Bajram Imeri - dre - Feeding Knowledge

Datë 30.11.2011
ora 12:30 – nisja nga Prishtina me makinë zyrtare të MBPZHR , në përbërje prej:
- Bajram Imeri - drejtor i Departamentit të Prodhimtarisë Blegtorale pranë MBPZHR
- Fatmir Lahu – drejtor i Qendrës së Mbarështimit të Kafshëve pranë MBPZHR
- Arsim Mema – zyrtar pranë Departamentit të Blegtorisë pranë MBPZHR
Ora 16: 00 – arritja në Tiranë dhe vendosja në hotelin “Guva e qetë” – Tiranë
Datë 01.12.2011
Ora 10:00 – Vizita e Qendrës për Transferimin e Teknologjive Bujqësore, Fushë-Krujë
Takim me Drejtorin e Qendrës z. Ardian Dako:
Ardian Dako: Në Shqipëri ekzistojnë 5 qendra të tilla por kjo qendër në Fushë Krujë
është më e madhja. Qendra ekziston që nga viti 1996
Qendra ka 3 departamente:
1. Departamenti i Bujqësisë,
2. Departamenti i tokave,
3. Departamenti i blegtorisë.
Nën departamentin e Blegtorisë ekzikstojnë:
a.
b.
-
Sektori përë menaxhimin të integrimeve të fermave,
Laboratorët e qendrës të certifikuar sipas ISSO:
i tokës ,
ujit,
bimëve,
ushqimeve,
spermës
Posedojnë 100 ha fushë eksperimentale studimet kryesisht kanë të bëjnë me jonxhën.
Blegtoria është sektori bazë i vendit (Shqipërisë). Mirëpo ballafaqohet me proleme si :
- Duhet të bëhen investime të mëdha
- Kanë deficit të mishit
- Me qumësht është gjendja më e mirë
- Duhet që edhe më tutje të punohet në ngritjen e kualitatit dhe kuantitetit
- Me vezë kryesisht çështja është e rregulluar
- Me mish janë konkurent vetëm me kafshë të imta
- Puna e thertoreve është shumë problem (nuk funksionojnë si duhet)
1
Bajram Imeri: Çfarë subvencioni bën ministria në Blegtori ?
Ardian Dako: Ministria këtë vit po subvencionon për mështjerrat barrëse.
Xhavit Bytyçi: Shpjegon për ndërtimin e QGJK ”GenKos” me ndihmën e Italisë, dhe
tani kjo qendër posedon 3 dema të racës simentale dhe prodhon spermë me ngrirje të
thellë. Ka staf të trajnuar në itali dhe paisje moderne nga IMV e Francës. Prodhimi po
shkon shumë mirë, dhe tani jemi duke shikuar mundësinë për gjetjen e tregut, qoftë
përmes shitjes direkte te inseminatorët , përmes ndonjë shoqate të inseminatorëve apo
përmes ndonjë projekti për subvencionimin e inseminimit artificial. A keni ju përvojë në
Shqipëri rreth subvencionimit të IA dhe a ekzistojnë shoqata të inseminatorëve ?
Ardian Dako: Deri më tani nuk ka pasur asnjëherë propozim në lidhje me
subvencionimin e inseminimit artificial në Shqipëri. Sa i përket shoqatave, ekzistojnë dy
shoqata të mëdha të inseminatorëve:
1. LEA – Kryetare e shoqatës është Valbona Ylli dhe
2. BOFAK – Kretar i shoqatës është Andrea Trajani
Xhavit Bytyçi: Ne kishim pasur dëshirë që të bashkëpunojmë, qoftë në mënyrë
institucionale, qoftë përmes bashkëpunimit me shoqatat e juaja të inseminimit. Spermën
për mbarësim artificial, ju sigurisht që e importoni 100 % ?
Ardian Dako: Sperma kryesisht importohet nga shoqata të inseminimit por ne kemi
ende spermë të mbetur nga stacioni për përmisimin racor të gjedhit . Kur është mbyllë
stacioni kishim të depozituara rreth 150.000 mijë doza, e tani jemi kah përfundimi i tyre.
Dozën e spermës e shesim 1.2 euro.
Xhavit Bytyçi: Çfarë çmimi keni për mbarësimin artificial në lopë ?
Ardian Dako: Çmimi është 1000 lekë, apo duhet të jetë një standard ku çmimi i
mbarësimit artificial duhet të jetë pesë (5) fishi i çmimit të dozës së spermës. Ju në
Kosovë e keni çmimin e lartë të mbarësimit artificial në lopë.
Xhavit Bytyçi: Në çfarë % shpenzohen dozat e racës simentale ?
Ardian Dako: Unë e di se ekziston struktura e simentalit por për detaje do të ju
njoftoheni në departamentin e blegtorisë pranë qendrës sonë.
Xhavit Bytyçi: Ju më parë cekët se keni problem me mishin e gjedhit. Mendoj se
mbarësimi i lopëve me racën simentale, do të kishte qenë me interes për përfitimin e
viçave që do të shtoheshin më shumë në peshë në krahasim me holshtajnin apo xhersin.
Ardian Dako: Unë besoj se juve ju duhet që të aplikoni me ndonjë projekt tek USAID-i
por paraprakisht të bëni një studim (demonstrim) se çfarë përfitimesh do të ketë nga lopa
e cila mbarësohet me spermën e racës simentale.
2
Bajram Imeri: MBPZHR ka fituar një kredi prej 20 milion euro e cila duhet të
shfrytëzohet brenda 4 viteve. Ne kemi përvojë në subvencionimin e mështjerrave, sepse
këtë gjë bëjmë shumë vite, prandaj nëse keni nevojë për ndihmë, ne jemi të gatshëm.
Ardian Dako: Ne do të japim subvencion vetëm për mështjerrat të cilat konstatohen se
janë barrëse nga ana e veterinarëve
Ora 11:00- vizita në Departamentin e Blegtorisë pranë Qendrës për Transferimin e
Teknologjive Bujqësore, Fushë-Krujë.
Takim me Shefen e Departamentit të Blegtorisë znj. Fatmira Sulo dhe ish Drejtorin e
Stacionit për Përmisimin Racor të Gjedheve, z. Gani Doçi. :
Bajram Imeri : Shkaku pse ne jemi sot këtu është se ne në Kosovë kemi hapur një
qendër të mbarësimit artificial, dhe ne nuk kemi legjislacion që e rregullon këtë çështje,
prandaj duke e ditur se ju keni përvojë në këtë aspekt, do të kishim dëshirë të ndëgjojmë
përvojat e juaja.
Fatmira Sulo: Ne kemi Ligjin për Blegtorinë në të cilin ekziston rregullorja për
riprodhimin. Ligjin ne e kemi rregulluar duke e studjuar ligjin e Sllovenisë dhe të
Kroacisë, duke bërë modifikime në të. Në kuadër të qendrës sonë, ekziston edhe
departamenti i blegtorisë. Kryesisht jemi ish punëtor të qendrës për përmisimin racor të
gjedheve.
Xhavit Bytyçi: Bën një elaborim rreth Qendrës Gjenetike të Kosovës “GenVet” nga
kompjutetri i punuar në powerpoint ku ju tregon rreth qendrës, demave dhe stafit. Tregon
poashtu për prodhimin dhe qëllimin e gjetjes së tregut. Pyet njëkohësisht se pse është
mbyllur qendra për përmisim racor të gjedheve në Shqipëri ?
Fatmira Sulo: Arsyet e mbylljes së qendrës kanë qenë se nuk kemi pasur metoda për
prodhimin e demave nga bijat. Problem kryesor ishte se në atë kohë kafshët nuk ishin të
matrikuluara. Qeveria Italiane na ka ndihmuar shumë. Ata sollën paisjet me 50 %
ndihmë. Gjithashtu me ndihmën e tyre ne kemi organizuar trajnime me iseminatorë. Janë
trajnuar rreth 400 inseminator, me gjithsej 40 kurse një javore.
Xhavit Bytyçi: Sa është % e mbarësimit artificial në Shqipëri
mbarësimin?
dhe kush e bën
Fatmira Sulo: Niveli i mbarësimit artificial në Shqipëri është 60 %. Inseminatorët
kryesisht janë të organizuar në shoqata. Të gjitha shoqatat importojnë spermë nga jashtë
shtetit. 400.000 doza spermë janë futur në Shqipëri. Ne në qendrës tonë e bëjmë
kontrollin për fertilitetin e spermës, për çdo dem çdo datë të vjeljes. Ne bëjmë rangimin e
demave në bazë të rezultateve.
3
Xhavit Bytyçi: A i merr mostrat e spermës me rastin e hyrjes në Shqipëri inspektori apo
vet importuesi i sjell për kontroll ?
Fatmira Sulo: Importuesi është i oliguar të sjellë materialin për analizë, me çrast
paguajnë 3000 lek për një analizë të spermës. Në bazë të analizave ne bëjmë rangimin e
demave, dhe teknikët e ndërzimit nuk guxojnë të mbarësojnë dokumentin e analizës së
kualitetit të spermës.
Bajram Imeri: Çfarë mendoni ju për qendrën në Kosovë, si duhet të punojë që të ketë
sukses.
Fatmira Sulo: Së pari duhet të përcaktohet statuti i Qendrës. Së dyti duhet të jetë e
sigurtë cilësia e spermës për nga fertiliteti. Së treti kjo spermë duhet të përdoret në ato
zona ku kultivohet simentali.
Xhavit Bytyçi: Çfarë mendoni a duhet që Qendra të ketë licencën për të prodhuar dhe
shitur spermë ?
Fatmira Sulo: Po, patjetër MBPZHR duhet të ju lëshojë juve një licencë për punën që
bëni , si brenda vendit ashtu edhe në rast të exportit të spermës.
Xhavit Bytyçi: A keni dijeni se në çfarë kategorie hyn tretësi i spermës, në ilaç apo në
kategori tjetër, sepse nëse hyn në ilaç duke marrë parasysh se ka edhe antibiotik, atëherë
ky produkt duhet të regjistrohet në AUV para se të importohet.
Fatmira Sulo: Me sa mbaj mend unë tretësi (diluitor) kategorizohet si tretës (diluitor) !
Nuk ma merr mendja se kategorizohet në ilaç.
Xhavit Bytyçi: Sa shoqata të inseminatorëve ekzistojnë dhe sa dozë spermë importohet
në Shqipëri ?
Fatmira Sulo: Momentalisht ekizistojnë dy shoqata që importojnë spermë në Shqipëri:
LEA – me Kryetare Valbona Ylli dhe BOFAK – me kryetar Andrea Trajani. Përndryshe
në Shqipëri ka rreth 350.000 lopë ndërsa importohen rreth 240.000 doza spermë.
Përndryshe mbarësimi artificial në nivel të vendit është 60 %.
Ora 12:00 – 12:30 Vizitë laboratorit për kontrollimin e spermës në kuadër të Qendrës për
Transferimin e Teknologjive Bujqësore, Fushë-Krujë.
Në laborator ishin edhe dy kontejner me grykë të gjërë 400 – 500 litërsh me kapacitet
200.000- 300.000 doza spermë dhe në pyetjen e Xhavitit se a mund të na i huazoni apo
shitni, përgjegjja ishte se ata i mbajnë për vete sepse mendojnë të konkurojnë në ndonjë
projekt për bankën gjenetike.
4
12:30- 13:30- Koha e drekës
14: 00- Vizita në Kompaninë e gazrave dhe azotit të lëngët GTS- SOL GROUP në Tiranë
me pronar Besnik Halili
Takim me menaxherin e firmës Ergyz Halili:
Xhavit Bytyçi: Shpjegon se udhëheqë një Qendër Gjenetike në Kosovë dhe se kanë
nevojë për azot të lëngët. Shpjegon se kanë pasur kontratë me MESER-in dhe se ata nuk
e kanë respektuar kontratën. Pyet për mënyrën e mundshme të bashkëpunimit me
kompaninë e tyre.
Ergyz Halili: Shpjegon se ata azotin e lëngët e sjellin nga Maqedonia dhe se në Tiranë
kanë një depozitë të madhe. Shpjegon se janë kompania më e madhe në Shqipëri. Pyet se
sa ju nevoitet azot në muaj për qendrën.
Xhavit Bytyçi: Thotë se shpenzimet e azotit unë i ndaj në dy grupe: Shpenzimet për
prodhimin e spermës dhe shpenzimet për furnizimin e veterinarëve inseminator. Kur
është fjala për shpenzimet për prodhim mendon se duhet në muaj përafërsisht rreth – 400
litra në muaj, ndërsa sa i përket azotit për furnizim për veterinar ende nuk jemi në dijeni,
pasi jemi në fazën fillestare të shitjes. Mendon se ndoshta në total do të duhej rreth 5000
litra në vit plus për inseminatorët. Pyet njëkohësisht se sa është litra e azotit të lëngët.
Ergyz Halili: Ju harxhoni pak azot të lëngët. Ne mund të ofrojmë çmimin prej 250 euro
për 1000 litra azot të lëngët, por me kusht që ju të vini ta merrni, sepse ne nuk kemi
eksport për Kosovë, si dhe sasia që shpenzoni ju është shumë e vogël.
Xhavit Bytyçi: A keni mundësi ju që të na furnizoni me një cisternë qoftë me qera apo që
e keni për shitje ?
Ergyz Halili: Po e kemi një cisternë me kapacitet prej 2000 litrash, në pozitë horizontale,
e përdorur por shumë në gjendje të mirë, dhe mund të ju a shes me çmimin prej 3500
euro. Poashtu nëse dëshironi, mund të ju a jap adresën e kompanisë nga Maqedonia prej
nga furnizohemi ne dhe mund të kontaktoni drejtëpërdrejtë me Aleksandër Çadikovski,
sepse ndoshta ju bjen edhe më lirë.
Së bashku vizituam cisternën e propozuar për shitje, me ç rast bëmë edhe disa foto të saj.
5
Datë 02 .12.2011
Ora 10 : 30 - Takim me Kryetarin e Shoqatës “Bashkimi i Operatorëve të Fekonduesve
Artificial të Kafshëve” z. Andrea Trajani (takimi u mbajt në Hotel Europa- Tiranë).
Xhavit Bytyçi: Shpjegon rreth qendrës gjenetike, gjendjes së prodhimit dhe shitjes.
Shpjegon se këtë qendër nga Janari i vitit 2012 do ta menaxhojë një Shoqatë vendore
“GenVet”, e cila në gjirin e saj ka veteriner, teknik të veterinarisë dhe fermer. Kërkon
bashkëpunim nga bashkëbiseduesi në lidhje me mundësinë e shitjes së pajetave të QGJK
“GenKos” te Shoqata BOFAK dhe bashkëpunimin në ndonjë projekt të përbashkët
Kosovë- Shqipëri, kuptohet me interes të dyanshëm.
Andrea Trajani: Shpjegon se është kryetar i Shoqatës së Inseminatorëve të Kafshëve
BOFAK, ku në gjirin e saj ka rreth 90 inseminator. Tregon se momentalisht kanë një
projekt me HEIFFER në lidhje me përmisimin racor por të holshtajnit dhe xherzit. Ai
thorë se politika racore në Shqipëri është që në lugina të kultivohet raca holshtajn, ndërsa
në viset malore raca xhersej. Për sa i përket simentalit, ai thotë se nuk kultivohet shumë
në Shqipëri. Pyet për çmimin e një doze, dhe pas marrjes së përgjigjjes thotë ne e blejmë
shumë më lirë 0.50 – 0.60 euro nga Gjermania, Holanda, Italia, Irlanda etj.
Xhavit Bytyçi: Mendoj se raca simmentale është shumë e përshtatshme për përfitimin e
viçave për mish, duke e pasur parasysh se ju keni problem për sa i përket mishit të
kafshëve të trasha.
Andrea Trajani: Mendoj se kjo racë nuk është e përshtatshme për kushtet e Shqipërisë,
dhe për mish përdorin kryesisht raca eksluzivisht të mishit si Limuzin. Njëkohësisht
propozon që të shikojmë në ish qendrën për përmisim racor të Shqipërisë, sepse mendon
se ka pasje që ndoshta do të ju hyjnë në punë si vagjina artificiale e të tjera. Është i
gatshëm që në ftesën tonë të vijë në një vizitë QGJK”GenKos” dhe SHPRGJ”GenVet”.
Xhavit Bytyçi: Neve në Qendrën për Transferimin e Teknologjive Bujqësore në FushëKrujë, na thanë se kanë mbetur vetëm laboratori dhe dy kontajner me grykë tëgjërë, me
kapacitat 400 – 500litërsh, por momentalisht nuk janë të interesuar ti shesin.
Xhavit Bytyçi: Shpjegon rreth idesë për një projekt për përmisimin racor në Kosovë, i
cili do të bëhet na ana e SHPR “GenVet”, dhe njëkohësishht kërkon edhe mendimin e tij
si dhe mundësitë e bashkëpunimit në këtë fushë.
Andrea Trajani: Mendon se është një ide e mirë, mirëpo propozon qëtë takohemi me z.
Myslim Mino- Koordinator i disa shoqatave blegtorale në Shqipëri (e thërret në telefon
për takim).
6
Ora 11:20- Takim me Myslim Meço- Koordinator i disa shoqatave të Blegtorëve të
Shqipërisë (takimi u mbajt në Hotel Europa- Tiranë).
Xhavit Bytyçi: Shpjegon rreth QGJK”GenKos” dhe SHPRGJ”GenVet” si dhe për
mundësinë e bahskëpunimit ndërmjet shoqatave të Kosovës dhe të Shqipërisë, dhe kërkon
që të ndihmohet në këtë aspekt, duke pasë parasysh përvojën më të madhe me shoqata
dhe projekte të ngjajshme.
Myslim Mino: Shpjegon rreth organizimit të shoqatave të tyre dhe se momentalsht janë
duke e implementuar një projekt me HEIFFER-in për holshtajnin dhe Xhersin. Është i
gatshëm që të ndihmojë, dhe premton se do të dërgojë përmes emailit ide rreth
projekteve. Thotë se Simentali nuk është në prioritet të projekteve të tyre. Është i gatshëm
që në ftesën tonë të vijë në një vizitë QGJK”GenKos” dhe SHPRGJ”GenVet”.
Ora 12:00- Takim në Ministrinë e Bujqësisë , Ushqimit dh Mbrojtjes së Konsumatorit –
Departamenti i Prodhimeve Shtazore
Takim me znj. Merita Dedushi, Drejtoreshë e Departamentit të Prodhimeve Shtazore,
Ministrinë e Bujqësisë , Ushqimit dh Mbrojtjes së Konsumatorit
Në këtë takim kryesish u kërkua ndihma për MBPZHR të Kosovës, nga ana e MBUMKtë Shqipërisë në lidhje me Legjislacionin në fushën e përmisimit racor dhe funksionimit
të Qendrës Gjenetike të Kosovës.
Merita Dedushi: Shpjegon se ata janë duke bërë disa ndryshime në Ligjin ekzistues i cili
pritet të amadamentohet vitin e ardhshëm. Thotë se funksionimi i Stacionit për
Përmisimin Racor të Gjedhit të Shqipëri nuk është bërë sipas ndonjë Udhëzimi
Administrativ të veçantë por në bazë të Vendimeve të veçanta për këtë veprimtari.
Takimi përfundoi në ora 14:00
Datë 03 .12.2011
Ora 8:30 – Nisja për në Kosovë
Drejtori i Qendrës Gjenetike “GenKos” dhe Kryetari i SHPRGJ “GenVet”
Dr. sc. Xhavit F. Bytyçi
7
Del 30/11/2011
Ore 12:30 - partenza da Pristina il MAFRD auto ufficiale, insieme da:
- Bajram Imeri - Direttore del Dipartimento di Produzione Animale presso MAFRD
- Fatmir Lahu - direttore del Centro di Allevamento degli animali a MAFRD
- Arsim Mema - funzionario presso il Dipartimento di bestiame a MAFRD
Ore 16: 00 - arrivato a Tirana del sistemazione in hotel "Guva Qetë" inTirana
Del 01/12/2011
Ore 10:00 - Visita al Centro per il trasferimento di tecnologie agricole, Fushe Kruje
Incontro con il direttore del Centro, il signor Ardian Dako:
Ardian Dako: In Albania ci sono cinque centri di questo tipo, ma questo è il più grande
del altre. Centro Kruje esiste dal 1996
Il Centro dispone di tre departamenti:
1. Department of Agriculture,
2. Dipartimento del Territorio - terra,
3. Dipartimento di zootecnia.
Sotto il Department di zzotecnia sono:
a. Settore del gestione delle aziende agricole,
b. Laboratori certificati sotto il centro ISSO:
- di terra,
- Acqua,
- Impianti,
- Prodotti alimentari,
- Sperma
Soto gestione del questo Centro, avevano 100 etari terra che utilizano per il campo
sperimentale, principalmente affrontare jonxhën / trifoglio.
L'agricoltura è il settore di base del svilupo paese (Albania). Ma di fronte a proleme
come:
- Dovrebbe essere fatto grandi investimenti
- Avere il deficit di carne
- per il latte è la situazione miglio
- Necessità di continuare a lavorare sulla migliorare cualita e quantità
- Il caso uovo non aveno problema
- Per le carni sono concorenza con piccoli animali
- Il lavoro di macellazione sia un problema (non funziona correttamente)
8
Bajram Imeri: Che/come fare ministero di agricoltura con sovvezione nel zootecnia?
Ardian Dako: Ministero quest'anno è sovvenzionato vietellone incinta.
Xhavit Bytyci: spiega per il construzione Centro Genetico "GenKos" con l'aiuto di Italia,
e ora il centro dispone di 3 tori di razza simentale per allevare e produce sperma
surgelato. Ci sono personale qualificato che preso formazione in Italia, e con attrezzature
moderne di IMV di Francia. La produzione sta andando molto bene, e ora stiamo
ricevendo l'opportunità di guardare il mercato, sia attraverso inseminatori di vendita
diretta, attraverso con alcuni progetti del sovvezionare del fecondazione bovini
un'associazione o tramite qualunque inseminatori progetto per sovvenzionare
l'inseminazione artificiale. Avete voi qualche esperienza in Albania dell sovvenzione per
il FA (Fecondazione artificiale), o eziste alcune associazione del fecondatori artificiali dei
bovini?
Dako: Finora non c'erano mai proposta in merito al contributo della fecondazione
artificiale in Albania. Per quanto riguarda le associazioni, ci sono due principali
associazioni
di
inseminatori:
1.LEA
Il
presidente
dell'associazione
è
Valbona
Ylli
e
2.BOFAK
–
president
della
associazione
Andrea
Trajani.
Xhavit Bytyci: Siamo stati contenti a collaborare con voi, sia istituzionalmente o
attraverso la collaborazione con le associazioni di inseminazione. Sperma per
l'inseminazione artificiale, voi è sicuramente fate l'importazione al 100%?
Dako: Con principalmente noi importiamo dalla Associazione di inseminazione, ma
ancora abbiamo lo sperma vichia produzione che stato in stazione del migliorare raza
bovina. Quando e chiusa la stazione, noi avuto circa 150.000 mila dosi, e ora sono in
periodo da finire. Noi vendiamo un dose di sperma per 1.20 euro.
Xhavit Bytyci: Quale prezzo hanno inseminazione artificiale nelle vacche?
Ardian Dako: Il prezzo è di 1000 lek, o dovrebbe essere uno standard prezo di noi che
prezo di fecondazione viene 5 volta piu di prezo di un dose- paellets.
Voi in Kosovo quanto costa un inseminazione artificiale per un mucche.
Xhavit
Bytyci:
in
che
%
viene
speso
dosi
simentale?
Ardian Dako: Io so che esiste strutura di raza simental, pero per prendete voi
informazione piu detagliate, dare departamente del zootecnia in ministero.
Xhavit Bytyci: Voi prim hai detto che avete problema con il carne del bovini. Penso che
fecondazione bovini con il raza simental, che producano vitelli che cresce e dare piu
carene
come
di
altre
raze
come
Holstein
o
Jersey.
Ardian Dako: Credo che voi dovrebbe applicare a qualsiasi progetto in USAID, ma
anticipo per fare uno studio (dimostrazione) quali benefici sarà la mucca che fecondare
9
con
lo
sperma
di
raza
simentale.
Bajram Imeri: MAFRD ha profito / vinto un credito di 20 milioni di euro che deve
essere utilizzato entro 4 anni. Noi abbiamo un esperienza nella sovvenzione la vitellone,
perché così faciamo da molti anni, quindi se avete bisogno di aiuto, noi siamo pronti.
Ardian Dako: Noi damo sovvenzione vitellone solo quando e dianostificato gravide del
veterinari.
11:00 - Visita al Dipartimento di Centro bestiame per il trasferimento di tecnologie
agricole,
Fushe
Kruje.
Incontro con il Capo del Dipartimento di bestiame signora Fatmira Sulo e ex Direttore
Stazione per migliornamento razziale del bestiame, il signor Gani Doci. :
Bajram Imeri: Il motivo per che ci siamo noi oggi e qui e che in kosovo noi fato/aperto
un centro genetico per inseminazione artificiale dei bovini, che non abiamo un
legislazione su questo tema, sapendo che avete esperienza a questo setore, vorremo
ascoltare
le
vostre
esperienze.
Fatmira Sulo: Noi abbiamo la legge sulla zootecnia in qui vi è la regolamentazione per
la riproduzione. Legge noi meso in studiando la legge di Slovenia e Croazia, che alcuni
punti noi modificato. All'interno del nostro centro, esiste anche departamente di
zootecnia. Noi siamo tutti ex staf del centro per il miglioramento razziale di bovini.
Xhavit Bytyci: Rende una elaborazione sul Centro Genetico del Kosovo "GenVet" con in
powerpoint del computer che dice/parla per la centro, per il tori e del personale. Mostra
anche la produzione e lo ricercare di trovare un mercato. Anche chiesto perché il centro è
chiuso
per
il
miglioramento
razziale
di
bestiame
in
Albania?
Fatmira Sulo: Motivi per la chiusura del centro sono stati del i metodi per la produzione
di tori delle figlie. Il problema principale era che al pasato tempo gli animali non erano
segnati/matercolati. Il governo italiano ci ha aiutato noi molto. Hanno portato apparecchi
con il 50% come donazione. Anche con il loro aiuto abbiamo organizato alla
formazione/training con inseminatori. Sono addestrati/specializati circa 400 inseminatori,
con
un
totale
di
40
corsi
setimane.
Xhavit Bytyci: Quale è la % di inseminazione artificiale in Albania e chi fa
l'inseminazione?
Fatmira Sulo: Livelo di inseminazione artificiale in Albania circa al 60%. Inseminatori
sono per lo più organizzati in associazioni. Tutte le associazioni di importare sperma
dall'estero. Tutti associazione fano importazione seme del altre state, che entrare circa
400.000 dosi di seme in Albania. Nel nostra centro facciamo per il controllo della
fertilità del seme per ogni toro ogni data del raccolto. Noi facciamo la classifica dei tori,
sulla
base
dei
risultati.
10
Xhavit Bytyci: Il campioni di sperma, nel caso di entrata in Albania portano spetori o
l'importatore
porta
per
controllare?
Fatmira Sulo: L'importatore è obligato per portare materiali per l'analisi, che pagare
3000 lech/lek per un esame dello sperma. Sulla base delle analisi che facciamo classifica
dei tori, tecnic vetreinari non aveno posibilita per fare fecondazione vache senza
certificati
che
damo
noi
dopo
controla
del
materialo
genetico.
Bajram Imeri: Cosa pensate voi per il centro in Kosovo, come deve lavorare per avere
successo.
Fatmira Sulo: Prima di tutto dovete impostare lo statuto del Centro. In secondo luogo
dovrebbe essere sicuro della qualità dello sperma per la fertilità. In terzo luogo, questo
sperma deve essere utilizzato in aree in che coltivate razza simental.
Xhavit Bytyci: Che cosa pensate voi, il Centro dovrebbe avere le licenze per produrre e
vendere
lo
sperma?
Fatmira Sulo: Sì, è sicuramente opportuno MAFRD rilasciare una licenza per il lavoro
che fate, sia a livello nazionale e nel caso delle esportazioni se fate di sperma.
Xhavit Bytyci: Sapete voi in che categorie entrare diluitore come medicament o altre
categorie, se entra come medicament come previsto che aveva antibiotico, questo prodoto
deve
registrare
in
AAV
prima
di
importazione.
Fatmira Sulo: Per quanto mi ricordo solventi (diluitor) classificati come solvente
(diluitor)!
Non
credo
che
sia
classificato
come
medicament.
Xhavit Bytyci: Quante associazioni inseminazione esistono e quante dose ci importare in
Albania?
Fatmira Sulo: Attualmente esistano due associazioni che fano importazione
seme/sperma in Albania: LEA - il Presidente Valbona Ylli e BOFAK - con il presidente
Andrea Trajani. In caso contrario, in Albania hano circa 350.000 mucche e e fano
importazione dose di sperma circa 240.000. Altrimenti fecondazione artificiale di bovini
a
livello
nazionale
è
del
60%.
Ora 12:00-12:30 Visita al laboratorio per l'esame dello sperma all'interno del Centro per
il
Trasferimento
Tecnologico
agricola,
Fushe-Kruje.
Nel laboratorio c'erano due contenitori di 400-500 litri di capacità con 200.000-300.000
dosi di seme, richiesta di Xhavitit se possiamo prendere in prestito o vendere, la risposta
è stata no per che continuano del sua ativita e pensano per aplicare nel alcuni progetti del
banche
genetiche..
11
12:30-13:30
-
Pausa
pranzo
14: 00 - Visite alla Società del gas e azoto liquido-SOL GTS GROUP a Tirana con il
proprietario
Besnik
Halili
Incontro
con
il
dirigente
della
ditta
Ergyz
Halili:
Xhavit Bytyci: spiega che gestisce un Centro di genetica in Kosovo e la necessità di
azoto liquido. Spiegato che avevano un contratto con MESER-in e che non hanno
rispettato il contratto. Chiedete una cooperazione con la loro azienda.
Ergyz Halili: spiega che l'azoto liquido portano dalla Macedonia e in Tirana hanno un
deposito/serbatoio/contenitore di grandi dimensioni. Spiega che loro sono la più grande
azienda in Albania. Chiedere quanto l'azoto è necessario al mese per centro GenKos.
Xhavit Bytyci: Ha dichiarato che ho consumo di azoto io separato in due gruppi:
consumo del proceso di produzione dello sperma e dei consumo per la fornitura di
inseminatori/ veterinari. Quando si tratta di consumo del proceso di produzione per un
mese circa - 400 litri, e per furnizare con azoto per il veterinari ancora non sapiamo
perche noi siamo in periodo inizamento. Pensi che forse si dovrebbe totale circa 5000 litri
l'anno, più inseminators. Chiesto anche quanto costa un litro di azoto liquido.
Ergyz Halili: Voi consumate/spendete poco azoto liquido. Noi posiamo ofrire un prezo
di 250 euro/1000 litri, ma solo che voi deve fate trasporto, perche noi non abiamo esporto
per
il
Kosovo,
anche
che
voi
non
spendete
tanto..
Xhavit Bytyci: Avete la possibilità di fornirci un serbatoio o in affitto, se avete in
vendita?
Ergyz Halili: Si noi abbiamo un cisterna del capacita del 2000 litri, del posizione
orisontale, e nel buon utilizando/posizione che ofrire per un prezo di 3500 euro. Cosi che
volete voi dare anche indirzio di compania in Machedonia, che prendiamo noi che avete
posibilita per contatare diretamento con Aleksandër Çadikovski, perché quando si
rendono
ancora
più
conveniente
per
voi.
Insieme abbiamo visitato le vasche/serbatoio/conteiner proposto in vendita, in questo
caso
abbiamo
fatto
qualche
foto.
12
Data.
02
.12.2011
Ora 10: 30 - Incontro con dell Associazione '"Unione degli Operatori di Fecondatori
artificiali animale" il Presidente Mr. Andrea Traiani (la riunione si è tenuta a Tirana Hotel
Europa).
Xhavit Bytyci: spiega di centro genetico, produzione e situazione di vendita. Spiega che
questo centro dal gennaio 2012 gestirà dal un associazione locale "GenVet", che
participano veterinario, tecnico veterinario e allevatori. Richiede la cooperazione con loro
con posibilita per vendere produzione del materialo genetico in GenKos in sua
associazione BOFAK, o con qualsiasi alcuni progetto tra il Kosovo e l'Albania,
l'interesse
ovviamente
reciproca.
Andrea Traiani: spiega che è il presidente dell'Associazione degli animali inseminatori
BOFAK, che participano membri è circa 90 inseminatori. Detto che per il momento
avevano un progetto con NGO HEIFER, in ogetivo e miglioramento di raza bovini pero
solo con raza holstein e jersi. Lui e detto qui in Albania faciamo due metodi in pianura
faciamo raza holstein , e in bosco/montania cultivare raza Jersy. Quando parliamo per il
raza simental , qui in Albania non coltivare tanto. Lui e chiesto prezo per un paillets in
Kosovo, quando presso risposta, lui e detto che noi compriamo con prezo molto meno,
noi
compriamo
in
Germania,
Olanda,
Italia,
e
Irlanda.
ecc.
Xhavit Bytyci: Io penso che raza simental e molto bene, per produre vitelli per il carne
come previsto che avete mancanza/problemi del carne di grande animali.
Andrea: Secondo me questa raca non aveva bono conduzioni, anche che in Albania
utilizare bovini per carne raya Limusin. Lui e proposto per andare per vedere ex centro
del miglioramente raza bovni, che dice che in questo centro avevano atrezatura che
posibile bisogna noi, come esempio vagina artificiale ecc. Lui piacere per viene in
Kosovo e per visitare nostra centro.GenKos, e associazione GenVet.
Xhavit Bytyci: Loro in Centro per il Trasferimento Tecnologico agricola in Fushe Kruje,
ha detto che ci rimane solo laboratorio con e due serbatoio/conteiner, con una capacità di
400 - 500lit, ma al momento non sono interessati a vendere.
Xhavit Bytyci: spiega l'idea di un progetto per migliorare la razza in Kosovo, che deve
implementare "GenVet" e chiesto del suo pensiero e posibilita per coloborazione in
questo
campo.
Andrea Trajani: Pensi che sia una buona idea, ma propone per incontro con il Sig.
Myslim Mino – cordinator del alcune associazione del allevatori in Albania(chiamato in
tel.
per
incontro)
13
Ora 11:20 - Incontro con Myslim Mino- cordinator del alcune associazioni di agricoltori
'in
Albania
(l'incontro
si
è
svolto
a
Tirana
Hotel
Europa).
Xhavit Bytyci: spiega circa QGJK "GenKos" e SHPRGJ "GenVet" e la possibilità
coloborazione delle associazioni tra Kosovo e Albania, e vuole aiutare in questo senso,
dato
maggiore
esperienza
con
organizzazioni
simili
e
progetti
.
Myslim Mino: spiega l'organizzazione della loro società e spiega che loro implementare
un progetto dei donata del HEIFFER con il raza holstein e Jersey. Lui e detto che noi
siamo pronto per coloborare con voi anche prometo che manda con email suo idea. Dice
che simental e non in priorita del suo progetti. Lui e pronto quando faciamo invito per
fare
visitare
nostra
centro
GenKos
e
ass.
GenVet.
Ora 12:00 - Incontro presso il Ministero delle Politiche Agricole Alimentari e e
Consumatori
Dipartimento
di
Produzione
Animale
Incontro con la signora. Merita Dedushi, Direttoresa del Dipartimento di Produzione
Animale, nel Ministero dell'Agricoltura, Alimentazione e Protezione del consumatori
In questa riunione, è stata chiesta un'assistenza principalmente per MAFRD Kosovo da
parte del Ministero albanese dell'Agricoltura, nel contesto della legislazione nel campo
del miglioramento razziale e il funzionamento del Centro Genetico del Kosovo.
Merita Dedushi: spiega che stanno facendo alcuni cambiamenti nella legge esistente che
dovrebbe entrare in prossimo anno. Dice che il funzionamento della Stazione per
miglorare bovine del Albania non è in nessun istruzioni particolari, ma in base alle
decisioni
separate
per
questa
attività.
La
riunione
si
è
Data
08:30
conclusa
alle
ore
03
-
Partenza
14:00
.12.2011
per
il
Kosovo
Direttore della Centro Genetica "GenKos" e Presidente della SHPRGJ
"GenVet"
Dr. sc. Xhavit F. Bytyci
(fato tradoto di Imer Feta 22.12.2011. ora 02.37 dopo meza note)
14