad da manamde Tvali
kargad gaacece, Tevzebi ar dagisxltneno...
moswavleebi moniSnaven im adgilebs, romlebSic cvlilebebi SeniSnes (im adgilas, sadac sityvebia gamotovebuli, “V” niSans dasvamen, xolo Secvlil frazebs xazs gausvamen).
15
savarjiSo #2
moswavleebs wavukiTxoT winadadeba an Tavad wavakiTxoT.
mag: xelebgawvdili nimfa ��������������������������������������������������������������������������
narcisis������������������������������������������������������������������
Sesaxvedrad gaeSura, magram mSvenieri Wabuki ganrisxda mis danaxvaze, xeli hkra nimfas, saswrafod gaerida da tyeSi miimala (nawyveti ovidisusis “metamorfozebidan”).
Semdeg SevTavazoT am winadadebis ori-sami varianti da vTxovoT, amoicnon, romelia wakiTxuli
varianti.
mag:
a) xelgaSlili nimfa narcisis Sesaxvedrad gaeSura, magram ganrisxebulma Wabukma xeli hkra nimfas,
saswrafod gaer ida da tyeSi miimala.
b)�����������������������������������������������������������������������������������������������
xelebgawvdili nimfa ��������������������������������������������������������������������������
narcisis������������������������������������������������������������������
Sesaxvedrad gaeSura, magram mSvenieri Wabuki ganrisxda mis danaxvaze, xeli hkra nimfas, saswrafod gaerida da tyeSi miimala.
g)�����������������������������������������������������������������������������������������������
xelebgawvdili nimfa narcisis������������������������������������������������������������������
��������������������������������������������������������������������������
Sesaxvedrad gaeSura, magram mSvenieri Wabuki ganrisxda mis danaxvaze da tyeSi miimala.
savarjiSo #3
moswavleebs mivceT sam-oTx����������������������������������������������������������������
�����������������������������������������������������������������������
svetSi ganawilebuli sityvebi da vTxovoT, TiToeuli svetidan airCion TiTo sityva da Seadginon winadadeba.
mag:
axali
mxdali
male
gvis
gareT
Toki
kargad
guladi
gaWimuli
cocxi
Sin
gawydebao
SeniSvna: mocemul SemTxvevaSi moswavleebma unda Seadginon Semdegi andazebi:
axali cocxi kargad gviso.
gareT mxdali, Sin – guladi.
gaWimuli Toki male gawydebao.
savarjiSo #4
moswavleebs davurigoT teqsti, romelSic sityvebia gamotovebuli da vTxovoT teqstis gacnobis
Semdeg konteqstze dayrdnobiT aRadginon nakluli adgilebi, mivceT sityvebis banki ramdenime zedmeti sityviT.
mag: samoTxidan gandevnis Semdeg adams da evas ori vaJiSvili eyolaT: kaeni da abeli. ufrosi vaJi,
kaeni, �������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������
mxvnel-mTesveli����������������������������������������������������������������������������������������������������������
iyo, umcrosi, abeli ki ����������������������������������������������������������������������������������
–���������������������������������������������������������������������������������
mecxvare. erTxel maT ufals ................................................ Seswires. kaenma Seswira ................................................, abelma ki – saukeTeso kravi. im dros msxverplis Sewirva
ase icodnen: daagrovebdnen SeSas, dadebdnen zed Sesawiravs da waukidebdnen cecxls. kaeni da abelic
ase moiqcnen. cecxli rom waukides, kaenis msxverplis boli ................................................, abelis msxverplis
ali ki pirdapir zecisken wavida. es imis niSani iyo, rom ufalma miiRo umcrosi Zmis msxverpli, xolo
ufrosisa ki uaryo. ratom? imitom, rom abelma wminda guliT da ................................................ Seswira msxverpli, kaenis guli ki savse iyo borotebiT.
(“saRmTo istoriidan” iakob gogebaSvilis mixedviT).
sityvebis banki:
Sesawiravi – is, rac RmerTs unda Seswiron, miarTvan.
keti – didi, msxvili joxi.
Wirnaxuli – aq: puris, xorblis mosavali.
msxverpli – RvTisTvis Sesawiravi rame nivTi an cocxali arseba.
16
mowiweba – morideba, mokrZaleba.
miwas gaekra – miwis zedapirTan Zalian axlos iyo, miwis zedapirs ar
ascilebia.
savarjiSo #5
teqstis abzacebi mivawodoT areuli TanmimdevrobiT da vTxovoT, daalagon.
mag: akaki wereTlis biografia (saxelmZRvanelo, gv. 139).
1.akakis mama, Tavadi rostom wereTeli, imereTSi cnobili kaci yofila. deda, ekaterine abaSiZe,
imereTis mefe solomon pirvelis asulis – darejanis - SviliSvili iyo.
2.akaki ZiZiSvilebTan erTad izrdeboda. maT Soris veravin xedavda gansxvavebas. arc bavSvebs
axsovdaT da arc ufrosebs, vin Tavadi iyo da vin ������������������������������������������
–�����������������������������������������
glexi. akaki Zalian tkbilad igonebda savaneSi gatarebul dReebs.
3.akaki wereTeli daibada 1840 wlis 21 ivniss imereTSi, saCxeris raionis sofel sxvitorSi.
4.rodesac akaki daibada, jer kidev arsebobda bavSvis gaZiZavebis wesi da is sofel savaneSi
farsadan yanCavelisa da mano saduniSvilis ojaxs miabares aRsazrdelad.
5.Semdeg saqarTveloSi dabrunda da mTeli sicocxle mwerlobas uZRvna. xalxma misi leqsebi ise
Seiyvara, rom “saqarTvelos bulbuli”, “saqarTvelos ugvirgvino mefe” uwoda.
6.1915 wlis 8 Tebervals poeti gardaicvala mSobliur sofelSi, imave oTaxSi, romelSic daibada.
7.cxrameti wlis akakim swavla ganagrZo peterburgis universitetSi. bolomde iswavla, magram
diplomi ar auRia.
8.1912 wels akakim raWa-leCxumSi imogzaura. es mogzauroba firze aRbeWda da dokumenturi filmi
gadaiRo reJisorma vasil amaSukelma.
9.dakrZalulia mTawmindaze.
am aqtivobaSi abzacebis nacvlad SeiZleba frazebi mivawodoT areuli TanmimdevrobiT.
savarjiSo #6
erTmaneTSi SevurioT erTsa da imave Temaze sami gansxvavebuli tipis teqsti, mag., axsna-ganmartebiTi, poeturi, TxrobiTi... da vTxovoT, gamoarCion, romeli abzaci ekuTvnis axsna-ganmartebiTs,
romeli – TxrobiTs, romeli – poeturs da a.S.
mag., erTmaneTSi SevurioT nawyveti iakob gogebaSvilis “WeSmariti moZRvridan” (saxelmZRvanelo,
gv. 121) da “sagulisxmo cnoba gabriel qiqoZeze” (saxelmZRvanelo, gv. 120) da vTxovoT, gamoarCion,
romeli abzaci ekuTvnis poetur teqsts, romeli – axsna-ganmartebiTs.
1.iakob gogebaSvilisTvis misabaZi magaliTi iyo gabriel qiqoZe, romelic mas sasuliero seminariaSi aswavlida. gabrielma bevri siaxle SemoiRo seminariaSi, bevri ram sxvagvarad aswavla
moswavleebs...
2.Semodgomis civi dRe iyo. ca sqeli RrubliT imoseboda. Camoburuli tye buruss moecva. drogamoSvebiT Tvaluwvdeneli xeebis totebsa da wveroebs Zlieri qari daetakeboda da maSin mdinaris mTel
xeobas grigalis zuzuni moedeboda, zogjer ki qari Camovardeboda da aremare dawynardeboda.
3.seminarielebisTvis aucilebelia TamaSio, acxadebda gabrieli da TviTonve axorcielebda am
moTxovnas.
4.am dros leCxumis gzaze imereTis episkoposi gabrieli mobrZandeboda. mTeli zafxuli svaneTSi
iyo. xalxi daariga, qristes moZRvreba uqadaga da guldamSvidebuli quTaisisken mieSureboda.
cxenisaTvis sadave mieSva, Cafiqrebuli gzas dasCereboda da midioda. uecrad tyidan dambaCis
srolis xma moesma...
moswavleebma unda gaxazon is sityvebi da frazebi, romlebmac daakvalianes.
***
yoveli amgvari davalebis Semdeg maswavlebelma unda daafiqros moswavleebi da aTqmevinos, Tu
ra gziT, ra strategiis gamoyenebiT gadaWra man esa Tu is sakiTxavi amocana. am samuSaos arsebiTi
mniSvneloba aqvs, radgan xels uwyobs moswavles imis gacnobierebaSi, Tu rogor funqcionirebs
mkiTxveli, rogori gzebiT Wris igi sakiTxav amocanebs. aucilebelia moswavleTa pasuxebis klasSi
Sedareba-gaanalizeba. am procesSi mTeli klasi unda monawileobdes, raTa yvelas mieces Tavisi
poziciis, Tavisi mosazrebis gamoxatvis saSualeba.
17
xmamaRali kiTxvis samodelo gakveTili
gakveTilis Tema:
wavikiTxoT da movisminoT TxrobiTi xasiaTis teqsti:
ilia WavWavaZe – “Semodgoma” (saxelmZRvanelo, gv. 19).
gakveTilis mizani: •• aqtiuri mosmenis unar-Cvevis ganviTareba;
•• mxatvruli kiTxvis unaris ganviTareba;
•• auditoriis winaSe gamosvlis unaris ganviTareba;
•• msjelobis unaris ganviTareba;
•• Sefasebis unaris ganviTareba.
mas Semdeg, rac moswavleebi daamuSaveben monakveTebad dayofil teqsts da imsjeleben mis
irgvliv, maswavlebeli sTxovs moswavleebs, Seafason mkiTxvelis ostatoba. klass dayofs ramdenime jgufad da urigebs mkiTxvelis Sefasebis furcels, romelzec moswavleebTan erTad
SemuSavebuli kiTxvis Sefasebis kriteriumebia Camowerili. savaraudod, is ase SeiZleba gamoiyurebodes:
•• moswavle kiTxulobs Sesabamisi tempiT: arc Cqara, arc nela.
•• moswavle calkeuli adgilebis gamosakveTad iSveliebs pauzebs.
•• moswavles mxedvelobiTi kontaqti aqvs auditoriasTan.
•• moswavle kiTxulobs garkveviT da xmamaRla.
•• moswavle miznobrivad manipulirebs xmis tembriT.
•• moswavle kiTxvis maneriT exmareba msmenels teqstis aRqmaSi.
msurvelebi klasis winaSe waikiTxaven teqsts.
moswavleebi jgufebad imsjeleben da erToblivi gadawyvetilebis Semdeg dausvamen pliusebs an
minusebs TiToeul punqts. jgufis warmomadgeneli sajarod gamoitans jgufis Sefasebas.
moswavleebi unda SevafasoT gakveTilis dasawyisSi dasaxuli miznebidan gamomdinare, e.i. xuTi
mimarTulebiT. Sefasebis xerxi sasurvelia, iyos dakvirveba da CaniSvna.
aqtiuri kiTxva
maswavlebelma, sasurvelia, xSirad mimarTos aqtiuri kiTxvis meTods, romelic mxolod individualuri muSaobisas gamoiyeneba. igi aaqtiurebs axlad aTvisebul informacias, moswavleebs saSualebas aZlevs, Seajamon mosazrebebi wakiTxulis Sesaxeb, aZlierebs motivacias da amzadebs moswavles
teqstis gaazrebisaTvis, aaqtiurebs fonur codnas, aviTarebs rogorc kritikuli azrovnebis, ise
SeniSvnebis Caweris unar-Cvevebs.
gakveTilis dasawyisSi maswavlebeli moswavleebs sTxovs, gadaxedon dasamuSavebel teqsts, mag:
“narcissi” (ovidiusis “metamorfozebis” mixedviT, saxelmZRvanelo, gv. 89). moswavlem sakuTar Tavs
unda dausvas kiTxva: - ra vici mocemuli sakiTxis Sesaxeb?
gaakeTos CamonaTvali informaciis nusxa.
Semdeg moswavlem unda Camoayalibos Sesasrulebeli samuSaos mizani da mosalodneli Sedegi. ei.
upasuxos kiTxvebs:
¾¾ratom vkiTxulob am teqsts?
¾¾risi swavlisa da gagebis imedi maqvs teqstis wakiTxvis Semdeg?
teqstis kiTxvis dros moswavlem dasvas Semdegi kiTxvebi: ra? vin? sad? rodis? rogor? ratom?
moazrebuli informacia CainiSnos sqemis pirvel grafaSi (ix. qvemoT).
teqsti xelaxla waikiTxos da pirvelad komentarebs axla meoradi – emociuri da kritikuli –
komentarebi da Sesworebebi daurTos.
18
pirveladi komentari
(faqtobrivi)
meoradi komentari
(emociuri da kritikuli) personaJisa da
misi qcevis mimarT sakuTari damokidebulebis gamoxatva
ra moxda? ��������������������������
–�������������������������
������������������������
narcisi,����������������
romelic uaryof- narcisis qceva momewona...
da yvelas siyvaruls, sastikad daisaja
– mas sakuTari Tavi Seuyvarda.
vin aris mTavari gmiri? – narcisi
narcisis qceva ar momewona...
sad xdeba moqmedeba? - usier tyeSi, wya­
rosTan.
rodis xdeba moqmedeba? �������������
–������������
jer nadirobisas, mere ki gazafxulze, isev nadirobisas.
rogor viTardeba movlena? �����������
–����������
gzaabneuli ����������������������������������
narcisi���������������������������
eqom dainaxa da aRfrTovan����������
da.�����������������������������������
narcisma��������������������������
����������������������������������
igi uaryo. Semdeg gazafxulze, isev nadirobisas wylis dasalevad
wyaroze misulma wyalSi sakuTari Tavi
dainaxa da Seuyvarda. mas yvelaferi
daaviwyda. sakuTar gamosaxulebas dascqeroda mxolod da dneboda.
ratom dasrulda ase? - miTi ase imitom
dasrulda, rom gaviTvaliswinoT: mxo­
lod sakuTar Tavze ar vifiqroT. mxo­
lod sakuTari Tavi ar SeviyvaroT...
samuSaos dasrulebis Semdeg maswavlebeli svams kiTxvebs:
•• ra iyo iseTi, rac teqstis wakiTxvamde icodiT?
•• ra iswavleT teqstis wakiTxvis Semdeg?
•• ra kavSirSia erTmaneTTan is, rac icodiT da rac teqstis wakiTxvis Semdeg gaigeT?
aseTi tipis gakveTilze moswavleebma erTmaneTs unda gauziaron azrebi, gamarTon diskusia.
swavla-swavlebis procesSi mniSvnelovani roli ekisreba saubars wakiTxuli wignis Sesaxeb. moswavle acnobs wakiTxul wigns an avtors Tanaklaselebs da ganumartavs maT, ratom da riT SeiZleba
wignma, nawarmoebma daainteresos isini. igi mokled gadmoscems, ra xdeba wignSi, an nawarmoebSi, auditorias gaacnobs yvelaze mniSvnelovan adgilebs, isaubrebs maTze, waukiTxavs msmenels am adgilebs.
isaubrebs wignis, an nawarmoebis gmirze, axsnis, Tu ratom
����������������������������������������������
moswons���������������������������������
igi. Tavis mxriv, msmenelebi gamoTqvamen azrebs, gauziareben Tanaklaselebs, riT daainteresa mosaubris mier warmodgenilma wignma
an nawarmoebma, dasvamen SekiTxvebs.
19
roluri TamaSebi
moswavleTa waxalisebis mizniT maswavlebelma sasurvelia, xSirad mimarTos iseT SemoqmedebiT
meTods, rogoricaa roluri��������������������������������������������������������������������
��������������������������������������������������������������������������
TamaSebi. am dros moswavleTa jgufs evaleba, airCios siuJeti, situacia, personaJi da a.S., gaaigivos sakuTari Tavi masTan da dadgas scena (5-10 wT), romelic sakuTar
interpretaciaze iqneba dafuZnebuli.
samodelo gakveTili:
gakveTilis Tema: “tom soieris Tavgadasavali”
moswavleebma teqsti waikiTxes, gaaanalizes, upasuxes dasmul SekiTxvebs, ganmartes sityvebi da
a.S. maswavlebelma CaTvala, rom “tom soieris TavgadasavalSi” dasmuli sakiTxi saWiroebs ufro
Rrma wvdomas, mis emociur doneze gaTavisebas, SemoqmedebiTi azrovnebis ganviTarebas, saswavlo
procesSi moswavleTa maqsimalur CarTvas... am mizniT gadawyvita, gamoiyenos meTodi – roluri
TamaSebi: igi yofs moswavleebs jgufebad da aZlevs davalebas –���������������������������������
����������������������������������
SearCion teqstidan��������������
�����������������������
maTTvis saintereso epizodi, gaakeTon scenaris tipis martivi monaxazi (nimuSi ix. qvemoT), gadainawilon rolebi,
dadgan martivi dekoracia, SearCion sasurveli kostiumebi da a.S. moswavleebi davalebas asruleben
jgufebSi, maswavlebeli aqtiurad exmareba maT.
scenaris tipis monaxazi
moqmedeba xdeba tyeSi. kedelze SeiZleba gaikras naxati, romelzec gamosaxulia daburuli tye,
xavsiani xeebi, totebgaSlili muxa; kodala xes ukakunebs, alag-alag Cans kunZebi (naxati SeiZleba
Seasrulos rogorc erTma moswavlem, ise jgufma). erTi kunZi SeiZleba dadon iqac, sadac TamaSdeba
scena.
tomi meocnebe saxiT dgas. acvia qurTuki, Sarvali. gaismeba sayviris xma, ris Semdegac igi saCqarod gaiZrobs qurTuks, gaixdis Sarvals, kunZis uknidan viTom ormodan amoaTrevs ubralo mSvildisars,�����������������������������������������������������������������������������������������
xis xmals, Tunuqis sayvirs. SeiaraRdeba da fexSiSvela, gafrialebuli perangisamara gaeqaneba mterTan Sesaxvedrad. Semdeg SeCerdeba da Tavis sayvirs sapasuxod daayvirebs, Sedgeba fexis
wverebze da iwyebs aqeT-iqiT cqeras. saxeze sifrTxile etyoba. mere ukan moixedavs da viTom Tavis
mxedrobas mimarTavs:
- SeCerdiT, ymawvilebo, daimaleT, sanam niSans ar mogcemT!
am dros gamoCndeba jo harperi. isic perangisamaraa da iseve SeiaraRebuli, rogorc tomi. gaismis
tomis xma:
- Sesdeq! vin gabeda Servudis tyeSi siaruli Cemi nebarTvis gareSe?
jo upasuxebs:
- gai����������������������������������������������������������������������������������������
gisborns�������������������������������������������������������������������������������
���������������������������������������������������������������������������������������
aravis nebarTva ar esaWiroeba! Sen TviTon vin xar, rom ase kadnierad melaparakebi?
tomi: - vin var? robin hudi var, raSic male darwmundeba Seni saZulveli sxeuli.
jo: - maS, es Sena brZandebi saxelganTqmuli yaCaRi? moxaruli var, rom Segxvdi. me Sen gaCveneb, vin
aris am didebuli tyis patroni! aba, gamodi!
gmirebi iZroben xis xmlebs, danarCen iaraRs miwaze dayrian, dadgebian erTmaneTis pirispir da
daiwyeba orTabrZola.
da a.S. teqstis mixedviT.
***
TiToeul jgufs SeuZlia, warmoadginos Tavisi dekoracia, kostiumebi, scena... sasurvelia,
Tu isini gamoiyeneben iseT teqnologiur saSualebebs, rogoricaa kompiuteri, video da audio
saSualebebi...
aucilebelia, TiToeuli roluri TamaSis Semdeg SevafasoT jgufis Semoqmedeba. klasSi SeiZleba
specialurad �����������������������������������������������������������������������������
gamoiyos���������������������������������������������������������������������
erTi jgufi –��������������������������������������������������������
���������������������������������������������������������
Jiuri (Semfasebeli), romelic qulebiT, komentarebiT Seafasebs warmodgenil namuSevrebs, yuradRebas gaamaxvilebs mis dadebiT da uaryofiT mxareebze. sasurvelia, Sefasebis kriteriumebi winaswar SemuSavdes klasTan erTad.
samuSaos dasrulebis Semdeg maswavlebelma aucileblad unda Seafasos gakveTilze Catarebuli
samuSao, moswavleebs gamoaTqmevinos azri, Tu ra Sehmata maT codnasa da gamocdilebas am tipis
samuSaom.
20
Sefaseba
Sefaseba erT-erTi umniSvnelovanesia ��������������������������������������������������������
swavla-swavlebis����������������������������������������
procesSi da mas axleburi midgoma sWirdeba. ra Tqma unda, Znelia moswavleTa codnis zustad dadgena da gazomva miT ufro maSin, roca isini
iseT sakiTxebs ganixilaven, romelTac ara aqvT erTi konkretuli da swori pasuxi. aseve Znelia
Semowmdes moswavleTa codna maSin, roca maswavlebeli ZiriTad yuradRebas uTmobs moswavlis mier
ganxorcielebul process, ara imas, rac mosdevs, aramed TviT mis mimdinareobas. maswavlebelma unda
monaxos moswavleTa azrovnebis procesze dakvirvebis gza, ar unda Seafasos mxolod mza produqti.
moswavle unda gaxdes monawile Sefasebis procesisa, man TviTon unda SeigrZnos sakuTari winsvla da
SeZlos sakuTari warmatebebis dagegmva samomavlod.
Sefaseba moswavles exmareba swavlaSi, swavlis procesis gaanalizebasa da gaumjobesebaSi, miznis dasaxvasa da miRwevaSi, TviTSefasebaSi. amave dros aZlevs stimuls da gaacnobierebinebs warmatebis dones.
maswavlebels erT-erTi aqtiuri roli ekisreba SefasebaSi. niSnebis, qulebis, CaTvlebis miniWebiT
igi afasebs moswavleTa progress, iZleva rCevebs miRwevebis gaumjobesebis mizniT, usaxavs miznebs
warmatebis misaRwevad, afasebs sakuTari Sromis efeqtianobas, gegmavs da warmarTavs saswavlo process SefasebiT miRebuli informaciis daxmarebiT. maswavlebeli Tavisi komentarebiTa da SeniSvnebiT
iwvevs moswavleTa Sinagan motivacias, raTa igi swavlobdes ara mxolod Seqebisa da jildoebisaTvis.
sasurvelia, igi xSirad iZleodes iseT SeniSvnebs, rogoricaa: “kargia, magram ukeTesic SeiZleba”, “kargia, bevrs rom kiTxulob”, “meti muSaoba gWirdeba sakuTar Tavze”. maswavlebelma aucileblad unda
auxsnas moswavles miRweuli warmatebebis mniSvneloba misi ganviTarebisaTvis. moswavlis warmateba
sxvis warmatebebs ki ar Seadaros, aramed ganixilos misi miRwevebi warsulsa da awmyoSi.
skolaSi ZiriTadad misaRebia ori tipis Sefaseba: ganmsazRvreli da ganmaviTarebeli. rodesac dawyebiT skolaSi maswavlebeli CaTvlas uwers moswavles da mxolod amiT Semoifargleba,������������
��������������������������
es ganmsazRvreli Sefasebaa, radgan is gansazRvravs moswavlis miRwevis dones dasaxul miznebTan mimarTebiT.
rodesac maswavlebeli Sefasebis iseT formas iyenebs, romelic moswavles ara mxolod sakuTari
miRwevis donis gansazRvraSi exmareba, aramed ganviTarebaSic ������������������������������������
–�����������������������������������
es ganmaviTarebeli Sefasebaa, romlis tipiuri formaa komentarebi, romelic aRwers namuSevris sust da Zlier mxareebs da Seicavs
rekomendaciebs miRwevebis gaumjobesebis Taobaze. ganmaviTarebeli Sefasebis erT-erTi xerxia rubrikebis, Sefasebis cxrilebis gamoyeneba.
ganmsazRvreli da ganmaviTarebeli Sefasebis tipebia: mimdinare da Semajamebeli Sefaseba. mimdinare SefasebiT SeiZleba SevafasoT yoveldRiuri davalebis Sesruleba, gakveTilze CarTuloba,�����
���������������
proeqtis romelime etapi da sxva, romelSic niSani iwereba. igi xdeba ��������������������������������
trimestris����������������������
ganmavlobaSi gakveTilis dros.
Semajamebeli Sefaseba ki ajamebs moswavlis codnas raime Temis, proeqtis dasrulebis Semdeg. igi
gamoiyeneba garkveuli drois monakveTis bolos (trimestris an wlis bolos).
akademiuri moswrebis Sefaseba unda iyos xSiri da mravalmxrivi. unda Sefasdes ara marto informaciis floba, aramed SeZenili unar-Cvevebi, azrovnebis demonstrirebis formebi... ar aris sakmarisi
moswavlis mxolod sakontroloebisa da testebis Sedegebis safuZvelze Sefaseba, aramed igi unda
gamomdinareobdes sagnis Seswavlis sxvadasxva komponentisagan:
1) sagakveTilo procesSi CarTuloba
fasdeba Semdegi aqtivobebiT:
•• sagakveTilo procesSi moswavlis aqtiurobis xarisxi.
•• jgufis muSaobaSi Setanili wvlili:
•• ar aris ubralo mayurebeli
•• SeuzRudavad, Tavisuflad gamoTqvams azrs.
•• sakuTari mosazrebis gamoTqma faqtebsa da argumentebze dayrdnobiT.
•• sakiTxis garSemo saubari.
•• kamaTis wesebis dacva.
2) saSinao davalebebis Sesruleba
fasdeba Semdegi unar-Cvevebi:
•• mondomeba;
•• sistmaturad Sesruleba;
•• organizebuloba.
3) mimdinare saklaso davalebebi
fasdeba Semdegi unarebi:
•• leqsikuri da gramatikuli codna;
•• leqsikur-gramatikuli unar-Cvevebi (codnis konteqstSi gamoyeneba);
21
•• gamoTqma;
•• marTlwera;
•• kiTxva-gageba;
•• xmamaRali kiTxva;
•• mosmena-gageba;
•• zepiri komunikacia;
•• weriTi komunikacia;
•• SemoqmedebiToba;
•• mosmenis kultura;
•• kritikuli azrovneba.
unar-Cvevebi fasdeba Semdegi davalebebiT:
a) sxvadasxva tipis gramatikuli da leqsikuri savarjiSoebiT:
•• swori formis amocnoba;
•• formis/konstruqciis transformireba nimuSis mixedviT;
•• konteqstis mixedviT swori formis warmoeba;
•• Secdomebis amocnoba-gasworeba;
•• sinonimebisa da antonimebis dakavSireba/mofiqreba;
•• naklul teqstSi sityvebis Casma
da sxv.
b) sxvadasxva tipis sakiTxavi da mosasmeni amocanis gadaWra:
•• Semoxaze swori varianti;
•• moniSne, sworia Tu ara;
•• ipove swori Tanmimdevroba;
•• amoicani ucnobi sityva konteqstis mixedviT;
•• Seafase Seni an Seni megobris naweri, gamomsvleli
da sxv.
g) sxvadasxva tipis zepiri aqtivobis Sesruleba damoukideblad, mewyvilesTan erTad da jgufurad.
•• gainawileT rolebi da gaiTamaSeT mewyvilesTan erTad;
•• CamoarTvi interviu Tanaklasels;
•• klasis winaSe warmoadgine Seni jgufis namuSevari;
•• gadmoeci Seni mosazreba da daasabuTe;
•• imsjele, daaxasiaTe, moyevi
da sxv.
d) sxvadasxva tipis teqstis Seqmna damoukideblad, mewyvilesTan erTad da jgufurad.
•• miswere werili megobars;
•• Seadgine biografiuli cnobari;
•• daasrule ambavi;
•• daiyavi jgufebad da Seadgine plakati;
•• dawere Seni mosazreba am sakiTxis Sesaxeb;
•• daasabuTe
da sxva.
e) teqstis gadawera
v) karnaxi, mosmenilis Sinaarsi.
4) Semajamebeli davalebebi: gamocda, testireba
fasdeba igive unarebi, rac saklasoSi.
unarebis Sesafaseblad gamoyenebulia:
•• testireba;
•• sakontrolo wera;
•• zepiri gamokiTxva.
5) damatebiTi komponenti: SemoqmedebiToba,������������������������������������������������
����������������������������������������������������������������
jgufSi efeqturi muSaoba proeqtebze, organizebuloba da sxv.
rogorc aRvniSneT, ganmaviTarebeli Sefasebis erT-erTi formaa komentarebi, romelic moswavlis sust da Zlier mxareebs aRwers da Seicavs rekomendaciebs miRwevebis gasaumjobese-
22
blad. imisaTvis, rom maswavlebelma realuri komentarebi da SeniSvnebi gaakeTos moswavlis
miRwevebisa da problemebis Sesaxeb, unda awarmoos dakvirveba, gaakeTos dakvirvebis Canawerebi,
Tu rogor pasuxobs moswavle dasmul SekiTxvebs, rogor muSaobs dafasTan, jgufSi, wyvilSi,
individualurad... amisaTvis sasurvelia, maswavlebels TiToeul moswavleze specialuri cxrili hqondes. mag:
saxeli,
gvari
Tve,
ricxvi
saSinao
davalebis
Sesruleba
mimdinare
saklaso
davalebebi
sagakveTilo
procesSi
CarTuloba
Semajamebeli
davalebebi
damatebiTi
komponenti
weriTi namuSevrebis Sefasebisas komentarma moswavle uxerxul mdgomareobaSi ar unda Caayenos, arc gadaWarbebuli qeba ar aris saWiro. mniSvnelovania, rom maswavlebelma Seafasos moswavlis namuSevari da ara moswavle, rogorc pirovneba. komentari unda iZleodes rCevas, Tu ra
gaakeTos moswavlem imisaTvis, rom misi namuSevrebi ukeTesi gaxdes.
mimdinare Semajamebeli SefasebisaTvis maswavleblebi xSirad iyeneben tests. testirebis iseve, rogorc Sefasebis yvela sxva meTodis, mizania moagrovos informacia moswavleTa Zlieri
da susti mxareebis Sesaxeb. maswavlebelma unda SeZlos, rom yoveli konkretuli SemTxvevisa da
miznisaTvis Tavad Seadginos testi, Sedegebis gaTvaliswinebiT ki dagegmos swavlebis Semdgomi
etapi.
testi ramdenime aucilebel moTxovnas unda akmayofilebdes: igi unda iyos:
•• miznis Sesabamisi da sando (sakiTxebi da instruqciebi mkafiod Camoyalibebuli, konkretuli
codnis gamzomveli);
•• gazomvadi (Sedegebi fasdeba winaswar SemuSavebuli pasuxebiT an Sefasebis sqemiT. qulebis
raodenoba winaswar dadgenilia swori pasuxisaTvis.��������������������������������������
���������������������������������������������������
ar iZleva ormagi interpretaciis saSualebas);
•• drois limitze gaTvlili (unda Caetios gamoyofil droSi);
•• gamWvirvale (moswavleebma ician, ra formatisaa testi, ras amowmebs, rogoria Sefasebis meqanizmi da ra droa misTvis gamoyofili).
testuri��������������������������������������������������������������������������������
SekiTxvebi SeiZleba iyos Ria da daxuruli:��������������������������������������
�����������������������������������������������
daxurulia kiTxva, roca moswavle mocemuli pasuxebidan mxolod erT swor pasuxs arCevs. Riaa kiTxva, roca pasuxebis arCevani mocemuli ar aris, aramed moswavlem pasuxi TviTon unda moifiqros.
Ria kiTxvebze agebuli davalebebis tipebi:
•• upasuxe kiTxvebs;
•• Casvi swor formaSi;
•• daasrule;
•• Seavse cxrili;
•• dawere Tema, an ganmarte fraza...
daxurul kiTxvebze agebuli davalebebis tipebi:
•• airCie swori pasuxi da Semoxaze;
•• miusadage/daukavSire erTmaneTs sityvebi;
•• sworia Tu mcdari winadadeba?
maswavlebelma moswavleebTan erTad unda SeimuSavos rubrikebis nusxa. isini unda Camoiweros
plakatis saxiT da gaikras saklaso oTaxSi. moswavleebi am plakatebze dayrdnobiT TviTon irCeven,
risi miReba surT: “warCinebiT CaeTvala”, “CaeTvala” Tu “pirobiT CaeTvala” da akmayofileben mis
moTxovnebs. moswavleebs TviTonac SeuZliaT Tavisi naSromebis Sefaseba am rubrikebis mixedviT.
aucilebelia, maswavlebelma moswavleebSi TviTSefasebis����������������������������������������
�����������������������������������������������������
unari ganaviTaros, rac maT miznis miRwevaSi daexmareba. SeiZleba, SevTavazoT Semdegnairi TviTSefasebis meqanizmi:
1) SemiZlia vivaraudo, rac moxdeba wignSi mis saTaursa da ilustraciebze dayrdnobiT
23
yovelTvis – xandaxan – arasdros
2) vxvdebi, ra SeiZleba moxdes moTxrobis Janris an tipis mixedviT
yovelTvis – xandaxan – arasdros
3) viazreb Cems varauds, yuradRebas vaqcev detalebs, romlebic axali varaudebis��������������
������������������������
gamoTqmis saSualebas maZleven
yovelTvis – xandaxan – arasdros
4) rodesac vkiTxulob, xSirad vCerdebi da vekiTxebi Cems Tavs, ra gavige da ris gagebas velodebi
yovelTvis – xandaxan – arasdros
moswavleebi Seavseben TviTSefasebis am sqemas da maswavlebelTan erTad ganixilaven pasuxebs.
24
I gakveTili
ana kalandaZe, `saqarTveloo lamazo~
Mmiznebi:
gakveTilebis scenarebi
1. zepirsityvierebis unaris ganviTareba: aRwera; leqsikuri
erTeulebis
mniSvnelobis
garkveva
konteqstSi;
saubari
leqsis Sinaarsis
irgvliv; lamazo“
msjeloba leqsis
ana kalandaZe,
„saqarTveloo
dedaazris
Sesaxeb;
kiTxvebze
pasuxis
gacema;
mxatvruli
nawarmoebisadmi
sakuTari
damokidebulebis gamoxatva.
2. kiTxvis unaris ganviTareba: leqsis damoukideblad wakiTxva da
Mmiznebi:
gageba;
strofebis
leqsis
1. zepirsityvierebis
unariscalkeuli
ganviTareba: aRwera;
leqsikurianalizi;
erTeulebis mniSvnelobis
garkveva konteqstSi; saubari
leqsis Sinaarsis
irgvliv;
msjelobaSesabamisi
leqsis dedaazris
Sesaxeb; kiTxvebze
leqsikuri
damuSaveba;
leqsidan
adgilebis
pasuxis gacema; mxatvruli
nawarmoebisadmi
sakuTari
damokidebulebis
gamoxatva.
gamoyenebiT
sakuTari
Sexedulebebis
dasabuTeba.
2. kiTxvis unaris ganviTareba: leqsis damoukideblad wakiTxva da gageba; calkeuli strofebis
analizi;
leqsis leqsikuri
damuSaveba;
leqsidan
Sesabamisi
adgilebis
Sesabamisoba
erovnul
saswavlo
gegmasTan:
q IV,
3,6,7. gamoyenebiT sakuTari Sexedulebebis dasabuTeba.
resursebi:
dafa,
carci,
saxelmZRvanelo,
Sesabamisoba
erovnul saswavlo gegmasTan: q IV, 3,6,7.
furclebi.
sawerkalmebi,
resursebi:
carci, saxelmZRvanelo,
furclebi.codnisa
kiTxvisdafa,
winmswrebi
aqtivobasawerkalmebi,
_ moswavleTa
da
gamocdilebis gaaqtiureba (5 wT.)
kiTxvis winmswrebi aqtivoba: moswavleTa codnisa da gamocdilebis gaaqtiureba (5 wT.)
gakveTilis dasawyisSi moswavleebs vkiTxoT, ra ician Cveni
gakveTilis dasawyisSi moswavleebs vkiTxoT, ra ician Cveni qveynis _ saqarTvelos _ Sesaxeb.
qveynis _ saqarTvelos _ Sesaxeb. maTi pasuxebi CamovweroT
maTi pasuxebi CamovweroT dafaze.
dafaze.
mudam
TavisuflebisaTvis
ibrZoda
mdebareobs
kavkasiaSi
Bbevria
mwvervali
Zalian lamazia
meomrebis,
gmirebis qveyanaa
dasavleTiT
esazRvreba
Savi zRva
saqarTvelo
ZvelisZveli
qveyanaa
mTagoriania
cxovrobs
stumaTmoyvare
xalxi
vazis samSobloa
saqarTvelosadmi
TavianTi
an
vkiTxoT, vkiTxoT,
saqarTvelosadmi
TavianTi grZnobebi
leqsiTgrZnobebi
an simReriT leqsiT
xom ar gamouxatavT.
pasimReriT
xom
ar
gamouxatavT.
pasuxebis
mosmenis
Semdeg
gavacnoT
suxebis mosmenis Semdeg gavacnoT gakveTilis Tema: ana kalandaZis `saqarTveloo lamazo~. avuxsgakveTilis
Tema:Seqmna
ana kalandaZis
`saqarTveloo
lamazo~.`sxva
avuxsnaT,
naT, rom
poets am leqsis
STaagona grigol
orbelianis sityvebma:
saqarTvelo sad ari,
rom
poets
am leqsis
STaagona
gr. orbelianis
sityvebma:
romeli
kuTxe
qveynisa?~.
sworedSeqmna
es sityvebi
uZRvis leqss
(sasurvelia, Tu
ar vaxsenebT sityva epi`sxva
saqarTvelo
sad
ari, romeli
kuTxe qveynisa?~. swored es
grafs,
moswavleebi
am termins
momdevno
klasebSi gaecnobian).
aqtivoba 2 _ leqsis damoukideblad kiTxva (7wT.)
2
moswavleebs vTxovoT, damoukideblad waikiTxon leqsi zogadi Sinaarsis amosacnobad. cxadia,
bevri sityva iqneba gaugebari. Seecadon konteqstidan gamomdinare amoicnon ucnobi sityvebis Sinaarsi, gamoTqvan varaudebi.
kiTxvis dasrulebis Semdeg davsvaT kiTxvebi, romlebic dagvexmareba, ganvsazRvroT, rogor
gaiges moswavleebma leqsis Sinaarsi:
¾¾ra gancda dageuflaT leqsis kiTxvis dros?
•• siamayes gvmatebs is azri, rom Cveni qveyana Zalian lamazia.
¾¾ras gadmogvcems poeti leqsSi?
•• poeti gadmogvcems saqarTvelos bunebis silamazes, ambobs, rom amgvari ca, mze, mTa, balaxi sxvagan
arsad aris.
25
aqtivoba 3 _ leqsis danawevreba da kiTxva (30wT.)
moswavleebs vTxovoT, axla calkeul strofebad waikiTxon leqsi da Seecadon, TvalnaTliv warmoidginon, rac waikiTxes. Ees daexmareba maT leqsis gaanalizebaSi.
I strofi: I-VI striqoni.
Aam nawilis damuSavebis dros maT SexvdebaT Semdegi sityvebi: Zewna, eWvi, naavadari. vTxovoT,
leqsikoni daixmaron sityvebis gansamartad.
Semdeg davsvaT kiTxvebi:
¾¾Turme qari ki ar qris, nanas mReris, Wadari ki ar Srialebs, zRapars hyveba, xolo Zewna, igive
tirifi, alersiT avsebs poets _ es striqonebi poetis rogor damokidebulebas, ra grZnobas gvimJRavneben bunebisadmi?
•• poets TiTqos esmis bunebis ena, amitomacaa, rom misTvis qari mReris, Wadari zRapars hyveba, Zewna
ki mas ealerseba.
¾¾leqsis I da II striqonebSi poeti saqarTvelos mimarTavs, III striqonSi ki Tavis Tavs gulisxmobs,
rodesac ambobs: “Zewnam alersiT amavso eWvebiT naavadari”. Tqveni azriT, ratom uwodebs igi Tavs
`eWvebiT naavadars~?
albaT, am sityvebiT poets surs gamoxatos Tavisi grZnobebi. poets TiTqos unda gaerkves, grZnobebis mozRvavebis gamo eCveneba, rom saqarTvelo ase lamazia, Tu marTla asea?!
¾¾moZebneT da waikiTxeT am strofSi kiTxviTi winadadeba!
•• `sxva saqarTvelo sad aris?~
¾¾ratom aris es sityvebi brWyalebSi Casmuli?
•• imitom, rom gr. orbelianis naTqvami pirdapir aris gadmotanili, anu citataa.
I strofis ganxilvis Semdeg moswavleebs vTxovoT, gaagrZelon kiTxva: `ca varskvlavebiT inTeba... mxarev, mosilo didebiT, sxva saqarTvelo sad ari?~ ucnobi sityvebis ganmartebebi moiZion
leqsikonSi: sadari, qorbuda, mosili.
davsvaT kiTxvebi:
¾¾ratom ambobs poeti: `ca arca risi sadari~. araferi gaaxsenda, ca rom Seedarebina, Tu sityva ver
ipova?
Mmoswavleebi imsjeleben am sakiTxze: saqarTvelos ca poets gansakuTrebiT lamazad eCveneba. sityvas ver poulobs mis Sesadareblad, radgan aseT SemTxvevaSi xSirad sityva uZluria da ver gamoxatavs gancdas, grZnobas. Aam cis Semyure ukeT grZnobs erovnul fesvebs... moswavleebma SeiZleba
gaixsenon (an Cven gavaxsenoT) ana kalandaZis leqsi `Sen ise Rrma xar...~ da ipovon poetis amgvari
xedvis analogi. qarTvels saqarTvelos ca eCveneba Seudareblad, inglisels _ Tavisi mSobliuri
ca, frangs _ safrangeTis ca da a. S.
Ees sityvebi poetis patriotul grZnoba-ganwyobilebas gamoxatavs.
poeti saqarTvelos ase mimarTavs: `mxarev, mosilo didebiT!~ Tqveni azriT, vin an ram SesZina am
mxares dideba?
am mxares dideba SesZina qarTvelma xalxma, didebulma warsulma, Seudarebelma bunebam...
Mmoswavleebs vTxovoT, daasrulon leqsis kiTxva. sityva `badaxSis~ ganmarteba moZebnon
leqsikonSi.
davsvaT kiTxvebi:
¾¾leqsSi balaxi lurjia. Tqveni azriT, ra aris amis mizezi?
•• es poeturi xedvaa. ocnebas emsgavseba yvelaferi. poeziaSi ocnebis samyaros feri cisferia.
¾¾ra aris badaxSi?
•• badaxSi wiTeli feris Zvirfasi qvaa, igive lali.
¾¾ratom amSvenebs venaxs mze da lali?
•• poeti badaxSs, anu wiTeli feris qvas, lals, adarebs damwifebul yurZens, mzeze mociages, gavsebuls mziT.
¾¾moZebneT striqonebi (mTel leqsSi), romlebSic usulo sagnebs sulieris Tvisebebi miewereba!
`qari gimReris nanasa,~ `zRapars giambobs Wadari~, `Zewnam alersiT amavso~, `qedebi _ mxargaSlilebi~ `mzes umRerian Citebi~.
¾¾Tqveni azriT, ra mizniT gaapirovna (gaasuliera) poetma usulo sagnebi?
•• albaT, imisTvis, rom ukeT gvegrZno saqarTvelos bunebis simSveniere.
¾¾poeti yovel strofs amTavrebs gr. orbelianis sityvebiT. axseniT ratom?
•• poetis ganwyobas ukeT gamoxatavs es sityvebi.
¾¾yovelive zemoTqmulidan gamomdinare, ra aris am leqsis Tema? anu ris Sesaxeb saubrobs poeti?
•• saqarTvelos qeba-dideba. leqsi kidev erTxel dagvafiq­rebs Cvens samSobloze...
26
mivubrundeT dafas. kidev erTxel gadavavloT Tvali, ra vicodiT Cveni qveynis Sesaxeb. Semdeg
SevajamoT leqsiT gamoxatuli saTqmeli da TvalnaTliv davinaxavT, yovelive imas, rac vicodiT
da mSrali informaciis saxiT CamovayalibeT, ana kalandaZem uaRresad poeturad, mxatvrulad Tqva
leqsiT.
¾¾mogewonaT leqsi? ratom? moiSvelieT Sesabamisi adgilebi teqstidan da imsjeleT!
ramdenime moswavles mivceT saSualeba, gamoTqvan azri da daasabuTon.
gakveTilis bolos, Tu dro dagvrCa, SeiZleba xmamaRla wavukiTxoT leqsi.
rekomendacia: wavakiTxoT sagulisxmo cnoba. yuradReba gavamaxviloT, rom es aris informaciuli xasiaTis teqsti. davexmaroT moswavleebs, Seadaron sainformacio teqsti mxatvruls da imsjelon, ra gansxvavebaa maT Soris, ra damatebiT informacias moicavs sagulisxmo cnoba.
Sesrulebuli samuSaos Sefaseba: (3wT.)
gadavxedoT gakveTils da gavixsenoT, ra samuSao SevasruleT!
wavakiTxeT da gavaanalizeT ana kalandaZis leqsi `saqarTveloo lamazo~; leqsikonis daxmarebiT ganvmarteT ucnobi sityvebi; vupasuxeT leqsis Sesaxeb dasmul SekiTxvebs; vimsjeleT leqsis
dedaazrze; gamovxateT sakuTari damokidebuleba leqsis mimarT.
ganmaviTarebeli Sefaseba:
gavakeToT CaniSvnebi moswavleTa Sesafaseblad dasaxuli miznebidan gamomdinare.
saSinao davaleba: wavikiTxoT leqsi! SevasruloT savarjiSoebi!
ana kalandaZe, `saqarTveloo lamazo~
miznebi:
1. enobriv masalaze dakvirveba: arsebiTi saxelisaTvis Sesabamisi zedsarTavi saxelis misadageba; tire da misi funqcia leqsSi; erTi da imave da msgavsi bgerebis mqone sityvaTa klasifikacia,
sakuTari naweris gasworeba-koreqtireba enobrivi TvalsazrisiT.
2. weriTi unaris ganviTareba: mcire zomis teqstis (oT­­­x­stro­­­fiani leqsis) SeTxzva; sakuTar
nawerSi sasveni niSnebis marTebuli gamoyeneba; naweris xmamaRali kiTxva.
Sesabamisoba erovnul sasawavlo gegmasTan: Q q IV.
resursebi: dafa, carci, sawerkalmebi, furclebi, saxelmZRvanelo.
aqtivoba 1 (7wT.)
wina gakveTilze damuSavebuli masalis gaxseneba; kiTxvis qveunarebis gadamowmeba.
moswavleebma wina gakveTilze damoukideblad imuSaves leqsikonze. sasurvelia gadavamowmoT,
ramdenad kargad SeZles ucnobi sityvebis gageba da damaxsovreba. aA m mizniT winaswar movamzadoT savarjiSo: CamovweroT formatis erT mxares sityvebi, romlebic Seiswavles wina gakveTilze, meore
mxares ki _ maTi ganmartebebi, oRond areulad. moswavleebs vTxovoT, ipovon sityvaTa Sesabamisi
ganmartebebi da miuTiTon (SeiZleba es savarjiSo individualurad daurigdeT moswavleebs da saTi­­­­
Taod Semowmdes ganmaviTarebeli SefasebiT). mag.:
Zewna
eWvi
naavadari
sadari
qorbuda
badaxSi
msgavsi
naavadmyofari, daavadebuli
undobloba, rwmenis uqonloba
igive tirifi
wiTeli feris Zvirfasi qva, lali
datotilrqebiani
samuSaos damTavrebis Semdeg moswavleebs vTxovoT, Seasrulon saxelmZRvaneloSi miTiTebuli
savarjiSo: arsebiT saxelebs miuweron Sesabamisi zedsarTavi saxelebi, Semdeg TavianT mewyviles
27
samuSaos damTavrebis Semdeg moswavleebs vTxovoT, Seasrulon
saxelmZRvaneloSi miTiTebuli savarjiSo: arsebiT saxelebs miuweron
Sesabamisi zedsarTavi saxelebi, Semdeg TavianT mewyviles gaucvalon
namuSevrebi da erTmaneTs Seumowmon, sworad miuwera Tu ara
zedsarTavi
saxeli
arsebiTsworad
saxelsmiuwera
(am samuSaos
Sesrulebis saxeli
dros arsegaucvalon namuSevrebi
da erTmaneTs
Seumowmon,
Tu ara zedsarTavi
moswavleebi
amave
dros
ixseneben amave
teqsts)
biT saxels (am samuSaos
Sesrulebis
dros
moswavleebi
dros ixseneben teqsts).
aqtovoba 2: (20 wT.)
aqtovoba 2 (20 wT.)
davyoT
klasi gadaxedon
oTx jgufad.
avavaloT,
gadaxedon
leqss
davyoT klasi oTx jgufad.
DdavavaloT,
leqssDdTavidan
bolomde
da daakvirdnen,
ra
Tavidan
bolomde
da
daakvirdnen,
ra
SemTxvevaSi
iyenebs
poeti
tires,
SemTxvevaSi iyenebs poeti tires; aRadginon gamotovebuli sityvebi.
aRadginon
jgufebs mivceT samuSao
dro.gamotovebuli sityvebi.
jgufebs
mivceTTiTo
samuSao
dro. warmoadgens namuSevars, Cven ki dafaze
muSaobis dasrulebis Semdeg jgufidan
moswavle
muSaobis
dasrulebis
Semdeg jgufidan TiTo moswavle
CamovwerT:
warmoadgens namuSevars, Cven ki dafaze CamovwerT:
tires gamoyenebis SemTxvevebi:
tires gamoyenebis SemTxvevebi:
1. ca – arca risi sadari
2. tyeSi _ qorbuda irmebi
3. TeTnuldze – Tovli maradi
4. venaxze _ mze da badaxSi
aris
binadroben
devs
brwyinavs
* mocemul
SemTxvevaSi
winadadebis
romelitirem?
wevris adgili daiWira
¾¾mocemul SemTxvevaSi
winadadebis
romeli wevris
adgili daiWira
tirem?
•• tirem daiWira zmnis, moqmedebis aRmniSvneli sityvis, adgili.
tirem daiWira
zmnis,
moqmedebis
aRmniSvneli
sityvis,
¾¾axla ganvsazRvroT, ra funqcias
asrulebs
leqsSi
tire? aucilebeli
iyo
Tu araadgili.
misi xmareba mocemul SemTxvevaSi?
6
SevadaroT erTmaneTs ori winadadeba:
ca varskvlavebiT inTeba, ca aris arca risi sadari.
ca varskvlavebiT inTeba, ca _ arca risi sadari.
¾¾romelia marTebuli forma?
moswavleebi imsjeleben, rom, Tu tire ar iqneba mocemul striqonSi, leqsi dakargavs formas.
Ggarda amisa, igi migviTiTebs, rom kiTxvis dros im adgilas aucileblad unda pauza...
Semdeg moswavleebs vTxovoT daakvirdnen striqonebis dabolo­e­­bebs, Cven ki isini CamovweroT
dafaze:
........... nanasa
........... Wadari
........... amavso
........... naavadari
........... lamazo
........... sad ari
........... inTeba
........... sadari
........... amobrwyindeba
........... mzad ari
da a. S.
moswavleTa daxmarebiT erTi da imave an msgavsi bgerebis mqone sityvebi davajgufoT:
Wadari _ naavadari
inTeba _ amobrwyindeba
sad ari _ mzad ari
(Camoweris nacvlad SeiZleba rkalebiTac davukavSiroT erTmaneTs).
moswavleebs avuxsnaT, rom es aris riTma _ erTi da imave an msgavsi bgerebis gameoreba. Aazri rom
leqsad iqces, aucilebelia gairiTmos (Tumca arsebobs uriTmo leqsebic).
28
aqtivoba 3: (15 wT.)
moswavleebs vTxovoT, Tavadac scadon, daweron leqsi.
mivceT miTiTebebi da gamzadebuli sariTmo sityvebi.
mag.: gza _ mTa _ zRva _ sxva.
1. weris dawyebamde airCion Tema, razec daweren leqss;
2. winadadebebi erTmaneTs ise Seuxamon, rom yoveli striqoni dabolovdes Cven mier miTiTebuli TiTo sityviT (sul gamova oTxi striqoni);
3. Seamowmon sakuTari namuSevari, Caasworon (Tu amis saWiroeba aris) sityva, aso, fraza an winadadeba;
4. dasvan sasveni niSnebi;
5. waikiTxon namuSevari xmamaRla.
samuSaos dasrulebis Semdeg msurvels mivceT saSualeba klasis winaSe waradginos Tavisi leqsi.
romeli moswavleebic waikiTxaven, SevaqoT. SeniSvnebi, ufro zustad ki rCevebi, msubuqad, keTilganwyobiT mivceT.
Sesrulebuli samuSaos Sefaseba: (3wT.)
¾¾ra samuSao SevasruleT dRes?
gavixseneT wina gakveTilze damuSavebuli masala; teqstidan amoRebul arsebiT saxelebs mivuwereT Sesabamisi zedsarTavi saxelebi; ganvsazRvreT tires funqcia leqsSi; davakvirdiT striqonTa daboloebebs da gavecaniT riTmas; davwereT leqsi sariTmo sityvebis gamoyenebiT, Cveni namuSevari gavasworeT da warvudgineT klass.
ganmaviTarebeli Sefaseba:
gavakeToT CaniSvnebi moswavleTa Sesafaseblad dasaxuli miznidan gamomdinare.
saSinao davaleba: ramdenadac ukve gaazrebuli aqvT leqsis Sinaarsi, avtoris Canafiqri, Tavidan SearCion intonacia, logikuri maxvili, pauza, Jestikulacia, xmis tembri, SemoqmedebiTad
gaiazron leqsi da Semdeg gakveTilze, survilisamebr, warudginon klass.
Seasrulon saxelmZRvaneloSi mocemuli savarjiSoebi #.
grigol orbeliani, `sxva saqarTvelo sad ari?~
(nawyveti poema `sadRegrZelodan~)
miznebi:
1. zepirmetyvelebis unaris ganviTareba: xmamaRali kiTxva.
2. kiTxvis unaris ganviTareba: mxatvruli teqstis wakiTxva da gageba, miTiTebul teqstSi
strofis moZebna.
3. saazrovno unarebis ganviTareba: Tvisebebis klasifikacia; or leqss Soris msgavseba-gansxvavebis moZebna.
Sesabamisoba erovnul saswavlo gegmasTan: q
Q IV 1,3,6,7.
resursebi: dafa, carci, saxelmZRvanelo, sawerkalmebi, formati.
aqtivoba 1:
gakveTili daviwyoT zepiri aqtivobiT.
wina gakveTilze moswavleebs daevalaT ana kalandaZis leqsis `saqarTveloo lamazo~ zepirad
swavla. msurvelebs saSualeba mivceT klass waukiTxon leqsi. prezentatori SevafasoT Semdegi
kriteriumebiT:
a) avtoriseuli Canafiqris gaazreba;
b) intonacia;
g) xmis tembri;
29
d) logikuri maxvili da pauza;
e) Jestikulacia;
v) SemoqmedebiToba.
maswavlebelma SeiZleba es kriteriumebi winaswar SeaTanxmos moswavleebTan, gaiTvaliswinos
maTi azri, Tu saWiro gaxdeba, Seasworos es CamonaTvali. Pprezentatori SeiZleba moswavleebsac
SevafasebinoT.
Aaqtivoba 2:
moswavleebs gavaxsenoT, rom wina gakveTilze ana kalandaZis leqsis `saqarTveloo lamazo~ gaanalizebis dros maT aRniSnes, rom Cvens mxares, saqarTvelos dideba SesZina qarTvelma erma Tavisi
warsuliTa da awmyoTi.
klasi davyoT ramdenime jgufad da vTxovoT Camoweron qarTvelebisaTvis damaxasiaTebeli 2-3
Tviseba.
samuSaos dasrulebis Semdeg jgufebidan TiTo warmomadgenels vTxovoT gvikarnaxos, ra Tvisebebi moifiqres, Cven ki dafaze Camo­v­weroT.
savaraudod, maT mier Camoweril TvisebaTa Soris iqneba: stumarTmoyvareoba, brZolisunarianoba, silaRe, patriotizmi, Sromismoyvareoba...
Semdeg vTxovoT, waikiTxon gr. orbelianis `sxva saqarTvelo sad ari?~ (nawyveti poema `sadRegrZelodan~) da daakvirdnen, rogor axasiaTebs poeti qarTvel ers (damaxasiaTebel sityvebs xazi
gausvan).
samuSaos dasrulebis Semdeg moswavleebs vTxovoT gonebrivi ieriSiT Camogviweron es maxasiaTeblebi, raTa mogveces Sedarebis SesaZlebloba. ase moswavleebi ukeT gaiazreben, ra icodnen da
ra iswavles.
davsvaT SekiTxvebi:
¾¾Tqveni azriT, ra igulisxmeba gamoTqma `Sav droSi~?
•• mZime istoriuli warsuli, omebi, TavisuflebisaTvis brZola aTasi juris mterTan, monoba...
¾¾ras aris qarTveli kacis guli Sedarebuli? moZebneT saTanado striqoni da xmamaRla waikiTxeT!
•• andamats: `SavTa droT vera Sescvales mis guli andamatisa.~
¾¾ra aris andamati?
•• am leqsSi almasi, Zvirfasi qva.
¾¾Tqveni azriT, poetis rogor ganwyobas gamoxatavs sityvebi: `sxva saqarTvelo sad ari...~?
•• es sityvebi gamoxatavs aRfrTovanebas, siamayes.
¾¾risi Tqma unda am sityvebiT poets? amqveynad xom arc sxva inglisi arsebobs, arc sxva safrangeTi,
arc sxva TurqeTi (pasuxis gacemis dros sasurvelia Cvenc davexmaroT).
•• am sityvebiT poets unda gviTxras, rom amqveynad Cvenc – rogorc eri sxva erTa Soris erTaderTi
varT Cveni saxelmwifoc erTaderTi da gansxvavebulia. samyaro swored imitom aris harmoniuli, rom
erebi da qveynebi gamoirCevian erTmaneTisgan originaluri kulturiT, tradiciebiT, TvisebebiT...
aqtivoba 3:
jgufebs vTxovoT, Seasrulon Semdegi davaleba:
rogorc viciT, ana kalandaZes `saqarTveloo lamazo~ STaagona gr. orbelianis poemis im nawyvetma, romelic gakveTilze waikiTxes. CamoayalibeT, ra msgsvsebasa da gansxvavebas xedavT am
leqsebs Soris.
samuSaos dasrulebis Semdeg jgufebidan TiTo warmomadge­ne­li klass gaacnobs mosazrebas: savaraudod, isini aRniSnaven, rom am leqsebs aerTianebs Tema: saqarTvelo. orive leqsSi Cans patriotuli grZnobebi, samSoblos gamorCeulobiT gamowveuli siamayis gancda...
gansxvaveba: gr. orbeliani Tvlis, rom saqarTvelo gamorCeulia Tavisi xalxiT da CamoTvlis
im Tvisebebs, romlebic axasiaTebs mas, ana kalandaZis azriT ki Cveni qveynis gansakuTrebulobas,
gamorCeulobas qmnis misi buneba, ulamazesi xedebi, mwvervalebi...
prezentaciis dasrulebis Semdeg moswavleebs vkiTxoT, ra iyo am leqsSi maTTvis nacnobi, ra
gaiges?
movisminoT ramdenime moswavlis azri.
Sesrulebuli samuSaos Sefaseba:
¾¾ra samuSao SevasruleT dRes?
•• klasis winaSe warvadgineT ana kalandaZis `saqarTveloo lamazo~ da SevafaseT prezentatori; wavikiT-
30
xeT gr. orbelianis `sxva saqarTvelo sad ari?~ da gavaanalizeT leqsi; erTmaneTs SevadareT ana kalandaZisa da gr. orbelianis leqsebi; Zvel informaciaze dayrdnobiT miviReT bevri axali informacia.
ganmaviTarebeli Sefaseba:
moswavleebi SevafasoT dasaxuli miznebidan gamomdinare.
saSinao davaleba: gr. orbelianis leqsi zepirad. savarjiSoebis Sesruleba.
„ymawvilebi WalaSi“ _ iakob gogebaSvilis mixedviT
miznebi:
1. kiTxvis unarebis ganviTareba: teqstis wakiTxva da gageba; dayofa sakiTxav monakveTebad da
gaanalizeba; teqstis mimarT sakuTari damokidebulebis gamoxatva; misi esTetikuri da eTikuri
Sefaseba.
2. teqstze muSaobis unaris ganviTareba: miTiTebul teqstSi sityvis, frazis, Sesabamisi pasuxis moZebna; personaJis Txrobis avtoriseuli Txrobidan gamoyofa.
Sesabamisoba erovnul saswavlo gegmasTan: q IV 6, 7.
resursebi: dafa, carci, sawerkalmebi, saxelmZRvanelo.
aqtivoba 1: (5 wT.)
gakveTilis dasawyisSi moswavleebs davusvaT SekiTxva:
¾¾ras saqmianobT dRis ganmavlobaSi?
•• vswavlobT, vSromobT, vvarjiSobT, vTamaSobT, visvenebT da a. S.
¾¾rogor fiqrobT, dRis ganmavlobaSi ras saqmianoben frinvelebi, cxovelebi Tu sxva suldgmuli?
•• zogi bartyebs uzidavs sazrdos, zogi budes aSenebs... yvela suldgmuli saqmianobs.
¾¾rogor fiqrobT, mosawoni iqneba Tu ara, swavlisaTvis gankuTvnili dro TamaSsa da drostarebaSi
gavataroT?
moswavleebi sxvadasxvagvarad upasuxeben. movisminoT nebismi­eri pasuxi (msjelobis
gagrZeleba am Temaze sasurveli ar aris. nawarmoebis wakiTxvis Semdeg isini daskvnas Tavad
gamoitanen).
aqtivoba 2: (32 wT.)
moswavleebs vTxovoT waikiTxon i. gogebaSvilis moTxrobis `ymawvilebi WalaSi~ I Tavis xuTi
abzaci: Tavidan monakveTamde `yviTel Wias mohkres Tvali~. kiTxvis procesSi maT SeiZleba SexvdeT ucnobi sityvebi, romelTa mniSvnelobac unda moiZion ganmartebaSi, Tavdapirvelad ki Seecadon konteqstidan gamomdinare mixvdnen ucnobi sityvebis Sinaarss.
kiTxvis dasrulebis Semdeg davsvaT kiTxvebi imis gasarkvevad, Tu rogor gaiges mocemuli monakveTi:
¾¾romeli personaJebi gvxvdebian mocemul monakveTSi?
•• da da Zma.
¾¾mTxrobeli monawileobs mocemul monakveTSi Tu, ubralod, mogviTxrobs?
•• mTxrobeli ar monawileobs. is ubralod mogviTxrobs.
¾¾ra gadawyvita da-Zmam?
•• da-Zmam gadawyvita skolaSi ki ar wasuliyo, WalaSi gaeseirna, radgan metad saamuri dila iyo, Zalian cxeloda, WalaSi ki sufTa haeri iyo da griloda.
¾¾ra suraTi warmoudgaT WalaSi Sesul bavSvebs Tvalwin? pasuxi moZebneT teqstSi da waikiTxeT!
•• WalaSi yofna marTlac sasiamovno iyo. frinvelebi erTi buCqidan meoreze frinavdnen, galobdnen
da WikWikebdnen; buzebi da Wiebi ki balaxebSi fusfusebdnen.
¾¾Tqveni azriT, rogor gagrZeldeba moTxroba?
movisminoT moswavleTa varaudebi, CamovweroT isini dafaze:
•• WalaSi bavSvebi gaerTobian;
31
•• WalaSi bavSvebi naxaven, rom Wiac Tavisi saqmiT aris garTuli, aseve sxva suldgmuli;
•• bavSvebi frinvelebs daexmarebian saqmianobaSi;
•• bavSvebi WalaSi bevr saintereso rames naxaven da a. S.
••
varaudebis mosmenisa da Camoweris Semdeg vTxovoT gaagrZelon kiTxva: monakveTidan `modi,
erTi...~ I Tavis bolomde. kiTxvis dros xazi gausvan yvela personaJs da daakvirdnen, ras akeTeben
isini.
monakveTis kiTxvis dros maT SexvdebaT ramdenime ucnobi sityva, romelTa mniSvneloba axsnilia
ganmartebaSi.
kiTxvis dasrulebis Semdeg davsvaT SekiTxvebi:
¾¾daasaxeleT personaJebi, romlebic am monakveTSi SegxvdaT! daixmareT teqsti!
•• Wia, futkari, WianWvela, ciyvi, mtredi, baWia, marwyvis yvavili.
¾¾ra moxda mocemul monakveTSi?
•• ymawvilebma Wias, futkars, WianWvelas... SesTavazes maTTan erTad TamaSi, magram uari miiRes, radgan yoveli maTgani Tavisi saqmiT iyo dakavebuli.
¾¾moTxrobaSi romel personaJs miesadageba sityva `burZgliani~?
•• futkars.
¾¾ras niSnavs `burZgliani~?
•• bususians.
¾¾romeli personaJi xasiaTdeba sityviT `budrugana~?
•• WianWvela.
¾¾maSasadame, rogori yofila WianWvela?
•• fusfusa, mousvenari, moZravi.
(aqve SeiZleba aRvniSnoT, rom ilia WavWavaZe moTxroba `oTaraanT qvrivSi~ am sityviT axasiaTebs
mosavlian, baraqian venaxs: budrugana venaxi).
¾¾visTvis aSenebda mtredi budes?
•• patara xundebisaTvis, anu bartyebisaTvis.
¾¾ras elodeboda marwyvis TeTri yvavili?
•• mSvenier dars, anu karg aminds.
¾¾ratom uTxra bavSvebs TamaSze uari Wiam? futkarma? ciyvma? mtredma? baWiam? marwyvis yvavilma?
moswavleebma teqstSi unda moiZion Sesabamisi adgilebi da ise upasuxon kiTxvebs.
¾¾teqstis mocemul monakveTze dayrdnobiT ra SegiZliaT daaskvnaT?
•• WalaSi yvela Tavisi saqmiT aris garTuli. mxolod da-Zma ar akeTebs Tavis saqmes.
mivubrundeT dafas da gadavxedoT moswavleTa mier gamoTqmul varaudebs. rogorc vxedavT,
bevri maTgani daemTxva.
¾¾Tqveni azriT, rogor dasruldeba moTxroba?
moswavleTa mier gamoTqmuli varaudebi isev CamovweroT dafaze:
•• bavSvebi mixvdebian, rom WalaSi xetialis dro ar aris da wavlen skolaSi;
•• romeliRaca frinveli maT daumegobrdeba da Zalian bevrs ixaliseben;
•• bavSvebi saxlSi guldawyvetilebi dabrundebian.
varaudebis gamoTqmisa da dafaze Camoweris Semdeg moswavleebs vTxovoT, gaagrZelon kiTxva (II Tavi).
kiTxvis dasrulebis Semdeg davsvaT kiTxvebi:
¾¾daemTxva Tqven mier gamoTqmuli varaudi moTxrobis dasasruls?
moswavleebi Seadareben gamoTqmul varaudebs teqstis dasasruls.
¾¾daasaxeleT personaJebi, romlebic moTxrobis II TavSi Segvxvdnen!
•• nakaduli da Citi.
¾¾nakaduli Tavidan mxiarulad moCuxCuxebs, Semdeg ki gajavrebiT Cairakrakebs. ram gaajavra igi?
•• bavSvebis sityvebma: `ei, Sen, rakrakav, uTuod saqme ara gaqvs!..~
¾¾ras saqmianobs nakaduli?
moswavleebi teqstSi moiZieben Sesabamis adgils da ise upasuxeben.
¾¾Citic gaujavrda ymawvilebs. ra iukadrisa man?
•• bavSvebma rom uTxres, getyoba, saqme srulebiT ara gaqvso.
¾¾ras saqmianobs Citi?
moswavleebi isev miubrundebian teqsts da waikiTxaven Sesabamis adgils xmamaRla.
¾¾ra darigeba misca Citma bavSvebs?
•• moswavleebi isev teqstSi ipovian pasuxs: „gaxsovdeT, rom dasveneba da TamaSi mxolod imisaTvis aris
32
saamuri, vinc gaisaja da Tavisi saqme gaakeTa“.
Citis darigeba SeiZleba 2-3 moswavles wavakiTxoT ukeT damaxsovrebis mizniT.
Sejameba: (5wT.)
¾¾riT iyo es moTxroba TqvenTvis saintereso?
movisminoT moswavleTa pasuxebi.
¾¾ra iswavles personaJebma WalaSi seirnobisas?
personaJebma iswavles, rom swavlis dros unda viswavloT, dasvenebis dros unda davisvenoT...
zarmaci da uqnara samegobrod aravis sWirdeba...
Sesrulebuli samuSaos Sefaseba (3wT.)
¾¾ra samuSao SevasruleT dRes?
•• dRes i. gogebaSvilis `ymawvilebi WalaSi~ davyaviT monakve­Te­bad da ise davamuSaveT; gamovTqviT
varaudebi, rogor gagrZeldeba da dasruldeba moTxroba; davakvirdiT personaJebis qcevas; ganvmarteT ucnobi sityvebi; vupasuxeT teqstis Sesaxeb dasmul SekiTxvebs; pasuxebi moviZieT teqstSi;
gamovxateT Cveni damokidebuleba moTxrobis mimarT.
ganmaviTarebeli Sefaseba:
gavakeToT CaniSvnebi moswavleTa Sesafaseblad dasaxuli miznebidan gamomdinare.
saSinao davaleba: teqsti wasakiTxad da pirveli Tavis bolos mocemuli savarjiSoebis Sesruleba.
„ymawvilebi WalaSi“
(II gakveTili)
miznebi:
zepirmetyvelebis unaris ganviTareba: personaJis daxasiaTeba, mi­si qcevis Sefaseba; msje­
loba nawarmoebSi asa­xul ambavsa da perso­na­Jebze; nawarmoebis irgv­liv gamarTul diskusi­aSi mo­
nawileoba; andazis gan­marteba da msjeloba mis teqstTan mimarTebaze, sametyvelo situaciaSi Se­
sa­bamisi enobriv-grama­ti­kuli saSualebebis gamoyeneba.
teqstze muSaobis unaris ganviTareba:
teqstSi SekiTxvis Sesabamisi pasuxis, argumentis moZebna.
Sesabamisoba erovnul saswavlo gegmasTan: q,IV 3,4,6,7.
resursebi: dafa, carci, saxelmZRvanelo, winaswar gamzadebuli furclebi savarjiSos Sesasruleblad, kalmebi.
aqtivoba 1: (10 wT.)
gakveTilis dasawyisSi imis gasarkvevad, Tu rogor daimaxsovres moswavleebma teqsti, mivawodoT amgvari savarjiSo: furclis erT mxares Seswavlili teqstis I Tavi davweroT, xolo meore
mxares _ igive teqsti mcireodeni cvlilebiT (SeiZleba amoviRoT winadadebebi an CavamatoT) moswavleebs individualurad davuri­goT es furclebi da vTxovoT, ipovon cvlilebebi. xazi gausvan zedmet winadadebebs, an aRniSnon is adgili, sadac aklia winadadebebi (gamoviyenoT winadadebebis Camatebis an gamoklebis meTodi). am savarjiSoTi Cven advilad SevamowmebT informaciis damaxsovrebis unars, rac Zalian mniSvnelovania teqstis mTlianobaSi aRqma-gagebisaTvis.
am samuSaos Sesrulebis Semdeg davsvaT ramdenime SekiTxva Sinaarsis gasaaqtiureblad:
¾¾rogor gakicxa nakadulma bavSvebi? wamikiTxeT!
moswavleebi waikiTxaven Sesabamis adgils.
¾¾ra darigeba misca Citma bavSvebs? moZebneT da waikiTxeT xmamaRla!
moswavleebi moZebnian da waikiTxaven xmamaRla Citis darigebas.
¾¾mogewonaT nawarmoebis personaJTa saqcieli?
moswavleebs, uTuod araerTgvarovani damokidebuleba eqnebaT maTi saqcielis mimarT. amitom
klasi davyoT 4 jgufad da mivceT davalebebi.
33
aqtivoba 2: (32 wT.)
##1 jgufi:
moZebneT argumentebi, romlebiTac daamtkicebT, rom da-Zma kargad moiqca!
#2 jgufi:
moZebneT argumentebi, romlebiTac daamtkicebT, rom da-Zma cudad moiqca!
#3 jgufi:
moZebneT argumentebi, romlebiTac daamtkicebT, rom Wia, futkari, WianWvela, ciyvi, mtredi,
baWia, nakaduli da Citi kargad moiqcnen, saTamaSod rom ar gahyvnen bavSvebs.
#4 jgufi::
moZebneT argumentebi, romlebiTac daamtkicebT, rom Wia, futkari, WianWvela, ciyvi, mtredi,
baWia, nakaduli da Citi cudad moiqcnen, saTamaSod rom ar gahyvnen bavSvebs.
jgufebi arCeven prezentators da warmoadgenen Tvalsazriss.
#1 jgufi:
da-Zma kargad moiqca. maT WalaSi didad isiamovnes, datkbnen bunebis mSvenierebiT... ase rom ar
moqceuliyvnen, verasodes Seityobdnen, rom bunebaSi yvelafers aqvs Tavisi sakeTebeli saqme. maT
xom usaqmuri egonaT Citic, Wiac, futkaric, ciyvic, nakadulic...
#2 jgufi:
da-Zma cudad moiqca, maT swavlisTvis gankuTvnili dro gaflanges, izarmaces, Tavi Seircxvines,
sxvebsac xeli SeuSales saqmis keTebaSi.
#3 jgufi:
Wia, futkari, WianWvela, ciyvi, mtredi, nakaduli, Citi _ yvelani kargad moiqcnen saTamaSod
rom ar gayvnen bavSvebs, maT TavianTi saqcieliT da-Zma miaxvedres, rom zarmaci da uqnara aravis
sWirdeba. aseve miuTiTes, rom TamaSi imisaTvis aris saamuri, vinc gaisarja da Tavisi gasakeTebeli
saqme gaakeTa.
##4 jgufi:
Wia, futkari, WianWvela, ciyvi, mtredi, nakaduli, Citi _ yvelani cudad moiqcnen, radgan ver
mixvdnen, rom bavSvebs bunebis mSvenierebiT datkboba surdaT, bunebis qmnilebebis ufro axlos
gacnoba. amis saSualeba ki ar misces. SeiZleboda, rom cota xani mainc daeTmoT da da-ZmisTvis
guli ar daewyvitaT.
maswavlebeli yuradRebas aqcevs moswavleTa pasuxebs da iniSnavs. afasebs Semdegi kriteriumebis mixedviT:
a) damajereblobis mixedviT;
b) msjelobis gamarTuloba enobriv-gramatikuli TvalsazrisiT;
g) originaluri damokidebuleba personaJisadmi.
maswavlebeli exmareba moswavleebs saubris dros Tvalsazrisis SejamebaSi. Semdeg kidev
erTxel Tavs uyris yvelafers, rac personaJebis Sesaxeb iyo naTqvami da ekiTxeba klass:
¾¾rogor fiqrobT, ra Seicvleboda, da-Zma bejiTi moswavle rom yofiliyo da swavlis dro TamaSisaTvis ar gamoeyenebina? (rogor Sexvdebodnen maT WalaSi personaJebi?)
maswavlebeli moismens moswavleTa varaudebs. Semdeg sTxovs, waikiTxon andazebi, ganmarton
maTi Sinaarsi da daukavSiron teqsts.
moswavleebi ganmartaven andazebis Sinaarss da daukavSireben teqsts, riTac ayalibeben nawarmoebis dedaazrs.
•• zarmaci aris is, vinc uars ambobs Tavis saqmeze. zarmaci kaci ugunuria. aseTi adamianebisaTvis
yoveli dRe aris dasvenebis dRe, anu uqme. is verasodes gaixarebs Tavisi saqmis SedegiT.
nawarmoebSi yvela personaJi, garda da-Zmisa, saqmiania, Sromismoyvare. isini kicxaven ymawvilebs,
radgan swavlis nacvlad WalaSi seirnoben.
Sesrulebuli samuSaos Sefaseba (3wT.)
•• ra samuSao SevasruleT dRes?
gakveTilis dasawyisSi SevasruleT savarjiSo, gavixseneT nawarmoebis Sinaarsi; vupasuxeT das-
34
mul SekiTxvebs; jgufebSi vimuSaveT da SevafaseT nawarmoebis personaJTa saqcieli; warmovadgineT namuSevrebi; vimsjeleT nawarmoebSi dasmul problemebze. ganvmarteT andazebi da davukavSireT teqsts, andazebis saSualebiT CamovayalibeT nawarmoebis mTavari saTqmeli.
saSinao davaleba: savarjiSo #1,2,3.
„ymawvilebi WalaSi“
(III gakveTili)
gakveTili davuTmoT Semajamebel sakontrolo weras Temaze: `Tavi Seircxvines~ (saxelmZRvanelo, davaleba). naweri gavasworoT Semdegi kriteriumebis mixedviT:
a) SekiTxvebze argumentirebuli pasuxi (teqstis codnis gamovlena);
b) personaJis qcevis originaluri xedva;
g) gamarTuli werilobiTi msjeloba enobrivi TvalsazrisiT;
d) gamarTuloba orTografiuli da punqtuaciuri TvalsazrisiT.
I gakveTili
iliailia
WavWavaZis
biografia
WavWavaZis
biografia
miznebi:
miznebi:
1. zepirsityvierebis
unaris informaciis
ganviTareba:
naswavli
informaciis
1. zepirsityvierebis
unaris ganviTareba: naswavli
gaxseneba,
biografiuli
teqstis
gaxseneba,
biografiuli
teqstis
amocnoba
da
adekvaturi
aRqma _
amocnoba da adekvaturi aRqma _ faqtebisa da movlenebis Tanmimdevruli gadmocema.
faqtebisa da movlenebis Tanmimdevruli gadmocema.
2. kiTxvis unaris gavarjiSeba: biografiis wakiTxva da gageba, teqstis struqturaze dakvirveba.
2. kiTxvis unaris gavarjiSeba: biografiis wakiTxva da gageba,
3. kognituri unarebis gavarjiSeba: biografiisa da avtobiografiis Sedareba.
teqstis struqturaze dakvirveba.
4. wariTi unarebis ganviTareba: miznobrivi teqstis SeTxzva (avtobiografia) weriTi martivi
3. kognituri unarebis gavarjiSeba: biografiisa da avtobiografiis
strategiebis gamoyeneba.
Sedareba.
Sesabamisoba erovnul
saswavlo
gegmasTan: qganviTareba:
IV 2, 4, 6, 9 (11), 10(13).
4.
wariTi
unarebis
miznobrivi
teqstis
SeTxzva
(avtobiografia) weriTi martivi strategiebis gamoyeneba.
resursebi:
Sesabamisoba erovnul saswavlo gegmasTan: q IV 2, 4, 6, 9 (11), 10(13).
saxelmZRvanelo,
resursebi: kalami, dafa, carci, rveuli, ilustraciebi ilia WavWavaZis cxovrebidan, ilias
avtobiografia
_ qseroaslebi.
saxelmZRvanelo,
kalami, dafa, carci, rveuli, ilustraciebi ilia
WavWavaZis cxovrebidan, ilias avtobiografia _ qseroaslebi.
aqtivoba 1: (5wT)
aqtivoba 1 (5wT)
gakveTilis
dasawysSi
moswavleTa
codnisa
gamocdilebis
mizniT
gakveTilis
dasawysSi moswavleTa
codnisa
da gamocdilebis
mizniT da
davsvaT
kiTxva:
ra davsvaT
iciT, an rakiTxva:
ggoniaT, rom iciT ilia WavWavaZis Sesaxeb?
_ra iciT,
an ra
ggoniaT,dafaze.
rom iciT ilia WavWavaZis Sesaxeb?
moswavleTa
pasuxebi
CamovweroT
moswavleTa pasuxebi CamovweroT dafaze.
akakis
megobari
gulkeTili
adamiani
samarTliani
poeti
ilia
WavWavaZe
sazogado
moRvawe
wmindani
xalxs Zalian
uyvarda
didi
patrioti
Semdeg
avuxsnaT,
cnobas Sesaxeb
ilia gvawvdis
WavWavaZis
SesaxebganvmartoT
gvawvdis
misi
Semdeg
avuxsnaT,
rom cnobasrom
ilia WavWavaZis
misi biografia.
sityva
biografia.
ganvmartoT
sityva
biografia:
biografia:
bios _ sicocxle,
grafos
_ aRwera,
e. i. biografia yofila visime cxovrebisa da moRbios _ sicocxle
35
grafos _ aRwera
e. i. biografia yofila visime cxovrebisa da moRvaweobis aRwera.
adamianis biografia iwyeba misi dabadebis dRidan da moicavs mTel
cxovrebas vidre gardacvalebamde. ilia mravalmxrivi adamiani iyo da misi
vaweobis aRwera. adamianis biografia iwyeba misi dabadebis dRidan da moicavs mTel cxovrebas vidre
gardacvalebamde. ilia mravalmxrivi adamiani iyo da misi biografiac aseTive gaxldaT. Cven SevecdebiT, mcire detalebiT SemovifargloT, misi cxovrebis ufro srulyofili Seswavla momdevno
klasebs mivandoT.
aqtivoba 2: (17 wT)
moswavleebs vTxovoT, waikiTxon teqsti _ ilia WavWavaZis biografia I da II abzaci, Semdeg ki davsvaT SekiTxva:
¾¾ra gavigeT wakiTxuli abzacebidan?
•• ilias dabadebis weli, Tve, ricxvi, dabadebis adgili, mSoblebis vinaoba da saqmianoba; gavecaniT
mis ojaxur garemos.
¾¾moZebneT da waikiTxeT, ra saqmianobas eweoda ilias mama_grigol paatas Ze WavWavaZe.
•• igi iyo gadamdgari oficeri.
¾¾vin iyo makrine WavWavaZe _erisTavisa?
•• ilias mamida, romelmac aRzarda dediT daoblebuli ilia da misi da-Zma.
moswavleebi gaagrZeleben da daasruleben teqstis kiTxvas. davsvaT SekiTxvebi:
¾¾ra gaigeT wakiTxuli monakveTidan?
•• miviReT informacia ilias ganaTlebis, misi saqveyno saqmianobis, didi Rvawlisa da gardacvalebis
Sesaxeb.
¾¾sad miiRo poetma ganaTleba?
•• jer TbilisSi, Semdeg ki _ peterburgSi.
¾¾ratom mokles ilia? moZebneT da wamikiTxeT xmamaRla!
•• ilia iyo mwerali da sazogado moRvawe, romlisTvisac umTavresi safiqrali da sazrunavi saqarTvelos Tavisufleba da ganviTareba iyo. swored amitom mokles igi saqarTvelos mtrebma.
¾¾sad mokles igi?
•• saguramodan Tbilisisaken momavali ilia wiwamurSi mokles. aqve moswavleebs avuxsnaT, rom im dros,
rodesac ilia moRvaweobda, saqarTvelo ruseTis hyavda damonebuli. TavisuflebawarTmeul, gatanjul qarTvel xalxs gadagvarebis safrTxe emuqreboda. peterburgis universitetis damTavrebis Semdeg samSobloSi dabrunebulma iliam Tavisi TxzulebebiT gamoafxizla miZinebuli saqarTvelo. igi
saTaveSi Caudga xalxis brZolas TavisuflebisTvis, daaarsa Jurnali `saqarTvelos moambe~ (im periodSi qarTul enaze TiTqmis aRar gammodioda Jurnal-gazeTebi), saadgilmamulo banki, romlis mizani
iyo gaRatakebuli Tavad-aznaurobis daxmareba. es banki Tavisi mogebiT inaxavda erT kerZo gimnazias
da masTan arsebul pansions uRaribes Tavad-aznaurTa SvilebisaTvis (am skolaSi dabali wodebis bavSvebic swavlobdnen). amave bankis mogebiT inaxeboda erTi sameurneo skola aseve yvela wodebis bavSvebisaTvis. iliam daaarsa yovelkvireuli gazeTi `iveria~, qarTvelTa Soris wera-kiTxvis gamavrcelebeli
sazogadoeba (sxva moRvaweebTan erTad). misi kalami dauRalavad amxelda qarTveli xalxis mtersa da
moSurnes. ilia avtoria Seudarebeli leqsebis, poemebis, moTxrobebis, publicisturi werilebisa. gansakuTrebuli RvawlisaTvis igi qarTvelma marTlmadideblurma eklesiam wmindanad Seracxa.
rekomendacia:
mocemuli informacia, Tu saWirod CaTvliT, ganavrceT an SeamokleT.
mivubrundeT dafas da moswavleebis daxmarebiT gakveTilis dasawyisSi Cven mier dafaze daxazul
ablabudaSi CavweroT axali informacia ilias Sesaxeb.
aqtivoba 3: (31 wT)
moswavleebs davurigoT qseroaslebi ilia WavWavaZis avtobiogrfiisa (teqstis Semoklebuli varianti
ixileT qvemoT) da vTxovoT, damoukideblad waikiTxon. kiTxvis dasrulebis Semdeg davajgufoT isini
da mivceT davaleba: moZebneT, ra msgavseba da gansxvavebaa ilias biografiasa da avtobiografias Soris.
movusminoT warmomadgenlebs. maTi pasuxebi CamovweroT dafaze. savaraudod isini upasuxeben, rom
biografias gadmogvcems ara TviTon ilia, aramed viRac sxva, mcodne misi cxovrebisa, xolo avtobiografiaSi ilia Tavis Tavze saubrobs. biografia da avtobiografia iwyeba dabadebis Tvis, ricxvis,
wlisa da adgilis dasaxelebiT, oriveSi saubaria mSoblebze, ojaxur wresa da garemoze, swavlaganaTlebaze, saqmianobaze. ilias biografia mTavrdeba gardacvalebis TariRiT; avtobiografia, rasakvirvelia _ sxvagvarad.
aqtivoba 4: (8wT)
moswavleebs vTxovoT, daweron avtobiografia. aucileblad daicvan movlenaTa ganviTarebis rigi:
36
1. vinaoba.
2. dabadebis weli, ricxvi Tve, adgili.
3. mSoblebis vinaoba, profesia, saqmianoba.
4. ojaxuri garemo (da, Zma, bebia, babua...).
5. ganaTleba (sabavSvo baRidan mocemul momentamde).
6. sxva saqmianoba (sporti, xelovnebis sxvadasxva dargi...).
weirs dasrulebis Semdeg msurvels wavakiTxoT namuSevari. saWiroebis SemTxvevaSi keTilganwyobiT
mivceT rCevebi. gakveTilis bolos moswavleebs vTxovoT, gaucvalon namuSevrebi TavianT mewyvileebs,
raTa amjerad avtobiografiebze dayrdnobiT daweron erTmaneTis biografiebi (saSinao davaleba).
Sesrulebuli samuSaos Sefaseba: (2 wT)
¾¾ra samuSao SevasruleT dRes?
•• gavixseneT, ra vicodiT ilia WavWavaZis Sesaxeb, ganvmarteT sityva biografia da gavecaniT ilias
mokle biografias, teqstis kiTxvis dros vupasuxeT kiTxvebs (pasuxebi moiZieT teqstSi), movismineT vrceli informacia ilias cxovrebisa da moRvaweobis Sesaxeb, wavikiTxeT ilias avtobiografia, jgufebSi moviZieT msgavseba da gansxvaveba biografiasa da avtobiografias Soris, davwereT
avtobiografiebi da wavikiTxeT.
Sefaseba: moswavleebi SevafasoT mTeli gakveTilis ganmavlobaSi ganviTarebuli SefasebiT Semdegi
kriteriumebis mixedviT:
1.pasuxebis logikuroba da damajerebloba.
2.argumentirebuli msjeloba.
3.saWiro leqsikis, kavSirebis, konstruqciebis, konteqstis mixedviT zmnis gramatikuli drois
formebis adekvaturad gamoyeneba.
4.sagnebisa da movlenebis erTmaneTTan Sedareba.
weriTi davaleba: Tanaklaselis biografiis aRwera mis avtobiografiaze dayrdnobiT.
ilia WavWavaZis avtobiografia
davibade 27 oqtombers, 1837 wels, sofel yvarelSi. mamaCemi ramdenadme ganaTlebuli kaci iyo,
aficrad msaxurobda niJegorodis dragunTa polkSi da rusuli kargad icoda. dedaCemma mSvenivrad
icoda maSindeli qarTuli mwerloba, saRamoobiT dagvsvamda bavSvebs da gvikiTxavda moTxrobebsa da
ambebs. wakiTxvis Semdeg gviambobda Sinaarss da meore dRis saRamozed gvkiTxavda: aba, vin ufro kargad
miambobs, rac guSin gaigoneTo. vinc kargad vuambobdiT, gvaqebda da am qebas Cven didad vafasebdiT.
swavla 8 wlisam daviwye Cveni soflisave mTavar diakvanTan _ qarTul wera-kiTxviTa. mTavarma
Zalian kargad icoda qarTuli da saxeli hqonda ganTqmuli saRmrTo wignebis kargis mkiTxvelisa.
xolo umTavresi Rirseba misi is iyo, rom momxibvleli Tqma icoda ambebisa.
meTerTmete welSi rom gadavdeqi, mamam qalaqSi wamiyvana da mimca raevskisa da hakes1 pansionSi.
15 wlis viyavi, roca am pansionidan tfilisis gimnaziaSi Sevedi. meoTxe klasSi mimiRes da biniT ki
isev pansionSi viyavi.
gavaTave merve klasi da 1857 wels peterburgis universitetSi Sevedi iurdiul fakultetis maSindel kameralurs ganyofilebazed.
1861 wels ukve meoTxe kurszed viyav, magram gavanebe Tavi universitets maSin sauniversiteto
areulobis mizeziT.
1863 wels davafuZne Jurnali `saqarTvelos moambe~. amave 1863 wels SevirTe colad olga _ Tavad
Tadeoz guramiSvilis asuli.
niko lorTqifaniZis ,,bunebis Svili”
miznebi:
zepirmetyvelebis unaris ganviTareba: saTaurisa da teqstis urTierTmimarTebaze msjeloba, personaJis daxasiaTeba, misi saqcielis Sefaseba;
teqstze muSaobis unaris ganviTareba: teqstis dayofa epizodebad da gaanalizeba, xatovani gamonaTqvamebis axsna, dasmul SekiTxvaze pasuxis moZebna teqstSi.
1
raevski da hake _ pedagogebi iyvnen, Tbilisis erT-erTi saukeTeso kerZo saswavleblis damaarseblebi.
37
kiTxvis unaris gavarjiSeba: mxatvruli teqstis wakiTxva da gageba.
resursebi: saxelmZRvanelo, dafa, carci, kalmebi, rveulebi.
Sesabamisoba erovnul saswavlo gegmasTan: q. IV 3,6. 10(13)
aqtivoba 1 (6wT)
TxzulebaSi saubari iqneba ilia WavWavaZeze, ,,bunebis Svili” SeiZleba iyos romelime cxoveli an
frinveli, romelsac ilia tyeSi gadaawydeba.
SeiZleba mweralma gadmogvces, Tu rogor uvlida ilia bunebas.
aqtivoba 2 ( 18 wT)
varaudebis mosmenisa da dafaze Camoweris Semdeg moswavleebs vTxovoT, waikiTxon ,,bunebis Svilis” I abzaci. Semdeg ki davsvaT kiTxvebi:
¾¾Tqveni azriT, weliwadis romeli droa aRwerili?
•• aRwerilia zamTris ukanaskneli dReebi da gazafxulispiri.
¾¾saidan daaskveniT?
•• pirvelive winadadebam mogvca am daskvnis gakeTebis saSualeba (wakiTxaven I winadadebas). bunebas
xom zamTarSi sZinavs, Tanac myinvars mzis sxivma ambori styorcna, qveyanac axmaurda.
¾¾rogor gesmiT: civi mTis Txemi aTrTolda, akeklucda.
ra surs mwerals am sityvebiT gviTxras?
•• mTam igrZno gazafxulis moaxloeba da akeklucda, galamazda. mwerals surs gviTxras, rom buneba
grZnobs raRac axlis moaxloebas, gazafxuls.
¾¾rogor gesmiT: tyem pirnabani cvari nel-nela wveT-wveTad gadmoyara miwaze?
•• tyem Tovli moicila, nel-nela daadno gazafxulma igi da wveT-wveTad Camoyara xis totebidan.
¾¾rogori ganwyoba dageuflaT am monakveTis wakiTxvis dros?
•• Zalian poeturad aris aRwerili da aseTive ganwyobilebas gviqmnis. mweralma iseTi lamazi sityvebiT,
ise mxatvrulad aRwera gazafxulispiri, rom suraTi Tvalwin warmogvidga. Cvenc mogvinda iq yofna.
moswaveleebs vTxovoT gagrZelon kiTxva (II-III abzaci), Semdeg ki davsvaT kiTxvebi:
¾¾ra ganwyobas giqmniT bunebis amgvari mSvenierebis fonze ori monadiris gamoCena?
•• maTma gamoCenam dagvZaba. vigrZeniT moaxloebuli safrTxe.
¾¾waikiTxeT sityva, romliTac mwerali migviTiTebs, rom monadireebi moemzadnen sanadirod!
•• Casafrdnen.
¾¾waikiTxeT, rogor Semoiyvana mweralma moTxrobaSi iremi!
•• napralidan gamovida iremi. mSvenieri cxoveli dinji nabijiT TavaRerili miuaxlovda monadires,
SeCerda.
¾¾ra aris naprali?
•• mTeebsa da kldeebs Soris didi, Rrma bzari, Wrili.
¾¾rogor gesmiT gamoTqma: ,,zomavadnen erTmaneTs” ?
•• akvirdebodnen, cdilobdnen daenaxaT da SeecnoT erTmaneTi.
¾¾rogori ganwyoba dageuflaT am monakveTis wakiTxvis dros?
•• vigrZeniT, rom bunebaSi yvelaferi Zalian mSvenieria, lamazia, adamians ki SeuZlia daarRvios misi
myudroeba, Tundac Tofis gasroliT.
¾¾rogor fiqrobT, rogor gagrZeldeba moTxroba?
•• monadireebi, albaT, ver moklaven irems, radgan is Zalian lamazia.
monadireebi moklaven irems da mere inaneben TavianT saqcils.
Tu am monadireebidan erT-erTi iliaa, ar moklavs irems.
monadireebi moklaven irems, gaatyaveben da Semdeg irmis mwvadebs SeWamen.
moswavleTa varaudebi SeiZleba dafaze CamovweroT. Semdeg vTxovoT, gaagrZelon kiTxva ( bolomde).
davsvaT kiTxvebi:
¾¾ra ganwyoba dageuflaT?
•• Zalian mogvewona ilias saqcieli, misi sityvebi, kargia, rom ase moiqca.
¾¾ratom usayvedura meore monadirem ilias?
•• imitom, rom man ar mokla iremi, romelic cxvirwin gauCerda.
¾¾ra iyo ilias saqcielis mTavari mizezi? moZebneT da xmamaRla waikiTxeT ilias pasuxSi is winadadeba, romelSic gadmocemulia misi moqmedebis mTavari motivi.
•• am laR bunebas ver wavarTvi amayi Svili.
¾¾ese igi, vin igulisxma mweralma bunebis SvilSi?
•• iremi, romelmac monadire Tavisi silamaziT moxibla da Tofi ar gaasrolina.
¾¾rogor axasiaTebs es monakveTi ilias?
38
•• rogorc RvTisnier, keTil, silamazis motrfiale adamians.
¾¾ilia erT-erT nawarmoebSi wers: ,,nadirobis trfials rom ityvian, swored isa var!” ramdenad
eTanxmeba mwerlis am sityvebs n. lorTqifanis nawarmoebSi gadmocemuli ambavi?
•• ar eTanxmeba. am nawarmoebSi ar Cans, rom ilia nadirobis motrfialea. is ufro bunebis silamazisa
da mSvenierebis motrfiale Cans, vidre nadirobis.
¾¾ra gaigeT axali ilias cxovrebidan?
•• gavigeT, rom mas uyvarda nadiroba, xSirad dadioda sanadirod, magram amave dros ver klavda, ver
wiravda bunebis lamaz arsebas, ufro tkbeboda sanadirod siaruliT, vidre nadirobda.
aqtivoba 3: (6 wT)
moswavleebs vuamboT vaJa-fSavelas cxovrebidan msgavsi epizodi:
vaJas mezoblebi gadmogvcemen, rom igi ubadlo manadire yofila, magram dedal Svels arc TviTon esroda da arc sxvas asrolinebda. erTxel nadirobis dros SvlisaTvis usrolia ise, rom ver
gaurCevia dedali iyo Tu mamali. axlos rom misula, unaxavs, rom Sveli dedali iyo da ZuZuebic
nawovni hqonia. vaJa ise Sewuxebula am ambiT, rom mas Semdeg SvlisaTvis Tofi aRar usrolia.
davsvaT kiTxvebi:
¾¾ra amsgavsebs ilias da vaJas ermaneTTan?
•• orives uyvars nadiroba, orive grZnobs bunebas, tkbeba misi silaRiTa da pirvelyofili mSvenierebiT. arc erTisaTvis ar aris nadiroba TviTmizani, aramed es aris saSualeba bunebasTan miaxloebisa.
¾¾Tqven Tu gigrZvniaT Tavi bunebis ganuyofel nawilad?
movisminoT moswavleTa pasuxebi.
Sesrulebuli samuSaos Sefaseba (5w.T.)
¾¾ra samuSao SevasruleT dRes?
•• gamovTqviT varaudebi nawarmoebSi aRwerili ambis Sesaxeb, wavikiTxeT epizodebad dayofili teqsti da gavaanalizeT, avxseniT xatovani gamoTqmebi, SekiTxvebis pasuxebi moviZieT teqstSi, ilias
sityvebi davukavSireT nawarmoebSi gadmocemul ambavs, movismineT msgavsi epizodebi vaJa-fSavelas
cxovrebidan da davukavSireT dRevandel gakveTils, movZebneT msgavseba iliasa da vaJas pirovnebebs Soris, visaubreT, rodis vigrZeniT Tavi bunebis ganuyofel nawilad.
ganmaviTarebeli Sefaseba: gavakeToT CaniSvnebi moswavleTa Sesafaseblad dasaxuli miznebidan gamomdinare.
niko lorTqifaniZe - ,, bunebis Svili”
miznebi:
kiTxvis unaris gavarjiSeba: teqstis struqturis amocnoba, mis nawilebs Soris arsebuli azrobrivi kavSirebis aRmoCena.
weriTi unarebis gavarjiSeba: teqstis dalageba Sinaarsobrivi TanmimdevrobiT da ise gadawera.
enobriv masalaze dakvirveba: saxelis bruneba nimuSis mixedviT, winadadebis dasruleba.
resursebi: dafa, carci, saxelmZRvanelo, kalami, rveuli. Sesabamisoba erovnul saswavlo gegmasTan: q, IV 3, 6.
aqtivoba 1: ( 10 wT.)
moswavleebs vTxovoT, daukvirdnen da yuradRebiT waikiTxon saxelmZRvaneloSi savarjiSo #2,
individualurad Seasrulon es davaleba. (maT Sinaarsobrivi TanmimdevrobiT unda daalagon koxta
abxazis mogoneba ili WavWavaZeze). Semdeg, erT an or moswavles wavakiTxoT xmamaRla. moswavleebs
davakvirdeT da SevafasoT ganmaviTarebeli SefasebiT.
aqtivoba 2: (25 wT.)
moswavleebs vTxovoT dajgufdnen. #1 da #3 jgufma moiZios, ra msgavsebaa niko lorTqifaniZisa
39
da koxta abxazis teqstebs Soris, xolo #2 da #4 jgufma _ ra gansxvavebaa am teqstebs Soris. samuSaos dasrulebis Semdeg jgufebidan vTxovoT prezentatorebs, warmoadginon namuSevrebi. Cven
isini CamovweroT dafaze:
msgavseba
koxta abxazis mogoneba
niko lorTqifaniZis
,,bunebis Svili”
a) aRwers ilias cxovrebis erT-erT epizods.
b)gamokveTs ilias pirovnul saxe-xasiaTs.
g)TxrobiTi formiT gadmogcems saTqmels.
d)literaturuli eniT gadmogcemen saTqmels.
gansxvaveba
koxta abxazis mogoneba
niko lorTqifaniZis
,,bunebis Svili”
a) iwyeba pirdapir ambiT.
b koxta abxazi TviTmxilvelia da monawile im ambisa, romelsac mogviTxrobs.
g)koxta abxazi fotografiuli sizustiT
gadmogvcems,
rac
moxda.
d)koxta abxazi ar iyenebs mxatvrul xerxebs.
e) mTxrobeli ubralod
yveba ambavs.
a) iwyeba bunebis suraTis
aRweriT.
b)mwerali ar aris monawile im ambisa, romelsac
mogviTxrobs.
g)mwerali Tavisi fantaziiT cvlis ambavs,
ganavrcobs ilias naTqvams.
d)mwerali iyenebs mxatvrul xerxebs, metyvelebs sada, daxvewili
literaturuli
eniT.
amis magaliTia I abzaci
mTlianad.
e) mwerali situacias mizanmimarTulad Zabavs,
rom saintereso gaxdes
Txroba.
davsvaT SekiTxva:
¾¾ras daaskvniT zemoT wakiTxulidan?
•• literaturuli nawarmoebis Seqmnis wyaro SeiZleba gaxdes romelime piris mogoneba. am SemTxevaSi
n. lorTqifaniZe, albaT, swored koxta abxazis mogonebam STaagona daewera iliaze es nawarmoebi.
aqtivoba 3: (7 wT.)
savarjiSoebze muSaoba: a) nimuSis mixedviT saxelis bruneba. b) winadadebis dasruleba.
ganmaviTarebeli Sefaseba: moswavleeebi SevafasoT dasaxuli miznebidan gamomdinare.
Sesrulebuli samuSaos Sefaseba: (3 wT.)
¾¾ra samuSao SevasruleT dRes?
•• koxta abxazis mogoneba (nawyveti) davalageT Sinaarsobrivi TanmidevrobiT, dalagebuli teqsti
SevadareT n. lorTqifaniZis ,,bunebis Svils” da am teqstebs Soris msgavseba-gansxvavebani CamovayalibeT, SevajameT gakveTilze Catarebuli samuSao da gavakeTeT daskvna, vabruneT saxeli nimuSis
mixedviT, davasruleT winadadeba.
weriTi davaleba: moswavlebs vTxovoT daweron kosta abxazis msgavsi mogoneba maTTvis saintereso
adamianze (aRwerili ambis monawile, TviTmxilveli aucileblad Tavad unda iyvnen).
Semdeg gakveTilze movisminoT moswavleTa namuSevrebi da vTxovoT, gaucvalon erTmaneTs, raTa
TiToeulma maTganma daweros patara moTxroba Tavisi mewyvilis namuSevarze dayrdnobiT. amis nimuSad n. lorTqifaniZis moTxroba aqvT.
SevTavazoT gegma:
1) dasawyisi: bunebis suraTis aRwera.
2) movlenis, ambis dasawyisi, ganviTareba, dasasruli (Seecadon TandaTan daZabon situacia).
3) dasasruli: aRwerili ambis Sesaxeb gamovTqvaT mosazreba.
40
interviu
miznebi:
zepirmetyvelebis unaris ganviTareba, sakomunikacio amocanis gansazRvra da Sesabamisi sametyvelo
qcevis warmarTva, enobriv-gramatikuli saSualebebis gamoyeneba konkretul sametyvelo situaciaSi.
weriTi metyvelebis gamoyeneba: interviusaTvis mzadeba: kiTxvebis Camowera, sakuTari naweris gasworeba, gramatikuli da orTografiuli TvalsazrisiT swori formebis gamoyeneba.
Sesabamisoba erovnul saswavlo gegmasTan: q. IV 1, 4, 9 (11), 10 (13) 14.
resursebi: kalmebi, rveulebi an bloknotebi (intervius Casawerad SeiZleba gamoviyenoT magnitofoni, diqtofoni an mobiluri telefoni).
moswavleebma wina gakveTilze daamuSaves intervius ganmarteba, waikiTxes warmosaxviTi interviu
artur laistTan. am gakveTilze ki maT daevalebaT Tavi warmoidginon Jurnalistebad da moemzadnen
TanaklaselTan interviusaTvis. moswavleTa daxmarebiT dafaze CamovweroT, Tu ra aris saWiro da
aucilebeli imisaTvis, rom intervium warmatebiT Caiaros.
1)unda avirCioT adamiani, romlisganac aviRebT intervius.
2)winaswar CamovweroT SekiTxvebi.
3)interviu CaviweroT bloknotSi, diqtofonze an mobilur telefonze.
4)respodents movusminoT yuradRebiT.
5)intervius Caweris dros, respodentis pasuxebidan gamomdinare, Tu saWirod CavTvliT, SevcvaloT
SekiTxva.
6)respodents mivmarToT Tavazianad: qalbatono, batono.
7)saubris dros viyoT gulwrfelni.
8)gavacnobieroT pasuxismgebloba respodentis winaSe.
da a.S.
moswavleebs vurCioT, rom intervius win Caataron winaswari samuSaoebi. mag: moiZion am TemasTan
dakavSirebiT masala, razedac saubars apireben. Ggarkveuli warmodgena Seiqmnan im adamianze, visTan
saubarsac apireben. Seecadon xalisiani ganwyobiT miudgnen saqmes, dasvan iseTi SekiTxvebi, romlebic Tanamosaubres miscems gaxsnilad saubris saSualebas.
intervius dasrulebis Semdeg aucilebelia masalis yuradRebiT wakiTxva da gasworeba. arsebiTi
yuradReba miaqcion intervius Caweris formas: kiTxva-pasuxis win iwyeba tire, SekiTxva SriftiT,
SeferilobiT unda gansxvavdebodes pasuxisagan.
namuSevari, ganxilvis Semdeg, SeuZliaT gamoaqveynon saklaso, saskolo, saraiono gazeTebSi.
momdevno gakveTili daeTmoba momzadebuli intervius prezenacias.
galaktion tabiZe _ ,,mraval axal wels”
miznebi:
zepirmetyvelebis unaris ganviTareba: saubari axal welze, saaxalwlo
survilebis werilobiT Camoyalibeba.
teqstze muSaobis unaris ganviTareba: leqsis wakiTxva da gaanalizeba,
frazebis ganmarteba.
kiTxvis unaris gavarjiSeba: leqsis Sesabamisi intonaciiT wakiTxva,
sakuTari damokidebulebis gamoxatva.
enobriv masalaze dakvirveba: zmnebis gadayvana mravlobiT ricxvSi, defisian formaTa marTlwera orfuZian sityvebSi.
weriTi unarebis ganviTareba: azris Camoyalibeba da gadatana rveulSi.
resursebi: kalmebi, rveulebi, saxelmZRvanelo, dafa, carci.
Sesabamisoba erovnul saswavlo gegmasTan: q. IV 3, 6, 7.
aqtivoba 1: ( 10 wT.)
gakveTilis dasawyisSi moswavleebs vTxovoT, 5 wuTis ganmavlobaSi daweron, Tu rogori ganwyobiT
xvdebian axal wels, ras usurveben sakuTar Tavs, erTmaneTs, ojaxis wevrebs.
41
or-sam moswavles wavakiTxoT namuSevrebi. Semdeg avuxsnaT, rom isini gaecnobian galaktion tabiZis
leqss, romelSic poetis saaxalwlo survilebia Camoyalibebuli.
aqtivoba 2: (15 wT.)
moswavleebs vTxovoT, damoukideblad waikiTxon leqsi, Semdeg ki davsvaT SekiTxvebi:
¾¾rogor gzas da rogor vels usurvebs poeti Tavis qveyanas?
•• poeti Tavis qveyanas usurvebs vazebian gzas da mtevnebian vels, imitom, rom Cveni qveyana vaziT
aris Zlieri.
¾¾Tqveni sityvebiT gadmoeciT Semdegi striqonis Sinaarsi: ,,mSvidoba da mze Tqvens marjvena xels”.
•• galaktioni locavs mSromeli, gamrje adamianis marjvenas, usurvebs mSvidobasa da mzes, anu siTbos, sicocxles imitom, rom am marjvenam unda mouaros vazs, venaxs.
¾¾ras gulisxmobs poeti mSvenier caSi?
•• samSoblos cas.
¾¾Tqven ras usurvebT samSoblos axal wels?
•• mSvidobas, Zlierebas, xvavs, baraqas, simdidres.
¾¾mogewonaT leqsi? axseniT ratom!
moswavleebi gamoTqvamen TavianT emociebs, asabuTeben, ratom moewonaT, an ar moewonaT
leqsi.
Semdeg ramdenime moswavles, survilisamebr, wavakiTxoT leqsi xmamaRla, intonaciiT.
aqtivoba 3: (8wT)
moswavleebs mivceT damoukidebeli samuSao (savarjiSo #1).
samuSaos dasrulebis Semdeg wavakiTxoT igi ramdenime moswavles, sxvebs ki vTxovoT, Seamowmon
TavianTi namuSevrebi.
SegviZlia, SevafasoT is moswavleebi, romlebic waikiTxaven mocemul savarjiSos.
aqtivoba 4: (8wT)
moswavleebs vTxovoT, wyvilebSi Seasrulon savarjiSo #2.
wavakiTxoT ramdenime wyvils da vTxovoT, agvixsnan, ratom daweres esa Tu is sityva defisiT.
moswavleebi axsnian.
Sesrulebuli samuSaos Sefaseba: (4 wT).
ra samuSao SevasruleT dRes?
aRvwereT, rogor vxvdebiT axal wels, CamovayalibeT Cveni survilebi, wavikiTxeT galaktion
tabiZis leqsi `mraval axal wels~ da gavaanalizeT$ Semdeg intonaciurad wavikiTxeT xmamaRla,
SevasruleT savarjiSoebi: mxolobiT ricxvSi mocemuli sityvebi gadaviyvaneT mravlobiT ricxvSi,
davsviT defisi orfuZian sityvebSi, xolo sadac igi zedmeti iyo, amoviReT.
ganmaviTarebeli Sefaseba:
gavakeToT CaniSvnebi moswavleTa Sesafaseblad dasaxuli miznebidan gamomdinare.
saSinao davaleba: galaktion tabiZis leqsi zepirad.
iakob gogebaSvilis biografia – sagulisxmo cnoba
miznebi:
zepirmetyvelebis unaris ganviTareba; teqstis adekvaturi aRqma; msjeloba teqstSi dasmul problemaze mocemuli leqsikis gamoyenebiT, problemis Sefaseba, sakuTari emociebis, gancdebis gamoxatva da maTi axsna.
kiTxvis unaris gavarjiSeba: teqstis wakiTxva da gageba, msjelobi­saTvis damaxasiaTebeli enobrivi
formebis SerCeva.
42
teqstze muSaobis unaris ganviTareba: teqstSi mocemuli xatovani gamonaTqvamebis moZieba da axsna.
saazrovno unarebis ganviTareba: msgavs Temaze Seqmnili teqstis dakavSireba ZiriTad teqstTan.
movlenis ganzogadeba.
resursebi: saxelmZRvanelo, dafa, carci, kalami, rveulebi, akaki wereTlis
`Cemi Tavgadasavali~ (nawyveti) – qseroasli.
(Sesabamisoba erovnul saswavlo gegmasTan q. IV 2, 3, 8)
aqtivoba 1: (7wT.) – muSaoba klasTan.
moswavleebma wina gakveTilze waikiTxes iakob gogebaSvilis biografia.
gakveTili daviwyoT iakob gogebaSvilis Sesaxeb informaciis gaxsenebiT.
davsvaT SekiTxva:
ra viciT iakob gogebaSvilis Sesaxeb?
• iyo didi patrioti.
• iyo mwerali, sazogado moRvawe.
• daamTavra Tbilisis sasuliero saswavlebeli, Semdeg seminaria.
• daasrula q. kievis sasuliero akademia.
• iyo maswavlebeli, pedagogi.
• avtoria `dedaenisa~, `bunebis karisa~, `Русское Слово~-si.
• iyo bavSvebis usayvarlesi pedagogi.
gonebrivi ieriSis dasrulebis Semdeg moswavleebs yuradReba gava­maxvilebinoT im faqtze, rom i. gogebaSvili gansakuTrebuli mzrun­velobiT ekideboda skolas. avxsnaT: ramdenadac im dros saqarTvelo
ruseTis imperiis nawilad iTvleboda, rogorc yvela dapyobil qveyanaSi, saqar­TveloSic ruseTi Tavis
TviTmpyrobelur politikas axorcielebda. swavla-ganaTleba rusul enaze mimdinareobda, rac miznad
isaxavda qarTvelebs qarTuli ena, erovnuli kultura da tradiciebi daviwyebodaT. i. go­gebaSvils, ra
Tqma unda, ar moswonda qarTul skolebSi gabatonebuli reJimi da ibrZoda mis winaaRmdeg.
aqtivoba 2 (18 wT.) – muSaoba individualurad da klasTan.
moswavleebs vTxovT, waikiTxon sagulisxmo cnobis I abzaci (saxel­mZRva­nelo, gv.2). yuradReba miaqcion, rogor pirobebSi swavlobdnen i. gogebaSvi­lis dros moswavleebi.
monakveTis wakiTxvis Semdeg moswavleebs vTxovoT, oriode winadadebiT gadmogvcen, ra daaskvnes:
¾¾rogor pirobebSi swavlobdnen i. gogebaSvilis dros bavSvebi?
•• mocemuli monakveTidan davaskvniT, rom im dros moswavleebs wkepliTa da SimSiT scemdnen.
¾¾ra aris SimSa? (daixmareT ganmarteba da ise upasuxeT!).
•• xis iaraRi, romelsac xmarobdnen xelosnebi kedlis sisworis
Sesamowmeblad. mocemul monakveTSi: xis msxvili, grZeli joxi.
¾¾ra aris Segirdi?
•• igivea, rac moswavle, mowafe.
¾¾ra mosTxova mkacrad i. gogebaSvilma pedagogebs?
•• i. gogebaSvilma pedagogebs mkacrad mosTxova wkepla da SimSa, anu joxi aRar gamoeyenebinaT moswavleTa dasasjelad.
¾¾ra ufleba hqonda i. gogebaSvils maswavleblebisaTvis mkacrad moeTxova moswavleTa dasjis
aRkveTa?
•• i. gogebaSvili seminariis inspeqtorad airCies. es ki niSnavs, rom igi iyo Tanamdebobis piri, romelic Tvalyurs adevnebda sasuliero seminariis saqmianobas, anu iyo seminariis zedamxedveli.
swored es aZlevda mas amgvari moTxovnis safuZvels.
kiTxva–pasuxis dasrulebis Semdeg moswavleebs vTxovT, daasrulon sagulisxmo cnobis kiTxva,
Semdeg ki isev davsvaT kiTxvbi:
¾¾romel frazaSia gamoxatuli i. gogebaSvilis emocia am moTxovnis warmoTqmis dros. moZebneT da
waikiTxeT!
•• iseTi kiloTi da TvalTa gizgiziT iyo warmoTqmuli, rom mis nebas veravin gadavidoda.
¾¾maswavlebelTaTvis es moTxovna mowmendil caze mexis gavardnis msgavsi iyo, anu sruliad moulodneli. romeli frazebi adasturebs amas? waikiTxeT!
•• ,,albaT, mzis dasavleTidan amosvlac ar ganacvifrebdaT ase, arc mdinareTa aRmasvla, arc dRisa
da Ramis pirSeqceva~.
43
¾¾ra niSniT amsgavsebs teqstis avtori saswavlebels ,,sajalaTos~? ganmarteT, ra aris `sajalaTo~?
•• `sajalaTo~ aris dawesebuleba, sadac adamianebs awameben, tanjaven.
teqstis avtoric imis gamo, rom saswavleblebSi moswavleebs cemdnen da tanjavdnen, uwodebs mas
`sajalaTos~.
¾¾risTvis ibrZoda didxans i. gogebaSvili?
•• imisaTvis, rom `norC sulTa sajalaTo namdvili saswavleblisaTvis daemsgavsebina~.
imisaTvis, rom ukeT gaigon, ratom uwodebs teqstis avtori saswavlebels `norC sulTa sajalaTos~, gavacnoT ak. wereTlis `Cemi Tavgadasavlidan~ amokrebili masalis qseroaslebi. davurigoT da
vTxovoT, waikiTxon.
akaki wereTeli _ `Cemi Tavgadasavali~
(nawyveti)
`im dros mTeli ruseTi darwmunebuli iyo, rom Wkua da sikarge rozgis nayofiao. gimnaziaSic, rasakvirvelia, pirveli adgili eWira... dRe ar iqneboda, rom ymawvilebis wivil-kiviliT iqauroba ar
yofiliyo gayruebuli. `rotaSi~ ar uxdebodaT imdeni wkepla, rac TviTeul klasSi. `storoJebs~ urmebiT mohqondaT yovel dRe axal-axali. moswavlis galaxva yvelas SeeZlo, direqtoridan dawyebuli
`storoJebamde~. mizezs aravin kiTxulobda. vin icis, ramdeni dasneulebula, ramdeni damaxinjebula
da ramdens kidev xasiaTi gafuWebia saukunod!... xSirad moxdeboda xolme, rom erTi da igive bavSvi
erTi dRis ganmavlobaSi samjer-oTxjer `garozgviliyos~ sxvadasxva ufrosisagan. maxsovs da arc
damaviwydeba: erTi rusis bavSvi iyo – kriJanovski, Zlier mousvenari ram, magram sxveebr kargi iyo.
erTxel naxevari saaTiT daagvianda klasSi mosvla da direqtorma `gaarozgvina~; im dRes gakveTili
ar icoda da maswavlebelma `gaarozgvina~; swavla rom gaTavda, zedamxedvelma `gaarozgvina~, saxlSi
gicelqnia da mezoblis bavSvisaTvis qva gisrolia – giCivleso! amiTac veRar gadarCa. yvelam erTad
daabezRa inspeqtorTan da imanac moundoma `garozgva~. es inspeqtori Seubralebeli ram iyo da misi
ise eSinodaT, rogorc sulTamxuTavisa. kriJanovskim, tanjva rom veRar aitana, iSvira xeli da fexi
da gadavarda rionSi. rom SemTxveviT ar daswreboda erTi megreli moswavle, Zalian kargi mcuravi,
daiRupeboda. ise cema-tyepas xom angariSi ar hqonda. vai misi brali, visac kargi xuWuWi Tma hqonda.
erT ymawvils, gvarad WaWiaSvils, didi yurebi hqonda. didi da patara yvela yurebSi avlebda xels.
erTxel gamxecebulma zedamxedvelma Suamde aaxliCa yuri; gausivda da mxolod ramdenime dRis ganmavlobaSi isev dauwyo Sexorceba, magram vin acala Sexorceba! stacebdnen xels da xelaxla aglejdnen... ase rom, gavida saswavleblidan. erT moswavles – kldiaSvils – maswavlebelma piriT dahkra
Sublze `lineika~ da TavTxle gadaadina, Zvalic ki gautexa. gulSemoyrili bavSvi Sin waiRes. am garemoebisaTvis yuradRebac aravis miuqcevia. amisTanebi uTvalavi iyo~.
masalis wakiTxvis Semdeg davsvaT kiTxva:
¾¾ra gaigeT wakiTxulidan? mixvdiT, ratom SeiZleba ewodos skolas, saswavlebels `norC sulTa
sajalaTo~?
•• mivxvdiT. masalidan gavigeT, rom akaki wereTlis skolaSi swavlis periodSi moswavleTa umizezod
galaxva SeeZlo yvelas – direqtoridan dawyebuli `storoJamde~. xSirad erTi moswavle dReSi
ramdenjermec ki irozgeboda. aseT dros moswavleebi saSinel mdgomareobaSi aRmoCndebod­nenxolme. magaliTad, vinme kriJanovskim Tavis mokvlac ki ganizraxa, erT moswavles, kldiaSvils,
Tavis Zvali gautyda `lineikiT~ da a.S.
¾¾riT amarTlebda ruseTi rozgis aucileblobas skolaSi? – waikiTxeT!
•• im dros mTeli ruseTi darwmunebuli iyo, rom `Wkua da sikarge rozgis nayofiao~.
mivubrundeT isev sagulisxmo cnobas da moswavleebi davafiqroT, iakob gogebaSvilis damsaxurebaze, Tu ramxela mniSvneloba hqonda aseT skolebSi rozgisa da SimSis akrZalvas.
¾¾gadaxedeT mwerlis biografias. kidev erTxel, SeajereT wina da axali masala da upasuxeT, iakob
gogebaSvilis ra Tvisebebi warmoCnda?
•• igi gulisxmieri adamiani iyo, samagaliTo pedagogi. TiToeul moswavleze fiqrobda, zrunavda.
icoda, rom cema moswavles ara mxolod fizikurad daazianebda, aramed mis sulsac avnebda _ gaxdida mas gulCaTxrobils, zogs gaaborotebda kidec...
aqtivoba 3 (7wT.) – individualuri muSaoba.
gakveTilis bolos moswavleebs vTxovT daweron, Tavad rogor skolaSi swavloben, riT hgavs maTi
skola gogebaSvilisdroindel skolas, rogori maswavleblebi aswavlian da a.S. amisaTvis mivceT 5wT.
44
samuSaos dasrulebis Semdeg ki ramdenime moswavles wavakiTxoT namuSevari.
Sesrulebuli samuSaos Sefaseba: (3wT.)
¾¾ra samuSao SeasruleT dRes?
•• gavixseneT i. gogebaSvilis biografia, romelic wina gakveTilze viswavleT.
wavikiTxeT `sagulisxmo cnoba~ da vimsjeleT masSi dasmul problemebze, vupasuxeT dasmul kiTxvebs.
ganvmarteT frazebi. yuradReba mivaqcieT xatovan gamoTqmebs.
wavikiTxeT damatebiTi masala akaki wereTlis `Cemi Tavgadasav­lidan~ da davukavSireT ZiriTad
teqsts.
Cveni mosazrebebi skolasTan dakavSirebiT davwereT da Semdeg wavikiTxeT.
ganmaviTarebeli Sefaseba:
moswavleebi SevafasoT dasaxuli miznebidan gamomdinare dakvirvebiTa da CaniSvnebiT, SegviZlia
gamoviyenoT komentarebic.
saSinao davaleba: savarjiSo 1,2,3.
ana kalandaZis `ra mogwons ufro? ~
miznebi:
zepirmetyvelebis unaris ganviTareba: saubari leqsis Sinaarsis
irgvliv, kiTxvebze pasuxis gacema,
sityvebisa da frazebis ganmarteba, leqsis mimarT sakuTari damokidebulebis gamoxatva.
teqstze muSaobis unaris ganviTareba: miTiTebul teqstSi strofebis moZebna, leqsis gaanalizeba,
xatovani gamonaTqvamebis axsna.
kiTxvis unaris gavarjiSeba: leqsis wakiTxva da gageba. misi leqsikuri damuSaveba, leqsis esTetikuri da eTikuri Sefaseba.
resursebi: dafa, carci, saxelmZRvanelo, rveulebi, kalmebi, markeri.
Sesabamisoba erovnul saswavlo gegmasTan: q. IV 3, 6, 7
aqtivoba 1: (5 wT.) _ muSaoba klasTan
gakveTilis dasawyisSi codnis gaaqtiurebis mizniT moswavleebs gavaxsenoT, rom TiToeulma Cvenganma anbanis Seswavla, wera-kiTxva daviwyeT `dedaeniT~, da davsvaT kiTxva:
•• yvelaze metad ra mogwonT `dedaenaSi~? ratom?
movisminoT pasuxebi:
ai ia. imitom, rom Zalian STambeWdavia – ori aso-bgerisagan winadadeba Sedgeba.
andazebi da gamocanebi. imitom, rom Zalian saxaliso iyo maTi swavla.
ferad-feradi naxatebi, suraTebi. Zalian momwonda maTi aRwera.
`keTili sandala~. imitom, rom gvaswavlis sikeTes.
dasuraTebuli teqstebi. imitom, rom advilad ikiTxeboda da a.S.
pasuxebis mosmenis Semdeg moswavleebs avuxsnaT, rom dRes isini waikiTxaven ana kalandaZis leqss
`ra mogwons ufro?~. winaswar vuTxraT, rom leqsis TiToeuli striqoni `dedaeniT~ aris STagonebuli da Cvens bavSvobas, `dedaenis~ samyarosTan ziarebis pirvel dReebs gvaxsenebs.
aqtivoba 2: (10wT.) – muSaoba individualurad da klasTan.
moswavleebs vTxovT, waikiTxon leqsi, Semdeg ki davsvaT kiTxvebi:
¾¾mogewonaT leqsi?
•• Zalian.
45
¾¾vis uZRvnis poeti leqss?
•• patara gogonas, violas.
¾¾rogor axasiaTebs poeti gogonas, romelic moxiblulia `dedaenis~ kiTxviT?
•• funTuSa loyebi daswiTlebia: `funTuSa loyebs daugznia Wiakokona~.
¾¾romeli sityvebiT gamoxatavs poeti alerssa da moferebas gogonas mimarT?
•• `vardo, gaSlilo dedis lxenaSi~, anu dedis salxenad, gasaxarad gazrdilo.
¾¾rogor gesmiT fraza: `wigni moRale~? riT SeiZleba patara gogonam wigni moRalos?
•• `wigni moRale~, anu wigni daRale bevri kiTxviT, furcvliT, TvalierebiT.
aqtivoba 3: (12wT.) – muSaoba jgufebSi
moswavleebs vTxovT, dajgufdnen da erTad imuSaon Semdegi davalebis Sesasruleblad:
¾¾axseniT, ratom uwodebs poeti patara gogonas ,,grZnobafaqizs~. daixmareT leqsis Sesabamisi
striqonebi!
moswavleebi dajgufdebian. Sasurvelia, TiTo jgufSi iyos araumetes 4-5 moswavlisa. maswavlebeli TiToeul jgufTan midis da exmareba Sesabamisi striqonis moZiebaSi. samuSaos dasrulebis
Semdeg jgufebidan TiTo moswavles waakiTxebs TiTo an or striqons, rom yvela jgufi aqtiurad
monawileobdes wardgenaSi. jgufebi, savaraudod, upasuxeben, rom gogonas poeti `grZnobafaqizs~
imitom uwodebs, rom is Zalian fiqriania, dedaeniT moxibluli dardobs: ratom sTxovs melia Cits
bartyebs, rad gaagdes mCxavana kata... dedas uambobs sami knutis Tavgadasavals, ealerseba ferad
suraTebs, wignidan esmis mercxlis WikWiki...
aqtivoba 4: (5wT.) – muSaoba klasTan.
¾¾rogor arigebs poeti patara violas?
•• `iswavle, Cemo, Seni qveynis mteri, moyvare!
giyvardes marad Seni ena, Seni qveyana!~
¾¾Tqveni azriT, ra daniSnuleba aqvs leqsis bolo or striqons?
•• am ori striqoniT poeti asrulebs leqss da imeorebs mTavar kiTxvas: `ra mogwons ufro?~ rac
saTaurSivea gamotanili.
¾¾raze dagafiqraT leqsma?
•• pirveli klasi gagvaxsena. is dRe, roca pirvelad aviReT xelSi `dedaena~.
¾¾leqsis wakiTxvis Semdeg davfiqrdi, mec vdardobdi Tu ara mCxavana katis an Citi-Cioras bedze.
•• Sin rom davbrundebi, dedas vkiTxav, xom ar axsovs, riT viyavi maSin yvelaze metad moxibluli da a.S.
gakvTilis bolos 1-2 moswavles wavakiTxoT leqsi xmamaRla.
gakveTilis Sefaseba: (3wT.)
¾¾ra samuSao SevasruleT dRes?
•• wavikiTxeT ana kalandaZis leqsi `ra mogvwons ufro?~
vupasuxeT leqsis Sesaxeb dasmul SekiTxvebs. ganvmarteT frazebi leqsidan. jgufebSi CamovayalibeT pasuxi dasmul SekiTxvaze. visaubreT, raze dagvafiqra leqsma. gamovTqviT sakuTari damokidebuleba leqsis mimarT.
ganmaviTarebeli Sefaseba:
moswavleebi SevafasoT dasaxuli miznebidan gamomdinare.
saSinao davaleba:
leqsis strofebi SerCeviT zepirad!
46
vin aris adamiani
(Zveli arabuli igavi)
miznebi:
zepirmetyvelebis unaris ganviTareba: igavis aRqma, teqstis Sinarsis gadmocema avtoriseuli leqsikis gamoyenebiT, mTavari azris gamoyofa, msjeloba teqstSi dasmul problemebze,
enobriv-gramatikuli saSualebebis gamoyeneba metyvelebaSi – pirdapiri naTqvamis gadmocema
iribad.
kiTxvis unaris gavarjiSeba: wakiTxuli teqstis mimarT sakuTari damokidebulebis gamoxatva.
weriTi unarebis gavarjiSeba: Seswavlili teqstis Sinaarsis dawera. siuJetis gansxvavebuli dasasrulis werilobiTi versiis Seqmna.
resursebi: saxelmZRvanelo, dafa, carci, rveuli, kalami.
Sesabamisoba erovnul saswavlo gegmasTan: q. IV 2,4,7,12
aqtivoba 1: (5wT.) – muSaoba klasTan.
gakveTilis dasawyisSi moswavleTa motivaciis amaRlebis mizniT davsvaT kiTxva:
¾¾Tqveni azriT, vis SeiZleba ewodos adamiani, anu rogori unda iyo, rom adamiani giwodon?
moswavleTa pasuxebi CamovweroT dafaze:
adamianad rom iwodebode, unda iyo:
keTili
mowyale
RvTismosavi
gulisxmieri
Wkviani
meocnebe
da a.S.
pasuxebis mosmenisa da dafaze dafiqsirebis Semdeg moswavleebs avuxsnaT, rom dRes isini waikiTxaven Zvel arabul igav-araks “vin aris adamiani”, romlis moqmedi gmiri maTTvis kargad cnobili Zveli
berZeni meigave ezopea. igi qristemde VI saukuneSi cxovrobda.
aqtivoba 2: (18wT.) – muSaoba individualurad da klasTan.
vTxovoT, waikiTxon teqsti, Semdeg ki davsvaT SekiTxvebi:
¾¾ra ainteresebda didebuls?
•• abanoSi bevri xalxi iyo Tu ara.
¾¾ra moaxsena ezopem?
•• rom abanoSi mxolod erTaderTi adamiani naxa.
¾¾ra daxvda abanoSi misul didebuls?
•• didebuls abano xalxiT savse daxvda.
¾¾ra usayvedura man ezopes?
•• Tu ratom moatyua.
¾¾ra uambo ezopem didebuls?
moswavleebs jer xmamaRla wavakiTxoT teqstis mocemuli monakveTi, Semdeg ki vTxovoT, pirdapiri
naTqvami gadmogvcen iribad.
ezopem didebuls uTxra, rom tyuils ar akadrebda da uambo, rom naxa abanos win erTi didi qva. am
qvas gverds veravin auvlida ise, rom fexi ar wamoekra da ar waqceuliyo. yoveli waqceuli dgeboda
da uSveri sityvebiT igineboda, mxolod erTi adamiani aRmoCnda iseTi, romelmac qvas fexi wamohkra
da ar Seigina. ufro metic, daswvda mas da Sors moisrola. ezopem didebuls uTxra, rom, marTalia,
abanoSi bevri xalxi iyo, magram namdvili adamiani maTSi mxolod es naxa.
¾¾igavis mixedviT, vis Tvlis ezope namdvil adamianad?
•• adamianad Tvlis TavSekavebulsa da gulisxmiers, sxvaze mzrunvels.
¾¾Tqveni azriT, ra SeiZleba igulisxmebodes sityva “adamianSi”?
•• adamianSi, albaT, igulisxmeba RvTis msgavseba, radgan ufalma Tavis msgavsad Segvqmna da sulic
Tavisi STagvbera. adamiani gulisxmieri, keTili, TavSekavebuli unda iyos. man ara marto sakuTar
47
Tavze unda izrunos, aramed sxvazec. es aqcevs swored adamianad, Torem TavisTvis pirutyvebic
ki cxovroben.
¾¾eTanxmebiT ezopes azrs namdvil adamianTan dakavSirebiT?
movisminoT moswavleTa azri.
¾¾Tqven vin migaCniaT namdvil adamianad?
moswavleebi gamoTqvamen TavianT azrs.
¾¾ra problemaa dasmuli wakiTxul igav-arakSi?
•• igav-arakSi dasmulia namdvili adamianis problema.
¾¾risi Tqma undoda meigaves am nawarmoebiT?
•• adamiani imitom gewoda, rom RvTis morCili da sxvaze mzrunveli iyo.
¾¾ra mogewonaT yvelaze metad igavSi: ambavi, Tu personaJis saqcieli?
aqtivoba 2: (19wT.) – muSaoba individualurad
moswavleebs vTxovT, daweron teqstis Sinaarsi, oRond gansxvavebuli dasasruliT.
samuSaos dasrulebis Semdeg ramdenime moswavles wavakiTxoT namuSevari da vTxovoT, agvixsnan,
ratom daasrules ase.
Sesrulebuli samuSaos Sefaseba: (3wT.)]
•• ra samuSao SevasruleT dRes?
wavikiTxeT Zveli arabuli igavi, romlis mTavari gmiri berZeni meigave ezope iyo.
vupaasuxeT teqstis irgvliv dasmul kiTxvebs.
gavaanalizeT igavi, vimsjeleT teqstSi dasmul problemebze.
davwereT teqstis Sinaarsi gansxvavebuli dasasruliT.
ganmaviTarebeli Sefaseba:
moswavleebi SevafasoT dasaxuli miznebidan gamomdinare.
saSinao davaleba:
igavi TxrobiT.
dRes ra vWamoT, xval ra vWamoT?
(ilia WavWavaZis moTxrobis `kacia adamiani?!~ mixedviT)
miznebi:
zepirmetyvelebis unaris ganviTareba: problemur sakiTxebze msjeloba; aforizmebisa da gamonaTqvamebis dakavSireba teqstTan da msjeloba; teqstis mTavari azris gamoyofa.
saazrovno unarebis ganviTareba: problemis ganzogadeba.
resursebi: baraTebze dawerili aforizmebi da gamonaTqvamebi, kalmebi.
Sesabamisoba erovnul saswavlo gegmasTan: q. 3,7
aqtivoba 1 (15 wT.) – muSaoba jgufebSi
moswavleebma teqsti waikiTxes wina gakveTilze, imuSaves sityvebis ganmartebebze; am gakveTilze
ki isini teqsts gaaanalizeben, imsjeleben problemur sakiTxebze. amisaTvis klasi davyoT ramdenime
jgufad, TiToeul jgufs mivceT davaleba, baraTebze dawerili.
davalebebi:
#1. luarsabis portreti. imsjeleT, ra niSniT adarebs mwerali luarsabs pirutyvs!
#2. luarsabis azriT, kaci Zirgavardnili qvevria. ratom fiqrobs luarsabi ase? eTanxmebi Tu ara
mas? ratom?
#3. `swavla sinaTlea, uswavleloba – sibnele~ – ilia WavWavaZe.
48
`swavla cxovrebaSi xmalia da, rogorc meomari ar varga uxmlod, ise kaci uswavlod” – vaJa fSavela.
`swavla adamians dauaxloebs RmerTs~ – akaki wereTeli.
am gamonaTqvamebze dayrdnobiT imsjeleT luarsabze!
#4. imsjeleT, ra aris luarsabisa da darejanis kamaTis sagani! rogor axasiaTebs es monakveTi
maT? SeecadeT, ipovoT maTSi dadebiTi Tvisebac!
#5. gavrcelebulia azri, rom bevr qarTvelSi dResac cocxalia TaTqariZiseuli daudevroba,
sizarmace da udardeloba. imsjeleT am sakiTxze! daasabuTeT Tqveni Tvalsazrisi! (SeiZleba ar
gaiziaroT mocemuli mosazreba)!
baraTebis jgufebisaTvis ganawilebis Semdeg mivceT dro samuSaod. TiToeul jgufs maqsimalurad
davexmaroT azris CamoyalibebaSi, mivaSveloT mza winadadebebic.
aqtivoba 2: (20 wT.)
jgufuri muSaobis dasrulebis Semdeg movusminoT TiToeul warmomadgenels.
savaraudo pasuxebi:
#1. monakveTi teqstidan: `luarsab TaTqariZe gaxldaT kargad Casuqebuli Zveli qarTveli Tavadi,
mrgvali, rogorc kargi nasuqi kurati~. mwerali kurats, anu xars adarebs luarsabs. rogorc Semdeg
gairkva, luarsabis cxovrebis azri, ise rogorc pirutyvisa, mxolod Wamaa. ilia amiT gveubneba, rom
Tu adamianma suliereba dakarga, pirutyvs daemsgavseba.
#2. luarsabis azriT, kaci Zirgavardnili qvevria. ase is imitom fiqrobs, rom cxovrebaSi, garda
Wama-smisa, sxva safiqral-sazrunavi ar aqvs. cxovrebis mizani marto is hgonia, rom gemrieli saWmliT
isiamovnos, mSieri ar darCes da piris gemo ar gaifuWos. ar veTanxmebi luarsabs, radgan adamiani
imisTvis ki ar cxovrobs, rom Wamos da svas, aramed imisaTvis, rom iswavlos, sikeTe akeTos, saqmiT
gamoadges Tavis ojaxs da qveyanas.
#3. luarsabs swavla-ganaTleba ara aqvs. es eamayeba kidec. igi dascinis yvela swavluls. misi azriT,
vaJkacisaTvis aucilebeli sulac araa swavla. mTavaria, fer-xorci ar moakldes. aqedan gamomdinare,
luarsabi da darejani moklebulni arian sinaTles, maTi yofa bnelia. isini verasodes dauaxlovdebian
RmerTs, ver ibrZoleben dabrkolebebTan, radgan ar eqnebaT yvelaze mTavari iaraRi – codna.
#4. luarsabisa da darejanis kamaTis sagania Wama-sma. isini mxolod imaze fiqroben, dRes ra Wamon,
xval _ ra. Cven viciT, rom adamiani amqveynad imitom ki ar movida, rom sul amaze ifiqros, aramed
keTili saqmeebi, madli akeTos. adamians Wama da sma mxolod imisTvis unda, rom gaZlierdes fizikurad, dauZlurebuli da sneuli sxvisTvis verafers gaakeTebs... moTxrobis am monakveTis mixedviT
luarsabi da darejani pirutyvebs emsgavsebian. Tumca SeiZleba kargic davinaxoT imaSi, rac xdeba.
mag., luarsabsa da darejans udavod uyvarT erTmaneTi. Tu kamaToben, amaSi siyvaruli igrZnoba.
#5. Cven irgvliv Zalian bevri adamiani cxovrobs luarsabis msgavsad. Tu CavukvirdebiT, Cven
yvelani cotaTi mainc vgavarT mas, radgan yoveldRe vfiqobT imaze, ra vWamoT, ra vsvaT; saqmis keTeba gvezareba, xvalisTvis gadadeba gvirCevnia. ar vdardobT, Tu wigni wasakiTxi dagvrCeba. xandaxan
tyuilis mogonebac gvexerxeba, rodesac saqme gasakeTeblad dro ar gvemeteba da garToba gvirCevnia.
aqtivoba 3: (7 wT.)
prezentaciebis dasrulebis Semdeg SevajamoT moswavleTa naazrevi. moswavlebs movuTxroT saxarebis igavi: iyo erTi saxlis patroni. erTxel Tavisi saxlidan Sors wavida, wasvlis win ki daibara
Tavisi monebi da qoneba dauriga: erT monas erTi talanti misca, meores – ori, xolo mesames –
xuTi. xuTi talantis mimRebi maSinve wavida, ivaWra da sxva xuTi moigo. aseve moiqca ori talantis
mimRebi – ori sxva moigo. erTi talantis mimRebma Tavisi batonis vercxli miwaSi Camarxa. roca saxlis patroni dabrunda, maTgan angariSi moiTxova. xuTi talantis mimRebma sxva xuTic moutana, ori
talantis mimRebma – orTan erTad kidev ori. maT batonma qceva mouwona da ufro mets Sehpirda,
xolo erTi talantis mimRebma ukan daubruna is erTi talanti, miwidan amoRebuli, batoni gabrazda,
waarTva isic, rac hqonda, da aTi talantis mqones misca, mona ki saxlidan gaagdo.
moswavleebs avuxsnaT, rom luarsabi swored im erT talantis mqones hgavs, romelmac batonis
vercxli, anu RvTis mocemuli niWi, ganZi ar gamoiyena da miwaSi dafla. roca movida dro, ufalma
mkacrad dasaja igi. ar SeuSva Tavis samyofSi.
aqedan gamomdinare, adamianma RvTis boZebuli madliT sikeTe unda gaamravlos, anu ,,iqmnas srul,
viTarca Tvisi zecieri mama~. es aris am nawyvetis mTavari saTqmeli.
gakveTilis Sefaseba: (2 wT.)
¾¾ra samuSao SevasruleT dRes?
•• gavaanalizeT moTxrobis `kacia adamiani?!~ nawyveti _ `dRes ra vWamoT, xval ra vWamoT?~
49
jgufebSi vimuSaveT davalebebsa da problemur sakiTxebze. Semdeg movawyveT prezentacia.
movismineT xuTwuTiani leqcia, romelzec SevajameT gakveTilis msvlelobisas Camoyalibebuli azrebi.
gamovkveTeT nawyvetis mTavari saTqmeli.
weriTi davaleba:
saxelmZRvanelodan teqstis bolos miTiTebuli weriTi davaleba.
dRes ra vWamoT, xval ra vWamoT?
(ilia WavWavaZis `kacia adamianis?!~ mixedviT)
miznebi:
zepirmetyvelebis unaris ganviTareba: saSinao davalebis prezentacia.
enobriv masalaze dakvirveba: sityvaTa semantikuri kavSirebi – antonimebi, kavSiris nacvlad sasveni niSnis dasma, sityvaTa azrobrivi dakavSireba, moqmedebis ragvarobis, droisa da adgilis gamomxatveli leqsikuri da gramatikuli erTeulebis sworad gamoyeneba.
resursebi: dafa, carci, saxelmZRvanelo, rveulebi, kalmebi.
(Sesabamisoba erovnul saswavlo gegmasTan: q, #4, 8)
aqtivoba 1: (15wT.)
gakveTili daviwyoT saSinao davalebis prezentaciiT. klass winaswar gavacnoT Sefasebis kriteriumebi:
a)pirobasTan Sesabamisoba – pirobis Sinaarsobrivi moTxovnebis dacva (0-1 qula);
b)komunikaciuri unar-Cvevebi – saTqmelis gasagebad da Tanmimdevrulad Camoyalibeba, damajerebeli da argumentirebuli msjeloba (0-3 qula);
g)enobrivi unar-Cvevebi – naswavli gramtikuli konstruqciebis, formebis, saTanado lqsikis
gamoyeneba (0-3 qula);
d)SemoqmedebiTi unar-Cvevebi – avlens originalurobas, gabedulebas (0-3 qula).
mocemuli kriteriumebiT SevafasoT 1 an 2 moswavle, romelic gamoTqvams saSinao davalebis klasis winaSe wardgenis survils. Sefaseba SeiZleba moswavleTa 3-4 kacian jgufsac mivandoT.
aqtivoba 2: (6wT.)
moswavleebs gavaxsenoT, ra aris antonimebi. am mizniT davsvaT SekiTxva:
¾¾ras ewodeba antonimebi?
•• sapirispiro mniSvnelobis sityvebs.
dafaze winaswar CamovweroT sityvebi saxelmRvanelodan da vTxovoT, moZebnon sav. #1. klasTan
erTad davajgufoT antonimebi:
gaunaTlebeli – ganaTlebuli
uwignuri – wignieri
uqnara – mSromeli
unebisyofo – nebisyofiani
suleli – Wkviani
Seugnebeli _ Segnebuli
SeiZleba aqve vTxovoT, ramdenime sityvis sinonimic moZebnon. mag:
ganaTlebuli – swavluli
gonieri _ Wkviani
mSromeli _ gamrje da a.S.
aqtivoba 3: (10 wT.) – individualuri samuSao
50
moswavleebs vTxovoT, individualurad Seasrulon sav. #2. samuSaos dasrulebis Semdeg ramdenime
moswavles wavakiTxoT davaleba, danarCenebma ki – Seamowmon.
aqtivoba 4: (12 wT.) – muSaoba wyvilebSi.
moswavleebs vTxovoT, wyvilebSi Seasrulon sav. #3 da #4. samuSaos dasrulebis Semdeg ramdenime
wyvils wavakiTxoT, danarCenebma ki – Seamowmon.
gakveTilze Sesrulebuli samuSaos Sefaseba:
¾¾ra samuSao SevasruleT dRes?
•• wavikiTxeT saSinao davaleba, SevafaseT kriteriumebis mixedviT.
SevasruleT savarjiSoebi individualurad da wyvilebSi, wavikiTxeT da SevamowmeT.
akaki wereTeli `almasi da riyis qva~
miznebi:
zepirmetyvelebis unaris ganviTareba: saTaurisa da teqstis Sinaarsis urTierTmimarTebaze msjeloba, sityvebis ganmarteba, warmosaxviTi Txroba leqsis siuJetze dayrdnobiT, problemur kiTxvebze pasuxis gacema, mTavari azris gamoyofa da Camoyalibeba.
teqstze muSaobis unaris ganviTareba: miTiTebul teqstSi strofis moZebna, leqsis strofebad dayofa da gaanalizeba.
kiTxvis unaris gavarjiSeba: leqsis wakiTxva da gageba, Sesabamisi intonaciiT wakiTxva, orazrovani
gamonaTqvamebis axsna.
resursebi: saxelmZRvanelo, rveuli, kalami, dafa, carci.
Sesabamisoba erovnul saswavlo gegmasTan: q. IV. 3, 6, 7, 12.
aqtivoba 1 – muSaoba klasTan: (10 wT.)
gakveTilis dasawyisSi moswavleebs vkiTxoT, Tu ician, ra aris almasi. movisminoT maTi pasuxebi:
•• almasi aris minis saWreli iaraRi.
•• almasisgan amzadeben briliants.
•• almasi aris Zvirfasi qva.
Semdeg dafaze davweroT sityvebi: almasi da riyis qva da vTxovoT, gamoTqvan varaudebi, ra
SeiZleba iyos gadmocemuli am leqsSi. movisminoT maTi varaudebi da mokled CamovweroT dafaze:
•• SeiZleba almasi riyis qvam ipovos da daumegobrdes. almasTan megobrobam SeiZleba ubralo qvac
gaalamazos, rogorc iakob gogebaSvilis `usuno yvavilSi~ iyo.
•• SeiZleba almasma dascinos riyis qvas, abuCad aigdos, riyis qvam ki moiTminos, sulgrZeloba gamoiCinos...
aqtivoba 2 – muSaoba klasTan: (20 wT.)
Semdeg moswavleebs vTxovoT, waikiTxon leqsis I-II strofi. kiTxvebiT SevamowmoT, rogor gaiges teqsti:
¾¾ra ipova vaWarma mindorSi?
•• vaWarma mindorSi ipova didi almasi.
¾¾ratom daavlo mas xeli?
•• imitom, rom icoda misi fasi.
¾¾romel striqonSi Cans, rom vaWari Tavis xelobas ar Ralatobs?
•• `wavida, mefes mihyida,
fulebi daaTvlevina...~
¾¾sad aRmoCnda almasi?
•• almasi aRmoCnda mefis gvirgvinSi.
¾¾ganmartebaSi wamikiTxeT, ra aris gvirgvini!
•• aq: Zvirfasi liTonisagan gakeTebuli, TvlebiT Semkuli Tavsaburavi mefisa, misi mmarTvelobis
simbolo.
51
Semdeg vTxovoT, waikiTxon leqsi III, IV, V, VI strofebi.
davsvaT kiTxvebi:
¾¾rogor moixseniebs poeti riyis qvas am strofebSi?
•• sip qvad.
¾¾ra gaukvirda sip qvas?
•• is, rom almasi mefem Tavis gvirgvinSi Casva.
¾¾rogor afasebs sipi qva almass? rad miaCnia igi?
•• uwodebs raRac brWyviala, patara kenWs, romelic masTan axlos egdo.
¾¾rogor afasebs sipi qva sakuTar Tavs?
•• Tvlis, rom almasze metic aris da erTiorad mZimec. amitom, Tu is Casves gvirgvinSi, maSin misi,
sipi qvis, mSveneba qveyanas gaaSterebs.
moswavleebs vTxovoT, waikiTxon VI, VII, VIII, IX strofebi, Semdeg ki davsvaT kiTxvebi:
¾¾ra sTxova meurmes sipma qvam? risi imedi hqonda?
•• sipma������������������������������������������������������������������������������������������
�����������������������������������������������������������������������������������������
qvam�������������������������������������������������������������������������������������
������������������������������������������������������������������������������������
meurmes�����������������������������������������������������������������������������
����������������������������������������������������������������������������
sTxova,���������������������������������������������������������������������
��������������������������������������������������������������������
rom�����������������������������������������������������������������
����������������������������������������������������������������
qalaqSi���������������������������������������������������������
��������������������������������������������������������
waeRo���������������������������������������������������
��������������������������������������������������
da������������������������������������������������
�����������������������������������������������
daegdo�����������������������������������������
����������������������������������������
gind������������������������������������
�����������������������������������
mtverSi,���������������������������
��������������������������
gind����������������������
���������������������
talaxSi,�������������
������������
radgan������
�����
gamvleli vinme mohkravda Tvals, mere ki is TviTon gaikvlevda gzas.
moswavleebs vTxovoT, daasrulon leqsi. isev davsvaT SekiTxvebi:
¾¾sad aRmoCnda bolos sipi qva?
•• sipi�������������������������������������������������������������������������������������������
������������������������������������������������������������������������������������������
qva���������������������������������������������������������������������������������������
��������������������������������������������������������������������������������������
meurmis�������������������������������������������������������������������������������
������������������������������������������������������������������������������
daxmarebiT��������������������������������������������������������������������
�������������������������������������������������������������������
qalaqSi������������������������������������������������������������
�����������������������������������������������������������
aRmoCnda.��������������������������������������������������
�������������������������������������������������
man����������������������������������������������
���������������������������������������������
igi������������������������������������������
�����������������������������������������
quCis������������������������������������
�����������������������������������
piras������������������������������
�����������������������������
daagdo,����������������������
`��������������������
win�����������������
����������������
gaugora���������
��������
gamvlelsa~. amis Semdeg igi waiRes `yoreSi Casakveteblad~.
¾¾ras niSnavs `Cakveteba~?
•• Zalad CarWobas, CaWedvas.
¾¾yore?
•• kiris gareSe, utalaxod nagebi qvis kedeli.
¾¾ratom ar aRmoCnda sipi qva mefis gvirgvinSi?
•• imitom, rom mas, almasTan SedarebiT, fasi ar aqvs, ubraloa da mefis samkaulad ar gamodgeba.
¾¾rogor SeafasebdiT sipis qvis saqciels?
•• sipis qva ampartavania, Suriani. mas gadametebuli warmodgena aqvs sakuTar Tavze, rac abrmavebs
da amitom ukeTesis danaxvisa da Sefasebis unari dakarguli aqvs. mas aravin afasebs, zedac aravin
uyurebs. Tavi rom Rirseulad daiWiros da Tavisi ubraloeba Seiferos, ufro daafaseben. igi,
amave dros, briyvia, radgan ver SeZlo sakuTari Tavis danaxva da Sefaseba.
¾¾Tqveni azriT, ras gvaswavlis es igav-araki? raze dagvafiqrebs sipi qvis saqcieli?
•• sipi qvis saqcielma unda dagvafiqros sakuTar Tavze, sakuTar SesaZleblobebze.
teqstze muSaobis Semdeg moswavleTa yuradReba mivapyroT dafas, sadac maT mier gamoTqmuli varaudebia Camowerili, raTa maT saSualeba mieceT Seafason TavianTi varaudebi.
Semdeg moswavleebs wavukiTxoT sulxan-saba orbelianis `sityvis konidan~ sityva `ampartavnis~
ganmarteba:
`ampartavani ese ars Tvisis naqmarisa mamwonebeli da umsgavso didebis moyvare, gulmaRali da
swavlis moTakile.~
aqtivoba 3 — muSaoba jgufSi: (10 wT.)
moswavleebs mivceT dro – 5 wT. da vTxovoT, dajgufdnen da ise Camoayalibon leqsis dedaazri,
poetis mTavari saTqmeli. Semdeg movusminoT I-II jgufis warmomadgenels. savaraudod, isini upasuxeben, rom adamiani briyvi ar unda iyos, unda dainaxo rogorc sakuTari, ise sxvisi SesaZleblobebi da
aRiaro Senze ukeTesi, Torem Suri, wamxeduroba, sibriyve, ampartavneba dagRupavs.
gakveTilis bolos 1 an 2 moswavles leqsi wavakiTxoT xmamaRla.
Sesrulebuli samuSaos Sefaseba: (3 wT.):
¾¾ra samuSao SevasruleT dRes?
•• leqsis�������������������������������������������������������������������������������������
wakiTxvamde�������������������������������������������������������������������������
������������������������������������������������������������������������������������
vupasuxeT���������������������������������������������������������������
������������������������������������������������������������������������
dasmul��������������������������������������������������������
��������������������������������������������������������������
kiTxvebs.����������������������������������������������
�������������������������������������������������������
gamovTqviT
���������������������������������������������
varaudebi leqsSi gadmocemul ambavTan dakavSirebiT. wavikiTxeT leqsi strofebad da gavaanalizeT, ganvmarteT sityvebi. SevafaseT
leqsis personaJis saqcieli. gamovkveTeT leqsis dedaazri. wavikiTxeT leqsi gamometyvelebiT.
ganmaviTarebeli Sefaseba:
moswavleebi SevafasoT dasaxuli miznebidan gamomdinare dakvirvebiTa da CaniSvnebiT, SegviZlia
gamoviyenoT komentarebi.
saSinao davaleba: leqsi – strofebi SerCeviT zepirad.
dasawerad: leqsis mokle Sinaarsi.
52
bayayi da xari
(ezopes igavis mixedviT)
miznebi:
zepirmetyvelebis unaris ganviTareba: saTaurisa��������������������������������������������
�������������������������������������������
da�����������������������������������������
����������������������������������������
teqstis���������������������������������
��������������������������������
urTierTmimarTebaze��������������
�������������
msjeloba,����
���
sityvebis ganmarteba, msjeloba teqstis mTavar Temaze, personaJis daxasiaTeba, misi saqcielis Sesaxeb
msjeloba.
kiTxvis unaris gavarjiSeba: igavis wakiTxva da gageba.
teqstze muSaobis unaris ganviTareba: igavis analizi, sityvebis ganmarteba konteqstidan gamomdinare.
weriTi unarebis ganviTareba: sakiTxze werilobiT pasuxis gacema, personaJis qcevis Sefaseba, sxva
personaJTan msgavsebis moZieba, mcire zomis teqstis SeTxzva.
resursebi: saxelmZRvanelo, kalmebi, dafa, carci, rveuli.
Sesabamisoba erovnul saswavlo gegmasTan: q. IV. 3, 6, 7, 9.
moswavleebma wina gakveTilze gaagrZeles muSaoba akaki wereTlis leqsze, Seasrules enobrivi samuSaoebi, daamuSaves `sagulisxmo cnoba~.
aqtivoba 1: (6 wT.)
gakveTili daviwyoT saSinao davalebis SemowmebiT. wavakiTxoT erT moswavles weriTi davaleba,
romelic Sefasdeba klasTan erTad ukve SemuSavebuli kriteriumebiT (kriteriumebi ix. wina dagegmil
gakveTi­leb­Tan).
aqtivoba 2: (15wT.)
moswavleebs avuxsnaT, rom dRes isini waikiTxaven ezopes igavs `bayayi da xari~, romelSic mwerlis
saTqmeli igavurad iqneba gadmocemuli. vTxovoT, dajgufdnen da moifiqron, ra SeiZleba erTmaneTTan akavSirebdes saTaurSi gamotanil or personaJs. mivceT dro _ 5 wT. Semdeg vTxovoT jgufidan
TiTo warmomadgenels, wagvikiTxos namuSevari. movisminoT da Semdeg isini dafaze mivamagroT. savaraudod, isini upasuxeben, rom:
•• SeiZleba bayayma moxerxebiTa da gonierebiT ajobos xars miuxedavad imisa, rom igi pataraa masze:
`gaxsovdes, kovzsa pawias didi zRva daulevia~.
•• SeiZleba xars iseve dasWirdes bayayis daxmareba, rogorc loms – patara Tagvisa (i. gogebaSvilis
`lomi da Tagvi~).
•• SeiZleba bayayi gaampartavndes, moindomos `xaroba~ iseve, rogorc akaki wereTlis leqsSi `almasi
da riyis qva~.
•• SeiZleba xarma dascinos bayays da daamciros imis gamo, rom pataraa da arafris maqnisi.
aqtivoba 3: (10wT.)
moswavleebs vTxovoT, damoukideblad waikiTxon igavi `bayayi da xari~. erTxel wakiTxvis Semdeg
davsvaT kiTxvebi imis gasarkvevad, Tu rogor gaiges teqsti. kiTxvebze pasuxis gasacemad, vTxovT,
daixmaron teqsti da masze darTuli ganmarteba.
¾¾sad dainaxa bayayma xari?
•• WalaSi.
¾¾ras niSnavs `moxibla~?
•• Zalian moewona, moajadova.
¾¾ram gaaoca da moxibla bayayi?
•• pirutyvis _ xaris _ sididem.
¾¾ra igulisxmeba Waobis binadarSi?
•• bayayi.
¾¾ra aris Waobi?
•• adgili dablobSi, sadac damdgari, gauvali wyalia.
¾¾rogor moiqca Waobis binadari bayayi?
•• man Rrmad da xarbad CaisunTqa haeri da, rac Zala da Rone hqonda, dondlo sxeuli gabera.
¾¾ras niSnavs `dondlo~?
•• dune, moSvebuli, zanti, ufxo, mouxerxebeli.
¾¾ra hkiTxa bayayma Tavisianebs?
•• vajobe xars sididiT Tu verao?
¾¾rogor moiqca pasuxis mosmenis Semdeg?
53
•• faSvi isev gamobera, gaibRinZa, gaiWima da isev hkiTxa, gavxdi xarisxela Tu arao.
¾¾ras niSnavs `faSvi~?
•• mcoxnavi cxovelis, mag., Zroxis muceli.
¾¾ras niSnavs `gaibRinZa~?
•• Tavmomwoned gaiWima, gaifxora.
¾¾ra upasuxes Tavisianebma?
•• xarisxela ara xar da verc gaxdebio.
¾¾sadamde miiyvana bayayi xarad gaxdomis survilma?
•• gagulisebuli ufro metad gaibera, gaibera da gaskda.
¾¾rogor gvmoZRvravs igavis bolos ezope? anu ras gvaswavlis es igavi?
•• ase daemarTeba yvelas, vinc Tavis adgils ar dasjerdeba da sxvad yofnas aikviatebs.
aqtivoba 4: (muSaoba wyvilebSi) (9wT.)
kiTxva-pasuxis dasrulebis Semdeg moswavleebs vTxovoT, wyvilebad imuSaon. riT hgavs bayayisa da
xaris igavi almasisa da riyis qvis ambavs?
muSaobis dasrulebis Semdeg movusminoT ramdenime wyvils. savaraudod, isini upasuxeben, rom:
•• didia msgavseba am ori nawarmoebis personaJebs Soris. sipi qva da bayayi wamxedurobam, wabaZvam,
ampartavnobam, sibriyvem daRupa. bayayma xarad yofna, xolo qvam _ almasad yofna aikviata. orive
personaJma sulelurad daasrula sicocxle. aqedan gamomdinare, adamiani unda ecados, ukeTesi
gaxdes, mibaZos keTils da ara `sxvad iqces~.
Semdeg davsvaT kiTxva: cxovrebaSi xom ar SegxvedriaT msgavsi situacia? movisminoT maTi pasuxebi.
gakveTilis bolos gavacnoT weriTi davalebis piroba.
gakveTilis Sefaseba: (5wT.)
¾¾raze vimuSaveT dRevandel gakveTilze?
•• gamovTqviT variantebi axali masalis saTaurTan dakavSirebiT jgufebSi, Semdeg wavikiTxeT igavi
da vupasuxeT kiTxvebs, SevadareT naswavli da axali teqstebi erTmaneTs da gavakeTeT daskvnebi.
gavixseneT msgavsi cxovrebiseuli magaliTebi.
Sefaseba:
am gakveTilze moswavleebi SevafasoT dasaxuli miznebidan gamomdinare.
saSinao davaleba:
igavi TxrobiT. weriTi davaleba saxelmZRvanelodan.
vaJa-fSavelas `gazafxuli~
(enobrivi samuSao)
miznebi:
mxatvruli kiTxvis unaris ganviTareba.
enobriv masalaze dakvirveba: narTaniani mravlobiTis formebi da maTi bruneba, sityvaTa Soris
mimarTebis garkveva, sityvaTa klasificireba.
resursebi: saxelmZRvanelo, dafa, carci, rveuli, kalami.
q. IV. 1, 6, 14.
moswavleebma wina gakveTilze daamuSaves vaJa-fSavelas `gazafxuli~.
aqtivoba 1: (10 wT.)
gakveTili daviwyoT masalis gamokiTxviT. 1-2 msurvels vTxovoT, waikiTxon leqsi gamometyvelebiT.
moswavleebi Seafaseben Semdegi komponentebis mixedviT:
Jestikulacia – 1, 2, 3 qula;
54
xmis tembri – 1, 2, 3 qula;
SemoqmedebiTi midgoma leqsisadmi – 1, 2, 3, 4 qula.
aqtivoba 2: (18 wT.)
moswavleebs vTxovoT, dajgufdnen da leqsidan amoiweron mravlobiTi ricxvis gamomxatveli
arsebiTi saxelebi. Semdeg TiToeuli jgufis mier amowerili sityvebi CamovweroT dafaze:
CaxutulT
iaTa
aremareTa
tyianTa
mwerTa
oTxfexTa
frTianTa
davsvaT SekiTxva: - ra aerTianebs am sityvebs?
•• erTi sityva _ `CaxutulT~ mTavrdeba `T~-ze da sxvebi _ `Ta~-ze.
amis Semdeg avuxsnaT, rom CamoTvlili formebi narTaniani mravlobiTi ricxvis gamomxatvelia. maT
narTaniani�����������������������������������������������������������������������������������
imitom����������������������������������������������������������������������������
����������������������������������������������������������������������������������
hqvia,���������������������������������������������������������������������
���������������������������������������������������������������������������
rom�����������������������������������������������������������������
��������������������������������������������������������������������
saxelobiT�������������������������������������������������������
����������������������������������������������������������������
da����������������������������������������������������
������������������������������������������������������
wodebiT��������������������������������������������
���������������������������������������������������
brunvebSi����������������������������������
�������������������������������������������
`n~������������������������������
���������������������������������
niSani�����������������������
�����������������������������
daerTviT,�������������
����������������������
xolo��������
������������
moTxro�������
biTSi,������������������������������������������������������������������������������������������
micemiTsa��������������������������������������������������������������������������������
�����������������������������������������������������������������������������������������
da�����������������������������������������������������������������������������
�������������������������������������������������������������������������������
naTesaobiTSi����������������������������������������������������������������
����������������������������������������������������������������������������
–��������������������������������������������������������������
���������������������������������������������������������������
`������������������������������������������������������������
Ta~.��������������������������������������������������������
vabrunoT�����������������������������������������������
�������������������������������������������������������
dafaze����������������������������������������
����������������������������������������������
sityva���������������������������������
���������������������������������������
`�������������������������������
ia~����������������������������
da�������������������������
���������������������������
`�����������������������
mweri~�����������������
narTa­
����������������
nian������
mrav�����
lobiTSi.
sax. moTx. mic. naT. moq. viT. wod. ia-n-i
ia-Ta
ia-Ta
ia-Ta
—
—
ia-n-o
mwer-n-i
mwer-Ta
mwer-Ta
mwer-Ta
—
—
mwer-n-o.
aqve aRvniSnoT, rom narTanian mravlobiTs moqmedebiTi da viTarebiTi brunvis formebi ara aqvs!
moswavleebs damoukideblad mivceT sabruneblad sityvebi: `aremareTa~, `oTxfexTa~. Semdeg wavakiTxoT ramdenimes, danarCenebma ki Seamowmon.
aqtivoba 3: (7 wT.)
moswavleebs vTxovoT, wyvilebSi Seasrulon I da II savarjiSoebi. ramdenime wyvils wavakiTxoT.
danarCenebi ki – Seamowmeben.
aqtivoba 4: (5 wT.)
moswavleebs vTxovoT, damoukideblad Seasrulon III savarjiSo, Semdeg ki SevamowmoT ise, rogorc
wina Sesrulebuli savarjiSoebi. moswavleebs vTxovoT, dagvisabuTon, ratom airCies is forma.
Sesrulebuli samuSaos Sefaseba: (3 wT.)
¾¾ra samuSao SevasruleT dRes?
•• mxatvrulad wavikiTxeT vaJas leqsi. viswavleT narTaniani mravlobiTi da vabruneT sityvebi.
SevasruleT samuSaoebi.
saSinao davaleba: (2 wT.)
narTanian mravlobiTSi abrunon ramdenime sityva, Seasrulon IV savarjiSo.
55
galaktion tabiZe — `gazafxuli~
miznebi:
zepirmetyvelebis unaris ganviTareba: movlenebis aRwera, sityvebisa da frazebis ganmarteba, leqsis strofebad dayofa da gaanalizeba, xatovani gamonaTqvamebis axsna.
teqstze muSaobis unaris ganviTareba: miTiTebul�����������������������������������������������
��������������������������������������������������������
teqstSi���������������������������������������
����������������������������������������������
strofis�������������������������������
��������������������������������������
moZebna,����������������������
������������������������������
leqsis���������������
���������������������
strofebad�����
��������������
day����
ofa da gaanalizeba, xatovani gamonaTqvamebis axsna.
kiTxvis unaris gavarjiSeba – leqsis wakiTxva da gageba, Sesabamisi intonaciiT kiTxva.
kognituri unarebis gavarjiSeba: leqsebs Soris Sesadarebeli detalebis moZebna da erTmaneTTan
Sedareba.
weriTi unarebis ganviTareba: ilustraciis Seqmna leqsis siuJetze.
resursebi: saxelmZRvanelo, rveuli, kalami, dafa, carci.
Sesabamisoba erovnul gegmasTan: q. IV. 3, 6, 7, 12.
aqtivoba 1: (10wT.)
gakveTilis dasawyisSi moswavleebs vTxovoT, vaJa-fSavelas `wiflisCitas~ mixedviT aRweron
gazafxuli. CamovweroT dafaze:
•• miwa Tbeba.
•• mze ufro acxunebs.
•• Citebi WikWikeben, frinvelebi Tbili qveynebidan brundebian.
•• tyes amSvenebs TeTrad da wiTlad ayvavebuli maJalo da panta. yvavis tyemali.
•• xeebi kvirtebs isxamen.
•• cocxldeba buneba.
•• adamianebi karg ganwyobaze dgebian.
aqtivoba 2: (20wT.)
pasuxebis mosmenis Semdeg vTxovoT, waikiTxon galaktion tabiZis leqsi `gazafxuli~. erTxel
wakiTxvis Semdeg vTxovoT, isaubron TavianT ganwyobaze.
•• Zalian xalisiani ganwyoba Semiqmna.
•• amaRlebuli ganwyoba dameufla.
•• mominda fexSiSvela gaqceva cvrian balaxze.
moswavleebs vTxovoT axla leqsis mxolod I-II strofi waikiTxon. Semdeg davsvaT SekiTxvebi saxelmZRvanelodan:
¾¾leqsis meore striqonSi naxsenebia vazis cremlebi. vazis tirili ilia WavWavaZis romel leqss
gaxsenebT?
•• vazis cremlebma gagvaxsena ilias leqsi `gazafxuli~. iqac gazafxulze vazi tiris, sixaruli atirebs.
¾¾rogor gesmiT `vazis cremlebiT aivso zvari~?
•• zvarSi, anu did venaxSi, axlad gasxlul vazs wveni sdis wveT-wveTobiT.
¾¾ra sityviT axasiaTebs galaktioni dilis sisxams, dRes?
•• igi uwodebs `mSveniers~.
¾¾rogor grZnobs adamiani dilis uxv cvars?
•• igi fexebs gisusxavs.
¾¾ra livlivebs dilaadrian simindsa da xeebze?
•• nami. sakmarisia Seexo totebs, rom nami TaviT koWamde gaivlis.
¾¾ra SegrZneba eufleba poets, roca dilis nams exeba?
moswavleebi Semoxazaven „a“ variants:
siamovnebiT gamowveuli JrJola.
¾¾mesame strofSi erTi da igive sityvebi meordeba. ras gvamcnobs poeti am sityvebiT?
•• imas, rom raRac Zalian sasixarulo xdeba – buneba cocxldeba.
¾¾leqsis III strofis mixedviT, rogoria cvari?
•• macocxlebeli.
¾¾poetis rogori ganwyoba Cans leqsSi?
•• poeti bednieria imiT, rom gazafxuli modis, aRtacebulia.
¾¾yvelaze metad romeli fraza mogewonaT? ratom?
movisminoT moswavleebis pasuxebi.
¾¾riT hgavs galaktionis leqsi `gazafxuli~ vaJas `gazafxuls”?
56
•• orive leqsSi aRwerilia, Tu rogor iRviZebs buneba, sicocxle eniWeba yvelafers, `sikvdili momkvdara~, ar Cans.
••
aqtivoba 3: (10wT.)
gakveTilis bolos erT-erT moswavles wavakiTxoT leqsi gamometyvelebiT. Semdeg vTxovoT, daxaton galaktionis da vaJas leqsebSi aRwerili gazafxulis suraTi.
Sesrulebuli samuSaos Sefaseba: (5wT.)
¾¾ra samuSao SevasruleT dRes?
•• aRvwereT gazafxuli. wavikiTxeT galaktionis leqsi `gazafxuli~ da strofebi gavaanalizeT. ganvmarteT frazebi. visaubreT poetis ganwyobaze. SevadareT vaJas `gazafxuls~. davxateT gazafxuli
leqsebis mixedviT.
Semdegi gakveTilisaTvis moswavleTa namuSevrebi gamovfinoT kedlebze da 5-10 wT. davuTmoT
`gaseirnebas galereaSi~.
moswavleebi SevafasoT dasaxuli miznebidan gamomdinare.
saSinao davaleba: leqsi zepirad. naxatis dasruleba.
vaJa-fSavela
(sagulisxmo cnobebi)
miznebi:
zepirmetyvelebis unaris ganviTareba: wina masalis gaxseneba, saubari mweralze, misi daxasiaTeba.
teqstis aRqma da gadmocema, sityvebis ganmarteba, Txrobis dros Sesabamisi enobriv-gramatikuli
saSualebebis gamoyeneba, movlenis aRwera.
teqstze muSaobis unaris ganviTareba: teqstis damoukidebeli kiTxva, personaJis qcevis Sefaseba,
gamoTqmebis axsna, epizodis dasaTaureba.
weriTi unarebis ganviTareba: damuSavebuli teqstidan Sesabamisi masalis gamoyeneba weraSi.
enobriv masalaze dakvirveba: garkveuli niSniT sityvaTa klasificireba, sityvaTa axsna.
resursebi: saxelmZRvanelo, dafa, carci, rveuli, kalami.
Sesabamisoba erovnul saswavlo gegmasTan: q. IV. 3, 6, 7, 14.
aqtivoba 1: (8 wT.)
moswavleebma wina gakveTilze Seiswavles vaJas biografia da werili “gza vaJas unda davuTmoT”.
gakveTilis dasawyisSi moswavleebs vTxovoT, gaixsenon, ra ician vaJas Sesaxeb. SevavsoT dafaze
daxazuli sqema. moswavleTa pasuxebi CamovweroT grafaSi “vici”.
57
vici
daibada fSavSi.
namdvili saxeli da gvaria luka razikaSvili.
mSoblebi ganaTlebuli adamianebi iyvnen.
dabadebidanve dahyva Tmianoba, ris
gamoc saxelianobas uwinaswarmetyvelebdnen.
cxovrobda xelmokled.
ilia didad afasebda. isini megobrebi
iyvnen.
dadioda xurjiniT, gacrecili CoxiT,
mwyemsis qudiT...
minda vicode
viswavle
vaJas ojaxis Sesaxeb;
vaJas fSavSi cxovrebis epizodebi;
rogori mama iyo igi?
sxva Tanasoflelebis mogonebebi.
1) vaJa-fSavela peterburgSi
Seurqmevia TuS megobars dimitri ciskariSvils.
dimitri xan `vaJas~ eZaxda, xan _
`fSavelas~. mere SeaerTa da pirvelad man dauZaxa poets vaJafSavela.
vaJa fSav-xevsureTSi biWs, vaJkacs niSnavs.
2) megobrebi Zalian uyvarda.
peterburgSi swavlis gasagrZeleblad fuli miucia gldanel
falavans kula gldanels, romelsac es fuli specialurad
misTvis gamarTul saRamoze auRia TianeTSi.
3) vaJas Tanasoflelis mixa turaSvilis monaTxrobidan gavigeT, rom vaJa Zalian samarTliani adamiani yofila. amasTan,
didad yuradRebiani.
rogorc ki gaigo Tanasofleli
glexebis “dawiokebis” ambavi, maSinve maT dasacavad gaemarTa.
igi metad Seupovari da uSiSaric
yofila.
aqtivoba 2: (32 wT.)
moswavleebs vTxovoT, waikiTxon pirveli sagulisxmo cnoba. isargeblon ganmartebebiT. davsvaT
kiTxva:
¾¾ra gaigeT axali vaJas Sesaxeb?
movisminoT moswavleTa pasuxebi da CamovweroT grafaSi “viswavle” (SeiZleba imuSaon moswavleTa
wyvilebma da furcelze an rveulSi Caweron).
moswavleebs vTxovoT, axla meore sagulisxmo cnoba waikiTxon. isargeblon ganmartebebiT. Semdeg
isev davsvaT SekiTxvebi:
¾¾kidev ra gaigeT axali vaJas Sesaxeb?
maTi pasuxebi CamovweroT grafaSi “viswavle”.
moswavleebs�������������������������������������������������������������������������������
axla��������������������������������������������������������������������������
������������������������������������������������������������������������������
mesame�������������������������������������������������������������������
�������������������������������������������������������������������������
sagulisxmo��������������������������������������������������������
������������������������������������������������������������������
cnoba
�������������������������������������������������������
wavakiTxoT ganmartebebis daxmarebiT. kiTxvis dasrulebis Semdeg SevavsoT isev grafa `viswavle”.
sqemaSi “viswavle” grafis Semdeg moswavleebs vTxovoT gagviziaron, ris gagebas isurvebdnen vaJas
Sesaxeb. maTi pasuxebi CamovweroT grafaSi “minda vicode”.
grafis Sevsebis Semdeg moswavleebs mivceT saSualeba, Tavad airCion, vis romel sakiTxze surs
muSaoba (sasurvelia wyvilebad). masalis dasamuSaveblad mivuTiToT literatura, Cvenc davexmaroT
masalis moZiebaSi (sasurvelia, gamoiyenon vaxtang razikaSvilis “mamaCemi vaJa-fSavela”), mivceT dro
– erTi an ori kvira.
movuniSnoT sasurveli sakiTxis Sesabamisi teqstebi, komentarebi, raTa wyvilebSi daamuSaon isini,
Semdeg ki imsjelon klasSi, warmoadginon da daasabuTon TavianTi mosazrebebi.
moswavleTa namuSevrebis Sefasebis kriteriumebi:
zepiri komunikaciisaTvis
pirobasTan saTanadooba
sakuTari mosazrebis dasabuTeba
originaluri, saintereso mosazrebebis gamoTqma
azris gasagebad Camoyalibeba
58
0-1-2
0-1-2-3-4
0-1-2
0-1-2
10 qula
Sesrulebuli samuSaos Sefaseba: (5 wT.)
¾¾ra samuSao SevasruleT dRes?
•• aRvwereT vaJas garemo. wavikiTxeT sami “sagulisxmo cnoba”. visaubreT, rogori kaci iyo vaJafSavela.
moswavleebi SevafasoT dasaxuli miznebidan gamomdinare.
saSinao davaleba: vaJa-fSavelaze “sagulisxmo cnoba” (samive).
59
grigol
orbeliani
“sxva
saqarTvelo sad
ari?” (nawyveti
poema “sadRegrZelodan”)
ana kalandaZe
“saqarTvelo
lamazo”
1
2
ZiriTadi da damxganmarteba
mare teqstebi
3
kiTxvebi
4
enobrivi
masala:
savarjiSoebi
Sinaarsi
X
5
weriTi davaleba
X
X
6
gamonaTqvamebi
X
7
sagulisxmo cnoba
2
8
9
miznebi
1) zepirmetyvelebis unaris ganviTareba:
xmamaRali kiTxva.
2) kiTxvis unaris ganviTareba: mxatvruli
teqstis wakiTxva da gageba, miTiTebul
teqstSi strofis moZebna.
3) saazrovno unarebis ganviTareba:�������
Tvise������
bebis klasifikacia, or leqss Soris msgav­
seba-gansxvavebebis moZebna.
1) zepirmetyvelebis unaris ganviTareba:
aRwera, leqsikuri erTeulebis mniSvne­
lobis garkveva konteqstSi, saubari leqsis Sinaarsis irgvliv, msjeloba leqsis
dedaazrze, kiTxvebze pasuxis gacema, sakuTari damokidebulebis gamoxatva mxatvruli nawarmoebis mimarT.
2)���������������������������������������
��������������������������������������
kiTxvis�������������������������������
������������������������������
unaris������������������������
�����������������������
ganviTareba:�����������
����������
leqsis����
���
damoukideblad����������������������������
���������������������������
wakiTxva�������������������
������������������
da����������������
���������������
gageba,��������
�������
calkeuli strofebis analizi, misi leqsikuri
damuSaveba, leqsidan Sesabamisi adgilebis
gamoyenebiT
sakuTari
Sexedulebebis
dasa­buTeba.
3) enobriv masalaze dakvirveba: arsebiTi saxelebisTvis Sesabamisi zedsarTavi
saxe­lis misadageba, tire da misi funqcia
leqsSi, erTi da imave da msgavsi bgerebis
mqone sityvaTa klasifikacia, sakuTari
naweris gasworeba-koreqtireba enobrivi
TvalsazrisiT.
4) weriTi unarebis ganviTareba: mcire
zomis teqstis (oTxstrofiani leqsis)
SeTxzva, sakuTar nawerSi sasveni niSnebis
marTebuli gamoyeneba, naweris xmamaRali
kiTxva.
Sinaarsisa da miznebis ruka
saaTebis raodenoba
60
q. IV. 1, 3, 6, 7.
q. IV. 3, 6, 7, 9(11),
10(13),
14.
10
Sesabamisoba
erovnul
saswavlo
gegmasTan
61
murman lebaniZe
„diRmis bolos
WalebSi var“
„ymawvilebi
WalaSi“ (iakob
gogebaSvilis
mixedviT)
X
X
2
3
1) zepirmetyvelebis������������������
�����������������
unaris�����������
����������
ganviTareba: teqstis adekvaturi aRqma da Sinaarsis gadmocema, Txrobisas avtoriseuli
leqsikis gamoyeneba, leqsis mimarT sakuTari
damokidebulebis,
emociebis,
gancdebis gamoxatva da maTi axsna, Sesa­
bamisi enobriv-gramatikuli saSualebebis
gamoyenebiT leqsSi gadmocemuli garemos
aRwera.
2) kiTxvis unaris ganviTareba: saTauris
alternatiuli variantis dasaxeleba,
msjeloba teqstis Temis Sesaxeb, mravalwertilis funqciis gansazRvra, sityvebis
klasificireba.
3) weriTi unarebis ganviTareba: sityvaTa
leqsikur mniSvnelobaze dakvirveba da
konteqstis mixedviT gamoyeneba.
1) kiTxvis unarebis ganviTareba: teqstis
wakiTxva da gageba, dayofa sakiTxav monakveTebad da gaanalizeba, teqstis mimarT
sakuTari damokidebulebis gamoxatva,
misi esTetikuri da eTikuri Sefaseba.
2) teqstze muSaobis unaris ganviTareba:
miTiTebul teqstSi sityvis, frazis, Sesabamisi pasuxis moZebna, personaJis Txrobis avtoriseuli Txrobidan gamoyofa.
3) zepirmetyvelebis unaris ganviTareba:
personaJis daxasiaTeba, misi qcevis Sefaseba, msjeloba nawarmoebSi asaxul ambavsa
da personaJebze, nawarmoebis irgvliv gamarTul diskusiaSi monawileoba, andazis
ganmarteba da msjeloba mis teqstTan mimarTebaze, sametyvelo situaciaSi Sesabamisi enobriv-gramatikuli saSualebebis
gamoyeneba.
q. IV. 2, 3, 6, 8, 14.
q. IV. 3, 4, 6, 7.
62
X
„sityvis Zala“ xalxuri
X
X
sulxan-saba orbeliani «gandegili da ymawvili»
2
1) zepirmetyvelebis������������������������
�����������������������
unaris�����������������
����������������
ganviTareba: sityvebis ganmarteba, teqstis mTavari azris
gamoyofa, saTaurisa da teqstis Sinaarsis
urTierTmimarTebaze msjeloba, personaJis
saqcielis Sefaseba, pirad gamocdilebasTan dakavSireba, monawileoba nawarmoebis
irgvliv gamarTul diskusiaSi, msjeloba
andazis teqstTan mimarTebaze.
2) teqstze muSaobis unaris ganviTareba:
teqstis dayofa Sinaarsobriv monakveTebad,
epizodebis dasaTaureba.
3) kiTxvis unaris ganviTareba: wakiTxuli
teqstis Temis dasaxeleba da msjeloba mis
Sesaxeb, nawarmoebSi asaxuli ambis Txroba erT-erTi personaJis piriT, sakuTari
damokidebulebis gamoxatva wakiTxuli teq­
stis mimarT.
4) enobriv masalaze dakvirveba: analogiiT
sityvebis warmoeba, xatovani gamonaTqva­
mebis axsna, sityvaTa Sesabamisi daboloeba,
zmnebisaTvis saTanado TavsarTis darTva,
kavSirebis�������������������������������
������������������������������
marTebulad��������������������
�������������������
xmareba,�����������
����������
orTografiuli TvalsazrisiT swori formebis arCeva.
1) zepirmetyvelebis unaris ganviTareba:
teqstis adekvaturi aRqma da Sinaarsis gadmocema, avtoriseuli leqsikis gamoyeneba,
msjeloba nawarmoebSi asaxul ambavze, personaJis qcevis Sefaseba, pirad cxovrebiseul gamocdilebasTan dakavSireba, monawi­
leoba nawarmoebis irgvliv gamarTul diskusiaSi, sityvebis ganmarteba.
2) teqstze muSaobis unaris ganviTareba:
rTuli leqsikuri erTeulebis gageba,
miTiTebuli sityvebis msgavsi sityvebis moZebna teqstSi.
3) kiTxvis unaris gavarjiSeba: literaturuli teqstis wakiTxva da gageba, msjeloba
wakiTxuli teqstis Temis irgvliv.
4) enobriv masalaze dakvirveba: gamotovebuli sityvis Casma saTanado formiT, zmnebis
klasificireba gramatikuli niSniT, sityvaTa Soris mimarTebis damyareba, rigobiTi
ricxviTi saxelis Cawera arabuli cifrebiT,
ricxviTi saxelebis klasificireba.
q. IV. 3, 4, 6, 7, 14.
q. IV. 2, 3, 6, 14.
63
X
X
lado asaTiani
«Semodgoma»
ilia WavWavaZe
«Semodgoma»
X
2
2
1) zepirmetyvelebis unaris ganviTareba:
masalis gaxseneba, aRwera, teqstis mTavari azris gamoyofa, sakomunikacio amocanis gansazRvra da sametyvelo qcevis
Sesabamisad warmarTva (Semdeg gadatana
weraSi), teqstis mxatvruli wakiTxva.
2) teqstze muSaobis unaris ganviTareba:
leqsis analogiuri frazis moZebna teqstSi, xatovani gamonaTqvamebis axsna.
3) kiTxvis unaris gavarjiSeba: mxatvruli
teqstis wakiTxva da gageba, wakiTxva Sesa­
bamisi intonaciiT – xmamaRla, teqstis
irgvliv gamarTul diskusiaSi monawile­
oba.
4) weriTi unarebis ganviTareba: kiTxvebze
pasuxis saSualebiT mcire zomis teqstis
SeTxzva, naweris koreqtireba.
5) kognituri unarebis ganviTareba: sxva­
dasxva tipis teqstebs����������������
���������������
Soris����������
���������
Sesadarebeli detalebis moZebna da erTmaneTTan
Sedareba.
1) zepirmetyvelebis unaris ganviTareba:
teqstis adekvaturi aRqma da misi Sinaarsis gadmocema, movlenis aRwera, sityvebis
ganmarteba, msjeloba leqsis irgvliv.
2) teqstze muSaobis unaris ganviTareba:
miTiTebuli teqstis strofis moZebna,
leqsis strofebad dayofa da gaanalizeba, xatovani gamonaTqvamebis axsna.
3) kiTxvis unaris gavarjiSeba: leqsis
wakiTxva Sesabamisi intonaciiT, strofebad dayofa da daswavla.
4) enobriv masalaze dakvirveba: zmnebis
SerCeva konteqstis gaTvaliswinebiT, winadadebis wevrTa klasificireba.
5) weriTi unarebis ganviTareba: gegmis
mixedviT mcire zomis teqstis SeTxzva,
miTiTebul teqstSi sasveni niSnebis dasma,
winadadebebis���������������������������
dalageba������������������
��������������������������
azrobrivi��������
�����������������
Tanmim�������
devrobis mixedviT.
q. IV. 1, 4, 7, 9(11),
10.
q. IV. 2, 3, 4, 6,
9(11), 10(13), 14.
64
irakli lomouri
–«kote, kato
da klapitoni
gaugonarTa
qveyanaSi»
X
8
1) zepirmetyvelebis unaris ganviTareba:
teqstis mTavari azris gamoyofa, sit­
yvebis ganmarteba, saTaurisa da teqstis
Sinaarsis urTierTmimarTebaze msjeloba,
personaJis qcevis Sefaseba, misi daxasiaTeba. teqstis Txroba avtoriseuli
leqsikis gamoyenebiT.
2) teqstze muSaobis unaris ganviTareba: teqstis dayofa monakveTebad da ise
wakiTxva, miTiTebuli epizodis moZebna
teqstSi, epizodis dasaTaureba, persona­
Jis Txrobis avtoriseuli Txrobidan gamoyofa.
3) kiTxvis unaris gavarjiSeba: msjeloba
teqstis Temis irgvliv, nawarmoebSi asaxuli ambis Txroba erT-erTi personaJis
piriT, wakiTxuli teqstis mimarT sakuTari damokidebulebis gamoxatva, esTetikuri da eTikuri Sefaseba.
4) enobriv masalaze dakvirveba: winadadebis wevrebi: moqmedi sagani, moqmedebis gamomxatveli da amxsneli wevrebi
da maTi kiTxvebi (mTavari da aramTavari
wevrebi), sityvis amocnoba, winadadebis
Sedgena, Sesabamisi kavSirebis gamoyeneba teqstSi, moqmedi sagnis aRmniSvneli
wevris ricxvi, nimuSis mixedviT rTuli
sityvebis Sedgena, defisis xmareba rTul
sityvebSi.
5) weriTi unarebis ganviTareba: zepirmetyvelebiTi unaris gadatana weraSi –
teq­stis mTavari saTqmelis Cawera, teqstSi sasveni niSnebis dasma, rTuli sityvebis
marTlwera, martivi teqstis SeTxzva
kiTxvebze pasuxis daxmarebiT.
q. IV. 2, 3, 6, 7,
9(11), 14.
65
Sio aragvispireli
«mwyeraoba»
«deda mwyeri»
ana kalandaZe
«Rrublebi»
X
X
X
5
2
1) zepirmetyvelebis unaris ganviTareba:
aRwera, avtoriseuli leqsikis gamoye­
nebiT Txroba, siuJetis TanmimdevrobiT
gadmocema, personaJis qcevis Sefaseba,
pirad gamocdilebasTan misi dakavSireba,
aRwerisas specifikuri leqsikis gamoyeneba, zmnis erTi drois formebis gamoyeneba.
2) kiTxvis unaris gavarjiSeba: teqstis
monakveTebad dayofa da gaanalizeba,
msje­loba teqstis Temis irgvliv, nawarmoebSi asaxuli ambis Txroba erT-erTi
personaJis piriT, xatovani gamonaTqva­
mebis axsna.
3) enobriv masalaze dakvirveba: nacvalsaxelTa marTebuli xmareba, nimuSis
mixedviT sityvaTa Soris azrobrivi kavSirebis moZebna, sasveni niSnebis dasma –
Zaxilisa da kiTxvis niSnebi, azrobrivad
marTebuli winadadebebis SerCeva.
4) weriTi unarebis ganviTareba: teqstSi
sasveni niSnebis dasma.
1) zepirmetyvelebis unaris ganviTareba:
sityvebis ganmarteba, kiTxvebze pasuxi,
saubari leqsis irgvliv, movlenis aRwera.
2) teqstze muSaobis unaris ganviTareba:
leqsis gaanalizeba, xatovani gamonaTqva­
mebis axsna, strofis an frazis moZebna,
sainformacio teqstis wakiTxva da gageba
(sagulisxmo cnoba).
3) enobriv masalaze dakvirveba: sityvis
gadataniTi mniSvnelobiT xmareba, sityvis
Casma Sesabamis ricxvSi.
4) weriTi unarebis ganviTareba: gegmis
mixedviT mcire zomis Txzulebis Seqmna.
q. IV. 2, 3, 4, 6, 8,
14.
q. IV. 3, 6, 8, 9(11).
66
X
X
vaJa-fSavela
«is ki ar ari biWoba»
Salva TabukaSvili
«jildo»
3
2
1) zepirmetyvelebis unaris ganviTareba:
sityvebis ganmarteba, msjeloba nawarmoebis dedaazrze, moqmedi gmiris daxasiaTeba, qcevis Sefaseba, pirad cxovrebiseul
gamocdilebasTan dakavSireba.
2) teqstze muSaobis unaris ganviTareba:
teqstis monakveTebad dayofa da gaanalizeba, miTiTebuli epizodis moZebna teq­
stSi, epizodis dasaTaureba.
3) kiTxvis unaris gavarjiSeba: teqstis
gaazrebis mizniT kiTxvebis dasma wakiT­
xulTan dakavSirebiT, dialogis saTanado
intonaciiT wakiTxva.
4) enobriv masalaze dakvirveba: zmnebis
gamoyenebiT winadadebebis Sedgena, Secdomebis gasworeba, meore da mesame piris
nacvalsaxelebi.
5) weriTi unarebis ganviTareba: Seswavlili teqstis Sinaarsis dawera avtoriseuli leqsikisa da mxatvruli saxeebis
gamoyenebiT.
1) zepirmetyvelebis unaris ganviTareba:
sakuTari
damokidebulebis
gamoxatva
leqsis mimarT, pirad cxovrebiseul gamocdilebasTan dakavSireba, nawarmoebis
irgvliv gamarTul diskusiaSi monawileoba.
2) teqstze muSaobis unaris ganviTareba:
miTiTebul teqstSi strofis moZebna,
leqsis strofebad dayofa da gaanalizeba, xatovani gamonaTqvamebis axsna.
3) kiTxvis unaris gavarjiSeba: leqsis Sesabamisi intonaciiT wakiTxva, strofebad
dayofa da daswavla, leqsad gadmocemuli
ambis gageba, nawarmoebis irgvliv gamarTul diskusiaSi monawileoba.
4) enobriv masalaze dakvirveba: winadadebis dasruleba, andazis gadawera, nimuSis mixedviT sityvis warmoeba, sityvis
Semokleba.
5) weriTi unarebis gavarjiSeba: cxovrebiseuli STabeWdilebis safuZvelze mcire
zomis teqstis SeTxzva, teqstSi sasveni
niSnebis dasma.
q. IV. 3, 6, 12, 14.
q. IV. 3, 7, 9(11),
14.
67
ioseb griSaSvili —
«onavari»
«Sromis yadri»
- xalxuri
X
X
2
2
1) zepirmetyvelebis unaris ganviTareba:
sityvebis ganmarteba, leqsis dedaazris
gamoyofa, kiTxvebze pasuxis gacema, saTaurisa da teqstis Sinaarsis urTierTmimarTebaze msjeloba.
2) teqstze muSaobis unaris ganviTareba:
leqsis strofebad dayofa da gaanalizeba, miTiTebul teqstSi strofis moZebna,
Jargonuli gamonaTqvamebis axsna.
3) kiTxvis unaris gavarjiSeba: leqsis Sesabamisi intonaciiT wakiTxva, teqstis
leqsikuri damuSaveba, msjeloba teqstis
Temis irgvliv, leqsad gadmocemuli ambis
gageba.
4) enobriv masalaze dakvirveba: sityvis
gadatana, sityvis Casma saTanado adgilas,
Jargonis Secvla gamarTuli qarTuli gamoTqmiT.
1) zepirmetyvelebis����������������
���������������
unaris���������
��������
ganviTareba: wina masalis gaxseneba, sityvebis
ganmarteba, aforizmis dakavSireba teqstTan, msjeloba teqstis dedaazrze, personaJis daxasiaTeba, qcevis Sefaseba.
2) teqstze muSaobis unaris ganviTareba:
xatovani gamonaTqvamebis axsna, CamoTvlili sityvebis sapirispiro sityvebis moZebna.
3) kiTxvis unaris gavarjiSeba: dialoguri
teqstis saTanado intonaciiT wakiTxva
da gageba, teqstis leqsikuri damuSaveba,
personaJis qcevis Sefaseba, monawileoba
nawarmoebis irgvliv gamarTul diskusiaSi.
4) enobriv masalaze dakvirveba: bruneba,
brunvis niSnebi.
q. IV 3, 4, 6
q. IV 3, 4, 6, 14.
68
muxran maWavariani
«vaxtangma wyali isurva»
nino nakaSiZe «Tbilisi»
X
X
X
4
1) zepirmetyvelebis unaris ganviTareba:
wina masalis gaxseneba da axalTan dakavSireba, sityvebis ganmarteba, msjeloba
leqsis Temis irgvliv.
2) kiTxvis unaris gavarjiSeba: leqsis
Sesa­bamisi intonaciiT wakiTxva, leqsad
gadmocemuli ambis gageba, leqsis zepirad
daswavla.
3) kognitiuri unarebis gavarjiSeba: leqssa da mxatvrul teqsts Soris Sesadarebeli detalebis moZebna da erTmaneTTan
Sedareba.
4) enobriv masalaze dakvirveba: piris
nacvalsaxelebis
saTanado
adgilas
Cawera, zmnebis drois formebis warmoeba,
sityvis marTlwera micemiT brunvaSi.
1) zepirmetyvelebis unaris ganviTareba:
suraTis aRwera, naswavli masalis gaxseneba, sityvebis ganmarteba, msjeloba
teqstSi aRweril ambavze, mTavari Temis
gamoyofa.
2) teqstze muSaobis unaris ganviTareba:
teqstis monakveTebad dayofa da gaanalizeba, miTiTebuli epizodis moZebna teq­
stSi, epizodebis dasaTaureba.
3) kiTxvis unaris gavarjiSeba: teqstis
leqsikuri damuSaveba, msjeloba teqstis
Temis irgvliv, teqstis mimarT sakuTari
damokidebulebis gamoxatva.
4) weriTi unarebis gavarjiSeba: gegmis
Sedgena da teqstis Sinaarsis dawera –
Sinaarsobrivi
Tanmimdevrobis
dacva,
naweris koreqtoreba.
5) enobriv masalaze dakvirveba: sityvaTa
marTlwera, dawerili rTuli sityvebis
moZebna da gasworeba, nimuSis mixedviT
sityvis warmoeba, saxelis fuZis monaxva.
q. IV 3, 4, 6, 14.
q. IV 3, 4, 10(13),
12.
69
X
X
sulxan-saba orbeliani «viri da
vefxvi»
xalxuri leqsebi
X
X
2
2
1) zepirmetyvelebis unaris ganviTareba:
sityvebis ganmarteba, kiTxvebze pasuxi,
leqsebis dedaazrze msjeloba.
2) kiTxvis unaris gavarjiSeba: leqsebis
wakiTxva Sesabamisi intonaciiT, strofebis daswavla.
4) enobriv masalaze dakvirveba: mravlobiTi ricxvis warmoeba, bruneba mravlobiT
ricxvSi, sityvis Casma Sesabamis brunvaSi,
sityvis fuZeze dakvirveba.
1) zepirmetyvelebis������������������
�����������������
unaris�����������
����������
ganviTareba: teqstis adekvaturi aRqma, Sinaarsis
gadmocema, sityvebis ganmarteba, siuJetis TanmimdevrobiT gadmocema, teqstis
mimarT sakuTari damokidebulebis gamoxatva, teqstidan misTvis esTetikurad Rirebuli adgilebis dasaxeleba, personaJis
daxasiaTeba, misi qcevis Sefaseba, dakavSireba cxovrebiseul gamocdilebasTan.
2) teqstze muSaobis unaris ganviTareba:
teqstis monakveTebad dayofa, wakiTxva da
gaanalizeba, xatovani gamonaTqvamebis axsna, epizodebis dasaTaureba, personaJis
Txrobis avtoriseuli Txrobidan gamoyofa.
3) kiTxvis unaris gavarjiSeba: teqstis
dedaazris Sesaxeb msjeloba, personaJTa
dasaxasiaTeblad garegnuli da Sinaarsobrivi maxasiaTeblebis mixedviT gansxvavebis povna, sakuTari Sexedulebebis
dasasabuTeblad teqstidan Sesabamisi
adgilebis gamoyeneba.
4) enobriv masalaze dakvirveba: zmnebis
klasificireba, mocemuli sityvebis gamoyenebiT winadadebebis Sedgena, winadadebaSi sityvebis dasruleba, sityvaTa marTlwera moTxrobiT brunvaSi.
q. IV 3, 4, 6, 14.
q. IV 2, 3, 6, 14.
70
niko��������
�������
lorTqifaniZe���������
–�������
��������
„bune������
bis Svili“
ilia WavWavaZis
cxovrebis epizodebi – ilia
WavWavaZis biografia
X
avtobiografia
X
X
X
2
1
1)������������������������������������
�����������������������������������
zepirmetyvele bis������������������
�����������������
unaris�����������
����������
ganviTareba:�����������������������������������
saTaurisa�������������������������
����������������������������������
da����������������������
������������������������
teqstis��������������
���������������������
Sinaarsis����
�������������
ur���
TierTmimarTebaze msjeloba; personaJis
daxasiaTeba, misi saqcielis Sefaseba.
2) teqstze muSaobis unaris ganviTareba:
teqstis������������������������������
�����������������������������
dayofa�����������������������
����������������������
epizodebad������������
�����������
da���������
��������
gaanalizeba,�������������������������������������
������������������������������������
xatovani����������������������������
���������������������������
gamonaTqvamebis������������
�����������
axsna,�����
����
dasmul SekiTxvaze pasuxis moZebna teqstSi.
3) kiTxvis unaris gavarjiSeba: mxatvruli
teqstis wakiTxva da gageba.
4)���������������������������������������
��������������������������������������
weriTi��������������������������������
�������������������������������
unarebis�����������������������
����������������������
gavarjiSeba:����������
���������
winadadebis dalageba mwyobri Sinaarsis mixedviT
da gadawera.
5) enobriv masalaze dakvirveba: saxelis
bruneba nimuSis mixedviT, winadadebis
dasruleba.
1) zepirmetyvele bis unaris ganviTareba:
naswavli informaciis gaxseneba, biografiuli teqstis amocnoba da adekvaturi
aRqma – faqtebisa da movlenebis Tanmimdevruli gadmocema.
2) kiTxvis unaris gavarjiSeba: biografiis wakiTxva da gageba, teqstis struqturaze dakvirveba.
3)��������������������������������������
kognituri unarebis gavarjiSeba: biog�����
rafiisa da avtobiografiis Sedareba.
4)�������������������������������������
������������������������������������
weriTi������������������������������
�����������������������������
unarebis���������������������
��������������������
ganviTareba:��������
�������
miznobrivi teqstis SeTxzva (avtobiografia),
Secdomebis gasworeba.
q. IV 3, 6, 10(13)
q. IV 2, 4, 6, 9(11),
10(13)
71
X
vaJa-fSavela
„mTa da bari“
X
X
iremi – akaki
baqraZis�������
������
wignidan�����������
„ilia ����
WavWavaZe“
2
3
1) kiTxvis unaris gavarjiSeba: mxatvruli
leqsis��������������������������������
wakiTxva�����������������������
�������������������������������
da��������������������
����������������������
gageba;������������
�������������������
leqsad�����
�����������
gad����
mocemuli�����������������������������
ambis�����������������������
����������������������������
gageba,���������������
����������������������
teqstis�������
��������������
leqsi������
kuri damuSaveba, Sesabamisi intonaciiT
wakiTxva.
2) teqstze muSaobis unaris ganviTareba:
leqsis�������������������������������
������������������������������
strofebad���������������������
dayofa �������������
da�����������
����������
gaanalizeba, xatovani gamonaTqvamebis axsna.
3) zepirmetyvele bis unaris ganviTareba:
sityvebis ganmarteba, aRwera, problemur
kiTxvebze pasuxis gacema, mTavari azris
gamoyofa, leqsikuri maragis gamdidreba
–������������������������������������
msgavsi����������������������������
�����������������������������������
sityvebis������������������
���������������������������
daZebna ���������
da�������
dajgu������
feba.
4) enobriv masalaze dakvirveba: azrobrivad dakavSirebul sityvaTa dawyvileba..
5) weriTi unarebis ganviTareba: kiTxvebze pasuxiT martivi teqstis SeTxzva.
1) teqstze muSaobis unaris ganviTareba:
teqstis������������������������������
�����������������������������
dayofa�����������������������
����������������������
epizodebad������������
�����������
da���������
��������
gaanalizeba,�������������������������������������
������������������������������������
xatovani����������������������������
���������������������������
gamonaTqvamebis������������
�����������
axsna,�����
����
dasmul SekiTxvaze pasuxis moZebna teqstSi.
2) kiTxvis unaris gavarjiSeba: mxatvruli
teqstis wakiTxva da gageba.
3) enobriv masalaze dakvirveba: sityvaTa
myari����������������������������������
���������������������������������
SeTanxmebis����������������������
���������������������
axsna,���������������
��������������
zmnebis�������
marTlweraSi �����������������������������
daSvebuli��������������������
�������������������
Secdomebis���������
��������
gasworeba, nimuSis mixedviT sityvis warmoeba,
sityvebis Secvla sinonimebiT, mravlis
aRmniSvnel sityvebTan saxelis ricxvis
gansazRvra,����������������������������
���������������������������
saxelis��������������������
�������������������
Casma��������������
�������������
brunvaSi,����
���
winadadebis dasruleba.
4) weriTi unarebis ganviTareba: interviu
TanamosaubresTan.
q. IV 3, 4, 6, 7, 14
q. IV 4, 6, 9, 14
72
daviT��������
�������
aRmaSenebeli���������
��������
–�������
������
v.����
���
WeliZis “qarTlis
cxovrebis qronikebis”�������
������
mixedviT
mark tveni –
„tom
soieris
Tavgadasavali“
(nawyveti)
X
X
3
4
1) zepirmetyvelebis unaris ganviTareba:
naswavli���������������������������������
��������������������������������
masalis�������������������������
������������������������
gaxseneba,��������������
�������������
aRwera,������
�����
problemur kiTxvebze pasuxis gacema, sityvebis
ganmarteba, personaJisa da misi saqcielis
Sesaxeb msjeloba.
2) teqstze muSaobis unaris gavarjiSeba:
miTiTebuli�������������������������������
������������������������������
epizodis����������������������
���������������������
moZebna��������������
�������������
teqstSi,�����
����
epizodis���������������������������������
��������������������������������
dasaTaureba,��������������������
�������������������
rTuli��������������
�������������
leqsikuri����
���
erTeulebis gageba.
3)�����������������������������������������
����������������������������������������
kiTxvis���������������������������������
��������������������������������
unaris��������������������������
�������������������������
gavarjiSeba:�������������
������������
teqstis�����
����
leqsikuri������������������������������������
�����������������������������������
damuSaveba,������������������������
�����������������������
teqstis����������������
���������������
wakiTxva�������
������
da����
���
gageba.
3) enobriv masalaze dakvirveba: sityvaTa
warmoeba,���������������������������������
��������������������������������
sityvis�������������������������
������������������������
Secvla������������������
�����������������
sapirispiro������
�����
sityviT, sityvaTa SerCeva da Casma.
4)���������������������������������������
��������������������������������������
weriTi��������������������������������
�������������������������������
unarebis�����������������������
����������������������
ganviTareba:����������
���������
winadadebebis��������������������������������������
�������������������������������������
gadawera�����������������������������
����������������������������
wignidan,�������������������
������������������
sityvis�����������
����������
Casma�����
����
konteqstSi.
1) zepirmetyvelebis unaris ganviTareba:
sityvebis�������������������������������
������������������������������
ganmarteba,�������������������
������������������
saTaurisa���������
��������
da������
�����
teqstis�����������������������������������
����������������������������������
Sinaarsis�������������������������
������������������������
urTierTmimarTebaze������
�����
msjeloba, personaJis aRwera, misi saqcielis
Sefaseba, ���������������������������
sakomunikacio��������������
�������������
amocanis�����
����
gansazRvra��������������������������������
da�����������������������������
�������������������������������
sametyvelo������������������
����������������������������
qcevis�����������
�����������������
Sesabamis����������
ad warmarTva (rolisa da misi Sesabamisi
vizualuri masalis SerCeva).
2) teqstze muSaobis unaris ganviTareba:
miTiTebuli epizodis, an ilustraciis
Sesabamisi�������������������������������
epizodis����������������������
������������������������������
moZebna��������������
���������������������
teqstSi,�����
�������������
epi����
zodis dasaTaureba, personaJis Txrobis
avtoriseuli Txrobisagan gamoyofa.
3) kiTxvis unaris gavarjiSeba: teqstis
wakiTxva��������������������������������
�������������������������������
Sesabamisi���������������������
��������������������
intonaciiT,���������
��������
leqsikuri damuSaveba.
4)�������������������������������������
enobriv�����������������������������
������������������������������������
masalaze��������������������
����������������������������
dakvirveba:��������
�������������������
sityve�������
bisaTvis��������������������������������
�������������������������������
Sesabamisi���������������������
��������������������
kiTxvis�������������
������������
dasma,������
�����
sityvis Canacvleba, nimuSis mixedviT sityvis
warmoeba, marTlweris sakiTxebi, sityvis
daboloeba winadadebaSi, winadadebis
dasruleba, zmnis fuZis moZebna, piris
niSnebi.
5) weriTi unarebis gavarjiSeba: kiTxvebis
daxmarebiT mcire zomis teqstis SeTxzva.
q. IV 3, 4, 6, 7,
14.
q. IV 1, 3, 6, 7, 9,
73
„mebaduris�����
����
Svili“ – xalxuri
zRapari
daviT��������
�������
aRmaSeneblis�������
������
epitafia
X
X
X
X
4
2
1)���������������������������������
zepirmetyvelebis����������������
��������������������������������
unaris���������
���������������
ganviTa��������
reba:����������������������������������
personaJis�����������������������
���������������������������������
daxasiaTeba,����������
����������������������
misi�����
���������
saq����
cielis Sesaxeb msjeloba, mTavari azris
gamoyofa, sityvebis ganmarteba, axali
leqsikuri erTeulebis gacnoba da maTi
mniSvnelobis garkveva konteqstSi.
2) teqstze muSaobis unaris ganviTareba:
teqstSi xatovani gamonaTqvamebis axsna,
miTiTebuli epizodis, kiTxvaze pasuxis
moZebna teqstSi, epizodis dasaTaureba.
3) kiTxvis unaris gavarjiSeba: zRapris
wakiTxva da gageba.
4)�����������������������������������
enobriv���������������������������
����������������������������������
masalaze������������������
��������������������������
dakvirveba:������
�����������������
sity�����
vaTa myari SeTanxmebebi, mxolobiTi da
mravlobiTi�������������������������
������������������������
ricxvis�����������������
����������������
gamomxatveli����
���
zmnebi, zmnis fuZeze TavsarTebis darTva,
krosvordis����������������������������
Sevseba,�������������������
���������������������������
zmnis�������������
������������������
fuZis�������
������������
moZeb������
na.
5)������������������������������������
weriTi�����������������������������
�����������������������������������
unarebis �������������������
gavarjiSeba:�������
marTe������
buli winadadebebis arCeva da rveulSi
gadawera,�����������������������������
gegmis����������������������
����������������������������
Sedgena, ������������
zRapris�����
gan����
sxvavebuli dasasrulis versiis Seqmna.
1)�����������������������������������
zepirmetyvelebis������������������
����������������������������������
unaris�����������
�����������������
ganviTare����������
ba:���������������������������������������
wina����������������������������������
��������������������������������������
masalis��������������������������
���������������������������������
gaxseneba,���������������
�������������������������
sityvebis�����
��������������
gan����
marteba, msjeloba leqsis irgvliv.
2) teqstze muSaobis unaris ganviTareba:
prozauli�������������������������
������������������������
teqstis�����������������
����������������
analogiuri������
�����
strofebis��������������������������������
moZebna������������������������
�������������������������������
leqsSi,����������������
�����������������������
leqsis���������
���������������
gaanali��������
zeba, xatovani gamonaTqvamebis axsna.
3)�����������������������������������
enobriv���������������������������
����������������������������������
masalaze������������������
��������������������������
dakvirveba:������
�����������������
gamo�����
tovebuli sityvebis Casma winadadebaSi,
zmnebis ganawileba saTanado svetebSi
pirebis mixedviT.
q. IV 3, 4, 6, 7,
10(13), 12
q. IV 3, 4, 6, 8,
14.
74
X
X
narcisi
–
ovidiusis�����
����
„metamorfozebis“
mixedviT
murman lebaniZe
„zamTris piri“
X
2
3
1) zepirmetyvelebis unaris gavarjiSeba:
movlenis������������������������������
aRwera,����������������������
�����������������������������
mTavari��������������
���������������������
azris��������
�������������
gamoyo�������
fa, saubari leqsis Sinaarsis irgvliv.
2) teqstze muSaobis unaris ganviTareba:
leqsis�������������������������������
������������������������������
strofebad���������������������
��������������������
dayofa��������������
�������������
da�����������
����������
gaanalizeba,�����������������������������������
����������������������������������
miTiTebul�������������������������
������������������������
teqstSi�����������������
����������������
striqonis�������
������
moZebna, xatovani gamonaTqvamebis axsna.
3) kiTxvis unaris gavarjiSeba: Sesabamisi
intonaciiT����������������������������
wakiTxva,������������������
���������������������������
leqsad�����������
�����������������
gadmocemu����������
li ambis gageba.
4) enobriv masalaze dakvirveba: zmnis
droze���������������������������������
dakvirveba,���������������������
��������������������������������
winadadebebis�������
��������������������
dasru������
leba, msgavsi sityvis moZebna, zmnis cvla
pirisa da ricxvis mixedviT.
5)��������������������������������������
weriTi�������������������������������
�������������������������������������
unarebis����������������������
������������������������������
gavarjiSeba:���������
���������������������
kiTxveb��������
ze��������������������������������������
�������������������������������������
pasuxis������������������������������
�����������������������������
gacema,����������������������
���������������������
winadadebebis��������
�������
gagrZeleba da gadawera.
1) zepirmetyvelebis unaris ganviTareba:
personaJis daxasiaTeba, misi saqcielis
Sesaxeb������������������������������
msjeloba,��������������������
�����������������������������
sityvebis����������
�������������������
ganmarte���������
ba, Sinaarsis gadmocema, Tanmimdevruli
moqmedebis gadmocema zmnis erTi drois
formebiT.
2) kiTxvis unaris gavarjiSeba: teqstis
wakiTxva������������������������������
�����������������������������
da���������������������������
��������������������������
gageba,�������������������
������������������
leqsikur����������
���������
erTeulebze dakvirveba.
3) teqstze muSaobis unaris ganviTareba:
epizodis dasaTaureba, im sityvebisa da
gamonaTqvamebis������������������������
teqstSi����������������
�����������������������
moZebna,�������
���������������
romel������
Tac����������������������������������
���������������������������������
avtori���������������������������
��������������������������
iyenebs�������������������
������������������
personaJis��������
�������
aRsawerad, msjeloba teqstis Temis Sesaxeb.
4) enobriv masalaze dakvirveba: zmnebis
dajgufeba drois mixedviT, azrobrivad
dakavSirebuli sityvebis dawyvileba,
kavSirebis Casma winadadebaSi, zmnis piris
aRniSvna.
5) kognituri unarebis gavarjiSeba: ori
sxvadasxva nawarmoebis personaJTa Soris
msgavseba-gansxvavebis moZebna.
6) weriTi unarebis ganviTareba: frazis
moZebna���������������������������������
��������������������������������
da������������������������������
�����������������������������
rveulSi����������������������
���������������������
gadawera,������������
�����������
zmnebis����
���
dajgufeba, kavSirebis Casma winadadebaSi.
q. IV 2, 6, 14.
q. IV 2, 3, 4, 6, 14
75
sulxan-saba
orbeliani
„qurdi mkeravi“
X
X
X
X
X
sulxan-saba
orbelianis
biografia
X
X
luis
keroli
„elisis ������
Tavgadasavali������
�����
saocrebaTa���������
��������
qveyanaSi“
X
X
2
1
3
1) zepirmetyvelebis unaris ganviTareba:
teqstis aRqma da Sinaarsis gadmocema,
msjeloba nawarmoebSi asaxul ambavsa da
personaJebze, gmiris saqcielis Sefaseba,
Sesabamisi�����������������������������
enobriv-gramatikuli saSuale��������
bebis gamoyeneba Txrobis dros, andazis
teqstTan mimarTebis axsna.
2) kiTxvis unaris gavarjiSeba: msjeloba
teqstis��������������������������������
�������������������������������
Temis��������������������������
�������������������������
irgvliv,�����������������
����������������
nawarmoebSi�����
����
asaxuli ambis erT-erTi personaJis piriT
gadmocema.
3)��������������������������������������
�������������������������������������
enobriv������������������������������
�����������������������������
masalaze���������������������
��������������������
dakvirveba:���������
��������
azrobrivad dakavSirebuli sityvebis dawyvileba,
winadadebebis Sedgena.
1) zepirmetyvelebis unaris ganviTareba:
naswavli�������������������������������
informaciis�������������������
������������������������������
gaxseneba, biogra�������
fiuli teqstis amocnoba da adekvaturi
aRqma - faqtebisa ���������������������
da�������������������
movlenebis��������
������������������
Tanmim�������
devruli gadmocema.
2)������������������������������������
kiTxvis����������������������������
�����������������������������������
unaris���������������������
���������������������������
gavarjiSeba:��������
��������������������
biogra�������
fiis�����������������������������������
����������������������������������
wakiTxva��������������������������
�������������������������
da�����������������������
����������������������
gageba,���������������
��������������
teqstis�������
������
struqturaze dakvirveba.
1) zepirmetyvelebis unaris ganviTareba:
msjeloba�����������������������������������
nawarmoebSi�����������������������
����������������������������������
asaxul����������������
����������������������
ambavsa��������
���������������
da�����
�������
per����
sonaJebze,���������������������������������
��������������������������������
gmiris��������������������������
�������������������������
saqcielis����������������
���������������
Sefaseba,������
�����
sityvebis ganmarteba.
2) teqstze muSaobis unaris ganviTareba:
xatovani������������������������������
�����������������������������
gamonaTqvamebis��������������
�������������
axsna,�������
������
personaJis Txrobis avtoriseuli Txrobidan
gamoyofa.
3) kiTxvis unaris gavarjiSeba: teqstis
wakiTxva da gageba, nawerSi daSvebuli
Secdomebis����������������������������
���������������������������
gasworeba,�����������������
����������������
avtorisa��������
�������
da�����
����
personaJis������������������������������
sityvebis,�������������������
�����������������������������
dialogisa���������
������������������
da������
��������
mono�����
logis garCeva.
4) enobriv masalaze dakvirveba: zmnebis
Canacvleba��������������������������
saTanado�����������������
�������������������������
mniSvnelobis ���
sityviT, Secdomebis gasworeba, sityvaTa
myari SeTanxmebis axsna.
5) weriTi unarebis gavarjiSeba: plakatis
Seqmna da gaformeba.
q. IV 2, 3, 4, 6
q. IV 2
q. IV 3, 6, 9(11),
10(13)
76
X
vaJa-fSavela
“saaxalwlo
fiqrebi”
X
X
X
zamTari – nawyveti ilia Wav­
WavaZis
moTxroba „oTaraanT
qvrividan“
X
galaktion tabiZe – „mraval
axal wels“
X
paolo iaSvilis
“zamTari”
X
X
X
2
1
2
2
q. IV 3, 7, 8
q. IV 6, 8, 14
q. IV 3, 6, 7
q. IV 4, 6, 8, 14
1)�����������������������������������������
zepirmetyvelebis������������������������
����������������������������������������
unaris�����������������
�����������������������
ganviTareba:
����������������
sakuTari ganwyobilebis gamoxatva, sityvebis
ganmarteba, aRwera.
2) teqstze muSaobis unaris ganviTareba:
leqsis wakiTxva da gaanalizeba, miTiTebul strofSi frazis moZebna.
4) enobriv masalaze dakvirveba: gramatikuli niSniT zedmeti sityvis moZebna, piris niSnebis marTlwera.
1) kiTxvis unaris gavarjiSeba: teqstis wakiTxva da gageba, Secdomebis gasworeba.
2) teqstze muSaobis unaris ganviTareba:
leqssa da prozaul teqsts Soris analogiebis moZieba, xatovani gamonaTqvamebis
axsna, frazis moZebna teqstSi.
3) enobriv masalaze dakvirveba: mravlobiTi ricxvis saxelTa marTlwera, zmniswinebi da maTi klasifikacia, sityvaTa myari
SeTanxmebebis axsna.
1) zepirmetyvelebis unaris ganviTareba::
saubari axal welze, saaxalwlo survilebis Camoyalibeba.
2) teqstze muSaobis unaris ganviTareba:
leqsis wakiTxva da gaanalizeba, frazebis
ganmarteba.
3) kiTxvis unaris gavarjiSeba: leqsis Sesabamisi intonaciiT wakiTxva, sakuTari
damokidebulebis gamoxatva.
4) enobriv masalaze dakvirveba: zmnebis
gadayvana mravlobiT ricxvSi, defisian
formaTa marTlwera orfuZian sityvebSi.
5) weriTi unarebis ganviTareba:: azris Camoyalibeba da Semdeg gadatana rveulSi.
1) zepirmetyvelebis unaris ganviTareba:
teqstis mTavari azris gamoyofa, sityvebis ganmarteba, wina masalis gaxseneba.
2) teqstze muSaobis unaris gavarjiSeba:
teqstis dayofa, wakiTxva da gaanalizeba,
xatovani gamonaTqvamebis axsna.
3) kiTxvis unaris gavarjiSeba: teqstis
wakiTxva da gageba, teqstis struqturis
dafiqsireba.
4) enobriv masalaze dakvirveba: sinonimebis Cawera, swori pasuxis SerCeva.
77
X
X
ana
kalandaZe “Semodioda
CvenSi kalanda”
ilia WavWavaZe
“dedaSviloba”
(nawyveti “oTaraanT qvrividan”)
X
3
2
q. IV 3, 4, 6, 7, 9
q. IV 2, 3, 4, 6,
9(11), 10(13)
1) zepirmetyvelebis unaris ganviTareba:
aRwera, wina masalis gaxseneba., msjeloba
leqsis mTavar Temaze, sakuTari damokidebulebis gamoxatva Sesabamisi enobrivgramatikuli saSualebebis gamoyenebiT,
sityvaTa ganmarteba.
2) teqstze muSaobis unaris gavarjiSeba:
leqsis strofebad dayofa, wakiTxva da
gaanalizeba, xatovani gamonaTqvamebis
axsna.
3) kiTxvis unaris gavarjiSeba: leqsis wakiTxva da gageba, Sesabamisi intonaciiT
wakiTxva, strofebad dayofa da daswavla,
teqstis leqsikuri damuSaveba.
4) enobriv masalaze dakvirveba: sityvaTa
Soris azrobrivi mimarTebis damyareba,
sityvaTa SeTanxmeba, logikuri kavSirebis
moZieba, sityvaTa Tavsebadoba.
5) weriTi unarebis ganviTareba: movlenis
aRwera.
1) zepirmetyvelebis unaris ganviTareba:
axali leqsikuri erTeulebis gacnoba,
maTi mniSvnelobis garkveva konteqstSi,
saTaurisa da teqstis Sinaarsis urTierTmimarTebaze msjeloba, personaJis daxasiaTeba, misi saqcielis Sesaxeb msjeloba,
pirdapir da irib naTqvams Soris gansxvaveba, movlenis Tanmimdevruli gadmocema.
2) teqstze muSaobis unaris gavarjiSeba:
sityvaTa myari SeTanxmebebis axsna, teqstis dayofa monakveTebad da gaanalizeba.
3) kiTxvis unaris gavarjiSeba: teqstis wakiTxva da gageba, teqstis leqsikuri damuSaveba.
4) enobriv masalaze dakvirveba: sityvaTa
myari SeTanxmebebis axsna, sityvis warmoeba nimuSis mixedviT, xatovani gamoTqmebis axsna, swori pasuxis amocnoba, sasveni niSnebis dasma.
5) weriTi unarebis ganviTareba: cxovrebiseuli STabeWdilebebis safuZvelze mcire zomis teqstis SeTxzva, sakuTari naweris koreqtireba.
78
akaki wereTeli
“xalxuri”
X
X
X
2
1) zepirmetyvelebis unaris ganviTareba:
kiTxvebze pasuxis gacema, saubari leqsis
irgvliv, sityvebis ganmarteba.
2) teqstze muSaobis unaris ganviTareba:
leqsis strofebad dayofa da gaanalizeba, rTuli leqsikuri erTeulebis gageba.
3) kiTxvis unaris ganviTareba: leqsis wakiTxva da gageba, strofebad dayofa da
daswavla, saubari wakiTxuli leqsis Temis irgvliv.
4) enobriv masalaze dakvirveba: sityvaTa
semantikuri kavSirebi, saxelis brunvis
formebis sworad xmareba, nimuSis mixedviT zmnis saTaviso formebis warmoeba,
zmnis SerCeva da Casma winadadebaSi, leqsikuri savarjiSo sityvebisTvis swori
formis SerCevaze, maT erTmaneTTan SeTavsebaze..
q. IV 3, 6, 14.
79
1
1
1
5
iakob gogebaSvilis
biografia
sagulisxmo cnoba
sagulisxmo cnoba
WeSmariti moZRvari (i.
gogebaSvilis mixedviT)
q. IV 2, 6.
q. IV 2, 3, 8.
q. IV 2, 3, 8, 9.
q. IV 2, 3, 4, 6, 7.
1) zepirmetyvelebis unaris ganviTareba: saubari mweralze, kiTxvebze pasuxis gacema, sityvebis ganmarteba.
2) kiTxvis unaris gavarjiSeba: biografiuli teqstis
wakiTxva da gageba.
1) zepirmetyvelebis unaris ganviTareba: teqstis adekvaturi aRqma, msjeloba masSi dasmul problemaze, problemis Sefaseba, sakuTari emociebis gamoxatva da maTi
axsna.
2) kiTxvis unaris gavarjiSeba: teqstis wakiTxva da gageba, msjelobisaTvis damaxasiaTebeli enobrivi formebis
SerCeva.
3) teqstze muSaobis unaris ganviTareba: xatovani gamo­
naTqvamebis moZebna da axsna.
4) ���������������������������������������������������
saazrovno������������������������������������������
�����������������������������������������
unarebis���������������������������������
ganviTareba: msgavs Temaze Seqmnili teqstis dakavSireba ZiriTad teqstTan. movlenis
ganzogadeba.
1) zepirmetyvelebis unaris ganviTareba: teqstis adekvaturi aRqma, msjeloba masSi dasmul problemaze, problemis Sefaseba, sakuTari emociebis gamoxatva da maTi
axsna.
2) kiTxvis unaris gavarjiSeba: teqstis wakiTxva da gageba, msjelobisaTvis damaxasiaTebeli enobrivi formebis
SerCeva.
3) teqstze muSaobis unaris ganviTareba: xatovani gamonaTqvamebis moZebna da axsna.
4) saazrovno unarebis ganviTareba: mcire zomis teqstis
SeTxzva, sityvis Casma konteqstSi da gadawera.
1) zepirmetyvelebis unaris ganviTareba: saTaurisa da teqstis Sinaarsis urTierTmimarTebaze msjeloba, personaJis daxasiaTeba, misi saqcielis Sesaxeb msjeloba, problemur kiTxvebze pasuxis gacema, sityvebis ganmarteba.
2) teqstze muSaobis unaris ganviTareba: teqstis dayofa
monakveTebad da gaanalizeba, miTiTebuli epizodis, frazis moZebna teqstSi, personaJis Txrobis avtoriseuli
Txrobidan gamoyofa.
3) kiTxvis unaris gavarjiSeba: mxatvruli teqstis wakiTxva da gageba, misi leqsikuri damuSaveba.
4) enobriv masalaze dakvirveba: zmnebis SerCeva konteqstis gaTvaliswinebiT, sinonimebisa da antonimebis
dawyvileba, sityvebis SerCeva Sinaarsobrivi msgavsebis
mixedviT.
5) kognituri unarebis gavarjiSeba: zRapris, filmis an
namdvili ambis Sedareba teqstTan da msjeloba.
80
2
2
3
ana kalandaZe –���������
����������
“ra mogwons ufro?”
gamonaTqvami. savizito
baraTi.
„vin aris adamiani“ (Zveli
arabuli igavi)
sagulisxmo cnoba
1) zepirmetyvelebis unaris ganviTareba: igavis aRqma,
teqstis Sinaarsis gadmocema avtoriseuli leqsikis
gamoyenebiT, mTavari azris gamoyofa. msjeloba teqstSi
dasmul problemaze, enobriv-gramatikuli saSualebebis
gamoyeneba metyvelebaSi –���������������������������
����������������������������
pirdapiri naTqvamis gadmocema iribad.
2) kiTxvis unaris gavarjiSeba: wakiTxuli teqstis mimarT
sakuTari damokidebulebis gamoxatva.
3) weris unaris ganviTareba: Seswavlili teqstis dawera,
nawarmoebis siuJetis gansxvavebuli dasasrulis werilobiTi versiis Seqmna.
1) zepirmetyvelebis unaris ganviTareba: msjeloba teqstSi dasmul problemaze, mTavari azris gamoyofa, sityvebis ganmarteba.
2) teqstze muSaobis unaris ganviTareba: xatovani gamonaTqvamebis axsna.
3) kiTxvis unaris gavarjiSeba: teqstis leqsikuri damuSaveba, orazrovani gamonaTqvamebis axsna.
4) enobriv masalaze �����������������������������������
dakvirveba:������������������������
sityvaTa warmoeba, Secdomebis gasworeba.
5) weriTi unarebis gavarjiSeba:
a) aRweriTi teqstis Sedgena,
b) savizito baraTis Sedgena nimuSis mixedviT.
1) zepirmetyvelebis unaris ganviTareba: saubari leqsis
Sinaarsis irgvliv, kiTxvebze pasuxis gacema, sityvebisa da frazebis ganmarteba, leqsis mimarT sakuTari
damokidebulebis gamoxatva.
2) teqstze muSaobis unaris ganviTareba: miTiTebul teq­
stSi strofebis moZebna, leqsis gaanalizeba, xatovani
gamonaTqvamebis axsna.
3) kiTxvis unaris gavarjiSeba: leqsis wakiTxva da gageba,
misi leqsikuri damuSaveba, leqsis esTetikuri da eTikuri Sefaseba.
4) enobriv masalaze dakvirveba: sityvisTvis Sesabamisi
axsna-ganmartebis SerCeva –��������������������������
���������������������������
frazis Sinaarsis gadmocema, sityvis logikuri ganmartebis moZebna.
q. IV 2, 4, 7, 12.
q. IV 3, 6, 9, 14.
q. IV 3, 6, 7, 14.
81
dRes ra vWamoT? xval ra
vWamoT? (ilia WavWavaZis
“kacis adamianis” mixedviT)
5
1) zepirmetyvelebis unaris ganviTareba: aRwera, movlenis TanmimdevrobiT gadmocema, sityvebis axsna,
msjeloba teqstSi dasmul problemaze, problemis Sefaseba, personaJis ����������������������������������
daxasiaTeba,����������������������
msjeloba misi saqcielis Sesaxeb, kiTxvebze pasuxis gacema.
2) kiTxvis unaris gavarjiSeba: mxatvruli teqstis
monakveTebad dayofa da wakiTxva, misi leqsikuri damuSaveba, saTauris alternatiuli variantis dasaxeleba, personaJisa da avtoris sityvebis erTmaneTisgan
garCeva, teqstis mimarT sakuTari damokidebulebis
gamoxatva.
3) teqstze muSaobis unaris ganviTareba: sinonimebisa
da antonimebis moZebna teqstSi, xatovani gamonaTqva­
mebis moZebna da axsna, miTiTebuli frazis msgavsis
moZebna teqstSi.
4) enobriv masalaze dakvirveba: sinonimebi da antonimebi, Sinaarsobrivad msgavsi sityvebis moZebna,
nimuSis mixedviT winadadebidan Tvisebis gamoyofa,
sasveni niSnebis dasma, sityvaTa Soris azrobrivi
mimarTebis moZebna, droisa da adgilis gamomxatveli
leqsikuri da gramatikuli erTeulebis xazgasma.
5) kognituri unarebis ganviTareba: bibliur teqstTan
mxatvruli teqstis Sesadarebeli detalebis moZebna
da erTmaneTTan Sedareba, “sagulisxmo cnobis” dakavSireba teqstTan.
6) weriTi unarebis���������������������������������
�����������������������������������������
ganviTareba: kiTxvebze werilobiTi pasuxebis gacema, sityvebis dawyvileba da miwera,
sasveni niSnebis dasma, mokle Sinaarsis gadmocema,
miTiTebebis mixedviT teqstis SeTxzva.
q. IV 2, 3, 4, 6, 7, 8,
9, 12.
82
3
2
3
vaJa-fSavela ���������
“TmagrZela-WkuaTxela”
akaki ����������������
wereTlis��������
biografia
dedaCemi (ak. wereTlis
“Cemi
Tavgadasavlis”
mixedviT)
1) zepirmetyvelebis unaris ganviTareba: teqstis mixedviT akakis dedis daxasiaTeba, misi saqcielis Sesaxeb msjeloba, mTavari azris gamoyofa, sityvebis ganmarteba.
2) teqstze muSaobis unaris ganviTareba: teqstSi personaJis damaxasiaTebeli sityvebisa da frazebis moZebna,
teqstis monakveTebad dayofa da gaanalizeba, personaJis portretis Seqmna warmosaxviT.
3) kiTxvis unaris gavarjiSeba: mxatvruli teqstis
wakiTxva da gageba, orazrovani gamonaTqvamebis axsna.
4) enobriv masalaze dakvirveba: sityvis Canacvleba
msgav­si Sinaarsis sityviT, krosvordis Sevseba.
5) weriTi unarebis gavarjiSeba: teqstis Sinaarsi, mcire
zomis teqstis SeTxzva miTiTebebis mixedviT.
1) zepirmetyvelebis unaris ganviTareba: saubari mwe­ra­l­ze, kiTxvebze pasuxis gacema, sityvebis ganmarteba.
2) kiTxvis unaris gavarjiSeba: biografiuli teqstis
wakiTxva da gageba.
3) enobriv masalaze dakvirveba: winadadebebis azrobrivad dakavSireba, sityvis Canacvleba, Secdomebis gasworeba –������������������������������������������
�������������������������������������������
kompozitebis marTlwera, moqmedebis ragvarobis gamomxatveli leqsikuri da gramatikuli erTeulebis garCeva.
1) zepirmetyvelebis unaris ganviTareba: saubari leqsis
Sinaarsis irgvliv, sityvebis���������������������������
������������������������������������
ganmarteba, aRwera, saTaurisa da teqstis Sinaarsis urTierTmimarTebaze msjeloba, warmosaxviT Txroba leqsis siuJetidan gamomdinare,
msjeloba leqsSi dasmul problemaze.
2) teqstze muSaobis unaris ganviTareba: miTiTebul
teqstSi strofis, striqonis moZebna, leqsis dayofa
strofebad da gaanalizeba, frazebisa da xatovani gamonaTqvamebis axsna.
3) kiTxvis unaris gavarjiSeba: leqsis wakiTxva da gageba,
strofebad dayofa da daswavla, leqsad gadmocemuli
ambis gageba.
4) enobriv masalaze dakvirveba: sityvis mniSvnelobis
gansazRvra, msgavsi Sinaarsis sityvebis dakavSireba, gamotovebuli Tanxmovnebis Casma sityvaSi, sityvebs Soris
azrobrivi mimarTebis dadgena.
5) weriTi unarebis�����������������������������������
�������������������������������������������
ganviTareba: zepirmetyvelebis�����
���������������������
unaris gadatana weraSi �������������������������������
–������������������������������
kiTxvebze pasuxis gacema, savarjiSoebis Sesruleba.
q. IV 2, 3, 6, 9, 12.
q. IV 2, 6, 8.
q. IV 3, 4, 6, 7, 12.
83
4
1
mamaCemi (nawyveti ak.
wereTlis�������������
“Cemi Tavgadasavlidan”)
sagulisxmo cnoba
1) zepirmetyvelebis unaris ganviTareba: movlenis aRwera, sityvebis ganmarteba, msjeloba teqstSi gadmocemuli movlenis Sesaxeb.
2) kiTxvis unaris gavarjiSeba: aRwerili teqstis
wakiTxva da gageba, leqsikur erTeulebze dakvirveba.
3) kiTxvis unaris ganviTareba: wakiTxuli teqstis Temis Sesaxeb msjeloba, kiTxvebis dasma wakiTxulTan
dakavSirebiT. Sesabamisi enobriv-gramatikuli������
�������������������������
saSualebebis gamoyeneba sametyvelo situaciaSi.
4) weriTi unarebis ganviTareba: wignidan nawyvetis
gadawera.
1) zepirmetyvelebis unaris ganviTareba: personaJis
daxasiaTeba, misi saqcielis Sefaseba, masze msjeloba,
personaJis moqmedebis dakavSireba pirad cxovrebiseul gamocdilebasTan, sakuTari emociebis gamoxatva mis mimarT, metyvelebis dros Sesabamisi enobrivgramatikuli saSualebebis gamoyeneba.
2) kiTxvis unaris ganviTareba: msjeloba wakiTxuli
teqstis�������������������������������������������
Temis Sesaxeb, personaJisa da movlenis aRsaweri sityvebisa da gamoTqmebis moZebna teqstSi, sakuTari damokidebulebis gamoxatva teqstis mimarT.
3) teqstze muSaobis unaris ganviTareba: CamoTvlili
sityvebis msgavsi an gansxvavebuli sityvebis moZebna teqstSi, avtoriseuli Txrobidan personaJis sityvebis gamoyofa, xatovani gamonaTqvamebis axsna.
4) enobriv masalaze dakvirveba: sityvaTa daboloeba,
teqstSi arsebuli Secdomebis gasworeba, brunvis niSnebTan dakavSirebuli marTlmetyvelebisa da marTlweris wesebis gamoyeneba, sasveni niSnebis marTebuli
gamoyeneba.
5) weriTi unarebis gavarjiSeba: gegmis Sedgena. gegmis
mixedviT personaJis daxasiaTeba, sakuTari naweris
koreqtireba.
q. IV 3, 4, 6.
q. IV 2, 3, 4, 6, 7,
10(13), 14.
84
4
1
3
amiranis bolo orTabrZola (xalxuri
Tqmulebis mixedviT)
sagulisxmo cnoba
amirani (nawyveti akaki wereTelis poema
“Tornike erisTavidan”)
q. IV 2, 3, 4, 6, 8,
12.
q. IV 3, 6.
q. IV 3, 6, 7, 8.
1) zepirmetyvelebis unaris ganviTareba: masalis gaxseneba, msjeloba nawarmoebSi asaxul ambavsa da persona­
Jebze, gmiris saqcielis Sefaseba, nawarmoebis irgvliv
gamarTul diskusiaSi monawileoba, Sesabamisi enobrivgramatikuli������������������������������������������
saSualebebis gamoyeneba sametyvelo situaciaSi, sityvebis ganmarteba.
2) kiTxvis unaris ganviTareba: wakiTxuli teqstis Temaze
msjeloba, saganTa da movlenaTa dasaxasiaTeblad garegnuli da Sinaarsobrivi maxasiaTeblebis gamoyeneba, teqstisa
da personaJis mimarT sakuTari damokidebulebis gamoxatva, moqmedebis ragvarobis, droisa da adgilis gamomxatveli leqsikuri da gramatikuli erTeulebis moZebna.
3) teqstze muSaobis unaris ganviTareba: teqstis dayofa monakveTebad da gaanalizeba, epizodis dasaTaureba,
miTiTebuli epizodis moZebna teqstSi.
4) enobriv masalaze dakvirveba: zmnebis SerCeva konteq­
stis gaTvaliswinebiT, gamoTqmebis axsna, winadadebebis
dasruleba.
5) weriTi ���������������������������������������������
unarebis�������������������������������������
gavarjiSeba: kiTxvebze pasuxi. teqstis Sinaarsis gadmocema.
1) kiTxvis unaris ganviTareba: wakiTxuli teqstis Temis
dasaxeleba, msjeloba mis Sesaxeb, kiTxvebis dasma wakiTxulTan dakavSirebiT.
2) ���������������������������������������������������
kognituri������������������������������������������
�����������������������������������������
unarebis���������������������������������
ganviTareba: teqstebis Sesadarebeli detalebis moZebna, personaJebis Sedareba. Tvisebebis klasifikacia.
1) zepirmetyvelebis unaris ganviTareba: wina masalis
gaxseneba, saubari leqsis Sinaarsis irgvliv, sityvebis
ganmarteba, msjeloba leqsSi dasmul problemaze, sakuTari emociebis gamoxatva da maTi axsna.
2) teqstze muSaobis unaris ganviTareba: leqsis dayofa
strofebad da gaanalizeba, strofis an striqonis moZeb­
na, frazebis ganmarteba.
3) �����������������������������������������������������
kiTxvis����������������������������������������������
unaris ganviTareba: leqsis wakiTxva Sesabamisi intonaciiT, strofebad dayofa da daswavla, leqsad
gadmocemuli ambis gageba, monawileoba nawarmoebis irgvliv gamarTul diskusiaSi.
4) enobriv masalaze dakvirveba: sityvebis Sedgena, sityvaTa dawyvileba azrobrivi mimarTebis mixedviT, adgilis,
droisa da viTarebis gamomxatveli sityvebis amowera da
kiTxvebis dasma, zmnizedis raoba.
5) kognituri unarebis gavarjiSeba: xalxuri Tqmulebisa
da leqsis paraleluri wakiTxva, msgavseba-gansxvavebebis
moZebna.
85
revaz inaniSvilis “meiaraRis gogonas ambavi”
6
zepirmetyvelebis unaris ganviTareba: msjeloba teqstSi dasmul problemaze, personaJis daxasiaTeba, misi
saqcielis Sesaxeb msjeloba, kiTxvebze pasuxis gacema,
warmosaxviT Txroba siuJetidan gamomdinare, sityvebis
ganmarteba, ������������������������������������������
varaudebis��������������������������������
gamoTqma teqstis SinaarsTan dakavSirebiT.
2) kiTxvis unaris ganviTareba: mxatvruli teqstis
wakiTxva da gageba, teqstis leqsikuri damuSaveba,
wakiTxuli teqstis Temis Sesaxeb msjeloba, avtorisa da
personaJebis sityvebis, dialogisa da monologis garCeva erTmaneTisagan, msjelobis dros sakuTari Sexedulebis dasasabuTeblad wakiTxuli teqstidan Sesabamisi
adgilebis gamoyeneba.
3) teqstze muSaobis unaris ganviTareba: teqstis dayofa
monakveTebad, wakiTxva da gaanalizeba, miTiTebuli epizodis moZebna teqstSi, epizodis dasaTaureba, dasaTaurebis mixedviT moTxrobaSi epizodis gamoyofa.
4) enobriv masalaze dakvirveba: msgavsi sityvebis moZebna da Cawera, Sesabamisi sityvis Casma winadadebaSi,
nimuSis mixedviT sityvaTa Soris azrobrivi mimarTebis
damyareba, Tvisebebis misadageba da sworad Casma gamotovebul adgilebSi.
5) weriTi ���������������������������������������������
unarebis�������������������������������������
ganviTareba: teqstis SeTxzva miTiTebebis mixedviT. teqstis epizodebis Sinaarsi.
q. IV 3, 6, 7, 9, 12.
86
X
X
5
X
X
4
`kaeni da abeli~ –
i. gogebaSvilis mixedviT
3
X
2
`bayayi da xari~
ezopes igavis mixedviT
akaki wereTeli “almasi
da riyis qva”
1
6
X
7
2
2
2
8
1) zepirmetyvelebis unaris ganviTareba: wina masalis gaxseneba, personaJebis daxasiaTeba, maTi saqcielis Sesaxeb
msjeloba, problemur kiTxvebze pasuxis gacema, sityvebis ganmarteba.
2) teqstze muSaobis unaris ganviTareba: teqstis dayofa
monakveTebad da gaanalizeba, gegmis Sedgena. andazisa da
teqstis Sesabamisobis garkveva, ilustraciis Sesabamisi
epizodis moZebna teqstSi.
3) kiTxvis unaris gavarjiSeba: teqstis wakiTxva da gageba,
dialogebis saTanado intonaciiT wakiTxva.
4) enobriv masalaze dakvirveba: mimarTvasTan sasveni niSnebis dasma. teqstis monakveTebis dalageba TanmimdevrobiT.
5) �����������������������������������������������������
saazrovno��������������������������������������������
�������������������������������������������
unarebis�����������������������������������
ganviTareba: testis Sevseba, andazebis gamarTva Sinaarsobrivad.
6) weriTi unarebis ganviTareba: teqstis Sinaarsobrivi
gamarTva da gadawera.
1) zepirmetyvelebis unaris ganviTareba: saTaurisa
da teqstis urTierTmimarTebaze msjeloba, sityvebis
ganmarteba, msjeloba teqstis mTavar Temaze, personaJis
daxasiaTeba, misi saqcielis Sesaxeb msjeloba.
2) kiTxvis unaris gavarjiSeba: igavis wakiTxva da gageba.
3) teqstze muSaobis unaris ganviTareba: igavis analizi,
sityvebis ganmarteba konteqstidan gamomdinare.
4) weriTi unarebis ganviTareba: sakiTxze werilobiT pasuxis gacema, personaJis qcevis Sefaseba, sxva personaJTan msgavsebis moZieba, mcire zomis teqstis SeTxzva miTiTebebis mixedviT.
1) zepirmetyvelebis unaris ganviTareba: saTaurisa da
teqstis Sinaarsis urTierTmimarTebaze msjeloba, sityvebis ganmarteba, warmosaxviTi Txroba leqsis siuJetidan
gamomdinare, problemur kiTxvebze pasuxis gacema, mTavari azris gamoyofa.
2) teqstze muSaobis unaris ganviTareba: miTiTebul
teqstSi strofis moZebna, leqsis strofebad dayofa da
gaanalizeba.
3) kiTxvis unaris gavarjiSeba: leqsis wakiTxva da gageba,
Sesabamisi intonaciiT wakiTxva, orazrovani gamonaTqvamebis axsna.
9
q. IV. 3, 4, 6, 14.
q. IV. 3, 6, 7, 9.
q. IV. 3, 6, 7, 12.
10
87
X
X
X
biogra-
`gza vaJas unda davuTmoT~
vaJa-fSavelas “gazafxuli”
vaJa-fSavelas
fia
X
X
X
X
X
X
3
4
2
1) zepirmetyvelebis unaris ganviTareba: movlenis aRwera, sityvebis ganmarteba, mTavari azris gamoyofa, nawarmoebis irgvliv diskusia, mxatvruli kiTxvis unaris ganviTareba.
2) teqstze muSaobis unaris ganviTareba: miTiTebul teqstSi strofis moZebna, leqsis strofebad dayofa da
gaanalizeba, teqstSi mocemuli xatovani gamonaTqvamebis
axsna.
3) kiTxvis unaris gavarjiSeba: leqsis wakiTxva da gageba,
Sesabamisi intonaciiT wakiTxva, leqsad gadmocemuli ambis gageba, sakuTari damokidebulebis gamoxatva leqsis
mimarT.
4) enobriv masalaze dakvirveba: nar-Taniani mravlobiTis
formebi da maTi Taviseburebani, sityvaTa Soris mimarTebis garkveva, sityvaTa klasificireba.
1) zepirmetyvelebis unaris ganviTareba: saubari vaJas
biografiaze, misi daxasiaTeba, sityvebis ganmarteba, movlenis aRwera.
2) teqstze muSaobis unaris ganviTareba: teqstis damoukidebeli kiTxva, mTavari Temis Sesaxeb msjeloba, personaJis qcevis Sefaseba, xatovani gamonaTqvamebis axsna,
epizodis dasaTaureba.
3) weriTi unarebis ganviTareba: damuSavebuli teqstidan
Sesabamisi masalis gamoyeneba weraSi.
4) enobriv masalaze dakvirveba: garkveuli niSniT sityvaTa klasificireba, sityvebis axsna.
1) zepirmetyvelebis unaris ganviTareba: wina masalis gaxseneba, saubari mweralze, biografiuli teqstis aRqma
da gadmocema, sityvebis ganmarteba, Sesabamisi enobrivgramatikuli saSualebebis gamoyenebiT Txroba.
2) teqstze muSaobis unaris ganviTareba: CamoTvlili sityvebis msgavsi sityvebis – sinonimebis – moZebna teqstSi, xatovani gamonaTqvamebis axsna, sityvebis Sesabamisi
formiT Casma winadadebaSi.
3) weriTi unarebis ganviTareba: msgavsi sityvebis SerCeva
da Tavis wyvilTan miwera, sityvis Casma konteqstSi.
q. IV. 1, 3, 6, 7, 14.
q. IV. 2, 3, 6, 7.
q. IV. 2, 4, 14.
88
X
X
X
vaJa-fSavelas ��������
“wiflisCita”
galaktion tabiZe ”ga����
zafxuli”
`erTi abazis kvercxi~ –
qarTuli xalxuri zRapari.
X
X
X
X
X
5
2
3
1) zepirmetyvelebis unaris ganviTareba: msjeloba nawarmoebSi aRweril ambavze, mTavari azris gamoyofa, personaJis daxasiaTeba, misi saqcielis Sefaseba, saTaurisa da
teqstis urTierTmimarTebaze msjeloba, gamocanis axsna.
2) teqstze muSaobis unaris ganviTareba: xatovani gamonaTqvamebis axsna, epizodebis dasaTaureba, miTiTebuli
epizodis moZebna teqstSi, sinonimebis moZebna teqstSi.
3) kiTxvis unaris ganviTareba: teqstis wakiTxva da gageba,
teqstis leqsikuri damuSaveba.
4) enobriv masalaze dakvirveba: sityvis Casma konteqstSi, sityvaTa semantikuri kavSirebis sworad gamoyeneba,
msazRvrel-sazRvrulis����������������������������������
SeTanxmeba, sasveni niSnebis marTebulad gamoyeneba – brWyalebi.
5) weriTi unarebis ganviTareba: teqstSi sasveni niSnebis
dasma, sityvis Casma konteqstSi, msgavsi sityvebis SerCeva
da Tavis wyvilTan miwera, msazRvreli sityvis moZebna da
klasificireba.
1) zepirmetyvelebis unaris ganviTareba: movlenis aRwera, sityvebisa da frazebis ganmarteba, saubari leqsis
Sinaarsis irgvliv.
2) teqstze muSaobis unaris ganviTareba: miTiTebul teqstSi strofis moZebna, leqsis strofebad dayofa da gaanalizeba, xatovani gamonaTqvamebis axsna.
3) kiTxvis unaris gavarjiSeba: leqsis wakiTxva da gageba,
Sesabamisi intonaciiT kiTxva.
4) kognituri unarebis ganviTareba: leqsebs Soris Sesadarebeli detalebis moZebna da gaanalizeba.
5) weriTi unarebis������������������������������������
��������������������������������������������
�����������������������������������
ganviTareba:�����������������������
ilustraciis Seqmna leqsis siuJetze.
1) zepirmetyvelebis unaris ganviTareba: movlenis aRwera,
personaJis daxasiaTeba, misi saqcielis Sesaxeb msjeloba,
mTavari azris gamoyofa, problemur sakiTxebze pasuxis
gacema, sityvebis ganmarteba.
2) teqstze muSaobis unaris ganviTareba: teqstSi mocemuli xatovani gamonaTqvamebis axsna, teqstis dayofa
Sinaarsobriv nawilebad da gaanalizeba, epizodis dasaTaureba.
3) kiTxvis unaris gavarjiSeba: teqstis wakiTxva da gageba,
leqsikur erTeulebze dakvirveba, rTuli intonaciuri
teqstis wakiTxva da gageba, nawerSi daSvebuli Secdomebis gasworeba.
4) enobriv masalaze dakvirveba: Secdomebis gasworeba,
azrobrivi kavSirebis moZebna winadadebebs Soris, makav������
Sirebeli sityvis Casma winadadebaSi.
q. IV. 3, 4, 6, 7, 14.
q. IV. 3, 6, 7, 12.
q. IV. 3, 4, 6, 8, 14.
89
X
`mumli muxasao~ – xalxuri
`mumli wydebodao~ –
galaktion tabiZe
X
X
X
levan bolqvaZe _ `zRaparSi moxvedrili biWis
ambavi~
xalxuri leqsebi
X
X
3
9
2
1) zepirmetyvelebis unaris ganviTareba: saubari leqsebis Sesaxeb. msjeloba andazis mimarTebaze leqsebTan, sityvebis ganmarteba, wina masalis gaxseneba.
2) teqstze muSaobis unaris ganviTareba: miTiTebul teqstebSi strofebis moZebna, leqsebis strofebad dayofa da
gaanalizeba, xatovani gamonaTqvamebis axsna.
3) kiTxvis unaris gavarjiSeba: leqsebis Sesabamisi intonaciiT wakiTxva da gaazreba, leqsad gadmocemuli ambis
gageba, informaciuli teqstis gageba.
4) enobriv masalaze dakvirveba: sityvaTa azrobrivi mimarTebebi.
5) saazrovno unarebis ganviTareba: or leqss Soris Sesadarebeli detalebis moZebna da erTmaneTTan dakavSireba.
1) kiTxvis unaris gavarjiSeba: teqstis wakiTxva da gageba,
teqstis leqsikuri damuSaveba, teqstis struqturis dafiqsireba.
2) teqstze muSaobis unaris ganviTareba: teqstis dayofa
Sinaarsobriv monakveTebad, miTiTebuli epizodebis moZebna teqstSi, epizodis dasaTaureba.
3) zepirmetyvelebis unaris ganviTareba: saubari teqstis
problemur sakiTxze, mTavari azris gamoyofa, sityvebis
ganmarteba, personaJTa qcevis Sefaseba.
4) enobriv masalaze dakvirveba: teqstSi daSvebuli Secdomebis gasworeba, xatovani gamoTqmebis axsna, sityvaTa
azrobrivi mimarTeba, sityvebis Casma konteqstSi, sinonimebisa da antonimebis moZebna da Casma, Jargonuli gamoTqmebis gasworeba.
4) weriTi unarebis ganviTareba: gancxadebis, sareklamo
teqstisa da abrebis Sedgena-damzadeba.
1) zepirmetyvelebis unaris ganviTareba: saubari leqsis
Sinaarsis irgvliv, mTavari azris gamoyofa, sityvebis
ganmarteba.
2) teqstze muSaobis unaris ganviTareba: miTiTebul
teqstSi strofis moZebna, sinonimebis moZebna leqsebSi,
xatovani gamonaTqvamebis axsna.
3) kiTxvis unaris ganviTareba: mxatvruli teqstis wakiTxva da gageba, Sesabamisi intonaciiT wakiTxva, leqsad
gadmocemuli ambis gageba, nawerSi daSvebuli azrobrivi
Secdomebis gasworeba.
4) enobriv masalaze dakvirveba: sapirispiro sityvebis
moZebna da isrebiT dakavSireba, sityvaTa leqsikur mniSvnelobaze dakvirveba da konteqstis gaTvaliswinebiT gamoyeneba, azrobrivi Secdomebis gasworeba.
q. IV. 2, 3, 6, 7, 14.
q. IV. 2, 3, 6, 14.
gamoyenebuli literatura
1. „zogadi ganaTlebis Sesaxeb“ saqarTvelos kanoni, 2004.
2. saqarTvelos ganaTlebisa da mecnierebis saministro, proeqti `ilia WavWavaZe~ `swavlebisa da swavlis axali midgomebi~.
3. saqarTvelos ganaTlebisa da mecnierebis saministro, proeqti `ilia WavWavaZe~ `erovnuli
saswavlo gegma, sagnobrivi programa qarTul enasa da literaturaSi~.
4. swavleba da Sefaseba, damxmare saxelmZRvanelo II, maswavlebelTa profesiuli ganviTarebis centri, 2008.
5. dimitri uznaZe `asakobrivi fsiqologia~.
6. sulxan-saba orbelianis saxelobis universiteti `ganaTlebis fsiqologia~.
7. Carlz templi, jen sTili da kurt merediTi `kiTxva, wera, azrovneba~ asociacia `skola –
ojaxi – sazogadoeba~ 1998w. (8 wigni).
8. Jurnali `wignieri~ asociacia `skola – ojaxi – sazogadoeba~.
9. `ganaTlebis intituti~ samuSao masalebi.
10.i.v. dubrovina, `praqtikuli fsiqologiuri ganaTleba~, moskovi 2000.
11.Charles Temple, Jeannie L. Steele and Kurtis S. Meredith `Reading Writing and Discussion in Every
Discipline For Primary School.` Internacional Reading Assosation (IRA) 1998.
12.Alan Krawford `Teaching and Iearning Strateges for the thinking kllassroom` 2005.
90

Documenti analoghi

gonivruli skolebi

gonivruli skolebi zo­gadia, Tumca ver vityviT, rom farTod gamoiyeneba. skolaTa umravlesobaSi pedagogebi da moswavleebi swavlebis, swavlis, azrovnebis, TanamSromlobisa da sxva saganmanaTleblo urTierTobaTa efeqtiani g...

Dettagli

musika 7

musika 7 musikos-profesionalis aRzrdisaTvis. mTavaria, musikasTan urTierTobis yvela gza zogadmusikaluri Tvalsawieris gafarToebas, SemoqmedebiTi potencialis gaxsnas, mxatvruli interesebis, moTxovnilebebis, g...

Dettagli

qimia 11

qimia 11 `motivacia~ laTinuri sityvaa da qarTulad „moZraobas~, „amoZ­ravebas~ niSnavs. sakuTari Tavis „amoZraveba~ miznis miRwevis gasaadvileblad, risame sasargeblod mosazrebis, sabuTis, safuZvlis moyvana, ...

Dettagli