Paul Brenneker Elis Juliana Kolekshon Brenneker

Transcript

Paul Brenneker Elis Juliana Kolekshon Brenneker
Paul Brenneker
Kolekshon Brenneker - Juliana
Paul Hubert Frans Brenneker a nase na Venlo dia 7 di mei
1912 i el a muri na Kòrsou, dia 7 di febrüari 1996. E
saserdote inspirador akí a traha for di añanan 40 pa
dokumentá bida kultural i spiritual di nos pueblo.
Su herensia ta konsistí di sesenta
publikashon, portrèt, poesia,
grabashon di kantika i kuenta i
míles di artefakto. Huntu ku su
amigu Elis Juliana el a kolekshoná
tambe na Kòrsou, Boneiru i Aruba.
Ta danki na su herensia oral i
kantá manera Lekete Minawa
(1958) Benta - oude liederen(1959), Brua (1966) i Sambumbu
(1969 – 1975) i e kolekshon di
kantika bieu di Zíkinza (19571961), ku nos tin akseso na e fuentenan direkto pa hasi mas
investigashon. Brenneker a kombiná su amor pa kultura
lokal ku amor pa próhimo i a lanta un fundashon pa hende
sin kas (Stichting Kas Pa nos Tur) i pa hende sin pan
(Stichting Pam Pa mi Ruman).
E kolekshon ta konsistí di dos mil sinku shen (2500) artefakto ku
ta varia di opheto di tempu di indjan, di uso na kas, di fishi te
práktikanan religioso.
Na yüli 2001 Elis Juliana i e Órden di Pader Dominikano, komo
herederonan
di
Paul
Brenneker a pasa nan
kolekshon di forma ofisial pa
Fundashon NAAM. Un parti
di kolekshon ta eksponé na
Museo di Korsou i Museo
Tula.
Ta pa promé biahe ku ta
dediká atenshon na e
artefaktonan religioso den
un eksposishon spesial: Altá
di Kòrsou.
Elis Juliana
Elis a nase na 1927 na Nieuw Nederland, tempu ku Shell
tabata trese hende Kòrsou for di kasi tur parti di Karibe.
Konfrontá ku kambionan di tempu moderno, e hóben
Juliana a kuminsá buska su propio identidat i esun di pueblo
di Kòrsou. El a bin desaroyá bira un artista di vários disiplina
- poeta, echadó di kuenta, pintor. Loke a kuminsá pa haña
inspirashon pa kuenta i presentashon, a krese bira un
pashon: bishitá na hende grandi komo fuente di
informashon i saber. Asina el a sera konosí Pader Paul
Brenneker. Pa motibu di nan orígen i kultura diferente, --un
yònkuman di pueblo di Kòrsou i un pader hulandes-- nan a
komplementá otro den nan trabou di reskate kultural. Elis
Juliana tin un lista di mas ku sinkuenta publikashon, buki di
poesia i kuenta, Guia Etnológiko I, II, III i su pensamentunan,
artíkulonan etnológiko tokante Nanzi, Tambú, Matrimonio i
Parto, Ocho Dia.
Altá di Kòrsou Pa honra Brenneker i Juliana
Altá di deboshon katóliko
Altá di Kòrsou
Na Kòrsou nos ta topa altá di tur tipo. Den gran mayoria di
kaso, ta topa ku altá den kas di personanan ku ta praktiká e
religion katóliko. Ta topa tambe ku altá dediká na sierto santu
o deitdat òf na mas deidat, Tambe sa tin e kustumber di
monta un altá temporal, manera ta e kaso ku altá di ocho dia.
Den sala di eksposishon
Un Altá di Deboshon ta manera Pader Brenneker a deskribí
den su obranan. E ta konsistí kasi semper di un mesa mediano
firkant òf rondó, kubri ku un paña blanku ku kanchi. Riba e
altá ta pone prenchi di santu, estatua na diferente grandura di
santu, resipiente ku awa fresku, bòter di awa bendita, flor, sea
seku òf bibu, bela blanku òf bela ‘votivo’ di tur koló (ku
prenchi i orashon di un santu òf angel ariba).
Ta usa tipo di altá asina den mayoria di kaso komo sitio pa
hasi orashon òf pa duna honor na un òf mas santu katóliko.
Altá di deboshon por lo general tin un karakter ‘públiko’, o sea,
nan no ta tras di porta será den un den un kamber spesial,
Altá di of renda Lele Toni
Un altá di ofrenda San Antonio ta konsistí di un mesa firkant
grandi, kubrí ku un paña di koló maron. Riba dje ta pone un
imágen grandi òf un estatua di San Antonio ku kua ta
sinkretisá e entidat spiritual Afrikano Papa Leba. Ta pone
atributo i alimento ku ta pertenesé na e entidat spiritual aki:
fruta manera bakoba, papaya, melon, apelsina, koko bèrdè,
un makutu ku pan chikí i mangel. Por pone ròm tambe. E
fiesta di Lele Toni ta 13 di yüni.
Ta topa mas altá den fiestanan patronal na Kòrsou manera
Santa Ana ku tin su fiesta 26 di yüli, San Miguel 29 di
sèptèmber i tin biaha, San Lázaro 17 di desèmber. E tres
último santunan katóliko akí ta sinkretisá ku e entidatnan
spiritual konosí den Kulto di Misterio komo Anaisa, Belié i
Babalú.
Altá di Kòrsou Pa honra Brenneker i Juliana
Altá di Kòrsou Pa honra Brenneker i Juliana
Den sala di Biblioteka
Altá di Misterio
E Altá di Misterio, herensia outéntiko afrikano di Karibe,
ta esun mas kompleho. Praktikantenan di e Kulto di
Misterio, prinsipalmente esnan mas bieu, ta indiká ku un
‘bon altá’ ta konsistí di sinku nivel, ku por rekonosé i
desifrá na e imágen di santunan katóliko posishoná
vertikal i horizontalmente na e altá. Un altá di misterio
tin un karakter sumamente privá.
Ta solamente e doño, esta e kabai di misterio, su asistente,
konosí den e kulto komo ‘aplasá’ i ‘klientenan’ ku mester
hasi un trabou na pia di e altá, tin akseso na e altá akí.
Kontrali na Haiti òf Repúblika Dominikana, kaminda tipo
di altá asina semper ta pafó di kas den un espasio
spesialmente konstruí pa esaki, un asina yamá ‘repozwá’,
na Kòrsou ta konstruí tipo di altá asina semper den kas.
Un danki na nos spònsernan :
Prins Bernhard Cultuurfonds NA en Aruba
Algemeen Pensioenfonds van de Nederlandse Antillen
Aqualectra
Instalashon :
Tirzo Martha
Ku asistensia di Bob Harms, Jossy Pieter,
Sonia Garmers, Joyce Zimmerman.
Teksto :
Bob Harms, Ieteke ‘Inchi’ Witteveen
Orarionan : djamars - djabièrnè
9or pa 12or i 2or pa 4.30or
Adrès: Johan van Walbeeckplein 13
Curaçao
Pa reservashon ku grupo:
tel: 5999- 4621933 / 4621934
Email: [email protected] / [email protected]
www.naam.an
Altá
di
Kòrsou
Eksposishon pa honra
Paul Brenneker i Elis Juliana
Fundashon NAAM
Diseño gráfiko i potrèt di foyeto: Lida Pandt
Altá di Kòrsou Pa honra Brenneker i Juliana
Altá di Kòrsou Pa honra Brenneker i Juliana
17 sèptèmber 2009 – 10 febrüari 2010