Paul Brenneker Elis Juliana Kolekshon Brenneker
Transcript
Paul Brenneker Elis Juliana Kolekshon Brenneker
Paul Brenneker Kolekshon Brenneker - Juliana Paul Hubert Frans Brenneker a nase na Venlo dia 7 di mei 1912 i el a muri na Kòrsou, dia 7 di febrüari 1996. E saserdote inspirador akí a traha for di añanan 40 pa dokumentá bida kultural i spiritual di nos pueblo. Su herensia ta konsistí di sesenta publikashon, portrèt, poesia, grabashon di kantika i kuenta i míles di artefakto. Huntu ku su amigu Elis Juliana el a kolekshoná tambe na Kòrsou, Boneiru i Aruba. Ta danki na su herensia oral i kantá manera Lekete Minawa (1958) Benta - oude liederen(1959), Brua (1966) i Sambumbu (1969 – 1975) i e kolekshon di kantika bieu di Zíkinza (19571961), ku nos tin akseso na e fuentenan direkto pa hasi mas investigashon. Brenneker a kombiná su amor pa kultura lokal ku amor pa próhimo i a lanta un fundashon pa hende sin kas (Stichting Kas Pa nos Tur) i pa hende sin pan (Stichting Pam Pa mi Ruman). E kolekshon ta konsistí di dos mil sinku shen (2500) artefakto ku ta varia di opheto di tempu di indjan, di uso na kas, di fishi te práktikanan religioso. Na yüli 2001 Elis Juliana i e Órden di Pader Dominikano, komo herederonan di Paul Brenneker a pasa nan kolekshon di forma ofisial pa Fundashon NAAM. Un parti di kolekshon ta eksponé na Museo di Korsou i Museo Tula. Ta pa promé biahe ku ta dediká atenshon na e artefaktonan religioso den un eksposishon spesial: Altá di Kòrsou. Elis Juliana Elis a nase na 1927 na Nieuw Nederland, tempu ku Shell tabata trese hende Kòrsou for di kasi tur parti di Karibe. Konfrontá ku kambionan di tempu moderno, e hóben Juliana a kuminsá buska su propio identidat i esun di pueblo di Kòrsou. El a bin desaroyá bira un artista di vários disiplina - poeta, echadó di kuenta, pintor. Loke a kuminsá pa haña inspirashon pa kuenta i presentashon, a krese bira un pashon: bishitá na hende grandi komo fuente di informashon i saber. Asina el a sera konosí Pader Paul Brenneker. Pa motibu di nan orígen i kultura diferente, --un yònkuman di pueblo di Kòrsou i un pader hulandes-- nan a komplementá otro den nan trabou di reskate kultural. Elis Juliana tin un lista di mas ku sinkuenta publikashon, buki di poesia i kuenta, Guia Etnológiko I, II, III i su pensamentunan, artíkulonan etnológiko tokante Nanzi, Tambú, Matrimonio i Parto, Ocho Dia. Altá di Kòrsou Pa honra Brenneker i Juliana Altá di deboshon katóliko Altá di Kòrsou Na Kòrsou nos ta topa altá di tur tipo. Den gran mayoria di kaso, ta topa ku altá den kas di personanan ku ta praktiká e religion katóliko. Ta topa tambe ku altá dediká na sierto santu o deitdat òf na mas deidat, Tambe sa tin e kustumber di monta un altá temporal, manera ta e kaso ku altá di ocho dia. Den sala di eksposishon Un Altá di Deboshon ta manera Pader Brenneker a deskribí den su obranan. E ta konsistí kasi semper di un mesa mediano firkant òf rondó, kubri ku un paña blanku ku kanchi. Riba e altá ta pone prenchi di santu, estatua na diferente grandura di santu, resipiente ku awa fresku, bòter di awa bendita, flor, sea seku òf bibu, bela blanku òf bela ‘votivo’ di tur koló (ku prenchi i orashon di un santu òf angel ariba). Ta usa tipo di altá asina den mayoria di kaso komo sitio pa hasi orashon òf pa duna honor na un òf mas santu katóliko. Altá di deboshon por lo general tin un karakter ‘públiko’, o sea, nan no ta tras di porta será den un den un kamber spesial, Altá di of renda Lele Toni Un altá di ofrenda San Antonio ta konsistí di un mesa firkant grandi, kubrí ku un paña di koló maron. Riba dje ta pone un imágen grandi òf un estatua di San Antonio ku kua ta sinkretisá e entidat spiritual Afrikano Papa Leba. Ta pone atributo i alimento ku ta pertenesé na e entidat spiritual aki: fruta manera bakoba, papaya, melon, apelsina, koko bèrdè, un makutu ku pan chikí i mangel. Por pone ròm tambe. E fiesta di Lele Toni ta 13 di yüni. Ta topa mas altá den fiestanan patronal na Kòrsou manera Santa Ana ku tin su fiesta 26 di yüli, San Miguel 29 di sèptèmber i tin biaha, San Lázaro 17 di desèmber. E tres último santunan katóliko akí ta sinkretisá ku e entidatnan spiritual konosí den Kulto di Misterio komo Anaisa, Belié i Babalú. Altá di Kòrsou Pa honra Brenneker i Juliana Altá di Kòrsou Pa honra Brenneker i Juliana Den sala di Biblioteka Altá di Misterio E Altá di Misterio, herensia outéntiko afrikano di Karibe, ta esun mas kompleho. Praktikantenan di e Kulto di Misterio, prinsipalmente esnan mas bieu, ta indiká ku un ‘bon altá’ ta konsistí di sinku nivel, ku por rekonosé i desifrá na e imágen di santunan katóliko posishoná vertikal i horizontalmente na e altá. Un altá di misterio tin un karakter sumamente privá. Ta solamente e doño, esta e kabai di misterio, su asistente, konosí den e kulto komo ‘aplasá’ i ‘klientenan’ ku mester hasi un trabou na pia di e altá, tin akseso na e altá akí. Kontrali na Haiti òf Repúblika Dominikana, kaminda tipo di altá asina semper ta pafó di kas den un espasio spesialmente konstruí pa esaki, un asina yamá ‘repozwá’, na Kòrsou ta konstruí tipo di altá asina semper den kas. Un danki na nos spònsernan : Prins Bernhard Cultuurfonds NA en Aruba Algemeen Pensioenfonds van de Nederlandse Antillen Aqualectra Instalashon : Tirzo Martha Ku asistensia di Bob Harms, Jossy Pieter, Sonia Garmers, Joyce Zimmerman. Teksto : Bob Harms, Ieteke ‘Inchi’ Witteveen Orarionan : djamars - djabièrnè 9or pa 12or i 2or pa 4.30or Adrès: Johan van Walbeeckplein 13 Curaçao Pa reservashon ku grupo: tel: 5999- 4621933 / 4621934 Email: [email protected] / [email protected] www.naam.an Altá di Kòrsou Eksposishon pa honra Paul Brenneker i Elis Juliana Fundashon NAAM Diseño gráfiko i potrèt di foyeto: Lida Pandt Altá di Kòrsou Pa honra Brenneker i Juliana Altá di Kòrsou Pa honra Brenneker i Juliana 17 sèptèmber 2009 – 10 febrüari 2010