Simsalabim: tschairar skis da passlung

Transcript

Simsalabim: tschairar skis da passlung
Simsalabim: tschairar skis da passlung
1 da(d) 1
http://www.simsalabim.rtr.ch/tschairar-skis-da-passlung.2397.0.html?&L=0
Chanzuns e versets
Uffants
Temas actuals
Tecnologia
Sport
Scola e scolina
Cudeschs
Musica e teater
Gieus
Butia
Passatemp
Minisguard
Tschairar skis da passlung
Tschairar skis u unscher skis è impurtant.
Cunzunt tar ils skis da passlung. Pertge
entant ch’i va pli u main da sez d’ir cun
ils skis alpins dal culm giu, dovri tar il
passlung l’atgna forza per vegnir
enavant. Uschia èsi meglier sch’il ski
glischna bain sur la naiv. Unscher skis n’è
dentant nagin striegn. L’expert Ralph
Joos ans declera co ch’i va.
Minisguard - voss'emissiun
d'infurmaziun en la televisiun. Quai
mintga sonda, las 17.40 sin SF 1 u
la dumengia, las 17.40 sin SF 1.
Plinavant vegn il Minisguard repetì la
sonda saira, las 18.00 e las 19.05 sin
SF info.
Film
Ambient
Temp liber
Minisguard
La pli originala
fotografia da squadra
Istorgias
Sco quai che Ralph Joos, il manader da la
fatschenta Ralpf Joos Top Sport ha ditg,
dettia quai adina dapli uffants che fetschian
passlung. El haja vendì quest enviern dapli
skis da passlung ch'uschiglio. Probabel saja
quai l’effect dal success da Dario Cologna e
da ses collegas dal team naziunal da
passlung.
Era en il Radio Rumantsch datti
mintgamai ina contribuziun per vus.
Quai mintgamai il venderdi, las
07.50 u lura la repetiziun la sonda en
il Magazin d'infurmaziun a las
12.00.
Chanzuns e versets
Concurrenza: foto da squadra
Passatemp
Ralph Joos
Gieus auditivs
Giavischs musicals
Vossa posta
Galaria da fotografias
Newsletter
Preparaziun
Avant che cumenzar ha Ralph Joos preparà
tut quai ch’el dovra e fermà il ski sin in indriz
spezial. Igl è impurtant ch’il ski saja fermà e
na sa ruschna nagliur. Cun quest sistem vegn
il ski fermà vi da la liadira.
Geniturs
Temas actuals
Sistem per fermar il ski
Infurmaziuns
La merda sto davent
Avant che metter lasura insatge, èsi da
nettegiar e far davent la merda. Perquai
dovra Ralph Joos dus differents barschuns. In
è pli grop e l’auter è pli fin. Sch’ins fa quai a
chasa, han ins per il pli mo in barschun che
ha ina part groppa ed ina fina.
Barschun per nettegiar ils skis
Cun il barschun vegn la cuvrida dal ski
schubregiada. Quai vul dir che la tschaira ch’è
anc sin la cuvrida dal ski ed en las poras,
vegn schubregiada davent dal tut.
Impurtant èsi ch’ins schubregia cun il
barschun da davant (piz dal ski) enavos. E
mo en questa direcziun. Uschiglio fan ins
donn a la cuvrida dal ski. Quai èsi da repeter
pliras giadas ed ins dastga smatgar il
barschun vaira ferm.
Ralph Joos nettegia il ski
La tschaira per stuschar davent l’aua
Ussa èsi da stgaudar il fier. Quai po esser in
fier vegl da far or cun il fier vestgadira. Ma
betg prender quel da la mamma! Quella
n’avess nagin plaschair. Ralph Joos ha in fier
spezial. Tar quel po el regular exact la
temperatura. Quai è numnadamain
impurtant. Mintga sort da tschaira dovra in
pau in’autra temperatura.
In fier tar il qual ch'ins po programmar la
temperatura
La temperatura è inditgada sin il pac da
mintga sort da tschaira. Sch’ins n’ha nagin
fier ch’inditgescha la temperatura, lura èsi
d’empruvar ora. Sche la tschaira svapurescha
empè da cular sin il ski è la temperatura
memia auta ed igl è da sbassar la
temperatura, fin che quai na capita betg pli.
La temperatura per il fier è mintgamai
nudada sin la stgatla da la tschaira
Tge tschaira ch’i dovra, dependa da la
temperatura da la naiv. Il pli usità èn las trais
sorts tschaira sin la foto dasperas. Tut tenor
marca po quai variar in zichel.
Ralph Joos prenda la tschaira e tegna quella
cunter il fier e la lascha guttar sin il ski.
Duvrar na dovra quai betg uschè bler.
Luar la tschaira cun il fier
Differentas sorts da tschaira. Tut tenor
temperatura da la naiv dovra quai autra
tschaira.
Schar guttar la tschaira sin il ski
Cura che quai è fatg, èsi da prender il fier ed
ir cun quel da davant enavos sur il ski. Quai
èsi da far pliras giada, enfin che la tschaira è
repartida guliv sin il ski. La tschaira sto
numnadamain puspè emplenir tut las poras e
sgriffels ch’i dat.
Ir cun il fier sur il ski per che la tschaira
giaja en las poras
Ussa èsi da laschar vegnir dir la tschaira. Il
meglier è sch’ins po laschar per exempel sur
notg ils skis en in lieu plitost chaud. Uschia ha la tschaira temp da sa derasar en
tut las poras.
Tge fa la tschaira
Has gia laschà ir ina giada aua sur ina chandaila ora? Lura has era fatg stim, che
l’aua va immediat davent. Sco sch’ella vegniss stuschada davent. Gist quai
effect vegn duvrà tar il passlung. Cura ch'il ski sa glischna sur la naiv vegni
chaud ed ils cristals da naiv lieuan. Uschia datti tranter il ski e la naiv in film
d’aua ch’ins na vesa betg ad igl. La tschaira ch’è sin il ski stauscha uschè da dir
davent l’aua e quai fa ch’il ski glischna pli tgunsch.
Quai ch’è da memia sto davent
Cun ils dus utensils dasperas pon ins trair
davent la tschaira ch’è da memia. La cuverta
dal ski sto numnadamain esser fitg glischa.
L'emprim èsi da far ora la tschaira ch’è da
memia da la crena u crennas (quai dependa
dal ski).
Far or da las crennas la tschaira
Lura sto la tschaira svanir dals urs.
Far davent la tschaira dals urs
E la finala èsi da far davent la tschaira da la
cuvrida dal ski. Era quai capita dal piz dal ski
enavos.
Far davent la tschaira da la cuvrida dal ski
Per finir èsi lura anc da nettegiar il ski ed
alura è quel pront per la loipa.
Nettegiar cun il braschun il ski
Tschaira liquida
Per tgi che n’ha betg peda e vul tschairar in
pau pli simpel ils skis datti tschaira liquida.
Avant ch’ins po dentant metter si quella
tschaira, èsi natiralmain era da schubregiar il
ski. Tuttina sco declerà sura.
La tschaira liquida en ina stgatla cun ina
spungia
La tschaira liquida pon ins lura dentant
metter directamain sin il ski cun la spungia
sin la stgatla.
Auter che cun la tschaira normala è quai lura
gia tut quai ch’igl è da far ed ins po gist ir sin
la loipa cun ils skis.
Metter si la tschaira liquida
L’urden ch’i dovra
Ussa ch’ils pass per unscher ils skis èn clers,
manca mo anc l’urden. Ralph Joos ha mess
ensemen l’urden ch’i dovra.
In barschun
La tschaira (per las differentas
temperaturas da naiv datti mintgamai
in'autra sort)
L’utensil per far ora la crenna dals skis
L'urden ch'i dovra per tschairar skis
L’utensil per far davent la tschaira
La tschaira liquida (qua datti mo ina sort per tut las temperaturas da naiv)
Far sez na remplazza betg il spezialist
Schegea ch’ins po tschairar sez ils skis e che quai funcziuna bain, èsi tuttina bun
dad in ina giada u l’autra cun ils skis tar il profi. Quel ha dapli rutina, meglras
apparaturas e po era dir sch’il ski è anc bun e tge ch’i fiss propi da far.
Emprender da tschairar skis
Tenor Ralph Joos n’èsi nagin problem per uffants d’unscher skis, perquai porschia
el era curs d’unscher skis per uffants. Ralph Joos organisescha adina per uffants il
cumenzament da l’enviern curs dad unscher skis. Là mussa el co che quai
funcziuna ed ins po era gist trenar quai ch'ins ha emprendì. Infurmaziuns da
quests curs chattais sin la pagina d’internet da Ralph Joos Top Sport.
Quanta energia ch'i dovra per far il Maraton da l'Engiadina pudais guardar en il
Minisguard dals 13-03-2010...
RTR Radiotelevisiun Svizra Rumantscha, succursala da la Societad svizra da radio e televisiun SRG SSR - Impressum
tschertga detagliada
15.02.2011 11:54
Simsalabim: Maldiever d'uffants
1 da(d) 1
http://www.simsalabim.rtr.ch/Maldiever-d-uffants.2425.0.html?&L=0
Chanzuns e versets
Gieus
Butia
Passatemp
Istorgias
Minisguard
Uffants
Temas actuals
Tecnologia
Sport
Scola e scolina
Minisguard - voss'emissiun
d'infurmaziun en la televisiun. Quai
mintga sonda, las 17.40 sin SF 1 u
la dumengia, las 17.40 sin SF 1.
Plinavant vegn il Minisguard repetì la
sonda saira, las 18.00 e las 19.05 sin
SF info.
Cudeschs
Musica e teater
Film
Ambient
Temp liber
La pli originala
fotografia da squadra
Era en il Radio Rumantsch datti
mintgamai ina contribuziun per vus.
Quai mintgamai il venderdi, las
07.50 u lura la repetiziun la sonda en
il Magazin d'infurmaziun a las
12.00.
Chanzuns e versets
Concurrenza: foto da squadra
Minisguard
Passatemp
Gieus auditivs
Giavischs musicals
Vossa posta
Galaria da fotografias
Newsletter
Geniturs
Temas actuals
Infurmaziuns
per squitschar
maldiever_d_uffants.pdf
Dapli pertutgant il maldiever sexual pudais guardar en il Minisguard dals
20-03-2010...
RTR Radiotelevisiun Svizra Rumantscha, succursala da la Societad svizra da radio e televisiun SRG SSR - Impressum
tschertga detagliada
15.02.2011 11:53
Simsalabim: Cristianissem
1 da(d) 1
http://www.simsalabim.rtr.ch/Cristianissem.2452.0.html?&L=0
Chanzuns e versets
Gieus
Butia
Passatemp
Istorgias
Minisguard
Uffants
Temas actuals
Tecnologia
Sport
Scola e scolina
Cudeschs
Musica e teater
Cun 2,1 milliardas cartents è il cristianissem la pli gronda religiun dal
mund. Il cristianissem datti dapi var 2000 onns.
Film
Ambient
Temp liber
Minisguard
La pli originala
fotografia da squadra
Chanzuns e versets
Passatemp
Gieus auditivs
Derivanza
Jesus è naschì avant var 2000 onns en
Galilea, ina part da la Palestina. Sia famiglia
era giudaica. Cura che Jesus ha gì 30 onns,
ha el cumenzà ad ir tras il pajais ed ha
predegià. Da quest temp devi blers
predicaturs che faschevan attent ils umans
sin ils cumandaments da Dieu (ins pudess dir
las reglas da Dieu). Jesus scheva dentant che
Dieu haja gugent ils umans sco ses uffants,
era sch’ils umans na sa tegnian betg adina
vid ses cumandaments. Jesus sa deditgava
oravant tut a persunas paupras, malsaunas e
persunas che han cuntrafatg a las leschas.
Minisguard - voss'emissiun
d'infurmaziun en la televisiun. Quai
mintga sonda, las 17.40 sin SF 1 u
la dumengia, las 17.40 sin SF 1.
Plinavant vegn il Minisguard repetì la
sonda saira, las 18.00 e las 19.05 sin
SF info.
Era en il Radio Rumantsch datti
mintgamai ina contribuziun per vus.
Quai mintgamai il venderdi, las
07.50 u lura la repetiziun la sonda en
il Magazin d'infurmaziun a las
12.00.
Concurrenza: foto da squadra
Giavischs musicals
Vossa posta
Galaria da fotografias
Newsletter
Geniturs
Temas actuals
Infurmaziuns
Jesus medaghescha ils malsauns
Persunas fitg cartentas n’avevan betg
plaschair da quai che Jesus predegiava. Ellas
manegiavan che Jesus sa dettia ora sco il
Messias ch’ils profets avevan annunzià. Blers
cartevan quai. Auters schevan che Jesus saja
in battaglinas malsegir. Perquai è Jesus vegnì
arrestà e mess vi da la crusch. Ils cristians
crain che Jesus saja levà suenter trais dis da
mort en vita.
Jesus vi da la crusch
Sontga scrittira
Per ils cristians è il Nov Testament da la Bibla
la pli impurtanta scrittira. Ella cuntegna
tranter auter ils quatter evangelis che
descrivan tuts la vita da Jesus. Dentant er il
cudesch sontg dal giudaissem tutga tar las
scrittiras dal cristianissem. En la Bibla sa
numna quel Vegl Testament.
Ina Bibla veglia
Las baselgias
Il lieu nua ch’ils cristians sa rimnan per far
oraziun e celebrar la messa è la baselgia. Per
il pli han las baselgias ina u pliras turs u
clutgers cun zains. Quels duain far attent
ch’igl è da far oraziun. La baselgia è averta
per mintga cartent.
La Baselgia da S. Gion a Mustér
Simbol
La crusch è il simbol principal per il
cristianissem. Ella simbolisescha d’ina vart la
crucificaziun da Jesus. Da l’autra vart
simbolisescha il segn era la colliaziun cun la
terra ed ils conumans (l’axa orizontala) e la
colliaziun cun Dieu (l’axa verticala).
La crusch
RTR Radiotelevisiun Svizra Rumantscha, succursala da la Societad svizra da radio e televisiun SRG SSR - Impressum
tschertga detagliada
15.02.2011 11:51
Simsalabim: Giudaissem
1 da(d) 1
http://www.simsalabim.rtr.ch/Giudaissem.2456.0.html?&L=0
Chanzuns e versets
Gieus
Butia
Passatemp
Istorgias
Minisguard
Uffants
Temas actuals
Tecnologia
Sport
Scola e scolina
Il giudaissem è var 4000 onns vegl. La gronda part dals gidieus è
repartida per l’entir mund enturn. Auter ch’en l’Israel, vivan els dapertut
en minoritads. La gronda part da las persunas che vivan en l'Israel èn
gidieus. Sin l’entir mund datti var 15 milliuns gidieus.
Minisguard - voss'emissiun
d'infurmaziun en la televisiun. Quai
mintga sonda, las 17.40 sin SF 1 u
la dumengia, las 17.40 sin SF 1.
Plinavant vegn il Minisguard repetì la
sonda saira, las 18.00 e las 19.05 sin
SF info.
Derivanza
Tenor la cretta dals gidieus ha Dieu fatg in patg cun Abraham. Pia ina sort
contract. Dieu ha empermess ad Abraham da far or da ses descendents in grond
pievel e da dar ad el in pajais. Persuenter ha Dieu pretendì d’Abraham da betg pli
crair en plirs dieus, mabain mo pli en in Dieu. Abraham viveva en la
Mesopotamia. Quai era là nua che l’Irac è ozendi.
Era en il Radio Rumantsch datti
mintgamai ina contribuziun per vus.
Quai mintgamai il venderdi, las
07.50 u lura la repetiziun la sonda en
il Magazin d'infurmaziun a las
12.00.
Cudeschs
Musica e teater
Film
Ambient
Temp liber
Minisguard
La pli originala
fotografia da squadra
Chanzuns e versets
Passatemp
Gieus auditivs
Giavischs musicals
Vossa posta
Galaria da fotografias
Newsletter
Geniturs
Temas actuals
Concurrenza: foto da squadra
Sontga scrittira
La pli impurtanta scrittira dal giudaissem è la
Thora. En quella statti scrit co ch’il mund è
vegnì stgaffì, l’istorgia da Noha e dal diluvi,
sco era davart Abraham e Moses. La tora è la
part impurtanta da la bibla ebraica che vegn
numnada dals cristians il Vegl Testament. Ils
giudaissem enconuscha anc in ulteriur
cudesch, il Talmund. Quel duai gidar a chapir
la bibla.
La Thora
Ils gidieus spetgan anc sin lur Messias, quel che duai vegnir cun il reginavel da la
pasch e da la giustia. Per ils cristians che crain vi dal medem Dieu è Jesus Cristus
quest Messias.
Infurmaziuns
Las sinagogas
Las cartentas ed ils cartents sa radunan en
las sinagogas per far oraziun u era per
emprender la religiun. Perquai èn las
sinagogas savens partidas en differentas
stanzas.
Sinagoga a Berlin en la Germania
Simbol
La staila da David vala sco simbol dal temp
modern per il giudaissem e per il pievel
giudaic.
Staila da David
RTR Radiotelevisiun Svizra Rumantscha, succursala da la Societad svizra da radio e televisiun SRG SSR - Impressum
tschertga detagliada
15.02.2011 11:52
Simsalabim: Islam
1 da(d) 1
http://www.simsalabim.rtr.ch/Islam.2453.0.html?&L=0
Chanzuns e versets
Gieus
Butia
Passatemp
Istorgias
Minisguard
Uffants
Temas actuals
Tecnologia
Sport
Scola e scolina
Cudeschs
Musica e teater
Film
Ambient
Temp liber
Minisguard
La pli originala
fotografia da squadra
Chanzuns e versets
Passatemp
Gieus auditivs
Giavischs musicals
Vossa posta
La religiun da l’islam è var 1400 onns veglia. Sin l’entir mund datti var 1,3
milliardas muslimas e muslims (quai munta quel/quella che suttametta a
Dieu).
Derivanza
Mohamed, il profet da l’Islam è naschì enturn
l’onn 570 a Mecca. Quai è ina citad en il vest
da l’Arabia Saudita. Da quest temp carteva la
glieud ch'abitava là en differents dieus. Els
enconuschevan dentant il giudaissem ed il
cristianissem.
Minisguard - voss'emissiun
d'infurmaziun en la televisiun. Quai
mintga sonda, las 17.40 sin SF 1 u
la dumengia, las 17.40 sin SF 1.
Plinavant vegn il Minisguard repetì la
sonda saira, las 18.00 e las 19.05 sin
SF info.
Era en il Radio Rumantsch datti
mintgamai ina contribuziun per vus.
Quai mintgamai il venderdi, las
07.50 u lura la repetiziun la sonda en
il Magazin d'infurmaziun a las
12.00.
Mohamed aveva circa 40 onns, cura che
Mohamed e ses aderents
l’anghel Gabriel è cumparì ad el ed ha ditg ad
el ch’el duai dar vinavant als umans il messadi da Dieu.
Concurrenza: foto da squadra
Allah, uschia numnan ils muslims lur dieu è il medem Dieu sco quai ch’il
giudaissem ed il cristianissem enconuschan. L’islam renconuscha tant Adam ed
Eva, Abraham e Moses sco lur perdavants e sco persunas che han dà vinavant il
messadi da Dieu. Ils muslims enconuschan era Jesus. Tar els è el dentant in
profet e betg il figl da Dieu sco tar il cristianissem
Galaria da fotografias
Newsletter
Geniturs
Temas actuals
Infurmaziuns
Sontga scrittira
Ils aderents da Mohamed han scrit quai che
Mohamed raquintava. Or da quests texts hai
dà il Coran, la pli impurtanta scrittira da
l’islam. Il coran è per ils muslims in cudesch
da leschas per la vita dal mintgadi ed era per
la societad. En quel datti perscripziuns davart
il nutriment, co ch’igl è da sa lavar, co ch’ils
umans han da viver in cun l’auter ed era tge
ch’è endretg e tge ch’è fallà. Igl è grev da
chapir tge ch’il text en il Coran manegia
Il Coran
propi, perquai datti differentas
interpretaziuns.
Las moscheas
Ils muslims sa radunan en las moscheas per
far oraziun. Quai po era esser ina simpla
halla. Las moscheas èn dentant era lieu
d’inscunter e lieu per far festas. Las
moscheas pon era avair in u plirs minarets.
Quai è ina sort tur - sumegliant ad in clutgerbaselgia. Sin questa tur na datti dentant
nagins zains. Qua cloma il muezin ensemen
(uschia vegn l’um che va sin la tur numnà)
tschintg giadas per di ils muslims per far
Moschea da Mohamed a Medina en l'Arabia
Saudita
oraziun.
Simbol
Davent dal 13avel tschientaner è la
mesaglina il simbol per lur religiun. Il simbol
chatt’ins savens sin cuplas u tetgs da las
moscheas e da minarets.
Muezin sin in minaret. Sin il spitg ves'ins
ina mesaglina.
RTR Radiotelevisiun Svizra Rumantscha, succursala da la Societad svizra da radio e televisiun SRG SSR - Impressum
tschertga detagliada
15.02.2011 11:51
Simsalabim: Hinduissem
1 da(d) 1
http://www.simsalabim.rtr.ch/Hinduissem.2454.0.html?&L=0
Chanzuns e versets
Gieus
Butia
Passatemp
Istorgias
Minisguard
Uffants
Temas actuals
Tecnologia
Sport
Scola e scolina
Cudeschs
Musica e teater
Film
Ambient
Temp liber
Minisguard
La pli originala
fotografia da squadra
Chanzuns e versets
Passatemp
Gieus auditivs
Las ragischs dal hinduissem giaschan var 3000 onns en il passà. Cun 850
milliuns cartents è il hinduissem la terz gronda religiun dal mund. Ils
cartents vivan bunamain mo en l’India.
Derivanza
Ils hindus numnan era lur religiun ”Sanatana
Dharma” quai che vul dir la religiun perpetna
u la religiun per adina. Els crain er vid ina
forza d’in dieu che fa che tut daventa viv.
Minisguard - voss'emissiun
d'infurmaziun en la televisiun. Quai
mintga sonda, las 17.40 sin SF 1 u
la dumengia, las 17.40 sin SF 1.
Plinavant vegn il Minisguard repetì la
sonda saira, las 18.00 e las 19.05 sin
SF info.
Era en il Radio Rumantsch datti
mintgamai ina contribuziun per vus.
Quai mintgamai il venderdi, las
07.50 u lura la repetiziun la sonda en
il Magazin d'infurmaziun a las
12.00.
En il hinudissem datti plirs dieus. In dals
dieus ch’ils hindus han è Vishnu. Quest dieu
vegn da temp en temp sin terra sco uman u
sco animal per impedir sventira. In auter dieu
è Shiva. Quest dieu vegn numnà “il
destruider”; el destruescha tut il vegl per ch’i
possia dar insatge nov sin quest mund.
Concurrenza: foto da squadra
Giavischs musicals
Vossa posta
Galaria da fotografias
Newsletter
Geniturs
Temas actuals
Infurmaziuns
Statua dal dieu Shiva
Sontga scrittira
Las pli veglia scrittira dal hinduissem èn las
Veden. Quai munta tant sco “savair”. Questas
scrittiras cuntegnan istorgias davart ils dieus,
scungiraments e chanzuns che vegnivan
chantadas pli baud da spirituals. Questas
scrittiras èn vegnidas scrittas avant circa
3000 onns.
Las pli impurtantas scrittiras dal hinduissem
èn ozendi las Upanishadas. Il pled munta
“sesa al pe da tes scolast”. En questas
scrittiras vegn declerà il curs da la vita e da la
mort.
Rigveda - ina part or da la scrittira Veden
La Bhagavad Gita è la pli enconuschenta
scrittira dals hindus. Questa scrittira han oravant tut ils uffants gugent. La
scrittira cuntegna istorgias da l’erox Arjuna e ses inscunters cun il dieu Krischna.
Tempel
Ils hindus sa radunan en il tempel. Per il
hinduissem represchenta il tempel il cosmos.
En ils tempels s’inscuntra il mund dals dieus
ed il mund dals umans.
Tempel dals hindus a Tanjore en l'India
Simbol
Il simbol per il hinduissem è il segn Om. Igl è
in bustab da la scrittira Devanagari ch'ins
dovra per exempel per scriver hindi. L’Om
stat tranter auter era per ils dieus Vishnu,
Shiva e Brahma.
Bustab per "Om"
RTR Radiotelevisiun Svizra Rumantscha, succursala da la Societad svizra da radio e televisiun SRG SSR - Impressum
tschertga detagliada
15.02.2011 11:52
Simsalabim: Budissem
1 da(d) 1
http://www.simsalabim.rtr.ch/Budissem.2455.0.html?&L=0
Chanzuns e versets
Gieus
Butia
Passatemp
Istorgias
Minisguard
Uffants
Temas actuals
Tecnologia
Sport
Scola e scolina
Cudeschs
Musica e teater
Film
Ambient
Temp liber
Minisguard
La pli originala
fotografia da squadra
Chanzuns e versets
Passatemp
Gieus auditivs
Giavischs musicals
Vossa posta
Galaria da fotografias
Newsletter
Geniturs
Temas actuals
Infurmaziuns
Il budissem è naschì avant 2500 onns en l’India or dal hinduissem. En
l’India datti dentant ozendi paucs che crain en il budissem. Ils budists
vivan oravant tut en il Tibet, en la Tailanda, Sri Lanka, Corea, China e
Giapun.
Derivanza
Fundà questa religiun ha il prinzi da l’India
Siddharta Gautama. El ha vivì il 6avel
tschientaner. El è creschì si en in palazi e
n’enconuscheva betg la vita ordaifer quel.
Malgrà ch’el aveva tut quai ch’el vuleva,
aveva el il sentiment ch’insatge manchia en
sia vita. Cun 29 onns ha el bandunà il palazi
ed è ì sin viadi.
Minisguard - voss'emissiun
d'infurmaziun en la televisiun. Quai
mintga sonda, las 17.40 sin SF 1 u
la dumengia, las 17.40 sin SF 1.
Plinavant vegn il Minisguard repetì la
sonda saira, las 18.00 e las 19.05 sin
SF info.
Era en il Radio Rumantsch datti
mintgamai ina contribuziun per vus.
Quai mintgamai il venderdi, las
07.50 u lura la repetiziun la sonda en
il Magazin d'infurmaziun a las
12.00.
Concurrenza: foto da squadra
La legenda raquinta che Siddharta haja vis
sin ses viadis ch’ils umans pateschan pervi da
malsognas, da la vegliadetgna e da la mort.
Perquai ha el decidì da chattar ora pertge che
quai è uschia e tge ch’i fiss da far per evitar
quai. Sinaquai è el daventà pader. Suenter
ch’el ha passentà bler temp cun far gigina e
cun ponderar, ha el chattà las respostas per
sias dumondas: las quatter vardads noblas.
Statua da Buda
El è danovamain viagià tras il pajais ed ha dà
vinavant sia savida. Blers èn suandads el ed
han numnà el Buddha, quai che vul dir tant sco “il sclerì”.
Sontga scrittira
Il budissem enconuscha blers cudeschs
sontgs. Il pli vegl ha num Tipitaka. El
descriva la vita da Buddha e declera la
ductrina e las reglas per viver en la claustra.
Tipitaka - las scrittiras sontgas
Tempel
Per ils rituals religius han ils budists
tempels. En l’India ed en la Sri Lanka èn ils
tempels savens era bajegiads en la grippa. En
auters lieus èn ils tempels adattads a
l’architectura locala. Bleras giadas èn il
tempels colliads cun claustras da paders.
Tempel en l'India
Simbol
Il Dharmachakra, la roda da la ductrina è il
simbol per il budissem. Ils otg radis da la
roda simboliseschan ils otg trutgs nobels.
Quests otg trutgs tutgan tar la quarta vardad
nobla.
Dharmachakra, la roda da la ductrina
RTR Radiotelevisiun Svizra Rumantscha, succursala da la Societad svizra da radio e televisiun SRG SSR - Impressum
tschertga detagliada
15.02.2011 11:52
Simsalabim: Flurs-sulegl - l'experiment
1 da(d) 1
http://www.simsalabim.rtr.ch/Flurs-sulegl-l-experiment.2470.0.html?&L=0
Chanzuns e versets
Gieus
Butia
Passatemp
Istorgias
Minisguard
Uffants
Temas actuals
Tecnologia
Sport
Scola e scolina
Minisguard - voss'emissiun
d'infurmaziun en la televisiun. Quai
mintga sonda, las 17.40 sin SF 1 u
la dumengia, las 17.40 sin SF 1.
Plinavant vegn il Minisguard repetì la
sonda saira, las 18.00 e las 19.05 sin
SF info.
Cudeschs
Musica e teater
Film
Ambient
Temp liber
La pli originala
fotografia da squadra
Era en il Radio Rumantsch datti
mintgamai ina contribuziun per vus.
Quai mintgamai il venderdi, las
07.50 u lura la repetiziun la sonda en
il Magazin d'infurmaziun a las
12.00.
Chanzuns e versets
Concurrenza: foto da squadra
Minisguard
Passatemp
Gieus auditivs
Giavischs musicals
Vossa posta
Galaria da fotografias
Newsletter
Geniturs
Temas actuals
Infurmaziuns
Per squitschar...
simsalabim.pdf
RTR Radiotelevisiun Svizra Rumantscha, succursala da la Societad svizra da radio e televisiun SRG SSR - Impressum
tschertga detagliada
15.02.2011 11:50
Simsalabim: daners
1 da(d) 1
http://www.simsalabim.rtr.ch/daners.2481.0.html?&L=0
Chanzuns e versets
Uffants
Temas actuals
Tecnologia
Sport
Scola e scolina
Cudeschs
Gieus
Butia
Passatemp
Istorgias
Minisguard
Da la giaglina tar la carta da credit
Sche nus giain ozendi en stizun lura èsi
cler che nus pajain cun daners, quai che
nus avain cumprà. Ma quai n’è betg adina
stà uschia. Munaida datti numnadamain
pir dapi rodund 2700 onns. Bancnotas hai
lura dà bler pli tard.
Musica e teater
Film
Vus avais segir era gia barattà insatge. Forsa
avais barattà in gieu u in cudesch cun vossa
amia u voss ami e survegnì in auter
persuenter. Gist uschia funcziunava quai era
avant ch’i deva daners.
Ambient
Temp liber
Minisguard - voss'emissiun
d'infurmaziun en la televisiun. Quai
mintga sonda, las 17.40 sin SF 1 u
la dumengia, las 17.40 sin SF 1.
Plinavant vegn il Minisguard repetì la
sonda saira, las 18.00 e las 19.05 sin
SF info.
La pli originala
fotografia da squadra
Era en il Radio Rumantsch datti
mintgamai ina contribuziun per vus.
Quai mintgamai il venderdi, las
07.50 u lura la repetiziun la sonda en
il Magazin d'infurmaziun a las
12.00.
Chanzuns e versets
Concurrenza: foto da squadra
Minisguard
Passatemp
Gieus auditivs
Giavischs musicals
Vossa posta
In exempel: Remo vul in toc chaschiel. El ha
giaglinas ed ina da quellas pudess el barattar.
Pia tschertga Remo ussa insatgi che ha in toc
chaschiel e che dovra ina giaglina. Cura che
Remo ha chattà quella persuna po el far il
barat.
Galaria da fotografias
Newsletter
Geniturs
Temas actuals
Infurmaziuns
Mo quai è tut tenor in pau cumplitgà. Sch’ins
na chatta nagin che ha in toc chaschiel e vul
persuenter ina giaglina, daventi grev da far il
barat. In autra chaussa è era che mangiativas van cun il temp en mal. Pia na pos
jau betg tegnair si in toc dal chaschiel uschè ditg enfin ch’ins vul puspè barattar
insatge. Perquai è vegnì tschertgà ina nova furma da pajar la rauba che vegniva
cumprada.
L’emprima furma dal daner
La soluziun è stada il daner primitiv. Quai
pudevan esser conchiglias, sal, té setgentà ed
uschia enavant. En mintga regiun eran quai
chaussas ch’i deva per il pli en abundanza ed
era renconuschida sco med da pajar.
Tar noss Remo era quai il sal. Sche Remo vul
uss cumprar in toc chaschiel, sche po el
simplamain pajar quai toc chaschiel cun il sal.
In’autra persuna che dovra ina giaglina vegn tar Remo e dumonda sch’el haja ina
giaglina. Remo ha ina giaglina. El na vul dentant betg barattar la giaglina cun
salata perquai ch’el na dovra betg gist quella. Perquai survegn Remo sal per sia
giaglina. Cun quai sal po el lura puspè barattar autras chaussas.
La munaida
Pajà vegniva per part era cun pulvra u tocca
d’aur u agent. Ils metals stuevan lura
mintgamai vegnir pasads. Quai era lura pli
cumplitgà che oz. Perquai han ils
commerziants inventà en il 7avel tschientaner
avant Cristus (avant rodund 2700 onns)
l’emprima munaida. Il metal vegniva lura
furmà sco ina munaida e sin quellas vegniva
pitgà en in segn. Uschia savev’ins quanta
valita ch’il toc metal aveva.
Pli tard han lura ils stadis surpiglià il pensum da producir la munaida e cunquai è
il daner sco nus enconuschain oz stà inventà.
Bancnota da 100 francs dal 1907
Daners da palpiri
Ussa saveva noss Remo mintgamai pajar quai
ch’el cumprava cun las munaidas uffizialas.
Mo era quai era magari in pau stentus. Tar
grondas summas aveva Remo da purtar blera
munaida e quai era fitg grev e pauc
cumadaivel. Perquai han ils chinais inventà
avant rodund 1400 onns la bancnota. Ils pli
blers pajais enconuschan dentant las
bancnotas pir davent dal 19avel tschientaner.
Uschia era la Svizra.
Plastic empè da munaida e bancnotas
Il temps è sa midà vinavant ed ils daners
giaschan betg pli a chasa en in truclet
mabain sin banca. Quella n’è betg adina
averta e perquai datti cartas da banca. Cun
quellas pon ins retrair daners giu dal conto da
banca dals bancomats. Cun las cartas pon ins
dentant era pajar en butia. Uschia ston ins,
sch’ins vul, prest mai pli prender en maun
daners.
Sche vus giais en vacanzas lura èsi main vart uschia ch'i dovra auters raps ch'il
franc svizzer. Ils pajais enturn nus han per exempel l’Euro. Quel ha in’autra
valita ch’il franc svizzer. Pertge è quai uschia vegn declerà en il Minisguard.
RTR Radiotelevisiun Svizra Rumantscha, succursala da la Societad svizra da radio e televisiun SRG SSR - Impressum
tschertga detagliada
15.02.2011 11:49
Simsalabim: Black Box
1 da(d) 1
http://www.simsalabim.rtr.ch/Black-Box.2488.0.html?&L=0
Chanzuns e versets
Uffants
Temas actuals
Tecnologia
Il radar
Sport
Scola e scolina
Gieus
Butia
Passatemp
Istorgias
Minisguard
La Black Box - la chista nundestruibla
Aua, fieu u cupitgadas ord grondas
autezzas na vegnan strusch da destruir la
Black Box. La chista che registrescha las
pli impurtantas infurmaziuns da l’aviun,
gida ils experts d’eruir pertge ch’in aviun
è crudà giu.
Cudeschs
Musica e teater
Film
Uschia po ina Balck Box vesair ora
Accidents d’aviun èn la raschun pertge ch’i
dat insumma ina Black Box. L’idea è naschida
ils onns 1950. L’australian Dave Warren
aveva d’intercurir ina seria d’accidents
d’aviun nua ch’i na deva nagins survivents e
naginas perditgas. Perquai ha el gì l’idea da
construir in’apparatura che registrescha tge
che capita cun l’aviun. Dapi 1960 è quella
boxa obligatorica per tut ils aviuns.
Ambient
Temp liber
Minisguard
La pli originala
fotografia da squadra
Chanzuns e versets
Minisguard - voss'emissiun
d'infurmaziun en la televisiun. Quai
mintga sonda, las 17.40 sin SF 1 u
la dumengia, las 17.40 sin SF 1.
Plinavant vegn il Minisguard repetì la
sonda saira, las 18.00 e las 19.05 sin
SF info.
Era en il Radio Rumantsch datti
mintgamai ina contribuziun per vus.
Quai mintgamai il venderdi, las
07.50 u lura la repetiziun la sonda en
il Magazin d'infurmaziun a las
12.00.
Concurrenza: foto da squadra
Passatemp
Gieus auditivs
Giavischs musicals
Dave Warren, l'inventader da la Black Box
Vossa posta
Galaria da fotografias
Newsletter
Geniturs
La chista naira ch’è oranscha
Black Box è englais e vul dir “chista naira”. Mo quella chista n’è betg naira,
mabain oranscha. Quai ha ina simpla raschun. La colur oranscha ves’ins meglier
che nair. Black Box ha la chista num perquai ch’i vegniva numnà ils onns 1950
tuttas apparaturas electronicas “chistas nairas”.
Temas actuals
Infurmaziuns
Ina perditga robusta
Per la chista s’interesseschan ins pir cura
ch’in aviun e crudà giu e nagin sa pertge che
quai è capità. Sch’in aviun croda giu lura
brischa quel savens, croda en l’aua u croda
ord l’auter. Perquai sto quella chista, ch’è
circa uschè gronda sco ina stgatla da
chalzers, esser fitg stabila. Ins po
cumparegliar quella chista cun in fitg bun
tresor.
Ina Black Box suenter in accident d'aviun
La Black Box sto tegnair ora ina crudada da
10’000 meters autezza giun plaun.
Aviun ch'è crudà
Sche l’aviun avess da brischar, lura sto la
Black Box tegnair ora ina chalira da passa
1000 grads. Quai è radund 5 giadas pli chaud
che quai ch’il furnel è cura che la mamma fa
ina petta.
Aviun che brischa, suenter ch'el è crudà
Era sche l’aviun croda en l’aua, dastga
nagin’aua vegnir en quella chista. La chista
sto perquai tegnair ora l’aua era tar ina
profunditad da 6’000 meters.
Aviun ch'è crudà en l'aua
Cun
gronda probabilitad vegn ins da chattar e da
guardar tge datas che la Black Box ha
registrà. Uschia è la Black Box savens la
suletta schanza da chattar ora, pertge ch’in
aviun è crudà giu.
L'aviun dal president da la Pologna ch'è
crudà giu, ils 10-04-2010 cun blers
impurtants politichers dal pajais.
Tge che la Black Box fa propi pudais guardar
en il Minisguard dals 18-04-2010...
RTR Radiotelevisiun Svizra Rumantscha, succursala da la Societad svizra da radio e televisiun SRG SSR - Impressum
tschertga detagliada
15.02.2011 11:48
Simsalabim: Pollens
1 da(d) 1
http://www.simsalabim.rtr.ch/Pollens.2499.0.html?&L=0
Chanzuns e versets
Uffants
Temas actuals
Tecnologia
Sport
Scola e scolina
Cudeschs
Musica e teater
Film
Gieus
Butia
Passatemp
Minisguard
Cura èn tge pollens en l'aria?
Na betg tut ils pollens èn en il medem
mument en l’aria. La raschun persuenter
è che fluras, plantas e chaglias na
flureschan betg tuttas en il medem
mument. Qua sut chattais ina survista
cura che tge plantas e chaglias
flureschan.
Minisguard - voss'emissiun
d'infurmaziun en la televisiun. Quai
mintga sonda, las 17.40 sin SF 1 u
la dumengia, las 17.40 sin SF 1.
Plinavant vegn il Minisguard repetì la
sonda saira, las 18.00 e las 19.05 sin
SF info.
Cun cliccar sin il num rumantsch sa savra ina
fanestra cun in maletg da la chaglia u planta.
Ambient
Temp liber
Minisguard
La pli originala
fotografia da squadra
Chanzuns e versets
Passatemp
Gieus auditivs
Giavischs musicals
Vossa posta
Galaria da fotografias
Newsletter
Geniturs
Temas actuals
Infurmaziuns
Istorgias
Planta/chaglia
Coller
Hasel
Ogn
Erle
Draussa
Grünerle
Fraissen
Esche
Badugn
Birke
Pastgs
Gräser
Seghel
Roggen
Tirc
Mais
Assens
Beifuss
Ambrosia
1
2
3
4
5
6
7
8
9 10 11 12
Era en il Radio Rumantsch datti
mintgamai ina contribuziun per vus.
Quai mintgamai il venderdi, las
07.50 u lura la repetiziun la sonda en
il Magazin d'infurmaziun a las
12.00.
Concurrenza: foto da squadra
Fau
Buche
Ruver
Eiche
Charpinet
Hagebuche
Vertinet
Hopfenbuche
Fegliatscha
Ampfer
Plantagen
Wegerich
Salesch
Weide
Papla
Pappel
Platana
Plantane
Chastagner cultivà
Edelkastanie
Uliver
Ölbaum
Saldagen
Goldrute
Flur-sulegl
Tge pollens che sgolan actualmain tras l’aria en il Grischun, è era d’udir mintga
venderdi a las 08.30 en il Radio Rumantsch u sin la pagina d’internet rtr.ch.
Infurmaziuns davart pollens, datti era sin www.pollenundallergie.ch.
Tge ch'ina allergia da pollens è propi pudais guardar en il Minisguard dals
24-04-2010...
RTR Radiotelevisiun Svizra Rumantscha, succursala da la Societad svizra da radio e televisiun SRG SSR - Impressum
tschertga detagliada
15.02.2011 11:47
Simsalabim: Collecturs da solar
1 da(d) 1
http://www.simsalabim.rtr.ch/Collecturs-da-solar.2508.0.html?&L=0
Chanzuns e versets
Uffants
Temas actuals
Tecnologia
Il radar
Sport
Scola e scolina
Gieus
Butia
Passatemp
Minisguard
Stgaudar l'aua cun la forza dal sulegl
Collecturs da solar ves'ins adina pli
savens sin tetgs e paraids da chasas.
Quels na produceschan betg tuts
electricitad. I dat era blers che stgaudan
l'aua chauda ch'i dovra en chasa. Co
funcziuna quai dentant?
Minisguard - voss'emissiun
d'infurmaziun en la televisiun. Quai
mintga sonda, las 17.40 sin SF 1 u
la dumengia, las 17.40 sin SF 1.
Plinavant vegn il Minisguard repetì la
sonda saira, las 18.00 e las 19.05 sin
SF info.
Cudeschs
Musica e teater
Film
Ambient
Temp liber
Minisguard
Istorgias
Per ch'ins possia stgaudar l'aua cun la forza dal sulegl
dovri sco emprim in collectur solar. Quels vegnan per
il pli plazzads sin tetg. Per ch'i possia dentant
stgaudar bain l'aua ston ils collecturs dentant esser
sin in tetg che ha uschè bler sulegl sco pussaivel.
La pli originala
fotografia da squadra
Era en il Radio Rumantsch datti
mintgamai ina contribuziun per vus.
Quai mintgamai il venderdi, las
07.50 u lura la repetiziun la sonda en
il Magazin d'infurmaziun a las
12.00.
Concurrenza: foto da squadra
Chanzuns e versets
Passatemp
Gieus auditivs
Giavischs musicals
Vossa posta
Galaria da fotografias
Newsletter
Geniturs
Temas actuals
Infurmaziuns
Il sulegl stgauda
La glisch dal sulegl para d'esser alva. Igl è dentant uschia ch'ils radis dal sulegl
cuntegnan tut las colurs da l'artg. Sper quellas colurs trametta il sulegl era anc
radis da colurs che nus na vesain betg. Igl è ils radis ultraviolets (UV) che fa che
nus survegnin arsentadas dal sulegl ed ils radis infracotschens che nus sentin sco
chalur.
Cuntanschan ils radis da sulegl insatge ch'è alv, lura
vegnan ils radis puspè reflectads enavos. Tar objects
ch'èn stgirs è quai il cuntrari. Ils radis vegnan
absorbads u traguttids e mo paucs vegnan reflectads.
Ils radis absorbads fan che pitschnas parts, ch'ins
gnanc vesa, sa muventan. Pli blers radis che vegnan
absorbads e pli svelt che quellas pitschnas parts sa
muventan. Quai munta era che l'object daventa pli
chaud. Forsa avais era gia fatg persenn; sche vus
avais tratg en in pullover nair e stais cun quel en il
sulegl, lura vegn la taila dal pullover fitg chauda.
Il collectur solar
Gist quest fenomen tira il collectur solar a niz. Sco emprim vegn in vaider, quel
lascha ir a tras ils radis dal sulegl na lascha dentant betg ir anora il chaud.
Il cor dal collectur solar è l'uschènumnà absorbader. Sco il num di absorbescha
quel ils radis dal sulegl e daventa uschia era chaud. Per che quai funcziuni è sto
quai absorbader pia esser nair. Il rom e la part suten dal collectur solar èn
isoladas, uschia che la chalira na va betg a perder.
En l'absorbader u gist sut quel èn bischens. Atras quels circulescha aua. Cun
circular atras quels bischens vegn quella stgaudada. Quell'aua n'è per il pli betg
l'aua che vegn la finala ord la spina. Quest'aua ha mo la funcziun da transportar il
chaud dal tetg en tschaler en in tanc d'aua. Ils bischens che mainan en tschaler
èn isolads fitg bain, per che nagina chalira giaja a perder. Pertge l'aua cuntanscha
temperaturas da 60 fin 80 grads.
En tschaler vegn
stgaudà l'aua
La chalira vegn surdada
cun in stgamiader da
chalur a l'aua che sa
chatta en in tanc en
tschaler. Quai
stgamiader da chalur è
nagut auter ch'il bischen
che vegn giu dal tetg
che va atras l'aua en il
tanc. Cun quai vegn la
chalira surdada a l'aua
en il tanc. L'aua en il
tanc è lura l'aua che
vegn or da la spina.
L'aua en il bischen
daventa puspè pli fraida
e circulescha puspè
enavos sin tetg. Quai
succeda in cuntin uschia
che l'aua vegn adina
stgaudada sin il tetg e
surdat quella a l'aua en il
tanc.
Tge è ina chasa da minergia e tge è auter tar questas chasas? Quai pudais
guardar en il Minisguard dals 01-05-2010...
RTR Radiotelevisiun Svizra Rumantscha, succursala da la Societad svizra da radio e televisiun SRG SSR - Impressum
tschertga detagliada
15.02.2011 11:46

Documenti analoghi

pdf

pdf dalunsch davent da chasa e star là durant l’emna; uschia vegnan els transfurmads en Hans (…). La religiun pon ins prati tgar be a chasa. Cartents n’astgan betg sa rimnar; i vegnissan immediat en fe...

Dettagli