Tbilisi 2010 Tbilisi
Transcript
Tbilisi 2010 Tbilisi
#3 $5 Tbilisi 2010 Tbilisi redaqtori: giorgi CaxunaSvili med.mec.doqtori Editor in chief: GEORGE CHAKHUNASHVILI MD.PHD.Professor saredaqcio kolegia: Editorial Board: mamanti rogava manana RuduSauri konstantine CaxunaSvili nino jobava (redaqtoris moadgile) dito tabucaZe vladimer zardaliSvili neli TofuriZe (kolegiis mdivani) neli badriaSvili Temur miqelaZe manana SvangiraZe maia inasariZe mixeil mWedliSvili merab maTiaSvili maka ioseliani TamTa metreveli nino Wanturaia lali kvezereli mamuka CxaiZe TinaTin kutubiZe zurab SaqaraSvili giorgi didava vaxtang xelaSvili nino marinaSvili marine xecuriani MAMANTI ROGAVA MD. MANANA GUDUSAURI MD. KONSTANTINE CHAKHUNASVILI MD.PHD. PROF. NINO JOBAVA (CoEditor) MD. DITO TABUCAZE MD, PROF. VLADIMER ZARDALISVILI MD. NELI TOFURIZE (Secretary of Board) MD. NELI BADRIASHVILI MD. TEMUR MIKELADZE MD. MANANA SHVANGIRADZE MD. MAIA INASARIDZE MD. MIKHEIL MCHEDLISHVILI MD. MERAB MATIASHVILI MD. MAKA IOSELIANI MD. TAMTA METREVELI MD. NINO CHANTURAIA MD. LALI KVEZERELI MD. MAMUKA CXAIDZE MD. TINATIN KUTUBIDZE MD. PROF. ZURAB SHAQARASHVILI MD. GIORGI DIDAVA MD. PROF. VAXTANG XELASHVILI NINO MARINASHVILI MARINE XECURIANI ILYA M. YEMETS PROF. /ukr/ FABIO PIGOZZI PROF. /Italia/ DIRK-ANDRE CLEVENT MD. /Germany/ CONTENTS sarCevi saqarTvelos bavSvTa kardiologTa asociacia ........................................................................................... 5 The clinical significance of ST-segment deviation and T wave changes in children ............................................. 8 ST segmenti da T-kbili janmrTel bavSvebsa da zogierTi anTebad da araanTebad daavadebebis dros pediatriaSi. (NEHB-is ganxrebis gamoyenebis perspeqtiva pediatriaSi-prevenciuli kardiologiis sakiTxebi) ............................................................................... 9 QT intervalis Tanamedrove problemebi bavSvTa da mozardTa kardiologiaSi ....................... 24 MITRAL VALVE PROLAPS ......................................................................................................................................................... 28 Use of BNP and NT-proBNP in Early stage Diagnosis of Athlete’s Cardiovascular Pathologies: Literature Overview .......................................................................................... 30 gul-sisxlZarRvTa sistemis funqciuri mdgomareoba faruli vegetatiuri disfunqciisa da sisxlZarRvovani hi perreaqtiulobis dros sportsmen bavSvebsa da mozardebSi (diagnostikis, mkurnalobisa da prevenciis sakiTxebi) ......................... 39 persistiuli ovaluri xvreli - Tanamedrove xedva ............................................................................ 42 Patent Foramen Ovale – Contemporary View ...................................................................................................................... 43 medikamentebis arasasurveli reaqciis monitoringis organizacia saqarTveloSi ................................................................................................................................................................................. 44 Adverse drug reactions monitoring in Georgia .................................................................................................................... 46 klinikuri protokolebi. damtkicebulia Sps g.Jvanias saxelobis pediatriuli klinikis stacionaris eqimebisTvis bronquli asTmis Setevis (gamwvavebis) marTva .......................................................................................... 48 mwvave bronqioliti ................................................................................................................................................................. 50 pediatriuli gastroezofaguri refluqsi .................................................................................................... 54 neonataluri pnevmonia ......................................................................................................................................................... 58 bavSvTa asakis mwvave arahospitaluri pnevmoniis marTva .............................................................. 62 virusuli krupis sindromis (mwvave laringotraqeitis) marTva ............................................ 65 test-kiTxvarebi eqimebisTvis test-kiTxvari eqimebisaTvis ............................................................................................................................................ 68 4 ,fdidsf rfhlbjkjubf 2010 weli ,fdidsf rfhlbjkjubf 5 saqarTvelos bavSvTa kardiologTa asociacia s.b.k.a. Camoyalibda Tssu-s pedklinikis bazaze 1992 wels, registrirebul iqna 1999 wlisTvis. aRniSnuli asociacia warmoadgens kavSirs,xuTi fizikuri piris mier Camoyalibebuls, romelic daarsda saqarTvelos 1997 wlis samoqalaqo kodeqsis debulebebis Sesabamisad. `asociaciis~ saqmianobis vada ganusazRvrelia, aqvs damoukidebeli balansi saqarTvelosa da ucxoeTis sabanko dawesebulebebSi. am kavSiris miznebs warmoadgens _ formulirebismoZeb nagul-sisxlZarRvTa sistemis revmatituli, revmatuli, ararevmatuli dazianebebis, gulis iSemuri daavadebaTa, miokardiumis infarqtiT, kardiopaToebis sxvadasxva formebis, bavSvTa hi potenziebis, sportuli gulis da sxva paTologiuri procesebis naadrevi diagnostirebaSi, kardiologiis ganviTareba, agreTve bavSvTa kardilogiiT dainteresebul student-axalgazrdobisadmi yovelgvari daxmarebis gaweva. saqmianobis sagans warmoadgens gulsisxlZarRvTa usisxlo instrumentuli kvleva. e. kg. 15 ganxrSi, fag _ datvirTvisas, eleqtrogamoTvliT velometria, pulsuri mrudebi, kapidari skopa, reografia, eqokardiografia da sxva. agreTve, imunologiuri da genetikuri markerebis kvleva. aRsaniSnavia, rom `asociaciis~ wevrebi SeiZleba iyvnen rogorc iuridiuli aseve fizikuri pirebi, romlebic iziareben mis miznebsa da saqmianobis princi pebs werilobiTi gancxadebis safuZvelze. `asociaciis~ wevrebs akisriaT garkveuli ufleba-movaleobebi. monawileobis miReba wesdebiT gaTvaliswinebuli wesiT. `asociaciis~ marTvaSi, isargeblon asociaciis konsultaciebiT da rekomendaciebiT, monawileoba miiRon ganzraxul proeqtebze, miiRon finansuri mxardaWera `asociaciis~ fondebidan, agreTve _ gavidnen `asociaciidan~. `asociaciis~ marTvis organos warmoadgens `asociaciis~ wevrTa `saerTo kreba~, romelicmoiwveva 1 jer weliwadSi, an saWiroebisamebr. TiTo wels miekuTvneba TiTo xma. winamdebare wesdeba ZalaSia misi registraciis TariRidan. amrigad, aRniSnul asociacis kardiologiis dargSi akisria mniSvnelovanifunqcia-movaleobebi, romelic dafuZnebulia eqimTa gulisxmierebasa da SemoqmedebiT damokidebulebaze am dargis mimarT. saqarTvelos bavSvTa kardiologTa asociacia saqvelmoqmedo aqciebi 1992wlidan 1998 wlamde mimdinareobda periodulad mosaxleobis humanitaruli gasinjvebi. sul 1998 wlidan socialuri pediatriis fondTan erTad daiwyo saqvelmoqmedo aqciebi. aqciebSi monawileoben: gamoCenili qarTveli pediatrebi. mimdinareobs avadmyofTa labora toriu2010 weli li da instrumentuli kvleva da sxva. urigdebaT medikamentebi. CautardaT ramdenime aTeuli saswrafo operacia. aTobiT avadmyofs Cautarda ufaso gamokvleva da mkurnaloba sxvadasxva wamyvan klinikebSi. 07.01.98-07. 02. 99ww. Tbilisi, gaisinja 9200 bav Svi. 23.24.01.99w. aRmosavleT saqarTvelo. centri q. Telavi. gaisinja 3500-ze meti bavSvi. 12-13-14. 02. 99 Tbilisi televiziis muSakTa Tvis Ria karis dRe; gaisinja 100-mde bavSvi da daurigdaT medikamentebi. dedaTa da bavSvTa sadiagnostiko centrSi da agreTve qalaqis sxvadasxva poliklinikebSi Camoyalibda maRalkvalificiur profesor-maswavlebelTa ufaso konsultaciebi kviraSi erTjer. qalaqis wamyvan pediatriul klinikebSi tardeba maRalkvalificiur profesor-maswavlebel Taufaso konsultaciebi TveSi erTjer. aqciebSi sxvadasxva profiliT monawileobdnen: 1. kanisa da venseneulebaTa instituti 2. parazitologiis samecniero-kvleviTi instituti da sxv. dawyebulia munisa da tilis sawinaaRmdego profilaqtikuri RonisZiebebi damkurnalobis etapi. aseve darigdeba Sesabamisi medikamentebi. daibeWda da gavrcelda munisa da tilis sawinaaRmdego Sesabamisi ufaso samaxsovroebi. 12-13-14.03.99w. eqspedicia foTsa da abaSaSi. 13. 03. 99w. q. foTi,gaisinja 950 bavSvi. daurigdaT metikamentebi. 13-14.03.99w. q. abaSa da abaSis raioni (s. qedisi, s. marani da sxv.) 29-30. 01-07. 08. 99w. gaisinja 4400 bavSvi,daurigdaT medikamentebi. 23-24-25. 08. 99 w. Catarda ufaso laboratoriuli da instrumentuli kvleva. q. xobi da q. zugdi daurigdaT munisa da tilis sawinaaRmdego wamlebi. 04.04.99w. eqspedicia fasanaurSi kompleqsur ad gaisinja 400-ze meti bavSvi. 07.05.99w. eqspedicia guriis regionSi. q. lan CxuTi CautardaT ufaso laboratoriuli da instrumentuli kvleva, daurigdaT medikamentebi. 18.05.99w. Catarda gasinjvebi q. rusTavSi (gaisinja 250-ze meti bavSvi, darigda medikamentebi). 22. 06. 99w. Catarda gasinjvebi sagarejoSi (gaisinjda 250-ze meti bavSvi,darigda medikamentebi). 13-14.08.99 w Camoxatauri (gaisinja 1500-mde bavSvi). 15.08.99 w. baxmaro (gaisinja 2000-ze meti bavSvi-damsvenebeli) zRvis donidan 2050m. 16.08.99w. eqspediciagadavidabaxmarodan aWaris maRalmTian raionebSi (sul gaisinja 750-ze meti bavSvi) zRvis donidan 2300-2400m. 6 17.09.99 w. Catardakompleqsuri gamokvlevebi Tbilisis upatrono bavSvTa saxlSi. 16.10.99w. Catarda gasinjvebi duSeTSi (gaisinja 200-mde bavSvi, darigda medikamentebi). 2000 weli 26.02.2000 w. q. gori gaisinja 500-ze meti bavSvi, darigda medikamentebi 23.03.200 w. axalgori, gaisinja 30 bavSvi. 01.04.2000 w. marneulis r-ni sof. weraqvi gakeTda sisxlis saerTo analizi, instrumentuli gamokvlevebi - eqoskopia, encefalograma da sxva. sul gaisinja 1500 bavSvi da momvleli. 15.04.2000. w. gurjaani kompleqsuri gasinjvebi, gaisinja 1200-mde bavSvi darigda medikamentebi. 29.04.2000 w. q. rusTavi (kostavas #6) gaisinja 300-mde bavSvi. 05-06-07. 2000 w. gasinjulia avWalis koloni is bavSvebi. 20.07-28.07. 2000 w. wyneTis bavSvTa saxlSi gasinjulia 60 bavSvi. 21-22-23.-7. 2000w. abaSis r-ni sof. sakieTisa da samtrediis r-nis aRsazrdelTa skolis bavSvTa gasinjvebi. 7-8.08. 2000 w. baxmaro-buSumi gaisinja 1925 bavSvi. 2001 w. 15.03. 2001 w. gaisinja da kompleqsuri gamokvleva Cautarda rusTavis azotis qarxnis TanamSromelTa bavSvebs. 23.06.2001w. gaisinja da kompleqsuri gamokv levaCautarda rusTavis azotis qarxnis TanamSromelTa bavSvebs. 14-15-16. 09. 2001w. baRdadis r-ni sof. sairme, wiTelxevi, roxi, II obCa, xani, zegani, saqraula. gaisinja 2500 bavSvi. 2002 weli 10.03. 2002 w. axalgori gaisinja 250 bavSvi. 20-04. 2002wl. siRnaRis r-ni gaisinja 450 bavSvi 23-24-25-26. 2002w. xulo (aWara) sapatriarqosTan erTad gaisinja 600 bavSvi da 100 mozrdili. 27-28-29. 06. 2002w. q. Tbilisi 20 mozrdilTa poliklinika, 10 bavSvTa poliklinika, 121 bavSv Tapoliklinika gaisinja 400 bavSvi. 16-17-18-19. 07. 2002w. kodoris xeoba (afxazeTi) gaisinja 250 bavSvi. 3-4-5-6. 2002w. mTa-TuSeTi,diklo,omalo,Senaqo, gaisinja 200 bavSvi. 2003 weli 5. 03. 2003w. samcxe-javaxeTi gaisinja 1250 bavSvi. 17.04. 2003w. werovani gaisinja 450 bavSvi. 20.05. 2003w. borjomi gaisinja 870 bavSvi. 25.06. 2003w. mTa-TuSeTi gaisinja 320 bavSvi. 30.07. 2003w. baxmaro gaisinja 630 bavSvi. 20.08. 2003 w. zestafoni gaisinja 210 bavSvi. 7.09. 2003 w. zugdidi gaisinja 290 bavSvi. 15.10. 2003 w. raWa gaisinja 170 bavSvi. 18. 10. 2003 w. dmanisi gaisinja 180 bavSvi. ,fdidsf rfhlbjkjubf 2004 weli marti-aprili-maisi: kaspi, gurjaani, Telavi, axmeta, lagodexi, siRnaRi, bodbe, aspinZa, axalcixe, borjomi,Tbilisi,zestafoni,xaragauli,WiaTura gaisinja 1728 bavSvi. socialuri pediatriis dacvis fondis mier saqarTvelos sapatriarqos TanadgomiT saqarTvelos sxvadasxva regionebSi: zugdidi,xulo,xelvaCauri,qeda, lanCxuTi,ozurgeTi, ingiri _ Catarda saqvelmoqmedo aqciebi, sadac gaisinja, Sesabamisi kvalificiuri samedicino konsultacia gaewia da medikamentebi daurigda 2400 bavSvs. 2005weli mrneulis regionSi,gaisinja 700 bavSvi da 800 mozrdili. 18 ivlisi kaspi 450 bavSvi. 8 oqtomberi mcxeTis raioni 300 bavSvi. 14-15-16 oqtomberi lentexi 850 bavSvi da 200 mozardi. 2006 wlis 18 Tebervals klinikaSi Catarda Ria karis dRe. gaisinja mxatvarTa kavSiris 20 ojaxi. martSi Ria karis dRe. gaisinja ltolvilTa 100-ze meti bavSvi. aprilSi saguramoSi elCebis monawileobiT Catarda aqcia. 31 maiss q. rusTavSi gaisinja 450 bavSvi. 1-2 ivniss Tssu-Si Catarda Ria karis dRe. 2007 weli _ bavSvTa kardiologia gaisinja 400 bavSvi. maT CautardaT konsultacia da klinikolaboratoriuli gamokvlevebi. 9-10 ivniss kaspis raionSi Catarda gasvliTi gasinjvebi. (gaisinja 300 bavSvi. 1 ivliss cxinvalis raionSi omSi monawileTa 500 bavSvi gaisinja. seqtember-oqtomberSi gaisinja 120 bavSvi. noemberSi gaisinja JurnalistTa 100-200 ojaxi. 2006 wlis 18 Tebervals klinikaSi Catarda Ria karis dRe. gaisinja mxatvarTa kavSiris 20 ojaxi. martSi Ria karis dRe. gaisinja ltolvilTa 100-ze meti bavSvi. aprilSi saguramoSi elCebis monawileobiT Catarda aqcia. 31 maiss q. rusTavSi gaisinja 450 bavSvi. 1-2 ivniss Tssu-Si Catarda Ria karis dRe. gaisinja 400 bavSvi. maT CautardaT konsultacia da kliniko laboratoriuli gamokvlevebi. 9-10 ivniss kaspis raionSi Catarda gasvliTi gasinjvebi. (gaisinja 300 bavSvi. 1 ivliss cxinvalis raionSi omSi monawileTa 500 bavSvi gaisinja. seqtember-oqtomberSi gaisinja 120 bavSvi. noemberSi gaisinja JurnalistTa 100-200 ojaxi. 2007 weli marneuli. ufaso konsultacia Cautarda 110 bavSvs. gamovlindnen sqolioziT daavadebuli bavSvebi. gadaecaT espanderebi da meToduri rekomendaciebi samkurnalo fizkulturis Sesaxeb. 2010 weli ,fdidsf rfhlbjkjubf duSeTi. kansultacia Cautarda 280 bavSvs. axaSeni. kansultacia Cautarda 85 bavSvs 2008 weli 1 ivnisi – Ria karis DdRe (gaisinja 200 bavSvi) 2 ivnisi Teddy bear (gaisinja 300 bavSvi) 14 ivnis axmeta (qaqucoba - gaisinja 450 bavSvi, romelTac CautardaT Semdegi gamokvlevebi muclis Rrus eqoskopia,ekg da sxva. darigda Sesabamis medikametebi 27 ivnisi – saqarTvelos seqciis aRdgena 20 agvisto – Stop Russia/ igoeTis aqcia 1 seqtemberi – Stop Russia/ Tbilisi jaWvis aqcia 4 oqtomberi Ria karis DdRe konsultacia, gamokvlevebi: muclis Rrus eqoskopia, ekg da sxva. Sedga mxatvrebis da xelvnebis moRvaweebis master-klasi bavSvebisTvis 6 dekemberi bergmanis klinikaSi ufasod gaisinja 110 bavSvi, romelTac CautardaT Semdegi gamokvlevebi muclis Rrus eqoskopia,ekg da sxva. darigda Sesabamis medikametebi 13.06.2009 xaSuri gaisinja 750 bavSvi 26.12.2009 barisaxo gaisinja 80 bavSvi dRemde aqciebSi sul gaisinja 88950 bavSvi da aTasobiT xanSiSesuli. saqvelmoqmedo aqciebi grZeldeba. bavSvTa kardiologiuri asociaciis mier Catarebulia konferenciebi da simpoziumebi: 1992 w. I bavSvTa kardiologTa konferencia. I konferencia `CvenTan erTad irwmune ukeTesi momavlis realoba~ 01.VI. 99 II konferencia `janmrTeli bavSvi mSvidobiani kavkasia~ 25.XII. 99 III konferencia `dRevandeli ekonomikuri mimarTulebani pediatriaSi da misi perspeqtiva~ XXI saukunis pediatria _ invalidobis profilaqtikis medicinad unda iqces. 01. VI. 2000 IVkonferencia `Canasaxidan bavSvis ufleba unda iyos daculi~ 27.III. 2001 Sexvedra saxalxo damcvelis ofisSi `arasrulwlovani damnaSaveebi, maTi uflebebi da realoba~ 01. 06. 2001 V (XIX) konferencia `miZRvnili bavSvTa dacvissaerTaSorisodRisadmi~ 30.03. 99, 01.06. 2000, 01.06. 2001 `bavSvTa mkurnaloba XXI saukuneSi~ simpoziumi 1, #2, #5 23.04.99.01. 06. 2000 `bavSvTa kveba XXI saukuneSi~ simpoziumi #1, #2. 20. 05. 99. 01. 06. 2000 `orTopediuli skola~ simpoziumi #1, #2 17. 12. 99 `mukovis cidozis diagnostikisa da mkurnalobis sakiTxebi~ 01. 06. 2000 axalgazrda pediatrTa XVIII konferencia 28. 02. 2001 2010 weli 7 erToblivi samecniero konferencia `respiratorul daavadebaTa Terapiis aqtualuri sakiTxebi pediatriaSi~. 01. 06. 2001 `Canasaxidan bavSvs ufleba aqvs iyos daculi~ simpoziumi #1 01. 06. 2001 `bavSvi, mozardi da ojaxuri Zaladoba~ simpoziumi #1 01. 06. 2001 `Canasaxidan bavSvs ufleba aqvs iyos daculi~ simpoziumi #1 13. 02. 2002 `adamianis genomis proeqti~ 10. 03. 2002 axalgori,matonizirebuli sasmeli `lomisis~ prezentacia. 6. 11. 2002 saerTaSoriso konferencia Temaze: `mukovis cidoziT da nivTierebaTa cvlis konstituciuri moSlilobiT daavadebulTa samedicino da socialuri problemebi~. 7. 11. 2002 saerTaSorisoko nferencia Temaze: `Tandayolili infeqciebis Tanamedrove apeqtebi~. 4. 04. 2003 pediatriis aqtualuri sakiTxebi. IX konferencia. 1. 06. 2003 I internet-konferencia (X samecnieropraqtikuli konferencia) socialuri pediatriis dacvis fondi ufasod uSvebs da arigebs gazeTs `socialuri pediatria~ da Jurnals `socialuri pediatria~ (Suqdeba socialuri, samedicino, pedagogiuri, fsiqologiuri, fsiqiatriuli, religiuri da sxva aqtualuri da problemuri sakiTxebi) 19. 12. 2003 saqarTvelos bavSvTa kardiologTa II kongresi. 1. 06. 2004. II saerTaSoriso internet-konferencia. pediatriis aqtualuri sakiTxebi 22. 10. 2004. konferencia Temaze: `pediatriis aqtualuri sakiTxebi~, romelic eZRvneboda socialuri pediatriis prezidentis, genetikosis viqtor moroSkinis naTel xsovnas. 1. 06. 2005 pediatriis aqtualuri sakiTxebi XIV konferencia. 9. 09. 2005 Tbilisi, merioti II saerTaSoriso konferencia `janmrTeli bavSvi mSvidobiani kavkasia~. 2006w. 1 ivnisi socialuri pediatris dacvis fondis konferencia. dekemberSi axalgazrda pediatrTa ligis eqim specialistTa XXIII kongresi. 31.05. 2007 bavSvTa kardiologiis II kongresi. 7.12. 2007 spdf me-17 konferencia. 07.10.08. konferencia `bavSvis da mozardis~ kardiologiuri seqcia (Tbilisi). 20.12.08 socialuri pediatriis dacvis fondis da ESMNS erToblivi meore konferencia (Tbilisi). 12.06.2009 socialuri pediatriis dacvis fondis XX konferencia 18.12.2009 socialuri pediatriis dacvis fondis XXI konferencia 8 ,fdidsf rfhlbjkjubf THE CLINICAL SIGNIFICANCE OF ST-SEGMENT DEVIATION AND T WAVE CHANGES IN CHILDREN. G.Chakhunashvili1,N.Jobava2,K.Chakhunashvili3. Pediatric Clinic of Tbilisi State Medical University1, Prophylactic Centre for Mother an Child2, Treating-Prophylactic Centre3, Tbilisi, Georgia. Aims. The study objective was to examine the prognostic predictive information of Twave abnormalities in children. The T-wave abnormality criterion was based on a new set of normal T-wave amplitude limits differentiated by gender, age, electrocardiographic lead, and QRS axis. Methods: Total of 658 patients in the age of 0 to 15 were analyzed during the period of 1979-2006 years suspected of an acute ischemic incident Thirteen categories of T-wave abnormalities were tested prospectively. Patients with following diseases were studied: 115 cases of juvenile rheumatic arthritis (:83 -with artricular and 32- Extra-articular form) 71 - Acute Non-rheumatoid carditis,125 - recurrent tonsilo- pharyngitis and 60 - congenital heart disease, 96 - mitral valve prolapse (MVP) and 85 - myocardial dystrophy. We have included 205 children in control group. Results: Quantitative T-wave analysis in an electrocardiographic core laboratory revealed 6 of 13 pre-specified categories of T-wave abnormalities that were significantly associated with an adverse outcome. T-wave abnormalities had no prognostic value when ST-segment depression was also present, but this occurred in only 7.9% of patients. T-wave abnormalities as the sole manifestation of ischemia were common (74.4%). Patients with abnormal T waves in 1 of 6 selected abnormality categories (70.3%) had a significantly higher risk of death, acute myocardial infarction, and refractory angina (11% vs 3%; P = 0.018). Conclusion: Thus, T-wave abnormalities in patients presenting with non ST-segment elevation acute coronary syndromes are common and should not automatically be regarded as benign phenomena. Quantitative T- wave analysis provides optimal risk stratification. 2010 weli ,fdidsf rfhlbjkjubf 9 ST segmenti da T-kbili janmrTel bavSvebsa da zogierTi anTebad da araanTebad daavadebebis dros pediatriaSi. (NEHB-is ganxrebis gamoyenebis perspeqtiva pediatriaSiprevenciuli kardiologiis sakiTxebi) g. CaxunaSvili; n. jobava; k. CaxunaSvili Tssu-s g. Jvanias saxelobis pediatriuli klinika aTerosklerozisa da gid-is winamZRvrebi bavSvTa asaks ekuTvnis. aqedan gamomdinare prevenciuli RonisZiebebis dawyeba gadmotanili unda iyos pediatriaSi, miT umetes Tu bavSvTaA asakSi gadatanili iqna iseTi daavadebebi, romelTa drosac dazianebuli iqna gul-sisxlZarRvTa sistema, gamovlenili koronaruli ukmarisobiTa da gulis SekumSvadobis funqciis darRveviT. bolo wlebSi moZraoba,,Cardial ridc in the yonuy-CRY” Zalian mniSvnelovani RonisZiebebis gatarebisaken mogviwodebs da aramarto sxvadasxva daavadeba gadatanili bavSvebsa da mozrdilebSi. erT-erTi mniSvnelovani sakiTxia ST segmentisa da T-kbilis cvlilebani sportsmenebSi, Tumca dRevandeli Sromis sagans es ukanaskneli ar warmoadgens. aRniSnuli naSromis masalas warmoadgens 1997-2009ww Tbilisis bavSvTa saavadmyofoebSi(#2, rkinigzis #6) Tssu pediatriuli klinikasa da Tbilisis dedaTa da bavSvTa samkurnalo-profilaqtikur centrSi Catarebuli kompleqsuri klinikur-instrumentuli gamokvlevis Sedegebi. Ggaanalizebulia 0-dan 15-wlamde asakis 658 avadmyofi, maT Soris 308 gogona, 350 vaJi. sakontrolo jgufs Seadgenda imave asakis 120 praqtikulad janmrTeli bavSvi(gogona, vaJi). maTi SerCevis kriteriumi iyo somaturi, arainfeqciuri da mwvave infeqciuri daavadebebis ar arseboba gamokvlevamde 3 kviris ganmavlobaSi, Civilebis ar qona, biologiuri asakis Sesabamisoba sapasporto monacemebTan. Nnozologiebis mixedviT Seswavlili iqna: revmatoiduli arTritis 115 SemTxveva(maT Soris saxsrovani forma-83, saxsrovan-visceruli-32), ararevmatiuli karditi-71, tonzilogenuri kardiopaTia-125, gulis Tandayolili mankebi-60 SemTxveva(maT Soris wSZd-13, 2010 weli pSZd-15, falos tetrada-10, aortis koarqtacia-12, aortis sarqvlis stenozi-10), mitraluri sarqvlis prolafsi-96, vegetosisxlZarRvovani distonia-85, miokardiodistrofia-80. avadmyofebis ganawileba asakisa da klinikuri formebis mixedviT mocemulia cxrilSi #1. Seswavlili da gaanalizebuli iqna 120 praqtikulad janmrTel bavSvSi ST segmentis cdomisa da T-kbilis farTi 12 Cveulebriv da NeHb-is(A.D.I.) ganxrebSi. eleqtrokardiogramas varegistrirebdiT 12 zodadad miRebul da 3 NeHb-is(A.D.I.) ganxraSi. Eeleqtrokardiogramis vizualuri Sefasebis garda vatarebdiT Semdegi parametrebis gaangariSebas: gulis SekumSvaTa sixSires, atrio-ventrikuluri gatarebis dros(P-Rintervali), eleqtruli sistolis xangrZlivobas(QT), P kbilis amplitudas da siganes. repolarizaciis procesis mdgomareobis Sesafaseblad vsazRvravdiT ST- segmentis mdgomareobas, T-kbilis amplitudas da mis farTs, romelsac vTvlidiT s.s. ostropolecis(1977) meTodiT. ST=M.h sadac M - T kbilis siganea misi simaRlis Suis doneze, h - T- kbilis simaRle. marcxena parkuWis eleqtrul aqtivobas vafasebdiT Semdegi maCveneblebiT: Ravr ampituda, Rv6 amplituda, Qv5-v6 siRrme, Sv1 ampituda, R1+SIII+Sv1+Rv6 kbilebis sumaruli sidide. marcxena parkuWis gadatvirTvis eleqtrokardiografiul maCveneblad viyenebdiT m. gomirato sandruCis da g. bonos kriteriumebs: gulis eleqtruli RerZis gadaxra marcxniv; RavL 8mm-ze metia(eleqtruli RerZis vertikaluri mdebareobis dros) da RavF 8mmze metia(eleqtruli RerZis vertikaluri mdebareobis dros). Rv6 amplituda 25mm-ze metis, Qv5-v6 siRrme 4mm-ze metia, Rv5 20mm-ze metia, marcxena gulmkerdis ganxraSi Sinagani gadaxris dros 0,45-ze metia ; Tv5-v6 ganrTxmulia an uaryofiTia. Mmarjvena parkuWis eleqtruli aqtivoba fasdeboda Semdegi maCveneblebis mixedviT : Ravr ampituda, Rv1 amplituda, Sv5 siRrme, ,fdidsf rfhlbjkjubf 10 R1I+S1+Sv6+Rv1 kbilebis sumaruli sidide. marjvena parkuWis gadatvirTvis eleqtrokardiografiul maCveneblad gamoiyeneboda m. Ggomirato sandruCis da g. bonos kriteriumebi: RavR metia 4mm-ze, Rv1 17mm-ze metia, R/S V1 ganxraSi metia 4-mm-ze, Q-R forma V1-2 ganxraSi. Sinagani gadaxris dro V1-2 metia 0,03s; gulis eleqtruli RerZis gadaxra marvniv 110 gradusze metia. winagulis eleqtruli aqtivobis Sesafaseblad vsazRvravdiT P2 kbilis sidides(mmSi), xangrZlivobas(wm-Si), kbilis fazis dadebiTobasa da uaryofiTobas. Eeleqtrokardiografiuli cvlilebebis gamoxatulebis xarisxs vafasebdiT m. k. skolkovas(1976w0 klasifikaciis mixedviT. ekg-ze zomierad gamoxatul cvlilebebs Seesabameba gulis ritmis gamoxatuli darRveva, T-kbilis gamoxatuli da myari Semcireba, P-kbilisa da QRS-kompleqsis Tvisobrivi cvlilebebi, PQintervalis aramyari dagrZeleba, kargad gamoxatul cvlilebebs warmnoadgens guliscemis ritmis aramyari moSla, Sida winagulovani da winagulovan-parkuWovani gamtareblobis darRveva, T-kbilis myari Semcireba, ST-intervalis cdoma, miokardiumis eleqtruli aqtivobis myari cvlilebebi. ST segmentis cvlilebebi iSemiiT mimdinare daavadebebis dros SeiZleba iyos, magram ST segmentis cdoma an misi aweva standartul ganxraSi 1mm-iT, an gulmkerdis ganxraSi 2mm-iT SeiZleba janmrTelebSic aRiniSnos. ix. sur. #2 ST segmentis paTologiuri cvlilebebis konstataciisaTvis saWiroa daregistrirdes an misi qvemoT daxriloba inversiuli T kbilTan, an misi Semcireba 2mm-ze metiT sawyis donesTan SedarebiT. roca ST metia 0,08wm-ze (Sefrey p Morruy 1995). Aamas garda Cven vawarmoebdi ST segentis cdomisa da T kbilis cvlilebaTa xarisxobriv daxasiaTebas. isazRvreboda ST segmentis cdomis farTobi, T kbilis farTobi da maTi jami dinamikaSi. ST segmentisa da T kbilis monacemebi janmrTel bavSvebSi ganxilulia specialurad calke TavSi. Tavi I ST segmentisa da T kbilis monacemebi janmrTel bavSvebSi elektrokardiografia rogorc gulis struqturis funqciis eleqtruli aqtivobis meqanizmebis da gamtareblobiTi sistemis morfo-funqciuri mdgomareobis gamokvlevis saSualeba dRemde ar kargavs Tavis mniSvne- cxrili #1 avadmyofebis ganawileba asakisa da klinikuri formebis mixedviT 0-3w # klinikuri 1 3-6w 6-10w 10-15w diagnozi mded mamr sul mded mamr sul mded mamr sul mded mamr sul ararevmatiuli 17 20 37 6 9 19 5 6 11 3 1 4 24 23 47 11 14 25 7 8 15 2 1 3 6 5 11 24 24 48 12 18 30 4 9 8 17 24 30 54 17 12 29 karditi 2 gulis Tandayolili mankebi- 3 mitraluri sarqvlis 3 7 10 15 25 prolafsi 4 tonzilogenuri kardiopaTia 5 miokardiodistrofia 10 10 20 11 10 21 12 10 22 9 8 17 6 vegetosisxlZarRvo 1 0 1 1 0 1 15 20 35 20 28 48 0 1 1 1 0 1 17 21 38 15 28 43 saxsrovan-visceruli) 0 0 0 0 0 0 7 8 15 8 9 17 sul 67 67 134 78 87 165 92 103 195 71 93 164 vani distonia 7 revmatoiduli arTriti(saxsrovani forma, 2010 weli ,fdidsf rfhlbjkjubf lobas, ufro metic TandaTan viTardeba da ixveweba. yuradRebas imsaxurebs iseTi damatebiTi eleqtrokardiografiuli ganxrebi rogoricaa gulmkerdis Soreuli marjvena ukana marcxena da orTogonaluri ganxrebi. farTod gamoiyeneba eleqtrokardiografuli kvlevis SedarebiT axali saxeobebi – kardiointervalografia. Eeleqtrokardiograma aris gulis biodenebis mrudi, romelic Sedgeba kbilebisa da intervalebisagan. Nnormalur ekg-ze ganarCeven 6kbils(P,Q,R,S,T,U) DA Sesabamisad maT Soris intervalebs(PQ, RS-T). yvela kbils Tavisi morfologia aqvs. Sefasebisas yuradReba eqceva : mis amplitudas anu mis simaRles(mm) izoeleqtruli xazidan, mis sifarTes anu xangrZlivobas(wm), konturebis sizustes, mimarTulebas izoeleqtruli xazidan zemoT(+), an qvemoT(-). intervalebis Sefaseba xdeba xangrZlivobisa da formis mixedviT, ekg-ze agreTve arCeven e.w. kompleqsebs, romlebic moicavs zogierT kbils da intervals. Kkompleqsi gulis agznebis erTiani gamovlinebaa. Aarsebobs ori kompleqsi winagulovani da parkuWovani. winagulovan kompleqss warmoadgens ZiriTadad P kbili, parkuWovani kompleqsi Seesabameba QRST(Q-T) intervals, romlis SemadgenlobaSi Sedian: sawyisi nawili QRS kompleqsi, dasasruli nawili T kbili da Sualeduri nawili RS-T segmenti. kbili asaxavs agznebas winagulebis miokardiumSi, misi mimarTuleba Cveulebriv dadebiTia. P-Q intervali Seesabameba periods winagulebis agznebis dawyebidan parkuWebis agznebis dawyebamde(0,08-0,18s), Q-kbili asaxavs agznebis gavrcelebas atrioventrikuluri kvanZidan parkuWTa Zgideze, dvrilisebr kunTze, igi Cveulebriv yovelTvis uaryofiTia. R-kbili yovelTvis zemoT aris mimarTuli (garda deqstrokardiisa), igi asaxavs marjvena da marcxena parkuWebis kedlebis potencialebs. sadiagnostiko mniSvneloba aqvs R da S kbilebis Tanafardobas. janmrTel bavSvebSi xandaxan adgili aqvs R kbilis eleqtrul alteracias. S kbili asaxavs miokardiumis bazaluri ubnebis ramdenadme dagvianebul agznabs. uxSiresad igi uaryofiTia. T kbili asaxavs parkuWebis miokardiumis swrafi repolarizaciis process. janmrTel bavSvebSi is dadebiTia, garda AVR ganxrisa romelSic yovelTvis uaryofiTia. SesaZlebelia T kbili uaryofiTi iyos agreTve III, V (13) da iSviaTad V (4) ganxrebSi. QRST kompleqsi asaxavs parkuWTa miokardiumSi agznebis gavrcelebis da Sewyvetis process. ( Pesiakov D. F. 1967). ST segmenti normaSi TiTqmis izoeleqtrulia,Seesabameba 2010 weli 11 parkuWebis agznebis faziT mTlian mocvasa da dawyebiT repolarizacias, xolo T kbili asaxavs agznebis Sewyvetis dros. ST segmentis QRS komleqsTan Sedarebis adgili aRiniSneba J wertiliT, mis mdebareobas mniSvneloba aqvs ST segmentis cdomis gansazRvrisaTvis. Tkbilis Semdeg modis T-P horizontaluri intervali, romelic gulis simSvidis mdgomareobas Seesabameba. Tkbilis Semdeg modis U kbili. Mmas igivenairi polaroba aqvs rogorc T kbils. QT intervali asaxavs eleqtrul sistolas. masSi gamoyofen or fazas: “agznebis fazas” Q-T intervali (Q kbilis dasawyisidan T kbilis dasawyisamde), “agznebis Sewyvetis fazas” T1-T intervali (T kbilis dasawyisidan- T kbilis dasasrulamde) asakis mixedviT bavSvebSi ekg xasiaTdeba varilurobiT, kbilebisa da intervalebis xangrZlivoba ufro moklea vidre mozrdilebSi. xSirad gvxvdeba uaryofiTi T kbili, QRS kompleqsis sawyisi deformacia (W da M ti pis), uaryofiTi, orfaziani anu gadasworebuli R kbili (III ganxra), xSirad adreul asakSi aris wvetiani P kbili, Rrma Q kbili (IIIII ganxra) da a.S. axalSobilTa ekg unda ganixilebodes fiziologiuri Taviseburebebidan gamomdinare(dabadebis Semdgomi sisxlis mimoqcevis gardaqmna). Aam dros ekg-ze wina planze gamodis Tkbilis cvlilebebi: marjvena gulmkerdis ganxrebSi T6 kbili dadebiTia 47dRis asakamde, Semdeg igi xdeba uaryofiTi da prepubertatul asakSi xdeba dadebiTi. T kbilis forma axalSobilebSi mWidrodaa dakavSirebuli filtvis arteriasa da marjvena parkuWSi arsebul wnevasTan. sanam es wneva metia 35mmvws-ze manamde T dadebiTia. V pirvel ganxraSi marcxena. prekardialur ganxaraSi bavSvebis naxevars T kbili uaryofiTi an orfaziani aqvs. standartul da gaZlierebul ganxrebSi kidurebidan T kbili dabalia, zogjer sul gadasworebuli, xolo III ganxraSi uaryofiTi. ST segmenti izoeleqtrul xazzea sicocxlis pirvel dReebSi T1-T intervali aWarbebs Q-T intervals. dRenaklulebSi T kbili dabalamplitudiania, gulmkerdis ganxrebSi 15dRemde uaryofiTia V3 ganxraSi. ST segmenti ganicdis cdomas izoeleqtruli xazidan, miT ufro metad rac ufro metia dRenaklulobis xarisxi. T kbilis dabali amplituda da uaryofiTi pozicia aseve dakavSirebulia dRenaklulobis xarisxTan. III xarisxis dRenaklulebSi ekg yvela maCvenebeli mxolod me-20 dRes uTanabrdeba janmrTeli axalSobilis pirvel dRes. Cvil bavSvebSi ekg TandaTan ganicdis cvlilebebs, rac dakavSirebulia guliscemis sixSiris SecvlasTan, kunTovani da nervuli 12 sistemis momwifebasTan, rac Seexeba kerZod T kbils, igi II da III standartul ganxrebSi dadebiTia, III standartul ganxraSi SeiZleba iyos dadebiTic, orfazianic, izoeleqtrulic da uaryofiTic. AVL ganxraSi aqvs dadebiTi T kbili umravlesobas, xolo AVF ganxraSi yvelas. uaryofiTi T kbili registrirdeba V(1) V(2) ganxrebSi marcxena gulmkerdis ganxrebSi T kbili yvelas dadebiTi aqvT. adreuli asakis (1-3 weli) bavSvebSi adgili aqvs standartul ganxrebSi R da T kbilis Tanafardobis darRvevas T kbilis matebis xarjze, pirvel or standartul ganxraSi T kbili Seadgens R kbilis 1/3-1/4 nawils. am asakSi ukve marjvena parkuWovani upiratesoba icvleba marcxena parkuWis upiratesobiT. skolamdeli asakis (3-6 weli) bavSvebvis ekg-saTvis damaxasiaTebelia R,S,T kbilebis momateba standartul ganxrebSi(I-II-III). erTpolusian gulmkerdis ganxrebSi SesaZlebelia iyos uaryofiTi T kbili, xolo marjvena gulmkerdis ganxrebSi aRiniSneba S-T intervalis cdoma. saskolo asakis (7-15 weli) bavSvebis ekg TandaTan zrdasruli adamianisas uaxlovdeba, Tumca jer kidev rCeba labiluri pulsi da sinusuri ariTmiis gamovlinebebi. rac Seexeba tkbils III standartul da marjvena gulmkerdis ganxrebSi (zogjer V3-V4-Sic) SeiZleba iyos uaryofiTi. II standartul ganxraSi T kbilis Sefardeba R kbilTan Seesabameba – 1:3; 1:4-s. rogorc zemoaRniSnulidan gamomdinareobs sxva ramdenime TaviseburebebTan erTad, bavSvTa asakSi ekg-sTvis damaxasiaTebelia uaryofiTi T kbilis arseboba(III. V1-V4 ganxrebi). normaluri ekg-dan gadaxra SeiZleba moxdes janmrTel gulze refleqsurad, Tavis tvinis qerqis mxriv, SeiZleba vegetatiuri nervuli sistemis aSlilobiT iyos gamowveuli, SesaZloa iyos miokardiumis dazianebis (distrofia, sklerozi, sisxlCaqceva) Sedegi an koronaluri sisxlis mimoqcevis darRvevis gamo da a.S. ekg-is yvelaze labiluri elementi aris ST segmenti misi cvlilebebi ganixileba T kbilis cvlilebebTan erTad. normaSi ST mTlianad ar emTxveva izoeleqtrul xazs, zusti horizontaluri mimarTuleba ST segmentisaTvis unda CaiTvalos paTologiad(garda III ganzrisa). paTologiad iTvleba ST segmentis izoeleqtruli xazidan daweva an aweva standartul ganxrebSi 1 mmze metad da gulmkerdis ganxrebSi 1,5-2 mm-ze metad. agreTve misi formis Secvlad. Tumca maRali T kbilis SemTxvevaSi ST segmentis 2mm-iT aweva da uaryofiTi an orfaziani T kbilis SemTxvevaSi 1,5 mm-iT daweva SeiZleba ,fdidsf rfhlbjkjubf paTologiad ar CaiTvalos. sxvadasxva paTologiurma procesebma (iSemiuri daavadeba, mwvave perikarditebi, vegetaturi da endokrinuli darRvevebi) SeiZleba gamoiwvion ST segmentis cdoma zemoT. magram aseTive cvlileba SeiZleba hqondeT janmrTel bavSvebs vagotoniisa da parkuWebis adreuli repolarizaciis sindromis dros. ST segmentis cdoma zemoT an qvemoT. agreTve QRS kompleqsis amplitudis da siganis momateba, warmoadgens paTologias da Cveulebriv Tan axlavs miokardiumis trofikis kerovani an difuzuri moSla (repolarizaciis pirveladi darRveva). ST segmentis daweva SeiZleba aRiniSnebodes koronaluri ukmarisobis dros, magram specifikur niSnad ar iTvleba, SeiZleba ganpirobebuli iyos funqciuri mizeziT da ara organuli dazianebiT. Mmiokardiumis infarqti da filtvis arteriis embolia, rogorc wesi, mimdinareobs ST segmentis cvlilebiT. infarqtis mwvave stadiaSi ekg-s aqvs monofazuri mrudis saxe. ST segmentis rkalisebri simrude miuTiTebs perikarditze, izoxazidan qvemoT cdoma zemoT mimarTuli simrudiT da uaryofiT an orfazian T kbilSi gadasvla registrirdeba parkuWTa hi pertrofiis da hisis konis fexis blokadis dros. ST segmentis sxvadasxva cvlilebani. T kbilis cvlileba gulisxmobs mis momatebas, gabrtyelebas da mimarTulebis Secvlas. Avr ganxraSi T kbili yovelTvis uaryofiTia. uaryofiTi T kbili gulmkredis yvela ganxraSi SeiZleba hqondeT Cvili an adreuli asakis janmrTel bavSvebsac. asakTan erTad T veqtoris RerZis mimarTuleba ixreba win rasac mosdevs uaryofiTi T kbilis amogdeba gulmkerdis ganxrebidan marcxnidan marjvena mimarTulebiT. janmrTel bavSvebSi mesame ganxraSi SeiZleba hqondeT uaryofiTi T kbili, magram uaryofiTi T kbili romelime or standartul ganxraSi paTologiis niSania. T kbilis simaRle normaSi icvleba R kbilis simaRlis paralelurad. T kbilis paTologiuri Secvla imavdroulad QRS kompleqsis Secvlis gareSe miuTiTebs parkuWis miokardiumSi aRdgeniTi da cvliTi procesebis darRvevaze da aRiniSneba distrofiisa da anTebis (repolarizaciis pirveladi darRveva) dros, xolo es cvlilebebi xdeba erTdroulad miokardiumis hi pertrofiis dros (repolarizaciis meoradi cvlileba). uaryofiTi T I-II, T V5-6 kbilebi aRiniSneba marcxena parkuWis hi pertrofiis dros (hi pertonuli daavadeba, mwvave nefriti da gTm), xolo uaryofiTi T III, T V1-2 kbilebi marjvena parjuWis hi pertrofiis dros (gTm, mitraluri stenozi, filtvismieri guli), magram 2010 weli ,fdidsf rfhlbjkjubf SesaZlebelia iyos janmrTel bavSvebSic. uaryofiTi, deformirebuli T kbili SesaZloa iyos parkuWebis miokardiumSi sisxlmomaragebis darRvevis niSani (miokardiumis iSemia, mikoardiodistrofia, miokarditi, perikarditi). maRali, wvetiani T kbili gvxvdeba vagotoniis, hi perkalemiis, miokardiumis subendokardiuli iSemiis, parkuWebis diastoluri gadatvirTvis dros. maRali viwro wvetiani kbili mokle izoeleqtrul ST segmentis fonze hi perkalemiis dros aucilebelia gavarCioT maRali, momrgvalebuli, farTo T kbilisagan bradikardiis fonze da wamoweuli ST segmentisagan vagotoniis dros. T kbilis amplitudis Semcireba SeiZleba iyos hi pokalemiis simpatikotomis dros. T kbilis gamoxatuli damokleba an dagrZeleba SeiniSneba eleqtrolituri balansis darRvevis fonze da revmatiuli karditis dros. gulze neirogenuli zemoqmedeba aisaxeba ekg-s cvlilebebiT: maRali T kbili viwro fuZiT ST segmentis aRmaval mimarTulebasTan erTad SeiZleba iyos nevrozis da vagusis tonusis gaZlierebis dros. Tumca amgavri cvlileba SeiZleba iyos repolarizaciis procezze adrenerguli adaptaciur-trofikuli zegavlenis gamo da asaxavdes repolarizaciis optimalur mdgomareobas (ufrosi asakis bavSvebSi da sportsmenebSi). adrindeli mosazreba, rom maRali wvetiani T kbili vagotoniis, xolo dabali, brtyeli simpatikotoniis damaxasiaTebelia ukanaskneli monacemebiT saTuoa. T kbilis reaqcia neirogenul zemoqmedebaze yovelTvis erTgvarovani ar aris. amgvarad, miokardiumis repolarizaciis fazis cvlileba (T kbili da ST segmenti), romelic miokardiumSi aRdgeniT procesebs asaxavs, moiTxovs diferenciacias. isini bavSvebSi gvxvdeba rogorc gulis organuli dazianebis (miokarditi, miokardiodistorfia, koronaluri ukmarisoba, perikarditi, parkuWTa hi pertrofia), ise eqstrakardialuri (vegetatiuri, hormonuli, eleqtrolituri-darRvevebis an sxeulis mdebareobis Secvlis) mizezebis Sedegad. Mmiokardiumis aRdgenis faza sxvadasxva faqtorebis (hemodinamikuri, bioqimiuri, fizikuri, neirogenuri) gavlenis qveSaa. amitom T kbili da ST segmenti gamoirCevian arastabilurobiT. T kbilisa da ST segmentis cvlilebiT SesaZlebelia Suilis bunebis dadgena (organuli Tu funqciuri) SesaZlebelia funqciuri sinjebis daxmarebiT. rac Seexeba janmrTel bavSvebSi ekg-s Taviseburebebs gulmkerdis marjvena Soreul ganxrebSi, T kbilTan dakavSirebiT SeiZleba iTqvas rom igi miuxedavad eleqtruli RerZis mdebareobisa V7R ganxramde, rogorc we2010 weli 13 si, uaryofiTia, misis siRrme asakTan erTad TandaTan mcirdeba V3R ganxridan V7R ganxramde bavSvebis nawilSi V5R ganxridan V6R ganxramde T kbili iyo dadebiTi mimarTulebis, V3R-V7R ganxrebSi ki dadebiTi mimarTuleba narCundeboda. magram T kbilis amplituda FTandaTan mcirdeboda srul gaqrobamde V6R an V7R ganxrebSi. SevniSnavT, rom msgavsad QRS kompleqsis RS-Si gadasvlisa gulmkerdis gaxrebidan V3 gaxrebSi gulmkerdis marjvena naxevridanac arsebobs gardamavali forma. rogorc dakvirvebebma gvaCvena, RS formidan (marjvena parkuWis biopotencialebi) QR formaSi (marcxena parkuWebis biopotencielebi) gadasvlis zona lokalizebuli unda iyos V4R an V5RganxrebSi. janmrTeli bavSvebis ekg-is elementebis raodenobrivma da xarisxobrivma analizma NeHbis ganxrebSi gvaCvena Semdegi Taviseburebani: D D (“dorsalis”) ganxraSi – naxevarze met bavSvebs P kbili aqvs orfaziani meore dadebiTi fazis prevalirebiT. P kbilis amplituda yvela asakobriv jgufSi ar aRemateba 2mm-s da meryeobs 0,25-2mm-is farglebSi. parkuWovan kompleqss aqvs QR da QRS forma. Aam ganxrebSi Q kbili registrirdeba yvela asakSi 100%-Si. S kbili registrirdeba SemTxvevaTa 25%-Si, misi amplituda 6,5mm-s ar aRemateba. T kbili TiTqmis yovelTvis dadebiTia, misi amplituda daaxloebiT—— 3,5+5,75—— mm-ia. (ix. Dcrili#3). A(“Anterior”) ganxraSi – P kbili dadebiTia, iSviaTad orfaziani, misi amplituda yvela asakobriv jgufSi meryeobs 0,5-2mm-is farglebSi kbilis sawyisi uaryofiTi faza ufro naklebia vidre dadebiTi. parkuWocan kompleqss aqvs QR, QRS forma. am ganxraSi R kbilis amplituda ufro metia vidre D da I ganxraSi. S kbili yovelTvis gamoxatulia. T kbili yovelTvis dadebiTia da misi amplituda A ganxraSi ufro maRalia, vidre D da I ganxraSi. (ix. cxrili 3) I (“inferior”) ganxraSi – P kbili, rogorc wesi, gamoxatulia. Mxolod bavSvebis nawili hqondaT sustad dadebiTi (0,5mm). parkuWovan kompleqss aqvs rS an RS da iSviaTad QR forma T kbili ZiriTadad yovelTvis iyo dadebiTi, mxolod zogierTi hqondaT – orfaziani an uaryofiTi. uaryofiTi T kbili daufiqsirdaT im bavSevbs romelTac V4 ganxraSi hqodaT uaryofiTi, sustad dadebiTi an orfaziani T kbili. QRS kompleqsis formis da eleqtruli RerZis mimarTulebas Soris kanonzomieri damokidebuleba nebis ganxrebSi ar dafiqsirebula. Mmagram zogierT bavSvebSi aRiniSna pirvel ganxraSi kbilebis amplitudis kavSiri eleqtruli RerZis mimarT ,fdidsf rfhlbjkjubf 14 gulis Semobrunebis dros: saaTis isris sawinaagmdegod mobrunebisas registrirdeboda forma R da QR, saaTis isris mimarTulebiT ki – rS an RS anu ufro zustad S kbili Rrmavdeboda. koregirebul orTogonul ganxrebSi ekg kbilebis formiT mogvagonebis: X ganxraSi – ekg-s I, avl, V6, ganxris, Y ganxraSi – ekg-s II, AVFganxras, Z ganxraSi – V1, V2 ganxrisas. Kkoregirebul orTografiul ganxrebsac aqvs garkveuli asakobrivi Taviseburebebi amplitudis da drois parametrebis mxriv ekgis asakobrivi Taviseburebebi (4-dan 15 wlamde) ufro Z ganxraSi Cans. Aasakis matebasTan erTad aRiniSneba R kbilis amplitudis Semcireba, maSin roca es kbili umniSvnelod icvleba. T kbili asakTan erTad imatebs xangrZlivobiTac da amplitudiTac. Uumcros asakobriov jgufSi (4-6 weli) xSirad registrirdeba (73%) uaryofiTi T kbili, maSin roca 10-12 wlis bavSvebs uaryofiTi an orfaziani T kbili SemTxvevaTa 15% -Si aReniSnebaT. amgvarad, ganvixiloT ST segmentisa da T kbilis cvlilebani sxvadasxva asakobriv jgufebSi sakuTar masalaze dayrdnobiT, Tu rogor gamoiyureba isini cxrilebis, suraTebisa da diagramebis meSveobiT. #3 cxrilSi mocemulia T kbilis maximaluri da minimaluri simaRle, ekg-s 15 ganxraSi (12 Cveulebrivi da 3 NeHb-is) janmrTel bavSvTa sxvadasxva asakobriv jgufebSi. #3 cxrilis monacemebSi asaxulia Cvens SromaSi. T kbilis farTobi ganisazRvreba Semdegi formuliT: S=2/3.a.h. sadac a aris sigane, xolo h simaRle. Sesabamisad diagramebi #-# 115 asaxaven T kbilis maqsimalur da minimalur farTs mm2, ekg-s 15 ganxraSi -12 Cveulebrivi da 3 NeHb-is, janmrTel bavSvTa sxvadasxva asakobriv jgufebSi. Ddiagramebi #-# 1(a)-15(a) asaxavs dadebiTi da uaryofiTi T kbilis SemTxvevaTa raodenobebs procentebSi. #4 da #5 cxrilSi mocemulia ST segmentis maqsimaluri cdoma izoeleqtruli xazis zemoT da qvemoT(mm-iT da mm2-iT). ST segmentis farTobi ganisazRvreboda Semdegi formuliT: ST=QT1-QRS S st=ST>XST Ddiagramebi #-# 16-22 asaxaven ST segmentis farTobs aRniSnul ganxrebSi. #3 cxrilSi kargad Cans TiToeul ganxraSi T kbilis maqsimaluri dadebiTi, maqsimaluri da minimaluri simaRleebi, aseve uaryo- fiTi minimaluri da maqsimaluri siRrmeebi. rac Seexeba naxazebsa da diagramebs, isini saSualebas iZlevian bavSvebSi(asakis miuxedavad) ganisazRvros depresiuli T kbilis arseboba: I standartul ganxraSi – pirveli asakobrivi jgufis garda( diagrama #1). II standartul ganxraSi-yvela asakobvriv jgufSi(, diagrama #2) AVF-Si pirvel or asakobriv jgufSi (diagrama#6), V4-Si- bolo or asakobriv jgufSi (diagrama #10), V5 da V6-Si-yvela asakobriv jgufSi (diagrama #11-12). Ees ukanaskneli warmoadgens rogorc dRenaklul, ise droul axalSobilTa kardiologiaSi wamyvan sadiagnostiko kriteriumebs, romelic mniSvnelovania rogorc dasawyisSi daavadebaTa mkurnalobisaTvis, ise misi dinamikis Sefaseba-prognozirebisaTvis da rac mTavaria, reabilitaciis periodSi, ukve mozrdilTa gul-sisxlZarRvTa sistemis daavadebaTa prevenciisaTvis. rac Seexeba ST segmentis cdomas izoeleqtruli xazis zemoT igi bavSvTa asakis yvela periodSi gvxvdeba, magram uxSiresad ar cdeba 1mm-s(cxrili #4), xolo izoeleqtrul xazs qvemoT V5 da V6 ganxrebs garda maqsimaluri siRrme aqac umetes wilad 1mm-mdea (cxrili #5). Uunda aRiniSnos, rom ST segmentisa da T kbilis morfologiuri cvlilebani unda ganixilebodes erTian konteqstSi: ST segmentis izoeleqtruli xazidan zemoT an qvemoT cdoma misi formis gaTvaliswinebiT(rkalisebri, naxevarmTvarisebri, wvetiani, orfaziani+- an -+), rogor ST segments mosdevs da risi gagrZelebaa. Aamitom migvaCnia T kbilis cvlilebisa da ST intervalis cdomis orientirad unda ganvixiloT ara T-P intervali, aramed P-Q segmenti, radgan praqtikulad is ufro stabiluria da TiTqmis arasdros ar ganicdis cdomas. Ggarda amisa, misi ST intervalTan siaxlovis gamo, am ukanasknelis umniSvnelo cdomac ki SesamCnevia. arcTu iSviaTad T_P intervalis cdoma izoeleqtruli xazidan zemoT SeiZleba gamowveuli iyos T kbilis daRmavali muxlis da momdevno P kbilis SerwymiT taqikardiis an mkveTrad gamoxatuli UUkbilis dros. ST intervalis cdomis xarisxi unda gaizomos izoeleqtruli xazidan, romelic P_Q segmentis gagrZelebas warmoadgens. imasTan dakavSirebiT, rom S_T intervalis forma Se2010 weli ,fdidsf rfhlbjkjubf iZleba sxvadasxvagvari iyos, izoeleqtruli xazidan intervalis cdomis donis gansazRvrisaTvis, Cveni azriT, unda gamoviyenoT S_T intervalis QRS kompleqsTan SeerTebis wertili da ara S_T intervalis Suawertili. Ekg-ze is wertili, rogorc wesi SesamCnevia, igi repolarizaciis procesis dawyebas Seesabameba (#1). es wertili ucxour literaturaSi aRiniSneba aso J-Ti (Junetion-SeerTeba). amdenad warmodgenil suraTSi#2 (ST segmentisa da T kbilis morfologia) naCvenebia ST segmentisa da T kbilis morfologiur cvlilebaTa 8 ti pi, saidanac aRsaniSnavia, rom: -cdoma zemoT ST segmentisa da T kbilis cvlilebebTa erTad ti pi 2-3 ar dagviregistrirebia, garda ti pi I-sa(vagotonuri ti pi) da isic 10 wlis zemoT, sxva asakSi iSviaTad. - cdoma qvemoT ST segmentisa taqikardiuli ti pis (Vti pi) gvxvdeboda 0-3wlamde asakSi, xolo hi pertonuli ti pis iSviaTad da mainc 5wlis zemoT. A amdenad, ST segmentisa da T kbilis morfologiuri cvlilebani princi pSi janmrTel bavSvebSi ar gvxvdeba, Tu ar gaviTvaliswinebT gardamaval asaks da riTmis mkveTr cvlilebebs bradikardiisa da taqikardiis saxiT. Uupriania, rodesac vixilavT ekg-ze ST segmentisa da T kbilis cvlilebebs, aqve ar ganvixiloT QT intervalis gaxangrZliveba da parkuWTa naadrevi repolarizaciis sindromi, miTumetes, rodesac bavSvTa asakzea saubari. SedarebiT damaxasiaTebeli sindromi ekgze aris Senelebuli repolarizaciis sindromi(Q_T intervalis gaxangrZliveba), rac eleqtruli sistolis xangrZlivobis matebas asaxavs. Ees cvlilebebi periodulad emTxveva parkuWovani taqikardiis, parkuWTa TrTolvis da asistoliis Setevebs, rac klinikurad vlindeba sisustiT, TavbrusxveviT, zogjer sinkopeTi an krunCxviT. Q_T intervalis gaxangrZlivebis mizezi ucnobia. Aautopsiur masalazec ver i poves calsaxa paTomorfologiuri substrati, rac sikvdilis mizezi gaxda. literaturaSi Q_T intervalis gaxangrZlivebis ori variantia aRwerili: 1) siyruiTjervel-lange-nilsenis sindromi(Gervell A. Lange-Nielson F 1957) da 2) siyruis gareSe – romano-uordis sindromi(Romano C Word O. 1963). dRes maT erT sindromad ganixilaven Q_T intervalis gaxangrZlivebis sindromi. Q_T intervalis gaxangrZliveba registrirdeba periodulad – SeiZleba gaqres da isev gamoCdes. Mmisi Semokleba normamde mkurnalobis gareSe iSviaTi da droebiTia. arcTu 2010 weli 15 iSviaTad aRiniSneba repolarizaciis procesis darRvevis sxva niSnebic T kbilis amplitudis momateba an Semcireba, misi formis(orfazianoba, wvetianoba, gaxleCa, inversia)Ocvlileba, U kbilis momateba. rogorc Q_T intervalis, ise T da U kbilebis forma da xangrZlivoba SeiZleba varirebdes. Aam sindromebis damaxasiaTebeli niSnebi memkvidreobiTac gadaecema –pirveli varianti autosomurrecesiulia, meore –autosomur-dominanturi. Cven vakvirdebodiT bavSvebs, romelTac hqondaT Q_T intervalis gaxangrZliveba siyruis da gonebis dakargvis gareSe(hqondaT mxolod Tavbrusxveva). Kkliniko-instrumentulma kvlevam ver gamoavlina gulSi mimdinare raime paTologiuri procesi. Q_T intervalis gaxangrZlivebis sindromi SeiZleba iyos agreTve miokardiumis funqciuri dazianebis gamovlineba gulis sxvadasxva paTologiis dros(revmokarditi, infeqciuri miokarditi, gulis manki, mitraluri sarqvlis prolafsi, eleqtrolituri cvlilebebis darRveva da sxva). aseT SemTxvevaSi paTologiuri procesis CaqrobasTan erTad eleqtruli sistolis xangrZlivoba normalizdeba. Yyvela bavSvs, romelsac aqvs ati piurad mimdinare epilepsia an sinkopes Setevebi, unda iqnes gamokvleuli Q_T intervalis gaxangrZlivebis sindromis gamosaricxad. ekg-ze parkuWovani kompleqsis damamTavrebeli nawilis Tavisebur cvlilebebs ewodeba parkuWTa adreuli repolarizaciis sindromi (pars). igi gvxvdeba 1,5-2% sixSiriT, zogierTi mas normad miiCnevs (Abakumov S.A.1979, Phillips J. 1976 da sxva). Aam sindromisaTvis damaxasiaTebelia izoxazidan ST segmentis awevis xarisxi 0,5-dan 6mm-mde meryeobs da izomeba 4 segmentis yvelaze dabali wertilidan izoxazamde. aRniSnuli cvlilebebi xSirad aRiniSneba gulmkerdis ganxrebSi(V2-V4). Ppars-is damaxasiaTebel Taviseburebad iTvleba ST segmentis amowevis SenarCuneba wlebis manZilze miuxedavad ekg suraTis polimorfizmisa da labilobisa, asakTan erTad xdeba ST segmentis Semcireba(Kamvacha I. At all 1976). am sindromis dros xSiria diagnostikis siZneleebi, misi paTologiisgan(gid, mwvave perikarditi, vegetatiuri da endokrinuli moSliloba) diferencirebis TvalsazrisiT. iwyeben fizikuri datvirTvis sinjs, paTologiis ararsebobis SemTxvevaSi xdeba segmentis izoeleqtrul xazze dabruneba da uaryofiTi T kbili xdeba dadebiTi. uaryofiTi T kbilis inversiac qreba kaliumis da inderalis sinjebis dros, rac cvlilebebis funqiur xasiaTze miuTiTebs. Ppars bavSvebSi ,fdidsf rfhlbjkjubf 16 sakmarisad xSiria, gansakuTrebiT pubertatul da prepubertatul periodSi vegetodistoniis niSnebis fonze. Ppars-is niSnebi bavSvebSi ufro xSirad gvxdeba II,III, aVF, V2, V3, V5,V6 ganxrebSi, iSviaTad I da aVL, V2, V6 ganxrebSi. Ggamonaklisis saxiT mxolod standartul, an mxolod gulmkerdis ganxrebSi. Yyvelaze ufro gamoxatuli ST segmentis aweva aRiniSneba V2-V3 ganxrebSi ST segmentis varirebis 0,5-2mm-is farglebSi. rogorc Cvenma dakvirvebebma aCvena parkuWTa adreuli repolarizaciis sindromi arc Tu iSviaTad emTxveva P_Q intervalis Semcirebas(<0,12c), igi registrirdeba bradikardiisa(SemTxvevaTa1/4) da gamoxatuli sinusuri ariTmiis fonze. yovelive zemoaRniSnulidan gamomdinare,,parkuWTa adreuli repolarizaciis sindromi”-s diagnozi, rogorc normaluri ekg-s varianti, moiTxovs did sifrTxiles da gamarTlebulia sruli kompleqsuri klinikuri kvlevisa da dinamikaSi ekg monacemebis arsebobis SemTxvevaSi, Semdgom Seswavlas moiTxovs agreTve am sindromis klinikuri TavisTavadoba, im SemTxvevaSi roca daavadebis fonze vlindeba sindromis klinikuri niSnebi, Cndeba safuZveli es sindromi ganvixiloT rogorc paTologiis gamovlineba Tu sindromis niSnebi rCeba xangrZlivad, miuxedavad paTologiuri procesis Cacxromisa, maSin igi SeiZleba CaiTvalos janmrTeli organizmis individualur ekg-ul Taviseburebad. udavoa, rom bavSvebSi pars-is genezi Semdgom kvlevas saWiroebs. maSasadame, Cvens mier Catarebuli gamokvlevebis Sedegebi adastureben, rom bavSvTa asakSi ST segmentisa da T kbilis cvlilebani sxvadasxva asakobriv jgufebSi moiTxovs individualurad ganxilviT midgomas, rac bavSvTa kardiologiidan siberemde mis Semdgom Rrma klinikur informaciis matareblad unda darCes. Tavi II ST segmentisa da T kbilis monacemebi gulis zogierT daavadebaTa dros bavSvebSi (NeHb-is ganxrebis gamoyenebis prespeqtiva pediatriaSi. Cvens mier zemoaRniSnuli daavadebebis dros Seswavlil iqna ST segmentis cvlilebebi. igi yvelaze xSirad gvxvdeboda ararevmatiuli karditis(65 Semtxveva), revmatoiduli arTritis saxsrovani formis(50 SemTxveva) da miokardiodistrofiebis(47 SemTxveva) dros, naklebad – tonzilogenuri kardiopaTiis(10SemTxveva) dros, xolo revmatiuli arTritis saxsrovani formis, vegetosisxlZarRvovani distoniis da revmatoiduli artritis saxsrovani formis dros gvxvdeboda erTeul SemTxvevebSi. parkuWebis adreuli repolarizaciis fenomeni ZiriTadad damaxasiaTebeli iyo vegetosisxlZarRvovani distoniis mqone pacientebisaTvis(65 SemTxveva), SedarebiT dabali maCvenebeli aRiniSna revmatoiduli artritis saxsrovani formisa da tonzilogenuri kardiopaTiis dros(Sesabamisad 22 da 15 SemTxveva). Aararevmatiuli karditis, mitraluri sarqvelis prolafsis da distrofiebis dros parkuWebis adreuli repolarizaciis fenomeni ar dafiqsirebula. IV ti pis gamovlinebebi aRiniSna ufro xSirad revmatiuli arTritis saxsrovan-visceraluri formis dros (17 SemTxveva), SedarebiT naklebad ki ararevmatiuli karditis da miokardiodistrofiis dros, erTeuli cxrili #2 ST segmentisa da T kbilis cvlilebaTa tipebi gulis zogierTi anTebiTi da araanTebiTi daavadebebis dros tipebi r/a-is r/a-is Ararevmasaxsrovani saxsrovantoiduli forma visceraluri karditi forma Tonzilomitraluri v.s.d. genuri sarqvlis kardiopaTia prolafsi miokardio- jami distrofia I 22 3 -- 15 -- 65 -- 105 II -- 2 10 -- -- -- -- 12 III -- -- 3 -- -- -- -- 3 IV 2 17 8 -- -- -- 7 34 V -- 22 30 10 1 2 40 105 VI -- 2 3 -- -- -- -- 5 VII -- 3 5 -- -- -- -- 8 VII -- 4 6 -- -- -- -- 10 2010 weli ,fdidsf rfhlbjkjubf SemTxvevebi aRiniSna revmatiuli arTritis saxsrovani formis dros (2 SemTxveva) zemoaRniSnulis analizisasa davrwmundiT, rom aucileblobas warmoadgenda ST segmentisa da T kbilis morfologiur cvlilebaTa erTian konteqstSi ganxilva. cxrili #-2 -Si naTlad Cans maTi SesaZlo 8 sxvadasxva ti pis gamoxatuleba da cvlilebani, romlebic klinicistebisagan zust analizs moiTxoven. kerZod, I ti pi ufro xSirad gvxvdeboda vegetosisxlZarRvovani distoniis dros (65 SemTxveva), SedarebiT naklebad _ revmatiuli arTritis saxsrovani formis (22 SemTxveva) da tonzilogenuri kardiopaTiis dros (15 SemTxveva) revmatiuli arTritis saxsrovan-viscelaruli formis dros I ti pis cvlilebebi ar aRiniSneboda. II ti pi gamoxatuli iyo mxolod 12 SemTxvevaSi, aqedan 10 iyo ararevmatiuli karditi da 2 revmatiuli arTritis saxsrovan-vinceraluri forma. danarCeni daavadebebis dros II ti pis cvlilebebi ar dafiqsirebula. rac Seexeba III ti ps igi xvdeboda mxolod ararevmatiuli karditis dros. sakvlev avadmyofebSi SedarebiT meti iyo V ti pis cvlilebebi, igi revmatoiduli arTritis saxsrovani formis garda yvelgan gvxvdeboda. kerZod: revmatoiduli arTritis saxsrovan-visceraluri formis dros aReniSna 22 SemTxvevaSi. Aararevmatiuli karditis dros 30 SemTxvevaSi, tonzilogenuri kardiopaTiis dros sixSire SedarebiT dabali iyo (10 SemTxveva). Yvelaze maRali maCvenebeli ki dafiqsirda miokardiodistrofiis dros (40 SemTxveva) mitraluri sarqvelis prolafsis da vegetosisxlZarRvovani distoniis dros V ti pis gamovlineba atarebda erTeul xasiaTs. sakvlev kontigentSi SedarebiT naklebad iyo warmodgenili VI, VII da VIII ti pi, ZiriTadad revmatoiduli arTritis saxsrovanvisceraluri formis da Aararevmatiuli karditis dros. kerZod, revmatoiduli arTritis saxsrovan-visceraluri formis dros VI ti pi aRiniSna 2 SemTxvevaSi, xolo ararevmatiuli karditis dros 3 SemTxvevaSi. VII ti pi revmatoiduli arTritis saxsrovan-visceraluri formis dros Segvxvda 3 SemTxvevaSi, xolo ararevmatiuli karditis dros 5 SemTxvevaSi. miaxloebuli iyo Sedegi VIII ti pTan dakavSirebiTac. Sesabamisad 4 da 6 SemTxveva. Cveni monacemebis saboloo interpretaciamde aucileblad migvaCnia ST segmentisa da 2010 weli 17 T kbilis cvlilebaTa mimoxilviTi analizi normisa da paTologiis zRvarze. Uunda aRiniSnos, rom dadgenilia periferiul ganxrebSi ST intervalis 1mm-iT cdoma Seesabameba 400 000miokardiuli boWkos dazianebas(gulmkerdis ganxrebSi ki 4000-s). Aam monacemebis(Schaeffer H. Haas H. 1962) gaTvaliswinebiT saWiroa da aucilebelia ufro meti yuradreba daeTmos ST-T umniSvnelo darRvevebsac, romlebic aRiniSneba standartul da monopolarul ganxrebSi, radgan es cvlilebebi SeiZleba iyos ufro mniSvnelovani, vidre iSemiis ufro intensiuri gamovlinebebi gulmkerdis ganxrebSi. Mmravali statistikuri monacemebis Tanaxmad msubuqi eleqtrokardiografiuli darRvevebi warmoadgenen koronaruli riskis aSkara faqtorebs(Ross S.R. 1970) zogierTi gamokvlevis Tanaxmas mamakacebs Soris sikvdilianoba dabali, dakbiluli mcired uaryofiTi T kbiliT 2-jer metia, vidre sakontrolo jgufSi(Freidberg H.D.1069), rac miuTiTebs, rom msgavsi darRvevebis SemTxvevaSi aucilebelia vawarmooT damatebiTi gamokvlevebi am cvlilebebis mniSvnelobis dasadgenad. ST intervalis da T kbilis patara cvlilebebi eleqtrokardiografiaSi interpretaciisaTvis yvelaze rTuli sferoa. Aamitom ioli ar aris ST-T darRvevebis mniSvnelobis gansazRvra iSemiuri kardiopaTiis adreuli diagnostirebis mizniT. am TvalsazrisiT, STT cvlilebebis interpretaciis mniSvnelovan kriteriums warmoadgens am darRvevaTa,,lokalizacia” da maTi SeTanxmebuli evolucia sxvadasxva ganxrebSi. repolarizaciis,,meoradi” aSliloba(daRmavali, Senelebuli, progresirebadi, st intervaliT da arasimetriuli uaryofiTi T kbiliT) SeiZleba gamoCndes I, II da marcxena gulmkerdismier ganxrebSi(maqsimaluri I da V6 ganxrebSi) an II, III da wina gulmkerdismier ganxrebSi(maqsimaluri III da V1 ganxrebSi) da romelic warmoadgens sxvadasxva ganxrebSi TandaTanobiT evolucias V1-Si maqsimaluri uaryofiTobidan meoradi T kbilis amplituda marcxena gulmkerdis ganxraSi an Sesabamisi tranziciis zonaSi progresulad unda mcirdebodes. Tumca aseT pirobebSi, agreTve,,iuveniluri” T kbilis SemTxvevaSi, aranormaluria, rom TII ufro uaryofiTi iyos vidre T1, T3, TVs an V4 ufro uaryofiTi vidre TV6 da sxva. radgan aseTi darRvevebi mxolod maSin dgeba, roca adgilobrivi,,pirveladi” ganapirobebs T kbilis uaryofiTobis cdomas. agreTve ST_T umniSvnelo cvlilebebis dros gaumarTlebelia momdevno gulmkerdis ganx- 18 rebSi dadebiTi T kbilis amplitudis mkveTri Semcireba, im SemTxvevaSic ki, roca Sesabamisi T kbilebi QRS kompleqsis maqsimaluri kbilis 1/20-s ver aRweven. aseTi mdgomareobis dros aucilebelia yuradReba mivaqcioT iseT SemTxvevebs, roca T kbilis amplituda V1 da V6 ganxrebSi naklebia TV3-is da TV4is jamis naxevarze an TV5<TV4/2 uaryofiTi ganrTxmuli TV3-is SemTxvevaSi. Ggamokvlevis Tanaxmad msgavsi aspeqtebi xSirad aRiniSneba organuli kardiopaTiebis dros. T kbilis da ST intervalis sxva morfologiuri Taviseburebebis analizi agreTve SesaZleblobas iZleva moxdes organuli dazianebebis diferencireba ST_T umniSvnelo cvlilebebisagan. migvaCnia, rom T kbilis aSkara simetriuloba da mzardi uaryofiToba V1 da V4 ganxrebSi warmoadgens niSans, romelic met yuradRebas saWiroebs, vidre 12mm-ze meti amplitudis minesotis kodSi aRniSnuli T kbili. simetriuli wvetiani T kbilebi xSirad warmoadgenen subendokardiuluri iSemiis gamovlinebas(Lepeschkin E.1957), romelic uxSiresad iSemiuri kardiopaTiis dasawyisia. miTumetes, rom normalur pirobebSic ki endokardiumi warmoadgens zonas, sadac sisxlis nakadi da O02-is wneva SedarebiT(epikardiumTan) dabalia. Uumtkivneulo iSemiuri kardiopaTiis dros ST-T zogierTi mcire darRvevis mniSvnelobis dadgena rTulia paTologiuri cvlilebebis difuzuri xasiaTis gamo. Aaseve gvxvdeba ST_T difuzuri darRvevebi, romlebic upirates lokalizacias gansazRvrul arxebSi ar gvaZleven. maTi arsebobisas da sxva sarwmuno asocirebuli niSnebis araasebobisas umtkivneulo iSemiuri kardiopaTiis diagnozis dadgena did sifrTxiles moiTxovs, gansakuTrebiT xandazmulebSi da Zalian axalgazrda asakSi, romelSic dabalia riskis faqtoris da iSemiuri kardi paTiis arsebobis sarwmunooba. Aaqve unda gvaxsovdes mravali eqstrakardialuri mizezi, romlebic iwveven ekg-ze sxvadasxva darRvevebs da romlebic arTuleben diagnostirebas, kerZod: ST-T cvlilebebi qalebSi menstrtualuri ciklis da saSvilosnos fobromis dros, dabalvoltaJiani T kbili hi persimpatikotonur mdgomareobaSi, taqikardiiT mimdinare mousvenrobis dros, maRalvoltaJiani T kbili da ST intervali cdomiT zemoT(,,aRmavali ti pis”) adreuli repolarizaciis dros, dakbiluli, gaormagebuli T kbili cns-is dazianebis da vegetatiuri labilobis dros da sxva. amasTan ST intervalTan SedarebiT T kbilis didi cvale- ,fdidsf rfhlbjkjubf badobis gamo vegetatiurad aramdgrad avadmyofebSi orTostatiuli sinjis da fizikuri datvirtvis dros darRvevebi ST nawilSi SeiZleba ufro mniSvnelovani iyos, vidre T kbilis amplitudis da mimarTulebis cvlileba. Aamdenad, ST segmentisa da T kbilis morfologiuri parametrebi gulis zogierTi zemoT ganxiluli anTebiTi da araanTebiTi daavadebebis dros mkveTrad gamoxatuli cvlilebebiT xasiaTdeba da aucilebel pirobas warmoadgens maTi ti paJebis gansaRvris Semdgom damatebiTi informaciis miReba koronarul sisxlis mimoqcevaze ekg-s sxvadasxva maCvenebelTa gansazRvriT(TV6+TV5..... da a. S) Cvens mier, rogorc avRniSneT warmoebuli iyo ekg-li gamokvleva 12 Cveulebriv da damatebiT 3 NeHb(A,D,I) ganxrebSi, sadac vvaraudobdiT, rom NeHb-is ganxrebSi unda migveRo mniSvnelovani korelaciuri informaciebi. Cveni masalis analizisas aRmoCnda Semdegi saintereso Sedegebi, romlebic mniSvnelovan adgils daiWers bavSvTa kardiologiaSi. Cvens kvlevebSi Cans ST segmentis cvlilebasTan dakavSirebuli korelaciuri indeqsebi; kerZod, R kbili 12 standartul ganxraSi da misi korelacia S-Tan NeHb-is 3 ganxraSi. maTiMmonacemebi gviCvenebs, rom am SemTxvevaSi korelaciuri indeqsebi dabalia da 3,827s ar aRemateba. S V1 ------- NeHb R D ---- 7,974 A ---- 6,401 S V2 ------- NeHb R D ---- 6,942 A ---- 5,517 S V6 ------- NeHb A ---- 5,320 R rogorc vxedavT saSualo maCvenebeli 6dan 7-mde meryeobs, rac maRali ara aris da mxolod tendenciaze miuTiTebs. SromaSi asaxulia monacemebi, romlebic miuTiTebs korelaciaze R kbilebs Soris 12 standartul ganxrasa da NeHb-is ganxrebs Soris. aq SedarebiT met ganxraSi dafiqsirda korelaciuri indeqsis momateba magram maCveneblebi mniSvnelovnad maRali ar aris, kerZod: 2010 weli ,fdidsf rfhlbjkjubf R II st ------------ Nehb D ---- 6,393 R R III st ------------ Nehb D ---- 7,296 19 sxva ganxrebSi monacemebi mniSvnelovnad dabalia, aRniSnul maCveneblebTan SedarebiT, romlebic aSkara tendenciaze miuTiTeben. mniSvnelovania ST segmentis ST-sTan korelacia 12 standartul da Nehb-s 3 ganxraSi (D,A,I). aq monacemebi ufro mniSvnelovani da mravalferovania, kerZod : R ST II st ------------ R AAVF ------------ ST Nehb A ----- 9,377 I ------ 10,143 D ---- 6,829 ST R AVF ------------ Nehb I ------ 10,492 ST R AV1 ------------ D ----- 8,065 Nehb Nehb D ---- 5,098 R ST V2 ------------ Nehb ST D ----- 10,704 A ----- 10,553 R AV3 ------------ Nehb D ---- 5,112 ST V3 ------------ R Nehb ST A R V4 ------------ Nehb A ---- 5,995 R A T V2 ------------ Nehb A ---- 8,411 Nehb A ---- 8,345 Nehb D ---- 8,065 T T V3 ------------ T T V6 ------------ T 2010 weli A ----- 9, 358 ST V4 ------------ Nehb ST rogorc cxedavT aqac adgili aqvs mxolod tendecias matebisaken. analisi gviCvenebs S kbilis korelacias S kbilTan 12 standartul da Nehb-is (D,A,I) ganxrebs Soris. maCveneblebi am SemTxvevaSi dabalia da korelacia ar aRiniSneba. sxva monacemebi warmodgenilia T kbilis T kbilTan korelacia yvela standartul da Nehb-is ganxrebSi. aq SedarebiT maRali korelaciuri indeqsebi aRiniSna vilsonis ganxrebSi, kerZod: D ----- 11,662 D ----- 14,461 A ----- 11,491 ST V5 ------------ Nehb ST D ----- 14,232 A ----- 9, 668 ST V6 ------------ ST Nehb D ----- 14,046 A ----- 10,279 rogorc vxedavT korelaciuri indeqsebi maRalia (saSualod > 10-ze), gansakuTrebiT V5 - V6 da Sesabamisad Nehb-s D-ur ganxrebSi (>14-ze), V4-Si SedarebiT maRali iyo korelaciuri indeqsi Nehb-s A-sTan (11,491) xolo Nehb-s I-Tan korelaciis indeqsi SedarebiT maRali iyo AVF- ganxraSi (10,492). zemoaRniSnuli monacemebi, gansakuTrebiT R da S kbilebTan dakavSirebiT, mozrdilTa analogia, Tumca korelaciuri indeqsebi ase dawvrilebiT pediatriaSi dRemde ganxiluli ar yofila. Amdenad, unda iTqvas, rom Nehb-is ganxrebi mniSvnelovan informacias iZlevian bavSvTa asakSi da isini aseve mniSvnelovan rols Seasruleben bavSvTa kardiologiis ganviTa- 20 rebaSi, rogorc samkurnalo, aseve sareabilitacio da daavadebaTa prevenciis etapze. daskvnebi: ST segmentisa da T kbilis monacemebi janmrTel bavSvebSi xasiaTdebian asakobrivi TaviseburebebiT: bavSvTa asakSi SesaZlebelia ganisazRvros T kbilis depresiuloba: _ I standartul ganxraSi (1 Tvis asakis garda); _ II standartul ganxraSi (yvela asakobriv jgufSi); _ AVF ganxraSi (0-3 wlamde); _ V4 – ganxraSi (6-15 wlamde asakobriv jgufSi); _ V5 – V6 ganxrebSi (yvela asakobriv jgufSi) es ukanaskneli warmoadgens, rogorc dRenakl, ise droul axalSobilTa kardiologiaSi wamyvan sadiagnostiko kriteriumebs, romlebic mniSvnelovania, rogorc dasawyisSi daavadebisaTvis da rac mTavaria, reabilitaciis periodSi, ukve mozrdilTa gul-sisxlZarRvTa sistemis daavadebaTa prevenciisaTvis. janmrTel bavSvebSi ST segmentis cToma izoeleqtrul xazs zemoT yvela asakobriv ,fdidsf rfhlbjkjubf jgufSi gvxvdeba, magram ar cdeba 1 mm-s, xolo izoeleqtrul xazs qvemoT V5 – V6 ganxrebs garda maqsimaluri 1 mm-mdea; ST segmentisa da T kbilis morfologiuri cvlilebani unda ganixilebodes erTian konteqstSi SemuSavebuli 8 ti pidan erTis gansazRvriT, rogorc janmrTel, aseve daavadebul bavSvTa kontigentSi; bavSvTa asakSi ST segmentisa da T kbilis cvlilebani sxvadasxva asakobriv jgufSi moiTxovs individualurad ganxilviT midgomas, rac bavSvTa kardiologiidan siberemde mis Semdgom Rrma klinikur informaciis matareblad unda darCes; NeHb-is ganxrebi mniSvnelovan informacias aZleven rogorc janmrTel, aseve daavadebul bavSvTa kontigentSi da isini aseve mniSvnelovan rols Seasruleben bavSvTa kardiologiis ganviTarebaSi, rogorc samkurnalo, aseve sareabilitacio da daavadebaTa prevenciis etapebze maTi asakisda miuxedavad. amrigad, droulad diagnostirebuli ST segmentisa da T kbilis mciredi gadaxrebic ki umniSvnelovanesia aramarto pediatriuli asakis, aramed didi kardiologiis prevenciuli sakiTxebis gadawyvetaSi. sur. 1 sur. 2 2010 weli ,fdidsf rfhlbjkjubf ganxra 1 Tve maqs. min. 3 -1 6,5 0 3 -1 -3 -1,5 2,5 -2 3,5 1 1 -6 5,5 -5,5 5 -4 5 -1 5 1,5 6 1 4,25 -1,5 1,75 -4 4,25 -1,5 I II III AVR AVL AVF V1 V2 V3 V4 V5 V6 D A I mm 0-2 weli 3-5 weli 6-10 weli 10-15 weli 1 1 1 1 0,5 0,5 0,5 0,5 1 1 1 1 0,5 0,5 0,5 0,5 2 2 2 2 1 1 1 1 2 2 2 2 4 4 4 4 3 3 3 3 2 2 2 2 2 2 2 2 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 Tve I II III AVR AVL AVF V1 V2 V3 V4 V5 V6 A D I asaki 0-2 weli maqs. min. 4,5 1 6,5 1,5 4,5 -2 -4,5 -3 3 -1 3 1 1 -6 3 -5 3 -3 5,5 -2 6 1,5 5 2 3 -1 2 -3,5 3 -1 Asaki 3-5 weli maqs. min. 5 1,5 7 1,5 5 1,5 -5 -3,5 3,5 -2 4,5 -1 -1 -5,5 3 -3,5 4 -4 12 -1 8 2 6 2,5 4,25 -2,5 1,25 -3,8 4,25 -2,5 1 Tve 1 0,5 1 0,5 2 1 2 4 3 2 2 1 1 1 1 5,05 2,525 5,05 2,525 10,1 5,05 10,1 20,2 15,15 10,1 10,1 5,05 5,05 5,05 5,05 6-10 weli maqs. min. 5 2 5,5 1,5 3 1,5 -6 -3 4,5 -3 3,5 -1,5 -1 -5 5 -5,5 8 -5,5 10 1 9 2,5 7,5 2 5,75 -3,5 1,75 -4 5,75 -3,5 21 10-15 weli maqs. min. 5,5 2 7 1,5 4,5 1,5 -5 -3 4,5 1,5 5 -1 -1 -5,5 6 -7 7 -6 11 1 10,5 2 7,5 2 6 -3,5 1,75 -3,5 6 -3,5 S (mm2) 0-2 weli 3-5 weli 6-10 weli 5,375 2,6875 5,375 2,6875 10,75 5,375 10,75 21,5 16,125 10,75 10,75 5,375 5,375 5,375 5,375 4,95 2,475 4,95 2,475 9,9 4,95 9,9 19,8 14,85 9,9 9,9 4,95 4,95 4,95 4,95 5,875 2,9375 5,875 2,9375 11,75 5,875 11,75 23,5 17,625 11,75 11,75 5,875 5,875 5,875 5,875 10-15 weli 6,725 3,3625 6,725 3,3625 13,45 6,725 13,45 26,9 20,175 13,45 13,45 6,725 6,725 6,725 6,725 1 Tve QT1saS." ST (mm) QRSsaS." 0-2 weli 3-5 weli 6-10 weli 10-15 weli 14,6 15,75 16,9 18,75 20,45 5,05 5,375 4,95 5,875 6,725 4,5 5 7 7 7 ST=QT1-QRS 0,02''=1mm SST=ST->xST| x cxrili Mme3e cxrilSi mocemulia T kbilis maqsimaluri da minimaluri simaRle e.k.g.-s 15 ganxraSi - 12 Cveulebrivi da 3 NeHb-is janmrTel bavSvTa sxvadasxva asakobriv jgufebSi; T kbilis farTobi ganisazRvreba Semdegi formuliT. S=2/3*a*h, Mm 1 Tve I II III AVR AVL AVF V1 V2 V3 V4 V5 V6 A D I 2010 weli # 3-4 sadac a aris sigane, xolo h simaRle. Sesabamisad diagramebi ##1-16 asaxaven T kbilis maqsimalur da minimalur farTs mm2, e.k.g.-s ganxraSi - janmrTel bavSvTa sxvadasxva asakobriv jgufebSi; me-4e da me-5e cxrilSi mo- 0-2 3-5 6-10 10-15 1 weli weli weli weli -0,8 -0,8 -0,8 -0,8 -0,8 -0,5 -0,5 -0,5 -0,5 -0,5 -1 -1 -1 -1 -1 -1 -1 -1 -1 -1 -1 -1 -1 -1 -1 -1 -1 -1 -1 -1 -2 -2 -2 -2 -2 -3 -3 -3 -3 -3 -3 -3 -3 -3 -3 -2 -2 -2 -2 -2 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 -1 -1 -1 -1 -1 -1 -1 -1 -1 -1 -1 -1 -1 -1 -1 cemulia ST segmentis maqsimaluri cdoma izoeleqtruli xazis zemoT da qvemoT (mm-iT da mm2-iT). ST kbilis farTobi ganisazRvreba Semdegi formuliT. ST=QT1-QRS SST=ST->xST| diagramebi ##16-22 asaxaven ST segmentis farTs aRniSnul umetes ganxrebSi. cxrilebSi kargad Cans TiToeul ganxrebSi T kbilis maqsimaluri simaRleebi, aseve minimaluris minimaluri da maqsimaluri simaRleebi. rac Seexeba naxazebsa da diagramebs, isini saSualebas iZlevian bavSvTa asakSi asakis da miuxedavad ganisazRvros depresiuli kbilebis arseboba I standartul ganxraSi - pirveli asakobrivi jgufis garda. II standartul ganxraSi yvela asakobriv jgufSi AVF-Si da V1-Si pirvel or asakobriv jgufSi. V4-Si bolo 2 asakobriv jgufSi, V5 da V6-Si yvela asakobriv jgufebSi, es ukanaskneli ki warmoadgens dRenaklul bavSvTa kardiologiis wamyvan sadiagnostiko kriteriumebs, romelic mniSvnelovania rogorc daavadebaTa mkurnalobis dasawyisSi, ise misi dinamikis Sesafaseblad - prognozirebisaTvis da rac mTavaria reabilitaciis periodSi gss-s daavadebaTa prevenciisaTvis ukve mozrdilTa asakSi. cxrili # 5 2 S(mm ) 0-2 3-5 6-10 weli weli -4,04 -4,3 -3,96 -2,525 -2,6875 -2,475 -5,05 -5,375 -4,95 -5,05 -5,375 -4,95 -5,05 -5,375 -4,95 -5,05 -5,375 -4,95 -10,1 -10,75 -9,9 -15,15 -16,125 -14,85 -15,15 -16,125 -14,85 -10,1 -10,75 -9,9 0 0 0 0 0 0 -5,05 -5,375 -4,95 -5,05 -5,375 -4,95 -5,05 -5,375 -4,95 Tve weli -4,7 -2,9375 -5,875 -5,875 -5,875 -5,875 -11,75 -17,625 -17,625 -11,75 0 0 -5,875 -5,875 -5,875 10-15 weli -5,38 -3,3625 -6,725 -6,725 -6,725 -6,725 -13,45 -20,175 -20,175 -13,45 0 0 -6,725 -6,725 -6,725 22 ,fdidsf rfhlbjkjubf 2010 weli ,fdidsf rfhlbjkjubf 23 diagramebi 16-22 2010 weli 24 ,fdidsf rfhlbjkjubf QT intervalis Tanamedrove problemebi bavSvTa da mozardTa kardiologiaSi termini, gulis uecari sikvdilis sindromi, miRebulia sikvdilis SemTxvevebis aRsaniSnavad pirebSi, romelTaFfizikuri da fsiqiuri mdgomareoba aqamde stabiluri iyo. sikvdili dgeba daavadebis mwvave gamovlinebidan 1sT-Si,klinikuri niSnebis ararsebobis fonze. ,,gus’’ mizezis da meqanizmis Seswavla aqtualur problemas warmoadgens mTels msoflioSi. maRali riskis jgufs ganekuTvnebian pacientebi mwv. miokardiumis infarqtiT, gulis ukmarisobiT, ariTmiebiT. ,,gus’’ sixSire Seadgens bavSvTa sikvdilianobis 5%-s(1,5-8,0 100000-ze yovelwliurad). sxva monacemebiT, yovelwliurad 5000-dan 7000-mde garegnulad janmrTeli bavSvi iRupeba uecrad, xolo mozrdilebSi SemTxvevaTa ricxvi 3-5 mln-s Seadgens. 1999w monacemebiT,,gus” 1000 bavSvze Seadgens:G germania-0,78, aSS-0,77, ruseTi-0,43, SvedeTi-0,45, italia-1. ukrainaSi 2008w oqtomber-noemberSi bavSvebSi uecari sikvdilis 6 SemTxveva dafiqsirda.,,gus’’ SemTxvevebis ricxvi bavSvebSi (anu,,sikvdili akvanSi’’) aSS-Si yovelwliurad 500-700 Seadgens. axalgazrdebSi ,,gus’’ fiqsirdeba: 20%-Si sportuli aqtivobis dros, 30%-Si Zilis dros, 50%-Si sxvadasxva SemTxvevebSi sifxizlisas. garegnulad TiTqosda janmrTeli bavSvis uecari sikvdilis SemTxvevaSi autopsiis Sedegad miRebuli mwiri monacemebi gviCvenebs, rom sikvdilis mizezi aris an ariTmogenuli, an apnoes Sedegi. 80%-Si mizezia parkuWebis fibrilacia. hi poTeza, rom ,,gus’’ bavSvebSi SesaZloa iyos gulis ariTmiis Sedegi, dadasturda Shwartz et al. gamokvlevebiT. maT Seiswavles ekg 34442 axalSobilSi da daadgines, rom gulis uecari sikvdili bavSvebSi mniSvnelovnad asocirdeba QTKDintervalis paTologiur gaxangrZlivebasTan. bavSvTa uecari sikvdilis sindromsa da QTEintervalis gaxangrZlivebas Soris kavSiris arsebobaze diskusia 30 welze metxans grZeldeboda. L.a. Freed, D. Levi, R. A. Livine et al.D5-24%,,gus’’SemTxvevas xsnian mitraluri sarqvlis prolafsiT, xolo m.s.p.iT avadmyofebSi maRali riskis jgufs miakuTvneben pacientebs, romelTac aReniSnebaT sinkope, QT intervalis gaxangrZliveba, parkuWovani taqiariTmia, ojaxur anamnezSi uecari sikvdilis SemTxvevebi. M ariTmiuli darRvevebi, romlebic sicocxlisTvis saxifaToa xSiria axalSobilobis, mozardTa da ufro gvian asakSic. maTi drouli gamovlena efeqturi prevenciuli Terapiis dawyebis saSualebas mogvcems. (sikvdils, romelic dakavSirebulia riTmis, an gamtareblobis darRvevis Sedegad sisxlis mimoqcevis uecar SeCerebasTan, uwodeben ariTmiuls. aseTi sikvdilis dadgomis dro ganisazRvreba ara sT_ebiT, aramed wT_ebiT.amrigad, uecari ariTmiuli sikvdili dgeba ramodenime wT_Si da am dros gakveTisas ar gamovlindeba sicocxlesTan SeuTavsebeli morfologiuri cvlilebebi). gamokvlevebma gviCvena, rom zogierTi axalSobili QT intervalis gaxangrZlivebiT sicocxlis pirvel kviras iRupeboda_uecari sikvdilis sindromi axalSobilebSi. am fonze, zogierTma evropulma qveyanam,gul-sisxlZarRvTa sistemis skriningis programis CarCoebSi, daiwyo ekg_saucileblobis ganxilva yvela axalSobilSi. (evropel kardiologTa kavSiri: Piter j. Shwarc, Artur Garson, Pola Tomasa, Marko Stramba). mocemuli Sromis mizans warmoadgens, SeviswavloT bavSvTa da mozardTa kardiologiaSi QT intervalis gaxangrZlivebis_rogorc uecari sikvdilis erT-erTi mizezis arsi da misgan gamomdinare, ekg_s aucilebloba yvela axalSobilSi. QT intervali _ aris manZili QRS kompleqsis dasawyisidan T kbilis bolomde. eleqtrofiziologiis mixedviT, is gamosaxavs parkuWebis miokardis depolarizaciisa da misi momdevno repolarizaciis process. xSirad am parametrs gulis eleqtrul sistolas uwodeben (Senelebuli repolarizaciis sindromi,rac eleqtruli sistolis xangrZlivobis matebas asaxavs). es cvlilebebi periodulad emTxveva parkuWovani taqikardiis, parkuWTa TrTolvis da asistoliis epizodebs. paTogenezi ganpirobebulia gulis simpaTikuri inervaciis moSliT, ionuri arxebis funqcionirebis paTologiiT. wamyvani roli eniWeba genebis mutacias,romlebic kodireben natriumis da kaliumis ionebis transports ujreduli membranis gavliT. 2010 weli ,fdidsf rfhlbjkjubf 25 QT intervalis gaxangrZlivebisas izrdeba riTmis fataluri darRvevis, aseve polimorfuli parkuWovani taqikardiis riski, rac atarebs pacientis sicocxlisTvis saSiS xasiaTs. aRwerilia QT intervalis gaxangrZlivebis ori forma: bis simZimis kriteriumi. amasTanave, unda gvaxsovdes, rom sikvdili SesaZloa dadges sinkopes pirvelive SemTxvevisas. Setevebs Soris periodSi bavSvebi uCivian sisustes, Tavbrusxvevas, Tavis tkivils, uZilobas, simZimes gulmkerdis areSi. g. sporaduli formebi. 1. Tandayolili (Seadgens 30%-s_Arking et al 2006. amave avtorebisgan iyo aRniSnuli sigrZis asociacia NNOS 1AP genis variaciebTan 1q 23.3 qromosomul ubanze). a. jervel_lange_nilsenis sindromi (Gervell A.Lange -_Nielson F 1957) autosomur_recesiulia. Tandayolili siyruiT. QT=440ml/wm. aRiniSneba sinkopes epizodebi da SesaZloa uecari sikvdili. b. romano_uordis sindromi (Romano C word o. 1963). autosomur_dominanturia. (aRiniSneba QT intervalis gaxangrZlivebis 90%_Si.sixSirea 1:10000). ar mimdinareobs siyruiT. bavSvebSi mkurnalobis ararsebobis SemTxvevaSi daavadebis pirveli simptomidan (sinkopes pirveli SemTxveva) 3_5wlis Semdeg uecari sikvdilis riski aRwevs 32%_s da maqsimaluria pubertatul asakSi.avadmyofTa ojaxebSi riski maRalia klinikuri da ekg simptomebis ararsebobis SemTxvevaSic ki. romano_uordis sindromis risk_faqtorebia: gonebis dakargva anamnezSi da predsinkopealuri mdgomareoba. ekg –ze:parkuWovani presistola, T kbilis alternacia, sinusuri bradikardia, gulis riTmis darRveva, aseve mamrobiTi sqesi. ZiriTadi Civilia sinkopuri mdgomareoba (sxvadasxva xangrZlivobis_1_2_dan 20 wT-mde), romelic SesaZloa kavSirSi iyos emocionalur da fizikur stresTan da Tan sdevdes uneblie Sardva da defekacia. sinkope ganpirobebulia parkuWTa polimorfuli taqikardiis ganviTarebiT (,,piruet’’_is ti pis) (,,torsades de pointes’’) (Tdp). aseve uwodeben_,,gulis baleti’’,,,qaoturi taqikardia’’,,,gulis Stormi’’, rac Tavisi arsiT aris sisxlis mimoqcevis SeCerebis sinonimi. Tdp_aramdgradi taqikardia, axasiaTebs recidivebi (ramodenime wm-Si an wT-Si SesaZloa Seteva ganmeordes) da gadaizrdeba parkuWebis fibrilaciaSi (miekuTvneba sicocxlisTvis saSiS ariTmiebs). klinikur suraTSi SesaZlebelia tonur_klonuri krunCxvebis arsebobac, rac ganpirobebulia avTvisebiani ariTmiiT, ufro xSirad_parkuWovani taqikardiiT. sinkopes epizodis sixSire da raodenoba aris daavade- 2. SeZenili: a. rigi preparatebis miRebis Sedegad. Centers for Disease Control end Prevention_is monacemebiT,aSS_Si yovelwliurad izrdeba,,gus’’ sixSire axalgazrdebSi. aris mosazreba, rom amaSi did rols asrulebs samkurnalo saSualebebis TviTneburi ada ukontrolo gamoyeneba, polifarmacia, preparatebis araswori kombinacia da gaxangrZlivebuli mkurnaloba.es yovelive qmnis QT intervalis gaxangrZlivebis winapirobas. magaliTad, rogorc kvlevebma aCvena, yvela centraluri moqmedebis samkurnalo saSualeba axangrZlivebs QT intervals, amitom fsiqiatriaSi mwvave problemaa medikamentur_inducirebuli QT intervalis gaxangrZlivebisa. 730 bavSvisa da mozardidan, romlebic Rebulobdnen antidepresantebs Terapiul dozebSi, QT intervalis gaxangrZliveba (QTc > 440ml/wm) Tan axlda: dezi praminomiT mkurnalobas_30%, imi praminomiT_16%. amitri ptiliniT_11%, klomi praminomiT_11%. aRwerilia QT intervalis gaxangrZlivebasTan asocirebuli,,gus’’ SemTxvevebi pacientebSi, romlebic xangrZlivad iRebdnen triciklur antidepresantebs. (i. n. limankina 2007) _antiariTmiuli preparatebi: I klasis: qinidini, dizopiramidi, prokainamidi (novokainamidi), hiluritmali. III klasis: sotaloli, kordaroni, bretiliumi, dofetilidi, acetilprokainamidi. IV klasis: bepridili. sxva antiariTmiuli preparatebi: enkanidi, aprinidini, azimilidi, klofiliumi, ibutilidi. _preparatebi, romlebic gamoiyeneba gul_sisxlZarRvTa daavadebebis samkurnalod: amiodaroni, dobutamini, dopamini, indapamidi, norepinefrini, qinidini, epinefrini, efedrini. _antihistaminuri preparatebi: astemizoli, terfanadini, ebastini, hidroqsizini. _antibaqteriuli preparatebi: azitromicini, klaritromicini, levofloqsacini, ofloqsacini, ci profloqsacini, eriTromicini. _fsiqonevrologiuri daavadebebis samkurnalo preparatebi: amitri ptilini, haloperi- 2010 weli 26 doli, droperidoli, imi pramidi, metadoni, notri ptilini, Tizanidini da a.S. _antivirusuli preparatebi: amantadini, foskarneti. _anti parazituli preparatebi: meflokvini, pentamidini, qlorokvini. _kuW-nawlavis traqtis samkurnalo preparatebi: cizapridi, domperidini da a.S. _respiratoruli daavadebebis samkurnalo preparatebi: salbutamoli, salmeteroli, terbutalini. _diuretikebi: indapamidi. _antifungaluri preparatebi: vosikonazoli, itrakonazoli, ketokonazoli, flukonazoli. _sxvebi: alfuzosili, vardenafili, fsevdoefedrini, fenilefrini da a.S. b. paTologiuri mdgomareobebi da daavadebebi, romelTa drosac SesaZlebelia moxdes QT intervalis gaxangrZliveba: _nervuli anoreqsia. _intrakranialuri da subaraqnoiduli sisxlCaqcevebi (32% pacientSi). _sruli AV blokada, sinusuri bradikardia. _miokarditebi. _kardiomiopaTiebi. _hi poTireoidizmi. _diabeturi neiropaTia. _vercxliswyliT da organofosforuli nivTierebebiT mowamvla. _ciliT Raribi dieta. _eleqtrolituri dararvevebi: hi pokalemia, hi pomagnemia, hi pokalcemia. aseve, asaki (asakTan erTad matulobs), sqesi (qalebSi ufro grZelia), dReRamis dro. QT intervalis cvlilebis ZiriTadi faqtorebidan gansakuTrebiT aRsaniSnavia gulis SekumSvaTa sixSire. damokidebuleba arasworxazovani da ukuproporciulia. am fenomenis pirveli mkvlevarebi iyvnen: Bazett (1920), Friderici (1920), Hegglin & Holzmann(1937). pediatriul literaturaSi mocemulia QT sigrZis gansazRvra da koreqcia Bazett _is formuliT sadac, Q QTc - QT intervalis koreqtirebuli sigrZea. RR - manZili mocemul da Semdgom QRS kompleqsebs Soris. gamoixateba wm_ebSi. QT intervalis gaxangrZliveba registrirdeba periodulad-SesaZloa gaqres da ,fdidsf rfhlbjkjubf isev gamoCndes. zomieri sigrZis dasadgenad minimum sami Tanmimdevruli QT da RR cikli da regularuli riTmi unda iyos. QT intervalis sazRvrebi normaSi: 300_430ml/wm-mamakacebSi; 300_450ml/wm_qalebSi. Q QT intervalis momateba >50ml/wm, mizezebis miuxedavad, iTvleba miokardis eleqtruli arastabilurobis kriteriumad. absoluturi gaxangrZliveba >500ml/wm, unda ganvixiloT rogorc Tdp_s saSiSroeba. European Agency for the Evaluation of Medical Products_gvTavazobs QT intervalis gaxangrZlivebis Semdeg interpretacias: norma zRvruli gaxangrZlivebuli mamakacebi < 430 ml/wm 430 - 450 ml/wm > 450 ml/wm qalebi < 450 ml/wm 450 – 470 ml/wm > 470 ml/wm T kbilis alternacia_formis, polarobis, amplitudis cvlileba mowmobs miokardis eleqtrul arastabilurobas. QT intervalis dispersia_QT intervalis maqsimalur da minimaluri monacemebis sxvaoba ekg_s 12 standartul ganxraSi. QTd = QTmax – QTmin normaSi QTd = 20-50 ml/wm dispersiis momateba mzaobas ariTmogenezze. mowmobs miokardis gamokvlevis sqema: 1. genetikuri testireba. 2. eleqtrolitebis donis gansazRvra sisxlSi. 3. ekg mosvenebisas. 4. daregistrirebuli parkuWovani taqikardia,,torsades de pointes’’ ti pis. (,,piruet’’ ti pi). 5. T kbilis alternacia. 6. T dakbiluli sam ganxraSi. 7. gulis SekumSvaTa dabali sixSire. 8. kardiointervalografia. 9. eqokardiografia. 10. gulis doplerografia. 11. gulis da koronaruli arteriis rentgenul-kompiuteruli tomografia da magnitur-rezonansuli tomografia. P mkurnaloba: upirveles yovlisa, Tu es SesaZlebelia, unda dadgindes etiologiuri faqtorebi, romlebmac gamoiwvia QQT intervalis gaxangrZliveba. magaliTad, medikamentebis dozis 2010 weli ,fdidsf rfhlbjkjubf Semcireba, an moxsna, romelTac SeuZliaT QT intervalis gaxangrZliveba, an dispersia. Ggulis ukmarisobis adeqvaturi mkurnaloba da gulis mankebis SemTxvevaSi qirurgiuli Careva, aseve migviyvans QT intervalis normalizaciamde. profilaqtikisa da mkurnalobis efeqtur saSualebad miCneulia beta blokatorebi (efeqturia 90%-Si) da magniumis preparatebi. magram ukanaskneli gamokvlevebiT (Association of Long QT Syndrome Loci & Lardiac Evants Among patients Treated With Beta Blockers), aRmoCnda, rom pacientebs LQT2 da LQT3 genoti pebiT, unarCundebaT kardialuri movlenebi. M medikamentozuri Carevis uefeqtobis SemTxvevaSi, SesaZlebelia Catardes qirurgiuli procedura _ marcxenamxrivi simpaTikuri denervacia, an Caidgas defibrilatori. prognozi: ,,gus” SemTxvevis mqone pacientebis prognozuli SefasebisaTvis gamoiyeneba Thompson da Mc Cullough-is Skala: klinikuri maxasiaTeblebi sistoluri aw > 90 mm/v.w.sv. sistoluri aw < 90 mm/v.w.sv. dro cnobierebis dakargvidan moZraobis gamovlenamde < 25 wT. dro cnobierebis dakargvidan moZraobis gamovlenamde > 25 wT. myesTa refleqsebis arseboba komatozuri mdgomareoba qulebi 1 spontanuri 1 spontanuri 1 3 qulis mqone pacientebSi, 89% SemTxvevaSi xdeba cns-is funqciis aRdgena; < 3 quliT pacientebSi gadarCenis Sansi mcirea, qirurgiuli Carevis miuxedavadac ki; xolo pacientebSi 0, 1 an 2 quliT da gamoxatuli anoqsiuri encefalopaTiiT, prognozi arakeTilsaimedoa, ar gamoiyeneba Terapiis invaziuri meTodebi. uecari sikvdilis riski, QT intervalis Tandayolili gaxangrZlivebisas,adeqvaturi Terapiis ararsebobis SemTxvevaSi aRwevs 85%-s,amasTan bavSvebis 20% iRupeba gonebis dakargvis pirveli SemTxvevidan 1 wlis ganmavlobaSi da naxevarze meti_sicocxlis pirvel aTwleulSi. amrigad, problemis aqtualobidan gamomdinare, mizanSewonilad migvaCnia: ekg_s Catareba yvela axalSobilSi, rac xels Seuwyobs sindromis droulad gamovlenas. yvela bavSvs, romelsac aReniSneba ati purad mimdinare epilepsia, an sinkope, aucilebelia gamokvleul iqnas QT intervalis gaxangrZlivebis sindromis gamosaricxad. QT intervalis gaxangrZliveba, rogorc prediqtori uecari sikvdilisa, iRebs medicinis proble2010 weli 27 mis masStabur xasiaTs. Tanamedrove eqimis winaSe dgas rTuli problema preparatis sworad SerCevisa efeqturobis da usafrTxoebis kriteriumebiT. aqedan gamomdinare, saWiroa sifrTxiliT davniSnoT preparatebi, romlebic iwveven QT intervalis gaxangrZlivebas. QT intervalis monitoringi SesaZlebels gaxdis Tavidan aviciloT seriozuli kardiovaskularuli garTulebebi, romlebic xSirad sicocxlesTan SeuTavsebelia. gamoyenebuli literatura: Frank N. Wilson, MD., at al. (1954). «Recommendations for Standardization of Electrocardiographic and Vectorcardiographic Leads.». Circulation (10): 364-373. Hegglin, R., M. Holzmann: QT-Dauer. Z.klin.Med. 132 (1937) 1 Bazett HC. (1920). «An analysis of the time-relations of electrocardiograms.». Heart (7): 353-370. Fridericia LS (1920). «The duration of systole in the electrocardiogram of normal subjects and of patients with heart disease.». Acta Medica Scandinavica (53): 469-486. ICH E14. The clinical Evaluation of QT/QTc Interval Prolongation and Proarrhythmic Potential for Non-arrhythmic Drugs. Step 4. 12 May 2005 Arking DE, Pfeufer A, Post W, Kao WH, NewtonCheh C, Ikeda M, West K, Kashuk C, Akyol M, Perz S, Jalilzadeh S, Illig T, Gieger C, Guo CY, Larson MG, Wichmann HE, Marbán E, O’Donnell CJ, Hirschhorn JN, Kääb S, Spooner PM, Meitinger T, Chakravarti A (June 2006). «A common genetic variant in the NOS1 regulator NOS1AP modulates cardiac repolarization». Nat. Genet. 38 (6): 644–51. DOI:10.1038/ng1790. PMID 16648850. QT INTERVAL, VARIATION IN - сводка генетических исследований на сайте OMIM. И. Н. Лиманкина 2007– Синдром удлиненного интервала QT и проблемы безопасности психофармакотерапии; Л, М, Макаров - Причины преобретенного синдрома удлиненного интервала QT; n. jobava 2004 P. Sidebotham, P. Fleming, Unexpected death in childhood. A handbook for practitioners. John Wiley & Sons, 2007, ISBN 9780470060957. Н. П. Шабалов, Детские болезни, 5 изд. Том 1. — СПб: Питер, 2002. ISBN 5-94723-451-3. Сирс У., Сирс М.. Ваш малыш от рождения до двух лет. — М.: Изд-во Эксмо, 2006. — 912 с. Крэйг Г. Психология развития. — СПб.: Изд-во «Питер», 2000. — 992 с. Li DK, Willinger M, Petitti DB, Odouli R, Liu L, Hoffman HJ. Use of a dummy (pacifier) during sleep and risk of sudden infant death syndrome (SIDS): population based case-control study. BMJ 2005. 28 ,fdidsf rfhlbjkjubf MITRAL VALVE PROLAPS Resident ROSTOM AMIREJIBI Mitral valve prolapse syndrome has been given many names, including the systolic click murmur syndrome, Barlow syndrome, billowing mitral cusp syndrome, myxomatous mitral valve, floppy valve syndrome, and redundant cusp syndrome. It is a common but variable clinical syndrome that results from a diverse pathologenic mechanisms of one or more portions of the mitral apparatus, the valve leaflets, chordea tendineae, papillary muscle, and valve annulus. MVP usually associated with myxomatous degenaretion, affect up to 2-3% of adults in industrialized countries, with a 2:1 female predominance. The condition was first described by John Breleton Barlow in 1966, and was subsequently termed mitral valve prolapse by J. Michael Criley. MVP has been observed in all ages. Most frequenty non-classic mitral valve prolapse occurs as a primary condition unassociated with other diseases. Patients present with a mid-systolic click or clicks, mild billowing of non-thickened mitral valve leaflet, the mitral valve leaflet coaptation point on the ventricle side of the mitral annulus and no or minimal mitral regurgitation. However, classic mitral valve prolapse has been reported to be associated with many condition. It is characterized by increased redundancy or thickening (myxomatous changes) of varying portions of the mitral valve leaflets. There is surface fibrosis of the mitral valve leaflets, mitral annular dilatation, chordal redundancy and lengthening and fibrin deposits. MVP occurs quite commonly inheritable disorders of connective tissue that increase the size of the mitral leaflets and apparatus, including the Marfan syndrome, Ehlers-Danlos syndrome, osteogenesis imperfects, Ebstein’s anomaly, atrial septal defect and the Holt-Oram syndrome. Classic mitral valve prolapse may be familial, non-familial. There appears to be a high incidence of MVP in patients with asthenic habitus and a variety of congenital thoracic deformities, including a straight back, a pectus excavatum and a shallow chest. Secondary mitral valve prolapse can appear in coronary artery disease due to a relative displacement of the ischemic papillary muscle. Functional mitral valve prolapse results from a disproportion of the mitral valve leaflets and chordate in relation to the internal left ventricle dimension. A reduction or alteration in left ventricular cavity size or shape may cause normal mitral valve leaflets to move past the mitral valve annulus during ventricular systole. The myxomatous appearance of the leaflets in MVP is due to a loss or dissolution of the normal dense collagen fibers (fibrosa), with replacement and invasion of a less sturdy type of connective tissue (spongiosa). The leaflets, chordae tendineae, and annulus all may be affected by myxomatous proliferation. The leaflets are thickened and redundant, and the chordae tendineae become elongated. Both mitral leaflets can be affected in MVP, but the posterior leaflet is more commonly involved. Myxomatous proliferation, although most commonly affecting the mitral valve, is not limited to this valve but has been described in the tricuspid, aortic, and pulmonic valves, particularly in patients with Marfan syndrome, and may lead to regurgitation of these valves. Prolapse represents abnormal superior systolic displacement of the mitral valve leaflets; one or both of the leaflets extend beyond the normal systolic coaptation point, allowing MR to occur. During systole, individual scallops or an entire leaflet may billow excessively into the left atrium. For severe MR to be present, both leaflets must be affected or one leaflet may be flail, such as in the case of a ruptured chordae tendinea. The stress on the ballooning leaflets during ejection may result in additional stretching of the valve tissue and chordae. Thus, prolapse may be get greater prolapse. Mitral valve prolapse is often diagnosed from the physical examination, when the classic auscultatory finding of a mid-to-late systolic click and/or murmur is appreciated. Alternatively, it may be incidentally diagnosed during routine echocardiography or discovered when complications of MVP manifest. Most patients are asymptomatic. Symptomatic patients with MVP are separated into 3 categories: (1) those with symptoms related to autonomic dysfunction; (2) those with symptoms related to the progression of mitral regurgitation; and (3) those with symptoms that occur as a result of an associated complication (ie, stroke, endocarditis, or arrhythmia). • Symptoms related to autonomic dysfunction are usually associated with genetically inherited MVP and include the following: o Anxiety o Panic attacks o Arrhythmias o Exercise intolerance o Palpitations o Atypical chest pain o Fatigue o Orthostasis o Syncope or presyncope o Neuropsychiatric symptoms • Symptoms related to progression of mitral regurgitation include the following: o Fatigue o Dyspnea o Exercise intolerance o Orthopnea o Paroxysmal nocturnal dyspnea (PND) o Progressive signs of congestive heart failure (CHF) • ECG usually is normal, but can show nonspecific ST-segment and T wave abnormalities especially in leads II, III, aVF. • MVP is also commonly seen in patients with inheritable connective tissue disorders. Clinical characteristics are typically benign in young women, whereas men older than 50 years tend to have serious consequence of mitral regurgitation. • Common general physical features associated with MVP include the following: o Asthenic body habitus o Low body weight or body mass index (BMI) o Straight-back syndrome o Scoliosis or kyphosis o Pectus excavatum o Hypermobility of the joints o Arm span greater than height (which may be indicative of Marfan syndrome) • The classic auscultatory finding is a mid-to-late sys2010 weli ,fdidsf rfhlbjkjubf tolic click, which is present due to the leaflets prolapsing into the left atrium resulting in tensing of the mitral valve apparatus. It may or may not be followed by a high-pitched, mid-tolate systolic murmur at the cardiac apex. o The midsystolic click can vary in intensity and timing, primarily depending on left ventricular volume. o End-diastolic volume can be reduced by performing a Valsalva maneuver or by having the patient stand. These maneuvers result in an early click, which is close to the first heart sound, and a prolonged murmur. In the supine position, especially with the legs raised for increased venous return, left ventricular diastolic volume is increased, resulting in a click later in systole and a shortened murmur. • Patients with MVP most frequently have symptoms of autonomic dysfunction, including easy fatigability, dizziness, and atypical chest pain. This pain is perhaps related to papillary muscle strain (ie, excessive pulling on the left ventricular wall with prolapsed leaflets in the left atrium). Differential Diagnoses – Mitral regurgitation Workup • Echocardiography o Findings • Classic MVP: The parasternal long-axis view shows > 2 mm superior displacement of the mitral leaflets into the left atrium during systole, with a leaflet thickness of at least 5 mm. • Nonclassic MVP: Displacement is > 2 mm, with a maximal leaflet thickness of < 5 mm. • Other: Other echocardiographic findings that should be considered as criteria are leaflet thickening, redundancy, annular dilatation, and chordal elongation. • Contrast ventriculography: This study can also help in defining MVP with or without mitral regurgitation. However, with the advent of echocardiography, contrast ventriculography is rarely necessary. • Chest radiography: Radiographs may demonstrate the progression from asymptomatic to chronic, severe mitral regurgitation with the development of cardiomegaly secondary to left atrial and left ventricular dilatation and evidence of heart failure. Treatment • Asymptomatic patients with minimal disease o These patients should be strongly reassured of their benign prognosis. o They should undergo initial echocardiography for risk stratification. If no clinically significant mitral regurgitation and thin leaflets are observed, clinical examinations and echocardiographic studies can be scheduled every 3-5 years. o These patients are encouraged to pursue a normal, unrestricted lifestyle, including vigorous exercise. • Patients with symptoms of autonomic dysfunction o A trial of beta-blockers for symptomatic relief can be recommended. o Abstinence from stimulants such as caffeine, alcohol, and cigarettes is also recommended. An ambulatory 24hour monitor may be useful to detect supraventricular and/or ventricular arrhythmias. • Patients with evidence of or progression to severe mitral regurgitation o Close follow-up and referral for surgical repair are indicated early, before left ventricular dilatation and systolic dysfunction develop. o Asymptomatic patients with moderate-to-severe 2010 weli 29 mitral regurgitation and left ventricular enlargement, especially those with atrial fibrillation and/or pulmonary hypertension, should undergo surgery before left ventricular function deteriorates. o If the physician is unsure if the patient is asymptomatic, a treadmill stress test for exercise tolerance can be performed. That is, have the patient demonstrate that he or she can walk vigorously without symptoms. • Patients with MVP and neurologic findings o After atrial fibrillation and left atrial thrombus are excluded, these patients should be given daily aspirin therapy at a dosage of 80-325 mg/d. o Cessation of smoking and oral contraceptive use to prevent a hypercoagulable state should be recommended. o Warfarin should be used when patients older than 65 years have atrial fibrillation, especially if they have associated risk factors of a previous stroke or TIA, clinically significant valvular heart disease, hypertension, diabetes, left atrial enlargement, or a history and/or findings of heart failure. • Patients with a mid-systolic click and late-systolic mitral regurgitation murmur o Consider antibiotic prophylaxis in these patients, including those with increased leaflet thickening or redundancy. o Antibiotic prophylaxis is not recommended for the patient with an isolated mid-to-late systolic click without a murmur, unless the echocardiogram demonstrates significant leaflet redundancy and/or thickness. Mitral valve prolapse associated with severe mitral regurgitation can be treated with repair or surgical replacement of the mitral valve. Repair of the mitral valve is always preferable to replacement and should be performed by surgeons that are skilled in the procedure. Current ACC/AHA guidelines suggest that early repair of mitral valve, performed in centers of surgical excellence, should be considered even in patients without symptoms of heart failure. Symptomatic patients, those with evidence of diminished left ventricular function or left ventricular dilatation need urgent attention. 1. Hayek E, Gring CN, Griffin BP (2005). "Mitral valve prolapse". Lancet 365 (9458): 507-18. 2. Barlow JB, Bosman CK (February 1966). "Aneurysmal protrusion of the posterior leaflet of the mitral valve. An auscultatory-electrocardiographic syndrome". Am. Heart J. 71 (2): 166–78. 3. Criley JM, Lewis KB, Humphries JO, Ross RS (July 1966). “Prolapse of the mitral valve: clinical and cineangiocardiographic findings.” Br Heart J 28 (4): 488–96. 4. Levy D, Savage D. (1987). "Prevalence and clinical features of mitral valve prolapse". Am Heart J 113 (5): 1281–90. 5. Freed LA, Levy D, Levine RA, Larson MG, Evans JC, Fuller DL, Lehman B, Benjamin EJ. (1999). "Prevalence and clinical outcome of mitral-valve prolapse". N Engl J Med 341 (1): 1–7. 6. Mitral Valve Prolapse at eMedicine. 7. AJ Giannini, WA Price, RH Loiselle. Prevalence of mitral valve prolapse in bipolar affective disorder. American Journal of Psychiatry. 141:991-992,1984. 8. Kolibash AJ (1988). "Progression of mitral regurgitation in patients with mitral valve prolapse". Herz 13 (5): 309–17. 9. Tanser, Paul H. (March 2007).”Mitral Valve Prolapse”. Merck. Retrieved 2007-07-11. 30 ,fdidsf rfhlbjkjubf USE OF BNP AND NT-PROBNP IN EARLY STAGE DIAGNOSIS OF ATHLETE’S CARDIOVASCULAR PATHOLOGIES: LITERATURE OVERVIEW. ILIA NADAREISHVILI – AIETI Highest Medical School GEORGE CHAKHUNASHVILI MD, PhD. – TSMU Pediatric Clinic Director Substitute Brain natriuretic peptide (BNP), now known as B-type natriuretic peptide(also BNP) or GC-B, is 32 amino acid polypeptide secreted by the ventricles of the heart in response to excessive stretching of heart muscle cells (cardiomyocytes). BNP, originally termed brain natriuretic peptide, was discovered in 1988 from porcine brain by T. Sudoh et al. in 1988, but it was soon discovered that the highest concentration of the peptide is found in the atria, with the total ventricular amount of BNP being even higher due to greater mass (Minamino et al.1988). BNP is co-secreted along with the remaining part of the prohormone, a 76 amino acid N-terminal fragment (NT-proBNP) which is biologically inactive. BNP binds to and activates the atrial natriuretic factor receptors Natriuretic peptide receptor A/guanylate cyclase A NPRA, or NPR1, and to a lesser extent NPRB, in a fashion similar to atrial natriuretic peptide (ANP) but with 10-fold lower affinity. NRP1 is a single membrane-spanning receptors with intrinsic guanylate cyclase activity. The vast majority of natriuretic peptide-dependent effects are mediated by elevations of intracellular cGMP concentrations. cGMP will then stimulate cGMP-dependent pro-tein kinase (PKG) which will then induce smooth muscle relaxation. This relaxation will decrease total periph-eral resistance which will in turn decrease venous return to the heart. The decrease in venous return to the heart will reduce the preload and will result in the heart having to do less work. The physiologic actions of BNP are similar to ANP and include increase in natriuresis, decrease in systemic vascular resistance and central venous pressure, inhibition of renin and aldosterone production and of cardiac and vascular myocyte growth. Thus, the net effect of BNP and ANP is a decrease in blood volume and a de-crease in cardiac output. The biological half-life of BNP, however, is twice as long as that of ANP, and that of NT-proBNP is even longer, making these peptides better targets than ANP for diagnostic blood testing. BNP accurately reflects cur-rent ventricular status. The half-life of NT-ProBNP is 1 to 2 hours vs. 20 minutes for BNP. CLINICAL USE The BNP assay has become one of the most important blood tests in cardiology. The BNP test as well as the NT-proBNP one have already proved to be extremely useful in screening and diag-nosis of Congestive Heart Failure, and in establishing prognosis for heart failure patients. In addition, BNP helps physicians to make decisions hospitalization and evaluate effectiveness of therapy. A synthetic formula-tion of BNP (nesiritide) is used to treat decompensated heart failure, resulting in improved hemodynamics and symptoms. There is also more and more evidence that the BNP test may play a major role in critical care medicine, in : pulmonary embolism, cardio-renal syndrome, septic shock, subarachnoid hemorrhage, Cardiologic Pathologies: Congenital heart diseases, cardiomyopathies, mitral regurgitation, aortic stenosis, atrial fibrillation, acute coronary syndrome, myocardial infarction, chronic stable angina, rheumatic fever, aortic aneurism repair, cervical spine surgery, Non-cardiologic pathologies: COPD, pulmonary hypertension, fibrotic lung disease, oncology (radiotherapy), B-type natriuretic peptide appears to be a reliable predictor of future cardiac and all-cause mortality in diabetic patients. Bhalla et al. showed that combining BNP with other tools like ICG can improve early diagnosis of heart failure and advance prevention strategies. Utility of BNP has also been explored in various settings like preeclampsia, shock and End Stage Renal Disease. TEST FEATURES Biostatistics: Negative predictive value is 96%, so heart failure can confidently be ruled out for patients in the normal range. When BNP is over 100 pg per milliliter - sensitivity = 90% ; specificity = 76% When BNP is over 50 pg per milliliter - sensitivity = 97% ; specificity = 62% For patients with CHF, BNP values will generally be above 100 pg per milliliter; however, a more conservative interpretation of the BNP is that normal values are less than 50 pg per milliliter in order to achieve adequate sensitivity. There is a diagnostic ‘gray area’, often defined as between 100 and 500 pg/mL, for which the test is considered inconclusive. Values above 500 pg/mL are generally considered to be positive. This so called gray zone has been addressed in several studies and using clinical history or other available simple tools can help make the diagnosis. The effect or race and gender on value of BNP and its utility in that context has been studied extensively Results BNP levels below 100 pg/mL indicate no heart failure BNP levels of 100-300 suggest heart failure is present BNP levels above 300 pg/mL indicate mild heart failure BNP levels above 600 pg/mL indicate moderate heart failure. BNP levels above 900 pg/mL indicate severe heart failure. 3000 During Nesiritide Infusion BNP levels rise with age. Mean BNP levels are: 26.2 pg/ml in those aged 55-64 years. 2010 weli ,fdidsf rfhlbjkjubf 31.0 pg/ml in those aged 65-74 years. 63.7 pg/ml in those aged 75 years and older. Women without CHF tend to have higher BNP levels than males of the same age. A small difference was noted between the white and black racial groups (area under the curve = 0.888 and 0.903, respectively). In patients presenting to the ED with heart failure, the disconnect between perceived sever-ity of CHF and severity as determined by BNP levels is most pronounced in African Americans. METHODS AND EQUIPMENT A wide array of products now allows rapid measurement of BNP (or NT-proBNP) on a point-of-care or labora-tory basis. These products use whole blood or serum samples and employ ELISA methods with photometric readout. They differ mainly on points of hardware size, CLIA-waived status, sample preparation, automation etc. Usually, to test the BNP level, a small amount of blood (in case of the Montgomery et al. study it was fifteen milliliters of venous blood) is taken and placed in a machine that detects the level of BNP in blood. Blood thin-ner EDTA is used to prevent blood from clotting. The test takes about 15 minutes. Different machines can de-tect such low concentrations as 5pg/ml. We conclude that the BNP test is a quick, inexpensive test which enhances current diagnostic assessment tools, and enables doctors to make the correct diagnosis of heart failure, prognosis and decisions regarding treatment. Future research is evaluating the use of BNP test to determine its role in many other conditions for screening, diagnosis, prognosis and treatment strategy determination purposes. Cardiac enlargement in athletes was first reported over a century ago. But the debate whether this adaptation to regular high intensity exercise training is a purely physiological condition or has pathological consequences continues to this day. We are uncomfortable with widely accepted view that athletic left ventricular hypertrophy is a purely physiological adaptation with no pathological consequences, for several reasons. Firstly, although sudden cardiac death in competitive athletes under the age of 35 years is rare (according to the Minneapolis Heart Institute Foundation, which tracks deaths of young athletes in a registry, about 125 athletes under 35 die in the U.S. each year, mainly from cardiovascular problems), up to 18%of postmortems of athletes dying dur-ing sport suggest a condition which has been termed idiopathic left ventricular hypertrophy, where no clear rea-son has been found for the increase in left ventricular mass. Some studies were not controlled for cardiovascular risk factors. The fact that left ventricular hypertrophy caused by endurance training regresses on cessation of regular exercise, merely confirms that athletic left ventricular hypertrophy acts the same way as other pathologi-cal conditions. Recent reports speculate that structural adaptations to exercise, particularly of the right ventricle (RV), may predispose to tachyarrhythmias and sudden cardiac death. At present, the risk of myocardial damage by 2010 weli 31 endurance exercise is under debate because of reports on exercise-associated increases in cardiac biomarkers troponin and B-type natriuretic peptide. Based on the determination of cardiac troponin (cTnT), brain natriuretic peptide (BNP), and echocardiographic measurements, recent inves-tigations have reported myocardial damage and reversible cardiac dysfunction after prolonged endurance exer-cise in apparently healthy subjects. Exercise-associated elevations of cardiac biomarkers can be present in elite and in recreational athletes, especially after prolonged and strenuous endurance exercise bouts (e.g., cycling, rowing, marathon, ultra triathlon and cross-country skiing). Athletic left ventricular hypertrophy does also occur in people with other kind of strenuous activities. However, it is still unclear if the exercise-associated appear-ance or increase in cardiac biomarkers in obviously healthy athletes represents clinically significant cardiac in-sult or is indeed part of the physiological response to endurance exercise. In addition, elevations in cardiac bio-markers in athletes after exercise may generate difficulties for clinicians in terms of differential diagnosis and may result in inappropriate consequences. Although the idea of using the BNP or NT-proBNP test to assess athlete’s heart was suggest some years ago, the present topic is still not studies well. It was noted by a number of authors that strenuous exercise leads to a plasma BNP/NT-proBNP concentration increase. (Table # 1) Some researches also shown, that the peptides’ concentration is also elevated in healthy control individuals after physical exercise. Though the first such obser-vations and hypotheses about the exact mechanism of this elevation where done over a decade ago, there is still no commonly accepted insight on this problem. Different researches try to clear the meaning of these findings as well as explain them theoretically and experimentally. Recent echocardiographic investigations have shown a reversible diastolic and systolic dysfunction after long-lasting endurance events in trained individuals. It can be speculated that this exercise-induced myocardial dysfunction is pathogenetically responsible for an increase in BNP after such types of exercise. Thus, there is a reasonable background to claim for more information regard-ing the exercise-induced myocardial stress reaction in athletes, particularly with the third-generation assay for cTnT. Moreover, different exercise intensities and durations have to be considered. Aside from the already men-tioned problem regarding the crossreactivity of the cTnT assay, an increase in postexercise cTnT levels or the marked rise in BNP were mostly observed after extreme ultra-endurance events. Although the authors reported that the majority of subjects investigated were well-trained endurance athletes, the question arises in how far any form of training can prepare the human organism and particularly the heart for such forms of exercise. In addition, some events took place under extreme environmental conditions or high altitude, thereby imposing additional cardiovascular stress. Correct interpretation of the test could open new quick and easy ways to diagnose and screen for heart diseases in athletes. Some of the authors suggest that BNP/NT- ,fdidsf rfhlbjkjubf 32 proBNP tests can be very useful for differentiation between physiological and pathological cardiac hypertrophy. Better knowledge of BNP behavior under physio-logical conditions should be useful for proper assessment of load in athletes as well as for correct interpretation of BNP results after physical exercise.. Article Effect of Professional Exercises on BNP (Sheikhani Shahin et al.) Peptide BNP Elevation of serum NTNT-proBNP proBNP after exercise is an index of myocardial damage or cytoprotective reflection? (Faviou et al.) GDF-15, endoglin and NT-proBNP induction in athletes participating in an ultramarathon foot race. (Tchou et al.) NT-proBNP Sports Pre-Training Concentration Post-Training Concentration Football 26.3 +/- 12.9 48.5+/- 18.4 Volleyball 19.1+/-11.8 43.4+/- 30.6 Water Polo 9.5 +/- 2.1 12.4 +/- 4.3 Bodybuilding 12.0 +/- 5.9 15.7 +/- 5.6 pg/ml pg/ml - - 58.37+/-19.48 22.93+/-10.22 ng/L Ultramarathon Foot Race 38.1+/-4.8 pg/ml 1280.6 +/- 259.0 pg/ml Myocardial response to a Pro-BNP triathlon in male athletes evaluated by Doppler tissue imaging and biochemical parameters (Leetmaa et al.) Triathlon 7+/-2 27+/-21 pmol/L pmol/L Myocardial Stress after Competitive Exercise in Professional Road Cyclists (Koning et al) Road Cycling 47.5+/-37.5 pg/ml 75.3 +/- 55.3 pg/ml BNP Magnitude, Reproduci- NT-proBNP bility, and Association With Baseline Cardiac Function of Cardiac Biomarker Release in Long-Distance Runners Aged ≥55 Years (Sahlen et al.) Running 42ng/L 191ng/L Effect of Competitive NT-proBNP marathon cycling on plasma NT-proBNP and CTnT in healthy recreational cyclists (Neumayr et al.) Road Cycling 28+/-21 ng/L 278 +/- 152 ng/L Independent elevation of NT proBNP and cardiac troponins in endurance athletes after prolonged strenuous exercise (Scharhag et al.) Running marathon Increased by: 200ng/L Mountain bike marathon 97ng/L NT-proBNP 78ng/L NT-proBNP Predisposing factors and consequences of elevated biomarker levels in long-distance runners aged >or=55 years Running 53ng/L 121ng/L Biochemical and func- BNP tional abnormalities of left and right ventricular function following ultra-endurance exercise Triathlon 12.2 etag/L 42.5 etag/L (La Gerche et al.) Article Peptide Sports Before TrainPost-Training ing Concen- Concentration tration The impact of exercise dura- NT-proBNP Running tion and intensity on the release of cardiac biomarkers (Serrano-Ostariz et al.) 21-32 ng/L 38-67 ng/L Effect of short-term maximal exercise on BNP plasma levels in healthy individuals (Krupicka et al.) 19.4+/-2.5 pg/ml 30.6+/-4.7 pg/ml BNP Bicycle Spiroergometry Table #1| BNP test results before and after exercise, as obtained by some authors. Note we do not add exercise duration time and time past after the exercise, when the blood samples were taken. It’s interesting that at least one published work states that the NT-proBNP test can be useful in senior endurance runners screening. Sahlen et al. published two articles related to the problem: “Predisposing factors and consequences of elevated biomarker levels in long-distance runners aged >or=55 years” (2009) and “Magnitude, re-producibility, and association with baseline cardiac function of cardiac biomarker release in long-distance run-ners aged > or =55 years” (2008). The aim of both studies was to assess the magnitude and reproducibility of biomarker release in athletes aged > or =55 years. One hundred eighty-five participants where included (61.1 +/- 5 years; 29% women) at a 30-km cross-country race who were self-reportedly in excellent health. Before and after the race, the creatinine, N-terminal pro-brain natriuretic peptide (NT-proBNP), and troponin T were analyzed, and participation in the number of previous races and the race duration were recorded. NT-proBNP increased from 53 ng/L (interquartile range 31 to 89) to 121 ng/L (interquartile range 79 to 184) and troponin T from undetectable to 0.01 microg/L (interquartile range 0.01 to 0.04). The independent predictors of a large NT-proBNP increase were (1) greater levels present at baseline, (2) a greater increase in creatinine (both p <0.001), (3) older age (p = 0.01), and (4) a longer race duration (p <0.05). Troponin T elevation was independently pre-dicted by (1) older age (p = 0.01), (2) a greater increase in creatinine, and (3) participation in fewer previous races (both p <0.05). Of the 15 runners with an elevated (>194 ng/L) baseline NT-proBNP level (8.1% of 185), 4 were found to have serious cardiovascular disease (2.2% of whole sample). Of these 4 patients, 1 died from sudden cardiac death within months after the race. In conclusion, biomarker elevation occurs commonly in sen-ior runners. A high baseline NT-proBNP is predictive of a large release during exercise, suggesting that the fac-tors that control the at rest levels also determine its release with exertion. Troponin T elevation was seen in less-experienced participants. A small group of very ill runners were identified by NT-proBNP analysis. Longdistance runners aged > or =55 years released NT-proBNP and troponin T in a reproducible fashion. The mag-nitude of NT-proBNP release during the race was correlated strongly with NT-proBNP baseline levels and was associated with left ventricular mass and age. These findings may suggest a potential adverse effect of long-distance running on cardiac function in certain participants in this age group. 2010 weli ,fdidsf rfhlbjkjubf Whether the observed elevation represents a physiological adaptation reaction or a pathology is not clear yet. Here are some suggested hypotheses regarding this question. Among authors who claim the BNP/NT-proBNP elevation is a physiological response are J. Scharhag, A. Urhausen et al., who published the article titled “No difference in N-terminal pro-brain natriuretic peptide (NTproBNP) concentrations between endurance athletes with athlete’s heart and healthy untrained controls” in 2004. They still find that NT-proBNP and BNP tests can have important value as a tool to differentiate between pathological and physiological cardiac hypertrophy. Ten triathlets, 5 road cyclists and 5 long distance runners (age, 28 (4) years; height, 178(7) cm; weight, 69 (8) kg; heart volume, 14.5 (1.1) ml/kg; aerobic capacity VO2max, 68 (6) ml/min/kg; endurance training volume per week, 17 (6) hours; training history, 8 (4) years) and a control group of 20 healthy untrained males (group C) (age, 26 (4) years; height, 179 (6) cm; weight, 73 (8) kg; heart volume, 10.9 (0.6) ml/kg; VO2max, 42 (5) ml/min/kg) matched for age, weight and height with no his-tory of physical activity were included into the study. VO2max, CMR, and echocardiographic parameters were determined as described previously.5 Diastolic function was determined by pulsed Doppler spectral recordings in the four chamber view at the tips of the mitral leaflets and an E/A ratio > 1 was considered to be normal. As a result of the research, no difference was found in diastolic or systolic function between groups. There was no difference in NT-proBNP values between endurance athletes and untrained control subjects (p = 0.56); endurance athletes, 24.7 pg/ml (10th, 25th, 75th, and 90th centiles: 9.9, 14.1, 37.3, and 49.4 pg/ml, respectively) and untrained control subjects, 28.9 pg/ml (10th, 25th, 75th and 90th centiles: 14.1, 16.7, 32.5, and 41.2 pg/ml, respectively) It was stated, that NT-proBNP represents BNP in an equimolar manner. There was no difference between BNP concentrations in a small group of eight cyclists and their age matched controls. relation between LV mass and resting NT-proBNP concentration even when examining a greater number of subjects was not found. The authors discuss relation of their findings to those of Montgomery at al. (which we will discuss next): “Therefore, the present results do not support the findings of Montgomery and colleagues, who observed an in-crease in BNP concentrations in angiotensin converting enzyme D-allele-positive healthy male British Army recruits with an increase in LV mass after 10 weeks of intensive strength and endurance training.3 As a marker of myocardial growth,3 the raised BNP concentrations reported by Montgomery might reflect acute cardiac stress and a beginning myocardial adaptation to the training stimulus (acute effect), whereas in endurance ath-letes with a longer history of training, the myocardium might be already adapted to endurance exercise bouts without further induction of relevant cardiomyocyte growth. Consequently, BNP concen2010 weli 33 trations do not remain elevated in endurance athletes with athlete’s heart at rest (chronic effect).” Scharhag et al. concluded, that repeated bouts of endurance exercise do not chronically alter myocardial integ-rity and that myocardial wall stress is not elevated in endurance athletes with athlete’s heart. The results confirm the assumption that the athlete’s heart represents a physiological hypertrophy to an increased volume load with-out ventricular overload. Therefore, under resting conditions, NT-proBNP (and BNP) might be a useful addi-tional tool to differentiate between physiological and pathological cardiac hypertrophy. One of the first studies which pointed out, that BNP is elevated after strenuous physical load was the one by Montgomery et al. Although it was not focused on athletes, but army recruits, it gave some first vision of the presented problem. And it was also one of the first research projects, which used the BNP test not to diagnose CHF, but to describe the heart features related to the extremely strenuous long-term physical exercises. Although the main aim of the project was determining the genotype, which is the most associated with the LV mass increase, it was there, where BNP test was used to assess cardiologic features and functions related to extreme exercise, among such others as Electrocardiography and Echocardiography. “The study population comprised all 460 consecutive males recruited to the Army Training Regiment Bassingbourn, UK, over a 9-month period. All were normotensive and free of cardiovascular disease and underwent an identical 10-week period of intensive strength and endurance training. At entry, height, weight, and the time taken to complete a standard 1.5-mile run at maximal exertion were recorded, and venous blood samples were drawn. On the first day of training (pretraining data) and again 10 weeks later (post-training data), BP (mean of three manual measurements after 5-minute supine rest, each 1 minute apart) was documented, and transtho-racic echocardiography was performed. In one random training cohort, blood was taken for assay of BNP, and a 12-lead ECG recording was performed before and after training. Only subjects who completed training without interruption were included in follow-up.” The results were: One cohort of 84 participants was randomly selected at entry for assay of plasma BNP, of whom 49 completed training. Pretraining plasma BNP levels did not differ between genotypes. Levels increased significantly with training in the whole group (n=49; mean±SEM, 44.6±2.5 versus 66.4±4.7 pg/mL; P<.001), an effect strongly associated with ACE genotype ( for rise in BNP levels,P<.05). Levels did not rise significantly for those of II genotype (47.0±5.6 versus 58.4±6.3 pg/mL), rising significantly only among those with 1 D allele (n=35; pretraining, 43.7±2.8 pg/mL; post-training,69.6±6.1 pg/mL; P<.0001). The rise was greatest for those of DD genotype (mean rise, 34 11.5±6.3 versus 56.0±17.3 pg/mL for II versus DD genotype, respectively; P<.01). Post-training BNP levels, unlike pretraining levels, were associated with ACE genotype (DD>ID and DD>II; P<.001 for both comparisons). The data obtained by Montgomery et al. strongly support the association of ACE genotype with LV growth, with the rise in BNP levels with training being ACE genotype dependent. Confounding factors (eg, cardiac dis-ease) were eliminated. The authors write: “Exercise has little influence on plasma BNP concentration; all blood samples were taken in the absence of recent exercise, and any such effect of exercise is likely to be short-lived due to the very short plasma half-life of BNP.” This was later observed by the most researches of this topic. But the short-time eleva-tion in BNP levels rose even more questions later. On the basis of the above mentioned BNP test results as well as electrocardiographic and echocardiography ones (which we don’t add into our overview), the authors concluded that, exercise-induced LV growth in young males is strongly associated with the ACE I/D polymorphism. “Does Cardiac Morphology Predict Plasma Brain Natriuretic Peptide Levels in Adolescent Athletes?” - the ar-ticle by authors Nilsson, Womack and co-authors, who’s research found that plasma BNP levels in healthy ado-lescent athletes have no correlation to body mass index or LV mass, even when corrected for body surface area. Thirty healthy male adolescent high school football players (16.0 ± 1.1 years) were examined. Plasma BNP for this population was 11.9 ± 10.2 pg/mL. There was no correlation between BNP and mean arterial pressure (r = -0.09, P = 0.64), body mass index (r = 0.11, P = 0.57), interventricular septal thickness (r = -0.15, P = 0.44), left ventricular (LV) wall thickness (r = 0.00, P = 0.99), relative wall thickness (r = -0.04, P = 0.84), LV mass (r = 0.05, P = 0.79), or LV mass index (r = 0.11, P = 0.55). Other articles: “B-Type Natriuretic Peptide Is Related to Left Ventricular Mass in Hypertensive Patients but Not in Athletes” by Susana S. Almeida et al. and “Plasma Brain Natriuretic Peptide In Endurance Trained Ado-lescents” by Nilsson et al., does also find no relation between BNP levels and LVM in athletes. Mechanism of exercise induces BNP/NT-proBNP level elevation. Despite the availability of some tens of published works related to the problem we study, there is not clear an-swer, what is the mechanism behind the BNP elevation. Here is our overview of the article “Exercise-induced increases in NT-proBNP are not related to the exerciseinduced immune response”, J. Scharhag, T. Meyer and others. Fourteen cyclists and triathletes (mean (SD) age 25 (5) years; height 180 (7) cm; weight 72 (9) kg; body fat 10.8 (2.5)%; heart volume 13.8 (1.7) ml/kg; VO2peak 67 (6) ml/min/kg) represented the study population. Inflammatory and cardiovascular diseases were excluded by physical examinations, routine blood parameters, an electro-cardiogram at rest and during cycle ergometry, and an ,fdidsf rfhlbjkjubf echocardiography at rest. In randomised order, athletes had to perform three 4-h constant load trials at an intensity of 70% of their indi-vidual anaerobic threshold on a 400 m track on three different days, using different carbohydrate beverages (6% or 12% carbohydrate or placebo; 50 ml fluid per kg body weight for each trial). In all three trials (placebo, 6% carbohydrate, 12% carbohydrate), 13 of 14 athletes demonstrated an exercise-induced increase in NT-proBNP concentrations, with a significant effect over time (p<0.001). No difference was found between trials for exercise-induced increases in NT-proBNP concentrations. It is known, that in cardiovascular patients, levels of BNP and NT-proBNP are elevated due to a pathological increase in myocardial wall stress and, in addition, have been shown to be related to immune reactions. Authors of the discussed article did not find significant correlations for increases between NT-proBNP and IL-6 (r = 0.18; p = 0.25), CRP (R = 0.28; p = 0.12), leucocytes (R = 0.10; p = 0.54), neutro-phils (R = 0.13; p = 0.40), monocytes (r = 0.05; p = 0.77), natural killer cells (R = −0.18; p = 0.27), lactate (r = −0.02; p = 0.92), blood glucose (r = −0.16; p = 0.32) or cortisol (r = 0.16; p = 0.32), or between the exercise-induced increase in NT-proBNP and the exercise heart rate at the end of exercise (r = 0.09; p = 0.60) or the heart volume (r = −0.42; p = 0.14). A significant relationship was found between the exercise-induced increases in IL-6 and CRP (R = 0.68; p<0.001), and there was a trend between blood glucose and IL-6 (r = −0.49; p = 0.088). The following text discusses the problem very well, so we place it here closely to the original one: Although prolonged exercise in the present study induced a typical immune response (which could be attenu-ated by CHO supplementation), and a typical increase in NT-proBNP in healthy and well-trained endurance ath-letes after 4 h of moderate but strenuous exercise, no relationship between the exercise-induced immune re-sponse and the increase in NT-proBNP could be demonstrated. Therefore, exercise-induced increases in NT-proBNP or BNP in healthy athletes must be differentiated from increases in cardiovascular patients with systemic inflammation. First, it has to be noted that the exercise-induced immune response in athletes is only transient and mild com-pared with the chronic systemic inflammation in cardiovascular patients with heart failure, cardiac allograft rejection or other diseases. Although mean exercise-induced concentrations in IL-6 reached about 5 pg/ml in the present study, which is as high as resting values in patients with worsening heart failure, resting values in ath-letes were normal. Nevertheless, IL-6 has been shown to induce BNP gene expression in cardiac myocytes in vitro, and it has been assumed that the exercise-induced increase in IL-6 (which is produced by the contracting muscle to regulate substrate delivery and to maintain the metabolic homeostasis for glycogen-depleted myo-cytes during exercise in healthy athletes) is responsible for the exercise-induced 2010 weli ,fdidsf rfhlbjkjubf release in BNP. However, in the present study, no relationship between the exercise-induced increase in IL-6 or other exercise-induced im-mune reactions and the release in NTproBNP was found. Consequently, other reasons for the exercise-induced release of BNP in healthy athletes have to be considered. Owing to the increase in cardiac work and arterial blood pressure during exercise, elevated left ventricular wall stress on cardiomyocytes could be one stimulus for the exercise-induced increase in BNP release. In addition, it has been shown that catecholamines induce an increase in the gene expression and release of BNP in vitro and in patients with sepsis. As epinephrine and norepinephrine during 4 h of cycling at an intensity of 70% individ-ual anaerobic threshold are elevated about 1.5 to 2-fold, increases in catecholamines could further explain the exercise-induced increases in BNP or NT-proBNP in healthy athletes. In conclusion, the exercise-induced immune response does not contribute to the exercise-induced increase in BNP or NT-proBNP in healthy athletes, which therefore has to be differentiated from (NT-pro)BNP elevations modulated by pro-inflammatory cytokines in cardiovascular patients with systemic inflammation. In an other article “Independent elevations of N-terminal pro-brain natriuretic peptide and cardiac troponins in endurance athletes after prolonged strenuous exercise”, Scharhag et al suggest, that the release of BNP during and after exercise may not result from myocardial damage but may have cytoprotective and growth-regulating effects. This conclusion was made after the researches “examined exercise-induced changes in NT-proBNP, cTnI, and cTnT in 105 obviously healthy endurance athletes (40 +/- 8 years) before and after prolonged strenu-ous exercise. Blood samples were taken before, 15 minutes, and 3 hours after a marathon (n = 46), a 100-km run (n = 14), and a mountain bike marathon (n = 45). RESULTS: Eighty-one of 105 athletes exceeded the upper reference limit of NTproBNP (males/females 88:153 ng/L) after exercise. NTproBNP increased in all 3 events (P <.001) with the highest increase in the 100-km runners (median increase 200 ng/L; 25th/75th percentile 115/770 ng/L), which differed from the increase in the marathon (97 ng/L; 36/254 ng/L) or the mountain bike marathon (78 ng/L; 37/196 ng/L) (P <.01). Cardiac troponin I exceeded 0.04 microg/L in 74%; cTnT exceeded 0.01 microg/L in 47% of athletes after exercise. NT-proBNP was not related to exercise-induced increases in cTnI or cTnT, but correlated with exercise time (r = 0.55, P <.001). “ In the article “Effect of Professional Exercises on Brain Natriuretic Peptide”, H Sheikhani Shahin et al. (20 healthy professional athletes were studied, test results are in table 1) suggest four possible mechanism of BNP concentration rise. First it is “Myocardial Cell Injury”, as the increase in BNP correlated to the elevation in cardiac Troponin-T after the run and was interpreted as the result of exerciseinduced subclinical myocardial cell damage. Second version is – hemoconcentration, which is a result of exercise 2010 weli 35 induced trans-capillary water passage. But as the authors write themselves, due to a quick Hct correction but longer BNP high levels, some other causes and factors should be suggested. The third hypothesis is ACE gene polymorphism which we have already discussed under Montgomery’s article overview. And the final possible mechanism suggested by Ira-nian scientists is “Volumerelated stimulus”. The authors also have same theory as that of Scharhag et al., that the elevation may represent a cyto-protective mechanism. La Gerche does also conclude that BNP rise is due to myocardial damage (article “Biochemical and functional abnormalities of left and right ventricular function following ultra-endurance exercise”). This study was aimed to quantify the extent and duration of post-exercise cardiac injury with particular attention to right ventricular (RV) dysfunction. The team tested 27 athletes (20 male, 7 female) one week before, immediately after, and one week following an ultra-endurance triathlon. Tests included cardiac troponin I (cTnI), B-type natri-uretic peptide (BNP) and comprehensive echocardiographic assessment. Results 26 athletes completed the race and testing procedures. Post-race, cTnI was elevated in 15 athletes (56%) and the mean value for the entire co-hort increased (0.17 vs 0.49microg/L, p<0.01). BNP rose in every athlete and the mean increased significantly (12.2 vs 42.5 etag/L, p<0.001). Left ventricular ejection fraction (LVEF) was unchanged (60.4 vs 57.5%, p=0.09), but integrated systolic strain decreased (16.9% vs 15.1%, p<0.01). New regional wall motion abnor-malities developed in 7 athletes (27%) and LVEF was reduced in this sub-group (57.8% vs 45.9%, p<0.001). RV function was reduced in the entire cohort with decreases in fractional area change (0.47 vs 0.39, p<0.01) and tricuspid annular plane systolic excursion (21.7 vs 19.1mm, p<0.01). At follow-up, all parameters returned to baseline except for one athlete with persisting RV dysfunction. Conclusion was made, that myocardial dam-age occurs during intense ultra-endurance exercise and, in particular, there is a significant reduction in RV func-tion. Almost all abnormalities resolve within 1 week. There are also other points of view. For example, the article “Effects of a long-distance run on cardiac markers in healthy athletes” by M. Leers et al. suggests that the increase could be partially attributed to cardiac stress. The transient increases in BNP, NT-pro-BNP and troponin T are more likely to reflect myocardial stunning than cardiomyocyte damage. They also write, that the magnitude of the increase in BNP could serve as a marker of the biological age of the myocardium. In their study 25 male and 2 female runners (age 34-64 years) who were running the Visй-Maastricht-Visй marathon. Blood samples were drawn just before and immediately after finishing the marathon. An additional blood sample was collected 24 h later. As a result, running the marathon led to a significant increase in cortisol. This returned to baseline values 24 h after the marathon. There was a slight increase in brain natriuretic peptide (BNP); 36 however, this was not statistically significant. On the contrary, the N-terminal fragment of BNP (NT-pro-BNP) was significantly increased immediately after the run and was normalized 24 h later in 26 out of 27 runners (96%). The magnitude of the transient elevations in BNP and NT-proBNP increased with the age of the athletes. Furthermore, in 9 out of 27 runners there was a significant increase in troponin T. However, in all these runners this increase was transient and troponin-T levels returned to baseline values 24 h after the marathon. It is possible the elevation represents hypertrophic cardiomyopathy, as suggested by article “Athlete’s heart or hypertrophic cardiomyopathy: Usefulness of N-Terminal pro-Brain Natriuretic Peptide” by P. Godon, V. Griffet et al. In Godon’s study, NT-proBNP levels were measured at rest and after effort in trained athletes referred for sus-pectedly abnormal (≥ 13 mm) left ventricular hypertrophy. Seventeen patients were included, 10 of whom were diagnosed with hypertrophic cardiomyopathy (group I) while the other 7 presented typical signs of athlete’s heart (group II). NT-proBNP levels did not significantly differ between groups, whether at rest or after effort. NT-proBNP levels were, however, significantly elevated in 3 subjects in group I, while being consistently nor-mal in group II. Authors conclude, that in active athletes presenting with ambiguous left ventricular hypertrophy, abnormal NT-proBNP levels indicate hypertrophic cardiomyopathy, whereas normal values are inconclusive. The article makes it obvious that the NT-proBNP test is extremely useful in differentiation of athletes heart from hypertro-phic cardiomyopathy. The article “Hypertrophic Cardiomyopathy vs. Athletes Heart” by T. Cheng. also puts NT-proBNP test as one of the most important tools for the two conditions differentiation. A Greek/Swiss research based article “Growth-differentiation factor-15, endoglin and N-terminal pro-brain natriuretic peptide induction in athletes participating in an ultramarathon foot race” by I. Tchou, A. Margeli, M. Tsironi, Katerina Skenderi, I. Papassotiriou et al. states that elevated circulating GDF-15, endoglin and NT-pro-BNP levels reflect a transient endothelial dysfunction in these athletes who participated in a foot race con-sisting of continuous, prolonged and brisk exercise. Here is a short abstract data of their research, which repre-sents the base for the conclusion made: “The actions of growth-differentiation factor (GDF)-15, endoglin and N-terminal pro-brain natriuretic peptide (NT-pro-BNP) was investigated in 15 male athletes who participated in the ultradistance foot race of the 246 km ‘Sparthathlon’. Measurements were performed before (phase I), at the end of the race (phase II) and 48 h post-race (phase III). GDF-15 and endoglin serum concentrations were de-termined with enzyme-linked immunosorbent assay and NT-pro-BNP plasma levels by electrochemilumines-cence. GDF-15 levels were increased from phase I (563.9 ± 57.1 pg ml−1) to phase II (2311.1 ± 462.3 pg ml−1) and decreased at phase III (862.0 ± 158.0 pg ml−1) (p < 0.0002). NT-pro-BNP levels followed a similar pattern to that of GDF-15 from 38.1 ± 4.8 pg ml−1 at ,fdidsf rfhlbjkjubf phase I to 1280.6 ± 259.0 pg ml−1 at phase II and 89.8 ± 13.6 pg ml−1 at phase III (p < 0.0001) and at the same time points, endoglin levels were 4.7 ± 0.2 ng ml−1 at phase I, 5.8 ± 0.2 ng ml−1 at phase II and 4.3 ± 0.2 ng ml−1 at phase III (p < 0.002).” Koning and co-workers wrote (article: “Myocardial Stress after Competitive Exercise in Professional Road Cyclists”, also discussed earlier) that, strenuous endurance exercise in professional road cyclists does not result in structural myocardial damage. The rise in BNP in older athletes may reflect a reversible, mainly diastolic left ventricular dysfunction. This needs to be confirmed by larger trials including different intensities, sports, and age groups. They examined 11 highly trained male professional road cyclists (age 27 ± 4 yr; V̇O2peak 67 ± 5 mL•kg-1•min-1; training workload 34,000 ± 2,500 km•yr-1). None of the athletes showed pathological findings in the cardiac examination. CK (P < 0.01), CKMB (P < 0.05), and Myo (P < 0.01) were increased after the race. Normal postexercise cTnT levels indicate that the increase in CK, CKMB, and Myo was of noncardiac origin. In contrast, BNP rose significantly from 47.5 ± 37.5 to 75.3 ± 55.3 pg•mL-1 (P < 0.01). Pre- and postexercise values of BNP as well as the individual exercise-induced increase in BNP were significantly correlated with age. It was supposed that the increased BNP and cTnT levels represent cardiac fatigue and not myocardial damage (“Effect of competitive marathon cycling on plasma N-terminal pro-brain natriuretic peptide and cardiac tro-ponin T in healthy recreational cyclists”, Neumayr et al.). Neumayr and his measured BNP and cTnT in recrea-tional cyclists (n = 29) during the Otztal Radmarathon 2004. In all subjects, NT-pro-BNP significantly in-creased from 28 +/- 21 to 278 +/- 152 ng/L immediately after the race (p <0.001), decreased again on the fol-lowing day, and returned to baseline values 1 week later. The mean percentage increase in NT-pro-BNP was 1,128 +/- 803%. CTnT, negative in all subjects before the race, increased transiently in 13 athletes (45%), with levels ranging from 0.043 to 0.224 mug/L in 8 of them (28%). One day after competition, cTnT had normalized in all athletes. It becomes quite clear that the BNP and NT-proBNP tests can be very useful in athletes heart assessment, but a lot of further research is needed, as suggested by Scharhag, Koning Kupricka, Almeida, Serrano-Ostariz, Legas-Arrese and others in their articles. Nounopoulos and others, recommend a routine checkup of plasma NT-proBNP before and after exercise as a screening test, and state that elevated levels warrant further evaluation. Pagourelias also suggests that, BNP might be useful as a pre-participation screening test in athletes, in his and his co-authors recently published article “Brain natriuretic peptide and the athlete’s heart: a pilot study” The group of Greek scientists used an integrated M mode, two-dimensional B mode and Doppler echocardiographical study and plasma BNP levels test to examine 25 strength athletes, 25 patients with established hyper-troph2010 weli ,fdidsf rfhlbjkjubf ic cardiomyopathy (HCM) and 25 healthy volunteers. Among athletes, BNP levels correlated negatively with the total training time (r = −0.79, p = 0.002) and positively with ejection fraction (r = 0.58, p = 0.049) and fractional shortening (r = 0.57, p = 0.049). A BNP cut-off value of 11.8 pg/ml had 88% specificity and 74% negative predictive value for the exclusion of HCM. As already mentioned, exercise-induced BNP increase was shown to be significantly correlated with athletes’ age. Some of the articles, such as the one by Leers et al. suggest that NT-pro BNP can be used as a marker for biological age of myocardium. At the same time some others, as Krupicka’s article “Effect of short-term maxi-mal exercise on BNP plasma levels in healthy individuals” did not find any such correlation, putting this possi-ble usefulness under question and need of further research. Reports of BNP response to exercise in healthy control individuals are also controversial and different mechanisms of BNP elevation where suggested (Krupicka et al., Scharhag et al.) CONCLUSION: Having made a general overview of the present problem and related literature, we consider that the topic is quite important and it is necessary to conduct further investigations. Of course not all related articles are discussed in this text. You can find some of those not discussed but considered in our article in the literature list. Sports medicine, particularly cardiology problems and a new possibility of using BNP and NT-proBNP tests to assess athletes heart made us decide to start our own original research program which is now being managed. We propose a project of some stages, with possible developments according to results got in our original pilot study, which considers testing 10 experienced rowers of the Georgian national rowing team, before and after exercise, as well as control group of healthy individuals. We decided to make BNP tests and not NT-proBNP as both are shown to be elevated in the below mentioned articles, and in our conditions it would be more suitable to test BNP and not NT-proBNP. Further studies may consider different sports activi-ties, age and exercise duration, as well as comparing the results with echocardiography and electrocardiography data, as well as clinical histories, general examination, capillaroscopy and possibly other assessment methods. LITERATURE Introduction Y. Ogawa, M Mukoyama et al. Brain natriuretic peptide as a novel cardiac hormone in humans. Evidence for an exquisite dual natriuretic peptide system, atrial natriuretic peptide and brain natriuretic peptide. J Clin Invest. 1991 April; 87(4): 1402–1412. T. Sudoh et al. A new natriuretic peptide in porcine brain.Nature 1988;332:78-80. Nobuyuki Yanagihara et al. Stimulatory effects of brain natriuretic peptide on cyclic GMP accumulation and tyrosine hydroxylase activity in cultured bovine adrenal medullary cells 2010 weli 37 Naunyn-Schmiedeberg’s Archives of Pharmacology 343, 289-295 CLINICAL USE Bhalla MA, Chiang A et al. Prognostic role of B-type natriuretic peptide levels in patients with type 2 diabetes mellitus Journal of the American College of Cardiology, Volume 44, Issue 5, 1 September 2004, Pages 1047-1052 Sheen V, Bhalla V, Tulua-Tata A, Bhalla MA, Weiss D, Chiu A, Abdeen O, Mullaney S, Maisel A (February 2007). “The use of B-type natriuretic peptide to assess volume status in patients with end-stage renal disease”. Am. Heart J. Volume 147, Issue 6, Pages 1078-1084 Resnik JL, Hong C, Resnik R, Kazanegra R, Beede J, Bhalla V, Maisel A (August 2005). “Evaluation of B-type natri-uretic peptide (BNP) levels in normal and preeclamptic women”. Am. J. Obstet. Gynecol. 193 (2): 450–4. TEST FEATURES Daniels LB, Bhalla V, et al. B-type natriuretic peptide (BNP) levels and ethnic disparities in perceived severity of heart failure: results from the Rapid Emergency Department Heart Failure Outpatient Trial (REDHOT) multicenter study of BNP levels and emergency de-partment decision making in patients presenting with shortness of breath. J Card Fail. 2006 May;12(4):281-5. Maisel AS, Clopton P et al Impact of age, race, and sex on the ability of B-type natriuretic peptide to aid in the emergency diagnosis of heart failure: results from the Breathing Not Properly (BNP) multinational study. Am Heart J. 2004 Jun;147(6):1078-84. Main Part: Susana S. Almeida, Ana Azevedo, Alice Castro, Fernando Friхes, Joгo Freitas, Antуnio Ferreira, Paulo Bettencourt B-Type Natriuretic Peptide Is Related to Left Ventricular Mass in Hypertensive Patients but Not in Athletes Cardiology 2002;98:113-115 A Anastasakis, C Kotsiopoulou, A Rigopoulos, A Theopistou, N Protonotarios,D Panagiotakos, N Mammalis, CStefanadis Similarities in the profile of cardiopulmonary exercise testing between patients with hypertrophic cardiomyopathy and strength athletes Heart 2005;91:1477-1478 doi:10.1136/hrt.2004.055053 Banfi G. ; Migliorini S. ; Dolci A. ; Noseda M. ; Scapellato L. ; Franzini C. B-type natriuretic peptide in athletes performing an Olympic triathlon Journal of sports medicine and physical fitness 2005, vol. 45, no4, pp. 529-531 Banfi, Melzi D’Eril et al. NT-proBNP concentrations in elite rugby players at rest 38 and after active and passive recovery following strenuous training sessions Clinical Chemical Laboratory Medicine. Volume 46, Issue 2, Pages 247–249 Andre La Gerche, Kim Alexander Connelly, Don John Mooney, Andrew Ian Macisaac, David Lloyd Prior Biochemical and functional abnormalities of left and right ventricular function following ultra-endurance exercise. Heart. 2007 May 4 Patrick Godon, Vincent Griffet, Ulric Vinsonneau, Jean Raymond Caignault, Jean Marc Prevosto, Gilles Quiniou and Sylvain Guerard Athlete’s heart or hypertrophic cardiomyopathy: Usefulness of N-Terminal pro-Brain Natriuretic Peptide Int J Cardiol in press. Koning D.; Schumacher Y.; Heinrich L.; Schmid A. ; Berg A.; Dickhuth H-H Myocardial stress after competitive exercise in professional road cyclists Medicine and science in sports and exercise 2003, vol. 35, no10, pp. 1679-1683 J Krupicka; T Janota; Z Kasalova; J Effect of short-term maximal exercise on BNP plasma levels in healthy individuals. Hradec Physiological research / Academia Scientiarum Bohemoslovaca 2009 Nov 20 Leers Mathie et al. Effects of a long-distance run on cardiac markers in healthy athletes Clinical chemistry and laboratory medicine 2006, vol. 44, no8, pp. 999-1003 Leetmaa TH, Dam A, Glintborg D, Markenvard JD. Myocardial response to a triathlon in male athletes evaluated by Doppler tissue imaging and biochemical parameters. Scand J Med Sci Sports. 2008 Dec;18(6):698-705. Christian Lцwbeerae, Astrid Seebergerb, Sven A. Gustafssona, Frederic Bouvierc, Johan Hultingd Serum cardiac troponin T, troponin I, plasma BNP and left ventricular mass index in professional football players Top of Form J Sci Med Sport. 2007 Oct;10(5):291-6. Hugh E. Montgomery; Peter Clarkson; Clare M. Dollery et al. Association of Angiotensin-Converting Enzyme Gene I/D Polymorphism With Change in Left Ventricular Mass in Re-sponse to Physical Training Circulation. 1997;96:741-747.). Neumayr G Effect of competitive marathon cycling on plasma Nterminal pro-brain natriuretic peptide and cardiac troponin T in healthy recreational cyclists. - Am J Cardiol - 1-SEP-2005; 96(5): 732-5 Nilsson, Kurt J.; Womack, Michael S.; Pfeiffer, Ronald P.; Bond, Laura Plasma Brain Natriuretic Peptide In Endurance Trained Adolescents: ,fdidsf rfhlbjkjubf Medicine & Science in Sports & Exercise: May 2009 Volume 41 - Issue 5 - p 157 Serrano-Ostбriz, Legaz-Arrese, Terreros-Blanco, Lуpez-Ramуn, Cremades-Arroyos, Бlvarez-Izquierdo, Boscos-Terraz Cardiac Biomarkers and Exercise Duration and Intensity During a Cycle-Touring Event Clinical Journal of Sport Medicine July 2009 – Volume 19 – Issue 4 – pp293-299 Serrano-Ostбriz E., Terreros-Blanco JL, Legaz-Arrese A, George K, Shave R, Bocos-Terraz P, Izquierdo-Бlvarez S, Bancalero JL, Echavarri JM, Quilez J, Aragonйs MT, Carranza-Garcнa LE, The impact of exercise duration and intensity on the release of cardiac biomarkers. Scand J Med Sci Sports. 2009 Nov 17. E. D. Pagourelias, G. Giannoglou, E. Kouidi, G., A. Karagiannis, V. G. Athyros, P. Geleris, D. P. Mikhailidis, K. Efthimiadis, P. Zorou, K. Tziomalos. Brain natriuretic peptide and the athlete’s heart: a pilot study International Journal of Clinical Practice Volume 64 Issue 4, Pages 511 - 517 J Scharhag, T Meyer, M Auracher, M Mьller, M Herrmann, H Gabriel, W Herrmann, W Kindermann Exercise-induced increases in NT-proBNP are not related to the exercise-induced immune response Br J Sports Med 2008;42:383-385 J Scharhag, K. George et al. Exercise-Associated Increases in Cardiac Biomarkers Medicine & Science in Sports & Exercise: August 2008 - Volume 40 - Issue 8 - pp 1408-1415 Scharhag J, Herrmann M, Urhausen A, Haschke M, Herrmann W, Kindermann W. Independent elevations of N-terminal pro-brain natriuretic peptide and cardiac troponins in endurance athletes after pro-longed strenuous exercise. Am Heart J. 2005 Dec;150(6):1128-34 J Scharhag, A Urhausen, M Herrmann, G Schneider, B Kramann, W Herrmann, W Kindermann No difference in N-terminal pro-brain natriuretic peptide (NT-proBNP) concentrations between endurance athletes with athlete’s heart and healthy untrained controls Heart 2004;90:1055-1056 doi: 10.1136/hrt.2003.020420 H Sheikhani Shahin, MA Babaee Bigi, A Aslani, F Daryanoosh Effect of Professional Exercises on Brain Natriuretic Peptide / www.icrj.ir Isabelle Tchou, Alexandra Margeli, Maria Tsironi, Katerina Skenderi, Marc Barnet, Christina KanakaGantenbein,,,Ioannis Papassotiriou, Photis Beris Growth-differentiation factor-15, endoglin and N-terminal pro-brain natriuretic peptide induction in athletes participating in an ultramarathon foot race Biomarkers September 2009, Vol. 14, No. 6, Pages 418-422 2010 weli ,fdidsf rfhlbjkjubf 39 gul-sisxlZarRvTa sistemis funqciuri mdgomareoba faruli vegetatiuri disfunqciisa da sisxlZarRvovani hiperreaqtiulobis dros sportsmen bavSvebsa da mozardebSi (diagnostikis, mkurnalobisa da prevenciis sakiTxebi) medicinis mecnierebaTa doqtori, profesori- g. CaxunaSvili asocirebuli profesori - i. doloZe Tssu maZiebeli – T. gogatiSvili aqtualoba: sportsmenTa uecari skvdili kvlav rCeba medicinis gansakuTrebiT ki sportuli medicinis erT-erT mniSvnelovan problemad. statistikuri analizi gviCvenebs, rom sportsmenebSi uecari sikvdilis SemTxvevebis 80%-ze meti gamowveulia kardiuli mizezebiT. sportSi araracionalurma (gadaWarbebulma fizikurma varjiSma) SesaZloa gamoiwvios organizmSi jer funqciuri, Semdeg ki kardio-respiratorul sistemaSi organuli xasiaTis paTologiuri cvlilebebi, miT umetes Tu sportsmenis organizms aqvs midrekileba daavadebisadmi.Ffizikuri varjiSi uaryofiTad moqmedebs gansakuTrebiT maSin, rodesac mis organozmSi paTologiuri procesi farulad mimdinareobs. sportsmenis paTologiis an paTologiis wina mdgomareobis dadgena zogjer Zalze rTulia, vinaidan organizmis maRali fizikuri muSaobis unaris gamo mas daavadebis SemTxvevaSic ki SeuZlia garkveuli periodis manZilze mainc miiRos monawileoba sportul RonisZiebebSi. Aamitom, sportuli paTologiis diagnostika saWiroebs gaRrmavebuli klinikur da funqciuri gamokvlevebis Catarebas. sportuli wvrTnis procesSi SesaZloa gamovavlinoT sportsmenebSi gulsisxlZarRvTa sistemis mxridan paTologiuri xasiaTis cvlilebebi. Aarc Tu iSviaTia gulis mankis arseboba, (romelic upiratesad gadatanili revmatiuli infeqciis Sedegia), spotsmenTa gulis kunTis hi pertrofia (rac Tavis mxriv SesaZloa iyos fiziologiuri an paTologiuri xasiaTis). Aaranaklebi mniSvneloba gaaCnia sportsmenTa gulis ritmis Seswavlas. sportsmeni, romelsac sistematuri wvrTnis procesSi gamouvlindeba gulis muSaobis ritmis darRveva, aucileblad moiTxovs Rrma kvlevebis Catarebas paTologiis gamosavlenad. sport2010 weli smenTa gulis ritmis darRveva ganpirobebulia sportul wvrTnaSi didi fizikur datvirTvebiT, amitom es sakiTxi yovelTvis saWiroebs individualur midgomas. sportuli paTologiis erT-erTi saxes warmoadgens gulis kunTis gadaZabva, rac aseve SeiZleba iyos ganpirobebuli intensiuri kunTuri muSaobiT (varjiSiT). gulis kunTis gadaZabva SeiZleba iyos mwvave da qronikuli. sportsmenebs igi ufro xSirad marcxena parkuWis gadaZabvis saxiT uvlindebaT. am dros gulis kunTSi aRiniSneba bioqimiuri procesebis darRveva, rac iwvevs gulis kumSvadi funqciis daqveiTebas. klinikurad gadaZabul guls axasiaTebs fizikuri datvirTvis procesSi advilad daRla, gul-sisxlZarRvTa sistemaze uaryofiTi reaqciis gamovlineba (magaliTad, hi potonuri anu asTeniuri xasiaTis), gulis areSi CxvletiTi tkivili da sxva. Cveulebriv, gadaZabul gulis kunTSi darRveuli bioqimiuri procesebi Seuqcevad xasiaTs atarebs. Aam mizniT sakmarisia SeCerdes fizikuri datvirTva (varjiSi), rom TvalsaCinod gamoixatos gadaZabvis klinikuri niSnebis Semcireba. Aam SemTxvevaSi SesaZlebeliaGgulis kunTis funqciuri cvlilebebi TandaTanobiT organulSi gadavides da procesma Seuqcevadi saxe miiRos. umniSvnelovanesia, zemoT CamoTvlili problemebi mimdinareobs Tu ara faruli vegetatiuri disfunqciisa da sisxlZarRvovani hi perreaqtiulobis fonze da Tu mimdinareobs, rogoria Cveni strategia mkurnalobasa Tu prevenciaze. yo ve li ve ze moT T q mu li dan ga mom di na re, aucilebelia aRniSnuli sakiTxis Tanamedrove sportuli pediatriisadmi amoqmedeba. sportSi moRvawe mozardebis fsiqo-fizikuri janmrTeloba moiTxovs mizandasaxul saeqimo controls, raTa acilebuli iyos mosalodneli organuli garTulebebi araracionaluri fizikuri datvirTvebis SemTxvevaSi, miT umetes, rom Tanamedrove monacemebiT, sportul seqciebSi gaerTianebulia 10000-ze meti bavSvi. Yyovelive es moiTxovs mWidro profesiul TanamSromlobas prdi@__) otkb 40 atrbisa da sportuli medicinis specialistebis mxridan, raTa optimalur reJimSi ganxorcieldes Tanamedrove wvrTnis procesebis marTva. Tanamedrove etapze sakiTxis aqtualobam da misma argumentaciam, literaturaSi aseT konteqstSi arasrulyofilma monacemebma ganapiroba Cveni Sromis mizani da amocanebi. gamokvlevis mizani kvlevis mizans warmoadgens mozard sportsmenebSi (kalaTburTelebi) faruli vegetatiuri disfunqciisa da sisxlZarRvovani hi perreaqtiulobis drouli gamovlena, diagnostikis,prevenciisa da mkurnalobis sakiTxebis miznobrivi damuSavebisTvis. samuSaos amocanebi: mozard sportsmenTa Rrma klinikur-instrumentuli gamokvleva maTi wvrTnis sxvadasxva xangrZlivobis gaTvaliswinebiT (e.k.g, kardio-intervalografia, eqoskopia, kapilaroskopia). vegetatiuri reaqtiulobis gansazRvra, vegetatiuri disfunqciis gamovlena da maTi darRvevis SemTxvevaSi faruli formebis adreuli dadgena. Mmozard sportsmenebSi gulis funqciuri mdgomareobis Sefaseba, romelTa eqoskopiuri parametrebi scildeba fiziologiur normebs da maTi diferencirebuli ganxilva sisxlZarRvovani hi perreqtiulobis konteqstSi. orTostatiuri sinjis Sedagad gamowveul swrafad mimdinare adaptaciur reaqciasa (sxvadasxva vegetatiur mdgomareobaTa dros) da zogad Sromisunarianobas Soris urTierTkavSiris gamovlena; maTi dinamiuri cvlilebebis gamovlena farmakologiur saSualebaTa (apiviti, apikori, api pulmo, apihepati) gamoyenebis fonze. kvlevis masalisa da meTodebis SerCeva (samuSaos sarwmunoobis uzrunvelsayofi meTodebis da meTodologiuri midgomis aRniSvniT, kvlevis savaraudo Rirebulebis miTiTebiT) kvlevas daeqvemdebareba 125 sportsmeni vaJi 12-dan 18 wlamde, romlebic ganawildebian V jgufad da TiToeulSi iqneba 25-25 bavSvi da mozardi. I jgufi – sportsmenebi, romelTa seqciaze wvrTnis xangrZlivoba Seadgens 1 wels II jgufi – sportsmenebi, romelTa seqciaze wvrTnis xangrZlivoba Seadgens 2 wels III jgufi – sportsmenebi, romelTa seqci@__) otkb ,fdidsf rfhlbjkjubf aze wvrTnis xangrZlivoba Seadgens 3 wels IV jgufi – sportsmenebi, romelTa seqciaze wvrTnis xangrZlivoba Seadgens 4 wels V jgufi –warmodgenili ikneba janmrTeli mozardebiT yvela mozardi miiRebs samkurnalo saSualebebs (api produqtebs) winaswar SemuSavebuli sqemebis mixedviT da gamokvleulni iqnebian klinikur – laboratoriuli da instrumentuli meTodebiT, kerZod: eleqtrokardiografia 15 ganxraSi (12 standartuli da 3 NeHb –s) kardio-intervalografia doplereqokardiografia (marcxena parkuWebis struqturuli, funqciuri da hemodinamikis mdgomareobis Sesafaseblad. Sesabamisi orTostatiuli sinjebi, swrafadadaptaciuri da zogadi Sromisunarianobis dadgenisaTvis sistoluri, diastoluri wnevis gazomva da saSualo wnevis gamoTvla. vegetatiuri reaqtiulobis gansazRvra zemoaRniSnuli gamokvlevebi klinikur-laboratoriul monacemebTan erTad TiToeul jgufs Cautardeba samkurnalo saSualebebis miRebamde da misi miRebis SemuSavebuli sqemebis Semdeg (TiToeulisaTvis konkretuli dakvirvebis xangrZlivoba Seadgens 1 Tves) da Seivseba individualuri ruqa (ixileT danarTi #1). miRebuli maCveneblebis sarwmunobis Sefaseba moxdeba stiudentis kriteriumiT (+), xolo asociaciis koeficientis or Tvisobriv maCvenebels Soris - X2 kriteriumiT. SemTxveviT sidideebs Soris Sedareba moxdeba Pearson –is korelaciis koeficientiT. gansxvaveba sarwmunoebaTa gamoiyeneba, Tu t > 1,96; < 0,05 da X2 >3,84. maTematikuri uzrunvelyofa ganisazRvreba programiT pakets SPSS H 5 –is gamoyenebiT. mecnieruli siaxle: pirvelad mozard sportsmenebSi Seswavlili da amoxsnili iqneba pre- da postkapilaruli sistemis cvlilebaTa arsi sportuli wvrTnis sxavadasxva xangrZlivobis fizikuri datviTvebisas da gaTvaliswinebuli iqneba vegetatiuri reaqtiuloba. Teoriuli Rirebuleba gamoyenebul iqneba kardiointervalografia, rogorc kvlevis Tanamedrove meTodi kardialuri ritmis regulaciisa da organizmis adaptaciuri resursebis Sesafasebelad. pirvelad iqneba dayenebuli sakiTxi ST segmentis da T kbilis SemuSavebul cvlile2010 weli ,fdidsf rfhlbjkjubf baTa 8 ti pidan konkretul SemTxvevaTa da raodenobis gansazRvriT mozard sportsmenebSi (moWidaveebi,kalaTburTelebi,ragbistebi) wvrTnis sxvadasxva xangrZlivobis gaTvaliswinebiT.. pirvelad iqneba mowodebuli vegetatiuri disfunqciisa da sisxlZarRvTa hi perraqtiulobis dadgenis aucilebloba mozard sportsmenebSi. praqtikuli Rirebuleba: SemuSavebuli iqneba faruli vegetatiuri disfunqciisa da sisxlZarRvovani hi perreaqtiulobis sadiagnostikoa kriteriumebi. sicocxlisaTvis saxifaTo ritmis aRmocenebis riski vegetatiuri reaqtiulobis sxvadasxva formebis dros. mozard sportsmenebSi wvrTnis xangrZlivobis gaTvaliswinebiT samkurnalo saSualebebis (api produqciis) specifikuri sqemiT gamoyenebis aucileblobis mizanSewoniloba. amasTan erTad, rekomendacia miecema yovel sportul seqcias, raTa yuradReba iqnas gamaxvilebuli gul-sisxlZarRvTa sistemis adaptaciisa da morfologiuri parametrebis kontrolze, sportsmenTa asakisa da pirveli sportuli staJis gaTvaliswinebiT. kvlevis Sedegebi dainergeba saqarTvelos Tssu-is sportuli medicinisa da samedicino reabilitaciis, fizikuri medicinis departamentis saswavlo procesSi da iunor sportsmenTa wvrTnis procesSi sportklubebsa Tu seqciebze. amdenad, sakiTxis Seswavla Zalzed mniSvnelovania da muSaobis procesSi miRebuli daskvnebi gamoqveyvebul iqneba TanmimdevrobiT. programaSi citirebuli samecniero literaturis nusxa: sportuli medicina da kinezoTerapia. Tbilisi, 2010weli. R. svaniSvili, z. kaxabriSvili invalidTa kinezokoreqciis Taviseburebani. Tbilisi, 2008weli. i.doliZe, T. miqiaSvili marcxena parkuWis sistolur-diatoluri funqcia da parkuWTa repolarizaciis dispersia paTologiuri da adaptaciuri hi pertrofiebis dros.,,samkurnalo fizkultura da sportuli medicina” 14.00.12 - avtoreferati. Tbilisi, 2006 weli. Tamar qiSmaria klinikur-morfologiuri maCveneblebis dinamika mozard sportsmenTa wvrTnisa da reabilitaciis procesSi. 14.00.29 – pediatria. Mmedicinis mecnierebaTa kandidatis samecni2010 weli 41 ero xarisxis mosapoveblad warmodgenili disertaciis avtoreferati. Tbilisi, 2006 weli. xaTuna lasareiSvili maRali kvalifikaciis moWidaveebis sawvrTno procesis marTva da Sromisunarianobis gaumjobeseba funqciuri sinjebis, farmakologiuri saSualebebis da biologiurad aqtiuri kvebiTi danamatebis gamoyenebiT.,,samkurnalo fizkultura da sportuli medicina”. 14.00.12 – avtoreferati. Tbilisi, 2003 weli. 168 gverdi. zurab kaxabriSvili sportsmenTa arteriuli wneva da fizikuri datvirTva. gamomcemloba,,saqrTvelos xarisxis marTvis universiteti”. Tbilisi, 2004 weli. 127 gverdi. Tamar svaniSvili maRali kvalifikaciis moWidaveebis sawvrTo procesis samedicino safuZvlebi. Tbilisi, 2005 weli. zurab kaxabriSvili sportsmenTa eleqtrokardiografia. Tbilisi, 1989 weli. d. tvilidiani, r. svaniSvili saeqimo kontroli da samkurnalo fizikuri kultura. Tbilisi, 2003 weli. 480 gverdi. r. svaniSvili bavSvTa asakSi zogierTi Tandayolili anTebadi da SeZenili araanTebadi daavadebebis dros gul-sisxlZarRvTa sistemis klinikurinstrumentuli daxasiaTeba, maT mkurnalobaSi preparat GA – 40-is CarTvis SesaZleblobani. Mmedicinis mecnierebaTa kandidatis xarisxis mosapoveblad warmodgenili disertacia. Tbilisi, 2004 weli. n. jobava Детская спортивная медицина. «Медицина». Москва, 1991г. Под редакцией профессора С.Б. Тихвинского, Профессора С.В. Хрущева Cardiovascular system in the sports children holding prevention arrangements against week rings . G. Chakhunashvili, N. Jobava, D. Pruidze, D. Tabutsadze, V. Kandelaki, M. Chichaidze. Pediatric clinic of State Medical University Tbilisi, Georgia. Profilactic Center for Mother and Child Tbilisi, Georgia-Greece- Turkey 2008 Функциональные изменения сердца юных спортсменов: профилактика и коррекция. Медицинский научный и учебно-методический журнал. Корнеева И.Т., Поляков С.Д., НЦЗД РАМН, Москва 2005г. Детская спортивная медицина. Андреева Т. Г., Феникс, Москва 2007 . Pediatric Cardiology. Walter H. Johnson, James H. Moller. ISBN-13: 9780781728782. 2001 y. 326 pages. Pediatric Cardiology. Victoria Vetter, MD; Professor of Pediatrics; The University of Pennsylvania School of Medicine; Chief; Division of Cardiology; The Children’s Hospital of Philadelphia, Philadelphia, PA., publication date: FEB-2006 y. 384 pages. @__) otkb ,fdidsf rfhlbjkjubf 42 persistiuli ovaluri xvreli - Tanamedrove xedva i.miminoSvili, g. ruxaZe g. Jvanias saxelobis pediatriuli klinika persistiuli ovaluri xvreli (Patent Foramen Ovale) PFO, cnobilia galenis droidan. pirvelad aRwerili iyo 1564 wels leonardo botalis mier. PFO gvxvdeba mozrdilTa populaciis 20-34%-Si, 30-80 wlamde asakSi. ovalur xvrels mniSvnelovani funqcia akisria antenatalur periodSi nayofis sisxlismimoqcevaSi. misi saSualebiT JangbadiT mdidari sisxli placentidan marjvena winagulis gavliT xvdeba sistemur sisxlismimoqcevaSi. dabadebis Semdeg is kargavs Tavis funqcias. SemTxvevaTa 75%-Si ovaluri xvreli ixureba postnatalurad, rasac xels uwyobs wnevis momateba marcxena winagulSi. es procesi funqcionalurad dabadebisTanave da anatomiurad ramdenime kviraSi da TveSi sruldeba. zogjer xdeba ovaluri xvrelis adreuli daxurva antenatalur periodSi. am SemTxvevaSi gulis marjvena naxevari ganicdis hi pertrofias, xolo marcxena xdeba hi poplaziuri. am SemTxvevaSi sikvdili dgeba an an- transezofagur da @__) otkb tenatalurad an maleve dabadebis Semdeg. im SemTxvevaSi, Tu marjvena winagulis wneva gadaaWarbebs marcxenaSi arsebuls, venuri sisxli moxvdeba sistemur sisxlismimoqcevaSi, rac SeiZleba gaxdes “paradoqsuli emboliis” mizezi. Jer kidev 1877 wels kopenheinma aRwera “paradoqsuli embolizmi” Ria ovaluri xvrelis gamo. venuridan sistemur sisxlismimoqcevaSi moxvedrilma emboliebma SeiZleba gamoiwvios iseTi garTulebebi rogoricaa iSemiuri insulti, tranzitoruli organzomilebian eqokardiogramaze aRiniSneba Ria ovaluri xvreli 2010 weli ,fdidsf rfhlbjkjubf iSemiuri Seteva, Sakiki, dekompresiuli daavadeba, infarqti, embolia. PFO SeiZleba Segvxvdes rogorc izolirebulad, aseve sxva anomaliebTan erTad. uxSiresad persistiuli ovaluri xvreli ar iwvevs garTulebebs. klinikurad mniSvnelovania didi zomis PFO. 2009 wlis pirvel naxevarSi droul axalSobilTa ganyofilebaSi fiqsirebulia Ria ovaluri xvrelis 79 SemTxveva. aqedan 22 5mm da meti zomis, erTi 7 mm, romlebic saWiroeben momavalSi dakvirvebas. 3 Tvis asakSi ganmeorebiTi kardioeqoskopiuri kvlevis Sedegad gairkva, rom mcire zomis Ria ovaluri xvrelis 99% daxuruli iyo. persistiuli ovaluri xvrelis mkurnaloba aris rogorc medikamentozuri, aseve qirurgiuli da intervenciuli. prevencia moicavs iseTi procesebis Tavidan acilebas, romelic xels uwyobs marjvena winagulSi wnevis momatebas. magaliTad: gaWinTva (aqedan gamomdinare Zalian sayuradReboa mSobiare qalis Ria ovaluri xvreli) simZimeebis aweva, Zlieri xvela. prevencia aseve moicavs: Trombozebis profilaqtikas, imobilizaciisa da hi perkoagulaciis dros sifrTxiles. daskvna: Ria ovaluri xvreli adreuli asakis bavSvebSi ar warmoadgens paTologias, magram mozrdil asakSi persistirebis SemTxveaSi is SeiZleba gaxdes fataluri Sedegis an mZime garTulebebis mizezi. aqedan gamomdinare didi zomis ovaluri xvreli saWiroebs dakvirvebas dinamikaSi. literatura: Petty GW, khandheria BK, Meissner I, et al. Population-based study of the relationship between patent foramen ovale and cerebrovascular ischemic events. Mayo Clin Proc. May 2006; 81(5):602-8. Gupta V, Yesiibursa D, Huang WY, Aggarwal K, Gupta V, Gomez C. Patent foramen ovale in a large population of ischemic stroke patients: diagno sis, age dis t ri bu ti on, gen der, and ra ce. Echocardiography. Feb 2008:25(2):217-27. Schwedt TJ, Demaerschalk BM, Dodick DW. Patent foramen ovale and migraine: a quantitative systematic review. Cephalalgia. May 2008:28(5):531-40. Telman G, Yalonetsky S, Kouperberg E, Sprecher E, Lorber A, Yarnitsky D. Size of PFO and amount of microem2010 weli 43 bolic signals in patients with ischaemic stroke or TIA. Eur J Neurol. Sep 2008:15(9):969-72. Von Bardeleben RS, Ric h ter C, Otto J, Himmrich L, et al. Long term fol low up af ter percu ta ne o us clo su re of PFO in 357 pa ti ents with pa ra do xi cal em bo lism: dif fe ren ce in oc c lu si on systems and in f lu en ce of at ri al sep tum ane urysm. Int J Cardi ol. Aug 18 2008; Majunke N, Baranowski A, Zimmermann W, et al. A suture not always the ideal solution: Problrms encountered in developing a suture-based PFO closure technique. Catheter Cardiovasc interv. Oct 27 2008; 73(3):376-382. Sievert H, Ruygrok P, Salkeld M, et al. Transcatheter closure of patent foramen ovale with radiofrequency:Acute and intermediate term results in 144 patients. Catheter Cardiovasc interv. Oct 27 2008; 73(3):368-373.. Messe SR, Silverman IE, Kizer JR, Homma S, Zahn C, Gronseth G. Practice parameter: recurrent stroke with patent foramen ovale and atrial septal aneurysm: report of the Quality Standards Subcommittee of the American Academy of Neurology. Neurology. Apr 13 2004; 62(7):1042-50. Guntheroth WG, Schwaegler R, Trent E. Comparative roles of the atrial septal aneurysm versus patent foramen ovale in systemic embolization with inferences from neonatal studies. Am J Cardiol. Nov 15 2004; 94(10):1341-3. Hanzel GS. Complications of patent foramen ovale and atrial septal defect closure devices. J interv Cardiol. Apr 2006; 19(2):160-2. RESUME: Patent Foramen Ovale – Contemporary View I.MIMINOSHVILI, G.RUKHADZE To review the Literature of “Patent Foramen Ovale” giving to authoress to do conclusion, that “Patent Foramen Ovale” in early age of child`s is not pathology, but in age of adults in case of persist it can be the reason of fatal or heavy complication. Coming from the up mentioned big size of “Patent Foramen Ovale” needs observation in dynamic. ,fdidsf rfhlbjkjubf 44 medikamentebis arasasurveli reaqciis monitoringis organizacia saqarTveloSi rusudan jaSi klinikuri farmakologiis da racionaluri farmakoTerapiis kavSiriPRIMUM NON NOCERE evromecnierebis saqarTvelos seqciis farmakologiis departamenti bolo aTwleulebis gamokvlevebma cxadyo, rom ama Tu im samedicino preparatis miRebiT gamowveuli daavadebebi da sikvdilianoba warmoadgens jandacvis seriozul problemas, romlis aRiareba mouxda ara mxolod medikosebs, aramed mTel sazogadoebasac. dadginda, rom aSS-Si wamalTa Tanamovlenebi sikvdilis gamomwvev garemoebaTa Soris meoTxe-meeqvse adgilzea. maTi mizeziT yovelwliurad aTasobiT pacienti iRupeba da aTiaTasobiT ki avaddeba. zogierTi qveyanis saavadmyofoebis procentuli monacemebiT wamlis arasasurveli reqciis zemoqmedebiT daavadebuli pacientebis raodenobaa—- norvegiaSi _ 11,5%, safrangeTSi _ 13,0%, did britaneTSi ki _ 16,0% wamalTa Tanamovlenebis gamo pacientebis janmrTelobisaTvis miyenebuli ziani garda imisa, rom seriozul samedicino Carevas saWiroebs, aseve mZime finansur tvirTad awevs saavadmyofoebs. zogierT qveyanaSi medikamentebis Sedegad miRebuli klinikuri garTulebebis aRmosafxvrelad saavadmyofos biujetis 15 _20% ixarjeba. garda aRniSnuli Tanamovlenebisa, samedicino preparatebTanaa dakavSirebuli iseTi problemebic, rogoricaa: narkomania, wamlis araswori moxmareba an daniSvna eqimis mier, mowamvla da a.S. premarketingul fazaSi SeuZlebelia preparatis moqmedebaze rogorc srulyofili informaciis miReba, ise yvela SesaZlo wamalTa Tanamovlenebis gamovlenac. amdenad, farmacevtuli produqcia bazarze gasvlis Semdegac saWiroebs dakvirvebasa da kontrols, raTa dadgindes cdis dros SeumCneveli, magram zogjer Zalian saSiSi, arasasurveli Tanamovlenebi. aqedan gamomdinare, mTeli msoflios masStabiT jandacvis muSakebs axali amocanis gadaWra daekisraT _ acnobon Sesabamis organizaciebs TavianT klinikur praqtikaSi gamovlenili ama Tu im medikamentis Tanamovlenis Sesaxeb, amiT isini gadaarCenen rogorc Tavi- anT, ise sxvaTa pacientebis sicocxlesac. rogor SeiZleba wamalTa Tanamovlenebis aRricxvam momavalSi mosalodneli tragediebi agvacilos ramdenime aTwleuli dasWirda imis gagebas, rom aspirini azianebs kuW-nawlavis sistemas, analgini SeiZleba agranulocitozis mizezi gaxdes, fenacetinis xangrZlivma miRebam ki SeiZleba Tirkmlis papilaruli nekrozi gamoiwvios, aseve ramdenime welma ganvlo sanam fokomelias talidomidiT mkurnalobasTan daakavSirebdnen. swored talidomidiT gamowveulma garTulebebma, SeerTebul StatebSi `talidomidis tragedia~ rom uwodes, msoflios mraval qveyanas biZgi misca wamlebis kontrolis mizniT SeeqmnaT farmacevtuli produqciis saxelmwifo monitoringis sistema. am sistemas daevala wamlis SesaZlo arasasurveli reaqciebis adreul etapze gamovlena da prevenciuli zomebis gatareba wamlismieri sikvdilianobisa da daavadebebis Sesamcireblad. am sistemis warmateba damokidebulia msoflios masStabiT jandacvis muSakTa TanamSromlobaze, raTa droulad gamovlindes medikamentebis saeWvo Tanamovlenebi, metadre axal wamlebze. mravali magaliTia imisa, rom medikosebis mier gamoCenilma didma gamWriaxobam, sifxizlem da dakvirvebam gamoavlina araerTi preparatis paTologiuri an sicocxlisaTvis saSiSi reaqciebi da maT mier mowodebuli informaciis daxmarebiT moxda am preparatebis moxmarebidan amoReba an maT gamoyenebaze mkacri kontrolisa da SezRudvebis daweseba. ratom aris saWiro medikamentebis arasasurveli reaqciis monitoringi saqarTveloSi janmrTelobis msoflio organizaciis monacemebiT (janmo), ganviTarebad da gardamavali ekonomikis qveynebSi informacia wamalTa gverdiTi movlenebis Sesaxeb Zalzed SezRudulia. amas emateba zogierT qveyanaSi medikamentebis yidva-gayidvis da maTi moxmarebis sakanonmdeblo bazis dauxvewaoba an ararseboba, samedicino preparatebis gverdiTi movlenebis ignorireba, falsificirebuli produqciiT gajerebuli bazari, srulyofili informaciis uqonloba da aseve wamlebis gauazrebeli, TviTneburi moxmareba _ yovelive es savsebiT esadageba saqarTvelos mdgomareobas. sxvadasxva qveyanaSi, zogjer erTi qveynis farglebSi myof regionebSic ki, preparatebis 2010 weli ,fdidsf rfhlbjkjubf Tanamovlenebis gamovlena gansxvavebul xasiaTs atarebs. regionebis mixedviT medikamentebis Tanamovlenebis diferencirebas ramdenime obieqturma mizezma Seuwyo xeli: gansxvavebulma daavadebebma da mkurnalobis meTodikam; gansxvavebulma genetikam, kvebam da tradiciebma; farmacevtuli produqciis warmoebis gansxvavebulma meTodma, rac preparatebis xarisxsa da Sedgenilobaze aisaxeba; gansxvavebulobam medikamentebis distribuciis pirobebSi, instruqciis, dozirebisa da xelmisawvdomobis CaTvliT; tradiciuli da alternatiuli (mag., mcenareuli) wamlebis gamoyenebam, romlebsac SeuZliaT specifikuri toqsikologiuri problemebis gamowveva. miuxedavad imisa, gamoiyenebian isini calke Tu sxva wamlebTan kombinaciaSi. monacemebs, romlebic mopovebulia erTi qveynis sxvadasxva regionSi, Tanamovlenebis droulad gamovlenisa da informirebis TvalsazrisiT gadamwyveti mniSvneloba aqvs. aseve maT SeuZliaT udidesi daxmareba gauwion farmacevtuli produqciis erovnuli regulaciis sistemis Seqmnasac. aRsaniSnavia isic, rom erT romelime qveyanaSi (mag., wamlis mwarmoebel qveyanaSi) mopovebuli informacia SeiZleba ar iyos niSandoblivi msoflios im regionebisaTvis, sadac sruliad gansxvavebuli pirobebia. amitom erT regionSi mopovebul monacemebs sainformacio Rirebuleba SeiZleba mxolod imave regionSi hqondes, maTi gamoyeneba sxva regionSi dauSvebelia. efeqturi nacionaluri postmarketinguli meTvalyureobis programa pirdapir aris damokidebuli jandacvis muSakTa aqtiurobaze. maTTvis saukeTeso poziciaa _ yoveldRiur praqtikaSi TiToeuli wamlis arasasurveli reaqciis SemCnevisTanave acnobon farmacevtuli produqciis monitoringis centrebs, raTa daicvan yoveli pacienti. TiToeuli jandacvis muSakis (eqimebis, farmacevtebis, eqTnebis, stomatologebis da sxv.) profesiuli movaleobaa, aRricxon wamlis arasasurveli Tanamovlenebi da Sesabamis centrebs dauyovnebliv Seatyobinos is im SemTxvevaSic ki, Tu mxolod eWvobs wamalsa da arasasurvel reaqcias Soris mizezSedegobriv kavSirze. maSasadame, wamlebis monitorings, rogorc mdare xarisxisa da falsificirebuli preparatebis Sesaxeb sruli informaciis mopovebis saSualebas udidesi mniSvneloba eniWeba ama Tu im preparatze arasasurveli reaqciis Sefasebis TvalsazrisiT. monitoringi aris damatebiTi garantia, rom pacienti uzrunvelyofili iqneba usafrTxo da efeqturi prepa2010 weli 45 ratiT. medikamentebis arasasurveli reaqciis monitoringis Sedegebs jandacvis muSakebisaTvis saganmanaTleblo mniSvnelobac aqvs. saqarTveloSi amJamad ara gvaqvs statistikurad sarwmuno monacemebi wamlebis Tanamovlenebis Sesaxeb. Tumca, calkeuli kvlevebi cxadyofs, rom CvenTan situacia am mxriv sakmaod mZimea da wamlismieri daavadebebi da sikvdilianoba maT mier gamowveuli garTulebebiT iniRbeba. Cvens qveyanaSi arsebuli epidsituaciis gamo kategoriul aucileblobas warmoadgens wamalTa Tanamovlenebis kontrolis _ farmakozedamxedvelobis (Pharmacovigilance) sistemis amoqmedeba. saqarTveloSi jer kidev 1997 wlis 19 aprils parlamentis mier miRebul iqna kanoni “wamlisa da farmacevtuli saqmianobis Sesaxeb.” imave wlis 16 oqtombers jandacvis ministris brZanebiT saministros farmakologiis komitets daevala “samkurnalo saSualebebis gverdiTi movlenebis monitoringis Sesaxeb“ – SeedginaT programa. Cveni mizania saqarTvelosTvis specifikuri, mecnierulad dasabuTebuli wamalTa Tanamovlenebis kontrolis Pharmacovigilance _ farmakozedamxedvelobis sistemis amoqmedeba. rasac safuZvlad daedeba janmos da ufsalis rekomendaciebi wamalTa Tanamovlenebis menejmentis Sesaxeb. evropuli rekomendaciebis mixedviT, farmakozedamxedvelobis danergva saqarTveloSi xels Seuwyobs wamalTa gverdiTi movlenebis gamovlenas, Sefasebas da prevencias. ZiriTadi mizani miiRweva Semdeg konkretul amocanaTa gadaWris gziT: axali, (aqamde ucnobi) wamalTa Tanamovlenebis da maTi urTierTqmedebis gamovlena. seriozuli, (ukve cnobili) wamalTa Tanamovlenebis sixSiris matebis gamovlena. wamalTa Tanamovlenebis risk-faqtorebis identifikacia da im SesaZlo meqanizmebis gamovlena, romelic safuZvlad udevs maT ganviTarebas. wamalTa riskisa da sargeblis raodenobrivi aspeqtebis Sefaseba, rac aucilebelia wamlis daniSnulebis gaumjobesebis da wamlis saxelmwifo regulirebisaTvis. wamalTa uzrunvelyofis socialuri aspqetebis kvleva. farmakozedamxedvelobis sakiTxebSi specialisti medikosebis momzadeba. pacientebis codnis donis amaRleba, wamalTa Tanamovlenebis ganmsazRvrel risk-faqtorebsa da mosalodnel garTulebebTan dakavSirebiT. monitoringis sawyis stadiaze yvela eWvi wamalTa gverdiTi movlenebis Sesaxeb sasargeblo da mniSvnelovania, radgan dasawyisisaTvis saWiroa CamovayaliboT informirebis kultura, romlis drosac nebiemieri eWvis Sem- 46 TxvevaSi Setyobineba medikamentebis arasasurveli reaqciis Sesaxeb unda gaigzavnos Sesabamis centrSi. zogjer eqimebs eSiniaT wamalTa Tanamovlenebis Setyobineba, raTa eWvi ar Seitanon maT kompetenturobaSi an ar gaxdnen sasamarTlo garCevis sagani, zog eqims ar miaCnia medikamenti maTi warmoqmnis mizezad. Eeqimebma aucilebelia Seiswavlon, ra da rogor Seatyobinon. axali wamlebisaTvis moTxovnaa umniSvnelo reaqciis Setyobinebac. cnobili Zveli wamlebisaTvis mniSvnelovania seriozuli da uCveulo reaqciebis Setyobineba, garkveuli reaqciis sixSiris mateba mniSvnelovani Setyobinebaa. agreTve ganxilul unda iqnas wamalTa Tanamovlenebi tradiciul medicinaSi, gansakuTrebiT sainteresoa wamlebis zedmeti miReba da narkomania, wamlebis gamoyeneba orsulobis (teratogenoba) da laqtaciis dros. agreTve mniSvnelovani informaciaa wamlebis falsificireba da antibiotikebis rezistentoba. Sefasebisas mniSvnelovania toqsikologis kontroli-SemTxveviTi da winaswarganzraxuli zedmeti dozirebisas. saavadmyofosa da eqimebs eqnebaT garantia, rom maTi monacemebi anonimuri iqneba, aseve konfidencialuri iqneba yvela publikacia. klinikebi miiReben angariSs wamalTa Tanamovlenebis Sesaxeb. medikamentebis arasasurveli reaqciis monitoringis gansaxorcieleblad mizanSewonilad migvaCnia evromecnierebis saqarTvelos seqciis farmakologiis departamentTan da klinikuri farmakologiis da racionaluri farmakoTerapiis kavSirTan erTad safuZveli Caeyaros farmakozedamxedvelobis (Pharmacovigilance) samecniero-saswavlo meToduri centris Seqmnas. rac dagvexmareba saqarTvelos sxvadasxva regionSi farmakozedamxedvelobis menejmentSi. Mmosalodneli Sedegebi da maTi mniSvneloba mecnierebis, ekonomikis da socialuri sferosTvis. ,fdidsf rfhlbjkjubf pirvelad saqarTveloSi ganisazRvreba wamalTa arasasurveli reaqciis realuri mdgomareoba. mTel qveyanaSi moxdeba farmakozedamxedvelobis integrireba klinikuri farmakologiis da farmaciis praqtikaSi, misi danergva pirvelad samedicino rgolSi. wamalTa arasasurveli reaqciis riskis Sesaxeb codnis gaRrmaveba mosaxleobaSi. wamalTa Tanamovlenebis Sesaxeb ganaTlebis donis amaRleba - momaval eqimebs vaswavliT, rogor da ra kriteriumebiT unda ganaxorcielon preparatebis sasargeblo da arasasurveli mxareebis mudmivi Sefaseba farmakozedamxedvelobis arsi da meTodebi CairTveba medikosebis saswavlo programebSi, umaRles saswavleblebSi da postdi plomuri swavlebis saganmanaTleblo programebSi. Sedegebi gamoqveyndeba statiebis, meToduri rekimendaciebis saxiT, moxsendeba konferenciebsa da simpoziumebze. farmakozedamxedvelobis sistemis danergviT gamovlenili monacemebiT da hi poTezebiT wamlTa arasasurveli movlenebis meqanizmebisa da maTi sixSiris Semdgomi kvlevisaTvis aspirantebma SeiZleba i povon TavianTi ideebis wyaro. eqimebs miecemaT meToduri saxelmZRvaneloebi, mkurnalobis sqemebi, standartebi, romlebic gamdidrebuli iqneba axali samkurnalo saSualebebis gamoyenebis sqemebiT, rac xels Seuwyobs wamalTa arasasurveli movlenebis adreul etapze aRmoCenasa da wamlismieri sikvdilobis Semcirebas, Sesabamisad Semcirdeba saxelmwifo biujetisa da pacientis piradi xarjebi. miRebuli Sedegebi gaxdeba is obieqturi safuZveli, razedac aigeba saqarTvelos jandacvis politika. yovelive dagvexmareba mivaRwioT saboloo mizans, ufro usafrTxo, efeqturi da iafi gaxdes pacientis mkurnaloba saqarTveloSi. ADVERSE DRUG REACTIONS MONITORING IN GEORGIA RUSUDAN G. JASHI MD. PHD Georgian Society of Clinical Pharmacology and Rational Pharmacotherapy PRIMUM NON NOCERE Department of Pharmacology Georgian National Section of EuroScience During the last decades it has been demonstrated by a number of studies that medicine morbidity and mortality is one of the major health problems which is beginning to be recognized by health professionals and the public. It has been estimated that such adverse drug reactions (ADRs) are 4th to 6th largest cause for mortality in the USA. They result in the death of several thousands of patients each year, and many more suffer from ADRs. The percentage of hospital admissions due to adverse drug reactions in some countries is about or more than 10%: Norway 11.5%, France 13.0, UK 16.0% 2010 weli ,fdidsf rfhlbjkjubf In addition suitable services to treat ADRs impose a high financial burden on health care due to the hospital care of patients with drug related problems. Some countries spend up to 15-20% of their hospital budget dealing with drug complications. Beside ADRs, medicine-related problems include also drug abuse, misuse, poisoning, therapeutic failure and medication errors. Drug monitoring researches focusing on adverse drug reactions, rationalization of drug prescription and consumption, promotion of concept of essential drugs and precise reporting system are likely to be particularly cost-effective. There is very limited information available on ADRs in developing countries and countries in transition. However, one may expect that the situation is worse rather than better. This problem is also caused by a lack, in some countries, of legislation and proper drug regulations, including ADR reporting, a large number of substandard and counterfeit products circulating in their markets, a lack of independent information and the irrational use of drugs that absolutely coincides with Georgian situation. There are developed publications with this regard both for Georgian and international scientific editions. We don t have statistically reliable data concerning ADRs in Georgia, but several studies confirm that the situation is quite poor and sometimes morbidity and mortality is disguised by the name of nosology ADR had caused. Due to existing in our country epidemiological situation it is of urgent necessity implementation of pharmacovigilance system in our country. WHO defines pharmacovigilance as the science and activities relating to the detection, assessment, understanding and prevention of adverse effects or any other medicine_ related problem Our aim is establish and maintain country specific, scientifically proved ADRs control system - the system of Pharmacovigilance in Georgia, based on WHO and Uppsala recommendations on ADR management .The pharmacovigilance system, established by the recommendations of European countries will improve the treatment of the patients and will help to reveal, evaluate and prevent ADRs. Our aim is establish and maintain country specific, scientifically proved ADRs control system - the system of Pharmacovigilance in Georgia, based on WHO and Uppsala recommendations on ADR management. The main aim will be reached by resolving the 2010 weli 47 following problems: reveal new (not known) ADRs; reveal the rising the incidence of (known) serious ADRs; identify the risk-factors and reveal the mechanisms which cause ADRs; evaluate the quantitative indicators of the risk and benefit of drugs, which is necessary for State regulation and improvement of quality of prescriptions; search of social aspects of drug provision; prepare specialists in the field of pharmacovigilance; patient education on ADR risk-factors and expected complications; The major sources of information will patient s medical record. Hospitals and physicians will be guaranteed with the confidentiality of the data and all publications. The clinics will receive the reports on ADRs. The evaluation of questionnaires will be carried out using methodologies, recommended by WHO and tested in European countries, which are simple for implementation, cheap and optimally informative. we reckon to create the center of Pharmacovigilance Scientific-Research-Methodology Center together with Department of Pharmacology Georgian National Section of EuroScience and Society Promotion of Clinical Pharmacology and Rational Pharmacotherapy Primum non Nocere (PNN) for the implementation of adverse drug reactions monitoring in Georgia. For the first time in Georgian clinics it will be evaluated the real situation concerning ADRs. Data derived from this may have greater relevance, educational value and will be used to increase awareness of medical society, medical students and the population. Thus the potential users of results will be health professionals and the population of Georgia. This may encourage national regulatory decision-making to make National Center of Pharmacoviligance in Georgia. The management Pharmacoviligilance will be studying in Medical Universities and during postgraduate education. The obtained data will inspire graduate students to elaborate new ideas. The physicians will be given methodological guidelines, treatment protocols and standards, including schemes of new drugs application. This will help to reveal ADRs on early stages, decrease drug-caused morbidity and mortality, and correspondingly Governmental and individual expenditures will be reduced. It will promote achievement of the general goal provide patients with safe, effective and affordable treatment. ,fdidsf rfhlbjkjubf 48 “vamtkiceb” ——————————— Sps g. Jvanias sax. pediatriuli klinikis direqtori d.fruiZe bronquli asTmis Setevis (gamwvavebis) marTva (protokoli stacionaris eqimebisaTvis) klinikuri protokoli eyrdnoba GINA-s (asTmis globaluri iniciativa) 2006 wlis versias. bronquli asTma aris sasunTqi gzebis qronikuli anTebiTi daavadeba. daavadebis paTogenezSi wamyvania alergia da sasunTqi gzebis hi perreaqtiuloba, rac bronqebis perioduli da Seqcevadi spazmis mizezi xdeba. asTmis gamwvavebis (Setevis) periodSi sxvadasxva maprovocirebeli faqtorebis zemoqmedebis gamo viTardeba sasunTqi gzebis (wvrili da saSualo kalibris bronqebi) spazmi da bronqebis sanaTuris lorwoTi daxSoba, ris gamoc adgili aqvs eqspiraciis Seferxebas. viTardeba sxvadasxva xarisxis hipoqsia, xvela, qoSini da saerTo mgomareoba mZimdeba. asTmis Setevis (gamwvavebis) marTva iTvaliswinebs bronquli obs- truqciis da masTan dakavSirebuli simptomebis moxsnas. asTmis msubuqi (zogjer saSualo simZimis) gamwvavebis marTva SesaZlebelia binaze an hospitalis mimReb da Terapiul ganyofilebebSi. saSuali simZimis (ufro xSirad) da mZime Setevis (yovelTvis)Y marTva unda ganxorcieldes hospitalSi (upiratesad gadaudebeli daxmarebis departamentSi). asTmis gamwvavebis marTva ZiriTadad iTvaliswinebs: asTmis Setevis simZimis Sefasebas. bronqospazmis moxsnis RonisZiebebis gatarebas. Setevis Semdgomi periodis marTvas (rekomendaciebi binaze Sesasruleblad) ar aris yvela CamoTvlili simptomis arseboba. sakmarisia ramdenime maTganic. SeniSvna: cxrilSi gaTvaliswinebuli cxrili 1. asTmis Setevis simZimis Sefaseba asTmis simZimis Sefasebis kriteriumebi mocemulia #1 cxrilSi. SeniSvna: simZimis Sefasebisas saWiro parametrebi saSualo mZime siarulis dros mozrdilebSi: laparakis dros. CvilebSi: susti da xanmokle tirili. kveba gaZnelebulia. yvela asakSi: mosvenebul mdgomareobaSi. Cvili bavSvebi: uars amboben kvebaze. SeuZlia wola urCevnia ijdes laparaki cnobiereba winadadebebiT SesaZloa iyos agzneba. mokle frazebiT Cveuebriv agzne-bulia. uWiravs iZulebiTi, mjdomare da winwaxrili, mdgomareoba sityvebiT Cveulebriv agznebulia sunTqvis sixSire sunTqvaSi damatebiTi kunTebis monawileoba da retraqciebi xixini momatebuli momatebuli Cveulebriv ara Cveulbriv aris xmamaRali. pulsi(wuTSi) zomieri. xSirad mxolod amosunTqvisas. < 100 paradoqsuli pulsi ar aris. < 10 mm Hg. SeiZleba iyos 12 _ 25 mm Hg. bronqodilatatoriT sawyisi mkurnalobis Semdeg: PEF mosalodnelis an personalurris % PaO2 (haeriT sunTqvis pirobebSi) > 80% daaxloebiT: 60% _ 80% sulxuTva PaCO2 (haeriT suntqvis pirobebSi) SaO2 (haerSi) msubuqi 100 _ 120 momatebuli > 30 Cveulebriv aris Cveulebriv xmamaRali. > 120 mozrdilebSi xSiria >25 mm Hg. bavSvebSi: 20 _40 mmHg < 60% (mozrdilebSi). sunTqvis gaCerebis safrTxe goneba dabinduli an areuli paradoqsuli Torako-abdominuri (qanqariseburi) moZraoba. ar ismis. bradikardia. misi ar arseboba miuTiTebs sasunTqi kunTebis gadaRlaze. an mkurnalobaze pasuxi grZeldeba 2 saaTze met xans. normaluria da gazomva Cveulebriv ar aris saWiro. > 60 mm Hg. < 60 mm Hg. SesaZlevelia cianozis arsebboba. < 45 mm Hg < 45 mm Hg > 95% 91% - 95% > 45 mm Hg SesaZlebelia sunTqvis SeCereba. < 90% 2010 weli ,fdidsf rfhlbjkjubf ar aris bavSvTa asakis guliscemisa da sunTqvis sixSiris asakobrivi normebi. amasTan, mozrdil pacientTa pulsisa da sunTqis sixSiris cvlileba asTmis Setevis sxva-dasxva simZimis SemTxvevaSi mocemulia ara normasTan procentuli cvlilebis, aramed absoluturi ricxviTi mniSvnelobis mixedviT. Cveni rekomendaciis mixedviT, sunTqvisa da gulis cemis sixSire msubuqi Setevis dros imatebs daaxloebiT 10%_15%iT. saSualo simZimis dros _ 20%_30%-iT da mZime Setevis SemTxvevaSi _ 40%_ 50%-iT da metad. qvemoT mocemulia gulis cemisa da sunTqvis sixSiris asakobri-vi normebi. 49 sqema 1. asTmis gamwvavebis (Setevis) menejmenti gadaudebeli daxmarebis ganyofilebaSi sawyisi gamokvleva x anamnezi, fizikaluri gamokvleva (auskultacia, damxmare kunTebis monawileoba sunTqvaSi, P, R, PEF an FEV1, 02-is saturacia, arteriuli sisxlis gazebi x x x Jagbadi, sanam saturacia ar iqneba > 90 (>95 bavSvebSi). b2-agonisti 1 saaTis ganmavlobaSi. sistemuri steroidebi. _ Tu ver miviReT swrafi gaumjobeseba an Tu pacienti manamde iRebda k.s.-s peroralurad. an Tu Seteva mZimea. sedacia arc erT SemTxvevaSi ara aris naCvenebi. sawyisi mkurnaloba x SeafaseT mdgomareoba 1 saaTis Semdeg fizikaluri kvleva. PEF. 02-saturacia da saWiroebis mixedviT _ sxva testebi. mZime Setevis kriteriumebi: saSualo simZimis kriteriumebi: PEF - normis an individualuri normis 60%_80%-ia. fizikaluri monacemebi: zomieri simZimis simptomebi. sunTqvaSi monawileobs damxmare kunTebi. x x sunTqvis sixSiris normebi mRviZare bavSvisaTvis. norma (wuTSi) < 60 < 50 < 40 < 30 < 20 x x Jangbadi. b2-agonisti + antiqolinerguli preparatis inhalacia _ yovel 1 saaTSi. oraluri k.s. gaagrZeleT mkurnaloba 1_3 sT., Tu mdgomareoba umjobesdeba. x x fatalurobis safrTxis risk-faqtorebis arseboba anamnezSi. PEF < 60%. fizikaluri kvleva: mZime simptomebi mosvenebul mdgomareobaSi. gulmkerdis retraqcia. mkurnalobis Sedegad mdgomareoba ar umjobesdeba. x x x mkurnaloba: asaki 2 Tvemde 2 _ 12 Tve 1 _ 5 weli 6 _ 8 weli > 12 weli x mkurnaloba: x x Jangbadi. b2 + antiqolinerguli preparatis inhalacia sistemuri k.s. intravenurad magnezia. x x gadaamowmeT mdgomareoba 1 _ 2 saaTSi pulsis sixSiris normebi mRviZare bavSvebisaTvis. asaki 2 _ 12 Tvemde 1 _ 2 weli 2 _ 8 weli > 12 weli norma (wuTSi) < 160 < 120 < 80 – 90. < 80 mdgomareobis Sefasebis Semdeg dauyovnebliv iwyeba medikamentozuri Terapia im TanmimdevrobiT, romelic mocemulia #1 sqemaze. mkurnalobis dawyeba (garda Zalian mZime mdgomareobisa) sasurvelia yovelTvis Catardes gadaudebeli daxmarebis ganyofilebaSi. zogadi Terapiis ganyofilebaSi asTmis Setevis menejmenti SeiZleba daiwyos im SemTxvevaSi, Tu teqnikuri aRWurviloba da samedicino persona-lis momzadebis done saSualebas iZleba gamxorcieldes Sesabamisi monitoringi da intervencia. mZime Setevis dros mkurnaloba SeiZleba daiwyos gadaudebeli Terapiis departamentSi. magram, Tu mkurnalobis Semdeg mdgomareoba ar umjobesdeba (gaumjobesebis kriteriumebi mcemulia 1 sqemaze), pacienti unda gadayvanili iqnas intensiuri Terapiis departamentSi. intubaciasa da filtvis xelovnur ventilaciis saWiroeba fataluri Sedegis riskis kriteriumia. nebismieri ganyofileba, sadac asTmis Setevis marTva xorciel-deba aRWurvili unda iyos pulsoqsimetriT, pik-floumetriT, nebulaizeriT da Jangbadis miwodebis sistemiT. I.Jangbadi. Jangbadi pacients miewodeba nazaluri kanuliT, niRbiT an “Jangbadis kar2010 weli kargi Sedegi 1 – 2 sT. x Sedegi SenarCunebulia preparatebis bolo miRebidan 60 wT.-is ganmavlobaSi. fizikaluri kvlevis maCveneblebi normis farglebSia. PEF > 70%. 02-is saturacia > 90% (bavSvebSi – 95) x x x Sedegi araa 1 _ 2 saaTSi. arasruli Sedegi 1 – 2 saaTSi. x x x x gadaiyvaneT g.d.g.-Si. x x x x x x fatalurobis safrTxis risk-faqtorebi. fizikalurad:: msubuqidan mZimemde simptomebi. PEF < 60%.@ 02-is saturacia ar umjobesdeba. Jangbadi. b2-agonisti + antiqolierguli preparati. sistemuri k.s. magnezia intravenurad. PEF,02-is saturaciis monitoringi. x x x x fatalurobis safrTxis risk-faqtorebi. fizikaluri monacemebi mZimea. gamoxatulia SfoTva da/an Zilianoba. PEF < 30% PCO2 > 45 mm Hg. PO2 < 60 mm Hg. gadaiyvaneT int. T. g. x Jangbadi. x x x x x b2-agonisti + antiqolinerguli preparati. intravenuri k.s. ganixileT i.v b2-agonistis gamoyenebis sakiTxi. ganixileT i.v. Teofilinis gamoyenebis sakiTxi. SeiZleba saWiro gaxdes intubacia da f.x.v.G mdgomareoba SeafaseT Tavidan, mokle droSi. Sedegi ar aris (ixileT zemoT): gauSviT binaze Tu: x x PEF > 60 %. SesaZlebelia peroraluri an sainhalacio preparatebiT mkurnaloba. x CaatareT intensiuri Terapia. 6 _ 12 sT. ganmavlobaSi Sedegi arasrulia (ixileT zemoT). x Tu 6 _ 12 saaTSi mdgomareoba ar umjbesdeba gadaiyvaneT intensiuri Terapiis gan-yofilebaSi. mkurnaloba binaze: x x x b2-agonistis inhalacia grZeldeba. ufro xSirad ganixileba oraluri k.s. micemis sakiTxi. ganixileT sainhalacio k.s.-is micemis sakiTxi. pacientis ganaTleba: x x x wamlebis sworad miReba. CamoayalibeT moqmedebis gegma. SeadgineT pacientze Semdgomi dakvirvebis gegma. mdgomareoba gaumjobesda ,fdidsf rfhlbjkjubf 50 avis” saSualebiT (CvilebSi). Jang-badi pacients eZleva manam, saman saturacia ar iqneba > 90% (95% bavSvebSi). II.swrafad moqmedi b2-agonistebi (ventolini). pirveli 1 sa-aTis ganmavlobaSi pacienti akeTebs 2_4 inhalacias yovel 20 wuTSi. (1 inhalaciis dros pacienti iRebs 100 mkg preparats) 1 saaTis Semdeg, msubuqi Setevis SemTxvevaSi pacienti akeTebs 2 dan 4 SesunTqvamde yovel 3 _ 4 saaTSi. mZime Setevis dros 6 _ 10 SesunTqvas yovel 1–2 saaTSi. mcire asakis bavSvebSi, sadac SeuZlebelia standartuli, wneviani mikroinhalatoris gamoyeneba, medikamentis misa-wodeblad gamoiyeneba speiseri. ventolinis inhalacia xorcieldeba Jangbadis saturaciis da PEF-s maCveneblis monitoringis fonze. nebulaizeris saSualebiT, bavSvebSi 18 Tvis asakidan ventolinis doza Seadgenss 2,5_5,0 mg/24sT. mozrdilebSi maqsimaluri sadReRamisi doza aris 40mg. nebulaizeriT miRebis SemTxvevaSi (preparati xsnaris saxiT mTavsebu-lia blisterSi) preparatis ganzaveba Cveulebriv ar xdeba. Tumca ganzaveba SesaZlebelia mcire raodenobiT fiziologiur xsnarSi. b2-agonistis intravenuri infuzia tardeba mxolod gansakuTrebul SemTxvevaSi, MmZime Setevis dros. III. antiqolinerguli preparatebi. beroduali – dozirebuli aerozoli. 1 doza - 5 mkg. sainhalacio xsnari – 200 ml. 20 wveTi _ 1,0 ml. dozirebuli aerozoli gamoiyeneba 2 wlis asakidan. asTmis Setevis periodSi rekomendebulia erT jerze 2 dozis SesunTqva. 5 wuTis Semdeg SesaZlebe- lia kidev 2 dozis miReba. momdevno 2 dozis miReba SeiZleba 2 saaTis Semdeg. preparatis nebulaizeriT gamoyenebis SemTxvevaSi 6 wlamde asakSi gamoiyeneba xsnaris 1 wveTi/kg. 3-jer dReSi. 6_14 wlis asakSi _ 10_20 wveTi 4 –jer dReSi. mZime SemTxvevebSi doza SeiZleba gasammagdes. b) sistemuri kortikosteroidi. peroralurad an intravenurad misaRebi k.s. doza Seadgens 0,5 _ 1,0 mg/kg/24 saaTSi. V. magniumis sulfati. ar gamoiyeneba rutinulad. a) intravenirad – gamoiyeneba 1. mozrdil pacientebSi Tu FEV1 aris normis an saukeTeso individualuri maCveneblis 25%_30%. 2. mozrdilebsa da bavSvebSi, rodesac asTmis Seteva ar emorCileba sxva saxis mkurnalobas 3. bavSvebSi, TuU mkurnalobis dawyebidan 1 saaTis Semdeg FEV1 < normis an saukeTeso individualuri maC-veneblis 60%-ze. preparati, intravenurad gamoiyeneba 2,0 gr-is raodenobiT yovel 20 wuTSi. preparatis gverdiTi efeqtebidan gansakuTrebiT sayuradReboa sunTqvis centris daTrgunvis SesaZlebloba. IV. kortikosteroidebi. a) sainhalacio k.s. medikamenti dabali diza (mg) kontingeni Beclomethasone dipropionate Budesonide Fluticasone Mometasone furoate Triamcilone acetonide mozrdili 200 _ 500 bavSvi 100-200 mozrdili > 500_1000 saS. doza (mg) bavSvi >200_400 mozrdili >1000_2000 maRali doza(mg) bavSvi >400 200 _ 400 100 _ 250 200 _ 400 100-200 100-200 100-200 > 400_800 > 250_500 > 400_800 >200_400 >200_500 >200_400 >800_1600 >500_1000 >800_1200 >400 >500 >400 400 _ 1000 400-800 >1000_2000 >8001200 > 2000 >1200 mwvave bronqioliti (protokoli stacionaris eqimebisaTvis) masala moamzada m.d. T. RonRaZem dazianebiT (infiltraciuli SeSupeba, eqsudacia da bronqospazmi) da obstruqciiT. protokoli gankuTvnilia: imunokompetenturi 4 kviridan 24 Tvemde asakis virusuli warmoSobis bronqiolitiT daavadebuli Cvilebis samarTavad; etiologia bronqiolitis SemTxvevebis 90% dakavSirebulia respiraciul sincitiur virusTan (rsv). bronqiolitis gamomwvevi sxva infeqciuri agentebia: paragripi, gripi B, eqovirusi, rinovirusi, adenovirusi, adamianis metapnevmovirusi. protokoli ar aris gankuTvnili: imunodeficitiT, bronqopulmonuri displaziiT, pankreasis cistofibroziT da tuberkuloziT daavadebuli pacientebis samarTavad. definicia mwvave bronqioliti Cvil bavSvTa sasunTqi sistemis virusuli etiologiis epidemiuri sezonuri daavadebaa, xasiaTdeba wvrili bronqebisa da bronqiolebis generalizebuli epidemiologia. mwvave bronqioliti 2 wlamde asakis bavSvebSi qveda sasunTqi gzebis obstruqciis yvelaze xSiri mizezia. bavSvebis 90%-s 2 wlamde asakSi gadaaqvs respiraciul sincitiuri virusuli infeqcia, maTgan mxolod 40%s emarTeba qveda sasunTqi gzebis obstruqcia. hospitalis pirobebSi Cvil bavSvTa inficire2010 weli ,fdidsf rfhlbjkjubf ba TiTqmis 100% aRwevs. daavadeba ufro xSiria dekember-martis TveebSi. rsv infeqcias ar axasiaTebs xangrZlivi imuniteti, amitom SesaZlebelia reinfeqcia. mwvave virusuli bronqiolitis sasargeblod metyvelebs: 1 Tvidan 2 wlamde asaki; daavadebis dawyeba kataruli movlenebiT virusul infeqciasTan kontaqtis Semdeg; respiraciuli distresi; vizingi (asTmuri sunTqva) – gaZnelebuli xmauriani amosunTqva, romelic ar eqvemdebareba bronqospazmolizur saSualebebs; gulmkerdis Seberva da perkusiiT maRali rezonansi (timpaniti); difuzuri auskultaciuri monacemebi filtvebSi. mwvave bronqiolits gamoricxavs: gamoxatuli intoqsikacia; asimetriuli perkusiuli da auskultaciuri monacemebi. daavadebis simptomebi da klinikuri niSnebi. daavadeba iwyeba kataruli movlenebiT (riniti, mSrali zedapiruli xvela) sxeulis temperatura mcired momatebuli an normaluria. rsv-iT gamowveuli infeqcia SeiZleba rinofaringitiT Semoifarglos. SemTxvevaTa mxolod 20%-40%-Si daavadebis dawyebidan 24-72 saaTSi viTardeba bronqiolitis (qveda sasunTqi gzebis obstruqciis) klinikuri niSnebi. zogadi mdgomareoba mZimdeba. vlindeba respiraciuli distresi: taqipnoe/ dispnoe, eqspiraciuli qoSini, vizingi (xmauriani eqspiracia), retraqciebi (gulmkerdis qveda nawilis Cadreka, zogjer laviwqveSa areebis Cadreka), damxmare kunTebis monawileoba sunTqvaSi (cxviris nestoebi, neknTaSua kunTebi). xvela zerelea. mZime SemTxvevebSi aris mkvnesare sunTqva, cianozi, cnobierebis Secvla, pacients ar SeuZlia ZuZus wova an siTxis miReba, zogjer aris Rebineba, kapilaruli avseba >3 wm. obieqturad; gulmkerdi Seberilia, perkusiiT maRali rezonansi (kolofiseburi xma, igive timpaniti). auskultaciiT – gaxangrZlivebuli amosunTqva, nazi mstvinavi eqspiracia, difuzuri wvrilbuStukovani sveli da krepituli xixini (e.w. “sveli filtvi”). daavadebis mZime mimdinareobis dros auskultaciuri monacemebi Raribia. daavadebis mZime mimdinareobis risk-faqtorebia: asaki < 12 kviraze dRenakluloba gulis Tandayolili daavadebebi bronqopulmonuri displazia Tanmxlebi imunosupresiuli daavadeba xelovnuri ventilacia 2010 weli 51 bavSvebi < 6 kviraze mravlobiTi Tandayolili anomaliebiT metabolizmis darRvevebi diagnostika. bronqiolitis diagnozi da simZimis Sefaseba efuZneba anamnezsa da fizikalur monacemebs. laboratoriuli da radiologiuri kvlevis rutinulad gamoyeneba ar aris rekomendebuli: periferiuli sisxlis analizi naCvenebia: 1. hospitalizaciis 2. baqteriuli infeqciaze eWvis SemTxvevaSi. periferiul sisxlSi specifiuri cvlilebebi ar aris damaxasiaTebeli. SesaZlebelia adgili hqondes zomier leikocitozs, an leikopenias da mcired aCqarebul edss. gulmkerdis radiografiuli kvlevis Cvenebaa: 1. hospitalizacia; 2. daavadebis klinikuri suraTis gauareseba 3. maRali riskis pacienti. tipiur rentgenologiur niSnebad iTvleba: gadaberili filtvebi, peribronqialuri infiltracia, zogjer wvrili ateleqtazis da konsolidaciis ubnebi. (konsolidacia anu infiltracia metyvelebs alveolebis dainteresebis sasargeblod, rac virusul-baqteriuli asociaciiT unda aixsnas). diafragma daSvebulia dabla, Suasayaris zomebi Semcirebulia. SesaZlebelia segmenturi an wilis kolafsi. rsv–s antigenis aRmoCena cxvir-xaxis CamonarecxSi (mgrZnobeloba 80-90%) ar cvlis mkurnalobis taqtikas da Rirebulia mxolod epidemiologiuri TvalsazrisiT. hemoglobinis JangbadiT gajerebis maCvenebeli. saturacia <94% daavadebamde praqtikulad janmrTel CvilebSi oqsigenoTerapiis Cvenebaa. mwvave bronqiolitis marTva. bronqioliti ZiriTadad TviTgankurnebadi infeqciuri daavadebaa. hospitalizacia esaWiroeba pacientTa 1-5%-s. Tavdapirvelad unda Sefasdes daavadebis simZime. msubuqi saSualo simZimis sunTqvis sixSiris zRvruli maCveneblebi da airTa cvla damakmayofilebeli da ar aris an msubuqi retraqciebi da ar aris dehidrataciis niSnebi sunTqvis sixSiris zRvruli maCveneblebi da zomierad gamoxatuli retraqciebi an gaxangrZlivebuli amosunTqva da daqveiTebuli gazTa cvla mZime Zalian mZime maRali riskis pacienti an sunTqvis sixSire >70/wuTSi an gamoxatuli retraqciebi an daqveiTebuli gazTa cvla an grunTingi an saturacia < 94% an dehidrataciis niSnebi apnoes Seteva an sunTqvis gaCereba an cianozi oqsigenaciis fonze an mkveTrad gamoxatuli gazTa cvlis darRveva an Sokis niSnebi hospitalizaciis kriteriumebi: mZime an Zalian mZime bronqioliti oraluri kvebis problemebi 52 gamoxatuli intoqsikacia cianozi, apnoes Setevebi mkveTri taqi pnoe (sunTqvis sixSire >70 wuTSi) asaki < 12 kviraze dRenakluloba (hestaciuri asaki <34 kviraze); Jangbadis saturacia spO2 <94% dehidratacia (masis danakargi >5%) aspiraciis faqti gulmkerdis radiografiiT dadasturebuli ventilaciuri darRvevebi fonuri daavadebebi: bronqopulmonuri displazia, gulis manki, imunodeficiti, nervkunTovani paTologia araadeqvaturi meTvalyureoba da movla binis pirobebSi intensiuri Terapiis ganyofilebaSi moTavsebis kriteriumebi: progresirebadi hi poqsemia da hi perkapnia apnoes Setevebi mZime respiraciuli distresi mentaluri statusis gauareseba daavadebis mimdinareoba, evolucia obstruqciis kritikuli periodi 2-4 dRe grZeldeba. ar arsebobs paralelizmi sawyisi klinikuri niSnebis simZimesa da daavadebis xangrZliobas Soris. obstruqcia sul grZeldeba 8-10 dRe, xvela SeiZleba gagrZeldes 15 dRemde. bronqiolitis ganmeorebiTi epizodebi pirveli 2 wlis ganmavlobaSi SesaZloa bavSvTa 23-60%-Si. vizingis mesame epizodis SemTxvevaSi unda gamoiricxos bronquli asTma (20-25%-Si viTardeba), romlis risk-faqtorebia atopiuri anamnezi da garemo. letaloba 1-4 %. garTulebebi. ti piuri baqteriuli garTulebebia: pnevmonia da Sua yuris anTeba. rsv-Tan asocirebul baqteriuli kolonizaciis 40-50%-is mizezia: Haelmophilus influenza, Steptococccus pneumoniae , Moraxella catarrhalis. 6 Tvemde asakis hestaciuri asakiT <34 kviraze dRenaklebSi, gansakuTrebiT bronqopulmonuri displaziis an gulis mankebis fonze, SesaZlebelia apnoes ganviTareba. baqteriuli infeqciis kriteriumebia: maRali cxeleba ³38,50C (aqsilaruli temperatura) otalgia da otorea lorwovan-Cirqovani bronquli sekreti filtvSi radiologiuri kera C-reaqtiuli cilis momateba (>50) da/an polinuklearuli neitrofilebis mateba periferiul sisxlSi (>15000, CxirbirTviani neitrofilebi 10%) ,fdidsf rfhlbjkjubf Tundac erTi kriteriumis arseboba moiTxovs pacientis klinikuri statusis Tavidan Sefasebas da Sesabamisi gaidlainiT monitorings. letaloba 1-4 %. letalobis mizezia progresuli sunTqvis ukmarisoba da garTulebebi (pnevmoToraqsi, pnevmomediastinumi, gulis ukmarisoba). bronqiolitis marTvis ZiriTadi princi pebi: I. adeqvaturi oqsigenaciis ganxorcieleba SesaZlebelia: qsovilebis Jangbadze moTxovnilebis SemcirebiT da Jangbadis parcialuri wnevis gazrdiT CasunTqul haerSi. amisaTvis pacients unda SevuqmnaT mSvidi garemo, maqsimalurad SeizRudos mani pulaciebi da xSirad ganiavdes oTaxi. Tu saturacia <94%, naCvenebia datenianebuli JangbadiT oqsigenacia. helioqsi (helium-Jangbadi) mowodebulia mwvave bronqiolitis mZime formebis dros CPAP-iT. bronqebis gamavlobis gaumjobesebiT. bronqodilatatorebis rutinuli gamoyeneba ar aris rekomendebuli. SeiZleba xanmokled gaaumjobesos zogierTi klinikuri maCvenebeli, magram ar aqvs efeqti daavadebis mimdinareobasa da hospitalizaciis maCvenebelze. pacientTa mxolod 50% pasuxobs dadebiTad Terapias beta 2-agonistebiT: epinefrini/adrenalini, albuteroli/salbutamoli. 2,25% racemiuli epinefrini gamoiyeneba doziT 0,25-0,75ml (0,05ml/kg) ganzavebuli 3 ml. fiziologiur xsnarSi. gamoyeneba SeiZleba yovel 20 wuTSi. L-adrenalinis (adrenalinis hidroqloridi) inhalaciuri gziT gamoyenebis SemTxvevaSi efeqti racemiuli epinefrinis analogiuria. ixmareba 1:1000 ganzavebis xsnaris 0,25-0,5 ml/kg, (4 wlamde asakSi maqsimaluri dozaa 2,5 ml, 4 wlis zemoT - 5 ml). 1 wlamde asakSi aucilebelia ganzaveba 2,5 ml. fiziologiur xsnarSi. 1 welze met asakSi ixmareba ganuzaveblad, bronqodilatatorebiT mkurnaloba moiTxovs aqtiur monitorings, raTa droulad iqnes SemCneuli klinikuri garTuleba (taqikardia, hipertenzia). Tu am mkurnalobis fonze ar aris klinikuri suraTis gaumjobeseba, ganixileT bronqodilatatorebis moxsnis sakiTxi. nebulaizeriT Lepinefrinis (adrenalinis) gamoyeneba gamarTlebulia pasuxismgebel klinikur xelmZRvanelTan SeTanxmebis safuZvelze. racemiuli epinefrini yvelaze misaRebia. bronqodilatatorad no-Spis gamoyeneba mizanSewonili ar aris. kortikosteroidebis efeqti sakamaToa. steroidebis inhalaciuri gziT micema praqtikulad uefeqtoa, amitom budesonidi 2010 weli ,fdidsf rfhlbjkjubf nebulaizeriT rutinulad ar aris rekomendebuli bronqiolitis pirveli epizodis menejmentSi, radgan ar iwvevs SesaZlo recidivebis ricxvis Semcirebas. oraluri an parenteraluri steroiduli hormonebi gamoiyeneba mxolod hospitalizebul mZime kategoriis pacientebSi nebulaizeroTerapia natriumis marilis hipertonuli xsnariT (3%-iani) saSualo simZimis bronqiolitis dros amcirebs hospitalizaciis xangrZliobas. zogjer hipertonuli xsnaris inhalacia efeqturia bronqodilatatorebis (salbutamoli an epinefrini) inhalaciis gareSec. II. adeqvaturi hidrataciis uzrunvelyofa. siTxis kargva perspiraciiT taqi pnoes fonze gaZlierebulia. siTxis umetesi nawili bavSvma unda miiRos peroralurad. Tu ar aris dehidrataciis niSnebi, sakmarisia 100MMmlL/kg gaTvliT.KG Tu pacienti ar svams siTxes, ganixileba nazogastruli zondiT siTxis miwodeba (frTxilad – aspiraciis riski!). moerideT hi perhidratacias. Tu pacienti ver iRebs siTxis sadReRamiso moTxovnilebas oralurad, aqvs Zlieri qoSini (>70/wT), respiraciuli distresi, apnoes epizodebi, kargavs siTxes RebinebiT, igi saWiroebs venur infuzias. siTxis moTxovnileba (WHO) sxeulis masa <10 kg 10-19 kg >20 sawvdomia mxolod ganviTarebul qveynebSi, Tumca zomierad efeqturia da misi gamoyeneba mxolod mZime SemTxvevebSi an riskis jgufis bavSvebSi xdeba. montelukasti – leikotrienebis receptorebis antagonisti _ ar xsnis daavadebis simptomebs. antibiotikoTerapia rutinulad ar iniSneba. Tu Tavidan ver xerxdeba baqteriuli anTebis keris gamoricxva, antibaqteriuli saSualebebi iniSneba rentgenologiuri kvlevis Sedegebis miRebamde, uxSiresad maTi moxsna 2-3 dReSi xerxdeba. antibiotikis daniSvna gamarTlebulia, roca aris: Sereuli infeqciis riski; Zlieri intoqsikaciis niSnebi mZime respiraciuli distresi; mZime hi poqsia. poza Zilis dros – umjobesia zurgze sxeulis 300-iT daxris da msubuqad ukan gadaweuli Tavis pirobebSi. zeda sasunTqi gzebis gamavlobis aRdgenis mizniT rekomendebulia fiziologiuri xsnaris wveTebis gamoyeneba. garemo – Tambaqos pasiuri SesunTqva damaZimebeli faqtoria da SeiZleba gaxdes hospitalizaciis mizezi. oTaxis swori aeracia da optimaluri temperatura (temperatura ar unda 0 aWarbebdes 19 C). siTxis moTxovnileba ml/kg/dReSi 100-120 ml/kg-ze 90-120 ml/kg 50-90 ml/kg adeqvaturi kveba. Cvilebi III. damatebiTi rekomenda- xSirad uars amboben kvebaze, aris aspiraciis, malnutriciis ciebi. antivirusuli Terapia rib- saSiSroeba. sasurvelia sakveavirinis aerozoliT. ribavi- bis miRebis xelSewyoba: nazorini sinTezuri nukleozidia, faringuli obstruqciis moxsromelic zRudavs virusis na kvebis win, sawovaris gamgamravlebas ujredSi. aeroz- sxvileba. saSualo simZimis oloTerapia tardeba karvis pacientebSi rekomendebulia patara ulufebiT, an ventilaciis pirobebSi kveba dReSi 12-18 saaTis ganmavloba- maTTvis vinc uars acxadebs Si 3-7 dRis manZilze. xelmi- kvebaze, rekomendebulia nazo2010 weli 53 gastraluri zondis Cadgma kvebis da dekompresiis mizniT. mZime SemTxvevebSi xorcieldeba parenteruli kveba.K intubacia da meqanikuri ventilacia naCvenebia mZime sunTqvis ukmarisobis da apnoes dros. stacionaridan gaweris kriteriumebi klinikuri gaumjobeseba adeqvaturi Jangbadis saturacia 1 dReze meti drois ganmavlobaSi (oTaxis haerze an stabiluri oqsigenacia Jangbadis miwodebisas 0,5l/wT-Si kanuliT ) sunTqvis sixSire <60 adeqvaturi oraluri rehidrataciis SesaZlebloba 6 Tvemde asakis bavSvebSi 24 saaTis ganmavlobaSi apnoe ar dafiqsirebula. 6 Tveze meti asakis bavSvebSi – 48 saaTis ganmavlobaSi ar dafiqsirebuli apnoe. binaze meTvalyureobis SesaZlebloba (jandacvis pirveladi rgolis adeqvaturi muSaoba) profilaqtika 6 Tvemde asaki Cvilebis izolireba sazogadoebisagan Semodgoma zamTris periodSi. avadmyofis izolacia binaze an hospitalSi, saerTo epidsawinaaRmdego RonisZiebebis gatareba – sagnebis sveli wesiT, sadezinfeqcio xsnarebiT damuSaveba (SeiZleba 70%iani spirtiT damuSaveba). xelis dabana sapniT da wyliT aris pirveli, aucilebeli, mTavari RonisZieba efeqturi dacvisaTvis. xelTaTmanis tareba efeqturia xelis dabanasTan erTad, specialuri tansacmlis tareba ar aris aucilebeli. pasiuri mwevelobis maqsimalurad Tavidan acileba. sayovelTao vaqcina profilaqtika ar tardeba. polivizumabi (Synagis) mowodebulia rsv imunoprofilaqtikisaTvis bronqopulmonuli displaziis mqone bavSvebSi, dRenaklebSi <32 kvi- ,fdidsf rfhlbjkjubf 54 raze hestaciiT, gTm-s dros. aris usafrTxo, efeqturi saSualeba. keTdeba 5 ineqcia 30 dRis intervaliT. amcirebs garTulebebis risks, sawol-dReebis ricxvs, rehospitalizacias. Zviri imunoglobulinia, amitom ar aris xelmisawvdomi da ar gamoiyeneba rutinulad. bronqiolitis marTvis strategia msubuqi bronqioliti taqi pnoe, vizingi, ar aris an aris msubuqi retraqcia, ar aris dehidratacia monitoringi SesaZlebelia saxlis pirobebSi siTxeebiT datvirTva, ZuZuTi kvebis gaaqtiureba oTaxis xSiri ganiaveba cxvirSi fiziologiuri xsnaris CawveTeba nebulaizeroTerapia hi pertonuli natriumis - marilis (3%) da/an fiziologiuri xsnariT ganixileba beta-2-agonistis gamoyenebis saWiroeba. saSualo simZimis taqi pnoe, zomierad gamoxatuli retraqciebi da/an bronqioliti gaxangrZlivebuli amosunTqva da daqveiTebuli gazTa cvla saWiroebs hospitalizacias. Jangbadis saturaciis monitoringi cxvirSi fiziologiuri xsnaris CawveTeba nebulaizeroTerapia hipertonuli natriumis marilis (3%) da/an fiziologiuri xsnariT ganixileba beta-2-agonistis an racepinefrinis 2,25% (0,05ml/kg, maqsimaluri doza 0,5 ml) 3 ml fiziologiur an hipertonul marilis xsnarTan erTad nebulaizeroTerapiis saWiroeba (klinikur xelmZRvanelTan SeTanxmebiT). ganixileba hormonoTerapiis sakiTxi (deqsametazoni 0,3 0,6 mg/kg, prednizoloni 1-2 mg/kg/dReSi 2-3 dRis ganmavlobaSi oralurad an parenteralurad) ganixileba gulmkerdis radiografiis Catareba siTxeebi, ZuZuTi kvebis gaaqtiureba arisGgaumjobeseba – grZeldeba mkurnaloba gauareseba _ ix. Mmwvave, mZime distresi mZime bronqioliti maRali riskis pacienti, sunTqvis sixSire >70/wT, mwvave, mZime distresi gamoxatuli retraqciebi, daqveiTebuli gazTa cvla, apnoe, grunTingi, saturacia < 94% an dehidrataciis niSnebi hospitalizacia Jangbadis saturaciis monitoringi oqsigenoTerapia rehidratacia (oraluri Tu SeuZlia daleva an parenteraluri, Tu ar SeuZlia daleva) hematokritis da eleqtrolitebis monitoringi gulmkerdis radiografia nebulaizeroTerapia hi pertonuli natriumis marilis (3%) da/an fiziologiuri xsnariT; beta-2-agonisti, racepinefrini (adrenalini) steroidi (deqsametazoni, prednizoloni parenteralurad an sainhalacio budesonidi/pulmikorti) klinikur xelmZRvanelTan SeTanxmebiT. pediatriuli gastroezofaguri refluqsi (protokoli stacionaris eqimebisaTvis) masala moamzada m.d. c. farulavam definicia. gastroezofaguri refluqsi (ger) -kuWis SigTavsis uneblie regurgitaciaa saylapavSi, romelic zogjer am masis gareT gamodevniT (wamoqafeba an Rebineba) sruldeba. gastroezofaguri refluqsi fiziologiuri procesia, dRe-Ramis ganmavlobaSi ramdenjerme meordeba da gvxvdeba janmrTeli bavSvebis da mozrdilebis 70%-Si. refluqsis epizodebi Cveulebriv postprandialur (kvebis Semdeg) periodSi, Zilis da vertikaluri poziciidan horizontalurSi gadasvlis dros fiqsirdeba, grZel- deba 3 wuTamde, asimptomuria an umniSvnelo simptomebiT vlindeba. wamoqafeba – gastraluri SigTavsis uneblie pasaJia xorxsa da xaxaSi, romelic am masis gareT gamodevniT sruldeba. yoveldRe uvlindeba janmrTeli Cvilebis 3550%-s, ar aisaxeba zogad mdgomareobaze, ar saWiroebs mkurnalobas da 12-18 Tvemde gaivlis. Rebineba - kuWis da wvrili nawlavebis SigTavsis wneviT gamodevnaa piridan. gastroezofaguri refluqsi xSirad xdeba Rebinebis trigeri. refluqsTan dakavSirebuli Rebinebis mizezi savaraudoT gastraluri SigTavsiT xaxis receptorebis gaRizianebaa gastroezofaguri refluqsuri daavadeba (gerd) - kuWis SigTavsis saylapavSi gadasroliT gamowveuli Civilebi, klinikuri simptomebi da/an garTulebebia. ger-is gerdSi gadazrdas safuZvlad udevs kardiis qronikuli ukmarisoba. amis wamyvan mizezad bavSvebsa da mozrdilebSi diafragmis saylapavis xvrelis Tiaqari iTvleba, sxva xelSemwyobi faqtorebia: kuWis dagvianebuli dacla, SigTavsis gatutianebis problemebi, epiTelis regeneraciis darRveva, inervaci2010 weli ,fdidsf rfhlbjkjubf is moSla, visceroptozi, zolinger-elisonis sindromiT an hi perkalciemiiT gamowveuli gastrinis Warbi produqcia da hi peracidozi, medikamentebi da sxva. klinikuri suraTi. gerd-is universaluri simptomi ar arsebobs da klinikuri gamovlinebebi gansxvavebulia sxvadasxva asakobriv jgufSi. gastroezofaguri refluqsuri daavadebis simptomebi morecidive regurgitacia RebinebiT an mis gareSe wonis kargva an cudi namati gaRizianeba CvilebSi ruminacia gulZmarva/tkivili gulmkerdis areSi hematemezisi disfagia, odinofagia vizingi stridori xvela. CaxleCili xma mozardebsa da mozrdilebSi eWvis mitana SesaZlebelia mxolod gulZmarvis safuZvelze, ufrosi asakis bavSvebSi yvelaze xSiri gamovlinebebia Rebineba, muclis tkivili da xvela. 1-5 wlis asakSi wamyvani Civilebia xvela da anoreqsia, CvilebSi da adreuli asakis bavSvebSi klinikuri simptomebi araspecifiuria da gansxvavdeba mozrdilebisagan. xSiria: 1. gaRizianeba, umizezo tirili, kolikis msgavsi Setevebi; 2. cudi Zili, xSirad gaRviZeba, ZilSi tirili; 3. xSiri wamoqafeba da Rebineba; 4.zurgis TaRiseburi gazneqa kvebis dros an mis Semdeg; 5. boyini an kvebis Semdeg amoqarvebis problemebi, slokini; 6. gamonadeni cxviridan; 7. ylapvis problemebi, gadacdenis da moxrCobis epizodebi; 8. uari sakvebis miRebaze; 9. Ramis xvela, apnoe, morecidive respiraciuli daavadebebi (asTma, bronqiti, pnevmonia, otiti, sinusiti); 10. amonasunTqi haeris da safenebis mJave suni. Tu saxezea e.w.“gangaSis” niSnebi, es eWvs badebs CamoTvlili simptomebis sxva etiologiaze da aucileblad saWiroebs kvlevas. “gangaSis” niSnebia: 1. Rebineba naRvlis minareviT; 2. sisxldena-kuWnawlavis traqtidan; 3. Seupovari an Sadrevaniseburi Rebineba; 4. Rebinebis sindromis gamovlena 6 Tvis asakis Semdeg; 5. 2010 weli zrdaSi Seferxeba; 6. diarea an yabzoba. 7. cxeleba; 8. leTargia; 9. hepatosplenomegalia; 10. makro/mikrocefalia; 11. krunCxva; 12. muclis daWimva an Seberva; 13. dokumenturad dasabuTebuli an saeWvo genetikuri an metaboluri sindromi. bavSvTa asakSi gerd-is diagnozi unda efuZnebodes diagnostikur testebs. gastroezofaguri refluqsuri daavadebis klinikuri gamovlinebebi ezofagiti saylapavis striqtura baretis saylapavi laringiti/faringiti morecidive pnevmonia anemia minanqris erozia anoreqsia kisris distoniuri poza (sandiferis sindromi) apnoes epizodebi. ALTE saylapavis intraluminaluri PH monitoringi. SesaZlebelia dafiqsirdes maRali simJavis mqone refluqsis epizodebis sixSire da xangrZlioba. paTologiurad iTvleba xangrZlioba > 5 wT. RI <3% iTvleba normad, RI 3-7% mosazRvre mdgomareobad, RI>7% normidan gadaxrad. kombinirebuli intraluminaluri impedans da PH monitoringi (PH/MII). informatiuli, magram bavSvebSi naklebad Seswavlili testia. ezofaguri manometria. fasdeba peristaltika, zeda da qveda sfinqterebis wneva, saylapavis struqturebis koordinirebuli muSaoba ylapvis dros. ar aris mgrZnobiare da specifiuri testi, amitom mxolod masze dayrdnobiT gerdis diagnozis dasma ar aris gamarTlebuli, gastroenterologiuri traqtis zeda segmentis endoskopia. gerd-Tan asocirebuli makroskopuli cvlilebebia: ezofagiti (50%), eroziebi, wylulebi, striqtura, saylapavis diafragmis Tiaqari, metaplazia, poli pebi. msgavsi endoskopiuri suraTi ar aris specifiuri mxolod refluqsezofagitisaTvis. normaluri endoskopiuri suraTi ar gamoricxavs gerd-s. dazianebis simZimis Sesafaseblad iyeneben los-anJelesis klasifikacias, 55 romelic misaRebia bavSvTa asakisaTvisac: I xarisxi – eriTema; II xarisxi – erTeuli sigrZivi eroziebi; III xarisxi – cirkularuli Serwymuli eroziebi; IV xarisxi _ striqtura an baretis saylapavi. endoskopiis diagnostikuri mniSvneloba izrdeba bioptatis histologiuri SeswavliT. magram refluqs –ezofagits, erTi mxriv, axasiaTebs laqovani dazianeba, amitom SesaZlebelia aRebul masalaSi saerTod ar iyos cvlilebebi, meore mxriv: eozinofilia, papilebis dagrZeleba, bazaluri hi perplazia, ujredSorisi sivrceebis gafarToeba (spongiozi) ar aris damaxasiaTebeli mxolod refluqs-ezofagitisaTvis, amitom am kvlevis specifiuroba da mgrZnobeloba ar aris maRali. rentgenokontrastuli kvleva bariumiT. am paTologiis SemTxvevaSi ar aris specifiuri da arc maRali mgrZnobelobiT gamoirCeva. amitom igi sadiagnostikod ar gamodgeba, magram aucilebelia anatomiuri darRvevebis gamosaricxad. radionuklearuli scintigrafia. pacienti sakvebTan erTad iRebs teqnecium 99-s da 1 saaTis xdeba saeWvo areebis skanireba (kuWi, saylapavi da filtvebi). mgrZnobeloba da specifiuroba maRalia, magram ar aris rutinuli kvlevis meTodi. is xels uwyobs postprandialuri refluqsis deteqcias (1 saaTi sakvebis miRebidan) miuxedavad simJavis xarisxisa, magram araefeqturia mogvianebiT ganviTarebuli refluqsis dasafiqsireblad. saylapavis da kuWis ultrasonografia. ar gamodgeba rutinul sadiagnostiko gamokvlevad bavSvebSi, radgan misi SesaZleblobebi CamorCeba sxva testebisas. SesaZlebelia siTxeebis gadaadgilebis deteqcia sakvebis miRebidan mokle periodSi. informatiulia saylapavis diafragmis xvrelis Tiaqris, hisis kuTxesTan gastroezofagaluri gadabmis mimarTebis dasadgenad. 56 damatebiTi testebi: a) pepsinis aRmoCena yuridan gamonadenSi; b) laqtozis, glukozis, pepsinis, li pidebiT savse makrofagebis deteqcia bronqoalveolur lavaJur siTxeSi; g) bilirubinis monitoringi saylapavSi duodenuri SigTavsis pasaJis dasadastureblad. miRebuli Sedegebi adasturebs gerd-is garkveul rols yuris, sinusebis, zeda sasunTqi gzebis, filtvis qronikuli daavadebebis etiologiaSi. empiriuli antisekreciuli Terapia. ar gamodgeba gerd-is sadiagnostikod adreuli asakis bavSvebSi. gerd-is marTva kvebis rekomendaciebi. ger-is gamovlinebis sixSire erTnairia ZuZuTi da formuliT kvebaze myof CvilebSi, refluqsis epizodebi ufro xanmoklea ZuZuTi kvebis dros. kvebis moculobis Semcirebam SesaZloa uaryofiTi gavlena iqonios masis matebaze, gansakuTrebiT im CvilebSi, romlebsac isedac aradamakmayofilebeli namati aqvT. zogjer SesaZlebelia sakvebis kaloriulobis gazrdis xarjze moculobis da kvebis sixSiris Semcireba. komerciuli AR formulebi amcireben xilul regurgitacias, rac momvlelebis damSvidebas iwvevs. magram refluqsis epizodebis sixSire ar mcirdeba, Sesabamisad ar mcirdeba garTulebebis riski. Cvilebi, romlebic ar imateben an cudaT imateben wonaSi saWiroeben nazogastralur an nazoeiunalur kvebas. nazoeiunaluri kveba gansakuTrebiT gamarTlebulia morecidive aspiraciuli pnevmoniis dros. regurgitaciis da Rebinebis dasawyisi da sixSire Zroxis rZis autanlobis SemTxvevaSi Tavidan ar gansxvavdeba fiziologiuri gerisagan. diferencirebisaTvis rekomendebulia formuliT kvebaze myofi Cvilebis 2-4 kviris xangrZliobiT hidrolizebul an mJave formulaze gadayvana. eqskluziur ZuZuTi kvebaze myofi CvilebisaTvis rekomendebulia dedis racionidan Zroxis rZis da kvercxis amoReba. soiis Semcveli formulebis gamoyenebis efeqturobis maCvenebeli kvlevebi ar Catarebula. ufrosi asakis bavSvebSi da mozardebSi specialuri SezRudvebi dietaSi ar aris, Tumca gamarTlebulia aikrZalos kofeinis Semcveli, Zalian cximiani da mware sakvebi, Sokoladi, alkoholi. rekomendebulia zedmeti wonis dakleba, gvian sakvebis miRebis SezRudva. uSaqro saReWi rezinis daReWva Wamis Semdeg amcirebs refluqss. poziciuri Terapia. mucelze Zili amcirebs refluqsis albaTobas. magram mucelze Zilis dros 10-jer da gverdze Zilis dros 3-jer meti metia Cvilebis uecari sikvdilis riski. amitom mucelze wola gamarTlebulia mxolod maSin, roca Cvils RviZavs, an mxolod im CvilebisaTvis, romelTac aqvT zeda sasunTqi gzebis anomaliebi da gerd-i maTTvis naklebad problemu- ,fdidsf rfhlbjkjubf ria, vidre es anomalia. mucelze wola SesaZlebelia efeqturi da gamarTlebuli iyos 1 welze meti asakis bavSvebSi, romelTa Soris uecari sikvdilis sindromis riski minimaluria. yvela sxva SemTxvevaSi gamarTlebulia zurgze wola. refluqsis sixSire erTnairia swor da Tavwamoweul pozaSi zurgze Zilis SemTxvevaSi. marcxena mxares wolis dros refluqsi naklebia, vidre marjvena gverdze wolis dros, magram praqtikulad iseTive, rogorc mucelze wolis dros. vinaidan gverdze wola arabunebrivia CvilisaTvis, amitom baliSiT amis iZuleba ar aris rekomendebuli. ufrosi asakis bavSvebisaTvis poza Zilis dros ar aris ase aqtualuri, Tumca Tavwamoweuli da marcxena mxares wola xSirad aumjobesebs mdgomareobas. medikamenturi mkurnaloba. H2 histaminoreceptorebis antagonistebi. ranitidinis (2mg/kg), cimetidinis (30-40 mg/kg), famotidinis an nizatidinis (10mg/kg) oraluri miReba 2-3-jer dRe-RameSi SemTxvevebis 50%-Si amcirebs klinikur gamovlinebebs da aumjobesebs saylapavis histologiur suraTs, gansakuTrebiT eroziuli gastritis dros. magram xSiria SeCveva, rac dozis gazrdis da xangrZlivad gamoyenebis aucileblobas iwvevs. zogjer vlindeba gverdiTi efeqtebi: gaRizianeba, Tavis tkivili,somnolencia. cimetidins axasiaTebs hepatotoqsiuri efeqti, ginekomastia. protonis tumbos inhibitorebi. ufro efeqturia, vidre histaminoblokerebi: ar axasiaTebs SeCveva, amitom SesaZlebelia xangrZlivad gamoyeneba, miiReba mxolod 1-jer dReSi uzmoze, amcirebs wnevas kuWSi 24 saaTis ganmavlobaSi, aCqarebs kuWis daclas da amcirebs refluqsis albaTobas. aucilebloba, rom preparati kuWis simJavisgan daculi iyos damcavi garsiT, zRudavs mis gamoyenebas pediatriul praqtikaSi. xangrZlivi gamoyenebis SemTxvevaSi viTardeba hi pergastrinemia, rac zrdis parietuli ujredebis, enteroqromafinuli ujredebis hi perplaziis da jirkvlebis poli pozis risks da hi poqlorhidria romelic ganapirobebs arahospitaluri pnevmoniiT, gastroenteritiT, kandidoziT avadobas ufros asakSi da wylulovani enterokolitiT avadobas dRenakl axalSobilebSi. antacidebi. amcireben gulZmarvas da saylapavis dazianebis risks. maTi simptomurad gamoyeneba iwvevs klinikuri Civilebis swraf kupirebas. xangrZlivi da didi dozebiT xmarebis SemTxvevaSi aluminis Semcvel antacidebs SesaZloa mohyves osteopenia, raqiti, mikrocituli anemia, neirotoqsiuroba, kalciumis karbonatis xangrZlivi gamoyenebisas ki aRwerilia triada: hi perkalcemia, alkalozi, Tirkmlis ukmarisoba. antacidebis miReba rekomendebulia kvebis win. prokineturi Terapia. aCqarebs kuWis daclas, aumjobesebs saylapavis da nawlavis pe2010 weli ,fdidsf rfhlbjkjubf ristaltikas, axdens RI-is mniSvnelovan reduqcias, magram SeuZlia QT intervalis gaxangrZliveba, ramac SesaZloa gazardos uecari sikvdilis sindromis riski, amitom misi xmareba mkveTrad SeizRuda. gverdiTi efeqtebi akninebs prokineturi preparatebis mniSvnelobas, amitom isini ar gamoiyeneba rutinulad. amomfeni efeqtis mqone praparatebi. alginatebi da sukralfati amcireben klinikur gamovlinebebs, gamarTlebulia maTi simptomuri gamoyeneba. am preparatebiT monoTerapia ar aris sakmarisi eroziuli ezofagitis dros. qirurgiuli mkurnaloba. nisenis fundoplikacia iwvevs refluqsis eliminacias, magram ver asworebs gastroenterologiuri traqtis motorikas. maRalia letalobis riski, SesaZloa adgili hqondes: antirefluqsur Terapiis, saylapavis dilataciis, ganmeorebiTi operaciis saWiroebas. operaciuli Careva gamarTlebulia, roca araefeqturia konservatuli Terapia, aris medikamentebze damokidebuleba an gerd-is sicocxlisaTvis saSiSi garTulebebi. gerd-is marTvis praqtikuli rekomendaciebi. praqtikosi eqimi pirvel rigSi unda gaerkves regurgitaciisa da Rebinebis mizezi geri, gerd-i Tu saerTod sxva darRveva. gaurTulebeli morecidive regurgitacia da Rebineba CvilebSi. anamnezisa da fizikaluri monacemebis Sefaseba “gangaSis” niSnebze yuradRebis gamaxvilebiT Cveulebriv sakmarisia ger-is klinikuri diagnozis dasasmelad. diagnostikuri testebis Catareba saWiro ar aris. regurgitaciis sixSire nel-nela iklebs da 12-18 TvisaTvis gaivlis. Tu saxezea: 1. gerd-is niSnebi 2. “gangaSis niSnebi” 3. regurgitacia ar gaivlis 12-18 TvisaTvis, naCvenebia referali bavSvTa gastroenterologTan. Cveulebriv mSoblebis informireba da damSvideba sakmarisia janmrTeli Cvilebis samarTavad. tradiciulad mimarTaven dietis modifikacias, kvebis sixSiris da moculobis gakontrolebas, poziciur Terapias. Cvili auxsneli tiriliT da/an tkiviliT (kolika. refluqsi Cveulebriv ar aris gaRizianebis, umizezo tirilis da uZilobis mizezi. Tu sxva mizezi gamoiricxa, eqimma unda daamSvidos mSoblebi im imediT, rom TandaTan es problema gaivlis. ganixileba sakiTxi gamokvlevebis Catarebis Sesaxeb (PH- metria an PH/MII , endoskopia). zogjer iniSneba moklevadiani antisekreciuli mkurnaloba, Tumca gaumjobeseba SesaZloa spontanuradac moxdes. 18 Tveze meti asakis bavSvi morecidive regurgutaciiT da RebinebiT. am asakSi fiziologiuri refluqsi naklebad damaxasiaTebelia, amitom eqspertebis azriT saWiroa gamokvleva: endoskopia da/an PH/MII da bariumiT rentgenokontrastuli kvleva struqturuli anomaliebis gamosaricxad. gulZmarva. gulZmarva mozardebsa da mozrdilebSi gerd-is wamyvani simptomia (81 %). adreuli asakis bavSvebSi aseTi Civili ar 2010 weli 57 aris xSiri. rekomendebulia cxovrebis stilis cvlilebebi da farmakologiuri mkurnaloba. Cveulebriv iniSneba 2-4 kviriani antisekreciuli mkurnaloba. Tu ar aris gaumjobeseba, naCvenebia pediatr gastroenterologTan referali refluqs-ezofagitis gamosaricxad. Tu aris gaumjobeseba, kursi grZeldeba 2-3 Tvemde. vinaidan zogjer medikamentebis moxsnas mosdevs recidivi, antisekreciuli medikamentebi nel-nela unda moixsnas. refluqs-ezofagiti. gerd-is yvelaze xSiri garTulebaa. Cumi (Rebinebis gareSe) refluqsi ufro problemuria, radgan kuWis SigTavsi zeviT-qveviT gadaadgilebisas orjer azianebs lorwovans. rekomendebulia 3 Tviani inicialuri Terapia omeprazoliT (1,4 mg/kg 1-jer dReSi sauzmemde 15-30 wuTiT adre). Tu 4 kviris Semdeg klinikuri simptomebi ar Semcirda, rekomendebulia dozis gazrda. endoskopiuri monitoringi ar aris aucilebeli, Tu ar aris: ati piuri an persistiuli simptomatika, an saylapavis Seviwroeba. preparatis moxsna erTaSad ar SeiZleba, aman SesaZlebelia recidivi gamoiwvios. dozis Semcireba unda gagrZelde 4 kvira. Tu 3-6 Tviani mkurnalobis ramdenime kursis Semdeg situacia kvlav meordeba, es fasdeba rogorc qronikuli gerd-i da ganixileba xangrZlivi Terapiis an qirurgiuli Carevis sakiTxi. baretis saylapavi. bavSvebSi iSviaTia (5%), diagnozi ismeba bioptatis gamokvlevis safuZvelze. ti piuria epiTelis metaplazia. aris adenokarcinomaSi evoluciis riski. amitom qronikuli mZime gerd-is dros rekomendebulia endoskopiuri monitoringi yovel 3-5 welSi erTxel 20 wlis asakamde. disfagia, odinofagia, uari sakvebis miRebaze. disfagia an odinofagia iSviaTad aris asocirebulia gerd-Tan, amitom antirefluqsuri Terapia Cveulebriv mdgomareobis gamosworebas ar iZleva. disfagia ufro xSirad asocirebulia piris Rrus da saylapavis anatomiur anomaliebTan da anTebiT paTologiasTan, nevrologiur da motorul darRvevebTan, fsiqiur problemebTan. odinofagia anu mtkivneuli ylapva unda ganvasxvavoT gulZmarvisagan. marTalia is eroziuli ezofagitis drosac gvxvdeba, magram ufro xSirad misi mizezebia orofaringealuri anTeba, saylapavis wyluli, eozinofiluri ezofagiti, infeqciuri ezofagiti (kandidozi, perpesi, citomegalia), saylapavis motoruli darRvevebi. Tu disfagias an odinofagias axlavs gerd-is sxva simptomebic, naCvenebia endoskopia biofsiiT da empiriuli antisekreciuli Terapia. uari sakvebis miRebaze da kvebis problemebi gulisxmobs: arakoordinirebul wovas da ylapvas, gulze dadgomis da gadacdenis SegrZnebas, gaRizianebas Wamis dros. arc erTi kvleva ar adasturebs am simptomebis kavSirs gerd-Tan. arc antisekreciuli mkurnaloba iZleva efeqts. amitom aseT dros rekomendebulia bariumiT rentgenokontrastuli kvleva 58 sxva mizezebis identifikaciis mizniT (aqalazia, ucxo sxeuli, striqtura) Cvilebis apnoe da uecari sikvdilis sindromi. Cvilebis umravlesobaSi ger-i ar aris paTologiuri apnoes da ALTE-s (apnoe, kanis feris cvlilebebi, kunTTa tonusis cvlileba, slokini, gadacdena, rac intervencias saWiroebs) mizezi, magram igi zrdis Cvilis uecari sikvdilis risks. gamarTlebulia kompleqsuri PH/MII da polisomnografiuli kvleva. aseTi Cvilebis marTvis rekomendaciebi ar aris SemuSavebuli. sakvebis Sesqeleba Teoriulad unda amcirebdes regurgitaciis risks. farmakoTerapia ar aris efeqturi. ALTE—s sixSire asakTan erTad mcirdeba mkurnalobis gareSec. mxolod im SemTxvevaSi, roca adgili aqvs regurgitaciasa da Rebinebas sifxizlis dros da obstruqciul apnoes, gamarTlebulia antirefluqsuri Terapia an qirurgia. sasunTqi gzebis dazianeba. mozardebsa da mozrdil pacientebSi xSiria: CaxleCili xma, qronikuli xvela, yelSi gaCxervis SegrZneba. bavSvebSi gerd-i ufro xSirad morecidive laringotraqeits iwvevs. refluqsTan dakavSirebuli laringoskopiuri cvlilebebia: eriTema, SeSupeba, marcvlovaneba, wyluli, granuloma, qvafenilis suraTi. refluqsi SeiZleba asocirdebodes qronikul sinusitTan, Sua yuris anTebasTan da faringitTan. antirefluqsuri Terapia amcirebs zeda sasunTqi gzebis dazianebis simptomebs. refluqsma SesaZlebelia gamoiwvios an daamZimos filtvis idiopaTiuri fibrozi. klinicists uxdeba gadawyvetilebis miReba konkretuli mdgomareobidan gamomdinare. antirefluqsuri Terapia amcirebs zeda sasunTqi gzebis dazianebis simptomebs. filtvis funqciis mZime darRvevis SemTxvevaSi SesaZlebelia swori iyos antirefluqsuri qirurgiuli Careva filtvis Semdgomi dazianebis prevenciis mizniT. xolo Tu filtvis dazianeba mZime ar aris, Terapiuli mkurnaloba Semdgomi dakvirvebiT ufro gamarTlebulia. nazoieunuluri kvebis efeqturoba SesaZlebelia antirefluqsuri qirurgiuli mkurnalobis prediqtorad gamodges. ,fdidsf rfhlbjkjubf refluqss ZaluZs daamZimos asTmis mimdinareoba. Tavis mxriv asTmas SeuZlia gavlena iqonios gerd-is simZimeze. Ramis vizingis mqone bavSvebs ufro xSirad aqvT gerd-i. mozrdilebSi protonis tumbos inhibitorebis kursis Semdeg asTmis klinikuri gamovlinebebi iklebs. msgavsi xelSesaxebi efeqti bavSvebSi ar dafiqsirebula, magram Znelad samarTavi asTmis marTvis dros es gaTvaliswinebuli unda iyos. dentaluri erozia. gerd-s ukavSireben kbilebis minanqris lingvaluri zedapiris eroziebs. gamarTlebulia dadasturebuli gerdis mqone pacientebSi moxdes dentistis mier piris Rrus revizia. sandiferis sindromi. Tavis distoniuri poza igive spazmuri distonia gulisxmobs zurgis TaRiviT morkalvas da opistotonuss. es SesaZlebelia gamowveuli iyos saylapavis simJavis moxvedris fonze cTomili nervis gaRizianebasTan. antirefluqsuri Terapia xSirad efeqturia. mZime qronikuli gerd-is riskis jgufs Seadgenen bavSvebi: gonebriv ganviTarebaSi CamorCeniT. naCvenebia testebis Catareba da Terapiuli mkurnaloba. qirurgiuli Terapia am jgufSi maRali letalobiT da naklebi efeqturobiT vlindeba. anatomiuri defeqtebiT (saylapavis anomalia, diafragmis saylapavis xvrelis Tiaqari). am kontigentSi maRalia beretis saylapavis da adenokarcinomis riski amitom aris rekomendacia maT 5 welSi erTxel CautardeT endoskopiuri kvleva. simsuqniT qronikuli respiraciuli daavadebebiT _ bronqopulmonuri displazia, idiopaTiuri intersticiuli fibrozi da cistofibrozi (27%). gamarTlebulia am bavSvebis agresiuli antirefluqsuri mkurnaloba ezofagitis da adenokarcinomis gazrdili riskis gamo, Tumca fundoplikaciis Catareba ar aris rekomendebuli. filtvis transplantacia. pulmeqtomia aZlierebs kuWisa da saylapavis motorul disfunqcias. am pacientebis letaluri gamosavlis wamyvani mizezi gerd-is garTulebebia. dRenakluli axalSobili. neonataluri pnevmonia (protokoli stacionaris eqimebisaTvis) masala moamzades m.d. i. favleniSvilma da m.d. T. goTuam letaloba: droul axalSobilebSi 20%. dRenakl axalSobilebSi 50%-ze meti. definicia: axalSobilTa pnevmonia filtvis anTebiTi procesia, romelic uxSiresad sistemuri anTebiTi procesis, romelime neonataluri daavadebis an filtvis xelovnuri ventilaciis fokaluri garTulebaa, Tumca SeiZleba iyos damoukidebeli nozologiac. sixSire: droul axalSobilebSi 1%. dRenakl axalSobilebSi 10%. neonataluri sefsisi/pnevmonia Tu neonataluri pnevmonia? janmrTelobis dacvis saerTaSoriso organizacia (WHO) ar ganasxvavebs neonatalur pnevmonias sefsisis, baqteriemiis da saSarde gzebis infeqciisgan, radganac maT aqvT msgavsi klinikuri gamovlineba da marTvis erTnairi strategia 2010 weli ,fdidsf rfhlbjkjubf prenataluri risk-faqtorebi: dausabuTebeli naadrevi mSobiaroba sanayofe garsebis darRveva mSobiarobis dawyebamde xangrZlivi uwylo periodi (18 saaTze meti) dedis cxeleba>38 saSvilosnos mtkivneuloba cudi sunis mqone amnionuri siTxe dedis Sard-sasqeso organoebis infeqcia nayofis taqikardia mekoniumi amnionur siTxeSi dedis ganmeorebiTi saSarde gzebis infeqcia SeniSvna: mxedvelobaSi unda iqnas miRebuli orsulobis dros infeqciis skriningis Sedegebi (mag: sifilisi, gonorea, qlamidia, B jgufis streptokoki), aseve nebismieri mkurnaloba, romelic Catarda orsulobis dros mSobiarobis dros Catarebuli antibiotikoTerapia amcirebs, magram ar xsnis postnataluri infeqciis risks aRniSnuli risk-faqtorebis ararseboba ar gamoricxavs pnevmonias postnataluri risk-faqtorebi: ventilaciaze myofi axalSobili, haergamtari gzebis anomaliebi (qoanebis atrezia, traqeoezofaguri fistula, cisturi adenomatozuri malformacia da sxva) prolongirebuli hospitalizacia nevrologiuri darRvevebi, romlebsac axlavT gastrointestinuri SigTavsis aspiracia mZime Tanmxlebi daavadeba gamovlinebis drois mixedviT ganasxvaveben: adreul pnevmonias (klinikuri gamovlineba sicocxlis 1 kviraze) da gvian pnevmonias (klinikuri gamovlineba sicocxlis 1 kviris Semdeg). SeniSvna: uaxlesi monacemebiT, pnevmonia adreulia, Tu klinikuri gamovlineba moxda pirvel 48 saaTSi, xolo gviani, Tu 48 saaTis Semdeg, radganac sefsisi/pnevmoniis 85%-Si klinikuri simptomebi vlindeba pirvel 24 saaTSi, 5%-Si 24-48 saaTSi, Zalian iSviaTad 4872 saaTSi an ufro gvian. inficirebis drois mixedviT ganasxvaveben: Tandayolili transplacenturi pnevmonia: saSvilosnosSiga pnevmonia Tandayolili intranataluri pnevmonia postnataluri: nozokomuri pnevmonia ventilator-asocirebuli pnevmonia sazogadoebaSi asocirebuli pnevmonia aspiraciuli pnevmonia etiologia: adreuli pnevmoniis etiologiuri struqtura: Group B Streptococcus; Streptococcus agalactiae Gram-negative enteric bacilli (mag.: E. coli) Staphylococcus aureus 2010 weli 59 Streptococcus pneumonie U. urealyticum (34 kviraze adre dabadebul axalSobilebSi) Mycobacterium tuberculosis TORCH- infeqcia (Toxoplasma gondii, Rubella, Cytomegalovirus, Herpes simplex virus, Treponema pallidum, Mumps, enterovirus,adenovirus). Lysteria monocytogenes Candida spp. Aadreuli pnevmoniis dros infeqciis gavrcelebis gzebia: 1. tranplacenturi anu hematogenuri (dedidan nayofze) 2. saSvilosnosSiga (amnionuri siTxis aspiraciis gamo) 3. dabadebis dros an Semdeg (dainficirebuli amnionuri siTxis aspiraciis gamo). amnionuri siTxis garda aspirirebuli SeiZleba iyos sisxli, dedis vaginaluri mikroorganizmebi da sxva gviani pnevmoniis etiologiuri struqtura: Chlamydia trachomatis Respiratory syncytial virus Parainfluenza virus Klebsiella spp/ Serratia marcescens Staph.aureus Esch.coli Entrobacter chloace Citrobacer diversus Bacillus cerius Chlamydia trachomatis Candida spp. HIV sazogadoebaSi asocirebuli pnevmoniis etiologiuri struqtura asaki 0-20 dRe 3 kvira- 3 Tve uxSiresi gamomwvevebi SedarebiT iSviaTi gamomwvevebi Bacteria: Escherichia coli Group B streptococci Listeria monocytogenes Bacteria: Anaerobic organisms Group D streptococci Haemophilus influenzae Streptococcus pneumoniae Ureaplasma urealyticum Viruses: Cytomegalovirus Herpes simplex virus Bacteria: Bacteria: Chlamydia trachomatis Bordetella pertussis S. pneumoniae H. influenzae type B and nontypeable Viruses: Moraxella catarrhalis Adenovirus Staphylococcus aureus Influenza virus U. urealyticum Parainfluenza virus 1, 2, and 3 Viruses: Respiratory syncytial virus Cytomegalovirus Rhinovirus klinikuri gamovlinebebi. neonataluri pnevmonia klinikuri gamovlinebebi mravalferovania. klinikuri simptomebi araspecifiuria da uxSiresad rds-is simptomatikiT vlindeba. simptomebi SeiZleba iyos pulmonuri, sistemuri an lokaluri pulmonuri simptomebi: rds-is klinikuri simptomatika: persistiuli taqipnoe >60 wT (mgrZnobeloba60-89%) gulmkerdis retraqcia (mgrZnobeloba 80%) eqspiraciuli xmauriani sunTqva (mgrZnobeloba-60-89%) cianozi cxviris nestoTa berva ,fdidsf rfhlbjkjubf 60 SeniSvna: xvela axalSobilebSi ar aris ti piuri simptomi da 20%-ze nakleb SemTxvevebSi gvxvdeba xixini ar aris aucilebeli niSani rds-is arainfeqciuri mizezebia: respiraciuli distress sindromi axalSobilTa tranzitoruli taqipnoe mekoniumis aspiraciis sindromi pulmonuri hemoragia pnevmoToraqsi gulis ukmarisoba an manki pulmonuri hi poplazia diafragmis Tiaqari traqeoezofaguri fistula cns-is defeqtebi hematologiuri mizezebi metaboluri darRvevebi gastroezofaguri refluqsi da sxva sistemuri simptomebi: sefsisis an sxva infeqciuri daavadebis klinika arastabiluri temperatura leTargia sakvebze uari Rebineba kanze gamonayari siyviTle dabadebisas an gaxangrZlivebuli siyviTle taqikardia glukozis donis meryeoba muclis Seberva daqveiTebuli perfuzia oliguria lokaluri niSnebi: koniunqtiviti vezikuluri gamonayari an sxva dazianebis niSnebi uCveulo sekreti cxviridan eriTema da sxva lokaluri nozokomuri pnevmonia vlindeba maRali riskis, gansakuTrebiT mcire masis da Zalian mcire masis axalSobilebSi. dakavSirebulia axalSobilis ZiriTad daavadebasTan, neonataluri intensiuri Terapiisa da reanimaciis ganyofilebis multi_rezistentul florasTan, invaziur monitoringTan da sxva teqnikur saSualebebTan. nozokomuri pnevmonias miekuTvneba ventilator-asocirebuli pnevmoniac, romlis marTvac xdeba Sesabamisi gaidlainiT. nozokomuri pnevmonia umetesad generalizebuli infeqciis garTulebaa, misTvis damaxasiaTebelia: apnoe da bradikardia arastabiluri temperatura muclis Seberva kvebis autanloba Soki dvs sunTqvis ukmarisoba lokaluri kerebi (omfaliti, koniunqtiviti, diarea, pnevmonia, bulozuri impetigo da sxva) klinikuri gamovlinebebi gamomwvevis mixedviT SesaZlebelia garkveuli TaviseburebebiTac gamovlindes: E.coli,Serratia marcescens, Enterobacter, Strept.pneumoniae - pnevmatocele, Citrobacter diversus - tvinis, filtvis abscesi Bacillus cerius -manekrozebeli pnevmonia, ventilator-asocirebuli pnevmonia Ureaplasma urealiticum – dRenaklulebSi zrdis filtvis qronikul daavadebis (bronq-filtvis displazia) risks Tandayolili sifilisi asocirebulia mZime pnevmonitTan da hi poqsemiasTan (pneumonia alba) qlamidiuri pnevmonia cnobilia, rogorc ,,afebriluri pnevmonia”. antibiotikebiT mkurnalobis fonze persistirebadi simptomebis arsebobis SemTxvevaSi unda gamoiricxos virusuli an kandidozuri infeqcia. difereciuli diagnozi. unda gatardes rdsiT mimdinare yvela pulmonur da arapulmonur paTologiasTan. aucilebelia mxedvelobaSi viqonioT sxva problemebic, romlebic respiraciuli disfunqciiT viTardeba pirvel 24 saaTSi alveolur-kapilaruli displazia ariTmia asfiqsia bronqis gaoreba gulmkerdis dazianeba an anomalia qoanebis atrezia qiloToraqsi diafragmis eventracia gulis gaCereba intrakranialuri hemoragia xorxis naprali xorxis nervis dazianeba ABCA3 genis mutacia (pasuxismgebelia surfaqtantis transportze) nervkunTovani daavadebebi diafragmis nervis dazianeba sisxldena filtvidan filtvis hi poplazia filtvis limfangieqtazia xerxemlis dazianeba surfaqtantis B proteinis deficiti taqikardiiT mimdinare mdgomareobebi traqeoezofaguri fistula medikamentis transplacenturi Seyvana sisxlZarRvis kaTeterTan dakavSirebuli incidenti sasunTqi gzebis sxva genezis obstruqcia gulis sxva Tandayolili mankebi metabolizmis sxva Tandayolili darRvevebi sxva nerv-kunTovani daavadebebi marTvis princi pebi. infeqciaze saeWvo, maT Soris pnevmoniaze saeWvo yvela axalSobili, eqvemdebareba hospitalizacias. yvela axalSobili saSiSroebis niSnebiT aseve eqvemdebareba hospitalizacias, radgan yvela saSiSroebis ni2010 weli ,fdidsf rfhlbjkjubf Sani aris agreTve mZime baqteriuli infeqciis niSanic (sensituroba-100%, specifiuroba 92%). saSiSroebis niSnebia: ZuZus wovis SeuZlebloba krunCxva leTargia an cnobierebis dabindva sunTqvis sixSire <30-ze wuTSi an apnoe sunTqvis sixSire >60-ze wuTSi xmauriani (mkvnesare) sunTqva gulmkerdis retraqcia centraluri cianozi damatebiTi niSnebia: muclis Zlieri Seberva gamoxatuli siyviTle gamokvlevis sqema: skriningi sefsisze (leikocitozi an leikopenia, umwifari formebi >20%-ze, momatebuli C reaqtiuli cila, momatebuli edsi) sisxlis saerTo analizi sisxlis airebi da mJava-tutovani wonasworoba glukoza sisxlSi hematokriti gulmkerdis radiologiuri kvleva kultura (sisxli, cerebrospinaluri siTxe, plevris siTxe, traqeis aspirati) SeniSvna: 1.Hpnevmoniis dros hi poqsemia aRiniSneba 77%-Si, magram 36%-Si hi poqsemia aReniSnebaT im axalSobilebsac, romelTac ar aqvT pnevmonia. hi poqsemia axlavs bevr neonatalur daavadebas, maT Soris filtvis paTologiasac. 2. apnoe aris xSiri, araspecifiuri pasuxi sefsiszec, hi poTermiasa da hi poglikemiazec. 3. hi poqsemiis klinikuri Sefaseba umeteswilad gamoiwvevs Secdomas. 4. gulmkerdis radiologia adasturebs klinikur diagnozs. ti piuria bilateraluri alveoluri daCrdilva haerovani bronqogramiT, Tumca SesaZlebelia iyos nodularuli an arasworkideebiani, araerTgvarovani, uxeSi infiltratebi an lobaruli an segmenturi konsolidacia. aRniSnuli cvlilebebi 48 saaTis ganmavlobaSi ar unda alagdes. ar aris gamoricxuli normaluri radiologiuri suraTic. 5.Zalian Zneli gansasxvavebelia GBS –iT gamowveuli sefsisi, radganac rentgenograma rds 1-is msgavsia. am SemTxvevaSi gvexmareba gestaciuri asaki (dRenaklia Tu drouli, aris Tu ara plevris gamonaJoni da sxva) mkurnaloba: antibaqteriuli Terapia antibaqteriuli Terapia damokidebulia pnevmoniis gamovlenis droze (adreulia pnevmonia Tu gviani), saeWvo an dadasturebul paTogenis tipze, daavadebis mimdinareobaze da sxva faqtorebze. adreuli tardeba: 2010 weli pnevmoniis inicialuri Terapia 61 penicilinis jgufis da aminoglikozidis an penicilinis jgufis da cefotaqsimis kombinaciiT. Tu sisxlidan an saintubacio milidan amoiTesa: Coliforms – CEFOTAXIME + aminoglikozidi Pseudomonas – Ticarcilin clavulanate, CEFTAZIDIME + aminoglikozidi Group B Streptococcus - penicilinis jgufi+aminoglikozidi Staphylococcus aureus – penicilinis jgufi+aminoglikozidi Tu kultura negatiuria: axalSobili< 5 dReze penicilinis jgufi+aminoglikozidi axalSobili > 5 dReze CEFOTAXIME +aminoglikozidi nozokomuri infeqcia: saWiroa antibiotikis SerCeva saavadmyofoSi gavrcelebuli infeqciisa da misi mgrZnobelobis gansazRvriT. gviani nozokomuri pnevmoniis SemTxvevaSi SesaZlebelia sawyis TerapiaSi CarTul iqnas vankomicini + aminoglikozidi meticilin rezistentuli stafilokokze (MRSA) zemoqmedebisTvis. sxva SemTxvevaSi gamoiyeneba karbapenemisa da vankomicinis kombinacia herpesuli etiologiis dros rekomendebulia intravenuri acikloviri qlamidiiT, ureaplazmiT gamowveuli pnevmoniis gamowveuli pnevmoniis dros _ makrolidebi respiraciul sincitialuri virusiT gamowveuli pnevmoniis dros – ribavirini intraabdominaluri sefsisisa an NEC-s dros damatebiT metronidazoli Tu bavSvi (gansakuTrebiT dRenakluli) ar eqvemdebareba tradiciul mkurnalobas, gamoricxeT sokovani septicemia. saboloo antibiotikis SerCeva xdeba baqteriologiuri kvlevisa da mgrZnobelobis Sedegebis safuZvelze. antibaqteriuli mkurnalobis garda aucilebelia: 2. respiraciuli daxmareba 3. hemodinamikis mowesrigeba 4. nutrientebis miwodeba 5. temperaturis kontroli am problemebis marTva xdeba Sesabamisi gaidlainebiT. ,fdidsf rfhlbjkjubf cbw!T!w!Ub!btb!ljt!nxwb!wf!bsb!ipt!qj!ub!mv!sj!qofw!np!oj!jt!nbs!U!wb 62 )qsp!up!lp!mj !tub!dj!p!ob!sjt!frj!nf!cj!tbU!wjt* masala moamzada m.d. c. farulavam 1.daavadebis definicia. pnevmonia alveolebisa da terminaluri sasunTqi gzebis anTebaa gamowveuli infeqciuri agentis filtvebSi inhalaciuri an hematogenuri gziT moxvedriT da axasiaTebs mwvave respiraciuli simptomebi, intoqsikacia da gulmkerdis rentgenogramaze filtvis parenqimis infiltraciis (konsolidaciis) niSnebi. ganasxvaveben lobalur pnevmonias, bronqopnevmonias da intersticiul pnevmonias. 2. daavadebis etiologiuri struqtura. arahospitaluri pnevmoniis uxSiresi gamomwvevi 2 wlamde asakSi virusebia, 1 -5 wlis asakis bavSvebSi baqteriuli gamomwvevebi sWarboben. virusebidan pnevmoniis uxSires mizezs warmoadgens RS virusi, uxSiresi baqteriuli gamomwvevebi ki nebismier asakSi Streptococcus pneumoniae da B jgufis Haemophilus influenza arian, Tumca axalSobilebSi aseve xSiria B jgufis streptokokiT da nawlavis CxiriT gamowveuli, xolo 6 Tvemde asakSi Staph. aureus-iT gamowveuli filtvebis anTeba. ati piuri pnevmoniis etiologiuri faqtorebia axalSobilebsa da adreuli Cvilobis periodSi Mycoplasmahomini, Ureaplasma urealyticum, Chlamydia trachomatis xolo 5 welze meti asakis bavSvebSi Mycoplasma pneumoniae da Chlamydia pneumonia. hospitaluri pnevmoniis mizezi gram-uaryofiTi multirezistentuli floraa (Pseudomonas aeroginosa, Staph. aureus, enterobaqteriebi). imunodeficitis fonze pnevmonias klasikuri gamomwvevebis garda oportunistuli flora iwvevs (herpesis jgufis virusebi, pnevmocista, mikozuri flora da sxva). pankre- asis cistofibroziT daavadebulebSi pnevmoniis mizezi uxSiresad Staph. aureus, Pseudomonas aeruginosa da B.cepacia xdeba. 3. daavadebis kriteriumebi pnevmoniis sasargeblod metyvelebs: respiraciuli simptomebi; lokaluri perkusiuli da auskultaciuri monacemebi; rentgenologiuri cvlilebebi. pnevmonias gamoricxavs: Sesabamisi klinikuri suraTis da lokaluri paTologiuri niSnebis ararseboba, rentgenologiurad infiltraciis ararseboba. 4. pnevmoniis simptomebi da niSnebi. intoqsikaciis niSnebi: cxeleba, sisute, umadoba, Rebineba, muclis tkivili, Tavis tkivili, mialgia, arTralgia da sxva respiraciuli simptomebi: xvela taqi pnoe (pnevmoniis erTerTi ZiriTadi sadiagnostiko niSania. Tu sunTqvis sixSire 2 Tvemde asakSi tolia an > 60/wT, 2-12 Tve _ tolia an > 50/wT, 1-5 wlis asakSi tolia an > 40/wT, 5 wlis zemoT tolia an > 30/wT, unda gamoricxos pnevmonia) sunTqvis gaZneleba. mkvnesare sunTqva CvilebSi gulmkerdis retraqcia (mZime pnevmoniis erT-erTi ZiriTadi sadiagnostiko kriteriumia) damxmare kunTebis monawileoba sunTqvaSi (cxviris nestoebis daZabva, Tavis sinqronuli moZraoba, neknTaSua kunTebis monawileoba) lokaluri simptomatika: perkusiuli xmis Sesusteba an moyrueba; auskultaciiT Sesustebuli sunTqva an sunTqva ar tardeba; bronquli sunTqva; krepitacia (an lokaluri sveli wvrilbuStukovani xixini). ti piuri pnevmoniis dros yvela am niSnis erTdrouli gamovlena ar aris aucilebeli. perkusiuli da auskulta- pnevmoniis simZimis Sefaseba. pnevmonia x x taqipnoe mZime pnevmonia x taqipnoe Zalian mZime pnevmonia x taqipnoe x pnevmoniis perkusiuli da auskultaciuri lokaluri niSnebi x gulmkerdis retraqcia x damxmare kunTebis monawileoba sunTqvaSi x damxmare kunTebis monawileoba sunTqvaSi x xmauriani sunTqva (mkvnesare x xmauriani sunTqva (mkvnesare sunTqva CvilebSi) pnevmoniis x pnevmoniis perkusiuli da auskultaciuri lokaluri niSnebi perkutoruli da auskultaciuri lokaluri niSnebi da sul mcire erTi niSani CamoTvlilidan: x gulmkerdis retraqcia sunTqva CvilebSi) da sul mcire erTi niSani CamoTvlilidan: x x centraluri cianozi ar SeuZlia miiRos sakvebi an aqvs Rebineba ZuZus, sakvebis an siTxis miRebis Semdeg x krunCxva, leTargia an ugono mdgomareoba 2010 weli ,fdidsf rfhlbjkjubf ciuri kriteriumebis mgrZnobeloba dabalia, amitom sadiagnostiko kriteriumebad upiratesoba eniWeba taqipnoes da gulmkerdis retraqcias. ati piuri pnevmoniis dros dominirebs ararespiraciuli Civilebi (mag. Tavis tkivili, diarea, mialgia, arTralgia, agzneba da sxva), avadmyofs SesaZloa ar hqondes cxeleba da/an ar axvelebdes, zogjer aris gamonayari kansa da lorwovanebze. kerovani simptomatika ar aris an aramkveTrad aris gamoxatuli; rentgenologiuri monacemebi ar korelirebs Rarib fizikalur monacemebTan. ati piuri mimdinareoba axasiaTebs mikoplazmur, qlamidiur da virusul pnevmoniebs. 5. pnevmoniis simZimis Sefaseba. pnevmoniis marTva SesaZlebelia binis pirobebSi, mZime pnevmoniis dros aucilebelia hospitalizacia, Zalian mZime pnevmoniis dros pacienti Tavsdeba reanimaciisa da intensiuri Terapiis ganyofilebaSi. 6. hospitalizaciis Cvenebebi. pnevmoniis sadiagnostiko kriteriumebi da: mZime an Zalian mZime pnevmonia asaki < 3 Tveze Seupovari Rebineba krunCxvis epizodi aRniSnuli daavadebis dros taqipnoe ( 5 wlamde asakSi > 70 wT, 5 wlis zemoT >50 wuTSi) perioduli, xanmokle apnoe dehidratacia saturacia< 93% araefeqturi mkurnaloba binaze araadeqvaturi meTvalyureoba da movla binis pirobebSi fonuri daavadebebi (imunodeficiti, filtvis, gulis, cnsis qronikuli paTologia) 7. diagnostika gulmkerdis rentgenologiuri kvleva ar keTdeba rutinulad. Tu saxezea pnevmoniis klasikuri niSnebi, diagnozi eWvs ar iwvevs da Tu pnevmonia ar fasdeba rogorc mZime an Zalian mZime, radiologiuri kvleva aucilebeli ar aris. 2010 weli rentgenonegatiuri pnevmonia ar arsebobs. gulmkerdis rentgenologiuri kvleva naCvenebia, Tu: saxezea pnevmoniis urTierTgamomricxavi niSnebi; eWvia garTulebebze; ar aris saTanado pasuxi mkurnalobaze; 4. 5 wlamde asakis pacients aqvs ucnobi etiologiis cxeleba da maRali leikocitozi, miuxedavad imisa, gamoxatulia Tu ara respiraciuli sistemis dazianebis niSnebi. ganmeorebiTi gulmkerdis rentgenologiuri kvleva naCvenebia, Tu saxezea: filtvis wilis kolafsi; pnevmoniis mrgvali Crdili; klinikuri simptomebis gaxangrZliveba; 4. garTulebebi (abscesi, empiema, plevruli efuzia) periferiuli sisxlis analizi: ar keTdeba rutinulad. Tu saxezea pnevmoniis klasikuri niSnebi, diagnozi eWvs ar iwvevs da Tu pnevmonia ar fasdeba rogorc mZime an Zalian mZime, hematologiuri kvleva aucilebeli ar aris. baqteriuli pnevmoniis albaToba maRalia, Tu aris: maRali leikocitozi (>15x109 /l) da maRali febriliteti (>390C). C-reaqtiuli cila. C –reaqtiuli cilis zomieri mateba ti piuria nebismieri genezis pnevmoniisaTvis. baqteriuli pnevmoniis albaToba maRalia, Tu is >50-ze. puls-oqsimetria (Tu aris amis SesaZlebloba) rekomendebulia Cautardes pnevmoniiT hospitalizebul yvela pacients. Jangbadis saturacia <92%-ze aris oqsigenoTerapiis Cveneba. damatebiT SesaZlebelia saWiro gaxdes Semdegi kvlevebi: plevraluri punqtatis mikroskopuli da baqteriologiuri kvleva plevraluri garTulebebis SemTxvevaSi. sisxlis kultura _ mizanSewonilia mZime pnevmoniis, araefeqturi mkurnalobis da septiur procesze eWvis dros; serologiuri kvleva _ rekomendebulia ati piuri pnev- 63 moniis an garTulebuli an mZime pnevmoniis SemTxvevaSi; ultrabgeriTi kvleva – rekomendebulia plevraluri efuziis SemTxvevaSi siTxis raodenobaze dinamikaSi dakvirvebis mizniT; Sardovana da eleqtrolitebi – mZime pnevmoniis an dehidrataciis niSnebis SemTxvevaSi. kompiuteruli tomografia – mZime garTulebebis dros; pulmonologis (ftiziatris) konsultacia – garTulebebis an araefeqturi mkurnalobis SemTxvevaSi. 8.pnevmoniis garTulebebi. Tu mkurnalobis fonze 48 saaTis Semdeg ar aris mdgomareobis gaumjobeseba an mdgomareoba gauaresda, safiqrebelia garTulebebis arseboba: eqsudaciuri plevriti, abscesi, empiema, pnevmoToraqsi. garTulebaze eWvis SemTxvevaSi rekomendebulia radiologiuri kvlevis ganmeorebiT Catareba sasurvelia pirdapir da gverdiT proeqciebSi. 9.reanimaciul ganyofilebaSi moTavsebis/gadayvanis kriteriumebi Soki Zalian mZime pnevmonia 60%-ze meti koncentraciis Jangbadis miwodebisas saturacia <92%-ze ganmeorebadi apnoe an gaiSviaTebuli, araregularuli sunTqva 10.pnevmoniis mkurnaloba. antibiotikoTerapia iwyeba I rigis antibaqteriuli preparatebiT. antibiotikoTerapiis efeqturoba fasdeba 48 saaTis Semdeg. araefeqturobis SemTxvevaSi rekomendebulia II rigis preparatebze gadasvla. pnevmonia. mkurnaloba SesaZlebelia ambulatoriul pirobebSi. stacionarSi moTavsebis SemTxvevaSi mkurnalobis taqtika ar icvleba. hospitalizacia ar aris parenteraluri antibiotikoTerapiis Cveneba. ,fdidsf rfhlbjkjubf 64 asaki 5 wlamde antibiotiki I rigi II rigi 5 welze meti penicilinis jgufi an daculi penicilini (amoqsicilini + klavulanis mJava an sulbaqtami) cefalosporini (I an II Taoba) an makrolidi I rigi II rigi nebismier asakSi dasaxeleba mxolod im SemTxvevaSi, roca pacienti ver iRebs antibiotiks oralurad, gamoiyeneba saineqcio antibiotiki makrolidi cefalosporini (I an II Taoba) penicilinis jgufi an daculi penicilini (amoqsicilini + klavulanis mJava an sulbaqtami administrirebis gza. oraluri oraluri oraluri oraluri i/m 3 dRe Semdeg oraluri antibiotiki mkurnalobis xangrZlioba 5-7 dRe Tu 48 saaTis Semdeg mkurnalobis dawyebidan mdgomareoba ar umjobesdeba, naCvenebia II rigis antibiotikze gadasvla 5-7 dRe Tu 3 DdRis Semdeg mkurnalobis dawyebidan mdgomareoba ar umjobesdeba, naCvenebia referali stacionarSi. 5-7 dRe Tu 3 DdRis Semdeg mkurnalobis dawyebidan mdgomareoba ar umjobesdeba, naCvenebia referali stacionarSi. Tu 3 DdRis Semdeg mkurnalobis dawyebidan mdgomareoba ar umjobesdeba, naCvenebia referali stacionarSi. mZime pnevmonia asaki 5 wlamde antibiotiki I rigi dasaxeleba penicilinis jgufi an daculi penicilini (amoqsicilini + klavulanis mJava an sulbaqtami) administrirebis gza. mkurnalobis xangrZlioba i/m an i/v minimum 3 dRe sul 7 - 14 dRe Tu 48 saaTis Semdeg mkurnalobis Tu aris dawyebidan gaumjobeseba, mdgomareoba ar grZeldeba umjobesdeba, oraluri naCvenebia II rigis antibiotikoTerapia antibiotikze gadasvla i/m an i/v minimum 3 dRe cefalosporini an cefalosporini+makrolidi II rigi 5 welze meti I rigi cefalosporini an cefalosporini+makrolidi Tu aris sul 7-14 dRe gaumjobeseba, grZeldeba oraluri antibiotikoTerapia i/m an i/v minimum 3 dRe sul 7-14 dRe Tu aris gaumjobeseba, grZeldeba oraluri antibiotikoTerapia oqsigenoTerapiis Cvenebe- bi: Jangbadis saturacia <92% hopoqsemiis niSnebi: agzneba, centraluri cianozi, mkveTrad gamoxatuli retraqcia, taqi pnoe, mkvnesare sunTqva Jangbadis miwodeba umjobesia nazaluri kanuliT an kaTeteriT. rehidrataciis Cvenebebi: bavSvi ver iRebs siTxis sadRe Ra mi so moTxov ni le bas; bavSvi kargavs siTxes perspiraciis an Rebinebis gamo sadReRamiso moTxovnileba siTxeze <10 kg _ 100-120 ml/kg 10-19 kg _ 90- 120 ml/kg 20kg > _ 50-90ml/kg siTxis oraluri gziT micemas upiratesoba eniWeba parenteralurTan SedarebiT. intravenuri rehidrataciis SemTxvevaSi siTxis raodenoba ar unda aRematebodes sadReRamiso moTxovnilebis 80%-s da xdebodes Sratis eleqtrolitebis kontrolis qveS. temperaturis kontroli. sicxis damwevi saSualebebis gamoyeneba rekomendebulia maRali temperaturis SemTxvevaSi (>38,5_39 0). I rigis anti piretuli saSualebaa acetaminofeni erTjeradi doza 10-15mg/kg. minimaluri intervali miRebebs Soris 6 saaTi. II rigis anti piretuli saSualeba ibuprofeni. erTjeradi doza 5-10 mg/kg. minimaluri intervali miRebebs Soris 6-8 saaTi. amosaxvelebeli saSualebebi. mwvave periodSi xvelis damTrgunveli saSualebebi ar aris rekomendebuli. bronqospazmolizuri saSualebebi ar gamoiyeneba rutinulad. amosaxvelebeli saSualebebi da naxvelis gamaTxelebeli preparatebi ar cvlis daavadebis mimdinareobasa da gamosavals. amo2010 weli ,fdidsf rfhlbjkjubf 65 Zalian mZime pnevmonia asaki 5 wlamde antibiotiki I rigi II rigi administrirebis gza. mkurnalobis xangrZlioba 1. penicilinis jgufi + aminoglikozidi an 2.daculi penicilini + aminoglikozidi an 3. cefalosporini (III Taoba) i/m an i/v minimum 5 dRe sul 10-14 dRe Tu aris mniSvnelovani gaumjobeseba 5 dRis Semdeg, gagrZeldes oraluri amoqsicilini(10 dRe)+ parenteraluri aminoglikozidi (sul 10 dRe) 1.cefalosporini+makrolidi an 2.cefalosporini+vankomicini i/m an i/v minimum 5 dRe dasaxeleba 5 welze meti nebismier asakSi nebismier asakSi I rigi cefalosporini (III Taoba) II rigi 1.cefalosporini + makrolidi an 2.cefalosporini+vankomicini stafilokokur pnevmoniaze eWvis SemTxvevaSi mxolod im SemTxvevaSi,Tu Catarebuli mkurnaloba araefeqturia kloqsacilini+aminoglikozidi an oqsacilini+aminoglikozidi an cefalosporini + aminoglikozidi an vankomicini i/m an i/v minimum 5 dRe sul 10-14 dRe sul 10-14 dRe Tu aris sagrZnobi gaumjobeseba, naCvenebia oralur antibiotikze gadasvla. i/m an i/v minimum 5 dRe sul 10-14 dRe Tu aris sagrZnobi gaumjobeseba, naCvenebia oralur antibiotikze gadasvla i/m an i/v minimum 5 dRe sul 14-21 dRe i/m an i/v minimum 5 dRe karbapenemebi an IV Taobis cefalosporinebi saxveleblebi sifrTxiliT ixmareba wlamde asakSi (bronqoobstruqciis riskis gamo). bronqoobstruqciis SemTxvevaSi naCvenebia salbutamoli an epinefrini (nebulaizeriT). 11. monitoringi. mZime da Zalian mZime pnevmoniis SemTxvevaSi aucilebelia Semdegi simptomebis monitoringi: sunTqvis sixSire guliscemis sixSire gulmkerdis retraqcia Jangbadis saturacia oqsigenoTerapiis SemTxvevaSi monitoringi tardeba yovel 3-4 saaTSi. 12. saavadmyofodan gaweris kriteriumebi: siTxis adeqvaturi raodenobiT miReba antibiotikoTerapiis binaze gagrZelebis SesaZlebloba ubanze meTvalyureobis SesaZlebloba mSoblebis Tanxmoba da mzaoba gagrZeldes daniSnuli mkurnaloba binaze virusuli krupis sindromis (mwvave laringotraqeitis) marTva (protokoli stacionaris eqimebisaTvis) masala moamzada m.d. c. farulavam krupi anu mwvave laringotraqeiti, zogjer laringotraqeobronqiti _ zeda sasunTqi gzebis obstruqciis wamyvani mizezia adreul asakSi. igi upiratesad viTardeba 6 Tvidan 6 wlamde asakSi (91%), pikuri asakia 12 weli. daavadeba 2-jer ufro xSiria biWebSi, vidre gogonebSi. krupis sindroms iwvevs: virusebi. uxSiresi gamomwvevebia: paragri pis (74%), gri pis, wiTelas, ybayuras virusebi, adenovirusi, rinovirusi, enterovirusebi. virusul krups axasiaTebs sezonuroba – xSiria zamTarsa da adreul gazafxulze. baqteriebi. Corynebacterium Diptheriae sayovelTao imunizaciis fonze iSviaTad xdeba krupis mizezi. SesaZlebelia Mycoplasma pneumonia, Haemophilus influenza, Zalze iSviaTad Staphylococcus aureus-iT gamowveuli zeda sasunTqi 2010 weli gzebis obstruqcia. spazmuri krupi savaraudoT ukavSirdeba alergiiT an fiziko-qimiuri gamRizianeblebiT gamowveul angionevrozul SeSupebas, iSviaTad hi pokalcemiiT gamowveul laringospazms. virusuli krups adasturebs: 1. klinikuri triada: sunTqvis gaZneleba (inspiraciuli stridori), myefavi xvela da xmis tembris cvlilebebi 2. respiraciuli virusuli infeqciis niSnebi. virusul krups gamoricxavs: 1. maRali cxeleba da intoqsikaciis sxva niSnebi 2. nerwyvdena 3. stridoris ararseboba 4. eqspiraciuli xmianoba (vizingi) 5. asaki < 3 Tveze 6.iZulebiTi poza da ynosvis pozicia. ,fdidsf rfhlbjkjubf 66 klinikuri simptomatika daavadeba iwyeba respiraciuli virusuli infeqciisaTvis damaxasiaTebeli kataruli movlenebiT (rinorea, iSviaTi xvela, dabali temperatura). 12-72 saaTis Semdeg, uxSiresad RamiT vlindeba krupis klasikuri niSnebi: myefavi xvela gaZnelebuli xmauriani sunTqva (inspiraciuli stridori) xmis CaxleCa srul afoniamde amas emateba sxvadasxva xarisxiT gamovlenili respiraciuli distresis niSnebi (taqi pnoe, inspiraciuli retraqciebi, damxmare kunTebis monawileoba sunTqvaSi, cianozi, agzneba an leTargia). SesaZlebelia krupis simptomebi gamovlindes uecrad Ramis saaTebSi respiraciuli virusuli infeqciis niSnebis gareSe an paralelurad. mwvave laringotraqeitis diagnostika da marTva. krupis sindromis diagnostika SesaZlebelia mxolod klinikuri niSnebis safuZvelze. virusuli krupis sadiagnostikod ar aris aucilebeli paraklinikuri kvlevebis Catareba. unda Sefasdes: pacientis zogadi mdgomareoba _ mousvenroba, mkveTrad gamoxatuli agzneba an daTrgunva, leTargia. gonebis dabindva. cnobierebis done korelirebs krupis simZimesTan. respiraciuli distresis niSnebi _ taqi pnoe, inspiraciuli retraqcia, damxmare kunTebis monawileoba sunTqvaSi, cianozi an mkveTri sifermkrTale. distresis niSnebi mizanSewonilia Sefasdes bavSvis simSvidis dros. taqi pnoes xarisxi korelirebs krupis simZimesTan. taqikardiis arseboba miuTiTebs hi poqsemiasa da acidozze. gamokvlevebis Catareba rekomendebulia hospitalizaciis SemTxvevaSi da/an im SemTxvevaSi, Tu saWiroa diferencialuri diagnozi gatardes obstruqciiT mimdinare sxva daavadebebTan (mwvave epiglotiti, baqteriuli traqeiti, ucxo sxeulis aspiracia, retrofaringealuri an peritonzilaruli abscesi, hi pokalcemiiT gamowveuli laringospazmi, angionevrozuli SeSupeba, anatomiuri defeqti).A 1. sisxlis saerTo analizi. rutinulad ar keTdeba, radgan specifiuri cvlilebebi damaxasiaTebeli ar aris, amasTan ar iZleva informacias etiologiuri agentis Sesaxeb, ar cvlis marTvis taqtikas; hemogramis gakeTeba mizanSewonilia baqteriul traqeitze, epiglotitze, abscesebze eWvis SemTxvevaSi; 2. xaxis daTvaliereba rutinulad ar aris saWiro da absoluturad usafrTxoa. xaxisa da xorxis daTvaliereba retrofaringialuri abscesis an epiglotitis gamoricxvis mizniT rekomendebulia mxolod gadaudebeli Terapiis ganyofilebaSi, radgan maRalia apnoes ganviTarebis riski; 3. kisris rentgenografiuli kvleva rutinulad ar tardeba. naCvenebia, roca eWvia sasunTqi gzebis ucxo sxeulze, retrofaringealur abscesze an epiglotitze. mwvave laringotraqeitis dros pirdapir proeqciaSi ti piuri niSania xorxis Seviwroeba uSualod xorxsarqvelis qveda nawilSi da normaluri zomis xorxsarqveli, rac qmnis damaxasiaTebel “solis niSans”; 4. Jangbadis saturaciis maCvenebeli Zalze informatiulia da mizanSewonilia ganesazRvros yvela hospitalizebul pacxrili #1 msubuqi > stridori datvirTvis dros > retraqcia datvirTvis dros > aqtiuria, interess iCens garemos mimarT > siTxes iRebs cients, romelsac aqvs respiraciuli distresis niSnebi; 5. arteriuli gazebis gansazRvra mizanSewonilia mxolod mZime SemTxvevebSi. hi poqsemiis da hi perkapniis maCveneblebi korelirebs obstruqciis simZimesTan; 6. virusologiuri kvleva (cxvir-xaxis Camonarecxi) ar aris aucilebeli. wamyvani etiologiuri agentebi cnobilia, miRebuli Sedegi ar cvlis mkurnalobis taqtikas, amasTan virusis deteqcia mxolod 22 _ 38%-Si xerxdeba; 7. Tanamedrove sadiagnostiko saSualebebi virusuli antigenis, antisxeulebis titris an genomis dasadgenad (ELISA, PCR) iZleva swrafi diagnostirebis saSualebas, magram ZviradRirebulia da rutinulad ar gamoiyeneba. marTvis taqtikis SerCeva xdeba sasunTqi gzebis obstruqciis xarisxis _ krupis simZimis Sefasebis safuZvelze. (cxrili #1) msubuqi xarisxis krupis sindromi _ pacientis zogadi mdgomareoba damakmayofilebelia, SeuZlia siTxis da sakvebis miReba, TamaSobs, iCens interess garemo faqtorebis mimarT. inspiraciuli retraqcia da stridori vlindeba mxolod datvirTvis dros. msubuqi xarisxis krupis marTva SesaZlebelia binis pirobebSi. saSualo simZimis krupis sindromi _ stridori da inspiraciuli retraqciebi vlindeba mosvenebul mdgomareobaSic, aris taqikardia, sasunTqi gzebis obstruqciis xarisxis (krupis simZimis) Sefaseba saSualo simZimis mZime > stridori mSvid mdgomareobaSi > gulmkerdis qveda nawilis retraqcia mSvid mdgomareobaSi > SeSinebuli gamometyveleba > agzneba > aqtiuria, interess iCens garemos mimarT > siTxes iRebs >stridori mSvid mdgomareobaSi > gulmkerdis qveda nawilis retraqcia mSvid mdgomareobaSi >gulmkerdis qveda nawilis retraqcia mSvid mdgomareobaSi >Zlieri agzneba an leTargia > mkveTri sifermkrTale > sakvebs ver iRebs da/an ver saubrobs sicocxlisaTvis saSiSi > stridori mSvid mdgomareobaSi an stridori ar vlindeba > leTargia > dabinduli cnobiereba an ugono mdgomareoba >sustad gamoxatuli sunTqviTi aqtioba > munji filtvi > totaluri cianozi 2010 weli ,fdidsf rfhlbjkjubf magram bavSvs SeuZlia siTxis da sakvebis miReba, iCens interess garemo faqtorebis mimarT. SesaZlebelia iyos agzneba. agznebis mateba miuTiTebs hi poqsiis gaZlierebaze. msubuqi xarisxis krupis marTva SesaZlebelia binis pirobebSi. mZime krupi _ Zlieri stridori mosvenebul mdgomareobaSi, mkveTrad gamoxatuli retraqciebi, Secvlili cnobiereba (Zlieri agzneba, leTargia an gonebis dabindva). aris taqikardia da cianozi. mZime obstruqciis dros aucilebelia hospitalizacia, SesaZloa saWiro gaxdes intensiuri Terapia. sicocxlisaTvis saSiSi krupi _ morecidive apnoe, bradikardia, kolafsi, Zlieri agzneba, auskultaciiT munji filtvis arseboba warmoadgens sicocxlisaTvis saSiS niSnebs da saWiroebs dauyovnebliv reanimaciul daxmarebas. hospitalizaciis Cvenebebi: obstruqciis sicocxlisaTvis saSiSi niSnebi, romlebic dauyovnebliv reanimaciuli RonisZiebebis Catarebas saWiroeben: araadeqvaturi Zilianoba an Zlieri agzneba; mkveTri cianozi an mkveTri sifermkrTale; apnoe; bradikardia; kolafsi (hi potenzia); munji filtvi auskultaciiT. saSualo da mZime xarisxis krupi; asaki < 6 Tveze; intoqsikaciis niSnebi, rac saeWvos xdis baqteriul daavadebebs; oralurad sakvebis an siTxis miRebis problemebi; saturacia <92% araefeqturi inicialuri mkurnaloba binaze; mZime obstruqciis epizodi anamnezSi; fonuri mdgomareobebi: gulis an filtvis qronikuli daavadebebi, mZime nevrologiuri paTologia, daunis sindromi (sasunTqi gzebis anato2010 weli 67 miuri Taviseburebis gamo); araadeqvaturi movla saxlis pirobebSi, satransporto an sakomunikacio saSualebebis arqona. hospitalizaciis maCvenebeli meryeobs 3-50%-mde. mkurnalobis princi pebi. (cxrili #2) Jangbadze respiraciuli moTxovnilebebis Sesamcireblad rekomendebulia mSvidi, komfortuli garemos Seqmna, radgan tirili, fizikuri datvirTva aZlierebs obstruqcias, zrdis moTxovnilebas Jangbadze. umjobesia pacienti dedas hyavdes xelSi. amave mosazrebiT rekomendebulia minimaluri laboratoriuli kvlevebi. grili teniani haeri amcirebs SeSupebis xarisxs da lorwovanis gamoSrobis safrTxes. ar aris rekomendebuli Tbili procedurebi: orTqliT inhalacia, Tbili abazanebi, Tbili sasmelebis miReba. siTxiT uzrunvelyofa. steroiduli preparatebi arCevis preparatebia. steroidebiT mkurnaloba amcirebs klinikuri simptomebis simZimes, sainhalacio adrenalinis gamoyenebis aucileblobas, hospitalizaciis da intensiuri daxmarebis ganyofilebaSi moTavsebis maCveneblebs, hospitalizaciis xangrZliobas, intubaciis aucileblobas, aumjobesebs gamosavals. oraluri deqsametazoni iseTive efeqturia, rogorc parenteraluri an sainhalacio kortikosteroidi. pero- raluri steroidis erTjeradi gamoyeneba uxSiresad sakmarisia. efeqti miiRweva 1-6 saaTSi. rekomendirebuli doza 0,15_0,3_0,6 mg/kg (erTjeradi doza) simZimis mixedviT (maqsimaluri dasaSvebi doza 10 mg, romelic SeiZleba dainiSnos ertjeradad an gaiyos 3-4 miRebaze). ganmeorebiT micema SeiZleba 6 saaTSi. deqsametazonis tabletis doza Zalian pataraa da cudi gemo aqvs. ampula ufro koncentrirebulia (4mg/ml), amitom dasaSvebia ampulis sirofTan Sereva da peroraluri miReba. deqsametazonis alternativaa oraluri meTilprednizoloni an prednizoloni 1-2 mg/kg (2 wlamde 10 mg, 2 welze meti asakis bavSvebSi 20 mg). uxSiresad medikamentis erTi dozac sakmarisia. Tu pacients aReniSneba Rebineba an ver iRebs medicaments oralurad, rekomendebulia steroiduli preparatis parenteralurad daniSvna: prednizoloni 1-2mg/kg (erTjeradi doza im an i/v. inhalaciuri steroidoTerapia (budezonidi, pulmokorti) efeqturia, magram ufro Zviria da ar gamoiyeneba rutinulad. budezonidis erTjeradi doza nebulaizeriT 2mg (2ml xsnari). ganmeoreba SeiZleba yovel 12 saaTSi 1mg-is odenobiT. mZime obstruqciis dros sastarto preparati adrenalinia. rekomendebulia adrenerguli agonistis (adrenalini, epinefrini) da steroidis erTdrouli gamoyeneba. cxrili #2 mwvave laringotraqeitis marTva msubuqi binaze marTva >oraluri deqsametazoni 0,1-0,3 mg/kg an >aerozoli kortikosteroidiT an >kortikosteroidi parenteralurad prednizoloni 1-2 mg/kg saSualo simZimis gadaudebeli daxmarebis/Terapiuli ganyofileba >oraluri deqsametazoni 0,3-0,6 mg/kg an >aerozoli kortikosteroidiT an >prednizoloni 1-2 mg/kg parenteralurad >komfortuli pozicia >minimaluri Careva >dakvirveba minimum 4 saaTis ganmavlobaSi Sefaseba yovel 30wT-1 sT-Si mZime sicocxlisaTvis saSiSi intensiuri Terapiis gadaudebeli ganyofileba daxmarebis ganyofileba >oqsigenoTerapia > L-adrenalinis aerozoli 1 wlamde 2,5 ml+2,5 ml fiziologiuri xsnari 1 wlis zemoT 4-5ml ganuzaveblad >kortikosteroidiT aerozoli an prednizoloni parenteralurad 1-2 mg/kg >komfortuli pozicia >minimaluri Careva >guliscemis sixSiris Sefaseba yovel 5 wuTSi >sasococxlo niSnebis Sefaseba yovel 15 wuTSi ,fdidsf rfhlbjkjubf 68 steroidebis da adrenalinis kombinirebulma Terapiam intubaciis aucilebloba mZime krupis dros Seamcira 3%-dan TiTqmis 0%-mde. 2,25% racemiuli epinefrini gamoiyeneba doziT 0,250,75ml (0,05ml/kg) ganzavebuli 3 ml. fiziologiur xsnarSi. gamoyeneba SeiZleba yovel 20 wuTSi L-adrenalinis (adrenalinis hidroqloridi) inhalaciuri gziT gamoyenebis SemTxvevaSi efeqti racemiuli epinefrinis analogiuria. ixmareba 1:1000 ganzavebis xsnaris 0,25-0,5 ml/kg, (4 wlamde asakSi maqsimaluri dozaa 2,5 ml, 4 wlis zemoT - 5 ml). 1 wlamde asakSi aucilebelia ganzaveba 2,5 ml. fiziologiur xsnarSi. 1 welze met asakSi ixmareba ganuzaveblad, ganzaveba efeqts amcirebs. efeqti grZeldeba 2 saaTi. mZime SemTxvevaSi ganmeoreba SesaZlebelia 2 saaTis Semdeg. (adrenalinis hidrotartratis 0,18% xsnari Seesabameba adrenalinis hidroqloridis 0,1 % xsnars). nebulaizeroTerapia sasurvelia Catardes JangbadiT. adrenaliniT inhalaciis fonze gaumjobesebis miuxedavad dinamiuri meTvalyureoba rekomendebulia 3 saaTis ganmavlobaSi. adrenalinis gamoyeneba ar aris naCvenebi gulis mankebis, epiglotitis da baqteriuli traqe- itis dros. oqsigenoTerapiis Cvenebaa mZime xarisxis krupi da/an saturacia <93%_ze. oqsigenoTerapiis reJimi ise unda iyos SerCeuli, rom Jangbadis saturaciis maCvenebeli iyos > 93 %_ze. datenianebuli haeri qmnis meti komfortis SegrZnebas, radgan aiolebs sekretis gamoyofas, amSvidebs bavSvsac da mSobelsac, amitom gamarTlebulia fiziologiuri xsnariT nebulaizeroTerapia. Tu datenianebuli haeri ar moswons pacients, Zaldataneba ar aris gamarTlebuli. endotraqealuri intubacia naCvenebia im SemTxvevaSi, rodesac Catarebuli Terapia ar iZleva gaumjobesebas. virusuli krupi iSviaTad saWiroebs intubacias. steroidebis (prednizolonis) gamoyeneba grZeldeba eqstubaciidan kidev 24 saaTis manZilze. infuzuri Terapia Cveulebriv saWiro ar aris garda im SemTxvevebisa, rodesac pacienti ver svams siTxes da aris dehidrataciis saSiSroeba. antibiotikebi rutinulad ar aris rekomendebuli. antibiotikoTerapia gamarTlebulia im SemTxvevaSi, Tu: temperatura metia > 38 gradusze, aris intoqsikacia, Cirqovani naxveli, eWvi garTulebebze. rekomendebulia penicilinis jgufis antibaqteriuli sa- Sualebebi an cefalosporinebi. anti piretuli saSualebebi gamarTlebulia maRali cxelebis dros (>38,5 gradusze). monitoringi. saSualo simZimis kriupis dros monitorini xorcieldeba 0,5-1 sT-Si erTxel minimum 4 saaTis ganmavlobaSi. mZime krupis da sicocxlisaTvis saSiSi obstruqciis dros saWiroa uwyveti monitoringi. adrenalinis gamoyenebidan 5 wuTis Semdeg fasdeba guliscemis sixSire. monitoringi xorcieldeba minimum 15 wuTSi erTxel da grZeldeba minimum 3 saaTis ganmavlobaSi. monitoringis dros fasdeba: klinikuri simptomebi_cnobiereba, sunTqvisa da guliscemis sixSire, stridoris arseboba, retraqciebi, damxmare kunTebis monawileoba sunTqvaSi. Jangbadis saturacia garTulebebi. riski 15 %. uxSiresi garTulebebia otiti, baqteriuli traqeiti da pnevmonia. stacionaridan gaweris kriteriumebi: sasunTqi gzebis obstruqciis niSnebis ararseboba mSoblebis mzaoba. mSoblebis esmiT daavadebis arsi da saSiSroebis niSnebis gamoxatvis SemTxvevaSi stacionarSi dabrunebis aucilebloba test-kiTxvari eqimebisaTvis !@*$8 tbptyvtyuthbc rjvgktmcbc itvs[dtdfib fh fqbybiyt,f5 f` fjhnbc ltmcnhgjpbwbf9 ,` gfhrezsfijhbc ’ublbc ltatmnb9 u` vfh]dtyf gfhrezbc /bgthnhjabf9 8l` abkndbc fhnthbbc cntyjpb9 t` abkndbcvbthb /bgthntypbf8 !@*%8 afkjc nhbflfib fh itlbc5 f` abkndbc fhnthbbc cntyjpb9 ,` obyfueksfijhbc ’ublbc ltatmnb9 8u` gfhrezsfijhbc ’ublbc ltatmnb9 l` vfh]dtyf gfhrezbc /bgthnhjabf8 !@*^8 afkjc ntnhflbc itvflutytkb rjvgjytynb fh fhbc5 f` abkndbc fhnthbbc cntyjpb9 ,` gfhrezsfijhbc ’ublbc ltatmnb9 u` fjhnbc ltmcnhfgjpbwbf9 8l` vfhw[tyf gfhrezbc /bgthnhjabf8 !@**8 afkjc ntnhflfc fh f[fcbfst,c5 f` b’ekt,bsb vlt,fhtj,f9 ,` wbfyjpbc itntdt,b9 u` abpbrehb ufydbsfht,fib xfvjhxtyf9 l` 3ljkbc ]j[bct,hb4 sbst,b9 8t` ecbvgnjvj vbvlbyfhtj,f8 2010 weli ,fdidsf rfhlbjkjubf !@*(8 /bgjmcbehb ~mjibybcf lf wbfyjpbc` rhbpt,bc gfhjmcbpvbc vrehyfkj,bcfc afkjc ntnhflfc lhjc fh ufvjb.tyt,f5 f`,fdidbc lfodtyf gbhmdt vewtkpt vb,]tybkb at[t,bs9 ,` jmcbutysthfgbf9 u` ghjvtljkbc it.dfyf rfymdti9 l` fyfghbkbybc ~j,pblfybc` lfybidyf ! vu/ru lqt-qfvtib9 8t` cfuekt ukbrjpblt,bc gfhtynthekb it.dfyf8 !@*)8 uekbc sfylf.jkbkb vfyrt,blfy hjvtkc f[fcbfst,c v.fhb wbfyjpb lf ktnfkj,bc ’fkpt vfqfkb vfxdtyt,tkb cbwjw[kbc gbhdtk otkc0 f` afkjc ntnhflfc9 8,` vfubcnhfkehb cbc[k’fhqdt,bc nhfycgjpbwbfc9 u` vbnhfkehb cfhmdkbc sfylf.jkbk cntyjpc9 l` t,intbybc fyjvfkbfc8 !@(_8 vfubcnhfkehb cbc[k’fhqdt,bc nhfycgjpbwbbc lhjc lbfuyjcnbrehb vybidytkj,f fhf fmdc5 f` ghjuhtcbht,fl wbfyjpc cbwjw[kbc gbhdtk rdbhfpt9 ,` nfmbgyjtc9 u` uekbc itue,t,bs ervfhbcj,fc9 8l` iebkc9 t` ghjuhtcbht,fl rfhlbjvtufkbfc9 d` gjkbwbntvbfc8 !@(!8 vbnhfkehb cfhmdkbc sfylf.jkbk ervfhbcj,fc fh f[fcbfst,c5 f` gfycbcnjkehb e[tib iebkb9 8,` uekbc gbhdtkb njybc vrdtshb uf’kbtht,f9 u` vtpjlbfcnjkehb fy ghtcbcnjkehb iebkb vodthdfkpt9 l` vt-@ njybc fmwtynbht,f abkndbc fhnthbfpt8 !@(@8 tyljrfhlbfkeh ab,hjtkfcnjpc fh f[fcbfst,c5 f` lffdflt,bc lfo.t,f evtntcfl ^ sdbc fcfrfvlt9 ,` uekbc vfhw[tyfgfhrezjdfyb ervfhbcj,bc ghjuhtcbht,f9 u` htynutyjuhfabbs rfhlbjvtufkbf7 cathjct,hb uekb9 8l` htynutyjcrjgbbs uekbc uf’kbtht,ekb fy yjhvfkehb gekcfwbf9 t` v’bvt7 fhfrtsbkcfbvtlj ghjuyjpb8 !@(#8 mdtvjfqybiyekb tktmnhjrflbjuhfabekb vjyfwtvt,blfy vodfdt vbjrfhlbnc fh f[fcbfst,c5 2010 weli 69 f` QRS rjvgktmcbc djknf;bc lfmdtbst,f9 ,` P-Q bynthdfkbc uf[fyuh’kbdt,f9 u` T r,bkbc bydthcbf9 l` S-T ctuvtynbc wljvf9 8t` gfsjkjubehb l r,bkb8 !@($8 f,hfvjd-ablkthbc bpjkbht,ek vbjrfhlbnc fh f[fcbfst,c5 f` rfhlbjvtufkbf9 ,` jhrfhbfyb fy cfvrfhbfyb cfhmdtkt,bc itlfht,bsb ervfhbcj,f9 u` uekvrthlbc fhtib nrbdbkb7 hjvtkbw uflftwtvf c[dflfc[df vbvfhsekt,bs9 l` tktmnhjrfhlbjuhfvfpt hbnvbc c[dflfc[dfudfhb lfhqdtdf9 8t` vhfdkj,bsb jhv[hbdb byafhmnt,b abkndib9 d` uekbc ervfhbcj,f7 hjvtkbw rfhufl tmdtvlt,fht,f cfuekt ukbrjpblt,bs vrehyfkj,fc8 !@(%8 byatmwbeh tyljrfhlbnc fh f[fcbfst,c5 f` w[tkt,f9 ,` pjuflb njmcbrjpb9 u` /tvjhfubekb cbylhjvb9 l` /tgfnjcgktyjvtufkbf9 t` shjv,jtv,jkbehb ufhsekt,t,b9 8d` rheyx[dbc gfhjmcbpvt,b8 !@(^8 byatmwbeh tyljrfhlbnc fh f[fcbfst,c5 f` pjvbthb fy vrdtshfl ufvj[fnekb rfhlbfkubf9 ,` vbjrfhlbevbc tv,jkbehb byafhmnb9 u` ghjnjlbfcnjkehb fy cbcnjkehb iebkb7 gfsjkjubehb 6| njyb9 8l` htynutyjcrjgbbs uekbc gekcfwbbc vrdtshb itvwbht,f fy ufmhj,f9 t` tmjrfhlbjuhfabbs vbrhj,ekb dtutnfwbt,b vbnhfkeh cfhmdtkpt8 !@(*8 vihfk ~ab,hjpek` gthbrfhlbnc fh f[fcbfst,c5 f` x[dktnbsb [fcbfsbc nrbdbkb uekbc fhtib9 ,` mjibyb9 u` fecreknfwbbs gthbrfhlbevbc [f[eyb9 8l` rfhlbjvtufkbf9 t` efh.jabsb T r,bkb cnfylfhnek ufy[ht,ib8 !@((8 tmcelfwbeh gthbrfhlbnc fh f[fcbfst,c5 f` cf[bcf lf c[tekbc ptlf yfobkbc itiegt,f9 ,` nfmbrfhlbf7 fhbnvbf7 gfhfljmcekb gekcb9 8u` fecreknfwbbs gthbrfhlbevbc [f[eyb9 l` fhnthbekb oytdbc lfmdtbst,f9 t` htynutyjkjubehfl uekbc gekcfwbbc lfmdtbst,f7 rfhlbjvtufkbf9 d` tktmnhjrfhlbjuhfvfpt djknf;bc lfmdtbst,f8 70 !@()8 mdtvjfqybiyekblfy tmcnhfcbcnjkbfcsfy lfrfdibht,bs hf fh fhbc cojhb0 f` ,fdidj,bc fcfrib tmcnhfcbcnjkbbc ufydbsfht,fib ofv.dfyb hjkb tybzt,f tmcnhfrfhlbfkeh7 ytdhjutyek vbptpt,c9 ,` eahj [ibhfl tmcnhfcbcnjkbf ufvjdkbylt,f itvs[dtdbs ,fdidbc ufcby]dbcfc vodfdt htcgbhfwbekb byatmwbbc ajypt fy vbc itvltu9 8u` tmcnhfcbcnjkbbc vmjyt ,fdidt,b xfvjhxt,bfy abpbreh ufydbsfht,fib9 l` tmcnhfcbcnjkbf itb’kt,f ufvjdkbyltc uekbc bctsb jhufyekb lffdflt,t,bc ajypt7 hjujhbwff rfhlbnb7 rfhlbjvbjgfsbf8 !@)_8 gfhrezptlf gfhjmcbpvek nfmbrfhlbfc eahj [ibhfl bodtdc5 f` uekbc jhufyekb gfsjkjubf9 8,` ytbhjdtutnfnbehb lbc,fkfycb9 u` sbhtjnjmcbrjpb9 l` gytdvjybf9 t` sbhrvtkbc ervfhbcj,f8 !@)!8 gfhrezjdfy gfhjmcbpvek nfmbrfhlbfc eahj [ibhfl bodtdc5 8f` uekbc jhufyekb gfsjkjubf9 ,` ytbhjdtutnfnbehb lbc,fkfycb9 u` abkndbc mhjybrekb lffdflt,f9 l` sbhtjnjmcbrjpb9 t` dbhecekb byatmwbf8 !@)@8 obyfuekjdfy gfhjmcbpveh nfmbrfhlbfc fh f[fcbfst,c5 f` itntdbc cohfab lfo.t,f lf fctdt cohfab lfvsfdht,f9 ,` uekbcwtvbc cb[ibht !(_-pt vtnb9 8u` itntdbc thsflthsb rkbybrehb ufvjdkbyt,ff nfmbrfhlbf9 l` uf[fyu’kbdt,ekvf itntdfv itb’kt,f ufvjbodbjc uekbc ervfhbcj,f8 ,fdidsf rfhlbjkjubf u` fhnthbekb cbcnjkehb /bgthnjybf lf,fkb lbfcnjkehb oytdbs9 l` vrdtshfl fmwtynbht,ekb 6 njyb9 t` vjhufy-tltvc-cnjmcbc itntdt,b8 !@)%8 evtntcfl hjvtkb vfyrbc lhjc dkbylt,f /bcbc rjybc vfh]dtyf njnbc fhfchekb ,kjrflf0 f` qbf fhnthbekb ~,jnfkjc` cflbyhbc itvs[dtdfib9 ,` fjhnbc rjfhmnfwbbc lhjc9 u` abkndbc fhnthbbc cntyjpbc lhjc9 l` obyfueksfijhbc ’ublbc ltatmnbc itvs[dtdfib8 !@)^8 /bcbc rjybc vfhw[tyf njnbc chekb ,kjrflf .dtkfpt vtnfl f[fcbfst,c5 f` vbnhfkehb cfhmdkbc ervfhbcj,fc9 ,` gfhrezsfijhbc ’ublbc ltatmnc8 8u` rfhlbjvbjgfsbfc9 l` abkndbc fhnthbbc cntyjpc9 t` fjhnbc cfhmdkt,bc ervfhbcj,fc8 !@)*8 ,tnf-flhtyj,kjrfnjht,c vbtresdyt,f5 f` flhtyfkbyb9 ,` bpjkfyblb9 u` yjdjrfbyfvblb9 l` tsvjpbyb9 8t` fyfghbkbyb ~j,pblfyb`8 !@)(8 fyfghbkbybc ~j,pblfybc` lfybidyf ereyfxdtyt,bf5 f` cbyecehb nfmbrfhlbbc lhjc9 ,` gfhjmcbpvekb nfmbrfhlbbc lhjc9 u` tmcnhfcbcnjkbbc itvs[dtdfib9 8l` chekb fy yfobkj,hbdb fnhbjdtynhbrekehb ,kjrflbc lhjc9 t` obyfuekt,bc shsjkdbcf lf wbvwbvbc itvs[dtdfib8 !@)#8 mdtvjfqybiyekb rkbybrehb ufvjdkbyt,t,blfy hjvtkbf ufycfresht,bs vybidytkjdfyb gfhrezjdfyb gfhjmcbpvekb nfmbrfhlbbc lbfuyjcnbrfib0 f` dtutnfnbehb ufvjdkbyt,t,b9 ,` mjibyb9 u` urbdbkb uekbc fhtib9 l` gekcbc uf[ibht,f lf uekbcwtvbc uf’kbtht,f9 8t` rbchbc dtyt,bc gekcfwbbc ufbidbfst,f fhnthbek gekcsfy itlfht,bs8 !@))8 ,fdidsf gbhdtkflb fhnthbekb /bgthntypbbc ufydbsfht,bc hbcr-afmnjht,c fh ufytresdyt,f5 f` vtvrdblhtj,bsb lfndbhsdf9 ,` cbvcemyt9 u` ythdek-acbmbrehb uflf’f,df9 l` /bgjlbyfvbf9 t` ceahbc vfhbkbc zfh,fl vj[vfht,f9 8d` sbhtjnjmcbrjpb8 !@)$8 chek fnhbjdtynhbrekeh ,kjrflfc fh f[fcbfst,c5 f` ,hflbrfhlbf9 ,` nfmbfhbnvbf9 !#__8 uekbc mhjybrekb ervfhbcj,bc .dtkfpt eahj flhtekb rkbybrehb ufvjdkbyt,ff5 8f` uekbc vj.het,bc cfpqdht,bc ufafhsjt,f9 ,` mjibyb9 2010 weli ,fdidsf rfhlbjkjubf u` nfmbrfhlbf9 l` wbfyjpb9 t` qdb’kbc itue,t,bsb uflblt,f9 d` cdtkb [b[byb abkndt,ib8 !#_!8 gthbathbek dfpjlbkfnfnjht,c vbtresdyt,f5 f` bpjkfyblb9 8,` ybnhjghecblb9 u` rjhlfhjyb9 l` rehfynbkb9 t` teatkbyb8 !#_@8 itvfthst,tkb mcjdbkbc lbaepeh lffdflt,t,c ~rjkfutyjpt,c` fh vbtresdyt,f5 f` htdvfnbpvb9 ,` cbcntvehb obstkb vukehf9 u` lthvfnjvbjpbnb9 l` rdfy’jdfyb gthbfhnthbbnb9 t` crkthjlthvbf8 !#_#8 htdvfnbpvbc cflbfuyjcnbrj ’bhbsfl ~]jycbc` rhbnthbevt,c fh ufyresdyt,f5 f` rfhlbnb9 8,` fhshfkubf9 u` mjhtf9 l` rfymdtif htdvfnbekb rdfy’t,b9 t` ,tzlbct,hb thbstvf8 !#_$8 htdvfnbpvbc cflbfuyjcnbrj lfvfnt,bs rhbnthbevt,c fh ufytresdyt,f5 f` w[tkt,f9 ,` fhshfkubf9 8u` nfmbrfhlbf9 l` P-Q bynthdfkbc uf[fyu’kbdt,f9 t` tlc-bc vjvfnt,f9 d` 3C4 htfmnbekb wbkbc ufvjxtyf cbc[kib8 !#_%8 htdvfnbpvbc rkbybreh ufvjdkbyt,t,c fh f[fcbfst,c5 f` vodfdt lfcfo.bcb9 ,` vc[dbkb cf[cht,bc lfpbfyt,f9 u` rfhlbj-dfcrekehb cbylhjvb7 hjvtkbw ’bhbsflfl ufycfpqdhfdc lffdflt,bc ghjuyjpc9 8l` ’dkt,bc ltajhvfwbf lf fyrbkjpt,b9 t` vbjpbnb8 !#_^8 ,fdidj,bc fcfrib htdvjrfhlbnbc ajypt .dtkfpt [ibhfl dbsfhlt,f5 f` vbjrfhlbjcrkthjpb9 ,` fjhnbc cntyjpb9 u` fjhnbc cfhmdkbc ervfhbcj,f9 2010 weli 71 l` vbnhfkehb [dhtkbc cntyjpb9 8t` vbnhfkehb cfhmdkbc ervfhbcj,f8 !#_*8 vodfdt htdvfnbek gjkbfhshbnc fh f[fcbfst,c5 f` cbvtnhbekj,f9 ,` lfpbfyt,bc 3vahbyfdb4 [fcbfsb9 u` lfpbfyt,ek cf[cfhib vj’hfj,bc vrdtshb itpqeldf9 l` rfybc cbobskt lf ufw[tkt,f7 gthbfhnbrekehb mcjdbkbc itiegt,f9 t` tmcelfwbf cf[chbc qheib9 8d` vrehyfkj,bc ufhtit fhshbnbc vjdktyt,b fh mht,f8 !#_(8 htdvfnbpvbc itvs[dtdfib wtynhfkehb ythdekb cbcntvbc lfpbfyt,f .dtkfpt [ibhfl ufvjdkbylt,f5 8f` vwbht mjhtbs9 ,` htdvfnbekb tywtafkbnbs9 u` vtybyubnbs9 l` /bgjsfkfvehb cbylhjvbs8 !#_)8 htdvfnbek vwbht mjhtfc fh f[fcbfst,c5 f` tvjwbehb kf,bkj,f9 ,` reyst,bc /bgjnjybf9 u` c[tekbcf lf rbleht,bc eyt,kbt vj’hfj,f9 8l` htdvfnbekb ghjwtcbc vfqfkb fmnbdj,f7 v’bvt vbjrfhlbnb9 t` vjhtwblbdt vbvlbyfhtj,f8 !#!_8 htdvfnbpvbc fmnbehb afpbc ,fpbceh sthfgbfib fh ufvjb.tyt,f5 f` gtybwbkbyb9 ,` fwtnbkcfkbwbkv;fdf ~fcgbhbyb`9 u` ,heatyb9 8l` wbrkjajcafvblb8 !#!!8 htdvfnbpvbc lhjc rjhnbrjcnthjblt,bc lfybidybc xdtyt,ff5 f` vwbht mjhtbc vce,emb ajhvf9 ,` uekbc lfpbfyt,bc ufvjdkbyt,bc fhfhct,j,f9 8u` gjkbcthjpbnb9 l` lffdflt,bc leyt fy kfntynehb vbvlbyfhtj,f8 !#!@8 hjujhbf ,bwbkbyghjabkfmnbrbc cmtvf ( okbc ,fdidbcsdbc7 hjvtkvfw uflfbnfyf gbhdtkflb htdvjrfhlbnb xfvj.fkb,t,ekb uekbc vfyrbc ybiyt,bs0 8f` ,bwbkby-% ljpbs ! @__ ___ ths8 $ rdbhfib ths[tk eo.dtnfl % okbc ufyvfdkj,fib9 ,` ,bwbkby-% ljpbs *%_ ___ ths8 @ rdbhfib ths[tk eo.dtnfl # okbc ufyvfdkj,fib lf ,bwbkby-! ljpbs ^__ ___ ths8 sbsj bytmwbf rdbhfib 72 ths[tk ufpfa[ekbc lf itvjlujvbc sdtt,ib7 @ okbc ufyvfdkj,fib9 u` ,bwbkby-% ljpbs ! @__ ___ ths8 $ rdbhfib ths[tk # okbc ufyvfdkj,fib9 l` ,bwbkby-# ljpbs ^__ ___ ths8 sbsj bytmwbf rdbhfib ths[tk7 ufpfa[ekbc lf itvjlujvbc sdtt,ib7 @ okbc ufyvfdkj,fib8 !#!#8 bedtybkeh htdvfnjbleh fhshbnc fh f[fcbfst,c5 f` bynthvbcbekb [fcbfsbc w[tkt,f9 ,` lbkbc it,jzbkj,f9 u` htdvfnjblehb rdfy’t,b9 l` # rdbhfpt vtnb [fyu’kbdj,bc fhshbnb9 t` ,ehcbnb fy ntyljcbyjdbnb9 8d` vbjpbnb8 !#!$8 bedtybkehb htdvfnjblekb fhshbnbc itvs[dtdfib sdfkt,bc v[hbd hjvtkb lfpbfyt,ff .dtkfpt vtnfl vybidytkjdfyb0 f` rfnfhfmnf9 8,` edtbnb9 u` mjhbjblbnb9 l` hmjdfyfc pjyhbct,hb lbcnhjabf9 t` ,flehf ufhcbc fihtdt,f8 !#!%8 bedtybkeh htdvfnjbleh fhshbnc fh f[fcbfst,c5 f` tgbabpbehb jcntjgjhjpb9 ,` cf[cht,bc yfghfkbc itdbohjdt,f9 8u` jcntjkbpb9 l` gthbfhnbrekehb mcjdbkbc ufcmtkt,f8 !#!^8 bedtybkehb htdvfnjblehb fhshbnbc lbfuyjcnbrfib .dtkfpt eahj vybidytkjdfybf5 f` tlc-bc vjvfnt,f #% vv cs-ib vtnfl9 ,` cbc[kib LE-e]htlt,bc ufvjdktyf9 u` cbc[kbc ihfnib O-fynbcnhtgnjkbpbybc nbnhbc vjvfnt,f9 l` fynbc[tekt,bc vfqfkb nbnhb yfnbehb lyv-bc vbvfhs9 t` cbc[kbc ihfnib htdvfnjblehb afmnjhbc ufvjdkbyt,f8 !#!*8 cbcntvehb obstkb vukehf evtntcfl edkbylt,fs5 f` crjkfvltkb fcfrbc ,bzt,c9 ,` crjkfvltkb fcfrbc ujujyt,c9 8u` ujujyt,c ge,thnek gthbjlib9 l` ,bzt,c ge,thnek gthbjlib8 !#!(8 cbcntvehb obstkb vukehfc lbfuyjcnbreh rhbnthbevt,c fh ufytresdyt,f5 f` cf[tpt thbstvekb7 kfmjdfy-gfgekehb ufvjyf.fhb 3gtgtkfc4 cf[bs9 ,fdidsf rfhlbjkjubf ,` htbyjc cbylhjvb9 u` fhshbnb ltajhvfwbbc ufhtit9 l` /tgfnjcgktyjvtufkbf9 t` /tvjkbpehb fytvbf7 ktbrjgtybf7 shjv,jgtybf8 !#!)8 cbcntvehb obstkb vukehfc lbfuyjcnbreh rhbnthbevt,c fh ufytresdyt,f5 f` gktdhbnb7 gthbrfhlbnb9 ,` cbc[kib lblb hfjltyj,bs LE-e]htlt,b9 u` lqt-qfvtib #7% u-pt vtnb ghjntbyehbf9 8l` dfhcrdkfdbct,hb ntktfyubtmnfpbt,b rfycf lf kjhojdfy ufhct,pt9 t` ajnjctycb,bkbpfwbf8 !#@_8 ’dfk-reysjdfyb cbcntvbc lfpbfyt,t,blfy cbcntvek obstk vukehfc fh f[fcbfst,c5 f` vbuhfwbekb fhshfkubf lf fhshbnb9 ,` egbhfntcfl odhbkb cf[cht,bc lfpbfyt,f9 8u` fyrbkjpb9 l` vbfkubf7 vbjpbnb8 !#@!8 vukehfcvbth ytahbnc fh f[fcbfst,c5 f` ghjntbyehbf9 ,` vfrhj/tvfnehbf9 u` fhnthbekb /bgthntypbf9 l` /bgthfpjntvbf9 t` mhjybrekb vbvlbyfhtj,f htwblbdt,bs9 8d` lflt,bsb ghjuyjpb rjhnbrjcnthjblt,bs vrehyfkj,bc ajypt8 !#@@8 cbcntveh obstk vukehfc fh f[fcbfst,c5 f` lblb hfjltyj,bs LE-e]htlt,b cbc[kib9 8,` vfqfkb ktbrjwbnjpb9 u` fynbyerktehb fynbc[tekt,bc vfqfkb nbnhb cbc[kbc ihfnib9 l` /bgthghjntbytvbf7 0-ukj,ekbybc vjvfnt,f8 !#@#8 fhnthbekb oytdbc vfqfkb vfxdtyt,tkb f[fcbfst,c5 f` htdvfnjblek fhshbnc9 ,` lthvfnjvbjpbnc9 u` htdvfnbpvc9 8l` rdfy’jdfy gthbfhnthbbnc9 t` cbcntveh crkthjlthvbfc8 !#@$8 rdfy’jdfyb gthbfhnthbbnbc rfhlbyfkehb rkbybrehb ybifybf5 8f` cbc[k’fhqdsf ufcodhbd kjrfkbpt,ekb rdfy’t,b ! cv-vlt lbfvtnhbs9 ,` sbst,bc vodfdt vihfkb ufyuhtyf9 u` /tgfnjcgktyjvtufkbf9 l` ghjuhtcbht,flb cbufv[lht8 ufuh’tkt,f b[8 itvltu yjvthib 2010 weli