notizie 72 - Anfiteatro
Transcript
notizie 72 - Anfiteatro
NOTIZIE 72 TWEEDE KWARTAAL JUNI 2011 DRIEMAANDELIJKS TIJDSCHRIFT AFGIFTEKANTOOR SINT NIKLAAS 1 ERKENNING P303621 Karin Tavernier Achille Ziccardi Romain Van Hautekerke Gijs Dendubbelden Opmaak : Brigitte Van Kogelenberg ITALIA VIA INTERNET IN PRIMO PIANO Deze zomer geen tijd (of centen) om zelf naar Italië te gaan? Zet je in je luie zetel voor je computer. Hier ben je wel even mee zoet: http:// www.stedentripper.com/genomineerden-travviesawards-2011/ Na een druk werkjaar ligt hier zowaar de 72e Notizie voor je klaar! Wat onverwacht, hoewel – 150 jaar Italië wordt niet elk jaar gevierd – is dit een heel historisch nummer geworden. Het hoeft je dan ook niet te verwonderen dat ook onze jaarlijkse fotowedstrijd als thema “150 jaar Italië” heeft… De inhoud van Notizie wordt grotendeels bepaald door de artikels die we binnenkrijgen… Mag dit dan ook een warme oproep zijn om in je pen te kruipen en ons één of meer artikels te bezorgen. Liefst via mail naar [email protected]... Geen computer? Via de post (duif) mag ook altijd nog. Wat ons 22e werkjaar brengt? We hebben alvast een heleboel ideeën en die worden nu uitgewerkt en in een mooi programma gegoten waarvan we zeker de inhoud van de eerste maanden in ons septembernummer uit de doeken doen. Maar intussen blijven uw voorstellen, ideeën, suggesties… van harte welkom via eerder vermeld mailadres of bij één van onze bestuursleden. Hun gegevens vind je op de binnenflap van Notizie. We kunnen ook nog altijd helpende handen gebruiken in dat bestuur, dus als je ’t ergens voelt kriebelen, aarzel dan niet… Heb je altijd al Sint-Jan-van-Lateranen willen bekijken, dan is dit nu je kans. Volg de aanwijzingen en laat de muis het werk doen. Het enige wat je dan moet doen is kijken en genieten. Volg de instructies en beweeg met de linkermuisknop ingedrukt. Geweldig mooi !!! http://www.vatican.va/various/basiliche/ san_giovanni/vr_tour/index-en.html Via internet www.italia.it/it/organizza-il-tuoviaggio/info-utili/easy-italia.html vonden we deze info. Allicht interessant voor iedereen: Easy Italia 039039039F “Easy Italia – In vacanza senza pensieri” è il nuovo servizio multilingue di informazione e assistenza ai turisti italiani e stranieri. Telefono o e - mail, rispondiamo alle vostre domande. Tutti i giorni, domenica e festivi compresi, dalle 9,00 alle 22.00, al numero 039.039.039 (tre volte il prefisso internazionale dell’Italia) chi visita il nostro Paese potrà avere aiuto e pronto intervento in caso di incidenti o disagi di varia natura (eventuali disservizi o servizi turistici non conformi al contratto, richiesta di intervento medico, delle forze dell’ordine etc), consigli di viaggio, informazioni aggiornate su musei, mostre, attrazioni turistiche e un’assistenza speciale per i visitatori diversamente abili. In breve, tutto ciò di cui il turista ha bisogno per rendere ancora più facile e sicura la propria vacanza. Oltre alla linea telefonica, è attivo un servizio on line di aiuto ai turisti. Basta compilare l’apposito form e inviare via e mail le vostre richieste. Per avere a portata di mouse tutte le informazioni per il vostro viaggio in Italia. L’assistenza in inglese, francese, spagnolo, tedesco, cinese, russo e naturalmente italiano, permetterà di superare in modo veloce le difficoltà linguistiche e culturali offrendo una risposta immediata ed efficace alle diverse esigenze che si potranno manifestare durante il soggiorno nel nostro Paese. *** Buone vacanze! INHOUD In primo piano Notizie SPQR Che cosa faremo Da fare Che cos’abbiamo fatto - Venetië - Jantje zag eens 150 jaar geleden Le donne che hanno fatto L’ Italia Ultimi nozze reali Fotowedstrijd Taalcursus Muziek voor een groots ideaal Kapers op de kus Bencistá In de ban van Farnese De gustibus Da leggere Occhio alle trappole Italie via Internet pag pag pag pag pag pag pag pag pag pag pag pag pag pag pag pag pag pag pag pag 2 4 6 7 8 8 9 12 14 15 23 24 25 27 29 30 36 39 40 42 WERKTEN MEE Danny Corneillie; Herman Cole, Marina Smets, Monique Jacqmain, Kathleen Machiels, Yvette Brusselmans Anne-Marie Neckebroeck, 42 3 NOTIZIE OCCHIO ALLE TRAPPOLE ! S.P.Q.R. (Leuven) bekroont Herman Cole (Sint-Niklaas) met zijn 7de Romulus 2. Op 21 april 2011 herdacht de Leuvense vereniging van en voor Rome-liefhebbers S.P.Q.R. hoe de huidige hoofdstad van Italië op 21 april 753 voor Christus werd gesticht. Tweeduizend zevenhonderd vierenzestig jaar geleden dus! Daartoe verzamelden goed tachtig leden aan het begin van een nieuw werkjaar in het fraaie Geertruihof, tegenover het Leuvense Klein Begijnhof. Het werd een informele maar feestelijke ontmoeting, met een gratis hapje en een drankje voor alle leden. Even meegeven dat ruim 1800 sympathisanten de dagelijkse nieuwsbrief van S.P.Q.R. ontvangen. (www.spqr.be) Rome heeft zijn eigen stichtingsdag natuurlijk òòk gevierd. Om 12 uur stipt luidden de klokken van de stadhuistoren op het Capitool tien minuten lang. Het bekende verhaal van de legendarische broers Romulus en Remus, opgevoed door een wolvin, en die later Rome zouden hebben gesticht, kwam daar op dat moment weer even in ieders herinnering. In aanwezigheid van verscheidene prominenten en pers reikt S.P.Q.R. sinds 2005 op 21 april zijn jaarlijkse Romulus-prijs uit aan een persoon, organisatie of bedrijf. De enige voorwaarde om deze prijs in de wacht te slepen is dat men het voorbije jaar opmerkelijke inspanningen moet hebben geleverd voor de promotie van Rome of Italië in het algemeen. Deze prestatie kan zich situeren op het vlak van het culturele, gastronomische, literaire enzovoort en wordt telkens bekroond met een bronzen replica van de beroemde Romeinse wolvin. In 2005 werd Carine Cuypers -auteur van ‘Magie van Rome’- geëerd door burgemeester Louis Tobback. Het volgende jaar bekroonde rector Vervenne van de KU Leuven archeologe Marleen Martens van het Mithras -heiligdom in Tienen. Het beeld werd in 2007 door deken Dirk De Gendt overhandigd aan buurtvereniging LETS, organisatoren van een Romeins weekend. Gouverneur van Vlaams-Brabant Lodewijk De Witte eerde in 2008 Hugo Vanermen, rector van de San Giuliano in Rome en auteur van het boek ‘Fiamminghi in Rome’. In 2009 ging de Wolvin uit de handen van Sagalassosbezieler prof. Marc Waelkens naar voorzitter Guido Cuyt van de Antwerpse Vereniging voor Romeinse archeologie. Vorig jaar overhandigde Rome-kenner Bart De Wever de prijs aan Bernard Vandaele alias Quintus, archeoloog en wellicht de enige voltijdse Romeinse legionair van België. (www.project-quintus.be) Es. In mano aveva un tris d'assi . tipo di scommessa ippica consistente nel pronosticare l'ordine di arrivo dei primi tre cavalli in una determinata corsa (detta corsa tris). tre diverse specie di pasta e/o di sugo in un piatto Es. Siccome non sapevo scegliere mi sono decisa per il tris di pasta. La troia (pop.) la femmina del maiale; scrofa (fig. volg.) prostituta. (Ndl = slet) Es. (Da un blog che si chiama “insulti gratuiti e possibilmente creativi”) Un vaffanculo a quella troia della mia ex, che l'anno scorso mi ha rovinato l'estate della maturità mollandomi per quel rottoinculo di merda ATT. etimologia della parola = Lat. mediev. (porcum de) Troia, propr. '(maiale di) Troia', nome ispirato al leggendario cavallo di Troia, con cui si designava il maiale arrosto con ripieno di piccoli animali ATT. Cavallo di Troia (internet) Un programma che sembra essere utile ma che in realtà è dannoso. I cavalli di Troia si diffondono quando gli utenti aprono un programma che ritengono utile e che sembra provenire da una fonte attendibile. Il trolleybus Parola poca usata per un autobus alimentato da una doppia linea aerea di fili, chiamati trolley. In italiano si usa di più il filobus. 3 Es. Nel 2005 sono tornati i nuovi filobus a Roma, uno di loro di 18 msi chiama Trollino. La tromba 1. Strumento di ottone o il suo suonatore 2. nome di vari oggetti, strutture o loro parti che per la forma o per la funzione richiamano una tromba | qualsiasi dispositivo per amplificare le vibrazioni prodotte da un generatore di suoni p.es; il clacson Es. A Napoli i conducenti usano troppo le trombe; il traffico ci è molto chiassoso. 3. (anat.) struttura tubulare cava che si espande a un'estremità: tromba d'Eustachio, 4. (meteor.) tromba d'aria = colonna d'aria in rapido e violento movimento di rotazione su sé stessa, che si forma al centro di un'area ciclonica e si sposta con questa; tromba d'acqua, tromba marina, quando il fenomeno si verifica su uno specchio d'acqua o sulla superficie del mare, per cui l'acqua viene aspirata nel gorgo. ATT. una trombata non è suono forte di trombe o clacson ma 1 (fam.) un fallimento, insuccesso; in partic., bocciatura Es. Ho preso una trombata, sono stata bocciata in 5 materie 2 (volg.) un atto, rapporto sessuale. ATT. l’elefante, dicono i bambini, ha “una tromba” come naso; quest’ organo si chiama però la proboscide Op donderdag 21 april 2011 werd de trofee door de Leuvense schepen van cultuur Denise Vande-voort uitgereikt aan Herman Cole, behalve ex-lesgever Italiaans in Sint-Niklaas ook (reis-)auteur en animator. Na een dankwoord waarin hij speurde wat hij met Rome gemeen had/heeft, kwam Herman Cole met een kostelijke verrassing. Hij schonk S.P.Q.R. een drieliterfles amarone-wijn uit de Valpolicella-streek! De vereniging zal die in een verkoop per opbod gooien voor Plan International, dat door S.P.Q.R. geregeld in zijn initiatieven wordt betrokken. Het beginbod luidde … 175 euro. 4 41 OCCHIO ALLE TRAPPOLE ! a cura di Ivette Brusselmans In questa rubrica vorrei attirare la vostra attenzione su certe trappole e certi 'faux amis' che si presentano quando si impara l'italiano. Le parole o espressioni menzionate sono sempre quelle esatte. Definizioni e particolarità si trovano nella 2° colonna, Gli esempi, li trovate nella 3°. Redigendo questa rubrica ho consultato 5 libri e due dizionari il Dizionario in CDRom : ‘DISC Compact’+ il Dizionario on line “Garzanti” I più comuni errori di italiano di Mauro Magni (Editions De Vecchi) De taalvos Italiaans samengesteld door Vicenzo Lo Cascio en Annelies Kooijman (Thomas Rap bv) De taalvos Italiaans II samengesteld door Annelies Kooijman en Claudia di Palermo (Thomas Rap bv) E' perfetto il tuo neerlandese ? Is je Italiaans perfect ? van Monique Jacqmain (Flandria Nostra) Thematische woordenschat Italiaans, 2002 Intertaal Amsterdam/Antwerpen NOTIZIE Een korte terugblik vertelt dat Herman Cole begin mei 2009 bij uitgeverij Lannoo zijn gids ’100x Noord-Italië’ op de markt bracht. Daarin hakte hij een gebied ongeveer zo groot als vier keer België in zestien gebruiksklare moten voor een originele en boeiende week vakantie. De schilderijen aan het begin van elk hoofdstuk waren van de hand van Mia Steel. (www.lannoo.be) Vanaf de herfst van 2009 duwde Herman samen met Simone Duymelinck, Geert Jottier en Karin Tavernier van het Sint-Niklase Anfiteatro-amici della cultura italiana de kar van ‘Aan-zet-voor-Fossa ’; een bescheiden begonnen solidariteitsactie ten gunste van de bevolking van het door de aardbeving getroffen Abruzzese dorpje Fossa bracht een flink bedrag in het laatje. In 2010 ging veel tijd naar de organisatie en co- T 11 Trattoria Locale pubblico simile al ristorante, ma meno raffinato e più familiare Es. La trattoria Ponte Vecchio situata a due passi dal ponte, offre un ampia scelta di piatti tipici toscani ATT. la parola fr. e ndl “de traiteur” va tradotta con “la rosticceria” (= vende pasti caldi) o “la salumeria” (vende prelibatezze fredde) ATT. la parola it. “il trattore” ha 2 significati automezzo con pneumatici speciali e un motore potente, che serve a trainare altri veicoli, soprattutto macchine agricole Es. Contadino schiacciato dal proprio trattore! l’oste di una trattoria Es. Il trattore ci ha portato il menu. Il travaglio Sofferenza interiore, angoscia; anche sofferenza fisica Es. L'attesa del figlio rapito fu un t. continuo; Più specifico il t. (del parto), = le contrazioni uterine sempre più frequenti prima del parto Es. Si suggerisce alla futura mamma di portare con sè della musica per il travaglio e per il parto. ördinatie van ’Ronde van Vlaanderen … e non solo’, de jongste tournee van TeatroImmagine uit de Veneto, met optredens in Frameries, Leuven, Gent, Sint-Niklaas en Genk. Intussen pakte Herman op Wereldverteldag 20 maart 2011 uit met ‘D ’Accordo ’, waarin hij samen met accordeonvirtuose Elke De Meester -Due Maestriwoord en muziek tot een prettig programma kneedde. Intussen broedt de 63-jarige ‘Romulus ’ Cole wellicht weer op andere plannen. (www.colesterolo.be) Tips voor vakantielectuur ATT. la parola fr. “le travail” e il verbo fr. “travailler” vanno tradotti in italiano con “il lavoro” e “lavorare” Es. Non mi piace fare il lavoro di cameriere; vorrei diventare ingegnere. Travestirsi vestirsi con abiti diversi da quelli che ci si mette abitualmente per rendersi irriconoscibile: Es. I due poliziotti si erano travestiti da netturbini. praticare il travestitismo Es. Alcuni dei travestiti in quel night si erano veramente travestiti grottescamente. (fig.) di persona, fingere idee, sentimenti, atteggiamenti che non sono suoi propri: Es. E’ un egoista che si è travestito da filantropo. Il Trecento 300 per antonomasia, il sec. XIV (spesso nella letteratura e arte); per denominare i secoli tra 1200 a 1999 si sono usate le centinaia (es. 1200 = il Duecento = il tredicesimo secolo – 1400 = il Quattrocento = il quindicesimo secolo, ecc.) Es. La culla del Rinascimento si trova nel Quattrocento. ATT. i trecentisti sono gli scrittori che si trovano alla base delle lingua italiana: Dante Alighieri, Petrarca e Boccaccio. Il tris Volgende boeken zijn heel aangename lectuur om mee te nemen in je koffer. Tijdens je vakantie in Italië zul je er geen spijt van hebben dat je ze hebt meegenomen! Milena Agus: ‘Het huis in de Via Manno’ (uitgeverij De Geus) Amara Lakhous: ‘De lift op piazza Vittorio’ (uitgevers Mistral) Mort Rosenblum: ‘Rijk van olijven’ (Schuyt en CO. Uitgevers – Standaard uitgeverij) ; Nederlandse schrijvers over Italië: ‘Het Italië-gevoel’ (Wereldbibliotheek) - Voor de liefhebbers van Louis Couperus: 3 aparte mooie boekjes: ‘Pisa, Siena, Orvieto’, - ‘Venetië, Ferrara, Ravenna’, ‘Rome’ ((Veen, uitgevers) - Fiona and Innes Fennell: ‘Travels in Tuscany’ (mooie tekeningen! - Merehusrts press, London) - En nog: een website met een veel uitgebreidere lijst met boeken over Italië: http://www.villavacations.com/openthedoor/ OtherItalylinks/Reading%20List-Italy.pdf Veel vakantieplezier en veel leesgenot! Anne-Marie Neckebroeck In alcuni giochi di carte, combinazione di tre carte dello stesso valore 40 5 CHE COSA FAREMO DA LEGGERE LEESCLUB De laatste regel van het sprookje door Massimo Gramellini. ISBN: 9789023458555 Cari lettori Op het moment dat we de redactie afsluiten is er nog weinig concreets geweten over ons najaar. Wel heel veel ideeën… U leest er meer over in ons septembernummer. Noteer alvast dit (en begin NU te lezen): Maandag 12 september om 20 u bespreekt de leesclub van Anfiteatro in samenwerking met het Davidsfonds: De eenzaamheid van de priemgetallen van Paolo Giordani, en dit in de cafetaria van de bib. Tomàs is een mens als ieder ander. Net als zoveel mensen is hij onzeker en denkt hij dat hij niet bij machte is zijn leven te veranderen. Zijn leven is dan ook een continue vlucht, maar op een avond bevindt hij zich opeens in de mysterieuze Thermen van de Ziel, waar in hem weer de vonk van nieuwsgierigheid ontsteekt die in elk kind sluimert. Is hij dood, droomt hij, of is hij terechtgekomen in een magisch parallel universum? Zo begint een symbolische reis waarbij Tomàs door bijzondere ontmoetingen met zeer uiteenlopende personen geconfronteerd wordt met zijn denkwijze, zijn verleden en toekomst, zijn ziel, en met zijn ultieme verlangen: het vinden van een zielsverwant. Na een reeks avontuurlijke beproevingen komt hij uiteindelijk tot de laatste regel van het sprookje, het ogenschijnlijk simpele ‘ze leefden nog lang en gelukkig’. Massimo Gramellini (Turijn, 1960) is journalist, columnist en adjuncthoofdredacteur van La Stampa. Dit is zijn eerste roman, die sinds publicatie onafgebroken in de Italiaanse bestsellerlijsten staat en wereldwijd in vertaling zal verschijnen. De materiële tijd door Giorgio Vasta PROGETTO COLIBRETTO Vakantie of niet, wat inmiddels 5 jaar bestaat (Auguri!) is het 'Progetto Colibretto' , een, in 2006 in het leven geroepen elektronisch leesinitiatief, dat zich richt op mensen die, op een intensieve en diepgaande manier, Italiaans willen lezen. Met de onderliggende gedachte 'Ik lees een boek ... Wie leest er mee?' lezen de deelnemers hetzelfde boek op hetzelfde moment en ontvangen wekelijks een verklarende woordenlijst. Het initiatief is kosteloos. De medelezers "moeten" zich enkel een exemplaar van het boek aan schaffen. Meer info op www.anfiteatro.be PROGETTO COLIBRETTO continua dopo l’estate Gli ultimi libri ‘Acciaio ’ (Silvia Avallone) e ‘L ’Equilibrio degli squali ’ (Caterina Bonvicini) mi sono piaciuti tanto. E spero anche a voi. Per il prossimo progetto e con il ricordo di ‘Caos Calmo ’ ancora nella mente ho scelto: XY di Sandro Veronesi (336 pagina’s – euro 19,95) In het kleine Italiaanse bergdopje San Giuda (74 huizen, een bar, een winkeltje en een kerk) gebeurt nooit iets. Op een dag wordt in het naburige bos een ontdekking gedaan die beschouwd kan worden als een van de meest wrede, genadeloze en onverklaarbare misdaden aller tijden. Autopsies tonen verminkingen, dodelijke wonden veroorzaakt door vuurwapens en messen, en doodsoorzaken als verstikking door een stuk brood of een heroïneoverdosis. Een vrouw heeft een dodelijke wonde die wordt geclassificeerd als een haaienbeet. Ieder slachtoffer is op een verschillende, gruwelijke wijze vermoord, maar de slachtingen lijken allemaal op hetzelfde moment te hebben plaatsgevonden. Het dorp wordt wereldnieuws en de slachtingen het onderwerp van elke televisieshow en elk gesprek. In shock door de moorden en de gebeurtenissen die daarop volgen, beginnen de inwoners van San Giuda langzaam door te draaien. In ‘XY’ richt de auteur zich niet zozeer op de vraag wie de moorden heeft gepleegd en waarom, maar op de impact van het nieuws en de gevolgen daarvan voor mensen die getuige zijn van de gruwelijkste gebeurtenissen. Per chi vuole partecipare, basta inviare una mail a : [email protected] 6 Drie elfjarige jongens richten in Palermo een terroristische cel op. Het is 1978 en de Italiaanse politicus Aldo Moro is ontvoerd door de extreem-linkse Rode Brigades. De jongens verheerlijken de idealen en het geweld van de terroristen. Ze geven zichzelf nieuwe namen, verzinnen een eigen taal – inclusief een gebarentaal – en richten enkele vernielingen aan. Hun acties worden gewelddadiger. Ze plegen een moord. De personages zijn pubers. Zij zijn de onschuld van hun kindertijd voorbij, ze verachten de wereld van hun ouders. Ze willen onrecht en kwaad bestrijden door de oude wereld op te heffen en een compleet nieuwe te scheppen. Om hun daden te legitimeren gebruiken ze de strenge logica van de taal. En Nimbus, de elfjarige hoofdpersoon en verteller van dit verhaal, laat vanaf de eerste bladzijde zien wat het betekent om over de macht van het woord te beschikken. De lezer blijft verbijsterd achter. Het raadsel van Botticelli door Marina Fiorato De jonge vrijgevochten Luciana die deels als prostituee werkt en deels als schildersmodel wordt door een van haar voornaamste klanten gevraagd om te poseren voor een bevriende schilder. Deze schilder blijkt niemand minder te zijn dan Sandro Botticelli en Luciana poseert als de centrale figuur Flora op zijn beroemde schilderij La Primavera. Wanneer de kunstenaar haar echter wegstuurt zonder haar te betalen, steelt Luciana in haar woede een niet afgemaakte miniatuur van het schilderij. Hiermee zet ze een keten van gebeurtenissen in werking en binnen een paar uur nadat Luciano de miniatuur onder haar rok had meegesmokkeld zijn er drie moorden gepleegd. Wat kan er blijkbaar zo kostbaar zijn aan dit schilderij? Luciana richt zich tot monnik en bibliothecaris Guido van Sante Croce met wie ze Venetië ontvlucht, langs de negen steden in vijftiende eeuws Italië om de geheimen van La Primavera te ontcijferen. Het raadsel van Botticelli is een magnifieke, originele en intense roman met een heerlijk oneerbiedige heldin. Een onweerstaanbare roman met geschiedenis, humor en spanning. Villa Rosa van Nicky Pellegrino. Passie en geheimen onder de Italiaanse zon ‘Zomer en zon stralen van de bladzijden af!’ Good Housekeeping Alice, een jonge twintiger die bol staat van de energie, wil zoveel mogelijk uit het leven halen. Het gelukkigst is ze als ze kookt en Alice twijfelt dan ook geen moment als haar baas, de Italiaanse chef-kok Tonino, haar voorstelt een zomer lang naar Italië te gaan om de échte Italiaanse keuken te leren kennen. Samen met haar beste vriendin vertrekt Alice naar Villa Rosa, een oude, statige villa aan de Italiaanse kust. Daar ontmoet ze Babetta, een oude vrouw die jarenlang de tuin van Villa Rosa heeft onderhouden. De liefde voor het koken bindt de twee vrouwen direct en onder de Italiaanse zon delen ze lief en leed met elkaar. Maar er is nog iemand die indruk op Alice maakt, de onweerstaanbare Lucio, de broer van Tonino… Het Mussolinikanaal van Antonio Pennacchi. In deze bijzondere familiekroniek worden de levens beschreven van de Peruzzi's, een van de duizenden arme boerenfamilies die in de jaren dertig van de vorige eeuw vanuit Noord-Italië naar de Agro Pontino trokken, het moerasgebied ten zuiden van Rome dat in opdracht van Mussolini werd drooggelegd. Antonio Pennacchi vertelt het indrukwekkende en tragische verhaal van drie generaties Peruzzi, van wie de levens bepaald worden door Mussolini en zijn fascistische regime, de Eerste en Tweede Wereldoorlog en de meedogenloze koloniale oorlog in het huidige Ethiopië. Het Mussolinikanaal is een groots familie-epos dat de opmerkelijke en intieme gebeurtenissen in het leven van de onvergetelijke hoofdrolspelers vervlecht met de niet minder dramatische geschiedenis van Italië in de eerste helft van de twintigste eeuw. Pennacchi wekt de Peruzzi's kleurrijk tot leven met een altijd heldere en humoristische blik, vol ontroering voor zijn personages, die volhardend vechten tegen de tegenslagen van het lot, en die daarbij troost vinden bij elkaar, hun stam, hun trots. Voor kookliefhebbers: De zomer van de zilveren lepel. Ruim 380 nieuwe recepten van de makers van De Zilveren Lepel. Met een overzicht van Italiaanse food festivals La vita è bella ! Het leven is mooi! Zeker als je aan Italiaanse zomers denkt en het bijhorende heerlijke eten. Met 400 recepten uit 'De zomer van De Zilveren Lepel' creëer je zelf de Italiaanse zomersfeer en -smaak, waar je ook bent. Alle recepten maken optimaal gebruik van het geweldige aanbod van groente en fruit van de zomermaanden, zoals tomaten, verse kruiden, aubergines en frambozen. Uiteraard zijn de gerechten geschikt voor zomerse gelegenheden, zoals picknicks en barbecues. 39 LETTERATURA In Palermo aangekomen toont Goethe niet de minste belangstelling voor de gebouwen, de geschiedenis en de kunstschatten van deze stad. Zijn interesse gaat vooral uit naar de verschillende soorten gesteente die in de Conca d'Oro zo maar voor het rapen liggen: jaspis, leisteen, oudere kalk, muschelkalk, versteende koralen en schaaldieren... Vergeten wij niet dat de beroemde schrijver niet alleen in literatuur en oudheidkunde was geïnteresseerd, maar ook – onder meer – in mineralogie en geologie, en dat hij later over deze onderwerpen heeft gepubliceerd. Hij onmoet in Palermo de familie van de beroemde oplichter Cagliostro en bezoekt in het naburige Bagheria de surrealistische beelden en dito huis van de prins van Palagonia, die hem als klassiek geschoold persoon slechts weerzin inboezemen. Een daguitstap naar Monreale brengt hem naar het beroemde klooster waar de hedendaagse reiziger vooral aandacht heeft voor de prachtige Byzantijnse mozaïeken en de Arabische fontein in een hoek van de kloostergang. Geen woord hierover bij Goethe. Hij vermeldt uitsluitend dat hij door de monniken heel gastvrij werd ontvangen : ze boden hem en zijn reisgezellen een lekker middagmaal aan, en toonden hem bereidwillig hun verzameling relicten uit de Oudheid. Hij verbleef verschillende maanden in Rome, en dan weer een hele poos op zijn terugweg uit Zuid-Italië, maar in Florence slechts... drie uur ! “In grote haast had ik een rondgang door de stad gemaakt, de dom, het baptisterium. Hier openbaart zich weer een volslagen nieuwe, mij onbekende wereld, waarbij ik niet stil wil houden. De Giardino di Boboli ligt schitterend. Ik liep er even snel naar binnen en naar buiten”. Hieraan voegt de schrijver een positieve maar toch enigszins zakelijke noot toe: “Aan de stad is de rijkdom af te lezen van het volk dat haar gebouwd heeft; men beseft dat ze zich gelukkig heeft mogen prijzen met een reeks regeringen die voorspoed brachten. Het is trouwens toch, zodra men Toscane betreedt, opvallend hoe fraai en groots de publieke werken, wegen en bruggen, er hier uitzien. Alles getuigt van zowel ordelijkheid als properheid, doelbewust is de combinatie van praktisch nut en lieflijkheid, alom is een verfrissende zorg merkbaar. De Pauselijke Staat daarentegen schijnt zich alleen maar te handhaven omdat de aarde deze staat niet wil verzwelgen”. Tijdens zijn terugreis naar Duitsland bleef hij iets langer in Florence (van 25 april 1788 tot 15 mei 1788), maar eigenaardig genoeg besteedde deze intellectueel alles bij elkaar slechts weinig aandacht aan deze toch wel bij uitstek culturele stad – iets waarvan hij overigens spijt kreeg toen hij weer in Duitsland woonde. Om nog even op de kapitein terug te komen aan wiens woorden Goethe zich op weg naar Assisi blauw ergerde: de man had weliswaar eigenaardige ideeën over het protestantisme, maar enige levenswijsheid was hem niet vreemd: toen hij vond dat zijn medereiziger te lang achter elkaar bleef zwijgen merkte hij op Che pensa! Non deve mai pensar l'uomo, pensando s'invecchia (wat mij een betwistbaar standpunt lijkt), en even later volgde de eveneens in het Italiaans geciteerde, m.i. meer gerechtvaardigde opmerking Non deve l'uomo fermarsi a DA FARE Cinecittà si mostra Een aanrader voor filmliefhebbers: Het beroemde Romeinse filmstudiocomplex Cinecittà, waar La Dolce Vita en Gangs of New York gefilmd werden, opent de deuren voor het publiek. De expositie "Cinecittà si mostra" ("Cinecittà toont zich") loopt tot 30 november. Bezoekers krijgen de mogelijkheid om op filmsets rond te lopen, waaronder de replica's van het 19e eeuwse Broadway uit Gangs of New York, en het bedrijvige oude Forum Romanum dat gebouwd werd voor de BBC-serie Rome Een replica van de Sixtijnse Kapel staat ook tentoon. De replica werd gebruikt in de film "Habemus Papam" van Nanni Moretti. In de film verzamelen de kardinalen zich om een nieuwe paus te kiezen. De film portretteert een paus die worstelt met een persoonlijke crisis wegens de vele verantwoordelijkheden die het ambt met zich meebrengt. "Habemus Papam" zat dit jaar in de officiële competitie van het Filmfestival van Cannes. Cinecittà werd in 1937 gebouwd door Benito Mussolini, die films als een uiterst handig propaganda-instrument zag. Het complex, het zogenaamde Hollywood-aan-de -Tiber, beleefde haar hoogtepunt in de jaren 50 en 60 van vorige eeuw. Een aantal internationale producties zoals "Cleopatra" met Elizabeth Taylor en Richard Burton en "Ben-Hur" met Charlton Heston werden in Cinecittà gedraaid. Meer info: http://www.cinecittasimostra.it/ Bron: Knack WE Biënnale van Venetië Wie in de buurt van Venetië komt mag uiteraard de Biënnale niet missen! Van 4 juni tot 27 november: www.labiennale.org una sola cosa, perché allor divien matto: bisogna aver mille cose, una confusione nella testa Alle citaten in dit artikel komen uit de Nederlandse vertaling Italiaanse reis door Wilfried Oranje, Amsterdam, uitgeverij Moon, 1999. Monique Jacqmain Geïnteresseerd in één van deze boeken in onze rubriek ‘da leggere’ ? Loop dan eens langs in Boekhandel 't Oneindige Verhaal, Stationsstraat 68, 9100 Sint-Niklaas. En neem zeker je lidkaart mee! 38 7 CHE COS’ABBIAMO FATTO? VLAANDEREN EN VENETIE ( tot 8 mei 2011) Venetian and Flemish masters in BOZAR te Brussel De Accademia Carrara te Bergamo sluit tijdelijk haar deuren, alsook het Museum van Schone Kunsten te Antwerpen. Hiervan werd geprofiteerd om uit beide collecties een selectie samen te brengen waar onze Vlaamse kunst geconfronteerd wordt met de Venetiaanse en dit over een periode van 3 eeuwen, de 15de tot de 17de. In de pers was de tentoonstelling aangekondigd als: “de werken zijn te ongelijk om van een geslaagde tentoonstelling te spreken” (De Standaard 11-02-2011) De gids van Bozar, Pascale Vandestorme, slaagder er weliswaar in ons een boeiende wandeling te laten maken door gotiek, renaissance en barok. De eerste beelden van de tentoonstelling toonden ons een imposant beeld van Venetië(in vogelperspectief en gekerfd in perelaar) met daarnaast een zicht van het 16de eeuw Antwerpen: beide handelsmetropolen waar de wereld aan huis kwam, waar handel bloeide en waar in het kielzog de kunsten floreerden. De eerste portretten gemaakt door Giovanni Bellini (Madonna) en Ant. Pisano (portret van Lionello d’ Este) zijn duidelijk laatgotisch maar de renaissance kondigt zich aan: de Madonna met nog Byzantijnse invloed en neergeslagen ogen, bij Pisano een man in typisch Italiaans profiel. Later zien we de personen afgebeeld in ¾ houding (Bellini) om verder te evolueren naar een geschilderd portret dat de kijker direct aankijkt bij Georgione en Titiaan. Dank zij de techniek van olieverf en tempera slaagt Rogier Van der Weyden er in een fluwelen jas (Philippe de Croy) als levensecht te brengen. Het was de kennis van olieverf die hier in Vlaanderen op punt gesteld werd (door Van Eyck, Bouts e.a.), in Italië overgenomen en daar gecombineerd met renaissanceprincipes. En ja, er hingen werken waar we zo voorbij liepen (“seriewerk” uit het atelier van Vivarini), maar plots blijf je dan haperen bij een Madonna met kind: zij kijken ons aan en het kindje heeft een kettinkje met een rood koraaltje om de hals: vertederend werk van Jacobello di Antonello , de zoon van niet minder dan Antonello da Messina: de beroemde Siciliaan. Indrukwekkende portretten van Giorgione en Titiaan (voluit Tiziano Vecellio ) stonden naast ingetogen werk van Pieter Pourbus: een oude dame die duidelijk de Reformatie aankondigt. “De vlucht naar Egypte” van Joachim Pantinir (uit Dinant) was niet groter dan 30x20cm, maar met welke zin voor detail en diepte geschilderd, hij was dan ook de eerste landschapsschilder die naam waard! Ook Joachim Beukelaer was er met een Allegorie van de Onvoorzichtigheid (een typisch keukeninterieur met meiden, vissen, wild, gevogelte en savooien gekoppeld aan de nodige erotische symboliek) Van symboliek gesproken: dank zij onze gids werden we voortdurend gewezen op symbolische afbeeldingen die verborgen zaten in vele schilderijen: 2 knagende 8 LETTERATURA zuster mogen trouwen ? En dat zij “met een knap meisje op intieme voet mogen staan” zonder echt getrouwd te zijn ? (antwoord : “Onze priesters zijn schrandere lieden, die nemen van zulke kleinigheden geen notitie”) ... En dat zij niet tegen een mens maar tegen een boom biechten ? En dat keizer Frederik de Grote in werkelijkheid katholiek is, maar de Paus heeft hem verboden deze godsdienst openlijk te belijden, want de Pruisen, “een beestachtig volk en razende ketters, zouden hem dan ter plekke doodslaan” ? Gedegouteerd door deze naïeve opmerkingen beslist Goethe zijn reis een eind in zijn eentje verder te zetten: “Ik verlangde naar een voettocht door deze voor mij zo eenzame wereld”. Hij zal te voet naar Foligno gaan, waar de postkoets hem weer opwacht. Daarbij stopt hij even in Perugia, vindt er slechts vuile hotels, “maar de aanblik van het (Trasimeno)meer “is uiterst plezierig”, en loopt dan verder naar Assisi – een van de belangrijkste doelen van zijn reis. Ik citeer : “De kolossale onderbouw van de Babylonisch op elkaar gestapelde kerken waarin de heilige Franciscus rust, liet ik in mijn afkeer links liggen, want ik bedacht dat men de hoofden hier met dezelfde nonsens vulde als dat van mijn kapitein”. Hij raakt maar niet uitgekeken op de kleine, uit de klassieke Oudheid vrijwel intact overgebleven tempel van Minerva, die hij uiterst gedetailleerd in zijn dagboek beschrijft. Op de terugweg naar het dal wordt hij aangeklampt door vier kerels “met een onguur voorkomen”, van wie er twee een geweer dragen en die hem al een tijdlang stiekem volgden. Zij kunnen maar niet geloven dat hij niet naar Assisi is gekomen “om bij de Heilige zijn opwachting te maken”, en verdenken hem ervan een smokkelaar te zijn. Goethe redt zich uit deze benarde situatie door te beweren dat hij vroeger al eens in Assisi is geweest en er toen de Gran Convento wel degelijk heeft bezocht; maar hij is een architect en dat legt zijn belangstelling voor de tempel van Minerva uit... Trouwens, als zij hem niet geloven is hij bereid samen met hen naar de burgemeester van Assisi te gaan en hem zijn papieren voor te leggen, om te bewijzen dat hij een “eerzame vreemdeling” is. Daarop laten zij hem gaan, maar een van de twee ongewapende mannen loopt hem achterna en, terwijl Goethe nog een laatste blik werpt op “de triestige dom van de heilige Franciscus” doet hij de schrijver opmerken dat hijzelf zich als enige niet tegenover hem dreigend had opgesteld, en insinueert fijntjes dat dit volgens hem wel een kleine beloning waard is. Goethe heeft de hint begrepen; hij stopt de man wat geld toe, waarop de andere verheugd uitroept dat, mocht de eerzame vreemdeling ooit naar Assisi terugkeren, hijzelf bereid is hem voor te stellen aan het mooiste en deugdzaamste (!) meisje van de stad, dat hem met plezier zal ontvangen... 37 LETTERATURA De gustibus et coloribus non disputandum.... geldt ook voor toeristen ! Ooit maakte ik een rondreis van een week door Sicilië, met een autobus waarop een bont gezelschap zat, met erg uiteenlopende interesses. De meest originele passagier was een gepensioneerde vuilnisman, die maar één doel voor ogen had: de Etna zien. Waarom? vroegen wij hem. Wel, op de lagere school had een onderwijzer hem ooit gevraagd welke de hoogste, nog altijd actieve vulkaan van Europa was, en hij was het antwoord schuldig gebleven. Als straf had hij toen vijfhonderd keer moeten schrijven “De hoogste, nog altijd actieve vulkaan van Europa is de Etna, op Sicilië”... en daarbij had hij zich voorgenomen deze vulkaan eens van dichtbij te gaan bekijken. Nu, zowat zestig jaar later, kon hij eindelijk zijn jeugddroom realiseren. Ruïnes, musea, Griekse tempels en dergelijke waren aan hem niet besteed - dat was allemaal “oude rommel”; en het eten in de hotels viel al helemaal niet in zijn smaak. Telkens als ons overheerlijke staaltjes van de Siciliaanse gastronomie werden voorgeschoteld luidde het “Bwa, weeral vremde frêt ! ” en nodigde hij de aanwezigen uit om na onze terugkeer bij hem thuis te komen genieten van mosselen met friet, videekes, tomaat-garnaal, rijstpap met bruine suiker. Overigens is zijn hartenwens niet in vervulling gegaan : jammer genoeg hebben wij toen van de Etna heel weinig te zien gekregen: na een recente uitbarsting was het klimmen tot de top tijdelijk verboden, en de kabelbaan vanuit het dal deed het voorlopig niet. Onze autobus stopte halverwege, op een zachte helling; wij gingen te voet verder naar een kleine secundaire krater, waarin uitsluitend wat steengruis te bekijken viel, en de omgeving was in dichte mist gehuld. Bompa Etna, zoals zijn bijnaam vanaf de eerste dag van de reis luidde, is naar België teruggekeerd zonder vlammen of één enkel vlokje sneeuw te hebben gezien, en in de vaste overtuiging dat de grootste, nog altijd actieve vulkaan van Europa in werkelijkheid een klein, vuil bergske is. Ook intellectuelen, de tegenpool van types zoals Bompa Etna, hebben soms een heel persoonlijke voorkeur. Laten wij het bijvoorbeeld hebben over een beroemde en uiterst belezen Italiëreiziger, namelijk Goethe. Van 1786 tot 1788 reisde de in 1749 geboren schrijver van de Brennerpas tot Sicilië en terug, voornamelijk om aan een soort midlife crisis te ontsnappen - merkwaardig is wel dat zijn reisdagboek Italienische Reise, annex de brieven aan zijn in Duitsland gebleven vrienden, slechts in 1816/1817 werd gepubliceerd. De twee steden waar Goethes belangstelling het meest afwijkt van die van hedendaagse reizigers zijn Assisi en Palermo. Op weg naar Assisi reist hij per postkoets samen met een kleurrijke kapitein uit Bologna, met wie hij hilarische gesprekken voert. De kapitein, die vermoedt dat zijn reisgezel een protestant is, hoort hem over deze godsdienst uit : is het waar dat protestanten met hun 36 CHE COS’ABBIAMO FATTO? konijntjes wijzen op huiselijk geluk, een sater met kalfskop staat voor het verlies van onschuld. Een snelcursus klassieke mythologie kregen we tussendoor erbovenop. De tentoonstelling eindigde met ja, natuurlijk een onvermijdelijke PP Rubens die duidelijk door Mategna was beïnvloed), stillevens en jachttaferelen van Van Aelst en Frans Snijders en dan in de laatste zaal de ook onvermijdelijke vedute van Canaletto, Bellotto en Guardi Het allerlaatste werkje voor we buitengingen was van Pietro Falca: het “Stomme dienstmeisje”, met een Venetiaans masker in een casino: haar gelaat zal voor altijd verborgen blijven maar voor ons zijn die namiddag vele maskers afgevallen.. Romano *** JANTJE ZAG EENS DRIE PRUIMEN HANGEN (Een Experiment) Sinds enige tijd vindt op de vierde donderdag van de maand in het Sint-Niklase STeM een bijeenkomst plaats die onder de naam ‘ Opdonder 4 ’ door de wereld gaat. De organisatoren willen dan iets prikkelends, iets uitdagends, iets wat niet normaal is binnen de museummuren smokkelen.… In maart 2011 draaide alles rond zoveel mogelijk vertalingen van de eerste strofe van ‘De Pruimenboom ’ van Hiëronymus van Alphen. Zoals alle andere kindergedichten van deze achttiendeeeuwse Nederlandse jurist is het simpel van opzet door zijn eenvoudige en strakke rijmschema ’s. (Daardoor konden we het ooit op school zo gemakkelijk uit het hoofd leren!) Jantje zag eens pruimen hangen, O! als eijeren zo groot. 't Scheen, dat Jantje wou gaan plukken, Schoon zijn vader ‘t hem verbood. Hier is, zei hij, noch mijn vader, Noch de tuinman, die het ziet: Aan een boom, zo vol geladen, mist men vijf zes pruimen niet. Maar ik wil gehoorzaam wezen, En niet plukken: ik loop heen. Zou ik, om een hand vol pruimen, Ongehoorzaam wezen? Neen. 9 CHE COS’ABBIAMO FATTO? VIAGGIARE Voor een Italiaanse vertaling nam initiatiefneemster Nelly Maes contacten in alle richtingen. Zo kwam ze o.a. terecht bij Anfiteatro-leden en vertalers Herman Cole en Tom de Keyzer. Als eerste versie kreeg ze van Herman Cole het volgende op haar scherm: Giovannino vede prugne, quasi uova, all’albero. Cóglierne gli piacerebbe, Ma papà gli disse ‘No ’ ! ‘ Non mi vede il mio babbo ’ pensa, ‘se ne prendo un po’? ’ Cóme puo’ per cinque prugne ribellarsi al papà? de binnenkoer ooraleer buiten te gaan kijken we nog even naar de film met de uitleg van de Franse ambassadeur die we zeer dankbaar zijn voor dit initiatief: het herenigen van de kunstwerken in hun oorspronkelijke verblijfplaats. Jean-Marc de la Sablière, ambassadeur de France. Een strakke vertaling in de tegenwoordige tijd die weliswaar de tuinman uit het verhaaltje heeft gehaald, maar toch lekker vlot de ‘dreun ’ van het origineel probeert te imiteren. Even later kwam een tweede vertaling. Niet die van Tom -wegens te druk met een vertaling van een essay over Svevo- maar van Italiaanse collega-vertalers. En zo klonk het uit de Antwerpse pen van Valentina Freschi en Marco Bonciani. Un bel dì Giovannino un albero trovò che da grosse susine era abbellito. Quanto avrebbe voluto prenderne un po', anche se il padre glielo aveva proibito! Ma qui, disse Giovannino, non mi vede mica nessuno: se manca un frutto a questo ricco susino lo noterà mai qualcuno? Bij de terugkeer naar het hotel passeren we langs de Chiesa San Luigi dei Francesi** met de prachtigste Caravaggio: de roeping van Mattheus( clair-obscur) * Laatste diner in restaurant in de buurt van het hotel in de via dei Soldati: 22 Osteria de Memmo met lekkere Io però voglio essere ubbidiente: non ne colgo neanche uno e me ne vò. Dovrei forse fare l'impertinente per una manciata di susine? Proprio no! Een taalkundig rijkere versie met langere periodes en óók zonder de gevreesde (?) tuinman. En plots was het woord prugno vervangen door susino. Even voor de avond in het STeM toonde Herman Cole de beide versies aan Angelo Giannini van ‘Lucca Italian School ’ die in Sint-Niklaas te gast was voor de beurs Passione e Gusto in de Stadszalen. Als germanist, lesgever Italiaans en liedjeszanger voelde hij zich uitgedaagd om anders en beter te doen. Een hele nacht brandde het lichtje op zijn kamer en de volgende morgen kwam hij met dìt op de proppen. antipasti om te starten en digestivo à volonté na de maaltijd. Una volta Giovannino Ecco vide un bel susino Con dei frutti così grossi: ‘ E se cinque ne cogliessi ?’ Ma il papà gli avea proibito Di toccarli anche co ’ un dito Così lui, seppur pensasse Che nessuno lo vedesse Tirò dritto e fece a meno Dei bei frutti del susino Preferendo in verità Obbedire al suo papà. 10 Marina Smets 35 CHE COS’ABBIAMO FATTO VIAGGIARE We hebben een uurtje de tijd om het marktje te bezoeken op de Campo dei Fiori of om een koffie te drinken op de Piazza Farnese terwijl ik de tickets ga afhalen aan de achterzijde van het Palazzo Farnese. Angelo kwam -merkwaardig toch!- met een tonvormige tekst op de proppen. Met hier en daar wat pittige grammaticale kronkels en soms typische wendingen uit Lucca. Ook hij bleek de tuinman aan de tuinpoort te hebben gezet. Conclusies Zeg nooit: ‘Dit is de beste vertaling!’ Geen mens die daar iets zinnigs over weet te vertellen. Welke lezer heeft trouwens zin om nog eens aan een vierde tekst te proberen? En verder: Hoe zit dat nou met prugno en met susino ? renaissancegevel van het Palazzo Farnese piazza Farnese De onvolprezen site www.garzantilinguistica.it zegt voor prugno: ‘sostantivo maschile 1 nome generico delle piante del genere pruno 2 lo stesso che susino.’ Onder susino lezen we in hetzelfde elektronische hulpmiddel: ‘sostantivo maschile albero con foglie grandi ovali, fiori bianchi e frutti a drupa dalla polpa dolce e sugosa; prugno (fam. Rosacee).’ Sint-Niklaas, 30 april 2011 Lic. Walter Debruyne We spreken af op de piazza Farnese om 15 uur We moeten aanschuiven in groep: het is goed georganiseerd!! Een rij voor de gereserveerde en een rij voor de niet gereserveerde! Ik kan nog vlug twee kaarten kwijt aan twee Franse naast ons: ik had gekozen voor 15 kaarten aan groepstarief! Samen met een jong gidske bezoeken we de tentoonstelling Het Palazzo Farnese, gebouwd door kardinaal Alexander Farnese, verkozen tot paus Paulus III in 1534, is nu de zetel van de Franse ambassade en is uitzonderlijk geopend voor het publiek met de tentoonstelling: Palazzo Farnese Dalle collezioni rinascimentali ad Ambasciata di Francia. Carracci versierde de galerie op de eerste verdieping onder een van de kleinzonen van de paus. Door het huwelijk van de laatste Farnese Elisabeth, gehuwd met Filips V van Spanje, ging het grootste deel van de belangrijke kunstcollectie van de Farneses naar hun zoon Karel, koning van Napels en kwam zo terecht in het museum Capodimonte en in het archeologisch museum van Napels. —————————————————————————— Palazzo Farnese interieur 34 11 STORIA 150 jaar geleden, de Italiaanse hereniging Deel 2 Eenwording Revoluties van 1820 Als in 1820 te Napels een liberaalnationalistische, militaire rebellie tot stand komt, onder leiding van generaal Pepe, gaat de Risorgimento effectief van start. De rebellen dwingen Ferdinand I tot de goedkeuring van een eigen grondwet. In datzelfde jaar wordt Victor Emanuel I tot troonsafstand gebracht in Piëmont, en wordt ook daar een grondwet geschreven, eveneens door een opstand. De Oostenrijkse troepen reageren gewapend op deze twee voorvallen, en bezorgen in Napels Ferdinand I zijn absolutisme terug, terwijl ze in Piëmont Karel Felix als nieuwe vorst op de troon brengen. Revoluties van 1830 In 1830 komen nieuwe liberale opstanden tot stand in Midden-Italië, gesteund door de carbonari. Romagna, Parma en Modena verjagen hun soeverein, waaronder in Romagna- de paus. Door de banden van de paus met Oostenrijk valt het Oostenrijkse leger opnieuw Italië binnen om de oude orde te herstellen, elf jaar na de vorige bemoeienis. Veel van de opstandelingen vluchten daardoor naar Frankrijk, dat in hun ogen het oord bij uitstek was voor liberalen. De overgebleven liberalen zijn klein in getale, maar blijven zich engageren door het publiceren van tijdschriften en romantische literatuur, die als maar meer naar het nationalisme neigen. Mazzini groeit uit tot een held onder de patriotten. Revoluties van 1848-1849 Gestimuleerd door de successen van de Februarirevolutie in Frankrijk, braken in 1848 nieuwe opstanden uit op Sicilië. Toscane, Napels, alsmede Venetië, Milaan, Modena en Parma raakten in de ban van de revolutie. Overal werden staatshoofden, de paus incluis, gedwongen tot het tekenen van liberale grondwetten. Er kwam een gezamenlijke coalitie tot stand tegen de Oostenrijkse troepen, die weer verjaagd konden worden, ondanks de tegenwerking van Napels en de paus. Karel Albert van Piëmont nam het op tegen Ferdinand I. Ondanks de steun die hij verkreeg van volkshelden Mazzini en Garibaldi, werd zijn vrijwilligersleger verslagen te Custoza. Dit was de aanleiding voor een andere aanpak voor Mazzini en Garibaldi. Ze zorgden ervoor dat Venetië, Toscane en Rome zich uitriepen tot republiek. Paus Pius IX ontvluchtte het in rep en roer verkerende Rome, maar kon rekenen op militaire steun van Oostenrijk en Frankrijk, die beiden troepen stuurden om Rome terug in pauselijke handen te brengen. Pas in 1850 keerde paus Pius IX terug, en herstelde het absolutisme. Het optreden van Oostenrijk en - deze keer ook Frankrijk betekende een pijnlijke nederlaag voor het nationalisme en zijn aanhangers. Na deze bemoeienis kon alleen Piëmont-Sardinië standhouden als onafhankelijke staat, waardoor het een toevluchtsoord werd voor liberalen, die vaak ook nationalisten en republikeinen waren, van over het hele Italiaanse schiereiland. Politieke zetten van Cavour Graaf Camillo Benso di Cavour was ondertussen geliefd en premier in Piëmont-Sardinië, en broedde nieuwe plannen voor een Italiaanse eenmaking. De recente nederlaag weet hij aan verdeeldheid onder de liberalen, maar evenzeer aan militaire zwakte. 12 VIAGGIARE links maar daardoor is gans de kerk is verlicht.dus geen centjes insteken Tijd voor een drankje op de piazza Santa Maria in Trastevere**, het hart van de “rione” of wijk en aansluitend lunch in één van de restaurantjes, voor Godelieve en Herman,de drie zussen, en ook Lydia Lieva Erik en Greet en Petra de meest chique van Trastevere Sabatini met een mooi terras met zicht op de kerk en op het palazzo San Callisto ernaast. Marie-Thérèse en Leo en Viviane eten een broodje bij de buur. We dalen af naar de Tiber langs de via di Lungaretta, de Lungarno Raffaello Sanzio steken de Tiber over op de ponte Sisto en langs de Via dei Pattinari nemen we links de Via Capo di Ferro. We werpen een blik op het Palazzo Spada met binnenkoer* en het trompe-l ’oeil van Borromini 33 VIAGGIARE In de laatste zaal wordt de bruiloft van Alexander de Grote en Roxane afgebeeld door een vriend van Rafaël.Sodoma Dit bezoek geeft ons een goed beeld hoe het leven in Rome was voor Chigi en andere rijke mecenassen of” nouveaux riches” in de 16de eeuw. Deze villa wordt in 1580 gekocht door Alexander Farnese vandaar de naam Farnesina. Even een blik op de Palazzo Corsini aan de overkant, verblijfplaats van Christina van Zweden Palazzo Corsini met tui,n nu museum met zicht op de Orto Botanico Verdere wandeling door Trastevere langs de via della Lungara, * meer dan 1 000m lang en vroegere bedevaartsweg ( via Sancta) Op aanraden van Etienne Rooms gaan we verder naar de Chiesa San Francesco a Ripa voor de laatste kapel links met het beeld van Bernini de gelukzalige Ludovica Albertoni. Jammer genoeg sluit de kerk om 12 uur stipt en een paar mensen moesten nog naar de bank! De gelukzalige Ludovica Albertoni hier afgebeeld voor wie ze niet te zien kreeg! Bezoek aan de Basilica Santa Maria in Trastevere***: een van de oudste en mooiste kerken van Rome, de eerste toegewijd aan Maria, met mooie mozaïek, oude kapitelen, en cosmatenvloer Rome zou Rome niet zijn zonder huwelijk! Ze trouwen hier op elke dag van de week, gelukkig in de zijkapel 32 STORIA Hij zorgde er voor dat adel en Kerk langzaam maar zeker aan macht verloren, terwijl hij zijn politieke positie verder versterkte door banden te smeden met de republikeinen. Ook zorgde hij voor nieuwe economische ontwikkelingen, door het sluiten van internationale handelsverdragen en door de groei van de landbouw en industrie te steunen. Dit alles ter ondersteuning van zijn militaire ambities: het uitbouwen van het leger, onder meer door een uitgebreidere dienstplicht en de bouw van een marinebasis in La Spezia. Een slimme zet was het inzetten van zijn nieuwe, verbeterde leger aan de zijde van Groot-Brittannië en Frankrijk in de Krimoorlog. Frankrijk stond al jaren op gespannen voet met Oostenrijk, wat Italiaanse kwesties betrof, maar van toen af aan kon hij niet alleen op de Franse, maar ook op de Britse sympathie rekenen. Overeenkomst van Plombières Napoleon III van Frankrijk was te vinden voor een onafhankelijk Italië, om de invloed van Oostenrijk terug te dringen. Dit bracht Napoleon III en Cavour ertoe de overeenkomst van Plombières te sluiten in juli 1858. Dat plan hield in dat Piëmont een gewapend conflict zou uitlokken met Oostenrijk, wat voor Frankrijk een aanleiding zou zijn militair op te treden tegen de Oostenrijkse mededinger. Piëmont-Lombardije zou na de overwinning worden uitgebreid met Venetië, en het Koninkrijk Noord-Italië vormen. Ter beloning voor de Franse steun zou Savoie en Nice in handen komen van Frankrijk. De overige Italiaanse staten zouden daarna aangemoedigd worden een statenbond te vormen met de paus als voorzitter. Cavour liet de Piëmontse troepen mobiliseren, wat inderdaad een militaire inval van Oostenrijk uitlokte. Frankrijk schoot Piëmont ter hulp, zoals afgesproken. In de Slag van Solferino werden de Oostenrijkse troepen verslagen. Daardoor moesten die zich terugtrekken naar Venetië, waarvoor ze de overige Noord-Italiaanse staten moesten verlaten. Dit was voor Cavour de uitgesproken kans om de patriotten aan te zetten de macht over te nemen in deze staten. Ondertussen namen Rusland en Pruisen een dreigende houding aan tegenover Frankrijk, zodat Napoleon III genoodzaakt was een verdere opmars naar Venetië af te blazen en zich voor te bereiden op een mogelijk conflict met deze twee mogendheden. Ook ondervond Napoleon III in Frankrijk last van zijn katholieke burgers, wegens het gevaar waarin de paus verkeerde door de Franse militaire interventie in Italië. Aansluiting Centraal-Italiaanse staten Parma, Modena, Toscane en Romagna sloten zich na goedkeuring van volksraadplegingen bij PiëmontSardinië aan in maart 1860. Uit ontevredenheid met de aansluiting van de pauselijke provincie Romagna richtte paus Pius IX een internationaal vrijwilligersleger op om met geweld deze beslissing teniet te doen, de Pauselijke Zouaven. Aansluiting Zuid-Italiaanse staten In mei 1860 viel een leger van roodhemden onder leiding van Garibaldi en bewapend door Cavour, Sicilië binnen. De republikeinse opstand die daarop volgde, verspreidde zich over heel Zuid-Italië en leidde er toe dat Garibaldi zonder enig geweld Napels kon inpalmen. Toen Garibaldi bekendmaakte naar Rome te willen marcheren, viel Victor Emanuel Rome binnen, gesteund door Napoleon III. Dit leidde tot de Slag van Castelfidardo, waarbij de zouaven verslagen werden. Toen Victor Emanuel zich aansloot bij Garibaldi, was het hele Italiaanse schiereiland verenigd, met uitzondering van Rome, waar de paus beschermd werd door Napoleon III, en Venetië. Wordt vervolgd in de volgende Notizie 13 STORIA 150e anniversario Unità d’Italia (1861-2011) LE DONNE CHE HANNO FATTO L’ITALIA LE PIONIERE DELL’800 IN LOTTA CON LA PENNA Cristina di Belgioioso - Carolina Arienti - Guadalberta Adelaide Beccari - Aurelia Folliero - Rina Faccio - Anna Kuliscioff - Margherita Sarfatti Cristina di Belgioioso: questo il nome del primo editore donna della storia italiana. Sarà lei a guidare il “battaglione Belgioioso”, gruppo di volontari giunti a Milano nel ’48 per difendere la città dagli austriaci. E anche la principessa Cristina combatte, con la penna in mano. Mazziniana e cosmopolita, Cristina dirige a Parigi la rivista patriottica la "Gazzetta italiana" , poi trasformata a Napoli nel foglio antiaustriaco “Ausonio", criticato perché diretto da una donna. Fino ad allora erano infatti apparsi solo periodici femminili dedicati alla moda e alla cultura, sul modello del “Journal des Dames et des Modes” , fondato da Madame de Beaumer nel 1759. Mentre la Wollstonecraft pubblica “Vindication” , saggio all’ o rigine del femminismo britannico, e in Francia esce il primo giornale femminile emancipazionista "La donna libera" (1832), il mondo editoriale italiano vivrà la sua rivoluzione proto femminista solo nel suo “Quarantotto”: a Venezia con il trisettimanale repubblicano “Circolo delle donne italiane”, a Roma con il settimanale “La donna italiana” e a Milano con “Il Corriere delle Dame”. Fondato nel 1804 da Carolina Arienti, “Il Corriere delle Dame” è tra le prime riviste femminili ad alternare tematiche sociopolitiche a quelle di costume e ai figurini di moda delle illustrazioni. Dichiaratosi “giornale officiale del governo provvisorio” con una Milano appena liberata dagli austriaci, il Corriere rivoluzionerà il modo di intendere la moda, facendola entrare nel costume politico. Ma sarà con l ’entrata in vigore nel 1865 del Codice Pisanelli, il quale sottopone qualsiasi attività femminile all ’autorizzazione maschile, che nasce in Italia la stampa femminile emancipazionista. Nel 1868, a Padova, la mazziniana Guadalberta Adelaide Beccari fonda il quindicinale “La Donna” , prima pubblicazione nazionale al servizio delle rivendicazioni femminili. Tra le sue collaboratrici c ’è Aurelia Folliero, direttrice del quindicinale “La Cornelia”, che si distacca dal panorama editoriale per la sua bacheca di proposte di legge ed iniziative a favore dell’ istruzione della donna. La fine dell ’800 segna anche l ’avvento delle grandi giornaliste socialiste. Mentre Francesco Crispi sentenzia che la donna coinvolta nella vita pubblica si trasforma in un “demone tentatore”, Rina Faccio dirige a Milano il settimanale “L'Italia femminile”, per poi diventare di lì a poco tempo la scrittrice bohemienne Sibilla Aleramo. Mito vivente del femminismo, la Faccio sarà una delle firme di punta di “Noi Donne”, organo ufficiale dell ’ Unione Donne Italiane. Nel 1912 Anna Kuliscioff crea la rivista "La difesa delle lavoratrici" insieme al meglio del giornalismo socialista italiano. Tra queste c’è anche Margherita Sarfatti, che nel 1918 approderà al quotidiano di Benito Mussolini “Popolo d'Italia”. A fianco del futuro dittatore, che la nomina poidirettrice editoriale della rivista “Gerarchia”, all ’avvento delle leggi razziali, lei ebrea finirà a fare la giornalista a Montevideo. Bron: Il Botteghino, Anno IX– 1 3 maggio 2011 - N. 159 VIAGGIARE We gaan naar de Via della Lungara, voor een bezoek aan de Villa Farnesina ** gebouwd door Peruzzi voor Agostini Chigi, bankier van de paus Leo X, in 1509. Villa Farnesinaz ets van de Villa Farnesina gezien vanaf de Tiber We bewonderen de triomf van Galatea door Rafaël zelf.in de eerste zaal beneden. De volgende zaal met de loggia van Amor en Psyche werd geschilderd oor Rafaël en leerlingen. de nimf Galatea - Polyphemus en de vlucht van Galatea Huwelijk van Amor en Psyche met banket van de goden Langs een monumentale trap bereiken we de eerste verdieping; In de zaal van de Perspectieven, door Peruzzi in trompe-l ’oeil geschilderd, zien we de graffiti achter gelaten door de troepen van Karel V tijdens de Sacco di Roma in 1527. Zaal van de perspektieven 14 31 VIAGGIARE STORIA Rome: In de ban van Farnese Marie José e Umberto, ultime nozze reali Marina Smets trok in maart naar Rome met haar “Artemis-reis” Dag 4, maandag 21 maart stond helemaal in het teken van Farnese, waarover ze in onze vorige Notizie een artikel schreef. VM: Janiculusheuvel Trastevere en Villa Farnesina NM: Campo Marzio en Palazzo Farnese We vertrekken met een taxi (4p)en te voet ( 9 p) naar de Janiculusheuvel of Gianicolo. We wandelen een eind langs de Tiber en klimmen dan tot boven waar we genieten van een prachtig panorama: het weer is schitterend. Op de Piazzale Garibaldi. triomfeert Garibaldi op zijn paard. Zijn vrouw Anita Garibaldi zijn we reeds gepasseerd en ook de mooi wit gerestaureerde bustes in het parkje. Giovedì 7 Febbraio 1918:Il primo incontro Maria José del Belgio incontra per la prima volta il principe Umberto di Savoia a Battaglia Terme, vicino Padova. Lei, 11 anni, vestita di un abito blu con mantella e cappello di raso giunge alla villa reale di Battaglia in automobile accompagnata dal conte Solaro del Borgo, gentiluomo di Casa Savoia: «Scesi e subito mi abbracciò una donna alta e forte, che indossava grossi indumenti di lana blu. Era la regina. La sua tenuta campagnola mi deluse». Il principe, 13 anni, indosso l’ uniforme grigioverde dei fanti di marina, al momento del commiato le regala una foto di lui a 3 anni, vestito di bianco, con il gonnellino, in una cornice d’argento. [Petacco 1997] Panorama van op de Gianicolo: links Pantheon rechts Sint Pieters ruiterstandbeeld van Garibaldi bustes van patriotten Langs de via Garibaldi dalen we af langs Tempietto van Bramante: de Tempietto is gesloten op maandag maar door het hekken kunnen we toch goed de volmaakte proporties van dit tempeltje,een van de eerste werken van Bramante, onderscheiden. Tempietto van Bramante straatje in Trastevere Mercoledì 23 Ottobre 1929:Il principe Umberto a Bruxelles Il principe Umberto arriva, in forma privata, alle 8.56 alla Gare du Nord di Bruxelles (era partito da Milano alle 13.15 del giorno precedente) accompagnato da Ambrogio Clerici, suo aiutante di campo. Ad attenderlo sui binari re Alberto con i figli Leopoldo e Carlo Teodoro. In automobile arrivano a Laeken, residenza reale dei Sovrani di Belgio dove lo aspettano la regina Elisabetta e la sua promessa Maria José (in un abito rosso rubino donatole da Umberto). Giovedì 24 Ottobre 1929: Il fidanzamento ufficiale Maria José Carlotta Sofia Amelia Enrichetta Gabriella del Belgio, figlia di Alberto I di Sassonia-Coburgo-Gotha re dei belgi e di Elisabetta di Wittelsbach duchessa di Baviera, nata a Ostenda il 4 agosto 1906 e Umberto Nicola Tommaso 30 15 STORIA Giovanni Maria di Savoia di Savoia, figlio di Vittorio Emanuele III re d’Italia e di Elena del Montenegro, nato a Racconigi il 15 settembre 1904, si fidanzano ufficialmente [Cds 24/10/1929]. Lo stesso giorno, la giornalista Costanza Drexel intervista a Parigi Maria José. «L’Excelsior riferisce le dichiarazioni fatte dalla giovane principessa, che mettono in luce la squisitezza dei suoi sentimenti e la nobiltà dell’animo suo. “Mia madre pensa che una giovane donna deve saper avere cura dei suoi figli – ha detto la principessa – ed ecco perché io ho seguito i corsi della scuola centrale del servizio sociale di Bruxelles (...) Ho studiato il pianoforte, ora seguo anche un corso di violoncello. Studio musica quattro ore al giorno (...). Parlo l’ inglese naturalmente, perché l’ho imparato a fondo durante la mia dimora oltre Manica durante la guerra, il fiammingo, la seconda lingua del Belgio, e l’italiano. Io adoro l’italiano. Ho trascorso due anni in una scuola di Firenze, alla fine della guerra, e dopo sono spesso tornata in Italia (...) Seguo dei corsi di puericultura alla Scuola centrale del Servizio sociale. Quello che preferisco sono le visite ai brefotrofi, dove le operaie possono lasciare i loro bimbi nelle ore di lavoro. Là, noi curiamo i bambini e diamo loro il bagno. Cosa curiosa, non ho mai amato molto le bambole, ma adoro i bimbi in carne ed ossa» (...) «Amo il nuoto, adoro tuffarmi e nuotare molto lontano dalla riva. Talvolta ho spaventato i guardiani spingendomi in alto mare». [Sta. 24/10/1929] Il comunicato ufficiale Tutti i quotidiani italiani pubblicano in prima pagina questo comunicato: «Le LL. MM. il Re e la Regina sono state liete di accordare oggi, anniversario delle loro nozze, il consenso al fidanzamento di S. A. R. il Principe di Piemonte con S. A. R. la Principessa Maria del Belgio». L’attentato al principe Umberto Alle 9.55 il principe di Piemonte Umberto scende da un’auto in fondo a Rue Royale, davanti alla scalinata che conduce alla piazza del congresso per rendere omaggio al Milite Ignoto. Umberto indossa la grande uniforme di colonnello della fanteria, si avvicina al gruppo delle autorità e scambia qualche parola con il conte di Broqueville, ministro della difesa belga. Il cielo è coperto e il vento è gelido. Le trombe suonano la fanfara reale. Alle sue spalle Fernando di Rosa, un ventenne antifascista, gli spara: il colpo di pistola va a vuoto. Il giovane viene arrestato, voleva colpire la monarchia per essersi compromessa con il regime fascista: «Era mia ferma intenzione uccidere il Principe ereditario e mi dolgo di non essere riuscito». Il Principe rimane impassibile, mantiene il suo contegno ed elargisce sorrisi e continua a salutare la folla che lo acclama. Compie impavidamente il suo dovere seguendo gli insegnamenti di suo nonno Umberto I: «Gli attentati fanno parte degli incerti del mestiere di un sovrano». Mezz’ora dopo ad aspettarlo sulla gradinata dell’ambasciata italiana, Maria José: «La notizia arrivò immediatamente a Laeken ma io non ne fui messa al corrente. (...) Tutti si congratulavano con Umberto per il “suo coraggio” e per “il suo sangue freddo”. Io, pensando che questi complimenti fossero rivolti al nostro fidanzamento, rimanevo in silenzio e lo guardavo con un’ espressione dura. Alle fine mi chiese spiegazioni e io senza pensarci due volte, risposi: “Dovrei congratularmi anch’io per il sangue freddo che dimostri a fidanzarti con me?” Umberto capì al volo la situazione. Entrambi scoppiammo in una risata liberatoria. Ai miei genitori, turbati dall’accaduto, disse: 16 VIAGGIARE Bencistà… Ik heb verschillende malen Firenze en omgeving bezocht, en verbleef in verschillende hotels en pensions. Het pension dat mijn hart veroverde, bevindt zich in Fiesole, in de heuvels boven Firenze. Als alle pracht van Firenze je het Stendhal-syndroom bezorgt, dan kan je enkele dagen of langer bijkomen in dit pension. Het interieur brengt je helemaal tot rust, en zodra je het bovengelegen terras betreedt, wacht je een verrassing. Trappen van het bovenste intieme terras leiden je naar een groter intiem terras, en vervolgens naar een weide waar je kan zonnen en lezen onder de bomen, met uitzicht op Firenze vanop deze heuvels. Net iets lager dan de weide bevindt zich de olijfboomgaard. De tuin van het pension brengt je in verrukking: het romantische rozenperk, de abrikozenbomen, de citroenbomen….De lieve hond van het hotel, een labrador, heet je steeds welkom. Ik vond en vind dit pension nog steeds een paradijs! Wat een rust! Overdag en ’s avonds biedt de bijzonder gezellige leeskamer je de mogelijkheid om nog een andere reisgids van Toscane te raadplegen, of in contact te komen met andere gasten. Gedurende de eerste helft van de 14de eeuw behoorde het pension (toen nog een villa, en geen pension) toe aan een bekende Florentijn: Bartolomeo di Niccolo ’. Later was de villa eigendom van Bartolomeo di Filippo Valori, die nauw verbonden was met de Medici-familie. In 1537 echter werden zijn bezittingen in beslag genomen door Cosimo I. De villa was toen bekend onder de naam “Villa del Morone”. Na verkoop in 1542 kreeg de villa de naam ‘Bencistà ’. Nadien waren er verschillende eigenaars, waaronder de Zwitserse schilder Arnold Böcklin. De Simoni-familie bouwde de villa om tot een pension. Reeds de vierde generatie van de Simoni-familie houdt het pension open, en de vijfde generatie draagt reeds haar steentje bij. De familie bracht enkele kleine wijzigingen aan aan het pension, wijzigingen die bijna niet merkbaar zijn, zodat de sfeer en het interieur van het pension volledig behouden blijven. De hartelijkheid en gastvrijheid van de familie blijft je bij! Een speciaal detail: je kan de deuren van de kamers langs binnen met een grendeltje sluiten, maar je kan de deuren van de kamers niet op slot doen als je de kamer verlaat… ‘Er gebeurt hier nooit iets ’, zei de eigenaar me, na mijn vraag over dit speciale detail. Indien je Firenze wil bezoeken en ook wil genieten van rust, is dit pension meer dan een aanrader! Het is het paradijs! Pensione Bencistà - Via Benedetto da Maiano, 4 50014 Fiesole (Florence) - Italy www.bencista.com Anne-Marie Neckebroeck 29 STORIA Hij begon er aan een enorme productie met ronkende titels als Il tesoro del Presidente del Paraguay, Attraverso l'Atlantico in pallone en I naufragatori dell'Oregon. Uit 1895 dateert I misteri della jungla nera, uit 1896 I pirati della Malesia. 1899 bracht Il STORIA “Bisogna sorridere. Dopotutto, visto che quell’uomo ha sbagliato il bersaglio, dobbiamo fare festa”». [Regolo – Speroni 2004] Corsaro Nero en 1905 Jolanda, la figlia del Corsaro Nero. Zijn bibliografie telt tachtig werken, tweehonderd als je ook alle verhalen meerekent. De pedagogen bekeken zijn werken met een kwalijk oog, maar desondanks zou hij uitgroeien tot een vernieuwer van de Italiaanse literatuur voor kinderen en jongeren. Ook voor jongeren op gevorderde leeftijd. In 1897 werd hem door koning Umberto I de titel ‘ Cavaliere della Corona d'Italia ’ toegekend, al zou dat weinig bijdragen tot zijn welstand. Door zijn ongebreidelde naïviteit waren het hoofdzakelijk de uitgevers die van het wereldwijde succes van Salgari’ s boeken profiteerden. Het deed hem ooit schrijven: ‘ A voi che vi siete arricchiti con la mia pelle, mantenendo me e la mia famiglia in una continua semi-miseria od anche di più, chiedo solo che per compenso dei guadagni che vi ho dati pensiate ai miei funerali. Vi saluto spezzando la penna.’ Vanaf 1903 ging het van kwaad naar erger: toen bleek dat zijn echtgenote een heel zwakke geest had, vond hij niet eens het geld om haar te laten behandelen. In 1911 belandde ze in een instelling. Tragisch naar het einde Intussen moest hijzelf contractueel drie boeken per jaar leveren; dat betekende drie pagina ’s per dag. Wilde hij even wat zondagrust of was hij een dag ziek, dan moest hij dat meteen bekopen met zès pagina’s. Hij schreef en schreef, rookte en rookte. Honderd sigaretten per dag doorgespoeld met behulp van vele glazen marsala. Tot op de dag dat zijn zenuwen het begaven... Na een eerste zelfmoordpoging in 1910 liet hij op 25 april 1911 drie brieven op een tafel in Torino liggen en vertrok. Met een scheermes op zak. Het waren brieven voor zijn kinderen, voor de krantendirecteurs en voor zijn uitgevers. Aan zijn kinderen Omar, Nadir, Romero en Fatima luidde het: ‘Sono un vinto: non vi lascio che 150 lire, più un credito di altre 600 che incasserete dalla signora... ’ En verder vertelde hij waar ze even buiten Torino zijn dode lichaam konden gaan vinden. Hij werd toevallig ontdekt door een jonge wasvrouw die in het bos hout was gaan sprokkelen. Zijn keel en zijn buik waren opengereten, het scheermes zat nog in zijn hand. Zo had ook een van zijn personages om het leven kunnen komen: harakiri met de ogen gericht op de opgaande zon. Zijn graf staat nu op het monumentale kerkhof van Verona. Sterke toevoeging: zowel zijn echtgenote Ida als zijn vier kinderen kwamen later in tragische omstandigheden aan hun einde. Achteraf: In het midden van de jaren zeventig liep op de RAI het feuilleton Sandokan, la tigre della Malesia met de enigmatische Indiase acteur Kabir Bedi in de rol van Sandokan. Sandokan, de tijger van Maleisië staat in de rekken van de SOB Sint-Niklaas in een Nederlandse stripuitvoering van scenarioschrijver Mino Milani en illustrator Hugo Pratt. Enkele websites www.terradisalgari.it www.valpolicellaweb.it www.salgari.org www.emiliosalgari.it Herman Cole 28 Maria José, «négresse blonde» Maria José, gambe lunghe, sguardo duro, denti scuri, occhi blu-grigi, soprannominata négresse blonde dalle dame di corte romane perché ha i capelli così crespi e arruffati che se non fosse bionda la sua chioma sembrerebbe quella di un’ africana. [Arrigo Petacco, Regina. La vita e i segreti di Maria José, Mondadori] Il Prince charmant Umberto, alto, robusto, buon conversatore, generoso, conosce cinque lingue, compreso un po’ di russo. Occhi neri, modi galanti, soprannominato Prince charmant, i giornali stranieri lo paragonano a Rodolfo Valentino. Ama la musica e la moda. [Arrigo Petacco, Regina. La vita e i segreti di Maria José, Mondadori] Pranzo di gala Per celebrare il fidanzamento con Maria José il principe Umberto dà una colazione ufficiale (con pietanze e vini rigorosamente italiani) all’ambasciata di rue Legrand a Bruxelles. La regina veste un abito grigio argento mentre la promessa sposa ne indossa uno rosa antico, lungo fin sotto il ginocchio, con due drappeggi sui fianchi e un cappellino in velluto intonato. Al collo un filo di perle. Dopo il pranzo Umberto consegna personalmente ai convenuti una bomboniera d’argento con le iniziali dei due fidanzati e una tavoletta di cioccolato racchiusa in una scatola con la sua fotografia. Alle 14.30 inizia il corteo reale, sono centinaia i belgi venuti a rendere omaggio alla nuova coppia reale. Su di una berlina trainata da quattro cavalli Maria José e Umberto raggiungono l’Hôtel de Ville per la firma sul libro d’oro della dinastia. Alle 19.30 i sovrani di Belgio accompagnano Umberto alla Gare du Nord trasformata in una sala reale: «Mia madre che già nutriva una profonda stima per il futuro genero, in quei tre giorni, era rimasta incantata dalla sua compitezza. Così lungo il binario, al momento dei saluti lei impulsivamente gli diede un bacio sulla guancia. A me Umberto disse scherzosamente: “Credo proprio che ci rivedremo presto”». (Maria José di Belgio) [Regolo] Martedì 31 Dicembre 1929: Il vestito da sposa disegnato da Umberto Il vestito da sposa di Maria José del Belgio, confezionato dalla sartoria Ventura su bozzetto del futuro marito, il principe Umberto. [Gnoli 2000] Tre chili d’argento per il manto Oltre all’abito nuziale, anche le toilette scelte per i numerosi appuntamenti di Maria José prima e dopo il sì sono «frutto della creatività, del buon gusto e dell’alta qualità della mano d’opera artigiana». Tra le mise più sofisticate «un abito in chiffon tutto intessuto di perle e diamanti sul quale Maria indosserà un mantello in moire argento e turchese particolarmente prezioso. Il ricamo in argento segue un decoro settecentesco in cui palme, rose e nodi di Savoia si intrecciano con eleganza». La maison Ventura ha anche preparato un abito in lamé argento ispirato al Medioevo. «Verrà portato con un ricco 17 STORIA STORIA manto color ciclamino, ricamato in metallo d’argento, con motivi di stile impero (…). Per realizzarlo, sono occorsi tre chili e mezzo di argento antico». [Rolf. Cds 1/1/1930] KAPERS OP DE KUST Reis rond de wereld in 80 dagen zeg je. En iedereen reageert ‘Jules Verne’. Rep je over 20.000 mijlen onder zee, dan verwijst iedereen meteen naar die in 1828 geboren Franse pionier van het sciencefictiongenre. Roep je echter De Tijgers van Mompracem of Het Mysterie van de Zwarte Jungle, dan blijft het héél stil; niemand zal uitpakken met ‘Emilio Salgari ’! En toch is/was hij in Italië, in Portugal en in de Spaanssprekende wereld een miljoenenseller en staat hij te boek als ‘de Italiaanse Jules Verne.’ Van de geestelijke vader van de beroemde piraat Sandokan herdenkt men in 2011 -vooral in Noord-Italië- de honderdste sterfdag. Seicento operaie per un guardaroba Per realizzare il guardaroba nuziale di Maria José del Belgio sarebbe occorso un anno, invece è bastato un mese. Per i soli ricami sono state impiegate 50 operaie che si sono alternate in turni per non interrompere il lavoro neppure di notte. In totale nell’opera di confezione sono state coinvolte 600 operaie senza contare le molte maestranze italiane che in tante altre città italiane hanno preparato gli abiti per le invitate alle nozze. La sola maison milanese che cuce gli abiti della sposa ha creato altri 300 abiti destinati ad altrettante dame, impiegando in tutto seimila metri di tessuto, «con vantaggio per l’industria nazionale che non è difficile capire». [Rolf. Cds 1/1/1930] Il Quirinale ristrutturato Nel palazzo del Quirinale, cuore delle feste per il sì di Umberto II e Maria José del Belgio, da oltre un mese squadre di tecnici, elettricisti, idraulici, decoratori, ebanisti, architetti si avvicendano per ammodernare 300 tra stanze e sale. A tutte le camere sono state cambiate tappezzerie e tendaggi, in alcune si è intervenuti anche sui pavimenti. I lavori, guidati dalla regina in persona (coadiuvata dal principe ereditario), che arriva a palazzo di buon mattino per restarvi sino alle 12, quando si concede un leggero pranzo. Poi di nuovo al lavoro, dalle 14 sino a sera inoltrata. Può capitare che la sovrana chiami capisquadra, ingegneri e architetti nel cuore della notte, per esser certa che le sue indicazioni siano state seguite nei minimi dettagli. Tutto deve essere pronto per il giorno 6, quando inizieranno i festeggiamenti che si protrarranno sino all’11. [Cds, 4/1/1930] Amnistia per 400 mila persone «In occasione delle nozze del principe ereditario, il re ha emanato un decreto di amnistia e d’indulto per reati comuni e militari. Si presume che del provvedimento odierno beneficeranno oltre 400 mila persone, delle quali circa un terzo imputate di delitti e il resto di contravvenzioni. In virtù del condono saranno liberati circa 600 detenuti». [Cds, 1/1/1930] 18 Kind van de Valpolicella-streek Geboren in 1862 groeide Salgari op in de gemeente Negrar nabij Verona, tussen de druivenranken van de Valpolicella-streek. Als zestienjarige ging hij in Venezia studeren, maar tot marinekapitein bracht hij het nooit. Tijdens zijn opleiding voer hij wel ‘ns drie maanden langs de kusten van de Adriatische Zee, maar daarmee hield zijn kennis van de zeeën op. Verre vreemde landen kreeg hij in zijn leven al evenmin te zien; de avonturen die zijn exotische helden uit de meest verschillende culturen beleefden waren helemaal verzonnen, allemaal verre horizonten van ‘horen zeggen’. Toch vloeiden uit zijn pen zinnen als deze: ‘In de nacht van 20 december 1849 woedde een hevige orkaan boven Mompracem, een eilandje een paar honderd mijlen verwijderd van de westkust van Borneo, thuisbasis van een van de meest gevreesde piraten van de ZuidChinese Zee. Aangejaagd door een krachtige wind draafden de wolken als ongebreidelde paarden door de lucht; soms zwiepten woeste regenbuien over de donkere wouden van het eiland. De zweepslagen van de wind joegen de troebele golven van de onstuimige zee hoger en hoger. En intussen knetterde de ene donderslag na de andere. ’ O p d e s i t e www.salgari.org las ik: ‘ Il ciclo dei pirati e dei corsari appartengono (o d o v r e b b e r o appartenere) al bagaglio culturale di tutti i ragazzi del mondo. Con Salgari si impara a volare con la fantasia, si attraversano la giungla, gli oceani e i sette mari, si vivono avventure senza paragoni, si lotta si perde si vince, si ama e si odia tutto all ’ennesima potenza. ’ Bewogen leven Op zijn twintigste publiceerde Emilio Salgari zijn eerste verhaal I selvaggi della Papuasia in een Milanees weekblad. Dat hij vanaf 1883 voor de Veronese krant La Nuova Arena in afleveringen zijn roman La tigre della Malesia kon publiceren, bracht weinig geld in het laatje. Na zijn huwelijk in 1892 verkaste hij naar Piemonte, eerst naar Cuneo en later naar Cuorgné. 27 STORIA ” in “I Lombardi alla Prima Crociata”, zo is de uit Ernani “Si ridesti il leon di Castiglia” plus enkele regels verder “siamo tutti una sola famiglia” maar de Italianen zagen erin de metafoor van de leeuw (van Sint Marcus), symbool van Venetië … en ook van andere landen, nietwaar, lieve lezers ? ;-) In Rigoletto zingt de beroemdste bultenaar van Italië op Andreotti na: “Cortigiani vil razza dannata” = Hovenaren laf verdoemd ras, een duidelijke steek naar degenen die voor het Keizerrijk bleven sympathiseren en spioneren. Later in 1869, in Aida, na prachtige woorden over vaderlandsliefde, spreekt hij de hoge priesters zo aan: “Noodlottige, genadeloze ministers van de dood … witte larven … schandelijke bloeddorstige tijgers … jullie beledigen de aarde en de goden … jullie straffen de onschuldigen … goddeloze bende … banvloek … De wraak van de hemel zal op jullie dalen !” Nooit had iemand tevoren zo een taal tegen priesters gebruikt. Nooit was Italië zo rabiaat anticlericaal geweest als in die jaren, toen Latium met Rome nog aan het pas uitgeroepen koninkrijk ontbrak. Nooit had Rome een feller conservatief en reactionair paus zoals Pius IX gekend. Een jaar later, op 20 september 1870, vielen de troepen van Vittorio Emanuele II Rome binnen. Die paus, nadat zijn politie veel patriotten op zijn geweten had, vond niets beters te doen dan een heel bataljon Bersaglieri te excommuniceren. Vittorio Emanuele II benoemde Verdi als levenslange senator van het Koninkrijk. Verdi was dankbaar maar verscheen nooit in het Parlement. Met moeite liet hij zich nog overtuigen zijn laatste 2 opera’s te componeren, Otello en Falstaff, in zijn landhuis in de Po-vlakte ergens tussen Parma en Piacenza. Dat huis is nu een museum. http://www.volipindarici.it/pianidivolo/ parma2/verdi1.htm Hij stierf op 27.1.1901. De Milanezen hadden voor zijn venster stro op de weg gestrooid om zijn rust van zijn laatste levensdagen niet met het geluid van de wielen van de koetsen te storen. Zijn fortuin ging naar een stichting die een beroemd rusthuis voor muziekartiesten liet bouwen en onderhoudt. Hij ligt daar begraven samen met zijn tweede echtgenote, de zangeres Giuseppina Strepponi. Juist 100 jaar later, ook op 27.1, stierf de laatste koningin van Italië, de Belgische prinses Marie-José. Ander merkwaardig toeval. Ik moet glimlachen bij de gedachte dat ze nu samen op een groen-wit-rood wolkje in de hemel van de grote Italianen zitten. Achille Ziccardi STORIA Venerdì 3 Gennaio 1930: Il treno dei Savoia Maria José del Belgio e i suoi genitori partono per l’Italia con il treno dei Savoia: giornalisti e fotografi di Bruxelles hanno fatto a gara per visitarlo. Il treno ha otto convogli, tre dei quali (la carrozza del re, quella della regina e la carrozza da pranzo) formano un vero appartamento con un tavolo di sette metri in mogano capace di accogliere sino a venti coperti. [Cds, 4/1/1930] Domenica 5 Gennaio 1930: L’arrivo dei sovrani del Belgio I sovrani del Belgio sono arrivati in Italia con il treno reale: «alla stazione di Trastevere, ultima sosta prima dell’arrivo a Termini dove attendevano i reali d’Italia, sale sul treno Umberto, accompagnato dal suo aiutante di campo. Una gentile improvvisata non prevista dal protocollo. In divisa da colonnello dei granatieri, l’erede al trono d’Italia fa un compito baciamano alla sposa, poi la bacia sulla guancia, le offre un mazzo di lillà e un altro mazzo di rose lo offre alla futura suocera. Maria José indossa un abito bianco, gli occhi azzurrissimi le luccicano di commozione. Alle 10 del 5 gennaio il convoglio entra alla stazione Termini: i binari sono stati ricoperti da una pedana rossa, anche la pensilina è addobbata di rosso, con bandiere e stemmi. Vittorio Emanuele III e la regina Elena aspettano il treno raggianti». (Giorgio Lazzarini) [reumberto.it] Perle, scarpe e ossi di seppia Maria José del Belgio al suo arrivo a Roma nell’appartamento al Quirinale – che la suocera ha allestito per lei nei colori del rosa e con decori ispirati alla musica – ha trovato i doni della famiglia Savoia. Tra questi le perle appartenute alla regina Margherita e molti altri gioielli di gran valore. Il governo fascista ha regalato agli sposi una coppia di candelabri in argento stile impero del XIX secolo. Il presidente della repubblica francese un servizio di piatti da 415 pezzi in porcellana di Sèvres (su ogni pezzo sono impresse le armi del Principe di Piemonte). Tra gli oggetti in arrivo da mezzo mondo tante scarpe artigianali, abitini per neonati, e persino ossi di seppia incisi da un pescatore napoletano con paesaggi partenopei. Anche i belgi alla loro principessa hanno fatto regali d’ogni tipo: dalla raffinata toeletta intarsiata in tartaruga con specchi dalle cornici in argento, sino all’orologio con quadrante incastonato nei monogrammi dei due sposi. [Cds dal 2 al 7 gennaio 1930] Mercoledì 8 Gennaio 1930: Francobolli per Umberto e Maria José «Per le auguste nozze saranno messi in vendita speciali francobolli da 20 e 50 centesimi, e da 1,25 lire validi per ogni specie di corrispondenza. In tutte le città d’Italia si vendono bandierine con gli stemmi delle due case reali belga e italiana». [Cds, 7/1/1930] 26 19 STORIA Le nozze reali di Umberto e Maria José Nella cappella Paolina del Quirinale, riaperta al culto da pochi mesi, si celebrano le nozze del principe Umberto, erede al trono di Casa Savoia, con Maria José, principessa del Belgio. Officiante il cardinale Maffi, arcivescovo di Pisa, che indossa paramenti provenienti da Palazzo Pitti. Oggi è anche il giorno del compleanno della regina Elena. [Cds 9/1/1930; Arrigo Petacco, Regina. La vita e i segreti di Maria José, Mondadori] Arazzi e gigli bianchi La cappella Paolina «sembra un giardino. Tenuto sgombero nel mezzo, il salone immenso, che misura 46 metri di lunghezza ed è altissimo, è decorato con arazzi mentre le colonne che lo scandiscono sono nascoste dal verde e dal bianco di gigli freschi». [Cds, 9/1/1930] Via libera solo ai “cinematografisti” Piazza del Quirinale, vietata ai romani sino a quando l’ultimo dei mille invitati ha messo piede al Quirinale. «Gli unici ad avere libera circolazione sono i cinematografisti, piazzati a mezz’aria con le loro macchine sul basamento della fontana dei Dioscuri. Solo loro hanno potuto vedere in viso alcuni degli ospiti, tra i quali c’è chi ha dormito poche ore. Alla vigilia delle nozze, infatti, c’è stata una cena per 7 mila persone. Alcuni invitati, che si sono allontanati dalle sale verso le due, sono riusciti a recuperare cappotti e mantelli nei guardaroba solo verso le quattro». [Cds 9/1/1930] Maniche storte Al momento di indossare l’abito nuziale, Maria José del Belgio scopre che le maniche di merletto sono cucite storte. È necessario tagliarle. La sposa copre le braccia con lunghi guanti bianchi. [Arrigo Petacco, Regina. La vita e i segreti di Maria José, Mondadori] Solo la sposa è vestita di bianco Il principe Umberto, 25 anni, è in alta uniforme con i gradi di colonnello, decorazioni e sciabola. Maria José, 23 anni, apre il corteo nuziale al braccio del padre, con il quale, prima di giungere alla Cappella Paolina, attraversa la sala del Trono, il salone Giallo, le molte sale che precedono quella del Balcone, le due sale Rosse, la sala dei Corazzieri. All’arrivo della promessa sposa, si fa un gran silenzio. Alle spalle della principessa sfilano Umberto con al braccio la madre, la regina d’Italia, seguiti da re Vittorio Emanuele con al braccio la regina Elisabetta. Dietro di loro una lunga schiera di invitati di sangue blu aperta dal re di Bulgaria e dall’ex regina madre Amelia del Portogallo. Il primo borghese avvistato è Benito Mussolini. «Maria José indossa un abito cucito da una maison milanese scelta da Umberto I, che ha anche chiesto alle invitate di evitare per le loro toilette il bianco. E così un tripudio di lilla, 20 STORIA Giuseppe Verdi, leidraad van de Risorgimento Muziek voor een groots ideaal Traviata… Aida … Rigoletto … Nabucco … Otello … woorden die doen dromen … natuurlijk: Verdi. Pure grootsheid. Politiek stond hij op de achtergrond, eigenlijk heeft hij nooit actief aan politiek gedaan en voor zover geweten heeft hij nooit een geweer in zijn handen gehad, maar zijn schaduw hangt over de hele periode van de Risorgimento. Garibaldi, Vittorio Emanuele II, Cavour, Mazzini, ja, maar als wij een naam aan deze rij kunnen toevoegen, dat kan en moet het de naam van Giuseppe Verdi zijn. Hij hoort er gewoon bij. Hij werd te Busseto, prov. Parma, in 1813 geboren, in een gezin van straatarme Emiliaanse boeren, http:// it.wikipedia.org/wiki/Roncole_Verdi toen Napoleon nog alive and kicking was. Hij stierf te Milaan in 1901, schatrijk, reeds in de eeuw waarin u en ik geboren werden. Zijn boeiend leven vertellen is onbegonnen werk. In het begin van de jaren ’70 van verleden eeuw maakte de RAI er een feuilleton over, in 8 afleveringen. Een van de grootste meesterwerken van de RAI ooit. De BRT zond het ook uit. Ik vergeet het nooit: het was telkens op zondagavond en ’s anderdaags stonden al mijn collega’s rondom mij om commentaar te leveren, vragen te stellen, vol met belangstelling … vergeten waren den Antwaarp en den Beerschot ! Zijn carrière begint met een ongelooflijke nonsens: hij werd niet toegelaten tot het Conservatorium van Milaan want … 2 jaar té oud en … vreemdeling, zijnde burger van het Groothertogdom Parma en Piacenza ! Nu draagt dat Conservatorium zijn naam !!! Maar muziek spelen en maken kon hij en hij heeft het dubbel en dik bewezen, ondanks zijn eigen woorden “In vergelijking met Wagner ben ik een bescheiden vioolspeler”. Hij trouwde jong met de dochter van zijn muziekleraar, verhuisde naar Milaan, toen onder Oostenrijk, kreeg 2 kinderen en op een jaar tijd verloor hij ze alle drie aan TBC. De wanhoop nabij en na 2 floppen, liet hij zich overtuigen een opera te componeren: “Nabucodonosor”, gewoonlijk bekend als Nabucco, een verhaal in de oudheid van het Middenoosten met de ballingschap van het Joodse volk in Assirië op de achtergrond. Zo werd het koor der koren geboren: “Va ’ pensiero su l’ali dorate” en enkele regels verder kwam de vonk van de volksopstand: “O mia patria sì bella e perduta”. Het was aan de keizerlijke censuur ontsnapt ! Het ging immers over de Joden, maar dat klaaglied, die noodkreet werd door de Italianen onmiddellijk overgenomen. Met dat gezang gingen ze de Oostenrijkers te lijf. Ziehier de link naar de, naar mijn mening beste uitvoering ooit, daar waar het voor de eerste keer werd gezongen: http://www.youtube.com/watch? v=06I5iqqN_0I Merkwaardig toeval, teken van het lot misschien: de 25 TAALCURSUS STORIA Wie van Italië droomt, denkt automatisch aan Toscaanse olijfgaarden, historische kunststeden en aan de heerlijke Italiaanse keuken. Wie er ooit geweest is, is voorgoed verknocht aan dit mooie land met zijn rijke cultuur. Geen wonder dat veel mensen ook kennis willen maken met de Italiaanse taal. Een praatje kunnen slaan met de plaatselijke bevolking is vaak de belangrijkste motivatie om een cursus te volgen. In de lessen bij CVO Janitor worden de vier vaardigheden (lezen, luisteren, schrijven en spreken) op een ontspannen en aangename manier in praktijk gebracht in de meest voorkomende situaties. In de 2-jarige cursus Italiaans voor Beginners leer je iemand begroeten, eten en drinken bestellen, naar de winkel gaan, een kamer reserveren in een hotel, de weg vragen en uitleggen, enz. Naast communicatie besteden we uiteraard ook aandacht aan de basisregels van de Italiaanse grammatica . Na de Beginners-cursus volgt de 4-jarige Gevorderden-cursus, waarin we dieper ingaan op bepaalde thema’ s en je meer genuanceerd je mening leert formuleren. mauve, acqua marina, oro, argento, giada chiaro fa da cornice alla principessa, regale nel suo abito di velluto bianco panna reso prezioso dal lungo velo, una trina di Bruges dono del popolo belga fissato da un diadema in diamanti e da un mantello panna con bagliori d’argento, bordato di ermellino e con uno strascico, sorretto da quattro gentiluomini, lungo sette metri » [Rolf. Cds, 9/1/1930]. Il velluto di seta per l’abito bianco, fabbricato espressamente da un gruppo di Case di seterie di Como. [Rolf. Cds 1/1/1930] Tijdens de lessen gaat onze aandacht natuurlijk ook uit naar de rijke Italiaanse cultuur in al haar aspecten. Regelmatig organiseren we een buitenschoolse activiteit en nemen we in klasverband deel aan allerhande activiteiten van bvb. Anfiteatro. En wie weet sluit je wel aan bij onze 2-jaarlijkse Janitor-reis naar een Italiaanse regio waar je dan trots in het Italiaans je bestelling kan doen op één of andere zonovergoten piazza! CVO Janitor organiseert cursussen Italiaans in haar vestiging in de Noordlaan 32 te Sint-Niklaas en in de Puithoek, Kruibekesteenweg 51 te Beveren. Meer info over de lesinhouden en de uurroosters vind je op onze website www.janitor.be. Indien u vragen heeft of meer info wenst kan u steeds terecht bij [email protected]. Voor het volledige aanbod van onze taalcursussen (Frans, Spaans, Engels, Duits, Chinees en Turks), computerlessen, kooklessen en nijverheidstechnieken kan u uiteraard ook terecht op www.janitor.be, waar u in de loop van juni de lessenroosters voor het nieuwe schooljaar zal kunnen terugvinden. Welkom! www.janitor.be – 03/760 96 00 – [email protected] – SintNiklaas – Beveren - Sint-Gillis Una visione di luce La sposa descritta dai cronisti: «Divinamente bionda, era veramente una visione di luce nel suo magnifico abito ondeggiante e tutto laminato di argento. Come la bella signora lunare della Tanka giapponese, “ella incedeva in un raggio di luna sulla grande scala di giada, ed i fiori si incurvavano a riverirla”. Appariva così felice nella sua bellezza sorridente!». [Sta. 22/2/1990] Conservet Deus su re Maria José e Umberto di Savoia arrivano all’altare accompagnati dalle note di un canto sardo: Conservet Deus su re. [Arrigo Petacco, Regina. La vita e i segreti di Maria José, Mondadori] Il sì di Umberto e Maria José «“Altezza reale Principe Umberto di Savoia vuole Ella prendere in sposa Sua altezza reale la principessa Maria José del Belgio, qui presente in sua legittima sposa, secondo il rito della Santa madre Chiesa?”. Il principe Umberto si volta verso il re Vittorio Emanuele per chiedere il consenso. Il Re accenna a un sì col capo, la Regina si commuove. Umberto risponde “sì”. Il cardinale Maffei ripete la formula alla principessa che si 24 21 STORIA FOTOWEDSTRIJD volta anch’essa verso il padre re Alberto del Belgio, poi dice nitidamente il suo “sì”». [Cds, 9/1/1930] OPROEP AAN ALLE VAKANTIEGANGERS! Dopo le colombe, la visita dal Papa Alle 11 un volo di colombe annuncia a migliaia di italiani assiepati in piazza del Quirinale che Umberto e Maria José sono sposi. La coppia dopo poco si affaccia al balcone per salutare il popolo in festa in una Roma decorata con stendardi, striscioni, bandiere. Alle 12,30 Umberto e Maria con il corteo nuziale giungono sul Vaticano per essere ricevuti da papa Pio XI. Sua Santità accoglie gli sposi sulla soglia della sala del tronetto, poi li fa accomodare al suo fianco sotto il baldacchino e gli offre in dono un arazzo che riproduce La Madonna col Bambino del Pinturicchio. Alla principessa Maria José regala anche un rosario in perle e oro. [Cds, 9/1/1930] Anfiteatro,amici della cultura italiana, organiseert voor alle geïnteresseerden een fotowedstrijd Uiterste inzenddatum: 31 oktober 2011 Thema: 150 jaar Italië Uova alla Montebello Menu del pranzo, servito verso le 13.30: uova alla Montebello; aligusta con salsa tartara; fagiano allo spiedo con crescioni; asparagi con salsa spumosa; gelato di crema alla palermitana; torta nuziale; grissini all’ olandese. Vini: Capri Bianco, Falerno, Gran Spumante, Amarascato, liquori. [Cds, 9/1/1930] Un matrimonio da 5 milioni di lire Per le nozze tra Maria José e Umberto di Savoia sono stati spesi 5 milioni di lire. [Arrigo Petacco, Regina. La vita e i segreti di Maria José, Mondadori] Laat je fantasie de vrije loop, kijk…en leg vast op de “gevoelige plaat”… Foto ’s opsturen naar: [email protected] Ten gepaste tijde zal een jury haar oordeel vellen en de prijswinnaars wacht een leuke prijs! *** Reglement fotowedstrijd ANFITEATRO, amici della cultura italiana- editie 2011 1. 2. 3. 4. 5. 6. Sabato 11 Gennaio 1930:Sciate in montagna e balli sul sagrato Umberto e Maria, partiti l’11 gennaio per il loro viaggio di nozze, hanno raggiunto Courmayeur dove hanno abitato fin verso la fine del mese in una villetta dipinta di giallo posta sul declivio che dal paese va verso la Dora. Appassionati di montagna, i due principi si sono dedicati allo sci raggiungendo Villeur, la Saxe, Val Veny, Val Ferret, Dolonne e inerpicandosi fino a Nôtre Dame de la Guérison. Spessissimo si son visti ballare la badoche sul sagrato della chiesa di Courmayeur, insieme a giovani coppie del luogo. [Visto, 23/11/1954] *** 22 7. 8. 9. 10. 11. 12. Iedereen kan deelnemen aan deze wedstrijd Er worden twee disciplines voorzien : monochroom en kleurenfoto, digitaal Het onderwerp is ‘150 jaar Italië’ Alle procedés zijn toegelaten. Een monochrome foto moet volledig eenkleurig zijn (bv zwart of sepia). Is er een extra kleur toegevoegd, dan hoort ze in de discipline “kleurenfoto”. Iedere deelnemen mag in iedere discipline maximum vier werken inzenden. Deze moeten alle eigen werk zijn. Foto’s of een bewerking er van mogen in de toekomst niet meer gebruikt worden voor de fotowedstrijden van Anfiteatro. De minimale grootte van de foto is 2MB De foto’s dienen voor 31/10/2011 verstuurd te worden naar webmaster@anfiteatro .be De jurering zal gebeuren via de website van Anfiteatro De uitslag zal bekend gemaakt worden op de Piccione Viaggiatore, de jaarlijkse Italiaanse reismarkt van Anfiteatro, en dit in 2012 op de eerste zondag van februari. Alle ingezonden foto’s kunnen in de toekomst door Anfiteatro vrij gebruikt worden in Notizie, het driemaandelijkse tijdschrift van Anfiteatro of op de website www.anfiteatro.be. Door hun deelname verklaren de deelnemers zich akkoord met bovenstaand reglement. Onvoorziene ongevallen worden door het Anfiteatro-bestuur beslecht. 23