ED CIVICA HINDI REVISIONATO
Transcript
ED CIVICA HINDI REVISIONATO
[talavaI naagairk bananao ko ilayao ?????otittinnnnvnnvnnnjjjflkog naagairk iSaxaa ka kaosa-a- 2 ivaYayasaU ivaYaya saUcaI Baaga 1 − [TlaI ka saMixaPt [ithasa Baaga 2 − [talavaI saMivaQaana Baaga 3 − janasaaMi#yakI AaMkD,o Baaga 4 − koMdIya saMsqaagat vyavasqaa Baaga 5 − xao~Iya p`Saasainak vyavasqaa Baaga 6 − pirvaar Baaga 7 − naaOkrI - 1/2 3 - Baaga 8 − vayaskaoM ko ilayao iSaxaa¸ p``iSaxaNa kI vyavasqaa Baaga 9 − svaasqa−vyavasqaa Baaga 10 − [TlaI maoM maanya dstavaoja, Baaga 11 − inavaasa.Acala saMpi<a ka ikrayaa Baaga 12 − saamaaijak saurxaa kI vyavasqaa Baaga 13 − kr saMbaMQaI vyavasqaa Baaga 14 − ekIkrNa ka AnaubaMQa AaOr karta dI saaojjaaornaao Baaga 15 − naagairkta 2/2 4 Baaga 2 [TlaI ka saMixaPt [ithasa 5 - 1/6 [TlaI ka saMixaPt [ithasa p`acaIna kala maoM raoma raomana saama`ajya kI rajaQaanaI qaI. raomana saama`ajya [MgalaOMD sao imasa` tk AaOr put-gaala sao maOsaaopaoTaimayaa ¡vat-maana [rak£ tk fOlaa huAa qaa. 6 - raomana saama`ajya kI BaaYaa latInaI qaI.latInaI [na AaQauinak BaaYaaAaoM kI jananaI hO jaOsaoÁ− [talavaIÊ spoinaSa ÍaMsaIsaIÊ put-gaalaI AaOr raomaoinayana. sana 1300 [talavaI BaaYaa ka svaNa- yauga qaa ,[samaoM tIna [talavaI lao#akaoM kao mah<vapUNaGaaoiYat ikyaa gayaa qaaÁ− danto¸ potrarka AaOr baao@kaccaao danto AlaIigayaorIÁIÁ idivanaa ka^mmaoidyaa ka laoKk AaOr [talavaI BaaYaa ka janma data hO. 2/6 7 - 3/6 sana 1861 tk [TlaI bahut sao rajyaaoM maoM baMTa huAa qaa ijanamaoM kuC pr ivadoSaI raYT/aoM ka inayaM~Na qaa jaOsaoÁ− (Aa^isT/yaaÊ spona AaOr ÍaMsa). sana 1861 maoM [TlaI ka janma huAa laoikna raoma ABaI BaI vaoiTkna cacako AaQaIna qaa.ijasa pr Qama- gauu$ paop Saasana krto qao. 8 - 4/6 sana 1870 maoM raoma ka maoM [TlaI maoM ivalaya hao gayaa AaOr nayaI rajaQaanaI bana gayaa. sana 1861 sao 1922 tk [TlaI saMsadIya rajatM~ rha . ijasaka Pahlaa rajaa iva<aaoiryaao eomaanauueolao II hO jaao savaao[yaa pirvaar sao hO. 9 - 5/6 sana 1922 sao 1943 tk [TlaI maoM tanaaSaahI raja rha ijasao fasaIvaad khto hMO. [sa fasaIvaad maoM [talavaI naagairkaoM kao baaolanao kI¸ p`osa AaOr BaagaIdarI kI Aaja,adI nahIM qaI. 10 - d\Usaro ivaSva yauw ko baad [TlaI ek laaoktaMi~k doSa bana gayaa. AaOr [talavaI nagairkaoM kao sa<aa maoM BaagaIdarI ka AiQakar p`aPt hao gayaa yaaina mat Dalanao ka AiQakar. hr s~I AaOr pu$Ya kao samaana $p sao mat Dalanao ka AiQakar hO. sana 1946 maoM [talavaI janata nao ek janamat saMga`h ko maaQyama sao rajatM~ ka Ka%maa kr idyaa AaOr [sa trh [talavaI gaNarajya ka janma huAa. 6/6 11 Baaga 2 [talavaI saMivaQaana 12 [talavaI saMivaQaana sana 1947 maoM [talavaI saMivaQaana pairt huAa AaOr yah doSa ka maUlaBaUt kanaUna hO. [TlaI ko saBaI kanaUnaaoM kao saivaQaana ko maUlyaaoM AaOr [sako inayamaaoM ka Aadr va palana krnaa haogaa. - 1/12 13 - saMivaQaana ko 139 k,anaUna hOM AaOr yah dao BaagaaoM maoM baMTa huAa hO • Pahlaa Baaga vyavasqaa ko maUlat<vaaoM AaOr naagairkaoM ko kt-vyaaoM AaOr AiQakaraoM ko baaro maoM hO. • dUsara Baaga gaNatn~ vyavasqaa ka vaNa-na krta hO yaaina doSa kI vyavasqaa kI saMrcanaa AaOr ]sako saMsqaagat $paoM ko baaro maoM . saMsqaagat $pÁ− sadna AaOr rajyasaBaa¸ gaNatn~ ka raYT/pit¸ sarkar AaOr nyaayapailaka. 2/12 14 - 3/12 AnaucCod 1 [talavaI laaoktaMi~k gaNatn~ kayapr AaQaairt hO. AnaucCod 2 gaNatn~ vyai> ko AiQakaraoM ko hnana na haonao kao svaIkar va sauinaiScat krta hO caaho vao ekla $p maoM haoM yaa saamaaijak $p maoM. 15 - 4/12 AnaucCod 3 hr naagairk ka,naUna ko samaxa samaana hO caaho vah iksaI BaI ilaMga¸ Qama-¸ jaait¸ BaaYaa¸ rajainaitk ivacaar¸ kOsao hI saamaaijak yaa vyai@tgat str vaalaa hao. AnaucCod 8 saBaI QamaaoM kao ka,naUna ko Anausaar samaana $p sao svatM~ta p`aPt hO. 16 - 5/12 AnaucCod 10 hr ]sa ivadoSaI naagaairk kao ijasako ]na maaOilak AiQakaraoM ka ]sako doSa maoM hnana huAa hao jaao ik [talavaI saMivaQaana Wara p`dana ikyao gayao hOM¸ tao ]sao [talavaI k,anaUna ko tht inaid-YT isqaityaaoM maoM [TlaI maoM SarNa panao ka AiQakar hO. 17 - 6/12 AnaucCod 11 [TlaI yauw kao ek ]pkrNa kI trh dusaro doSaaoM ko naagairkaoM kI svatM~ta pr AaOr AMtraYT/Iya ivavaad ko hla ko $p maoM nyaaya saMgat nahIM maanata hO . AnaucCod 13 iksaI kI vyai@tgat svatM~ta ka hnana nahIM ikyaa jaa sakta hO.AaOr na hI iksaI trh vyai@tgat svatM~ta p`itbaMiQat kI jaa saktI hO. kovala ]na maamalaaoM kao CaoD,kar ijanamaoM nyaayaalaya sao kanaUna ko tht AadoSa p`aPt haoM. 18 - AnaucCod 15 p~ vyavahar AaOr saUcanaa va p`saarNa ko iksaI BaI $p kI gaaopnaIyata AaOr svatM~ta ka hnana nahIM ikyaa jaa sakta. AnaucCod 17 naagairkaoM kao Saaint pUva-k ibanaa hiqayaaraoM ko [kT\za haonao ka AiQakar hO. 7/12 19 - AnaucCod 21 saba naagairkaoM kao svatM~ Ép sao saMcaar ko hr maaQyama sao Apnaa ivacaar p`kT krnao ka AiQakar hO. AKbaar−pi~kaAaoM kao saonsar nahIM ikyaa jaa sakta. AnaucCod 38 hr vah naagairk jaao kama krnao maoM Asamaqa- hO AaOr ijasako pasa jaInao ko ilae ja,$rI saaQana nahIM hMO¸ ]sao BarNapaoYaNa AaOr saamaaijak sahayata panao ka AiQakar hO. 8/12 20 - 9/12 AnaucCod 48 hr ]sa s~I AaOr pu$Ya kao mat donao ka AiQakar hO ijasakI Aayau mat Dalanao yaaogya hao. AnaucCod 51 hr naagairk s~I yaa pu$Ya sarkarI kayaa-layaaoM maoM kaya- kr sakta hO AaOr caunaava laD, sakta hO. naagairk AiQakar • - 10/12 vyai@tgat svatM~ta¸ GaUmanao ¹ ifrnao kI svatM~ta¸ imalanao ¹ jaulanao kI svatM~ta¸ saBaa Aaid krnao kI svatM~ta¸ Qama- AaOr jaanakarI kI svatM~ta ka AiQakar. kanaUna ko samaxa samaanata ka AiQakar. nyaayaalaya ka fOsalaa Aanao tk inarpraQa haonao ka AiQakar. manamaanao trIko sao saMpi<a sao vaMicat nahIM haonaa ka AiQakar . • naagairkta ka AaiQakar • 21 22 - 11/12 rajanaIitk AiQakar naagairkaoM kI BaagaIdarI doSa kI sarkar sao jauD,I hu[- hO BaagaIdarI ko $pÁ− • p`%yaxa • Ép saoÁ janamatsaMga`h AaOr yaaicaka Wara Aaid. Ap``%yaxa Ép saoÁ caunaava maoM Apnao p`itinaiQayaaoM kao caunakr. 23 - 12/12 saamaaijak AiQakar • baImaarI sao bacaava ko ilayao¸ bauZ,apo maoM¸ baoraojagaarI Aaid ko ilayao saamaaijak saurxaa ka AiQakar. • svaasqa • saovaa ka AaiQakar. iSaxaa ka AiQakar • kama ko AiQakar Aaid 24 Baaga 3 janasaaMi#yakIya AaMkD,D,o 25 janasaaMi#yakIya AakD, AakD,o janavarI 2011 maoM kula AabaadI 60Ê600Ê000 [namaoM sao Ap`vaasaI inavaasaI 5Ê000Ê000 kula pu$Ya 48Ê5% kula maihlaaeoM 51,Ê5% vaOQaainak isqait ka AaMkD,a ivavaaiht 29Ê890Ê000 tlaak,Sauda 1Ê185Ê000 ivaQaurÀ ivaQavaa 4Ê550Ê000 - 1/2 [TlaI ka mau#ya samaaja iflaIpIna 26 - 2/2 27 27 28 laaoktMM~ [TlaI ek laaoktaMi~k gaNatM~ hO. [sa p`kar kI sarkar kI dao mau#ya ivaSaoYatayaoM hOMÁ • janata ka raja • samaanata AaOr svatM~ta ko isawaMt pr calanaa - 1/10 29 sarkar kI Sai>yaaÐ Sai>yaaÐ sarkar kI tIna Sai>yaaÐ hOM ivaQaayaI Sai>yaaÐ Sai>yaaÐ kayakarI Sai>yaaÐ kaya-karI Sai>yaaÐ nyaaiyak Sai>yaaÐ Sai>yaaÐ sarkar kI Sai>yaaÐ ek dUsaro sao Alaga hOM AaOr saMivaQaana kI saImaa maoM rhto huyao svatM~ $p sao kama krtI hOM. - 2/10 30 nyaaiyak Sai> • • - 3/10 k,anaUna banaanao ka AiQakar jaaoo saMsad Wara banaayao jaato hOM saMsad sarkar ko ilayao k,anaUna pasa krtI hO AaOr ]nhoM laagaU krtI hO. yah dao sadnaaoM sao banaI hOÁ rajya saBaa AaOr ivaQaana saBaa hr 5 saala maoM caunaava haota hO 31 kayakarI Sai> kaya-karI - 4/10 [sa Sai> Wara ka,naUnaaoM ka palana krvaayaa jaata hO. • yah sarkar kao saaOMpI gayaI hOO. • doSa kI sarkar saMsad Wara ilayao gayao fOMsalaaoM kao Amala maoM laatI hO ijasamaoMÁ • pirYad ka AQyaxa ¡ p`Qaana maM~I£ haota hO jaao maMi~yaaoM kao manaaonaIt krta hO AaOr ]nako ivaBaagaaoM ka fOsalaa krta hOO. • sarkar maoM hr maM~I ka kama phlao sao inaiScat hO. ]dahrNaaqadahrNaaqa- Á Eama maM~I¸I¸ svaasqa maM~I¸I¸ ivadoSa maM~I AaOr gaRh maM~I Aaid. Aaid. 32 - • [sako Wara k,anaUna ka palana krayaa jaata hO¸ nyaaiyak AiQakar ApraiQayaaoM kao sajaa AaOr sahI galat ka fOsalaa ikyaa jaata hO. • yah AiQakar nyaayaQaISaaoM kao saaOMpa gayaa hO. nyaayaQaISa k,anaUna ko p`yaaoga kI jaaÐca krto hOM AaOr maukdmaoM saunato hOM. nyaayaQaISaaoM kI savaao-cca pirYad saI esa ema hO jaao nyaayaQaISaaoM kI ek svaSaaisat saMsqaa hO¸ AaOr sarkar kI Anya dao Sai>yaaoM sao svatM~ta sauinaiScat krtI hO. 5/10 33 - 6/10 saMsad¸ sarkar AaOr nyaayapailaka ko Alaavaa AaOr dUsaro bahut mah%vapUNa- saMsqaagat AMga BaI hO Á doSa ka raYT/ /pit raYTpit • yah doSa ko saMivaQaana ka rKvaalaa hO dUsaro doSaaoM ko saaqa saMbaMQaao maoM doSa ka p`itinaiQa%va krta hO. • • yah 7 saala ko ilayao caunaa jaata hO. doSa ko vat-maana raYT/pit jaaorjaao naapaoilatanaao hOM. 34 ivaQaana saBaa yaaicaka dayar krnao pr fOsalaa krtI hO ik k,anaUna saMivaQaanausaar hO yaa nahIM • Agar k,anaUna saMivaQaanausaar nahIM haota hO tao ivaQaana saBaa ]sao r_ kr dotI hO. • - 7/10 35 p`Saasana yao saMsqaayaoM p`Saasana ko Baaga hOMÁ • naagairkaoM kI ja,$rtaoM kao pUra krnao ko ilayao doSa maoM fOlao kayaa-laya • maM~alaya doSa kI And$naI saurxaa ko ilayao tOnaat puilasa bala • - 8/10 36 saSas~ saonaaeoM doSa kao baahrI KtraoM sao bacaanao ko ilayao tOnaat bala. yao bala saSas~ saonaa ko AMga hOMÁ • [talavaI qala saonaa • naaO saonaa • vaayau saonaa • saonaa puilasa - 9/10 37 - 10/10 naagairk saurxaa saMgazna AaOr pdaiQakarI ijana pr naagairk saurxaa ka daiya%va hO hr ijalao maoM haota hOÁ • ijalaa maijasTo/T ijalao maoM sarkar ka p`itinaiQa haota hO AaOr ]sako AadoSaaoM ka turMt palana ikyaa jaata hO. • Pauilasa kimaSnar ijalao kI puilasa ka mauiKyaa haota hO ja,$rI naMbar 112 karaibainayaorI 113 puilasa 38 39 xao~Iya vyavasqaa rajya ijalaa nagarpailaka - 1/12 40 doSa maoM 20 rajya hOM. - 2/12 rajya ijanaka daiya%va ibajalaI¸ panaI¸ kama¸ piblak T/aMsapaoT-¸vyavasaaiyak p`ixaSaNa kI vyavasqaa krnaa hO. yao k,anaUna banaa sakto hOM AaOr yahaÐ hr 5 saala maoM caunaava haoto hMO. hr rajya maoM ek rajyapala AaOr ek rajya pirYad haotI hO. 41 - 3/12 ijalaa doSa maoM 110 ijalao hOM laoikna 51 haonao vaalao hOM. [naka daiya%va dUsaro str kI maaQyaimak iSaxaa ¸ kUD,a¸ AavaajaahI¸ vaatavarNa¸ }jaa- kI bacat¸ naagairkaoM kI p`akRitk Aapda ko samaya saurxaa krnaa hO. caunaava hr 5 saala maoM haoto hOM. hr ijalao maoM ek AQyaxa AaOr ek ijalaa pirYad haotI hO 42 - 4/12 nagarpailaka 8092 nagarpailakayaoM hOM ijanaka daiya%va saamaaijak saovaayaoMÊ ËocaÊ nasa-rI¸ skUlaaoM ko BavanaaoM kI doKBaala AaOr p`aqaimak va imaiDla skUlaaoM maoM iSaxaa ko AiQakar kI¸ janma maR%yau pMjaIkrNa¸ kiba`stanaaoM¸ SahrI saurxaa¸ Bavana inamaa-Na AitËmaNa¸ yaatayaat¸ vyavasaaiyak laa[saOMsaÊ saMskRit AaOr caunaava saovaayaoM doKnao ka hO. [nako caunaava hr 5 saala maoM haoto hOM. hr nagar pailaka maoM ek isaMDkao AaOr ek nagarpailaka pirYad haotI hO. 43 - 5/12 saara tM~ ¡rajya ka rajyapala¸ ijalaa AQyaxaÊ isaMDkao AaOr rajya¸ ijalaa AaOr nagar pirYadoM£ naagairkaoM Wara caunaa jaata hO. hr ijalao ko ilayao ijalaa maijasT/oT sarkar Wara manaaonaIt ikyaa jaata hO ijasa pr saurxaa ka daiya%va haota hO AaOr ijasako AadoSaaoM ka palana turMt ikyaa jaata hO. 44 rajyaaoM ka maanaica~ [TlaI maoM 20 rajya hOM. hr rajya ka p`mauK Sahr hO ijasao kapaolauAaogaao khto hOM. ]dahNaaqadahNaaqa- Á ipemaaonto rajya ka p`mauK Sahr taorInaao hO. hr rajya ijalaaoM maoM baMTa huAa hO. ]dahNaaqadahNaaqa-Á kmpainayaa rajya 5 ijalaaoM maoM baMTa huAa hO jaOsaoÁ¹ Á¹ AvaollaInaao¸ baonaovaOntao¸ kasaota-a-¸ naapaolaI AaOr saalaonaao-. - 6/12 45 laai%sayaao rajya kula sqaayaI inavaasaIÁ 5¸775Ê000 ijanamaoM ivadoiSayaaoM kI saM#yaaÁ 615Ê000 laai%sayaao janasaM#yaa ko ihsaaba sao laaombaaridyaa AaOr kmpainayaa ko baad tIsaro naMbar pr Aata hO. laai%sayaao p`Saasainak $p sao 5 ijalaaoM maoM baMTa huAa hO - 7/12 46 laai%sayaao maoM yaUraop saMGaIya mau#ya ivadoSaI samaudaya faMsa` baulgaairyaa paolaOMD raomaainayaa - 8/12 47 laai%sayaao maoM gaOr yaUraop saMGaIya mau#ya ivadoSaI samaudaya caIna yauËona Albaainayaa baaMglaadoSa iflaIpIna - 9/12 48 raoma Sahr kula inavaasaI hOMÁ 2¸743¸796 ijanamaoM kula ivadoSaI Á 294Ê000 raoma kI nagarpailaka maoM sabasao jyaada saM#yaa maoM ivadoSaI hOM [sako baad imalaanaao Aata hO. yah [TlaI kI rajaQaanaI hO. yahaÐ doSa ka raYT/pit rhta hOÊ sarkar AaOr saMsad hO. AaOr vaoiTkna doSa BaI raoma maoM hI hO. - 10/12 49 raoma kI nagarpailakayaoM raoma ka SahrI xao~ 15 mahanagarpailakaAaoM maoM baMTa huAa hO. hr mahanagarpailaka ka ek AQyaxa AaOr ek pirYad hO ijasamaoM 4 sao 6 sadsya haoto hOM. hr 5 saala maoM nagarpailaka pirYad ko saaqa [sako caunaava haoto hOM. - 11/12 50 - 12/12 mahanagarpailakayaoM yao saovaayaoM doKtI hOM jaOsaoÁ¹ • janasaaMi#yakIya saovaayaoM • saamaaijak sahayata kI saovaayaoM • skUlaI AaOr SaOixak saovaayaoM saaMskRitk gaitivaiQayaaÐÊ KolakUd saMbaMQaI AaOr manaaorMjana kI saovaayaoM • SahrI xao~ ka rK rKavaÊ pOtRk saaMskRitk Qaraohr kI doK¹roK AaOr Bavana inamaa-Na AitËmaNa raoknaa • vyaapar AaOr hst iSalp xao~aoM maoM Aaiqa-k ivakasa ko ilayao phla krnaa • • mahanagar pailaka puilasa saovaa 51 52 - 1/12 @yaa hO pirvaar [talavaI saMivaQaana ko Anausaar pirvaar ek p`akRitk imalana hO ijasakI naIMva ivavaah Wara rKI jaatI hO. ibanaa baccaaoM ko BaI ek ivavaaiht yaugala pirvaar khlaata hO. 53 - 2/12 ivavaaiht yaugalaaoM ko Alaavaa [TlaI maoM bahut sao Aivavaaiht pirvaar hOM. yao pirvaar khlaato hOMÁ¹ • banaayao hue jaaoD,o Coppie di fatto Á¹ Agar ibanaa baccao ko hOM • banaae hue pirvaar Famiglie di fatto Á¹ Agar baccao hOM. 54 - dMp<aI ko AiQakar • saaqa rhnaaÁ vaf,adarIÊ ek dUsaro kI madd krnaa Aaid. GarÁ Gar maoM saaqa rhnao ka AiQakar¡ pit yaa p%naI ek dUsaro maoM sao iksaI kao Gar sao nahIM inakala sakto £ • baImaarI ko samaya ek ko baImaar haonao pr dUsaro kao saaqa rhnaoÊ jaiTla fOsalaa laonao AaOr jaanakarI panao ka AiQakar hO Aaid. 3/12 55 - 4/12 iksaI ek kI maR%yau hao jaanao pr dUsaro kao poMSana panaoÊ TI Aar ef panaoÊ ikrayaa laonao AaOr pOtRk saMpi<a pr AiQakar Aaid ek dUsaro sao Alaga haonao pr mauAavajao AaOr BarNa paoYaNa ka AiQakar¡ nyaayaQaISa ko fOsalao sao£ 56 - 5/12 vat-maana maoM banaayao huyao jaaoD,aoM kao ivavaaiht jaaoD,aoM ko AiQakar p`aPt nahIM hOM. baccaaoM ko AiQakar ek jaOsao hOM. AaOr maata ipta ko BaI Apnao baccaaoM ko p`it ek jaOsao kt-vya hOM. Alaga haonao pr baccao yaa baccaaoM kao iksako saaqa rhnaa hO nyaayaQaISa fOsalaa krta hO 57 - 6/12 ivavaah ivavaah ko baad pit AaOr p%naI ko AiQakar AaOr kt-vya barabar haoto hOM. jaOsaoÁ¹ Á¹ daonaaoM kao pirvaar kI ja$rtaoM ko Anausaar Apnaa yaaogadana donaa pDo,gaa¡ gaa¡vyavasaaiyak $p sao yaa Gar maoM kama krko£¸ £¸ baccaaoM kao iSaixat krnaaÊ gaa vafadar rhnaa. rhnaa. daonaaoM Alaga hao yaa tlaak maaMga sakto hOM. [TlaI maoM ivavaah krnao ka trIka cauna sakto hOMÁ Qaaima-k rIit sao isaivala maOirja. 58 ivavaah ko samaya saMpi<a ko baMTvaaro ka ivaklp caunaa jaa sakta hO saMpi<a pr barabarI ka hkÁ¹ ivavaaiht jaIvana ko daOrana kI saarI kmaa[- AaOr jauTa[- gayaI saMpi<a ko daonaaoM maailak haoMgao. saMpi<a pr Alaga¹Alaga hkÁ¹ ivavaaiht jaIvana ko daOrana ijasanao BaI saMpi<a jauTa[- hO isaf- vahI ]saka maailak haogaa. - 7/12 59 - 8/12 [TlaI maoM ivavaah krnaa [TlaI maoM Agar kao[- ivadoSaI BaI ivavaah krta hO tao ]sa BaI pr [talavaI k,anaUna laagaU haogaa dao ivadoiSayaaoM ko baIca ivavaahÁ¹ ivavaahÁ¹ [TlaI maoM dao ivadoSaI BaI ivavaah kr sakto hOM baSato- ]namaoM sao ek vaOQa $p sao [TlaI maoM rhta hao ivadoSaI AaOr [talaavaI naagairk ko baIca ivavaahÁ¹ ivavaahÁ¹ Agar ek [talavaI naagairk iksaI ivadoSaI sao ivavaah krta hO tao ivadoSaI ko pasa pormaossaao dI saaojjaaornaao haonaa AavaSyak nahIM hO isaf- phcaana ka ek maanya dstavaoja kafI hO jaOsaoÁ¹ pasapaoT dao ivadoiSayaaoM ko maamalao maoÊM Agar ]nako pasa pormaossaao dI saaojjaaornaao na hao yaa ifr ]naka inavaasa [TlaI maoM na hao tao [TlaI maoM vao kovala Apnao doSa ko dUtavaasa yaa ka^nsalar Aa^ifsa maoM hI ivavaah kr sakto hOM. 60 - 9/12 ek ivadoSaI kao pairvaairk saMbaMQaaoM ko AaQaar pr pormaossaao dI saaojjaaornaao panao ka AiQakar hO Balao hI vah yahaÐ ivavaah sao phlao AvaOQa $p sao rhta qaa. ivavaah ko baad [talavaI naagairkta Apnao Aap nahIM imalatI. naagairkta panao ko ilayaoÁ¹ Á¹ 1 ivavaah kao kma sao kma 2 saaala hao jaanao caaihyaoM 2 ivadoSaI naagairk ka [TlaI maoM inavaasa kala kma sao kma 2 saala ka haonaa caaihyao¡ivavaah ko baad baccao pOda haonao kI isqait maoM 1 saala kafI hO £. 61 - 10/12 saMtana Á¹ gaBaa-vasqaa gaBaa-vasqaa ko daOrana saBaI p`vaasaI maihlaaAaoM kao inaSaulk Da@TrI [laaja AaOr TosT¡ [-kaoga`afI AaOr KUna kI jaaÐca £ Aaid ka AiQakar hO. [sako ilayao Asptala yaa sarkarI pairvaairk pramaSa- koMd`aoM maoM jaa sakto hOM. saBaI maihlaaAaoM kaoÊ vaOQa yaa AvaOQa $p sao doSa maoM p`vaoSa krnao vaalaIÊ p`sava ko ilayao Asptala jaanao ka AaOr BatI- haonao ka AiQakar hOÊ AaOr p`sava ko daOrana va baad maoM Da@TrI [laaja ka BaI. Paormoassaao dI saaojjaaornaao Permesso di soggiornoÁ¹ pormaossaao dI saaojjaaornaao ka haonaa AavaSyak nahIM hO. caaho kao[- AvaOQa $p sao hI doSa maoM Aayaa hao ]sakI puilasa maoM kao[- irpaoT- nahIM kI jaayaogaI. 62 baccao Á pOda[Sa a[Sa baccao ko janma ka pMjaIkrNa krvaanaa Ainavaaya- hO. Asptala maoMÁ janma ko 3 idna ko Andr • nagarpailaka maoMÁ janma ko 10 idna ko Andr • • maata • maata yaa ipta iksaI ek Wara ¡Agar ivaaaiht haoM tao£ AaOr ipta daonaaoM Wara ¡Agar Aivavaaiht haoM tao£ baccao ko janma kI GaaoYaNaa Da^@TrÊ baccao kao saaf krnao vaalaI nasayaa p`sava ko samaya maaOja,Ud vyai> Wara kI jaa saktI hO. - 11/12 63 - 12/12 skUlaÁaÁ Ëoca maoM baccao 4 maihnao kI ]ma` sao jaa sakto hOM.laoikna baccao ko janma sao phlao naama ilaKvaanaa ja,$rI hO.fIsa Alaga¹Alaga hO jaao pirvaar kI Aaiqa-k isqait pr inaBa-r krtI hO ¡[- sao eo£ISEE . TIkoÁ baccaaoM kao TIko lagavaanaa Ainavaaya- AaOr inaSaulk hO. phlaa TIka 3 maihnao kI ]ma` maoM lagata hO. [TlaI maoM iDFTIiryaaÊ TOTnasaÊ hOpaTa[iTsa vaayarla baI AaOr paoilayaao ko TIko lagavaanaa Ainavaaya- hO. 64 kayakaya- 65 - 1/10 ApnaI xamata ko Anausaar saBaI naagairkaoM kao kama krnao ka AiQakar hO. [sailayao sarkar nao sauinaiScat ikyaa hOÁ • ek pyaa-Pt AaOr ]icat vaotna • saaPtaihk AaOr vaai--Ya-k AvakaSa •s~I AaOr pu$Ya kamagaaraoM maoM samaanata 66 • kama • krnao vaalaI gaBa-vatI maihlaa kao saMrxaNa ApMgaÊ baujaugaaoM- AaOr kama pr duGa-Tnaa ko iSakar laaogaaoM kI sahayata kamagaaraoM ko ilayao AiQainayama vah k,anaUna jaao 1970 sao kamagaaraoM ko maaOilak AiQakar pirBaaiYat krta hO.vaotna BaaogaI kamagaaraoM ko AiQakar AaOr daiya%va raYT/Iya saamauihk kaya- ko AnaubaMQa Wara tya ikyao gayao hOM. hr vaga- ko ilayao Kasa AnaubaMQa hO.ijana AnaubaMQaaoM ka navaIkrNa samaya¹samaya pr haota hO vao vyaapairk eosaaoisaeSanaaoM AaOr majadUr yaUinayanaaoM Wara hstaxairt haoto hO. - 2/10 67 kaya- ko tIna p`kar hOM • naaOkrI (lavoro dipendente o subordinato) • p`aojao@TÀyaaojanaa pr kaya- (lavoro a progetto) • svatM~ÀApnaa vyavasaaya (lavoro autonomo) - 3/10 68 naaOkrI AnaubaMQa ka p`kar kayakaya- ka samaya - 4/10 sqaayaI yaa inaSicat samaya saImaa ko ilayao inaiScat samaya ko ilayao kama (contratto a tempo determinato) AinaiScat kala ko ilayao yaa sqaayaI naaOkrI (contratto a tempo indeterminato) fula Ta[ma paT- Ta[ma ]dahrNa ko ilae kma-caarIÊ TIcarÊ maja,dUrÊ baOMk kma-caarIÊ nasa- Aaid 69 - naaOkrI p`aojao@T Àyaaojanaa pr AnaubaMQa ka p`kar p`aojao@TÀyaaojanaa ¡maailak AaOr kma-caarI ko baIca sahyaaoga AaOr kama-caarI ek yaaojanaa pr kama krta hO£. kayakaya- ka samaya AaOr AvaiQa kaya- krnao ka kao[- inaiScat samaya nahIM haota.kaya- kI AvaiQa yaaojanaa K%ma haonao tk haotI hO. ]dahrNa ko ilae naaTk maoM yaa iksaI Anya xao~ maoM kama krnaa. 5/10 70 - vyavasaaya svatM~ÀApnaa vyasaaya AnaubaMQa ka p`kar kama krnao vaalaa Kud maailak haota hO.AaOr ]saka Apnao ga`ahkaoM sao saIQaa saMpk- haota hO kayakaya- samaya kaya- samaya kama krnao vaalaa Kud inayat krta hO. dukanadaraoM kao dukana Kaolanao AaOr band krnao ko inayat samaya ka palana krnaa haota hO. ]dahrNa ko ilae hstiSalp karIgarÊ dukanadar AaOr svatM~ÀApnaa vyavasaaya krnao vaalao Aaid. 6/10 71 - 7/10 majadUr yaUinayanaoM (I sindacati) saMivaQaana maja,dUraoM AaOr kma-caairyaaoM kao yaUinayanaaoM maoM Apnao ihtaoM kI rxaa ko ilayao saamauihk $p sao Saaimala haonao kI [jaaja,t dota hO. yaUinayanaaoM ko saMGaYa- ka mau#ya hiqayaar hD,tala yaa kama krnao sao manaa krnaa hO. 72 - [talavaI p`mauK majadUr yaUinayanaoM CGIL CISL UIL UGL 6.300.000 4.500.000 2.200.000 1.100.000 sadsya sadsya sadsya sadsya majadUr yaUinayanaoM Apnao sadsyaaoM AaOr jaao sadsya nahIM hOM ]nakao ApnaI saovaayaoM dotI hMO. ]dahrNaaqadahrNaaqa- ko ilae poMSana kI kaya-vaahIÊ k,anaUnaIÊ kr AaOr vaRi> ko ilayao sahayata [%yaaid 8/10 raojagaar kayaalaya kayaa-laya (I centri dell’impiego C.P.I.) saI pI Aa[- C.P.I. raojagaar kayaa-laya hMO jaao baoraojagaar laaogaaMo kI kama tlaaSanao maoM sahayata krto hMO. yao kayaa-laya baoraojagaar laaogaaoM kao ek inaiScat AvaiQa maoM ]nako baoraojagaar haonao kI tarIK sao kaya- ko baaro maoM jaanakarI va saaxaa%karÊ kama kI poSakSa yaa kama sao saMbaMiQat kaosa- ko baaro maoM batato hOM. saUcanaa ko ilayao inaSaulk faona naMbar 800 818 282 73 - 9/10 74 hr svatM~ÀApnao vyavasaaya ko ilayao ja,$rI baatoMÁ •vaOT naMbar (partita iva ) laonaa •caOmbar Aa^f kamasa- (CAMERA DI COMERCIO) ko ]Vaoga rijasTr maoM pMjaIkrNa krvaanaa •saamaaijak saurxaa AaOr klyaaNa kaoYa sahayata ko kr ko ilae INPS maoM pMjaIkrNa krvaanaa •INAIL kayaa-laya maoM pMjaIkrNa ¡Kasa maamalaaoM maoM£ krvaanaa •nagarpailaka (Comune) maoM kUD,a ]zanao ka kr donao ko ilayao vyavasaaya ko Sau$ krnao kI saUcanaa donaa kamaora dI ka^maocaao- Via Capitan Bavastro 116 vaoba saa[T www.rm.camcom.it/ Roma - 10/10 75 76 iSaxaa vyavasqaa 6 sao 16 saala tk skUla jaanaa Ainavaaya- hO. 14 saala kI Aayau maoM maaQyaimak skUla ko baadÊ rajya Saaisat kond`aoM maoM 3 saala ka p`iSaxaNa kaosa- ikyaa jaa sakta hO. jaao skUla jaanao kI Ainavaaya-ta samaaPt krto hue vyavasaaiyak p`maaNap~ jaarI krto hOM. - 1/7 77 - 0 sao 3 saala ko baccaaoM ilayao nagarpailaka ko Ëoca sarkarI AaOr nagarpailaka ko nasanasa-rIrI skUla 3 sao 5 saala ko baccaaoM ko ilayao 6 sao 10 saala ko baccaaoM ko ilayao paÐcavaIM kxaa tk p`aqaimak skUla 11 sao 14 saala baccaaoM ko ilayao 3 saala ka phlao str ka maQyaimak skUla jaao baccao kI SaOixak str kI prIxaa ko saaqa samaaPt haota hO. 2/7 78 - 3/7 14 sao 18 saala ko baccaaoM ko ilayao 5 saala ka dUsaro str ka maaQyaimak skUla jaao SaOixak str kI prIxaa ko saaqa samaaPt haota hO. jaanakarI AamataOr sao nasa-rI skUla “ maator−nao ” khlaato hOM.p`aqaimak skUla kao “elaomaontarI” khto hO.phlao str ko maaQyaimak skUla kao “skUAaolaa maoidyaa” khto hOM.dUsaro str ko maaQyaimak skUla kao “skUAaolaa sauporIAaoro” khto hOM. 79 - 4/7 dUsaro str ko maaQyaimak skUla ko Antgat saIinayar saOkoNDrI skUlaÊ Ant-gat tknaIkI AaOr vyavasaaiyak p`iSaxaNa saMsqaana Aato hOM. saIinayar saOkoNDrI skUla ivaSvaivaValaya maoM daiKlao ko ilayao ]pyaaogaI p`maaNap~ jaarI krto hOM. • • tknaIkI p`iSaxaNa saMsqaana BaI ivaSvaivaValaya AaOr kaya- xao~ maoM jaanao ko ilayao p`maaNa p~ jaarI krto hOM. vyavasaaiyak p`iSaxaNa saMsqaana 3 saala baad ek yaaogyata p`maaNa p~ kovala kama krnao ko ilayao AaOr 5 saala baad ivaSivaValaya va kaya- xao~ maoM jaanao ko ilayao ]pyaaogaI p`maaNa p~ jaarI krto hOM. • 80 - 5/7 ]cca tknaIkI iSaxaa maaQyaimak skUla ko baad vyavasaaiyak yaaogyata ko ilayao ek p`maaNa pi~t p`iSaxaNa paz\ya Ëma hO jaao EQF yaUraopIya yaaogyata faorma Wara maanya hO. • paz\yaËma 2 saala ka haota hO jaao 4 CmaahI maoM baMTa huAa AaOr lagaBaga 2000 GaNTaoM ka hO. • daiKlao ko ilayao p`vaoSa prIxaa pasa krnaI pD,tI hO. • yao ]cca tknaIkI iSaxaa koMd` ]na p`itYzanaaoM Wara saMcaailat hOM ijanako tknaIk sao saMbaMiQat saMsqaana hOM. 81 CTP – - 6/7 sqaayaI xao~Iya kond` yao iSaxaNa koMd` ivadoSaI AaOr [talavaI vayaskaoM ko ilayao maoM pZ,a[- kI iDga`I AaOr ja,$rI yaaogyata pakr samaaijak AaOr kaya- xao~aoM maoM p`vaoSa panao ko ilayao inayau@t ikyao gayao . yao koMd` doSa ko skUlaI saMsqaanaaoM maoM isqat hOM jaao vayask p`vaaisayaaoMÊ maihlaa AaOr pu$YaÊ baoraojagaar AaOr kama krnao vaalaaoM kI Ê p`vaoSa kI j,a$rtaoM AaOr ekIkrNa ko ilayao [talavaI BaaYaa isaKato hO. saITI pI maoM −iSaYTacaar kI iSaxaa ko paz\ paz\yaya Ëma − ela 2 kI prIxaa −A1 A2 ba1 ba2 str ko inaSaulk kaosa-a- AaOr saI1 saI2 ka p`maaNa pi~t kaosa-a- ikyaa jaa sakta hO. −A2 str ka saI TI pI ko AiQakarI Wara hstaxairt p`maaNa p~ TosT sao CUT idlavaata hO. 82 ivaSvaivaValaya ivaSvaivaValaya tIna caË ka hOÁ− 1− snaatkao<arÁ 3 vaYaI-ya snaatkao<ar pazyaËma 2− 2 vaYaI-ya snaatkao<ar pazyaËma 3− pI eca DI yaa ivaSvaivaValaya ko dUsaro str kI maasTr iDgaI`. - 5/5 83 Baaga 9 svaasqavyavasqaa 84 - 1/9 raYT/ /Iya svaasqasao raYTIya svaasqa saovaa (Servizio Sanitario Nazionale SSN) hr naagairk kao raYT/Iya svaasqa saovaa maoM Apnaa pMjaIkrNa krvaanaa caaihyao. pMjaIkrNa ko baad hr naagairk kao yao AiQakar imalato hMOÁ− •pirvaar ko Da^@Tr ko caunaava ka •Aao pI DI maoM Da^@TrI jaaÐca ka •Da^@Tr sao dvaa ka pcaa- ilaKvaanao ka •ivaSaoYa£ Wara jaaÐca krvaanao ka ]dahrNa ko ilae daMtaoM koÊ s~Iraoga kÊo AaÐKaoM koÊ baccaaoM ko ivaYaoSa& sao jaaÐca Aaid. •K,Una kI jaaÐca •Asptala kI saovaayaoM 85 - 2/9 ivadoSaI naagairk raYT/Iya svaasqa saovaa maoM Apnaa pMjaIkrNa krvaa sakto hMO Agar •]nako pasa pormaossaao dI saaojjaaornaao Permesso di soggiorno hO AaOr inayaimat $p sao kama krto hOM yaa raojagaar kayaa-laya ¡ ufficio di collocamento £ maoM pMjaIkRt hOM •]nako pasa pormaossaao dI saaojjaaornaao hO yaa ]sako navaIkrNa ka Aavaodna ikyaa huAa hO yaa SarNa ko ilayao Aavaodna ikyaa huAa hO. pMjaIkrNa ko ilae ja,ÉrI hOMÁ− 1.pormaossaao dI saaojjaaornaao yaa navaIkrNa ko Aavaodna kI rsaId 2.inavaasa sqaana ko ilayao sva −p`maaiNat p~ 3.TO@sa kaoD ¡codice fiscale £ ka ApnaI ijammaovaarI pr sva¹ivavarNa 86 - ]na ivadoSaI naagairkaoM kao BaI svaasqa saovaa ka AiQakar hO ijanhaoMnao AvaOQa $p sao doSa maoM p`vaoSa ikyaa hO AaOr rh rho hO. Agar iksaI ivadoSaI naagairk ko pasa kao[- maanya dstavaoja, BaI nahIM hO tao BaI ASL ]nhoM ek STP kaD- jaarI krta hO ³ivadoSaI naagairk jaao AsqaaqaI $p sao [TlaI maoM hO) . 3/9 87 STP kaD- Qaark ko AiQakar Á • Aspatala maoM Aao pI DI AaOr Ainavaaya- yaa turMtÊ laMbaI baImaarI AaOr duGa-Tnaa ko ilae BaI [laaja saovaa. • baImaarI pr raok lagaanao vaalaI dvaa[-³TIka ) Kasa taOr sao CaoTo baccaaoM ko svaasqa ko ilayao. • gaBaa-vasqaa AaOr gaBa-vatI ko ilayao saamaaijak saMrxaNa. - 4/9 88 STP kaD• kaD- Qaark kI phcaana gauPt rKta hO. • 6 mahInao tk vaOQa hO ³ navaIkrNa krvaayaa jaa sakta hO) • pUrI doSa maoM vaOQa hO • [sa kaD- kI phcaana ek naMbar sao haotI hO STP kaD- ko jaarI krnao kI saUcanaa puilasa kao nahIM dI jaatI hO. - 5/9 89 pairvaairk pramaSapramaSa- kond` (Il consultorio familiare) pairvaairk pramaSa- kond` ek svaasqa saovaa ko saaJaIdar ko $p maoMÊ AaOr [naka inamaa-Na pirvaarÊ yaugalaÊ mihlaaÊ bacapna kI AaOr ikSaaoravasqaa kI samasyaayaoM saulaJaanao ko ilayao ikyaa gayaa hO. yah saovaa pUrI trh inaSaulk AaOr ehityaatI pramaSa- donao ko ilayao hO. - 6/9 90 - pairvaairk pramaSa- kond` kI saovaayaoM • p`sava ko daOrana ehityaat AaOr pramaSa• gaBa- inaraoQak dvaa ka nausK,a AaOr tknaIkI gaBa- inaraoQak lagaanao ko baaro maoM jaanakarI • maanaisak yaaOna salaah • AanauvaaMiSak baImaarI kI raokqaama ko baaro maoM jaanakarI AaOr gaBa- igarnao ko Ktro kI jaaÐca. 7/9 91 • jaaoD,o kao baaÐJapna ko baaro maoM jaanakarI • svaocCa sao gaBa-vatI na haonao ko trIko naabaailagaaoM ko ilayao BaIÊ Da^@TrI AaOr yaaOna manaaovaO&ainak madd . • AaOrt ko jananaaMga kI gaaÐz ko kMOsar kao raoknao ko ilayao. ]dahrNaaqa-Á Da^@TrI jaaÐcaÊ pOp TosT³ PAP TEST) stna kI jaaÐca AaOr Kud jaaÐca krnao ko trIko. • gaBa-avasqaa kI jaaÐca AaOr p`sava kI tOyaarI ko ilayao ek kaosa-. - 8/9 AapatkalaIna icaik%saa saovaa 92 - Il pronto soccorso 118 AapatkalaIna svaasqa saovaa ko ilae 118 naMbar pr Gar ko faona sao yaa maaoibala sao faona kr sakto hOM.qaaoD,o dor maoM embaulaoMsa Aa jaaegaI. Kud BaI AapatkalaIna icaik%saa kond` jaa sakto hMO. AapaatkalaIna icaik%saa kond` phuÐcanao ko baad raogaI kI isqait ko AaQaar pr jaaÐca ko ilayao ek rMgaIna kaoD imalata hO.. laala kaoD pIlaa kaoD hra kaoD safo,d kaoD bahut gaMBaIr halat haonao prÊ marIja ka faOrna [laaja ikyaa jaata hO. gaMBaIr halat laoikna 10¹15 imanaT [ntjaar krnaa pD,ta hO. gaMBaIr halat laoikna jaana ka jaaoiKma nahIM hO [sailayao marIja [ntjaar kr sakta hO. halat gaMBaIr nahIM hO. 9/9 93 94 maanya dstavaoja,a, [TlaI maoM j,yaada mah%vapUNa- maanya dstavaoja, hOM Á− • phcaana p~ • TO@sa kaoD (C.F.) caalak laa[saOMsa AaOr dUsaro mah%vapUNa- dstavaoja, BaI hOM jaOsao pasapaoT- AaOr svaasqa saovaa kaD-. • - 1/7 95 - 2/7 phcaana p~ phcaanap~ ek vyai>gat phcaana ka dstavaoja, hO. ijasamaoM janma ka byaaOraÊ vaOvaaihk isqaitÊ naagairktaÊ vyavasaaya va Anya vyai>gat jaanakairyaaÐ haotI hOM. dstavaoja, ka hr 10 saala maooM navaIkrNa haota hO AaOr doSa ko baahr maanya nahIM hOO. 96 - 3/7 jaao ivadoSaI vaOQa $p sao [TlaI maoM rhta hOÊ vah phcaana p~ ka Aavaodna kr sakta hOO. phcaana p~ ka Aavaodna Apnao inavaasa xao~ ko pMjaIkrNa kayaa-−laya maoM ikyaa jaa sakta hO ijasako ilayao 3 faoTaoÊ ek phcaana ka dstavaoja,Ê maanya pormaossaao dI saaojjaaornaao yaa Anaapi<a p`maaNap~ AaOr puilasa qaanao sao jaarI phlao Aavaodna kI rsaId caaihyaoo. 97 TO@sa kaoD TO@sa kaoD ka kaD- kovala TO@sa AaOr p`Saasainak kaya- saMbaMQaI maamalaaoM maoM kama Aata hO TO@sa kaoD ka Aavaodna Aaya kr ivaBaaga kI ek ejaonsaI ¡Ajaoni%sayaa dOllao entrato£ maoM ikyaa jaata hO. [sako ilayao pormaossaao dI saaojjaaornaao AaOr pasapaoT- kI faoTao ka^pI caaihyao. - 4/7 98 caalak laa[ laa[saOMsa caalak laa[saOMsa sarkarI saD,k pr [Mjana vaalao vaahna calaanao ko ilayao ek Ainavaaya- dstavaoja, hO. yah ek ilaiKt AaOr vyavahairk ¡gaaD,I calaanao kI£ prIxaa pasa krnao ko baad imalata hO - 5/7 99 - 6/7 vaahna caalak laa[ laa[saOMsa prIxaa ko dao Baaga hOMÁ 1 yaatayaat ko inayamaaoM pr ek ilaiKtÊ AaOr ]icat vyavahar prIxaa Aaid. 2 vaahna calaanao ka TosT. ilaiKt prIxaa maoM 40 savaala haoto hOM ijanaka javaaba sahI yaa galat maoM donaa haota hOO. Paasa haonao ko ilayao kma sao kma 36 savaalaaoM ka javaaba sahI haonaa caaIhyao yaaina 4 sao j,yaada galaityaaÐ nahIM haonaI caaihyaoM. 100 - 7/7 caalak laa[saOMsa ka Aavaodna vaahna Aa^qaairTI maoM ikyaa jaata hO. ja,$rI dstavaoja,Á 1 dao faoTao pasapaoT- saa[ja ]samaoM sao ek sa%yaaipt haonaa caaihyao. 2 maanya Da@Tr ka maoiDkla saiT-ifkoT rajasva iTkT lagaa huAa AaOr saMbaMiQat faoTao ka^pI AaOr faoTaoÊ jaao 3 maihnao sao j,yaada puranaa na haoo. 3 Kata naMbar 9001 maoM 24 yaUrao AaOr Kata naMbar 4028 maoM 14Ê62 yaUrao jamaa kranao kI rsaId. gaOr yauraopIya samaudaya ko ivadoiSayaaoM kao pormaossaao dI saaojjaaornaao yaa navaIkrNa ko Aavaodna kI rsaId yaa dstavaoja, ko phlaI baar jaarI haonao kI rsaId. 101 102 - Acala saMpi<a i<a ka ikrayaaÀ ikrayaaÀ 1 Gar Gar ko ikrayao ko ilayao dao trh ko AnaubaMQa hOMÁ svatM~ ikrayaa a canone libero AaOr tya ikrayaa a canone concordato. svatM~ ikrayaa AnaubaMQaÁaÁ [samaoM makana maailak AaOr ikrayao dar kI sahmatI sao ikrayaa tya haota hO. [sakI AvaiQa 4 saala haotI hO AaOr dUsaro 4 saalaaoM ko ilayao [saka navaIkrNa Apnao Aap hao jaata hO kuC Kasa maamalaaoM kao CaoD,kr¡Agar maailak kao Gar Apnao rhnao ilayao caaihyao yaa baocanaa hao £ 1/3 103 - Acala saMpi<a i<a ka ikrayaa À2 tya ikrayaa AnaubaMQaÁaÁ yah AnaubaMQa makana maailakaoM AaOr ikrayaodaraoM kI eosaaoisaeSana Wara tya maaisak ikrayao pr AaQaairt haota hO.daoMnaaoM kao TO@sa maoM fayada imalata hO.[sakI AvaiQa 3 saala kI hO AaOr dUsaro 2 saalaaoM ko ilayao Apnao Aap [saka navaIkrNa hao jaata hO. kuC Kasa maamalaaoM kao CaoD,kr jaao svatM~ ikrayao AnaubaMQa maoM hOM. AnaubaMQa kao krnao ko 30 idna ko Andr Aaya kr ivaBaaga ko kayaa-laya Ufficio delle entrate maoM pMjaIkRt krvaanaa pD,ta hO.saala Bar ko ikrayao ka 2 p`itSat kr ko $p maoM maailak AaOr ikrayaodar kao AaQaa¹AaQaa donaa pD,ta hO. [sao iksaI baOMk yaa DakGar maoM ef 23 fa^ma- Barko jamaa kra sakto hOM. 2/3 104 Acala saMpi<a i<a kI KrId −KrIdar baocanao vaalao ko saamanao KrIdnao ka p`stava rKta hO AaOr bayaanao kI poSakSa krta hO − Agar p`stava svaIkar hao jaata hO tao bayaanao ka ek AnaubaMQa ilaKa jaata hO ijasamaoM saMpi<a baocanao ka vacana idyaa jaata hO AaOr KrIdar bayaanaa do dota hO. − AsalaI AnaubaMQa piblak naaoTrI ko kayaa-laya maoM naaoTrI Wara ilaKa jaata hO ¡jaao AnaubaMQa kI maanyata kao p@ka krta hO £AnaubaMQa ka naama raojaItao aIta hO.]sako baad tya bayaanao ka Baugatana ikyaa jaata hO. − Gar kI KrId pr kr donaa pD,ta hO. - 3/3 105 106 - saamaaijak saurxaa vyavasqaa poMSana vyavasqaa ]sako ilayao hO ijasanaoÁ− ApnaI janma itiqa ko Anausaar tya ]ma` maoM vyavasaaiyak gaitivaiQayaaÐ band kr dI haoMÁ vaRwavasqaa poMSana • ApnaI saovaayaoM AMSadayaI tya ]ma` ko Anausaar band kr dI haoMÁ saovaa inavaRi<a poMSana • 1/6 107 - 2/6 jaao Saarairk $p sao ApMga hao gayaa hao AaOr kama krnao maoM AsamaqahaoÁ ivaklaaMga poMSana • saonaa maoM ]sa kama krnao vaalao ka pairvaairk sadsya ijasakI saovaa maoM rhto hue maaOt hu[- haoÁ saOinak poMSana • ijasakI kao[- Aaya na hao AaOr kama krnao laayak BaI na haoÁ garIba klyaaNa poMSana • yah vyavsqaa ]sa Qana sao calatI hO jaao saamaaijak AMSadana maailakaoM AaOr kma-caairyaaoM Wara poMSana kayaa-layaaoM maoM jamaa krayaa jaata hO. 108 - 3/6 poMSana ka Bagatana I N P S ¡saamaaijak saurxaa ka raYT/Iya saMsqaana£Wara ikyaa jaata hO AaOr kuC dUsaro saMsqaanaaoM Wara dUsaro vyavasaaiyak vagaao-M kao. vaRwavasqaa poMSana ko ilayaoÁ kma sao kma 20 saala ka AMSadana jamaa ikyaa hao • 1 janavarI 2018 kao s~I yaa pu$Ya kI kma sao kma 66 saala kI ]ma` hao gayaI hao. svatM~ vyavasaa[-yaaoM ko ilayao BaI yahI maap dMD hO. • 109 saovaa inavaRi<a poMSana ko ilayaoÁ • AMSadana 31 idsaMbar sana 1995 sao phlao jamaa kranaa Sau$ ikyaa hao. • is~yaaÐ 41 saala AaOr 6 maihnao AaOr pu$Ya 42 AaOr 6 maihnao ka AMSadana jamaa kra cauko haoM. pUrI Aaya ka 33 p`itSat AMSadana ko $p maoM jamaa kranaa haota hO. [saka 1À3 Baaga kma-caarI jamaa krata hO AaOr 2À3 Baaga maailak kao jamaa kranaa haota hO. - 4/6 110 - 5/6 I.N.A.I.L. INAIL ek saamaaijak saurxaa p`dana saMsqaa hO ¡ kaya-sqala pr haonao vaalaI duGa-TnaaAaoM maoM pIiD,t kma-caairyaaoM kI Aaiqa-k madd krnao vaalaa saMsqaana £ kaya-sqala pr haonao vaalaI duGa-TnaaAaoM maoM pIiD,t laaogaaoM kao baImao ko $p maoM saMrxaNa dota hO 111 - 6/6 baImaa krvaanaa Ainavaaya- hO AaOr rkma kaya- xao~aoM ko AaQaar pr Alaga−Alaga hOM.jaOsaoÁ ]VaogaÊ hstiSalpÊ KotI AaOr ]VaogaaoM sao saMbaMQa na rKnao vaalao kaya-xao~ AaOr dUsarI gaitivaiQayaaÐ. baImao kI ikSt pUrI trh sao maailak Ada krta hO. yaaojanaa pr sahyaaoga ko AnaubaMQa kao CaoD,kr kr ijasamaoM kma-caarI baImao kI ikSt ka 1À3 Baaga Kud Barta hO. 112 113 - 1/7 kr saMbaMQaI vyavasqaa sarkar AaOr xao~Iya saMsqaayaoM ¡ rajyaÊ ijalao AaOr nagarpailakayaoM £ naagairkaoM kao ja,$rI sarkarI saovaayaoM ]plabQa kra saktI hOM ijasako ilayao sabakao dana ko $p maoM Baugatana krnaa haogaa. kr Á kr kovala ivaSaoYa gaitivaiQayaaoM ko ilayao hI Bara jaayaogaa ]dahrNaaqaÁ− Sas~ laa[ dahrNaaqa-Á− laa[saOMsaÊ iSakar ka laa[ maIna pr kbjaa laa[saOMsa AaOr sarkarI ja, ja,maIna 114 - 2/7 kr ÀTO@sa Á yao ]sa vyai> kI Aaiqa-k isqait pr lagata hO jaao sarkarI kama nahIM krta • p`%yaxa kr Á hr ek kI Aaiqa-k isqait pr jaOsaoÁ IRPEF vyai>gat Aaya prÊ IRES saMsqaaAaoM kI Aaya prÊ IMU Acala saMpi<a AaOr kUD,o pr Aaid. • Ap`%yaxa kr Á saMpi<a ko hstaMtrNa pr lagato hOM jaOsao Á− vaOTÊ pMjaIkrNa kr AaOr rajasva iTkT Aaid. Aaid. 115 saava-jainak saovaaAaoM ko ilayao Ainavaaya- AMSadanaÁ •sahayak AMSadana Á duGa-TnaaAaoM AaOr ivaklaaMkta sao saMbaMiQat KtraoM ko ilayao ]dahrNa Á INPS, INAIL • saamaaijak saurxaa AMSadana Á poMSanaaoM ka Baugatana krnao ko ilayao ]dahrNaÁ dahrNaÁ INPS, INPDAP - 3/7 116 - 4/7 Aaya ka GaaoYaNaa p~ vah fa^ma-a- hO ijasako Wara naagairk kr ivaBaaga kao ApnaI Aaya ka byaaOra dota hO AaOr ]sa AaQaar pr kr Barta hO. Aaya ka GaaoYaNaa p~ 2 ma[- tk fa^ma730 Barko Apnao maailak ko pasa yaa kr sahayata koMd` (CAF) maoM jamaa kranaa haota hO 117 - 5/7 hr saala ko 15 maaca- tk maailak Apnao kma-caairyaaoM kao ek saiT-ifkoT kuD (CUD) dota hO ijasamaoM ipClao saala laI gayaI pUrI tna#vaah ka byaaOra haota hO kuD kao 730 fa^ma- ko saaqa lagaayaa jaata hO. fa^ma- maoM dUsarI Aaya ko sa`aot BaI ilaKo jaato hOM jaOsaoÁ− Acala saMpi<aÊ dUsaro kaya- AaOr Anya saMpi<a Wara Aaya Aaid. iksao 730 fa^ma- nahIM Barnaa pD,taÁ −jaao kovala ek naaOkrI krta hO yaa poMSana pata hO −ivaklaaMgaÊ saonaanaI poMSana laonao vaaalao Aaid. 118 - 6/7 saovaayaoMÀikrayaa ¡ibala£ ibala£ ibajalaI gaOsa rsaao[- AaOr hITr ko ilayao Gar ka Toilafaona panaI maaOilak saovaaAaoM kI pUit-t- k[k[- trh kI saMsqaaAaoM Wara AapUit-t- ko AnaubaMQa pr kI jaatI hOM jaao faona pr yaa vyai> layaaoM maoM jaakr ikyao jaato hOM. vyai>gat $p sao [nako kayaakayaa-layaao AapUit-t- ko AnaubaMQa maoM Baugataana ko trIko spYT $p sao ilaKo haoto hOM. saovaaAaoM ko Baugatana kI rkma kao ikrayaa ¡ibala£ ibala£ khto hOM.saovaaAaoM kI kImat saMsqaaAaoM À kod`Iya Aa^qaaoirTI AaOr saMsqaaAaoM kao calaanao vaalao AMgaao Wara tya kI gayaI hOM. 119 - SahrI kUD,a zaosa SahrI kUD,o ko ilayao iksaI BaI trh kI Acala saMpi<a ka ]pyaaoga krnao pr kr donaa pD,ta hO. kUD,a ]zanao AaOr kr vasaUlanao ka daiya%va nagarpailaka ka hO. saaQaarNatÁ [saka ibala DakGar ko Kato ko ek fa^ma- Wara samaya − samaya pr Aata hO. jaao DakGar yaa kuC baOMkaoM maoM jamaa krayaa jaata hO. 7/7 120 Baaga 14 ekIkrNa ka AnuabaMQa ¡ karta dI saaojjaaornaao£ 121 ekIkrNa ka AnaubaMQa (Accordo di integrazione) - vao Aap`vaasaI jaao phlao baar [TlaI maoM p`vaoSa krto hOM ]na laaogaaoM kao ekIkrNa ko AnaubaMQa pr pr dstK,t krnao haoto hMO. yah ek AMkaoM pr AaQaairt vyavasqaa hO.kuC kama krnao ko evaja maoM AMk imalato hOM. ]dahrNa ko ilae • Apnao ilayao Da@Tr caunanaa 4 AMk 6 AMk • ikrayao ka AnaubaMQa (contratto di locazione) • iSaYTacaar (cultura civica) 15 AMk • [talavaI BaaYaa ka kaosa- str dao A 24AMk jaumaa-naa yaa, saja,a p@ko taOr pr na BaI haonao pr AMkaoM maoM kTaOtI hao jaatI hO. 1/9 ekIkrNa ka AnaubaMQaÀ aÀ2 122 P`avaoSa panao ko Aavaodna krnao ko samaya 16 AMk imalato hOM. 2 saala ko Andr ivadoSaI kao 30 AMk laonao haoto hOM jaao [talavaI BaaYaa str 2 A tk saIKnao AaOr naIitSaas~ AaOr [talavaI saMvaOQaainak maUlyaaoM kao samaJanao ko baad imalato hOM. Agar 2 saala ko Andr 30 AMk pUro nahIM haoto hOM laoikna 0 AMMk sao j,yaada hOM tao ivadoSaI kao AMk pUro krnao ko ilayao ek AaOr Aitir@t saala imala jaata hO. - 2/9 ekIkrNa ka AnaubaMQaÀ a À3 baZ,ayao hue Aitir@t saala ko daOrana ivadoSaI kao 30 AMk pUro krnao Ainavaaya- hOM.laoikna [talavaI BaaYaa ka str 2 A ka kaosa- AaOr iSaYTacaar kI iSaxaa ko kaosa- Ainavaaya- hMO iSaYTacaar kI iSaxaa ka ka^sa\- nahIM krnao sao 15 AMk kma hao jaato hOM. Agar ivadoSaI tIsaro saala ko Andr BaI 30 AMk nahIM lao pata tao pormaossaao dI saaojjaaornaao ka navaIkrNa nahIM haogaa AaOr doSa sao inakala idyaa jaayaogaa. 123 - 3/9 ekIkrNa ka AnuabaMQaÀ a À4 16 maoM sao 15 AMkaoM kao banaayao rKnao ko ilae p`ofo,%tUra Wara inado-iSat iSaYTacaar iSaxaa ko ka^sa- maoM Baaga laonaa kaf,I hO. [talavaI BaaYaa ko &ana sao saMbaMiQat 24 AMk laonao ko ilae [talavaI BaaYaa ko kaosa- str 2 A ko ilayao xao~Iya sqaayaI kond`aoM CTP ko inaSaulk kaosa- maoM naama ilaKvaanaa k,afI hO.yaa CTP ko saaqa kama krnao vaalao svayaMsaovaI skUlaaoM ko mauF,t kaosaao-M maoM. kaosa- K%ma haonao ko baad ek p`maaNa p~ imalata hO jaao kovala pormaossaao dI saaojjaaornaao panao ko ilae maanya hO. 124 - 4/9 yao dao ivaYaya hI 30 AMkaoM kI maaMga kao pUra kr doto hOM iksaI inajaI skUla maoM BaI Saulk Barnao ko baad prIxaa dokr p`maaNa p~ ilayaa jaa sakta hO jaao pormossaao dI saaojjaaornaao ko Alaavaa AaOr BaI piSaxaNa kaosaao-M ko ilayao maanya hO. 125 - 5/9 inavaasa primaT laMbao samaya ko ilaya (Carta di soggiorno di lungo periodo) ivadoSaI jaao 5 saala sao j,yaada samaya sao [TlaI maoM inayaimat $p sao hO AaOr ijasakI saalaanaa Aaya 5143 yaUrao saamaaijak sahayata caOk ko barabar hO AaOr ]sa pr kao[AaiEat nahIM hO tao vah laMbao samaya ko inavaasa ko ilayao karta dI saaojjaaornaao ka Aavaodna kr sakta hO. −Kud ko ilae −Apnao pit yaa p%naI ko ilae ijasakI ]ma` 18 saala sao kma na hao −Apnao }pr AaiEat naabailaga baccaaoM ko ilae laoikna Aavaodk kao [talavaI BaaYaa kI jaanakarI haonao ko ilayao str2 ka p`maaNa p~ idKanaa haogaa jaao ekIkrNa ko AnaubaMQa maoM ilaKo trIko Wara payaa jaa sakta hO. −Apnao }pr AaiEat maata−ipta ko ilae [sako ilayao ek inayat fa^ma- Barkr DakGar maoM jamaa krvaanaa pD,ta hO. 126 laMbao samaya ko ilayao karta dI saaojjaaornaaoÀ3 ivadoSaIÊ p`ofo%tUra maoM [talavaI BaaYaa kI inaSaulkprIxaa ko ilayao saIQao Aavaodna kr sakta hO. [sa vaobasaa[T sao http://testitaliano.interno.it ]sao Aavaodna krnao ko 60 idnaaoM ko Andr [talavaI BaaYaa kI prIxaa donao ko ilae baulaa ilayaa jaayaogaa . iksao prIxaa nahIM donaI hOÁ ijasako pasa [talavaI pZ,a[- ka yaa vyavasaaiyak p`maaNa p~ hO jaao ]cca yaaogyata p`iËyaa sao [TlaI Aayaa hO ijasakao Asptala sao na samaJa panao ko ilayao ivaklaaMgataÊ baImaarI yaa vaRw yaa mandbuiw haonoa ka p`maaNa p~ imalaa huAa hO. - 6/9 pirvaar ko sadsya kao Apnao pasa baulaanaa (Ricongiungimento familiare) vah ivadoSaI naagairk ijasako pasa naaOkrI yaa Apnao kama yaa pZ,a[- ko ilae ek saala kI vaOQa pormaossaao dI saaojjaaornaao hO vah Apnao doSa sao Apnao pirvaar ko bahut najadIkI KUna ko irSto ko sadsya kao pirvaar ek rKnao ko ilayao baulaanao ka Aavaodna kr sakta hO. tao vah • Apnao pit yaa p%naI • Apnao naabaailaga, baccaaoMÊpUva- pit yaa p%naI sao hue baccaaoM yaa SaadI sao baahr banao irSto sao pOda hue baccaaoMÊAivavaaiht haoto hue pOda hue baccaaoM yaa k,anaUnaI $p sao Alaga hue ¡ [sa maamalao maoM maMa yaa baap kI [jaajat sao£ • Apnao baailaga, AaiEat baccaaoMÊ Agar vao baImaarI kI vaj,ah sao Akolao jaIvana inavaa-h nahIM kr sakto • Apnao AaiEat maata−ipta ijanaka ]nako Apnao doSa maoM ]icat parIvaairk sahara na hao.kao baulaanao ka Aavaodna kr sakta hO 127 - 7/9 pirvaar ko sadsya kao Apnao pasa baulaanaa À2 p`iËyaa [sa p`iËyaa sao saMbaMiQat fa^ma- Barkr ]sako saaqa pasapaoT-Ê pormaossaao dI saaojjaaornaaoÊ Aaya AaOr inavaasa sao saMbaMiQat dstavaoj,aaoM kI faoTao ka^ipyaaÐ lagaakr spao-tollaao ]inakao Sportello unico pr jamaa kranaa haota hO. AaOr pirvaar vaalao kao jahaÐ vah rhta hO ]sa doSa maoM [talavaI kaOMsalar kayaa-laya maoM jaakr pairvaairk irSto ka yaa naabaailaga haonao ka yaa baImaarI ka dstavaoj,a idKanaa hO. spao-tOllaao ]inakao Aavaodna AaOr p`stut ikyao hue dstavaojaaoM kI rsaId dotI hO.Aavaodna krnao ko 90 idna ko Andr spao-tOllaao ]inakao Anaapi<a p`maaNa p~ yaa AsvaIkRit p`maaNa p~ jaarI krtI hO AaOr ]sako baaro maoM kaOMsalar kayaa-laya kao sauicat krtI hO. 128 - 8/9 129 pirvaar ko sadsya kao Apnao pasa baulaanaaÀ aanaaÀ3 p`iËyaa • 90 idnaaoM ko baad pairvaairk sadsya Apnao doSa maoM [talavaI kaOMsalar kayaa-laya maoM vaIsaa panao ko ilayao spao-tOllaao ]inakao pr ikyao gayao Aavaodna kI rsaId AaOr idKaayao gayao dstavaoj,aaoM kI ka^pI poSa kr sakta hO. • [TlaI maoM Aanao ko 8 idna ko Andr spao-tOllaao ]inakao sportello unico sao pormaossaao dI saaojjaaornaao ko ilayao AavaSyak dstavaoj,a laonao ko ilayao vyai@t ko Aagamana kI saUcanaa dI jaatI hO. fa^ma- Barko puilasa qaanao maoM Baojanao ko ilayao DakGar maoM jamaa krvaayaa jaata hO. DakGar Aavaodna krnao kI rsaId ko Alaavaa dao inajaI gauPt kaoD (user ID e password) dota hO ijanako Wara [MTrnaoT pr Aavaodna kI isqait ko baaro maoM pta ikyaa jaa sakta hO. - 9/9 Paairvaairk saMbaMQa ko AaQaar pr imalaI pormaossaao dI saaojjaaornaao sao Apnaa kamaÊ naaOkrIÊ skUlaI pZ,a[- AaOr raYT/Iya svaasqa saovaa maoM pMjaIkrNa krvaa sakto hOM. 130 Baaga 15 naagairkta naagairkta naagairkta ]sao imala saktI hOÁ 1. jaao [TlaI maoM lagaatar 10 saala sao rhta hO AaOr ]sako pasa ]icat Aaiqa-k sa`aot hOM AaOr saj,aayaaFta nahIM hO.naagairkta ko ilayao Aavaodna kr sakta hO @yaaoMik yah Apnao Aap nahIM imalatI. 2. Agar kao[- [TlaI maoM ivadoSaI maata ipta sao pOda huAa hO AaOr 18 saala sao lagaatar [TlaI maoM rhta hO tao ]sao naagairkta ko ilayao 19vaoM saala ko Andr Aavaodna krnaa pD,ogaa hO. 3. Agar [talavaI naagairk sao SaadI kI hO.AaOr [TlaI maoM 2 saala sao inayaimat inavaasaI hO. yaa [TlaI sao baahr ka inavaasaI hO AaOr SaadI kao 3 saala hao cauko hOM Agar SaadI kao baad baccao pOda hue hOM yaa baccaa gaaod ilayaa hO tao AaQaI AvaiQa hI kaf,I hO laoikna saj,aayaaFta na hao. 131 - 1/1 Corso di educazione civica Essere cittadini italiani Gennaio 2014 Associazioni di volontariato e del privato sociale sostenute da CESV-SPES Via Liberiana,17 00185 Roma Tel: 06491340 Email: [email protected] www.scuolemigranti.it Stesura curata da: Francesca Abbate, Daniela Bossa, Valentina Casavola, Daniele Diviso, Fiorella Farinelli, Augusto Venanzetti Progetto grafico: Francesca Abbate Traduzione dalla lingua italiana a cura di Bhardwaj Jai Prakash