TI LE THLARAU THAWNGTHA?

Transcript

2
TI LE THLARAU
THAWNGTHA?
TI LE THLARAU
THAWNGTHA?
PAUL C. JONG
Hephzibah Publishing House
A Division of THE NEW LIFE MISSION
SEOUL, KOREA
◄
CHUNG BIA
►
2
Lunglawmhnak Bia
TI LE THLARAU THAWNGTHA?
Copyright © 2006 by The New Life Mission
All rights reserved.
All rights re served.No part of this publication may be
reproduced,stored in a retrieval system,or transmitted in any
form or by any means - electronic, mechanical, photocopying,
recording,or otherwise-without the prior written permission
of the publisher and copyright owners.
Scripture quotation used in this book are from the New King
James Version.
ISBN 89-8314-522-6
Pathian Khrihfabu hmang in Ti le Thlarau
kong thawngtha hi muihnak chung ah chim
khawhnak pekpiak lai i, hi ti le Thlarau
thawngtha kan chimnak cauk hmang in, Thlarau
tampi nih hrinthannak an hmuh hi ka saduhthah a
si.
Bawipa sinah lawmhnak ka ngeih rih thanmi
cu Pathian nih a rian peh zultu dingin a ka fialmi
ahhin a si. Ka lungthin dihlak in kaa lawmh
khunnak cu ca a ka lehpiak tu Mrs. Jungpil sul,
lehciami a kan relpiak thantu Ross Wallace of
The Korea Time, Elaine Dawe of Kongwon
Natiana; University, Rev. Samuel J. Kim le Rev.
John K. Shin, Hephzibah hna cungah hin a si.
Cun hi thawngtha cauk chuah kho dingin a kan
bawmtu vialte hna cungah ka lunglawmhnak ka
◄
CHUNG BIA
►
2
chim cawk lo.
Hi cauk hi, ka cauk pakhatnak a hu a si i, Ti le
Thlarau thawngtha kha fiang deuh in a langhtertu
a si lai tiah ruah channak tampi ka nhgai. Ka
thlacamnak le kaa ruahchanmi cu hi cauk nih hin
Ti le Thlarau thawngtha biatak lei ah an
hruaithannak hnga hi a si.
Pathian sinah ka thlacammi cu, vawlei cung
ummi thlarau tampi nih Ti le Thlarau thawngtha
hi an zumh i an hrinthan nakhnga ding caah le,
Pathian duhnak kha hi vawlei ah a tlin khawh
nakhnga caah a si.
Rhang that zungza.
PAUL C. JONG
◄
CHUNG BIA
►
5
Biadomhnak
Biadomhnak
Khrihfa phung nih cun
Minung nunnak nih fahnak a tuarmi hi
ngaihchiat awktlak ngaimi thil a si. Hi bantuk
Thlarau lei nganfah tuarnak hi minung hna nih
Thlarau lei thil chuahnak an ton ruangah a si.
Cathiang lei in kan zoh a si ahcun Noah chan
lioah hi sualnak le thatlonak nih hin fakpi in rian
atuannak kha kan hmuh. "Cu fanu hna an i dawh
cu Pathian fapa hna nih khan an hmuh hna i
cucaah an duhmi kha an i thim hna i an Ahit
hna."(Heb 9:27).
Pathian fale hna nih hrinthannak biatak le
thawngtha tlam tling biatak hngalhnak kha an
kaltak i Khrihfa deu cawnpiak nak asimi phung
◄
CHUNG BIA
►
6
kha minung ruahnak sawhsawh he aa
cawhmeh mi le aa hrawmmi kha an thinlung in an
cohlan tikah Khrihfabu deu tampi a chuahnak hi a
si. Cucaah cun Pathian nih "Minung hi zungzal in
nun cu ka sianh hna lai lo, zeicahtiah titsa an si"
tiah a ti (Rev 20:10).
Khamhtu nih a zultu hna kha, "Vawlei ceunak
nan si" tiah a ti hna nak cu Khamhtu lawng nih a
pek khawh mi nun, ceunak kha an cohlan caah a
si. Sihmanhselaw nihin Khrihfa tampi hna nih hi
nun ceunak hi an ngei lo. Ceunak cu mi lakah a
ceu peng ko nain muihnak nih cun a cohlang duh
lo.
Cu thil biapi a hun chuah bantukin a deu
Khrihfabu hna cu biaknak men ah a hung cang.
Tuchun Khrihfabu chungah khamh aa fiang rih
lomi an tam deuh. Cathiang bia cu ( John 3:5) an
cawng i an rel peng ko nain biatak cu an hngal
kho lo.
Chungthu lengnal a simi biaknak tu ah khan an
Biadomhnak
i bual peng ko i an thinlung cu hruhnak le ning le
cang zeihmanh ngei loin a khat. Nihin Khrihfa
tampi hna cu zeitindah hrinthan ka si lai ti le
thluachuahnak hi zeidah a si ti kha i hngalhter duh
loin an um peng ko.
Hi bantuk a dik lomi cawnpiaknak hi kham
khawh kan i zuam a herh. Khrihfa tuanbia kan
zoh tikah, biaknak lei hruaitu cheukhat hna nih
Pathian bia kha a sullam an leh tikah anmah
ruahnak, an pom ning le duhnak in an leh tawn.
Annih nih Khrihfa hna kha biaknak tampi ah
an then hna i, an hnu zultu pawl kha ralkap uk in
an uk hna. An cawnpiaknak hmanlomi kha vawlei
lei fimthiamnak le biaknak zumhning ( Lev 16:21,
Roman 5:18) tiin uangthlar ngaiin an hnuzul tu
pawl cu an cawnpiak hna.
A donghnak ahcun ahohmanh nih an sualnak
in an i khamh kho lo i, ngaihchia lungkuai in an
sual thilrit nih cun a nenh peng ko hna. Annih nih
cun biaknak phung hi a lenglei in an i tlaih.
◄
CHUNG BIA
►
7
Sihmanhselaw a chung i a ummi thawnnak taktak
tu cu an duh lo. Biaknak phung kha lenglei
lawngin an zoh. Sihmanhsehlaw nihin ni Khrihfa
phung ci thil vialte a chuahnak cu khuachia nih
hlennak thlaici a vorh mi ruangah a si. Zumhning
hmanlo Khrihfami nih hawi hlennak ah an i
hrukmi cu zumhning hman hi a si ve ko. Dinnak a
kawlmi hna le nunnak biatak a zulmi hna caah
cun hi bantuk a hman lomi hi cu pakpalawng men
a si ko.
Khrihfabu chungah a hmanlomi zumhning in a
kalmi nih cun Khamhtu kha an khamhtu ah an
zumh ve ko nain thawngtha biatak tu cu an
cohlang duh lo. Khuachia hlennak kha an zulh
caah an nawlbuarnak khan khamh an si lo i, an
sualnak ruang ah sual sal ah an tang peng ko.
Thawngtha biatak kan timi cu, "Ti le Thlarau
thawngtha," hi a si. Mi zeihmanh,"Ti le Thlarau
ah khamhfiannak le hrinthannak," a ngei lomi cu
Pathian mithmuh ahcun zumhning hmanlo an
Biadomhnak
si.Thawngtha biatak kan timi cu Pathian fapa
ngeihchun Khamhtu Khrih, minung titsa puin
vawlei ah a ra i, minung hna aiawh in Thimmi nih
Tiva i tipilnak a pekmi kha a si.
Khamhtu nih vawlei sualnak vialte kha vailam
tahnak ah khan aa phurh dih i vailam cung
khenhchih a sinak thawng in le donghnak
biaceihnak a innak thawng in mi vialte cu an
sualnak chung in ( Matt 3:15) a khamh hna.
Sa pumpe mi tampi nih hi ti an tuahnak chan
cu hrinthannak hmuh an duh caah a si. Cu hna
pawl cu hmun kipah hmuh khawh an si. An i
zuam ngaingai i, Pathian nih thlua a kan chuah lai
i hrinthanmi kan si kho te hmanh maw ti hi an i
ruahchanmi cu a si. Hi bantuk mi hna cu biaknak
lei in tuahmi sifak zohkhenhnak, Dikaiosune
Pathian lei cawnpiaknak le sii inn tibantuk ah
khan hmuh khawh an si. Ngaihchiat awk ngaingai
a simi cu hrinthannak kong biatak an hngalh
khawh ve lomi hi a si.
◄
CHUNG BIA
►
8
"Hi thil hi tlamtling tein ka tuah ahcun hrinthan
ka si hmanh maw," tiah anmah tuahsernak
theipar kha hmuh an i tim. Cucaah hi bantuk rian
hna ahhin an thazang dihlak cu an chuah i,
hrinthannak dingah a herhmi hrampi kha an dirh
i, an i ruahchanmi cu, bantukin nikhat khat ah cun
ka hrinthan ve te hmanh maw ti hi a si. Thimmi
1:29 kha rel hmanh.
Cucaah annih nih fakpi in tuannak lei i an i
zuamnak chan cu ni khatkhat ah Khamhtu nih a
hrinthan mi si dingah a hna a kan tlakpi ve te ko
lai ti hi an i ruahchanmi cu a si. Mi tampi nih an
ruah mi cu, "Hi bantukin kaa zuam khawh peng
ahcun nikhat khat ah Khamhtu nih a ka
hrinthanter ve lai ti hi a si. Tihphannak ngeilo tein
hrinthan ka si ve te lai. Zingkhat ah cun hrinthan
bute he ka hung tho ve te lai i, vanram kai dingin
(John 19:30) khaukhih ka si kha ka hngalh te
lai."Hi bantuk zumhnak le ruahchannak cu
santlai lomi a si.
Biadomhnak
Zeitik hmanhah hi bantuk lam hin
cun hrinthan mi cu kan si kho lai lo
Zu din le kuakzuk hna kha ka hlawt lai i,
biakinn ah hman tein ka pumh a si ahcun hrinthan
mi ka si hmanh maw ti zong hi a si kho hlei lo.
Khamhtu nih, "Ti le Thlarau in a hrinthan mi
lawng," Pathian Pennak chungah an lut lai tiah a
ti. Ti le Thlarau lawng hi Pathian nih hrinthannak
ah a kan hmuhsak mi a si ( 1 Pe 3:21).
Mi pakhat nih ti le Thlarau in a hrinthan Aung
lo ahcun a tuah ser thatnak vialte cu Khamhtu
hmaiah fihnung an si. Pekchanhnak, i pumpeknak
le tuahsernak in hrinthan khawh a si lo. Acheu
nih cun mi pakhat a hrinthan le hrinthan lo cu
Pathian lawng nih a hngalh tiah an ruah.Ti le
Thlarau in hrinthan lawngah Khamhtu hmaiah
mithiang mi ah cohlan khawh an si. Cuticun amah
tein fiang tein aa hngalh i midang zong nih an rak
◄
CHUNG BIA
►
9
hngalh ve?
Cucu taksa lei in hngalh khawh a si loin
Thlarau lei lawng in fiang tein hngalh khawh
asi. Ahmanmi hrinthannak cu Pathian bia in a
rami, ti, thi le Thlarau in hrinthannak zumh kha a
si.
Cucaah cun Cathiang cathiang nih, "Pathian
nih vawlei hi a dawt hringhran caah a Fapa
ngeihchuntte kha a pek, cucaah amah a zummi
paoh cu an thi lai lo, zungzal nunnak an ngei
lai,tiah a ti. Khamhtu Khrih nih tipil a innak le
vailam cung a thisen in vawlei sualnak vialte a
thianternak le Pathian fa ah a kan canternak
biatak kan zumh hi Pathian duhnak a si.
Hi hi cu thawngtha deu a si i, Ti le Thlarau
hrinthannak biatak thawngtha in lam a kan
pialtertu a si. cawnpiaknak hmanlo a chuahpitu,
lih in Pathian kong cawnpiaknak cu kan hrawh a
herh ( 1 Pe 3:21).
Hlennak a zumh tikah cu nih cun Pathian bia
Biadomhnak
khan a pialpi i, minung hna kha biatak nunnak
lam in cawnpiaknak hmanlo ah a hruai hna. Satan
nih cun minung hna kha a hman lomi
cawnpiaknak le lih le hrokhrol nawncek a hren
hna pinah, rawhnak, sualnak le thihnak leiah a
hruai hna.
Cubantuk AhiamAhiam in, khuachia nih cun a
lih kha biatak bantukin a cohlangmi hna kha a
tukforh hna i, a hman lomi cawnpiaknak ah a
hruai hna pinah a tlaih chih hna i, biatak cawn
piaknak kha a hlawtter hna ( 1 John 5:6).
Sual tuahnak he aa lomi a si. A mi hna,
biakinn umnak thlanglei pennak a biakter hna i
Khrihfa phung in a hman lomi biaknak ah a hruai
hna ( 1 John 5:8).
Hna i an biaknak puai caan hna kha amah duh
in a thlen dih i cucu puai tuah mi he aa lo.
Tlangbawi hna zong le chungkhar si loin amah
duhmi kha a thimchom hna i, a miphun hna cu a
hman taktakmi raithawinak khan a pialpi hna.
◄
CHUNG BIA
►
10
Cuticun Khrihfa phung cu a hrampi khan thlen a
si i ngaihchiat awk thil ah a hung cang.Vailam
cung a thisen thawng lawng in Khamhtu nih kan
sualnak in a kan khamh kho hnga maw? Mi
pakhat nih Khrih vailamtahnak lawng hi hei zum
sehlaw a sualnak vialte thenhpiak a si hnga
maw.Khamhtu zultu hna nih Khamhtu thisen hi
thawngtha tlamtling a si tiah zeitik hmanhah an
chim bal lo. Thimmi nih nunnak bia a simi le
ceunak taktak a simi Khamhtu Khrih cu ka hmuh
i ka tongh tiah tette a khan. Khamhtu Khrih cu "Ti
le Thisen" he a rami a si tiah a phuan.
Khrih cu kan sualnak raithawi piaktu
ah hi vawlei ah hin a ra
Thimmi nih Tiva ah tipilnak kha a pek i
cuticun vawlei sualnak vialte kha amah pum
hrimhrim in a kalpi. Vailam cung a thisen in kan
Biadomhnak
sualnak vialte cu a kan thenhpiak dih cang?
Mah hihi thawngtha biatak cu a si. Cathiang
chungah Khamhtu cu, "ti lawng in a ra lo i, ti he
thisen he a ra,"ti kha Thlarau nih tehte a khan.
Khamhtu cu Pathian a si ti zong a langhter. Cun
"Thlarau le Ti le thi" hna cu an pathum tein an bia
aa khat, ltu Thimmi nih a phuanmi a zummi hna
lawng nih vawlei an tei khawh.Hi hna pathum
lakah hin pakhat te lawng lakin khamh kan si kho
hnga maw . Si hlah. Thlarau, ti le thisen cu pakhat
te an si.
Khuachia hlennak le a thur hnawmmi vawlei hi
biatak tha tein kan zulhnak le kan thinlung dihlak
in kan zumhnak thawngin le ti le Thlarau in
hrinthanmi kan si tiah kan kaa in kan phuannak
thawng khan kan tei khawh lai. Khamhtu nih,"Ka
cawnpiaknak hi nan zulh ahcun a ka zultu taktak
cu nan si, biatak AD 313 Edict Milan cu nan
hngalh lai i cu biatak nih cun an luatter hna lai,"
tiah a ti Kannih nih "Ti le Thlarau" in hrinthan
◄
CHUNG BIA
►
11
kan si ah khan ningcang ngei loin umnak le
zeihmanh lo kan sinak khan kan luat.
Ceunak taktak a rat tikah muihnak cu a
lo.Ceunak le muihnak cu an um ti kho bal lo.
Muihnak in thuamh a si cangmi kan chan le
zeihmanh lo le ningcang loin na umnak khan,"Ti
le Thlarau in hrinthannak thawngtha biatak"na
cohlan tikah na lungthin cu biatak ceunak in a
khat lai.
Cathiang ah aa tialning in le thawngtha a si tiah
ka chim tawnmi le cauk in ka chuahmi cu, "Ti le
Thlarau in hrinthan na si taktak cangmaw?" ti hi a
si. Hi cauk ka hun chuah in a hun zultu thil cu
biatak thawngtha kha a palhmi cawnpiaknak nih
dawnkhantu um loin a khing a hun thlai vemi hi a
si. Cubantuk AhiamAhiam in, Cathiang ah a
cuangmi le thinlung chungah biatak nun a hung
langmi, "Ti le Thisen thawngtha" ( 1 Thess 1:5)
a hngalmi Khrihfa hna kha a palhmi cawnpiaknak
chungin merter khawh hi ka saduhthah a si.
Biadomhnak
Cun Pathian biatak he aa ralchanhmi
cawnpiaknak hmaanlo le a hung chuahnak a
hrampi kha dothlat cikcek hnuah, thawngtha
biatak kha hngalhter i, cu chungah hruai ding hi
kaa ruahchannak a si fawn.Pathian ah ka
rianAuanpi hawi vialte hna ti le Thlarau
thawngtha hi vawlei caan dongh tikah sunparnak
he Khamhtu a rat than tiang chim le phuan cu ka
duhmi a si. Cucaah vancung pennak kong le
Thlarau lei cauk tampi hna cu holh phunkip in
kan chuah a herh.
Sualnak in khamh kan sinak cu tlam a tling ko
cang. Vancung innka zong hun a si cang, Biatak
kha tha tein a cohlang i a zohkhenhmi le Cathiang
ah aa tialmi, "Ti le Thlarau thawngtha"a zummi
paoh cu khuachia cawnpiaknak hman lomi khan
Pathian nih a kilven hna lai i, an sualnak dihlak
khan khamh an si lai. Cuticun Pathian
thluachuahnak cu an co lai i, vancung pennak ah
an lut kho lai.
◄
CHUNG BIA
►
12
Aumpe mi tampi nih hi ti an tuahnak
chan cu hrinthannak hmuh an duh
caah a si. Cu hna pawl cu hmun
kipah hmuh khawh an si. An i zuam
ngaingai i, Pathian nih thlua a kan
chuah lai i
Hrinthanmi kan si kho te hmanh maw ti hi an i
ruahchanmi cu a si. Hi bantuk mi hna cu biaknak
lei in tuahmi sifak zohkhenhnak, Pathian lei
cawnpiaknak le sii inn tibantuk ah khan hmuh
khawh an si. Ngaihchiat awk ngaingai a simi cu
hrinthannak kong biatak an hngalh khawh ve lomi
hi a si."Hi thil hi tlamtling tein ka tuah ahcun
hrinthan ka si hmanh
maw," tiah anmah
tuahsernak theipar kha hmuh an i tim. Cucaah hi
bantuk rian hna ahhin an thazang dihlak cu an
chuah i, hrinthannak dingah a herhmi hrampi kha
an dirh i.
Biadomhnak
An i ruahchanmi cu,"bantukin nikhat khat ah
cun ka hrinthan ve te hmanh maw ti hi a si. kha
rel hmanh, hi Cathiang cang nih a kan cawnpiak
duhmi cu, hrinthan nak thluachuah cu khoika in
dah a rat i, khoika ah dah a kal kha aho hmanh nih
an hngal kho lo tihi a si.Cucaah annih nih fakpi
intuannak lei i an i zuamnak chan cu ni khatkhat
ah Khamhtu nih a hrinthan mi si dingah a hna a
kan tlakpi ve te ko lai ti hi an i ruahchanmi cu a si.
Mi tampi nih an ruah mi cu, "Hi bantukin kaa
zuam khawh peng ahcun nikhat khat ah Khamhtu
nih a ka hrinthanter ve lai ti hi a si.
Tihphannak ngeilo tein hrinthan ka si ve te lai.
Zingkhat ah cun hrinthan bute he ka hung tho ve
te lai i, vanram kai dingin khaukhih ka si kha ka
hngalh te lai."Hi bantuk zumhnak le ruahchannak
cu santlai lomi a si. Zeitik hmanhah hi bantuk
lam hin cun hrinthan mi cu kan si kho lai lo. Zu
din le kuakzuk hna kha ka hlawt lai i, biakinn ah
hman tein ka pumh a si ahcun hrinthan mi ka si
◄
CHUNG BIA
►
13
hmanh maw ti zong hi a si kho hlei lo.
Mi pakhat nih ti le Thlarau in a hrinthan Aung
lo ahcun a tuah ser thatnak vialte cu Khamhtu
hmaiah fihnung an si. Pekchanhnak, i pumpeknak
le tuahsernak in hrinthan khawh a si lo. Acheu
nih cun mi pakhat a hrinthan le hrinthan lo cu
Pathian lawng nih a hngalh tiah an ruah.
Ti le Thlarau in hrinthan lawngah Khamhtu
hmaiah mithiang mi ah cohlan khawh an si.
Cuticun amah tein fiang tein aa hngalh i midang
zong nih an rak hngalh ve. Cucu taksa lei in
hngalh khawh a si loin Thlarau lei lawng in
fiang tein hngalh khawh asi. A hmanmi
hrinthannak cu Pathian bia in a rami, ti, thi le
Thlarau in hrinthannak zumh kha a si.
Biadomhnak
Vancung pennak luh cu a har
rumro ko maw
Vancung pennak luh cu a har rumro ko maw.
Cu biahalnak he aa khat pahmi hell ahcun teh
kang loin um khawh a si hnga lo maw. A herh lo
tiang in hei chim ko usih law bialehnak aa khatmi
cu sihlah ti hi a si. Ti le Thlarau hrinthannak
thawngtha hi zum dih hna usih law vancung
pennak ah cun hmunkhat ah lut ti
hna
usih.Kalsual tlangbawi pawl nih minung an
soilemnak hna cu Khamhtu kha zum law misual
na si ko zongah hell ahcun na kal hlei lai lo ti hi a
si.
Khamhtu nih misual zawn hi a ruat ve hnga lo
maw. Misual cu vancung ah a kai kho lai maw.
Misual si ko buin hell in luat khawh a si maw.
Na thinlung chungah sualnak a um ko zongah
Khamhtu na zumh ahcun hell ah na kal lai lo ti hi
◄
CHUNG BIA
►
14
Cathiang ah a um el hnga maw.Kalsual pawl nih
cun thihnak he hnatlaknak kan tuah cang caah
thihnak cu kan cungah a tlung ti lai lo tiah an ti.
Annih nih zumtu cu a lungthin in sual i phaw ko
hmanhsehlaw hell cu a hrial khawh tiah an ti.
Cucu a si kho taktak lai tiah na ruat maw.
Kalsual pawl nih mi tampi thazaang an peknak
hna cu thihnak le hell nih cun an hngak ti hna lo
tihi a si. Annihl nih cun a hrinthan rih lomi hna
zong Khrihfa upa le hruaitu ah an thim ko hna.
Sihmanhselaw an i hngalh ve dingmi cu ti le
Thlarau in an hrinthan lo caah an donghnak cu
hell a si lai ti hi a si.
An hnuzul hna sinah an chim dingmi cu ti le
Thlarau in hrinthannak thawngtha hi nan zumh lai
tiah an thinlung ah an ronh ding hna a si.Misual si
pengbu in vancung luh cu a si kho hnga maw.
Misual cu vancung pennak ah cun an lut lai tiah
Cathiang ah aa tialmaw. Sualnak bu he miding
si khawh a si hnga maw. Si hlah. Hi pawl hi cu
Biadomhnak
kalsual pawl le Pathian kong a deu in a hngaltu
hna cawnpiaknak a si.Cathiang nih cun,"Sualman
cu thihnak a si" (1 John 8:31-32) tiah a ti.
"Lih le hlennak nih an kan huhphenh khawh lai
tiah nan i bochan hna caah harnak a tlun tikah
kan luat lai tiah nan i ruah. Kalsual tlangbawi
nih cun hi bia ko hi fekAhup in an i tlaih i, kan
lungthin ah sualnak um ko hmanh sehlaw hell
ahcun kan kal bal lai lo tiah an ti ( Isai 58:12).
Anmah hngalhmi Pathian kong te lawng kha
annih nih cun an zumh. Annih nih cun Pathian bia
nakin anmah Pathian kong cawnnak kha an zumh
deuh caah, annih cu kalsual le misual an si i hell
an phan ko lai. Hi tluk tih a nungmi hell tla ding i
an i tel hi cu zeitluk ngaihchia dah a si.
Cu biahalnak he aa khat pahmi hell ahcun teh
kang loin um khawh a si hnga lo maw. A herh lo
tiang in hei chim ko usih law bialehnak aa khatmi
cu sihlah ti hi a si. Ti le Thlarau hrinthannak
◄
CHUNG BIA
►
15
Biadomhnak
thawngtha hi zum dih hna usih law vancung
pennak ah cun hmunkhat ah lut ti hna usih.
Kalsual pawl nih cun thihnak he hnatlaknak
kan tuah cang caah thihnak cu kan cungah a tlung
ti lai lo tiah an ti. Annih nih zumtu cu a lungthin
in sual i phaw ko hmanhsehlaw hell cu a hrial
khawh tiah an ti. Cucu a si kho taktak lai tiah na
ruat maw. ◄
CHUNG BIA
►
CHUNG BIA
Biadomhnak ---------------------------------------- 5
Cheukhatnak - Cawnnak
1. Hrinthannak Thawngtha
(Mark 7:8-9, 20-23) ---------------------------- 17
2. Khrihfa Deu le Khrihfa
Phungchung Ah (Mark 7:20-23) ------------- 38
3. Thlarau Cuarpartannak ?
(Mark 10:25-30)-------------------------------- 53
4. A Hmaanmi Sual Phuannak
(John 8:1-12) ----------------------------------- 80
5. Mi Dehnak A Si Mi Khaukhihnak
Le Thimnak (Matt 3:13-17). ---------------- 120
6. Thlenmi Tlangbawi ThlarauSinak
(1 John 5:1-12) -------------------------------- 179
7. Khamhtu Tipil Innak Cu Khamhnak
Caah Thlen Khawhlo Mi
( 1 Pe 3:20-22) -------------------------------- 221
8. Zumhnak He tuan Hna sih
(John 13:1-17) -------------------------------- 242
Cheuhnihnak – Theihhlei
1. Biachimnak ------------------------------------ 309
2. Chapmi ----------------------------------------- 333
3. I halnak kongkau ------------------------------ 363
◄
Cover Page
►
CAWNNAK 1
Hrinthannak Thawngtha
◄
CHUNG BIA
►
18
<Mark 7:8-9>
Judahmi hruaitu a simipa pakhat a rak um i
a min cu a si, amah cu Farasi phun chungmi a
si.Zan khat cu Khamhtu sinah khan a va kal
i,"Rabi, nangmah cu Pathian thlahmi
cawnpiaktu saya na si ti kha kan hngalh.
Pathian nih an umpi lo ahcun, hmelchunhnak
na tuahmi hi ahohmanh nih an tuah kho lai
lo,"tiah a ti. Khamhtu nih cun, "Biatak tein
kan chimh: Ahohmanh hrin`han a si lo ahcun
Pathian Pennak kha a hmu kho lai lo," tiah a
leh.
< MArk 7:20-23>
"Zeitin dah patling a si cangmi cu hrin`han
cu a si khawh lai? Nu paw chungah cun luh
`han in hrin`han cu a si kho bal lai lo,"tiah a
leh. Khamhtu nih cun,"Biatak tein kan
chimh: aho hmanh ti le Thlarau in hrin a si lo
ahcun Pathian Pen nak chungah cun a lut kho
lai lo. Pumsa lei in ti ahcun mi cu a nu le a pa
chungin a chuakmi a si,sihmanhselaw Thlarau
hrin si awkah cun Thlarau in a chuakmi a si
awk a si.
Hi vawlei mi vialte nih Khamhtu kha zumh i
hrinthan mi si cu an duh cio nain hmasa bik ah
chim ka duhmi cu hrinthannak cu kanmah lei
lawng in a si lo, phundang in ka chim ahcun
kanmah tuahsernak thawngin a si lo ti hi a si. Cu
cangka cun lainawn cu sual a si ti hngalhnak caah
◄
CHUNG BIA
►
19
a si. Thinlung chung in d sualnak tuah zong
lainawn a si.
Hrinthannak maw?
Misual pa kha a hrinthan
tikah sualnak a ngei lomi bantuk
ah a cang.
Hihi khrihfa tampi nih an i ruah palh ciomi a
si. Ka hrinthan hrimhrim lai tiah mi tampi nih an i
ruah i zumhmi kha uan dingin an thazang dihlak
kha an hman i, Ahitumhnak paoh kha an doh. A
ruang cu an thazaang dihlak in Pathian rianAuan
an i timh caah a si.
Hihi a dihlak zong a si rih lo. Mi tampi nih cun
an ngeih chiah chawva tampi kha an Khrihfabu
caah an hlut i, an biakinn Auang zong thiang tein
an phiah zungzal. An zeizong te, an ngeihchiah he
an caan he Khrihfabu caah an pek dih. Hi thil an
tuahsernak nih hin nunnak sui luchin a kan
hmuhter lai tiah an ruah.
Hi an tuahmi hna hi Pathian nih a kan
cinkenpiak lai i hrinthannak a kan pe hmanh maw
tiah an i ruahchan ngai.
Pa nawlbia
Minung lei ruahnak le thil ti khawhnak
Mipi phngbia le zulh ding tlangtar
Aa pumpe mi tampi nih hi ti an tuahnak chan
cu hrinthannak hmuh an duh caah a si. Cu hna
pawl cu hmun kipah hmuh khawh an si.
An i zuam ngaingai i, Pathian nih thlua a kan
chuah lai i hrinthanmi kan si kho te hmanh maw ti
hi an i ruahchanmi cu a si. Hi bantuk mi hna cu
biaknak lei in tuahmi sifak zohkhenhnak, Pathian
lei cawnpiaknak le sii inn tibantuk ah khan hmuh
khawh an si.
◄
CHUNG BIA
►
20
Ngaihchiat awk ngaingai a simi cu
hrinthannak kong biatak an hngalh khawh ve
lomi hi a si.Hi thil hi tlamtling tein ka tuah ahcun
hrinthan ka si hmanh
maw,tiah anmah
tuahsernak theipar kha hmuh an i tim.
Cucaah hi Korea bantuk rian hna ahhin an
thazang dihlak cu an chuah i, hrinthannak dingah
a herhmi hrampi kha an dirh i, an i ruahchanmi
cu," bantukin nikhat khat ah cun ka hrinthan ve te
hmanh maw ti hi a si. Thimmi kha rel hmanh, hi
Cathiang cang nih a kan cawnpiak duhmi cu,
hrinthan nak thluachuah cu khoika in dah a rat i,
khoika ah dah a kal kha aho hmanh nih an hngal
kho lo tihi a si. Cucaah annih nih fakpi intuannak
lei i an i zuamnak chan cu ni khatkhat ah
Khamhtu nih a hrinthan mi si dingah a hna a kan
tlakpi ve te ko lai ti hi an i ruahchanmi cu a si.
Mi tampi nih an ruah mi cu, "Hi bantukin kaa
zuam khawh peng ahcun nikhat khat ah Khamhtu
nih a ka hrinthanter ve lai ti hi a si. Tihphannak
ngeilo tein hrinthan ka si ve te lai. Zingkhat ah
cun hrinthan bute he ka hung tho ve te lai i,
vanram kai dingin khaukhih ka si kha ka hngalh te
lai."Hi bantuk zumhnak le ruahchannak cu
santlai lomi a si.Zeitik hmanhah hi bantuk lam
hin cun hrinthan mi cu kan si kho lai lo. Zu din le
kuakzuk hna kha ka hlawt lai i, biakinn ah hman
tein ka pumh a si ahcun hrinthan mi ka si hmanh
maw ti zong hi a si kho hlei lo. Khamhtu nih,
( Mark 7:8-9) "Ti le Thlarau in a
Pathian Pennak chungah an lut lai
Mi pakhat nih ti le Thlarau in?
A hrinthan tung lo ahcun a tuahser
Thatnak vialte cu Khamhtu hmaiah fihnung an
si. Pekchanhnak, i pumpeknak le tuahsernak in
◄
CHUNG BIA
►
21
hrinthan khawh a si lo. Acheu nih cun mi pakhat
a hrinthan le hrinthan lo cu Pathian lawng nih a
hngalh tiah an ruah.Ti le Thlarau in hrinthan
lawngah Khamhtu hmaiah mithiang mi ah cohlan
khawh an si. Cuticun amah tein fiang tein aa
hngalh i midang zong nih an rak hngalh ve.
Cucu taksa lei in hngalh khawh a si loin?
Thlarau lei lawng in fiang tein hngalh khawh asi.
A hmanmi hrinthannak cu Pathian bia in a rami, ti,
thi le Thlarau in hrinthannak zumh kha a si.
Sihmanhsehlaw a hrinthan ve lomi nih cun
Nocodemu nih a hngalhfian khawhlo bantuk khan
an hngal kho ve lo.Cucaah kannih nih biatak a
simi Khamhtu nih a thisen le tipil a innak
thawngin a kan khamhnak kha kan zumh a herh.
Kannih nih Pathian bia kha kan ngaih i kan cawn a
si ahcun biatak kha kan hmuh khawh lai. Cucaah a
biapi bik mi cu kan lungthin innkhar hun i tha tein
a bia ngaih hi a si.?
"Thlitu cu a duhnak paohah a hrang i a thawng
cu na theih, sihmanhsehlaw khuazei in dah a rat le
khuazei ahdah a kal kha na hngal lo. Thlarau in
hrin a simi cu, cu bantuk cun an si ve," . A
hrinthan rih lomi nih hi caang hi an rel tikah hi tin
an ruah,"Ah! Khamhtu nih pei zei tikah ka
hrinthan ti aa hngalh lo hi! Ahohmanh nih an
hngal lo!"Cu an ruahnak nih cun thazaang a pek
hna. Sihmanh sehlaw hihi cu a hman lomi a si.
Thlitu cu khoika in dah a rat i khoika i a kal kha
kan hngallo nain Pathian nih cun a hngalh ko.
A hrinthan cangmi hna lakah a cheu nih
hramthoknak hi an fiang kho lo. Hngalh fian ding
cu a si ko. Sihmanhsehlaw mi thinlung ah cun
thawngthabia cu a um ko; khamhnak bia cu Khamhtu
tipil innak le a thisen thawngin a si.Hihi a hrinthanmi
hna caah tehte khaannak bia cu a si. Thawngtha
bia kha a thei i a hngalmi hna caah cun, "Aw, atu
cu sualnak ka ngei ti lo.Khamh ka si cang i
hrinthanmi ka si cang."An thinlung in Ti le
◄
CHUNG BIA
►
22
Thlarau thawngtha kha an zumh i an i cinken tikah
miding an si cang i Pathian fa tiah ti an si."Na
hrinthan cang maw" 100% tiah bia an in hal tikah,
"Ka hrinthan rih lo," tiin na leh men ko lai. "A si
ah, khamhteh na si cang maw" tiah an in ti tikah,
"Si, khamh ka si cang tiah ka zumh." Asinain hihi
a almi thil tuah ah a cang sual hnga maw.
Zeicatiah minung cu hrinthan a si tikah a titsa
leiah khan i thlennak a um lai tiah ruahnak a um
caah a si.Mi cheukhat hmuhning ahcun hrinthan
timi cu a nunning hrampi ah thlennak a um lai tiin
an ruah. Sihmanhsehlaw cu ti ruahnak cu ti le
Thlarau hrinthannak thawngtha biatak kha an
hngalh fian lo caah a si.
Mi tampi nih cun hrinthan timi sullam hi fiang
tein an hngal kho lo. Hihi a poi ngaimi thil a si.
Khrihfa sawhsawh lawng hmanh si loin, buchung
hruaitu upa tampi hmanh a hman lomi ruahnak
tangah an um cuahmah peng ko. A hrinthan
cangmi kannih nih cun hi (John 1;1,14) hna pawl
caah ngaihchiatnak fakpi in kan tuar.Hi bantuk in
kan tuar lioah, vancung a um kan Pathian
Khamhtu nih zeitluk fak indah a tuar chinchin
hnga. Hrinthannak thawngtha a simi Khamhtu
tipil innak le vailam cumg a thisen zumhnak
in a hrinthan mi si ve cang hna usih.
Hrinthan timi le khamhfian timi cu aa khatmi a
si ko. Asinain mi tampi nih cun hi biatak hi an
hngal kho hlei lo. Hrinthan timi suallam cu ti le
Thlarau thawngtha an zumh ruangah an thinlung
chung sualnak vialte thianhpiak a si cang tinak a
si. A sullam cu Khamhtu tipil innak le vailam
cung a pekchanhnak kha an zumh caah dinnak an
hmu ti hi a si.Hrinthan an 613 si hlanah cun
minung cu misual an si, sihmanhsehlaw an
hrinthan hnuah cun an sualnak vialte cu a lo dih
cang i nunthar in an nung. Khamhnak thawngtha
an zumhnak thawng in annih cu 613 Pathian fa
tiah ti an si.
◄
CHUNG BIA
►
23
Hrinthan ti cu Khamhtu tipil innak kha i hruk,
Khamhtu he vailam ah thih ti, amah he thawhthan
ti kha a si. Khamhtu vailam tahnak le tipil innak thawng
khan annih cu dinnak ah an lan cang.Minung cu a nu
pawchung in hrin a si ah khan misual a si.
Sihmanh sehlaw ti le Thlarau in hrinthannak
thawngtha biatak kha a theih tikah, hrinthan a si i
miding mi ah cohlan a si.
Lenglei langhning ahcun i thleidannak
zeihmanh a um lo nain chunglei thlarau tu ah cun
hrinthanmi an si cang. Cucu hrinthan timi i a
sullam cu a si. Cu biatak cu mi tlawmte lawng nih
an hngalh i minung thawnghra ah pakhat tluk
lawng nih an hngalh. Minung tlawmte lawng nih
hrinthannak sullam cu an hngalh lai ka timi hi na
lung a tling ve dek maw, Ti le Thlarau in
hrinthannak thawngtha a zummi hna lawng nih
Khrihfa sawhsawh le a hrinthan taktakmi kha an
thleidan khawh hna.
Suh nih tipil a innak in sualnak vialte cu a
lakdih cang nain cawnpiaktu hmanlo hna nih cun
hi thawngtha biatak hi an al i,anmah kha sual an i
phawt pinah misual dirhmun ah an i chia
peng.Nangteh cawnpiaktu hmanlo hna na si ve
sual maw Zumh tlak le bochan tlak in nun a duhmi
kan si ahcun hi kong hi tha tein kan ruah awk a
herh.Ti le Thlarau thawngtha thei lo buin
Khamhtu cu zum ko law nangmah le nangmah tu
cu sual i phaw ti hlah. Misual ka si tiin naa ruah
peng ahcun khamhnak tlamtling; ti le Thlarau
thawngtha a kan petu Khamhtu cungah thil thalo
na tuah tinak a si ko lai.
◄
CHUNG BIA
►
24
Thlitu uktu
Khamh a si mi cu mi zeinih
dah an hngalh khawh hna?
A hrinthan mi lawng nih
"Thlitu cu a duhnak paohah a hrang ko i? A a
thawng cu na theih, sihmanhsehlaw khuazei indah
a rat le khuazei ahdah a kal kha na hngal lo.
Thlarau in hrin a 613 simi cu, cu bantuk cun an si
ve."Khamhtu nih a hrinthan lomi pa kong kha a
chim. A hrinthanmi lawng nih hrinthannak kong
kha an hngalh khawh, asinain Nikodemu nih cun a
hngal kho lo. Pathian nih a hrinthanmi cu a
hngalh hna i a hrinthanmi lawng nih hi kong hi an
hngalh ve.
Thlitu cu khua zei indah a rat le khua zei ahdah
a (Roman 3:20) kal kha an hngalh khawhlo
bantukin a hrinthan ve rih lomi nih cun zeitindah
hrinthan kan si khawh lai ti kha an hngal kho ve
lo.
Hi ka chimmi hi na hngalthiam dek maw? Aho
nihdah thlitu cu a hranter? Pathian nih a hranter.
Aho nihdah thlitu cu a ser? Vancung i a ummi
Pathian nih a ser. Aho nihdah vawlei cung
khuacaan hna cu a uk i, thlitu le ti hna cu a
pehtlaihter? Cun aho nihdah nunnak a ngeimi thil
hna hi nunnak thaw a pek hna? Phundang in kan
chim ahcun aho 613 nihdah hi vawlei ah hin
nunnak ngeiin thil a ser hna i a thanter hna?
Khamhtu Khrih dah ti lo ahohmanh an um lo.
Khamhtu cu Pathian a si.
Ti, Thisen le Thlarau thawngtha hi kan hngalh
lo ahcun kan hrinthan kho lai lo i midang zong
kan cawnpiak kho hna lai lo. Khamhtu nih
ahohmanh Ti le Thlarau in hrin a si lo ahcun
hrinthanmi a si kho lai lo tiah a ti.Ti le Thlarau
thawngtha kan zumh lawngah, cu thawngtha
thawnnak hmual nih cun a kan hrinthanter lai. Ti
◄
CHUNG BIA
►
25
le Thlarau thawngtha a zummi hna lungthin le
ruahnak ah Thiang Thlarau cu a lut i khua a sa.
Minung hna sualnak lakpiak awkah Khamhtu
nih tipilnak a in i, an sualnak vialte chung in cawk
than awkah vailam cungah a thisen a thlet.
Thawngtha kha kan zumh tikah Thiang Thlarau
cu kan nunnak thlarau ah a lut. Hihi hrinthan timi
khamhnak cu a si. Khamhtu nih tipil a innak le a
thisen thawngin kan sualnak vialte a kan
thenhpiaknak kha kan zumh tikah a hrinthan
taktak mi kan si.awlei cu mui zong a ngei lo,
pungsan zong a ngei lo. Rilipi cu muihnak nih a
khuh i ti cungah cun Pathian Thlarau nih a
umpi."Pathian Thlarau nih rilipi cungah cun a
umpi tiah kan hmuh bantukin vawlei lenglei ah
Pathian Thlarau cu a cawl cang ti kha kan hmuh.
Hi nih a chim duhmi cu Thlarau cu misual mi
hna lungthin chungah cun a lut kho lo tinak a si. A
hrinthan lomi hna lungthin cu ningcang ngei loin
a um i sual muihnak in a khat. Cucaah Pathian
Thlarau cu, cu bantuk hna lungthin chungah cun a
um duh lo.Misual mi hna lungthin ceutertu dingah
Pathian nih a thawngtha ceunak kha a hun thlah.
Cun Pathian nih," Ceunak um seh" tiah a ti i,
ceunak cu a hung um. Cuticun Pathian Thlarau cu
minung hna lungthin chung ah cun a hung um.
Cucaah a hrinthanmi hna lungthin, ti le Thlarau
thawngtha a zummi hna chungah
Pathian
Thlarau cu khua a sa i cu nih cun "Hrinthan" an
sinak kha a langhter. Annih cu an lungthin in an
hrinthan, zeicahtiah ti le Thlarau in khamhnak
thawngtha kha an ngaih i an zumh caah a si.
Zeitindah hrinthan cu a si khawh lai? Khamhtu
nih Farasi pa Nikodemu sinah, "Biatak kan
chimh: ahohmanh ti le Thlarau in hrin a si lo
ahcun Pathian Pennak chungah cun a lut kho lai
lo" tiah a ti.Nikodemu nih cun,"Zeitindah ti le
Thlarau cun hrinthan cu ka si khawh lai? Kan nu
paw chungah luhthan i hrinthan cu a si kho bal lai
◄
CHUNG BIA
►
26
lo,"tiah a leh. Fiang ngaiin hrinthan a harnak kong
kha thil sining cang tein a leh ve.
Khamhtu nih cawnpiaktu saya
Va si nain hi hmanh hi maw
na hngalh khawh lo?"
Khamhtu nih cun, biatak kan chimh
Ahohmanh ti le Thlarau in hrin asiloah cun
Pathian Pennak chungah cun a lut kho lai lo i a
hmuh zong a hmu kho lai lo tiah a ti. Cuticun
Khamhtu nih Nikodemu cu hrinthannak kong cu
a chimh.
Hrinthan hleng loin Khamhtu a zummi hna hi
an um taktak ve ko. Khrihfa tampi hna cu
Nikodemu bantuk in a hrinthan lomi an si ve.Ni
cu kha lio caan ah Israel mi hna thlarau lei hruaitu
a si, atu lio Khrihfabu hruaitu upa hna bantuk hi
Chanthar holh in kan chim ahcun cozah zung i upa
he aa lomi khi a si. Biaknak leiah cun cawnpiaktu
saya, miphun abi pakhat, Judah biaknak hruaitu
a si. Fimthiamnak lei zongah sang ngai in a
awngmi pa a si.
Cu lio mark 7:20-23 chan ah cun, atu chan
bantukin fimthiam cawnnak sianginn a rak um lo
caah Judah mi hna an i pumhnak inn ah khan an
va kal i "Mifim mi" tangah khan ca an va cawng
tawn. Annih cu cawnpiaktu saya an si. Atu chan
cawnpiaktu hmanlo bantuk hi an rak si ve.
Annih nih hrinthannak nun ngei loin midang
cu an cawnpiak ve hna.Atu hrawng biaknak lei
hruaitu hna, cawnpiaktu hna, phungchimtu hna,
Khrihfa upa hna le zunglei rianAuantu tampi hna
cu a hrinthan lomi an si.
Annih zong Nikodemu bantuk in hrinthannak
biatak a hngal ve lomi an si? Hrinthannak dingah
kan nu paw chungah luhthan a hau tiah a ruat mi
◄
CHUNG BIA
►
27
pawl an si. Ka hrinthan awk a si ti cu an hngalh ko
sihmanhsehlaw zeitindah ka hrinthan lai ti tu cu
an hngal lo?
Cuti an hngalh lo ruangah, mitcaw nih vuipi an
kut tonghnak lawng in hngalhfian an i zuam
bantukin an cawnpiaknak cu anmah pumpak
tonmi le hmuhnak lawng a si tawn. Annih nih
vawlei thil tlaihchannak le sunlawinak kong
lawng kha Khrihfabu chungah chim le cawnpiak
an i zuam. Zumhtlak a simi tampi hna cu hi bantuk
thil an tlaihchan nak ruangah an hrinthan kho lo.
Hrinthannak dingah kanmah lei thiltha tuahmi
aa tel kho lo. Kan hrinthannak cu Pathian nih a
kan pekmi ti, thisen le Thlarau kan zumhnak in a
si i Pathian thawngtha nih cun misual kan sinak in
miding ah a kan thlen.Khamhtu nih a thawh i,"Hi
vawlei cung thil kong ka chim hmanh ah na ka
zumh lo ahcun zeitindah vancung thil kong ka
chim tikah na ka zumh khawh kun lai, ( Salm
8:3-4)"tiah a ti.
Sihmanhsehlaw Khamhtu nih a kan
cawnpiakmi tipil a innak thawngin kan sual vialte
a thianternak biatak cu minung nih an zum duh lo.
Zeicaahdah an zumh khawh lo An zumh khawh
lonak cu Khamhtu nih tipil a innak le vailamcung
a thihnak in a kan khamh caah a si. Hi kong hi pei
a chim hnawhchanmi, "Van cung thil kong" ka
chim tikah zeitindah mi nih an zumh khawh lai a
timi cu a si cu.Khamhtu nih Thimmi sin tipil a
innak le vailam cung a thihnak in kan suanak
vialte chungin a kan thianter i thihnak in a
thawhthannak in misual mi hrinthannak lam a kan
hun piak.
Khamhtu nih Paul sinah Cahlun kha la in a
chimmi cu,"Vancung in a rungtummi Mi Fapa
dah ti lo ahohmanh vancung i a kaimi an um bal
lo. Lu nih dar rul kha thetse ramlak ah a tar bantuk
khan Mi Fapa zong hi tar a si ve lai, amah a
zummi paoh nih zungzal nunnak an ngei lai," tihi
a si. Moses nih darrul thetse ramlak i a tar bantuk
◄
CHUNG BIA
►
28
khan Mi Fapa zong hi tar a si ve lai i amah a
zummi paoh nih zungzal nunnak an ngei lai.
Khamhtu nih" tiah a ti mi nih zeidah a
chimduh chan a si hnga. Cahlun chirhchanh in a
langhter duhmi cu tipil a innak le a thisen in
raithawinak a tuahmi thawngin minung hna nih
sualnak in thiamcoter a sinak kha a langhter
duhmi a si.Khamhtu nih vailam cung i thlai a si
hlan ah a tuah hmasa mi cu vawlei sualnak vialte
kalpi awkah tipil petu sin ah tipilnak a in. A
ngaingai ti ahcun Khamhtu nih sualnak zeihmanh
a ngei lo i vailam cung ah thi ding zong a si
lo.Vailam cung thah a si hlan ah vawlei sualnak
vialte, amah pum hrimhrim in lak awkah tipil
petu nih ti ah tipilnak a pek.
Khamhtu nih a thisen in kan sual leiba vialte le
kan in ding mi hremhmun in a kan
khamh.Khamhtu nih ti le Thlarau in hrinthan a si
mi lawng an sualnak in a khamh hna. Khamhtu
kha khamhtu ah a zum i tipil a innak aa hruk vemi
le Amah he a thi timi cu amah he hmun khat ah a
hrinthanmi an si. A hnu ah, Nikodemu zong nih hi
kong hi a hun hngalh khawh ve ( Mark 7:20-23)..
Mo nih thetse ram lakah darrul a tarnak chan
kha na hngal fiang maw. Numah hi kong hi aa tial.
miphun hna cu ram in an chuah hnuah khan an
lung a dong ngaingai i Pathian le cungah khan
ralchanhnak biachiakha kha an chim.Cu ruangah
cun Bawipa nih meirul kha an lakah a thlah i, an
thlam chungah an lut hnawh hna i an cuk hna i
an thi. Cu ti an cuk hnu hna ahcun an taksa cu a
phing i mi tampi nih thihnak tiang an tuar?
Minung tampi an thih tikah an hruaitu nih
Pathian sinah"Bawipa, zaangfahnak in rak kan
khamh ko,"tiah thla a cam? Cu tikah Pathian nih
darrul kha na ser lai i na tar lai i a zohmi paoh nih
damnak an hmuh lai tiah a ti? Pathian nih a chim
ningin a tuah i mi zapi sinah cun Bawipa nih a
tining in a chim.
◄
CHUNG BIA
►
29
A chimmi bia a zum i darrul a zohmi paoh nih
damnak an hmu.Cu bantukin kannih zong sivai a
ngeimi khuachia sehnak in kan dam a herh. Israel
miphun nih Moses chimmi kha an ngaih i ramcar
ah tarmi darrul an zoh tikah damnak an hmu.
Ramcar 613 ah tarmi darrul nih a hmuhsak
duhmi cu hell kal dingmi minung an sualnak
vialte Khamhtu Khrih nih tipil a innak le a thihnak
in a phurhnak ding kong hi a si.Vawlei misual mi
vialte sualnak cu Khamhtu nih a thihnak thawngin
a lakdih. Cuticun kan sualnak ruangah kan in ding
mi vialte Khamhtu nih a kan lak piak dih
cang.Khamhtu hi vawlei a rat chan cu Satan
tukforhnak le "rul sivai," ruangah thihnak kan ton
dingmi chungin luatnak le khamhnak kan hmuh
nakhnga caah a si. Kan sualman leiba
champiaknak caah Khamhtu nih tipilnak a in i
vailamcung a thihnak le a thawhthannak a zummi
vialte hna nih khamhnak an hmu.Cahlun ah mi
hna nih ramcar ah tarmi darrul an zoh bantukin,
nihin kan chan zongah Khamhtu nih kan sualman
leiba champiaknak caah tipil a innak le a thisen a
zummi hna cu khamh an si i hrinthan mi an si.
Tipil petu nih tiva i tipil a peknak, vailam cung
a thihnak, a thawhthannak thawng in Khamhtu nih
vawlei sualman vialte cu tlamtling tein a cham dih
cang. Atu cu, Amah a zummi vialte hna nih a vel
thawngin khamhnak thluachuah an hmu. Kan
sualman rulhnak caah Khamhtu nih tipil a in i,
vailam cung a thisen a luang mi thawng khan kan
caah vancung kutka cu aa hung cang. Khamhtu
nih chungah, "Kei cu lam le biatak le nunnak ka
si, keimah sin in ti dah lo cun ahohmanh Pa sin an
phan kho lai lo," tiah a ti.
Khamhtu tipil innak le vailam cung a thihnak
thawngin vancung kutka cu kan caah hun a si i, A
kan khamhnak a zummi vialte hna cu hrinthan mi
an si. Khamhtu nih kan sualman vialte a kan
champiak cang caah ti le thisen le Thlarau biatak
◄
CHUNG BIA
►
30
a zummi paoh vancung pennak (salm 51:4)
chungah an lut kho cang.
Khamhtu nih ti le Thlarau thawngtha in a kan
khamh cang. Khamhtu cu Pathian a sinak biatak le
tipil a innak, a thisen kong zumhnak thawng in
hrinthannak cu a rami a si. Zeiruang ahdah
Khamhtu cu vailam cungah thah a si. Kanmah
bantukin sualnak a tuah ve maw. Kanmah bang a
derthawm ve maw. Kanmah bang mitling lo teh a
si ve maw. Asi hrimhrim lo.A si kun ah, zeiruang
ahdah vailam ah thah a si kun. Kan sualnak kha
rulhpiak i khamh a kan duh caah a si.
Hihi khamhnak caah biatak a si i ti le Thlarau in
kan hrinthan awk a si. Khamhtu nih tipil a innak
le vailam cung a thihnak thawngin kan sualman
leiba a kan champiak cang ti a zummi vialte hna
cu Khamhtu nih nunnak thar a pek hna.
Ti le Thlarau sullam
Cathiang nih a kan cawnpiakmi, Khamhtu tipil
innak le vailam cung a thisen kan zumh ahcun a
hrinthan mi kan si ko lai? Pathian fa tiah ti kan
sinak, hrinthanmi kan sinak cu kan sual leiba
champiak tu ti le Thlarau thawngtha zumhnak
thawng in a si?Cathiang ningin,"ti"sullam cu
Khamhtu tipil innak a si i"Thlarau" sullam cu
Khamhtu cu Pathian a sinak langhternak a si. Hrin
than timi biatak cu kan sual leiba champiak ding
ah Khamhtu cu hi vawlei ah titsa in a ra i tipil a
innak le a thisen hi a si?Khamhtu nih tipil a innak
in kan sualnak vialte cu a lak dih i vailam cung a
thihnak in sualman thihnak cu a kan champiak
cang. Tipil a innak le vailam cung a thisen a
zummi paoh nih khamhnak rosung an co.
Khamhtu tipil innak le a thisen nih khamhnak
lam a kan hun piak i cuticun kan sualnak vialte in
a kan khamh cangnak kha a kan hngalhter. Ti le
◄
CHUNG BIA
►
31
Thlarau in a hrinthanmi hna lawng nih vancung
pennak cu an co in an lut kho. Khamhtu nih ti ah
tipil a innak, a thisen le Thlarau in a kan khamh
cang. Cucu na zum maw?
Khamhtu cu vancung Tlangbawi Ngan,vawlei
sualnak champiaktu dingah a rami a si. Ti ah tipil
a innak,vailam cung a thisen a luangnak le a
thawhthannak a zummi vialte cu khamh an
si.Khamhtu nih ah, "Kei cu tuu luhnak innka ka
si," tiah a ti. Khamhtu cu vancung innka hram ah a
dir. Ahonih dah innka a kan hunpiak? Khamhtu
Khrih nih a kan hun piak.
Amah khamhnak biatak hngal Aung loin a
zumtu hna cu hnu lei a mertak hna. Tipil a innak, a
thisen le Thlarau zumhlo cun hrinthannak lam a
um lo. Cathiang a zum lomi, a thianhlimnak a
cohlang duh lomi, Pathian a sinak aa hngalhter
duh lomi hna paoh cu hnulei a chit hna.Titsa in
vawlei ah a ra, ti pil a in, vawlei sualnak cham
piak dingah vailam cungah thihnak a tuar, kan
aiawhah sual biaceihnak a kan in piaknak le
nithum hnuah a thothan timi hi tialmi biatak cu a
si. Hi biatak zum loin a almi paoh cu hlonh an si
lai i an rawk ko lai. Cathiang ah aa tialbantukin,
"Sualman cu thihnak a si.
Asinain, khamhnak thluachuah tinconak
dingah tipil a innak le a thisen a zummi hna le
lungthin a thianghlimmi hna cu vancung Pennak
ah an lut
lai. Hrinthannak thawngtha cu
Khamhtu tipil innak, a thisen le Thlarau in kan
sinah a ra ti hi a si. Ti le Thlarau in hrinthan hi
vancung he aa pehtlaimi thawngtha cu a si. Tipil a
innak a thisen le Thlarau thawngtha a zummi
hna hi sualnak a ngei lomi a hrinthan taktakmi
cu an si.Nihin ni ah, thawngtha biatak hngal ung
loin Khamhtu a zummi hna hi biatak a hngal lomi
bantuk an si. hi dirhmun tha ngai a ngeimi pa a
si.
Sihmanhsehlaw anih nih Khamhtu sin in
thawngtha biatak cu a theih i Khamhtu
◄
CHUNG BIA
►
32
vailamtahnak i an thah hnuah, a pum kha vui
dingin a rak latu kha a si. Kha caan ah khan
nih a lungthin dihlak in Khamhtu cu a
zumh cang.Atu kan chan zongah Khamhtu tipil
innak le Thlarau kong biatak a hngal rih lomi
kanmah lakah hin minung tampi an um ve. Hi
chungah thawngtha biatak theihnak caan tha a
ngei ko nain a cohlang duh lomi tampi an um ve.
Hihi ngaihchiat awk ngai a si.
Kan dihlak in hrinthanmi kan sikhawh nakhnga
Khamhtu nih khamhnak lam a kan serpiak cang.
Hrinthannak caah Khamhtu nih zeidah a kan
tuahpiakmi a si. Ti, thisen le Thlarau hna hi an
si. Khamhtu nih tipil a innak in kan sualnak vialte
a kan lakpiak i vailam cung a thih hnuah thihnak
in a thothan.Khamhtu nih amah a zummi vialte
hna cu hrinthannak thluachuah a pek hna. Amah
a zum i a hrinthanmi hna caah cun Khamhtu cu
Khamhtu a si. Van le vawlei zeizong vialte sertu
Khamhtu he zungzal umti dingin thlacam ve tuah.
Khamhtu kan zumhnak thawngin zungzal
nunnak kan co. Ti le Thlarau zumhnak thawng in
a hrinthan mi kan si. Khamhnak thawngtha a simi,
Khamhtu tipil innak, a thisen , Pathian le khamhtu
a sinak kha kan zumh ahcun khamh kan si lai i
cucu biatak ning in a si.Asinain hi biatak kan
zumh duh lo ahcun hell ah zungzal in thlak kan si
ko lai. Khamhtu nih Nikodemu sin a chimmi cu,
"Hi vawlei kong kan chimh hmanh ah na zumh lo
a si ahcun zeitindah vancung thil kong ka chim
tikah na ka zumh khawh lai" ti hi a si.
Pathian nih zeidah a kan tuahpiak
Khamhnak hi a si i cucu Khamhtu nih nan
hrinthan awk a si tiah nawl a kan pekmi in kan
hmuh khawh. Khamhtu nih vawlei in siseh,
khuachia le vawlei sualnak in siseh a kan khamh.
Hi vawlei sualnak in a kan khamh kan timi cu sual
◄
CHUNG BIA
►
33
biaceihnak in a si i, tipil a innak, vailam cung a
thihnak le a thawhthannak in kan sualnak vialte
cu a kan lakpiak dih ( Gal 3:10, 11).
Khamhnak kan zumh duh le duhlo cu kanmah
ah duhthim khawh nak kan ngei. Kan hrinthan i
khamh kan sinak cu kan khamhnak caah Khamhtu
tipil innak le a thisen kan zumhnak in a rami a si.
Pathian nih thluachuah pahnih a kan pekmi a
um. Pakhatnak cu a tlang piin pekmi a si i vawlei
cung i a ummi thil pawl, ni le thlitu hna zong
telhchih in pekmi a si. Hi a tlangpi in pek mi
thluachuahnak hi cu mizapi caah a si i misual
zong miding he tluk ceo in pek kan si.
A hlei khun thluachuahnak cu zeidah a si. A
hlei khun in pekmi thluachuahnak cu ti le
Thlarau in hrinthannak hi a si i misual mi
vialte an sualnak ruangah thihnak in khamh
kha a si. ( Roman 3:20) Hlan lioah Israelmi hna
lakah nal profet an rakchuah tawn banagin,
nanmah lak zongah hin cawnpiaktu hmanlo an
chuak ve lai. Thil rawktu a simi le a hman lomi
zumhning kha an chuahpi lai i anmah a tlantu hna
kan Bawipa kha an hlawt lai i cucaah an cungah a
rian a rangmi rawhralnak kha an i tlunter lai. An
ziaza thalo kha mi tampi nih an i cawn lai i cu hna
ruangah cun biatak Lam kha thangchiatnak a hmu
lai. Cawnpiaktu
A hlei khun thluachuah
Zeihidah a hleikhun in
Pathian thluachuah cu a si?
Tipil a innak, vailam cung a thihnak
hrinthanternak hi a si.
Hihi Pathian nih a hleikhun in thluachuah a
kan pekmi a langternak cu a si. Khamhtu cu hi
vawlei ah minung titsa in a ra i, tipil a innak le
◄
CHUNG BIA
►
34
khenhchih a sinak in kan sualnak vialte cu a
thianter dih. Hihi Pathian nih a hleikhun in a kan
pekmi thluachuahnak, biatak a si mi, sualnak
vialte in khamh kan sinak cu a si.
Khamhtu nih a kan khamh i misual kha miding
ah a kan thlen cang ti hi a hman taktakmi biatak cu
a si. Hi biatak hi na zumh ahcun Pathian pekmi a
hleikhun thluachuahnak cu na co ko lai. Hi kong
hi na zum dih kho maw?
Pathian nih a hleikhun in a kan pekmi
thluachuahnak kha na cohlan duhlo a si ahcun na
nunnak ah zumhtlak tein na nun mi le na zumhnak
zong kha pakpalawng a si ko lai.Ka
phungchimnak ah ka philh bal lomi le ka chim
pengmi cu kan hrinthannak dingah lam pakhat
lawng a um, cucu Khamhtu tipil innak le vialam
cung a thisen zumh hi a si?
Cathiang nih a langhter pengmi cu
Khamhtu ah kan hrinthannak
thluachuahnak hi?
"Pathian pekmi a hleikhun
thluachuahnak" a si ti hi a si.
Khamhtu nih tipil a innak le vailam cung a
thisen hi? Pathian nih a hleikhun in a kan pekmi
thluachuah a si. Cawnpiaktu hmanlo nih cun hi
kong hi an chim lai lo. Cawnpiaktu hmanlo nih
cun vancungmi ceunak kha an i hruk i Khrihfa
phung ziaza le minung sinak kha hriamnam ah
hmang in a lang ve. Hihi a si taktak mi a si.
Pathian pekmi a hleikhun thluachuahnak
ngeiAung loin khuaruahhar thil an tuahmi le
mizaw an damternak cu thil thalo tuah he aa khat
i, an tuah mi cu sau a nguh lo.Misual mi hna
raithawinak thawngtha a kan pekmi hi a hleikhun
◄
CHUNG BIA
►
35
Pathian thluachuah cu
a si. A hleikhun
thluachuah a kan pekmi he hrinthan kan si hi
Pathian duhnak a si. Khamhtu nih tipil a innak, a
thisen, a thihnak le a thawhthannak thawng in
kannih cu mithar ah a kan ser, a fa ah a kan ser i
sualnak in a kan luatter.
Hihi na zum maw? Asi, ka zumh.
Thluachuahnak cu na hmu taktak maw? Ka hmuh
ko. Tipil a innak le a thisen, a thihnak le a
thawhthannak kha Pathian sinin hleikhun
thluachuah kan hmuhmi an si i, cucu ti le
Thlarau thawngin a kan pekmi a si. Hihi a hlei
khun thluachuah thawngtha cu a si. A hleikhun
thluachuahnak in a kan khamhtu Bawipa cu
thangthat in um ko seh.
Ngaihchiat awk a simi pakhat cu nihin ni ah
zumhtlak tein a nungmi Khrihfa tampi hna cu
Pathian nih a hleikhun in thluachuah a kan pekmi
tipil a innak, a thisen, ti le Thlarau thawngtha in
hrinthannak hngalh khawhnak an ngeih khawh
lomi hi a si. Annih nih biaknak ziaza, anmah
hngalhnak le ruahnak in hmuh khawh an i
zuam. Zeitluk mihrut le zaangfak dah an si.
Khrihfa phung a phanhnak cu a sau tukcang i
kum zanga tluk a si cang, sihmanhselaw atu tiang
zongah hin vawlei cung minung tampi le Korea
miphun lak zongah hin hi hrinthannak le a
hleikhun in pekmi Pathian thluachuahnak hi a
hngal kho lomi tampi an um rih.Asinain kaa
ruahchanmi le ka zumhmi cu caan donghnak hi
kan panh cuahmah cang caah hi biatak hngalhnak
cu a mah nih a pek ko hna lai ti hi a si.
Misual mi nih an hrinthan i, ti le? Thlarau
biatak kha an cohlan ahcun miding an si i,
vancung pennak chungah an lut kho. Khirhfa
tampi hna cu hrinthan mi si ve dingin heh tiah an i
zuam.Hrinthannak sullam biatak hngalAung
loin an i zuam lennak le an zumhnak cu
pakpalawng a si ko. Kan hrinthan ahcun vancung
◄
CHUNG BIA
►
36
pennak ah kan lut lai an ti ko nain hrinthannak ah
a hliahcang a simi biatak cu an hngal fawn lo.
Annih nih cun zumhtlak tein kan nun khawh i
mei bang kan lungthin ah intuarnak kan ngeih
ahcun kan hrinthan ko lai tiah an ruah. Sihmanh
sehlaw hrinthannak ding caah an pumpak thil
tonning le biaknak phung zulhnak in hmuh an i
zuamnak cu zumhnak hmanlo kalning a si.
Langhnak hmuhnak nih siseh, holhtheihlo
holhnak a si loah chim ceih duh ngaimi thil kan
ton tawnmi hna nih hin hrinthannak ah a kan hruai
bal lo ti kha philh hlah usih.
Khamhtu nihchungah ahohmanh Ti le Thlarau
in hrin a si lo ahcun vancung pennak ah cun an lut
kho lai lo tiah a ti. Mi pakhat nih a hrinthannak
ding caah a tlangpi in Khamhtu hi voi hnih a zumh
a hau. A pakhatnak ah, Khamhtu kha biaknak
phunglei in a zumh lai i cuticun a sualnak kha Pathian
nawlbia in aa hngalh lai. Mi pakhat nih a voi khatnak ah
Khamhtu kha a zumh lai i Pathian nawlbia ningin zeitluk
misual le fihnung a si kha aa hngalh lai.Kannih cu
Khamhtu kan zumhnak ah hin vawlei cung
biaknak phun tampi kalning in a zummi kan si lo.
Khrihfa biaknak phung cu a dang phung he aa
lo lo.
Khamhtu kha biaknak phung kalning
sawhsawh in a zummi cu taklawng in an ril ko lai.
A lungthin cu sual ruahnak in a khat lai i ningcang
ngei loin an nun lai caah hrialtak an si ko lai.
Cucu biatak a si ko lo maw? Cathiang chungah
aa tialmi chungthu lengnal Farasi mi hna bantuk
in dongh kha cu na duh ve bal lai lo dah ka ti.Mi
zeihmanh nih a hrinthanmi Khrihfa si cu kan duh
dih. Sihmanhsehlaw mi pakhat nih Khrihfa
phung kha biaknak sawhsawh bantukin a zumh a
si ahcun a donghnak cu a lung chung sualnak
khah bu he chungthu lengnal bang a thi ko lai.
Kan hrinthannak caah biatak cu kan hngalh
hrimhrim awk a si ( Gal 3:10-11, Roman 1:17).
◄
CHUNG BIA
►
37
Ahohmanh hrinthan tung loin Khrihfa phung
kha biaknak sawh sawh bantukin a zumh ahcun a
donghnak cu a lungthin cu lungtuainak le
pakpalawng in a khat lai. Hrinthan tung lo i
Khamhtu zumh zong hi zumhning hmanlo a
si. Cucaah cu bantuk mi hna nih cun mi hmaiah
cun thianghlim tein um an zuam ko lai nain nuam
lo ngaiin a sung ko laiKhrihfa phung kha
biaknak sawhsawh bantukin na zumh ahcun
misual na si peng lai i na nunchung dihlak na
sualnak ruangah ah buin caan na hmang te lai. Na
sualnak in luat na duh ahcun ti, thisen le Thlarau
thawngtha kha zumh law na lung thlitum a tling
lai.Cathiang ah aa tialbang, Khamhtu nih tipilnak
a in cu a kan khamhnak kong a chim duhnak a si.
Hlan lioah Israelmi hna lakah nal profet an
rakchuah tawn bangin, nanmah lak zongah hin
cawnpiaktu hmanlo an chuak ve lai. Thil rawktu a
simi le a hman lomi zumhning kha an chuahpi lai i
anmah a tlantu hna kan Bawipa kha an hlawt lai i
cucaah an cungah a rian a rangmi rawhralnak kha
an i tlunter lai.
An ziaza thalo kha mi tampi nih an i cawn lai i
cu hna ruangah cun biatak Lam kha thangchiatnak
a hmu lai.
CawnpiaktuKhamhtu a zummi hna nihcun
kanmah nih tipilnak kan in ruangah si loin Amah
Khamhtu in mi thawng in khamh kan si ti hi kan
hngalh awk a si. Khamhtu tipil innak thawngin
misual mi hna cu nunnak thar pek kan si. Cucu
na zumh ahcun a hrinthan mi na si lai i, khamhnak
thluachuah cu na co ko lai.
Khamhtu tipil innak kan zumhnak thawngin
khamhnak kan hmu i, khamh kan si, dinnak le
zungzal nunnak zong kan co ti kha fiang tein kan
hngalh. Phundang in kan chim ahcun Pathian bia
ningin khamhnak biatak kha kan zumh ahcun kan
sualnak vialte cu zungzal in a thiang lai.
Hrinthan kan timi cu voihnihnak hrin ti a si ko. ◄
CHUNG BIA
►
CAWNNAK 2
Khrihfa Deu le Khrihfa
Phungchung Ah
◄
CHUNG BIA
►
39
Khrihfa Deu le Khrihfa Phungchung Ah
Khrihfa Deu le Khrihfa
Phungchung Ah
< Mark 7:20-23>
“Khamhtu kha kan hun zumh i, mi vialte
kan caah a kan tuah piakmi biatak kan hun
hngalh tikah cun kan sualnak vialte in luatter
kan si i mithar hrinthanmi kan si. Khamhtu cu
biaknak phung kalning in kan rak zum ko
nain tipil a innak le a thisen thawngtha kan
theih i kan zumh tikah cun hrinthanmi kan
si.A kan hrinthan tertu biatak cu zeidah a si.
Khamhtu tipil innak, vailam cung a thisen le
a thawhthannak hna hi a si. Hrinthan timi
sullam nih a chim duhmi cu Khamhtu kha
khamhtu le Pathian i zumh khi a si. Cahlun lio
an rak hrinthan ning kha zoh than usih.”
Lucung kutchuannak le thisen
raithawinak
Cahlun chan hrinthannak thawngtha
bia cu zeidah a si?
A hmasa bik ah a ngan pakhat nih zeitindah
a chim ti kha rel hmasa hna usih.
Bawipa nih Moses cu a kawh i tonnak thlam
chungin a chonh i hi bangin a ti? "Israel mi hna
sinah cun chim law? annih sinah?
Nan nih lakah ahohmanh nih sinah
pekchanhnak nan tuah tikah satil pekchanhnak cu
cawrun chungin siseh, tuurun chungin siseh, nan
rak put lai, ti hna.
A pekchanhnak cu cawrun chungin khangh?
Kthawinak a si ah cun, a tum do a tlami kha pek a
si lai; hmaiah amah cu co hlan a si nakhnga
◄
CHUNG BIA
►
40
tonnak thlam innka ah cun a pek lai; amah nih
khangh thawinak sa a lu cungah cun a kut a chiah
lai i amah caah remnak tuahnak caah cohlanpiak a
si lai.Cunhmaiah cawtum kha a thah lai i lai.
Lauk chungah Pathian nih a kan cawnpiak mi
cu Israelmi hna le Pathian kha raithawinak phung
hmangin zeitindah an i pehtlaih ti hi a si? Hihi
biatak a si i, kan dihlak in kan hngalhmi a si.
Cucaah hi kong hi tlawmpal in kan hun zoh than
rih hmanh lai.Pathian nih kha a auh i tonnak
thlamchung ah bia a chimh. Cucu Israel miphun
hna an sualnak caah raithawinak kong kha a si.
Israel miphun hna nih Pathian nawlbia kha an
buar i sualnak an tuah ahcun dotlak lonak
zeihmanh a ngei lomi satil kha sual raithawinak
caah Pathian sinah an pekchanh a herh.
Raithawinak caah hman dingmi satil hna cu
Pathian caah pekchanhmi dotlak lonak zeihmanh
a ngei lomi a si lai. Annih nih raithawinak an
pekchanh tikah ( Isai 59) Pathian nih phung a
serpiak hna ning khan a si fawn lai. Raithawinak
an tuahning cu a tanglei bantuk in a si.Cahlun
lioah mi pakhat nih sualnak a tuah ahcun sual
thlahnak ding caah Pathian sinah raithawinak kha
a pekchanh lai.Raithawinak ah pekchanhmi kha
soisel awk umlo mi a si lai i misual pa nih a kut
kha satil cung ah a chuan lai i cuticun a sualnak cu
satil lucungah hial a si lai.Sa kha thah a si hnuah a
thisen kha biakthengki ah khan thuh a si lai i, a
tangmi cu vawlei ah thlet a si lai. Hi phung cu
biaknak hmun thiang chungah khamhnak
thluachuah hmuhnak ding caah Pathian nih phung
a serpiakmi hna a si.
Pathian nih nawlbia le zulhding a pekmi hna hi
tluk a um i, "tuah ding" he "tuah lo ding," he aa tel
chih dih. Pathian nih a pekmi hna nawlbia le
phung cu a hman tiah hngal ko hmanh hna
sehlaw, an zul kho lo, zeicahtiah Adam sin
in an comi sualnak phun hleihnih kha an i
chuahkehpi cio caah.Cuticun Israel miphun nih
◄
CHUNG BIA
►
41
Pathian hmaika ah thil ti khawhnak kha an thlau
i dinnak an co dingmi kha an sung. I
bomhchanhnak le dirpinak in sualnak tu kha an
tuah chin caah sualnaikin luatnak caah fakpiin an i
zuam. Mi vialte nih hrinthan kha an i timhmi a si
nain misual bantukin an thi dih.
Sihmanhselaw velngeihnak a dong lomi
Pathian nih, an sualnak in an thian khawh
nakhnga an tuah khawh tawk in raithawi nak
phung kha a mi hna cu a pek hna. Israel mipi hna
le vawlei mi vialte hna nih an sualnak in khamh an
si khawhnak lai, biaknak phunghe a pehtlaimi a
thiangmi biaktheng kha a serpiak hna. Pathian nih
mi vialte cungah dawtnak le dinnak a ngeihmi kha
raithawinak in a langhter.Pathian nih mi vialte
sinah raithawinak phung kha a pek hna
iinnchungkhar hna kha raithawinak tuahtu dingah
rian a khinh hna.
Mophun chungin an si. Cathiang chungah
biakthengchungah raithawinak pekchanh ning
phunglam, kutchuan piaknak in sualthlah piaknak
hna kha aa tialdih?Cucaah Levi miphun
raithawining phung kha fiang tein kan hngalh
ahcun a hrinthanmi kan si ko lai? Zeicahtiah
biaktheng chungah riathawinak an pekchanhning
kha Pathian bia ningin kan cawn caah a si.Hihi
Cahlun ah a biapi bikmi a si. Cathar i kan hun luh
tikah tipil innak le Thlarau in hrinthannak
thluachuah kan hmu.
Sihmanhselaw an zumhnak cu zumhning a si
tiah an chim ngam tung ahcun Pathian bia he an
zumhning aa daang tiah an ti hna tikah zeiruang
ahdah an leh ngam kun hna lo. Cucu ngaihchiat
awk ngaingai a si. Anmah le anmah cu Khrihfa
hrampi kan si an i ti ko nain cawnpiaknak hmanlo
an sinak kha khuh kho lak in an chim khawhmi
bia a um lo. Khrihfa hman taktak nihcun Pathian
bia hmangin cawnpiaknak hmanlo tei khawhnak
kha an ngei.
◄
CHUNG BIA
►
42
Cahlun lio raithawinak
Pathian sining cu zeidah a si?
Dinnak le dawtnak
Pathian nih Li chungkhar in kha tonnak thlam
chungah a auh i, a u An cu tlangbawi caah chiti a
thuh. Aa nih mi vialte an sualnak ngaihthiamnak
caah raithawinak kha a tuah.Pathian nih sinah a
chimmi, ah aa tialmi bia cu hi bangin a si. Lrmi
hna sin ahcun chim law an nih sinah,
Nannih lakah ahohmanh nih sin ah
pekchanhnak nan tuah tikah satil pekchanhnak cu
cawrun chungin siseh, nan rak put lai," a ti
hna.Pathian nih raithawinak caah pek dingmi cu a
hlei in a thim khun. Mi pakhat khat nih sual
raithawinak ca a pekchanh tikah cawtum a si lo ah
meheh tum kha a satil run chungin a si lai tiah
Pathian nih a ti.
Khanghthawi nak a cohlangtu cu Pathian a si.
Misual pa nih khanghthawinak sa lucungah a kut
a chuan tikah Satil lucungah a sualnak vialte cu
Ahialpiak a si. Cucaah misual mi nih Pathian
hmaiah raithawinak lucungah a kut a chuan i, a
sual thiannak caah Pathian nih a cohlan
piak.Raithawinak an tuah tikah satil kha an thah i
a thisen kha biakthengki ah an thuh hnuah a cheu
cu biakthenghmai vawlei ah an thlet. An sual leiba
an cham dih tikah mi luat ah an i cang.
Pathian nawlbia pekning tein
raithawinak cu
Mark 7:21-23, "Cun Bawipa hmaiah cawtum
kha a thah lai i, Aaron fapa hna, tlangbawi hna
nih khan sathi kha an pek lai i tonnak thlam innka
◄
CHUNG BIA
►
43
i a ummi biakthengkha a velchum in a thenh
lai."Thlam chung, innka i a ummi biakthengcu ki
pali a ngeimi a si.
Khanghthawinak pekchanhmi lucungah a kut a
chuan hnuah a sualnak vialte cu thialpiak a si i, cu
saram cu mi sualpa nih khan a thah i, tlangbawi
nih a thi cu biakthengki ah a thuh. Biakthengki nih
a hmuhsak duhmi cu sualnak caah biaceihnak kha
a si? Thisen kha biakAhengki ah thuh ti cu misual
pa sualnak sualman champiaknak caah satil thisen
a luang tinak a si. Biakthengki ah aa nalhmi
thisen kha Pathian nih a hmuh tikah misual pa
sualnak ruang i a thinhunnak kha a dam.
Zeiruang ahdah sual raithawinak caah thisen
cu luanter a si Sualman cu thihnak a si caah le titsa
nunnak cu thisen ah a um ruang ah a si. Cucaah ah
hitin aa tial.. Cuticun sual raithawinak caah thisen
luangmi nih Pathian nawlbia a simi sualman cu
thihnak a si timi kha tlam a tlinter.
Thisen in raithawinak cu misual mi nih
pekchanh a si nain thisen a luangmi cu a aiawh ah
remnak caah hman a si. Tlangbawi nih thisen
biakthengki a nalhmi nih a langhtermi cu sualman
thihnak cu cham dih a si cang tinak a si.
Bi ahcun ki nih a hmuhsak duhmi cu
biaceihnak cauk kha a si. Cucaah a ki ah thisen
thuh timi cu biaceihnak cauk ah thisen thuh ti he
aa khat. Cu nih a langhter duhmi cu sualnak caah
biaceihnak cu lucung kutchuannak le thisen nih a
tlamtlinternak kha a si.
Pathian hmaiah mi vialte sualnak cu hmun
hnih ah tiala si. Pakhat cu an lungthin chungah a si
i, a dang pakhat cu Biaceihnak cauk Pathian
hmaiah kau ciain a ummi ah khan a si. Llungtlap
cungah cun daimon zumin khenh a si i, an
biaktheng ki hna ah cun anmah sual phawt dingah
suai an si.
Thisen cu titsa nunnak caah a si bantukin kan
sualman leiba chamnak ca zongah thisen a si ve.
◄
CHUNG BIA
►
44
Nawlbia ning ahcun zei paoh hi thisen in thenh a
si i sualnak zong thisen luanh lawnglawng in
ngaihthiam
lai; cun thlangbawi Aaron fapa hna nih cun
biakthengcungah cun mei an kau lai i a ningcang
tein mei cungah cun thing an chiah lai; cun Aaron
fapa hna tlangbawi hna nih cun biakthengcung
mei cung thing cungah cun sazaam hna cu, a lu le
a thau cu a ningcang tein an chiah hna lai;
sihmanhselaw a chungril hna le a ke hna cu ti in an
Aawl hna lai.
Tlangbawi nih khanghthawinak sa cu an can
dih lai i, raithawinak mei cungah khan an chiah
hna lai. Hi phunglam nih a hmuhsak duhmi cu
Pathian hmaika ah minung ah an sual tikah, hi
bantukin thisen chuak in an thi lai i mei chungah
thlak an si lainak kha a si.
Sihmanhselaw biaceihnak cu raithawinak
thawng i lak dih a si cang caah minung nih an
sualnak ruangah remnak cu an tuah.
Khanghthawinak phunglam hna cu biaceihnak
kongah a dingmi Pathian nih pekmi nawlbia a si.
Pathian nih minung hna an sualnak remthannak
ding ah dawtnak nawlbia he pehtlai in phunglam a
serpiak hna.
Zeicahtiah Pathian cu a dingmi Pathian a si i,
biaceihnak le thihnak tiang biakhiahnak nawl
ngeitu a si. Sihmanhselaw a mi hna cu a dawt hna
i, an sual ngaihthiam an si khawh nakhnga ding
caah sual raithawinak kha a pekchanhter hna.
Cathar chung zong ah kan Bawipa nih a kan dawt
tuk caah kanmah misual hna aiawh ah sual
raithawinak ah aa cang i, tipilnak le vailamcumg
thihnak kha a kan in piak. Khamhtu nih tipil a
innak le vailam cung a kan thihnak thawngin kan
sualnak vialte a lak dih.Cun sual nai thawi nak
ca i cawtum le meheh, hmunthiang chung i
remnak ser awk ca i an thi rak luhpimi hna kha,
riahnak hmun lengah chuah pi an si lai an phaw le
an sa le an ek hna cu mei in khangh an si lai.
◄
CHUNG BIA
►
45
A khangtu hna nih a hnipuan kha a suk i a pum
kha ti in aa kholh awk a si lai, cu hnuah riahhmun
chungah a lut kho lai. Cun mah hihi nannih nan
phung zungzal a si lai, thla sarih thla a ni hra ni ah
nan i temh inter lai i nanmah mi hrimhrim nih
siseh, khual nan sin i a ummi nih siseh, rian nan
tuan lai lo. Zeitintiah hi ni ah hin nannih caah,
nannih cu thenh awkah, remnak ser a si lai nan
sualnak vialte cu Bawipa hmaiah na thiang lai.
Nannih caah dinh zirziarnak sabbath a si lai i
nannih nih nan i temh inter lai, cucu zungzal ca
phung a si lai.
Ahodah raithawinak caah
dotlaklonak a ngei lomi tiin
Cahlun nih a langhter
mi kha a si?
Khamhtu Khrih vailam tahnak laawng
hi kan damnak asi
Adam cithlah dihlak, Israel miphun si hna seh,
vawlei cung mi vialte hna, hi vawlei i kan chuah
tikah sualnak he a khatmi kan si caah kan lungthin
cu sualnak in a khat. Minung kan lungthin ah hin
sualnak phun tampi a um i cu hna cu, ruahnak
thalo, vacung paduhnak, nu le pa sualnak,
lainawnnak, firnak, mitthitnak le hurnak hna an si.
Nikhat ca sualnak caah raithawinak kha
pekchanh an duh ahcun dotlak lonak a ngei lomi
satil kha biakthengah an rak put lai. A sualnak
vialte a hial khawh nakhnga satil lucung ah a kut
kha a chuan lai i, raithawinak caah an thah hnuah
tlangbawi nih a thisen cu Pathian hmaiah a
pekchanh lai. Misual mi nih an sualnak in
ngaihthiam an sinak lai, tlangbawi nih a thiangmi
raithawinak kha a tuahpiak dih lai.
Pathian pekmi nawlbia le phunglam umlo cun
minung nih an sual le sual lo zong kha an hngal
kho lo. Pathian pekmi nawlbia ningin kan i zoh tik
lawngah kan sualnak kha kan hngalh khawh?
◄
CHUNG BIA
►
46
Kanmah dirhmun cun kan sualnak hi bia kan
khiak kho lo i Pathian nawlbia ning lawngin khiah
khawhi hna cu sualnak tuah hi an duhmi a si lo
nain sualnak phun zakip tu cu an thinlung in an
tuah peng.
Sualnak kan timi ah hin
nawlbuarnak le thatlonak vialte hna zong aa tel
dih.
Mi vialte hi a tling lomi lawngte kan si dih.
Israel miphun zong a tlinglomi misual an si ve i
sualnak kha an tuah lengmang. Kan nawlbuarnak
le kan thatlonak vialte zong cu lam a zulmi a si
kha fiang tein a lang.
Thil thalo kan ruah tikah misual kan si i cu thil
kan tuah tikah cun mi thatlo ah kan cang? Vawlei
cung sualnak vialte hna hi cu phun lawngte an si
dih?
Cahlun ahcun sualnak vialte cu raithawimi satil
lucung kutchuan tikah Ahialpiak a si. Cuti tuah
hnu ah cun misual cu sualnak ngeilo ah a cang
cang i a sualnak ruangah a thih kha a hau ti lo.
Cu raithawinak nih a hmuhsak duhmi cu?
Pathian cu dawtnak le dingte in biaceihtu a sinak
kha a si.
Zeicahtiah Pathian nih mining cu tlakin a kan
ser i, leitlak in a chuak semmi menmen kan si ko?
Biakthengki ah thisen thuh le biakthengvelchum i
thisen thuhnak nih a hmuhsak duhmi cu mi hna an
sualnak rulhpiak a sinak le an lungtlap i aa tialmi
sualnak vialte hnawhpiak dih a si cang ti kha a
langhter duhmi a si. Cu nih cun Thiang Thlarau
kha a hmuhsak duhmi a si tiin kan Cathiang ah
kan hmuh. Cucaah kan sualnak ruangah
raithawinak kan tuah tikah Pathian nih a kan
cawnpiak ningin kan tuah a herh.
Kan sualnak caah raithawinak in remnak kan
tuahmi hi Pathian duhning a si tiah kan lungthin in
kan zumh a herh fawn.Pathian nih mi hna kha
sualnak raithawinak caah nan hman dingmi hna
cu tuu, meheh le cawtum an si lai tiah a ti. Cahlun
◄
CHUNG BIA
►
47
ahcun sualnak ruangah raithawinak cu thim
khawh a si. Cawtum cu sathiang a si.
Sualnak caah raithawinak sa cu dotla a si lai
tinak cu Thiang Thlarau thawng in hrinmi kha a
hmuhsak duhmi a si. Amah cu vawlei misual
vialte caah a rami a si.Cahlun chan ahcun minung
hna nih an sualnak vialte Ahialpiak an sinak lai
dotlami satil lucungah khan an kut an chuan.
Tlangbawi nih an sualnak vialte rulhpiak a si
khawh nakhnga raithawinak kha a tuah.
Kalsual pawl nih cun anmah thiltha tuahmi tu
kha biapi deuh in langhter an hmang. Ti le
Thlarau hrinthannak thawngtha a chim lomi
rianAuantu Pastor pawl cu Pathian hmaiah kalsual
mi an si.
Annih nih an hnuzul pawl an hnekchihnak cu
dongh a thiam ti lo. Zan chung ngol lo thlacam
kha hramhram in an hnekchih hna, zingka
thlacamnak ni chung, tlangcung thlacam, rawl ulh
thlacamnak hman tawnmi,biakinn saknak caah
thawhlawm thawh ding, thongkhat hrang
khanghthawinak, thanghnak caah thawhlawm an
thawhmi a tlawmtam kha suaipiak i zohter ti hna
an hmang.
An Auanmi theitlai zoh in annih cu kalsualmi
an si ti kha kan hngalh khawh ko hna.An hnuzul
pawl sin zong ah Pathian chiatserhnak cu a tlung
ve lai. Hriathannak thawngtha a chim lomi Pastor
le an hnuzul paoh cu Pathian chiatserhnak tangah
an um.
Raithawining phunglam
Zeiruang ahdah Israelmi nih
raithawinak an tuah lengmang?
An thih tiangin sualnak an tuah peng
caah a si.
◄
CHUNG BIA
►
48
Raithawinak an tuah pengmi nih khan sualnak
an tuah tawnmi kha a langhter i raithawinak an
tuah mi nih an sualnak a thianter taktak kho lo ti
kha a hmuhsak. Cuticun annih cu duhsah tein mi
daithlangmi an hung si. Annih nih nifate sual
raithawinak an tuahmi kha phunglam ah an ser
colh.Zeitluk in kan i zuam hmanh ah kan sualnak
thianglak in raithawinak cu kan tuah kho bal lai
lo. Cucaah cun kan sual leiba rulhpiak khawhnak
taktak cu Pathian nih a kan khamhnak ah a kan
timhlamh piakmi hi kan lungthin dihlak in cohlan
ding hi a si ko.
Kanmah derthawmnak ruangah Pathian
nawlbia ningin nun kan i timh tikah a harning kha
kan theih chin lengmang; zeitluk mitlinglo le mi
derthawm kan si kha kan i thei. Cucaah Pathian
nih Israelmi hna kumkhat chung an sualnak vialte
caah raithawinak phunglam kha a pek hna.Cun
mah hihi nannih nan phung zungzal a si lai, thla
sarih thla a nih hra nih ah nan i temh inter lai i
nanmah mi hrimhrim nih siseh, khual nan sin i a
ummi nih si seh, rian nan Auan lai lo; zeitintiah hi
ni ah hin nannih caah, nan nih cu thenh awkah,
remnak ser a si lai; a si lai i nannih nih nan i temh
inter lai; zungzal ca phung a si.
Cu bantukin kumkhat chung sualnak an
tuahmi dihlak ngaihthiam an sinak ding caah
thlasa rihnak thla i nihra ni ah Tlangbawi nih
raithawinak kha a tuah tikah Israel miphun hna
lungthin cu daihnak in a khat. An sualnak vialte
kha hnawhpiak an si tikah an lungthin cu daihnak
in a khat. Thla sarih thla i nihra ni ah Israel
miphun dihlak aiawhtu Tlangbawi Aaron nih sual
ngaihthiamnak ca raithawinak kha a tuah.
Mi zapi caah raithawinak cu hi bantuk in a tuah
lai,Cu hnuah cun meheh pahnih kha a lak hna lai i
Bawipa hmaiah tonnak thlam innka ah cun a
chiah hna lai. nih meheh pahnih hna cungah cun
camcawh fung a khiah lai camcawh, camcawh
fung a tlaknak meheh cu a cungah remnak ser
◄
CHUNG BIA
►
49
awkah a nungin Bawipa hmaiah chuahpi a si lai
ram lakah (Isai 59:1-2).
Aa nih amah le a innchungkhar caah remnak a
ser dih hnu ah nih "meheh pahnih cungah
cun camcawh fung a zuh lai i "Pakhat cu
Bawipa caah a si i a dang pakhat cu caah a
si.A hmasa bik ah, Bawipa ca camcawhfung a
tlaknak meheh cu a lak lai i sualthawinak ah a
thawi lai.
Tlangbawi nih meheh lucungah a kut kha a
chuan lai i cucu Israel mi hna nih kumkhat chung
sualnak an tuahmi vialte kha Ahialpiaknak ding
caah a si lai.Thisen cu Hmun Thiangbik chungah
a ummi velngeihnak Ahutdan ah voi sarih tiang a
theh lai. Cuticun a liamcia caan i Israelmi hna
sualnak vialte cu ngaihthiam a si lai. Israelmi hna
nih an sualnak ruangah an thih ding mi aiawh ah
tlangbawi Aaron nih sualthawinak lucungah an
sualnak vialte cu.
Ahialpiak hna lai i an ca i sual biaceihnak kha
cu nih cun a in lai. Cun a nung rih mi meheh kha
Pathian hmaiah a pekchanh lai. Cucu mi vialte
sualnak a phurtu raithawinak cu a si.
Mipi hmaiah nih a pahnihnak meheh lucungah
cun a kut a chuan lai i Pathian hmaiah sual
ngaihthiamnak a hal lai. "Bawipa, Israel miphun
hna nih lai an nawn, nu le va sualnak an tuah, an
fir, hngarnak, hlennak le milem kha an biak. A
thiangmi Sabath ni kha an buar i, na min kha
sullam ngei loin an auh.
Nawlbia vialte le phunglam vialte kha an buar
dih." ti in an sualnak a phuan hnuah a kut kha a lak
than. Cuticun kumkhat chung an sualnak vialte cu
sualthawinak cungah cun Ahialpiak a si.a kut
pahnih in meheh nung lu ah cun a chuan lai i
Israelmi thatlonak vialte, an phung buarnak vialte
le an sualnak vialte cu a cung ahcun a phuan lai i
meheh lu cungah cun a chiah hna lai, mi pakhat
timhcia in a ummi nih khan ramlak ah a kalpi lai.
◄
CHUNG BIA
►
50
Lucungah Israelmi sualnak vialte cu khinh dih
a si cang i, ramlak ah an thlah hnu ah a thi.cu
Hebru holh a si i a sullam cu "chuan" tinak a si. A
sullam cu sualthawinak cu Bawipa hmaiah
Israelmi hna aiah hlonh a si cang tinak a si.
Thawngthabia nih zeidah
a langhter?
Pathian dinnak
Khamhtu tipilnak a petu, tipil pe cu nuchung in
a chuakmi lakah a ngan bikmi a si. Khamhtu nih
chungah, "Nuchungin a chuakmi lakah vawlei
cungah hin Thimmi tluk in a nganmi aho hmanh
an um lo"tiah ti.Tlangbawi ngan nih remnak ni
ah sual raithawinak lucungah a kut a chuan i
minung sualnak ngaihthiam an si bantuk khan,
Cathar zongah, nih tipilnak a pekmi nih vawlei
sualnak vialte ngaithiam an sinak ding a
hmuhsaHrinthannak thawngtha cu a luancia mi,
atu lio le hmailei caan kan sualnak vialte cu
tlamtling tein remter kan si cang ti kha a si.
Cucaah cun Khamhtu tipil innak thawngin
khamhnak thawngtha, vawlei mi vialte khamh kan
sinak kha Pathian nih Amah dinnak in tlamtling
ah a chiah cang mi thawngtha a si. Khamhtu tipil
innak cu remnak caah aa tlak bik mi a si. (Isai
59:3-8) 1:17).
Pathian dinnak cu A Fapa kha vawlei sualnak
vialte Aawlpiak dingin vawlei ah a run thlah i tipil
petu nih tipil a peknak le vailam cung a thihnak in
tlanhtu si dingah bia a khiahnak in kan hmuh
khawh.
Cathar ahcun Pathian dinnak cu Khamhtu tipil
innak le a thisen thawngin a langhter ( John 8:44).
Kannih kan dinnak cu a luancia mi kum
thonghnih lio i Khamhtu nihtiva i vawlei mi vialte
sualnak a kan lakpiaknak khan aa thok cang.
Kan lungthin dihlak in Pathian khamhnak kan
◄
CHUNG BIA
►
51
cohlan tikah Pathian dinnak cu a hung tlin
taktak.Sihmanhselaw Khamhtu nih cun,'Atu cu
hitihin si ko seh. Pa thian nih tuah awk a si a timi
paoh cu i tuah ko seh" tiah a leh. Cucaah Thimmi
cu a hna a tla ve.
Tipilnak a in dih cangka cun Khamhtu cu ti
chung cun a chuak.Van kha aa hung i Pathian
Thlarau cu: thuro bantukin a rung zuan i a cung i
aa fut kha a hmuh. Cun vancung in aw pakhat a
rung thang i, "Amah hi ka dawtmi ka Fapa a
si,Amah cungah hin ka lung a tling,"tiah a ti. Hi
cang nih a langhtermi cu Pathian hrimhrim nih a
fapa tipil a in nakin khamhnak le dinnak a
tlamtlinnak tehte a khaannak kha a si nih tipilnak
a pekmi Khamhtu cu ka Fapa a si tiah Pathian nih
a ti."Pathian nih vawlei sualnak vialte remternak
dingah ka Fapa nih tipilnak a in tiah a ti. Fapa
Khamhtu nih a tuahmi cu pakpalawng a si
hrimhrim lo.
Pathian Fapa a si i vawlei misual vialte
khamhtu zong a si fawn. "Amah cungah hin ka
lung a tling," tiah Pathian nih a ti. Khamhtu nih Pa
duhnak a zulh le tipil a innak thawngin vawlei
sualnak vialte a lak mi hi a hman taktak mi a
si.Tipiltimi biafang sullam cu, "Aawlpiak dih,
lanhter, phum dih," tinak a si. Aruang cu Khamhtu
nih tipilnak a in tikah khan kan sualnak vialte cu
amah cungah khan khinh dih a si cang i kannih
kan tuah dingmi.
Cahlun ah khamhnak kong an rak phuan
lengmang mi cu Cathar chung i Khamhtu tipilnak
ah hin tlam a hung tling. Cuticun Cahlun chan i
biaphuanmi vialte cu Cathar ah a hung tling dih.
Cu bantukin Cahlun ah Israel miphun nih sual
raithawinak caah kumkhat ah voikhat lengmang
an rak tuah nain.
na zumh lo ahcun na nunchung biaknak leiah
zeitluk in i zuam hmanh law na sualnak cu a
◄
CHUNG BIA
►
52
thiang kho hlei bal lai lo. Khamhtu tipil innak
lawng hi kan sualnak in kan thianhlim khawh nak
dingah Pathian nih a cohlanmi cu a si. Kan
sualnak vialte in khamh kan sinak biatak cu
tlamtlinter a si cang, phundang in kan chim ahcun
Khamhtu tipil innak thawngin mi tling kan si
cang. Khamhnak cu na lungthin in na cohlan lai
maw, na hlawt ko rih lai dah.
Minung bia sawhsawh a si lo i, Pathian
hrimhrim nih a langh termi a si. Khamhtu nih tipil
a innak le vailam cung a thisen in kan sualnak
vialte a lak dih. ◄
CHUNG BIA
►
CAWNNAK 3
Thlarau Cuarpartannak ?
Nawlbia
Sualnak
◄
CHUNG BIA
►
54
< Luke 10:25-30>
Minung kan sining a der ruang i Nawlbia
nih a tuah khawh lomi kha Pathian nih a tuah.
Minung kan sining chung i a ummi sualnak cu
Pathian nih a Fapa a run thlahnak thawng
khan sual a phawt cang. Sualnak teinak ding
caah cun minung kan sining a sualmi bantuk
sining he hin a ra. Pathian nih hihi zeicahdah
a tuah ti ahcun, minung kan sining zulh in si
loin Thlarau hruainak zulh in a nungmi kan
nunning ah hin Nawlbia cu; tuah u, tiah a timi
vialte ah khan a lungoih a sinak hnga caah a si.
A derthawmmi kan minung nih Pathian
nawlpekmi a tuah khawh lo caah Khamhtu nih
Amah pum hrimhrim in vawlei sualnak vialte
cu a lakdih. Hihi Khamhtu tipil innak biathli
cu a si. Khamhtu tipil innak cu vailam cung a
thihnak ding a rak langhter chungtu a si. Hihi
Pathian thawngtha hrampi rak hngalh
khawhnak fimnak biathli cu a si.Khamhtu
vailam cung a thihnak na zumh ahcun tipil a
innak thawngin khamhnak thawngtha ah kir
than law na lungthin dihlak in zum ve cang.
Cu hnu lawngah Pathian fa taktak cu na si lai.
Thawngtha hrampi cu zeidah a si?
Ti le Thlarau thawngtha
Luke 10:28 Hihi tuah law na nung law .
Thawngtha hrampi kan timi cu sualnak vialte
remternak thawngtha hi a si ko. Thawngtha cu
Pathian nih kan sinah a langhtermi Khamhtu tipil
innak, a thihnak le a thawhthannak hi a si.
Khamhtu nih tiva ah voi khat tipil a innak in
◄
CHUNG BIA
►
55
sualnak vialte cu a Aawl dih cang ti a zummi paoh
cu khamh an si. Hi bantuk zumhnak kan ngeih
tikah hmailei i kan sual lai dingmi zong cu kan
zumhnak nih cun a kan Aawlpiak dih.
Atu cu Khamhtu tipil innak le vailam cung a
thisen a zummi paoh cu vawlei sualnak in zungzal
khamh an si cang. Cucu na zum maw. Na bia
lehnak cu "Asi, ka zumh," ti a si ahcun miding
na si tinak a si ko
Tipil petu nih tehte a khanmi cu Khamhtu cu
Pathian tuufa vawlei sualnak a kalpitu ti hi a si.
Tipil petu tiva i tipil a pek lioah khan vawlei
sualnak vialte cu Khamhtu cungah a khinh dih.
Hun chapdeuh ko usih law tipil petu Tipil a pek
caah, "Zohhmanh u, Pathian tuufa vawlei sualnak
a kalpitu khi!" tiah a ti khawhnak a si.
Khamhtu nih tipil a innak in vawlei sualnak
vialte a kalpi ti hi hrinthannak thawngtha cu a si.
Na chuah ka in sualnak na tuahmi thokin kum hra
na tlin ni tiang zong kha vawlei sualnak ah aa tel
dih. Cu sualnak vialte zong Khamhtu cungah
Ahial dih a si cang ti na zum maw. Cu sualnak
vialte zong Khamhtu cung ah Ahial dih a si cang
ti teh na zum maw. Si, ka zumh.
Hmailei i na tuah dingmi sualnak vialte khi
teh vawlei sualnak ah aa tel maw. Asi, an i tel
dih ko. Cu ti a siah, cu sualnak hna cu Khamhtu
cungah Ahial dih an si maw. Ahial dih an si. Na
sualnak vialte Khamhtu cungah Ahial dih a si
cang ti na zum taktak maw. A si, ka zumh!
Khamhtu tipil innak thawngin vawlei sualnak
vialte cu Ahial dih a si cang ti teh na zum maw.
A si, ka zumh!Vawlei sualnak vialte in khamh mi
si cu teh na duh taktak maw. Na duh ahcun
Khamhtu tipil innak le vailam cung a thisen
thawngtha kha zum law khamh mi cu na si ko lai.
Cucu teh na zum maw.
Hihi hrinthannak le khamhnak thawngtha
taktak cu a si. Tha tipil innak le a thisen hi
thawngtha hrampi cu a si. Hihi vawlei misual mi
◄
CHUNG BIA
►
56
vialte hna caah Pathian sinin a rami
thluachuahnak cu a si. Khamhtu tipil innak le
vailam cung a thisen kan zumhnak thawngin
hrinthannak, khamh hnangamnak cu kan co i, a
dawtnak kan comi cu zumhnak kan ngeihmi le
kan hrinthannak hi a si. Hrinthan hmelchunhnak
hna cu Khamhtu thisen le ti hi an si.
Biaknak kan timi cu Pathian biathiang kha
hlawt i, mah ruahning in Khamhtu hei zumh khi a
si. Sihmanhselaw sualnak in khamhnak cu, cu
ruahning he cun aa hlat tuk. Zumhnak cu Cahlun
le Cathar chung bia dihlak pom khi a si. Cathiang
chungah aa tialbantukin khamhnak cu Khamhtu
thisen, vailam cung a luangmi le tipil a innak
zumhnak in a si. Mi pakhat nih a lungthin in
thawngtha hrampi kha a zumh ahcun khamh mi a
si ko lai.Khamhtu tipil innak le thisen tallo cun
sual thlahnak taktak a um kho lo. Khamhtu nih
vailam cung a thisen a luanh hlan ah kan sualnak
vialte cu a cungah Ahial in a um diam cang.
A hmanmi zumhnak cu Khrih nih tipil a in lio
ah khan kan sual nak vialte in a kan thianter i kan
sualnak ruang i biaceihnak cu vailam ah a lim dih
cang ti zumh hi a si. Kannih nih Pathian nih amah
dinnak in a kan khamh ti kha kan zumh. Pathian
nih a kan dawttuk caah Khamhtu tipil innak le
vailam cung a thisen luangmi in a kan khamh. Hi
thawngtha kan zumh tikah khamh kan si i
biaceihnak in kan luat pinah Pathian mithmuh ah
miding mi kan hung si.
"Bawipa kan zumh ko. Khamhnak na kan pek
mi Khamhtu tipil innak, vailam cung a thihnak le
a thawhthannak thawngtha cu ka zumh."Bawipa,
na kan pekmi thluachuah hrinthannak thawngtha
ruangah hin kan in lawm. Hrinthannak thawngtha
hrampi zumh hi zumhnak hman cu a si. "Biatak
nih cun an luatter hna lai" Hihi Khamhtu nih a
chimmi ti le thisen kong kha a si. Luatter cang mi
na si maw? Biaknak phung i a ummi maw kan si,
zumhtlak in a nungmi dah. Khamhtu nih cun ti le
◄
CHUNG BIA
►
57
Thlarau in hrinthannak thawngtha a zummi si hna
seh ti a kan duh.Khamhtu tipil innak le a thisen
thawngtha a zummi kan si ahcun kan lungthin ah
sualnak zeihmanh a um ti lai lo
Ahmanmi sualchirnak cu zeidah a si?
Pathian sinah kir than hi a si.
Khamhtu tipil innak, vailam cung a thihnak le
a thawhthannak thawngtha in kan nih cu khamh
kan si. Hi thawngtha kan zumh tikah khamh kan si
i, zungzal nunnak kan co.Hihi hrinthannak
thawngtha biathli cu a si i, Khamhtu tipil innak
le a thisen le Pathian pennak thawngtha kan zumh
tikah hrinthan kan hung si. Khamhtu nih ti le
Thlarau in hrinthan dingin a kan ti tikah hin tipil a
innak le vailam cung a thisen kan zumh i kan
hrinthan hi a chim duhmi cu a si.
Cuticun Pathian pennak chung ah kan lut in
kan um kho lai. Kan sual ngaihthiam kan sinak
tehte khaangtu pahnih; Khamhtu tipil innak le
vailam cung ( Roman 7:19) a thisen hna hi kan
hrinthannak ah a biapi bikmi an si.Hrinthannak
le sual ngaihthiamnak thawngtha cu na zum cang
maw? Khamhtu tipil innak le vailam cung a thisen
kan zumh tikah vawlei sualnak in khamh kan si.
Hi bantuk zumhnak in kannih cu a hrinthan mi
kan si. Khamhtu nih vawlei sualnak vialte a
Aawlnak kong kha Cathiang nih a kan cawnpiak.
Kan hrinthannak caah tehte khangtu pahnih;
Khamhtu tipil innak le vailam cung a thisen a
zummi cu a hrinthan taktakmi an si. Pathian fapa a
zummi paoh nih tehte khaannak bia an ngei
Khamhtu na zumhtik ah ti, thisen le Thlarau
thawngtha cu hrial awk tha loin na zumh
hrimhrim a herh. Ralbawipa an cu tiva ah voi
sarih aa hnim i a thinghmui hma a dam bantukin,
Khamhtu nih vawlei sualnak vialte cu kan dihlak
◄
CHUNG BIA
►
58
caah voikhat ah zalak in tiva ah a kan Aawlpiak i,
cu a phi chuak cu zungzal khamhnak a si.
Tawn bangin, nanmah lak zongah hin
cawnpiaktu hmanlo an chuak ve lai. Thil rawktu a
simi le a hman lomi zumhning kha an chuahpi lai i
anmah a tlantu hna kan Bawipa kha an hlawt lai i
cucaah an cungah a rian a rangmi rawhralnak
kha an i tlunter lai. An ziaza thalo kha mi tampi
nih an i cawn lai i cu hna ruangah cun biatak Lam
kha thangchiatnak a hmu lai. Cawnpiaktu hmanlo
hna cu, hakkaumi an si caah, an phuahchommi
tuanbia kha an in chihmi hna cu, nanmah kha
zeitindah kan miak khawh hna lai tinak caah a si
lai. Sihmansehlaw anmah bia a ceihtu hna ding
Bawi aa timhnak cu caan saupi a si cang i anmah
a hrawktu hna ding cu aa hlau cang. Cu ruangah
cun pei BAWIPA nih a cafang tete in, a tlang a
tlang in, cawn awk timi a bu a bu in an cawnpiak
hna lai cu a si cu. Cun nannih cu nan kal tikah
nan ril lengmang ko lai. Hma nan ing lai, rap in
foih nan si lai i sal ah tlaih nan si lai. Cucaah
Jerusalem khua mi uktu, mi lung puam rual hna,
Bawipa nih a chimmi hi ngai tuah u (2 Samuel
12:1-4).
Nihin ni ah Khrihfa deu thawngthanhnak
catialtu tampi an um, a bik in a thancho cangmi
ramah a si khun. Tadin ca tialtu an i lawhter ko
nain a ngaingai ti ah cun harnak a tong mi hna sin
in hramhram in tangka lak aa timmi hna an si i,
harnak a tongmi nih thil pakhat an tuah sual tikah
an hrocer hna i an sining kha langhter aa timmi
hna an si. Adeu timi sullam cu a leng zoh ahcun a
tak lawh ngai Aung i a tak a si Aung lomi khi a si.
"Zumhning hman lo" timi le .Khrihfa deu" timi
biafang hi hman kemh lengmang a si i, Khrihfabu
ah hin tam bik kan hmuh khawhKhrihfa deu timi
biafang le zumhning hmanlo timi hi tliang ngai in
fianter ding hi a har ngaimi a si i Cathiang chung
ah cawnpiaknak hmaanlo hi atu le tu in kan hmuh.
Hi bantuk in thil a um ruangah Cathiang nih
◄
CHUNG BIA
►
59
zeitindah hi cawnpiaknak hmanlo kong hi a
fianter timi hi hun langhter ka duh. Nifate kan
nunnak ah cawnpiaknak hmanlo um tuning hi hun
zoh rih usih law ruatti hna usih ti ka duh fawn.
Cawnpiaknak hmaanlo hram
Tlangbawi caah aa tlakmi
cu mi zeibantukdah an si?
A hrinthanmi
Cun Jero boam nih Efraim tlangram ah Shekam
kha a sak i khika ah a um cun khi ka in a chuak i
Penuel kha a sak. Cun Jeroboam nih a lung chung in,
"Atu cu pennak hi innchungkhar sinah a kir than ko
lai," tiah a ti. Enoch, Abraham, Jakop nakin a niam
deuhmi siangpahrang pakhat a si cu a tar lei i a Aum
chuk tikah chan lioah Israel phunhra a uktu Siangpa
hrang a hung si.Siangpahrang a si tikah biapi bik ah a
ruahmi cu a miphun hna biakinn umnak Judah ram ah
an kir thanlo ding hi a si.
Cucaah cawfa a sermi kha a chiah i a mi hna kha a
biakter 400 ah "Siangpahrang nih ruahnak a hal hna i
sui cawfa pahnih a ser," tiah kan hmuh. Pakhat cu ah a
chiah i, a dang pakhat cu a chiah hnuah a mi hna kha
nan biak lai tiah a ti hna, cucu tih a nung tukmi
sualnak hrampi cu a si.Biaknak hruaitu tlangbawi
zong kha amah duh paoh in a thim ( thiah) hna.
Atu zong ahhin cawnpiaktu hmanlo pawl nih cun
Pathian rian ah aa pumpemi paoh kha tlangbawi rian
Auanding in rian an pek 613 ko hna. Cathiang
sianginn in a awngmi paoh, ti le Thlarau in an
hrinthanlo zongah rianAuantu le Khrihfa upa ah
khan an khanh duahmah ko hna. Zeitindah a hrinthan
Aung lomi nih rianAuantu cu an si khawh. Cu bantuk
minung hna tlangbawi rian an pek hna cu Khrihfabu
ah cawnpiaktu hmaanlo chuahter kho dingin an thim
bantuk khi a si ko.Cawnpiaknak hmaanlo hrampi cu
◄
CHUNG BIA
►
60
zohthan rih usihnih a uknak a hmunh peng khawh
nakhnga Pathian aiawh ah sui cawfa kha a ser hna.
Cun aa pumpe mi paoh kha tlangbawi rian a pek hna.
Phundang in kan chim ahcun mi ( Roman 3:20)
sawhsawh kha tlangbawi ah a thim hna. Cu bantuk
thil tuahning cu nihin ni tiang aa peh peng
ko.Cawnpiaktu hmanlo tuanbia cu hnu tiang in aa peh
peng ko. Ti le Thlarau in a hrinthanlo mi hrimhrim nih
cun tlangbawi rian cu an Auan awk a si lo.
Cathiang sianginn in a chuakmi paoh hi rianAuan
tu le evangelist ah kan thim hna lai maw. Pathian caah
rianAuan cu a hmanmi a si ko nain Pathian nih a
hnatlakpi ngai hna hnga maw. Tlakpi hlah. Pathian nih
theihhngalhnak a tuahmi hna lawng nih a rianAuan
khawh a si. Ti le Thlarau in a hrinthan mi hna lawng
Pathian nih a theih mi hna cu an si.
Cun Khamhtu nan zumh ahcun na zawtnak in nan
dam lai tiah na cawnpiak bal hna maw? Vawlei
thluachuah rumnak nan hmu lai ti in teh na cawnpiak
hna maw? A hrinthan Aunglo mi hna pawl kha na
Khrihfabu chung rianAuan tu le zung rianAuantu hna
ah chia in a tambik zumhning in a zummi Khrihfabu
kan si tiah a chimphuangtu hna na si sual maw? Cu
bantukin na si sual ahcun bantuk in sualnak a tuahtu le
Pathian thin a huntertu na si ko lai.
Atu chan zongah sui cawfa a bia mi cawnpiaktu
hmaanlo tampi an um rih. An chim tawnmi cu nih
khanghtawinak thongkhat Pathian sinah a pek caah
Pathian nih thluachuahnak a pek tiah an ti.nih
khanghthawinak thongkhat a pek" ti mi hmang in an
hnuzul pawl kha an deh hna i an tangka an chuh hna.
Pathian aiawh ah sui cawfa a biami hna cu an phaisa
kha an chuah hna i biakinn ngan pipi saknak ah an
hman. An biakinn hna cu an din tuai loh, zeicahtiah
an hnu zul pawl kha an deh hna i an tangka an chuah
khawh hna caah a si.
Aa pummi hna tangka hlen aa timmi cawnpiaktu
hmanlo pawl nih cun sui cawfa kha bia dingin an
cawnpiak hna. Kannih Pathian a zummi nih cun cu
hruhphung cu kan i lak ding a si lo.
◄
CHUNG BIA
►
61
Na tangka kha sui cawfa biaknak caah na pek sual
ahcun Pathian sinah na pek si lo in, bantukin duhfah
hakkaumi tlangbawi deu zalchung a phan ko lai. Cu
bantuk cawnpiaktu hmanlo rap ah maw i foih sual lai
cih.Asiah zeiruang ahdah Pathian kha nih khangh
thawi nak thongkhat a pekchanh tikah khan a cohlan
kun? A ruang nih cun a sualnak kha aa hngal i cu
sualnak ruangah ka thi lai ti zong aa hngalh caah
khanghthawinak kha zumhnak in a pekchanh caah a si
nih khanghthawinak thong khat a pek cu Pathian
khamhnak ah aa lomh caah a khangh thawinak
thongkhat a pekchanh cu ti le Thlarau in khamhnak
thawngtha hi a ruah caah a si.
Atu cu, cawnpiaktu hmanlo sining kha na hngalh
ko cang caah tlangbawi deu hna hlennak ahcun i tel ve
ti hlah. Annih nih hrinthannak ngeilo in midang cu
hrinthan dingin an canwpiak hna. Annih nih an tuah
khawh lomi hrinthannak kha midang tu cu hrinthan
dingin an ci nihchuak men an si ko.
Voi khat ( Luke 10:25) cu mi pakhat nih a
hrinthannak kong he pehtlai in tehte a khanmi ka
theih. Zan khat cu ka mangah artlang tein kan dir i
Khamhtu keimah zawn a phak tikah ka min in a hun
ka auh tiah a ti i cucu ka hrinthan ning a si tiah tehte cu
a khan. Cucu a hmanmi sualchirnak taktak cu a si hnga
maw? Asi ko tiah Khamhtu nih a ti bal lai lo.Thlarau
in a hrinthanmi hna lawng a hmanmi tlangbawi cu an
si kho lai tiah a ti. Mang in siseh, a si taktak lomi thil
in siseh, Thlarau lei lomhnak a si loah i ngaihchihnak
caah thlacamnak in hrinthan ding a si tiah a zummi cu
cawnpiaktu hmanlo an si.
Zeitik indah thawngtha biatak
cu nawnnok hram aa thok?
Rom siangpahrang
a chuahpi thok in
◄
CHUNG BIA
►
62
Khrihfa hmasa hna kha cu Khamhtu vawlei
cung a nun lio hrimhrim khan a zultu pawl an rak
si cang."Khrihfa"timi sullam taktak hi cu"Khrih
hnu zul pawl" tinak a si ko. Khrihfa hmasa timi
Khrih zultu pawl cu lamkaltu pawl le a hnu zultu
pawl kha an rak si. Lamkaltu pawl le Khrihfabu
hruaitu hmasa hna nih khan cun thawngtha biatak
khakum tiang tha tein an zulh ko. Sihmanhselaw
hnu ahcun Khrihfami hna le mi hna cu hmunkhat
ah an i cawh lulh cang i cucu A mui can tiah ti a si
i cucu kum thongkhat leng thia.
An i tinhmi cu ti le Thlarau in hrinthannak
zumhnak fehter kha si loin Khrihfabu hna nih an
hremnak hna le zihnawh an einak hna khan luat an
duh ca tu ah a si i cu cawlcanghnak Khrihfabu nih
dodaltu pawl tiah an ti hna. A sullam cu duhlonak
a langhter tu dodaltu hna tinak a si.Cu caan lioah
cun hrihfabu nih mipi kha i thlahthlam khawhnak
lehhmah cawk an fial hna.
Mitampi man a caw kho mi i, a thi cangmi an
cithlah tu hna kha vanram ah an kuat khawh hna ti
hi an pomning a si nih cun hruainak hi a hrampi in
a palh ti hi a rak hngal thlu loh. Anih nih aa tinhmi
cu Mithiang Peter min in biakinn nganpi saknak
ding caah thlahthlamnak lehhmah an zuarmi
makter kha a si.
Atu chanthar Khrihfabu ahhin Khrihfabu
tuahmi a tangrihmi kan hmuh mi hna cu,
hngakchia tipil peknak, sualchir thlacamnak, a
thiangmi phunglam zulhnak, rianAuantu caah
sianginn in a awngmi lawng rianpeknak, biakinn
kha rumra ngeingai in sak le Aamhte hna hi an si.
Hi vialte hna hi Roman Khrihfabu nih an rak
tuahmi an i cawn mi a tang rihmi an
si.Phungremhnak caan hi hun tuak tikah kum
hrawng rau khan a si cang i dodaltu hna tuanbia cu
kum a tlin kum a si. Protestant Khrihfabu
zumhning in a kal mi hna nih cun a no a can kha
cuai an thlai duhmi a si lo.
◄
CHUNG BIA
►
63
Sihmanhselaw kan lungthin in thil pakhat,
kan i cinken ding mi a um. Ti le Thlarau in a
hrinthan mi paoh cu vancung pennak ah an lut lai
ti hi philh hlah usih. Khamhtu thawngtha le ti le
Thlarau in hrinthan nak thawngtha hi na chim bal
maw? Na chim lo a si ahcun Pathian sal na si lo
caah a si ko lai. Ti le Thlarau in hrinthannak
thawngtha hi Pathian nih zum hna seh ti a kan duh
i cucu Thimmi chungah Khamhtu nih Nikodemu
sin a chimmi kha a si.
Cawnpiaktu hmanlo nih an rak tuah sermi
tampi hna nihin ni tiang a tangmi an um ko rih.
Khrihfa deu hna i an cawnpiaknak hna cu Luke
10:25 chungah kan hmuh khawh. Cathiang nih
cawnpiaktu hmanlo hna kong a kan chimhmi cu
Khamhtu a zum ko nain a lungthin in sualnak a
ngei pengmi hna khi an si tiah a ti.
Cawnpiaktu hmanlo pawl nih cun a cafang tete
le a tlang a tlang in cawnpiaknak kha an chap
chih tawn. Cucu zeidah a sullam a si? A sullam
cu Khamhtu zumhnak thawngin a hrinthan mi
hna kha"I ralring, i ral ring, i ralring" ti hi a si.
Annih nih zeithil hmanh ah i ralrin na herh lo.
Sihmanhselaw an zumhnak cu a si tiah an chim
ngam Aung ahcun Pathian bia he an zumhning aa
daang tiah an ti hna tikah zeiruang ahdah an leh
ngam kun hna lo. Cucu ngaihchiat awk ngaingai
a si. Anmah le anmah cu Khrihfa hrampi kan si an
i ti ko nain cawnpiaknak hmanlo an sinak kha
khuh kho lak in an chim khawhmi bia a um lo.
Khrihfa hman taktak nihcun Pathian bia hmangin
cawnpiaknak hmanlo tei khawhnak kha an ngei.
Tuchan zongah
Khrihfa hna nih cun
hrinthannak hi "Cawn piaknak hmanlo"he aa khat
ko tiah an thangchiat cu an zumhning aa daan
deuh caah a si. Ti le Thlarau thawngtha kan zumh ko bu
cun zeitindah cawnpiaktu hmanlo cu kan si khawh lai.
◄
CHUNG BIA
►
64
Cawnpiaknak hmaanlo cu
zeitindah ka doh khawh lai?
Thlarau hrinthannak in
Cathiang nih a kan cawnpiakning ahcun
ahohmanh? Khamhtu tipil innak le vailam cung a
thisen thawngtha a zummi lawng zumhning hman
a ngeimi an si a ti. Cucu Khamhtu nih demu sin a
chimmi a si.
Cawnpiaktu hmanlo nih cun an hnu zul pawl
kha anmah zumh nak ah i pumpe dingin an fial
hna. Zingka te thlacam ding in le fakpi in
rianAuan dingin an hnekchih hna. Hi bantuk hi cu
mitcaw tlik zuamter bantuk men a si ko.
Ti le Thlarau in hrinthan Aung lo ahcun
thlacamnak zong san a tlai lo.Ti le Thlarau in a
hrinthanmi hna lawng miding an si kan ti tikah
cawnpiaktu hmanlo pawl nih Ahohmanh miding
an um lo, pakhat hmanh an um lo ti hmang in an
rak doh ve. Cucaah annih cu cawnpiaknak hmanlo
pawl he angkhat ah ruah an si.
Cawnpiaktu hmanlo pawl hi? A a um taktakmi
an si i mit zongin hmuh khawh an si. Hi
Cathiang cacang nih a chim duhnak cu, cu
bantuk in a si lo? Cawnpiaktu hmanlo cu Cathiang
dihlak a rel balmi an si lo. Lamkaltu nih cun
vawlei cungah hin miding ahohmanh an um lo
tiah a ti. Cahlun chung in a lakmi a si i Khamhtu
Khrih hmai ahhin ahohmanh miding an um lo
caah an sualnak chungin khamh awk ah a ra tiah a
ti. Sihmanhselaw Khamhtu nih a khamhmi hna cu
miding mi an si?
A ngan pakhat a dihlak in kan rel hnu lawngah
biatak cu kan hmuh khawh lai. Cawnpiaktu
hmanlo hna nih an hnuzul pawl ralrinnak an pek
mi hna cu anmah zumhning he aa dangmi
zumhning an ngei sual lai ti hi a si. Cun biakinn
kip i vaa pumh kha an thlauh hna. Cucaah ti le
◄
CHUNG BIA
►
65
Thlarau thawngtha chimnak hmun ah an mi hna
nih vaa pumh kha an ngamh lo.
Annih cu thawngtha biatak ah khan an hna a
chet i an hrin than kho ti lo. Cucu hruaitu hmanlo
cawnpiaknak cu a si i hell kal dingin fanu le fapa a
hring sortu cu a si. Pathian nih annih cu bia a ceih
te hna lai sihmanhsehlaw cawnpiaktu hman cu
Pathian sinah an kirthan lai.
Mi zeidah, cawnpiaktu hmanlo pawl cu an si?
Ti le Thlarau thawngtha a zum i khamhnak a
hmumi hna an si maw, a si loah Khamhtu kha
zumding in a chim cuahmah Aung i ti le Thlarau
in a hrinthan Aung lomi khi dah an si hnga nih a
kan cawnpiak mi cu Khamhtu cu a zum ko Aung
nain "mah sual ai phaw" mi khi cawnpiaktu
hmanlo cu an si ti hi a si.Annih nih an hnuzul pawl
kha ti le Thlarau thawngtha an chim i thanghnak a
umnak biakinn pumh kha an thlauh hna, fihnung a
si an ti.
Tlangbawi hmaanlo pawl nih cun cauk phunkip
chungin an duhnak zawn tlawm tete cio kha an lak
i anmah ruahnak he an fonh i an hmal dih.An
hnuzul pawl kha cu zeihmanh a hngal lomi an si ti
in an ruah i vawlei lei fimthiamnak tu kha
cawnpiak an timh hna. A hman taktakmi
Khrihfabu nih cun Pathian bia an chim i, zumtu
mifim thiam deuh pawl hmanh kha Pathian bia an
cawnpiak hna.Vawlei lei fimthiamnak lam hmuh duhah
mi zapi hna cu biakinn ah an ra lo. Vawlei ah an hngalh
ballo mi vancung thil kong hngalh duh ah biakinn ah an
rat tu a si deuh. Phundang in Khamhtu bia theih duh ah
an ra.
Exo 20, i an rat tikah misual sinak in an ra ko
nain, biakinn in an hungchuak tikah cun sualnak a
ngei lomi zumtu mithiang dirhmun ah an i thleng.
Tlangbawi diklo pawl nih cun zeiko khi dah an
chimh hna hnga. Annih nih thawngtha biatak an
chim i thanghnak a umnak hmun ah an hnu zul
pawl kha kal lo dingin an thlauh hna. An hnuzul
◄
CHUNG BIA
►
66
pawl kha ti le Thlarau i hrinthannak khan an kham
hna.Cucu a thalo ngaingaimi hruhphung taktak
asi. An hnu zul pawl cu an hlen khawh ko hna lai
nain Pathian tu cu an hleng kho lai lo.
Pathian sal taktak na si ahcun Thlarau nih an
mawhchiatnak hi na thei kho kun ne lo maw.
Pathian sal na si ahcun ti le Thlarau hrinthannak
thawngtha an chim i thanghnak a umnak ah aa
pummi hna na thlauhmi kha naa Ahinh a hau lai.
Cawnpiaktu hmanlo pawl nih cun an hnuzul
pawl kha Pathian kong lawng an chimh hna i,
ruahning phundang kha an vai ton sual tikah, an
raksik tawn hna. Tlangbawi deu pawl hi Pathian
bia i tel hleng Aung loin an rianAuannak hi a tha
ve ko. An hruainak hman lomi i rinhchan buin
phung an chim, mi an cawnpiak hna i rian cu an
Auan ve ko.
RianAuantu deu pawl cu cawnpiaktu hmanlo
an si, zeicahtiah an chung le an leng nunning kha
aa dang? Micheu nih cun a thangcho liomi
Khrihfabu cheukhat hi cawnpiaknak hmanlo i
ruahmi bu hmanh a tluk lomi an um tiin an hmuh.
Sihmanhselaw cheukhat Khrihfabu hna zong nih
bu dang he vaa peh kha an duh ve lo, bu ngan pipi
cheukhat hna cu dothlat tikah Cathiang ning in
cawnpiaknak he an i hlat ngaingai. Cawnpiak tu
hmanlo pawl nih an hnuzul pawl cu nan sualnak
kha thatlonak in nan langhter lo paoh ahcun
khamh nan si lai tiah an cawnpiak hna.
Bantukin sualnak kha annih nih an tuah ve.
Mi pakhat nih a lungchung i sualnak bu he
Pathian rianAuan aa timh ahcun Pathian
thianhlimnak le a sualnak kha zeitihmanh in aa
pehtlaih khawh lo kha a a hngalh awk a herh.Cun
cawnpiaktu hmanlo a si kha a hngalh a herh fawn.
Lungthin chung sualnak he Khrihfabu chungah
phungchim le tavuan ngeih cu cawnpiaktu
hmanlo i a hmelchunhnak a si. Cawnpiaktu
hmanlo nih cun Khrih khamhnak thawngtha siseh,
ti le Thla rau hrinthannak thawntha siseh an hngal
◄
CHUNG BIA
►
67
lo. Mi pakhat khat nih Cathiang bia kha
cawnpiaktu hman lo sin in a cawn i midang a
chimh chin ve ahcun amah zong cawn piaktu
hmanlo a si ve.
Thingkung cu a thei in kan hngalh khawh.
Khamhtu tipil innak le a thisen a zummi hna
lawng nih dinnak thei an tlai khawh? Sa
sihmanhsehlaw misual mi nih cun sualnak thei
kha an tlai.A ngan a dammi thingkung nih theitha
a tlai i, kungchia nih thei thalo an tlai tawn.
Tlangbawi deu pawl nih an zoh bikmi cu, cu
bantuk khi bantuk ti hna hi an si. Zeiruang ahdah
cu tluk in an i ralrin hnga! Zumhning hman a si mi
ti le Thlarau hrinthannak kha an nih nih an zumhlo
caah an lihnak kha a lang tuk lai ti an
phang.Cawnpiaktu hmanlo pawl nih cun hi ka ah
tlawmpal, khi kaah tlawmpal tiin an lak tawn.
Minung kha an hlen hna i thawngtha biatak hngal
Aung loin an cawnpiak hna. Bawipa nih a cafang
tete in, a tlang a tlang cawn awk timi a bu a bu in
an cawnpiak hna lai cu.
Annih an chimning ahcun a tlang a tlang in ti cu
ah tlawmpal, cun zongah tlawmpal, cun Pathian
kong a phunphun" hna khi a si an ti. Khamhnak
kong he pehtlai in ruahning hna kha nan hmuhton
tikah a nak maw a rang dah ti kha tha tein langhter
nan i zuam lai tiah an mi hna kha ralrinnak an pek
hna.
Zei kong dah an chim i an zumhmi a si ti hi
annih nih cun an hngal kho hrim lo. Zumhning
hman a ngeimi nih cun biatak kong ah a dum le a
rang kha tha tein an hliah khawh. Zumtu (dik)
hman nih cun hrinthan le thanlo an i dannak kha
fiang tein an chim khawh. Kannih nih cun ti le
thlarau in hrinthannak thawngtha hi fiang tein kan
chim kawh.
Sihmanhsehlaw cawnpiaktu hmanlo pawl cu
vawlei ah ningcang ngei loin a nungmi pawl an si.
An zumhnak zong hi papalak he an i lo. Papalak
◄
CHUNG BIA
►
68
cu chun ah lungkua ah an i thup i zan lawngah
lengah an chuah bantukin, cawnpiaktu hmanlo
hna i an zumhning zong khi ka ah tlawmpal, hi ka
ah tlawmpal ti bantukin an um ve.
Biatak cu zeidah a si ti hi an hngal taktak lo.
Cawnpiaktu hmanlo pawl hell i an kal ahcun an
hnuzul pawl zong hell tawne an phan ve ko lai.
Profet deu kha an zumh sual hna caah mitampi
hna i an donghnak cu hell a si te ko lai. Nan pastor
pa hi ti le Thlarau in a hrinthanmi a si maw.
Cathiang chungah aa tialban tuk in hrinthannak
thawngtha a chim maw. A chim ahcun mi van tha
ngaingai na si lai i, a chim lo ahcun hell tla ding na
si ko lai.
Na hrinthan rih lo a si ahcun ti le Thlarau
thawngtha kha ngai law a sullam an fianternak
hna kha rel, cun na hrinthan ko lai.Cawnpiaktu
hmanlo pawl nih cun ti le Thlarau in hrinthan nak
thawngtha hi cu an duh loh.
Cawnpiaknal hmaanlo a zummi hna
cung ah Pathian chiatserh nak a tlung
lai
Cawnpiaktu hmanlo dirhmun
biapi bik cu zeidah a si?
Tuahsernak
Roman 3:20 hmanlo pawl cu an hnuzul pawl
nih ti le Thlarau hrinthannak kong an hal hna
tikah fiang in an chim kho hna lo. An hnu zul pawl
kha mi nih kan hrithan an timi cu a taktak zong a
si lo nihchuak men a si i nan hrinthan tikah nan
hngalh lai ti tu in an cawnpiak hna i cucu
nihchuak chin a si.
Khamhtu nih chungah "Ahohmanh ti le thlarau
in hrinthan a si lo ahcun Pathian pennak chungah
a lut kho lai lo,"tiah a ti. Sihmanhselaw nihin niah
a hrinthanmi le miding ah cohlanmi hna tu hi mi
ruamkai, mi hmanlo ah ruah le kawh an
◄
CHUNG BIA
►
69
si.Tlangbawi deu pawl nih kannih cu kan i toidor
tuk caah kan mah tein miding ka si kan i ti ngamlo
an ti. An hnuzul pawl kha,"ti le Thlarau hrinthan
thluachuahnak an chimnak, thangh nak a tlunnak
hmun pumh cu an thloh leh lam hna.
Nan hrinthan ahcun cawnpiaktu hman lo na si
lai i kan biakinn in thawl na si lai. Kanmah he um
ti na duh ahcun misual um in um ko law, a caan a
zat tikah Pathian nih miding ah an ser te ko lai,"
tiah an ti hna. An chim duhnak cu hrinthan a
duhtak maw tak lo ti hngalh kha a si ko.
Cawnpiaktu hmanlo pawl nih an hnuzul pawl
kha "Kan sinah um ko law, hrinthanding tu cu
nangmah tein i zuam. Atu na sining te khan um ko
law a caan a phak tikah Pathian hmai ahcun kal
law biatak cu na hmuh ko lai, cu hnu ah zei thil a
tlung lai ti cu ka hngal ve lo. Asinain hihi biakinn
a si i, kan sinah hin um ko" tiah an ti hna. Cucu a
hman ti in na ruat ve maw.A hman lomi
tlangbawi pawl nih cun an duhnak zawn tlawm
tete kha an fonh i anmah ruahnak he an cawh.
Cucu a hnu ah an caah biatak ah a hung cang.
Sihmanhsehlaw Pathian bia nih ti le Thlarau
hrinthannak kong a kan cawnpiakmi tu kha cu an
hngal kho lo.Kalsual pawl nih cun Cathiang hi
anmah ruah ningin a sullam an leh. Kannih nih
cun Cathiang hi a duhnak chan lang kho dingin a
sullam kan leh awk a si. Cu ti thil a um cu Khrihfa
phung chungah hin Pathian kong cawnnak i a
thiam sang pawl le bu Aengnge an tamtuk
ruangah a si.
Kalsual bu tampi le phungthiam tamtuk an um
i, an cauk le banghi cu relcawk loin a um cang.
Tlangbawi deu pawl zong nih anmah duhnak kha
tlawmte te in an lak i phungah an chim ve tawn.
Sihmanhsehlaw a dikmi tlangbawi tu nihcun
Cathiang chung lawng in a chim. Kalsual pawl nih
cun an hnuzul pawl sin khan lam tampi hmangin
an tangka an chuh hna. Vawlei an nunchung
ahcun thaw tein an ei, nuam tein an it ko nain an
◄
CHUNG BIA
►
70
donghnak cu hell a si te lai, zeicah tiah an
hrinthanlo caah. Annih cu Pathian nih a rak
timhpiak cangmi ah khan an dongte ko lai.Ti le
Thla rau in hrinthan nak thluachuah a cohlang duh
lomi paoh cu Pathian nih hell ah a thlak hna
lai.Pathian nih kalsual pawl cu bia a ceih te hna
lai. Kalsual pawl nih Pathian cu lungtak tein an
rak zumh ve ko i Cathiang hrilhfiah hna le a
sullam lehnak hna amah
Pathian rianAuannak phunglam cauk hna cu a
hramthawk ahcun an rak ei dih ko nain a hnu
ahcun tlawm tete in minung cawnpiaknak kha an
lak i phungchimnak ah an hman, cucaah an hnuzul
pawl an hrinthan khawh lonak cu a si.
Kalsual pawl nih cun anmah thiltha tuahmi tu
kha biapi deuh in langhter an hmang?Ti le
Thlarau hrinthannak thawngtha a chim lomi
rianAuantu pawl cu Pathian hmaiah kalsual mi an
si.Annih nih an hnuzul pawl an hnekchihnak cu
dongh a thiam ti lo. Zan chung ngol lo thlacam
kha hramhram in an hnekchih hna, zingka
thlacamnak ni chung, tlangcung thlacam, rawl ulh
thlacamnak hman tawnmi,biakinn saknak caah
thawhlawm thawh ding.
Thongkhat hrang khanghthawinak, thanghnak
caah thawh lawm an thawhmi a tlawmtam kha
suaipiak i zohter ti hna an hmang. An Auanmi
theitlai zoh in annih cu kalsualmi an si ti kha kan
hngalh khawh ko hna. An hnuzul pawl sin zong ah
Pathian chiatserhnak cu a tlung ve lai.
HriAthannak thawngtha a chim lomi le an hnuzul
paoh cu Pathian chiatserhnak tangah an um.
Kalsual tlangbawi pawl nih cun Khrihfa upa
hna le hruaitu hna sin in siseh, an hruai mi hna sin
siseh mithmai tha hmuh kha nifatean i zuam peng.
Nifate in chungthu lengnal pawl bantuk khan um
an i zuam. "Thianhlimnak le velngeihnak"....
Sualnak i an i ciah peng bu cun thianhlimnak kha
heh tiah an chim caah chungthu lengnal cu an si
chin lengmang ko. Phungchimtu pakhat nih cun,
◄
CHUNG BIA
►
71
"chunglei ah Thiang Thlarau um Aung lo i Pastor
hna si hi chiatserh innak a si," tiah a ti. A langhter
duhmi cu khamhfiannak ngeih Aung lo i Pathian
rian ka Auan ti hi kalsual he aa khah ko caah
chiatserh nun a si tinak a si. Nang zong hi bantuk
in kalsual na si sual ahcun, ti le Thlarau in na
hrinthan zokzok a hau lai.
Hrinthan Aung lo in Khamhtu ka zumh ti cu
kalsual dirhmun he aa khat. Nolhthan ko rih usih
law ahohmanh ti le Thlarau in hrinthannak
thawngtha lei ah kan kirthan a herh. Ti le Thlarau
in a hrinthanmi hna lawng nih midang sinah
thawngtha an chim khawh.
Cucaah cun Jerusalem khuami uktu, mi
lungpuam rual hna, BAWIPA nih a chimmi hi
ngai tuah u. Thih nak he hnatlaknak kan tuah cang
i mithi khua he biakamnak kan tuah cang tiah nan
i phawrhlaw, lih le hlennak nih an kan huhphenh
khawh lai tiah nan i bochan hna caah harnak a tlun
tikah kan luat lai tiah nan i ruat.
Mi lungpuam rual cu mi zeidah an si. Pathian
bia kha anmah zumh palh bu he khan cawh in
chim a hmangmi pawl an si. Thawngtha chimtu le
Pathian kong a cawng mi nih Cathiang ah aa
tialning tein a sullam an leh awk a si.
Sihmanhselaw kalsual
tlangbawi pawl nih cun?
Cathiang kha anmah hmuhning
lawng in an chim.
"Thihnak he hnatlaknak kan tuah cang i mithi
khua he biakamnak kan tuah cang tiah nan i
phorhlaw. Lih le hlennak nih an kan huhphenh
khawh lai i kan luat lai tiah nan i ruat."Luke (
10:30). Kalsual pawl nih cun harnak nih a kan tlun
hnawh lai lo i, a kan tlun hnawh sual zongah kan
luat lai tiah an i ruah. Mipi hna kha nan thin phang
hlah u tiah an ti hna. Rawhnak le hell nih cun a
hngah ko hna bu in nan thinphang hlah u an ti
sihmanhsehkaw rawknak le cu an caah hrawhpiak
◄
CHUNG BIA
►
72
a si hlei lo.
Nunnak co na duh ahcun kalsual pawl sinin naa
Ahen a hau.Kalsual pawl nih cun ti le Thlarau cun
na hrinthan kho bal lai lo tiah mipi kha an ti hna.
Cucu a hmanmi cawnpiaknak a si hrimhrim lo. Ti
le Thlarau in na hrinthan lo paoh ahcun vancung
pennak chungah na lut kho bal lai lo.Vancung
pennak luh cu a har rumro ko maw. Cu
biahalnak he aa khat pahmi hell ahcun teh kang
loin um khawh a si hnga lo maw.
A herh lo tiang in hei chim ko usih law
bialehnak aa khatmi cu sihlah ti hi a si. Ti le
Thlarau hrinthannak thawngtha hi zum dih hna
usih law vancung pennak ah cun hmunkhat ah lut
ti hna usih.Kalsual tlangbawi pawl nih minung
an soilemnak hna cu Khamhtu kha zum law
misual na si ko zongah hell ahcun na kal hlei lai lo
ti hi a si.Khamhtu nih misual zawn hi a ruat ve
hnga lo maw. Misual cu vancung ah a kai kho lai
maw? Misual si ko buin hell in luat khawh a si
maw. Na thinlung chungah sualnak a um ko
zongah Khamhtu na zumh ahcun hell ah na kal lai
lo ti hi Cathiang ah a um el hnga maw. Kalsual
pawl nih cun thihnak he hnatlaknak kan tuah cang
caah thihnak cu kan cungah a tlung ti lai lo tiah an
ti. Annih nih zumtu cu a lungthin in sual i phaw ko
hmanhsehlaw hell cu a hrial khawh tiah an ti.
Cucu a si kho taktak lai tiah na ruat maw.
Kalsual pawl nih mi tampi thazaang an peknak
hna cu thihnak le hell nih cun an hngak ti hna lo
tihi a si. Annihl nih cun a hrinthan rih lomi hna
zong Khrihfa upa le hruaitu ah an thim ko hna.
Sihmanhselaw an i hngalh ve dingmi cu ti le
Thlarau in an hrinthan lo caah an donghnak cu
hell a si lai ti hi a si. An hnuzul hna sinah an chim
dingmi cu ti le Thlarau in hrinthannak thawngtha
hi nan zumh lai tiah an thinlung ah an ronh ding
hna a si.Misual si pengbu in vancung luh cu a si
kho hnga maw? Misual cu vancung pennak ah
◄
CHUNG BIA
►
73
cun an lut lai tiah Cathiang ah aa tialmaw (
Roman 7:19-20).
Sualnak bu he miding si khawh a si hnga
maw. Si hlah. Hi pawl hi cu kalsual pawl le
Pathian kong
a deu in a hngaltu hna
cawnpiaknak a si.Cathiang nih cun,"Sualman cu
thihnak a si" (Mark 7:21-23) tiah a ti. Hihi Pathian
pekmi nawlbia a si. Misual cu Pathian nih hell
ah a thlak ko hna lai. Zeitluk mi vanchia dah an si.
A dang ka hun langhter duhmi cu ti le Thlarau in a
hrinthanmi hna cu vancung pennak ah an lut lai
tihi a si.
Kalsual tlangbawi nih cun hi bia ko hi fekAhup
in an i tlaih i, kan lungthin ah sualnak um ko
hmanh sehlaw hell ahcun kan kal bal lai lo tiah an
ti. Anmah hngalhmi Pathian kong te lawng kha
annih nih cun an zumh. Annih nih cun Pathian bia
nakin anmah Pathian kong cawnnak kha an zumh
deuh caah, annih cu kalsual le misual an si i hell
an phan ko lai. Hi tluk tih a nungmi hell tla ding i
an i tel hi cu zeitluk ngaihchia dah a si.
Kalsual pawl nih tangka ( Phaisa)
lawng an duh
Kalsual tlangbawi
pawl an i tinhmi cu zeidah a si?
An tangka chuh
Mark 7, le tlangbawi deu pawl nih cun tangka
lawng an duh. Cun michaw an hngar fawn. "Hi pa
hi ka biakinn i a hun i pumh tikah zeitluk tam dah
thawhlawm a thawh khawh lai!" Cheuhra
cheukhat an thawh khawh ding zat lawng khi an
tuak i cucu Sui cawfa biak he aa khatmi a si.
"BAWIPA, tangka tampi ka ngeihter law, a
hlawhtlingmi ka si ter ko," ti in tlangbawi deu
pawl nih cun thla an cam. Khamhtu na zumh
ahcun tangka tampi na ngei lai, a cing mi na si
◄
CHUNG BIA
►
74
hmanh ah nau na pawi kho lai i, na rianAuannak
ah a hlawhtlingmi na si lai,"tiah an cawnpiak hna.
Cuticun tlangbawi deu pawl nih mi tampi cu an
luh hlan in an tangka kha hramhram in an chuh
hna i, ngaihchia bu he hell ah an kalter hna.
Zeitluk a dinglomi thil dah annih nih an tuah. Mi
pakhat nih kalsual camhthiam pawl sin a phak
ahcun a tangka ngeihmi zeitluk tam dah a hlengtu
hna sinah a thawh cang kha ruah lopi in le lau ngai
in aa hngalh te lai. An hnu a zulh hna le an caah
zeitluk har in rian a Auanpiak hna ti kha a hun i
hngalh tikah cun amah le amah kha aa mawhchiat
te lai.
Kalsual hnuzul pawl cu zingka thlacam zong
ah tei an ma, tlangcung thlacamnak ah siseh,
thawhlawm thawhnak, cheuhra cheukhat peknak
le zarh tin thawhlawm peknak ah anfel tuk hna.
An hnuzul pawl sin in tangka lakkhawhnak lam
kha a phunphun an kawl?An hnuzul pawl cu ti le
Thlarau in hrinthannak thawngtha an chimh bal
hna lo caah zeitluk fakin rian an Auan zongah mi
sual an si peng ko. Hi kong hi micheu nih an hal
tik hna zongah zeitik hmanh ah fiang ngaingai in
an let kho bal hna lo. Mi zei hmanh ti le Thlarau in
a hrinthan lomi cu kalsual an si.
Maw! kalsual pawl zaangfah tuk nan si!
Nanmah nih khamhnak nan hmuh hmasa a herh!
Zumhnak deu hngalh khawhnak hrampi cu
bantuk kha a si. Cahlun chanah kalsual pawl nih
an tuah hmasa bik mi cu biakinn sak i sui cawfa
chiah kha a si.
Atu ah cun biakinn lianpi an sak i cuticun an
hnuzul hna tangka kha an chuh hna. An hnuzul
pawl kha bank ah tangka va cawi u law biakinn
nganpi zohdawh ngaimi kan sa lai an ti hna. An
Khrihfabu mipi lungthawhnak dingah rawldum
tinak hna an tuah pi hna. Tangka, Korea kutdong
hrolh le sui suimilam tiang in fund an kawlnak
an rawldumnak ahcun a khat nawn ko. Kalsual bu
umnak hmun i an thil tuah ning hi aa khat ngawt
◄
CHUNG BIA
►
75
cio ko.
A leng zoh ahcun Thlarau lei thil a tleihchan
ngaimi an lo ko nain a taktak ahcun tangka lawng
a duh mi pawl an si. Cu bantuk Khrihfabu sin cun
chuak law tangka kongah i ralring ti hi ruahnak
cheuh kan duh hna. Mirum le tangka ngei pawl
lawng a thlopbulmi Khrihfabu ahcun zeitik
hmanh ah va kal ti hlah. Mi zapi thawhmi in
thancho i timh cu a hman lo, an i ruahchan mi cu
tam deuh in tho te hna seh ti hi a si. Pathian rian ah
hin i pumpe ko. Tam deuh na Auan ahcun tam
deuh na hmuh ko lai.
" Khrihfa upa bantukin na Auan ahcun, vawlei
thluachuah na hmu lai"ti in an tukforh hna.A
phichuak cu, an hnuzul pawlcu Khrihfa upa si
kha pakhat le pakhat an i cuh. Rulhnak zeihmanh
a um lo ahcun, ahodah upa cu a Auan ne lai? tiah
an ti hna i tangka ngei deuh paoh kha upa an
Auanter hna.
Khrihfa upa Auan dingah an thimmi hna cu an
Khrihfabu zumhning kha thuk piin a ruatmi, a
zummi le an buchung ah minthang deuh le
thawhlawm a tho kho deuh pawl kha an si ko lo
maw.Kalsual pawl nih cun tangka kong hi
biapicem ah an chiah. Biakinn lianpipi sak hi an
duh hringhran. An hnuzul pawl nih thawhlawm
tampi an thawh paoh ahcun hell an kal ding zong
kha an zeihmanh a poi lo.Kalsual pawl cu an paw
ca lawngah rian an Auan. An mipi hna kha si
duhnak muisam a phunphun hmang in an rap ah
an foih hna. An hnuzul pawl kha tinhmi ngei set
Aunglo thil an tuah pi hna.
Cuticun an Khrihfabu chung ahcun an
Aemchih hna i an rumnak kha lak an i zuam.
Sihmanhsehlaw ti le Thlarau thawngtha tu cu an
chim bal hna lo. Anmah rumnak le thatnak ding
lawng kha an kawl.Biakinn ah thla tlawmpal
lawng aa pum rihmi cu Khrihfa upa a niam deuh
ah khan an chiah hna. An bu zumhning le hraui
ning ah a fel deuhmi le innlo chawva dirhmun ah a
◄
CHUNG BIA
►
76
fek deuhmi, thawhlawm tam deuh a tho khomi
paoh kha a sang deuhmi Khrihfa upa ah an kai ter
hna.Hi bantuk hi cu sualnak bantuk in ningzak a si
pinah Pathian can-ai ah sui cawfa a tuah tu bantuk
an si.
Kalsual pawl nih cun sui cawfa kha an biak i an
mipi hna an hrinthan nak ding tu cu an bawm kho
hna lo. Sihmanhsehlaw an hnu zul pawl kha titsa
thlachuah hmuhnak cu an kamh hna i cuticun an
tangka cu an lakpiak hna. An Khrihfabu cu
chawva tangka lei in an rum caah an hnu zul pawl
hell ah sualphawt an si dingmi kha an zei hmanh
a poi lo.
Kalsual pawl nih cun "Si nih a dawh ngai," ti le
"a si kho men," ti hi atu le tu in an chim, a ruang
cu an chimmi ah hin zumh fiannak a um lo caah a
si. Pathian bia kha an zumh lo caah an chimmi
cu anmah le anmah hmanh an i fiang tawn lo. "Hi
ti zong hin chim khawh, ti khawh a si," an ti i
zeitik hmanh ah fiang tein bia an chim kho bal lo.
An hnuzul pawl kha lih an chimh hnanak cun
zeihmanh chimlo lawlaw in um hna sehlaw a tha
deuh hnga.Kalsual pawl nih cun midang kha ti le
Thlarau hrinthannak lei ah hruai kho loin hell
lam lei lawngah an hruai khawh hna.
Mai a ngan nih Khamhtu a zum ko nain hell kal
ding an um tiah a kan cawnpiak. Kalsual pawl cu
ni donghnak niah Pathian hmaiah sualphawt in an
um te lai. Cathiang ah aa tialning ahcun.Cu ni a
phak tikah, mi tampi nih keimah cu,"Bawipa,
Bawipa! Na min in Pathian bia kha kan chim i na
min in khua chia kha tampi kan thawl hna i
khuaruahharnak tampi kan tuah! an ti lai.
Annih nih thatlonak lawng kha an tuah. Nan
lungthin ah sual ruahnak um ko hmanh sehlaw
Khamhtu kha zum ko u tiah an cawnpiak hna. Cu
tluk taitai in maw a palh ko tiah na khuaruah a har
sual hnga, a ngaingai tiah cun, fak tuk in Pathian
doh a si ko.Misual mi nih midang sin phung an
chim tikah Khamhtu zumh a herhnak kong cu an
◄
CHUNG BIA
►
77
chim len ve ko lai nain hrinthannak lei tu ah cun
an hruai kho hna lai lozeicahtiah anmah hrimhrim
kha an hrinthan lo. Kalsual pawl nih cun Khamhtu
zumh buin misual lawng kha an hrin luaimai ko
hna lai.Thatlonak tuah lengmang hi cu Thlarau ralchanh
in sual a si.
Kalsual pawl nih cun Pathian bia zong hi an
zumlo i Cathiang ah aa tialning zongin phung an
chim bal lo. Annih nih an hnuzul hna sinin
tangka chuh lawng kha an thiam. Cu bantuk
minung hna nih cun Khamhtu cu zum ko hmanh
hna sehlaw misual an si peng ko. Hrinhthan Aung
lo i midang hruai i timh peng hi Pathian ralchanh
in tuahmi thil vialte lak ah tihnung bik a si.
Zeitindah hrinthanmi le thanlomi
hi kan thleidan khawh hna lai?
Sualnak a ngei maw ngei lo tiin
kan hneksak hna a herh
Kannih cu misual kan si ko tiin an phungchim
pawl kha i hlenter hna hlah?Na tangka zong an
sinah va tho hlah, cu misual hna sinah cun na
tangka tompi zong va pe hlah.Zeiruangahdah na
sualnak chung zongin luat dingin an bawm kho
Aunglomi phungchimtu hna sinah cun na tangka
cu na pek. Biakinn ah na tangka pek na duh
ahcun ti le Thlarau thawngtha in na sualnak vialte
an thenhpiaknak kong na hngalh tiang tlawmpal
cu hngak ta rih.Hmanthlak ah thil an suaisam
hmasat bantuk in, nunnak ca zongah suaisam le
rak cawn hmasatnak ngeih a herh.
Tahchunhnak ah, nawl cawng biaknak nih hin
cun lungthin chung sualnak hi cu a theihpiak kho
lo. Nawlcawng biaknak pawl cu zeitindah na
hngalh khawh lai.Nawlcawng hmang pawl sining
cu a leng zoh ahcun a lo ngai ko lai nain a hman
taktak mi he cun aa dang ko.
Nangmah tein na thleidan thiam a herh. A
hman taktak mi phungchimtu cu mi zeidah an si.
◄
CHUNG BIA
►
78
A hrampi zumhnak cu zeidah a si. Kalsual pawl
cu mi zeidah an si? A hrampi kan si aa timi pawl
nih cun Khamhtu le a khamhnak hmual cu an
zumh. An lungthin ah sualnak zeihmanh a um lo.
Sihmanh sehlaw kalsual pawl hna lungthin cu
sualnak in a khat.Mi vialte hi kalsual an si dih
maw? Zei a si zongah, kan Cathiang lei ah
kirthan hna usih. Ahohmanh Khamhtu a zum ko
nain a hrinthanlo mi cu kalsual an si. A fiang mi
cu hrinthannak cu pei a hrampi cu a si ko cu.
Cucaah a hrinthan lo mi paoh cu kalsual an si.
Kalsual pawl nih Khamhtu cu an zumh ve ko nain
an thinlung in sualnak kha an tuah peng.Kalsual
pawl nih cun midang nawl kha an cawng. Annih
nih thianhlim nak lam cu.
Khamhtu zumhnak in a si ti cu an hngalh ve ko
nain an thinlung ah sualnak cu an i chiah peng.
Misual kan si ti in anmah le anmah kha i
lunghrinhnak an ngei. Vancung ah kan kai kho lai
lo ti an phang i Pathian cu kan biak an ti fawn.
Miding mi muisam an i lawhter ngai caah an
nawl cawnnak hi i hlenter hna hlah usih.
Cucaah cun Pathian,Lian Ngan Bik Bawipa
nih a chim mi bia hi ngai tuah u; Ka ral hna,phu
kan hlam cang hna lai i harnak nan ka pe ti lai
lo.Atu cu kan tongh cang hna lai. Ngun an thenh
bantuk in kan thenh cang hna lai.
Hlanpi ah nan rak nheih mi hruaitu hna le
fimchimtu hna bantuk kah kan pek than hna lai.
Cun cu, dinnak khua,zumh awk tlak mi khua ti a
si lai, a ti. Bawipa cu a din caah le a ngaihchinh mi
paoh cu a khamh hna lai. Asi nain a sual mi hna
le amah a doh mi paoh cu a hrawh hna lai; amah
a hlaw mi paoh cu a thah hna lai.
Thingkung nan rak biak mi hna le dum thiang
nan rak ser mi hna kha nan i ngaihchih ngaingai
lai. A thi cuahmah mi kuhthing bantuk in nan
car lai i ti toih lo mi dunm bantuk in nan ro lai.
Thing ro cu meici nih a alh ter bantuk in mi
thawng hna,cu anmah tuah mi lila nih a hrawh hna
◄
CHUNG BIA
►
79
lai i cu bantuk in an rawhnak cu ahohmanh nih an
kham kho lai lo.
Pathain nih minung sining sawhsawh in nan ka
zumh ahcun nan ning a zak lai a ti. Zeicadah
ningzak in kan um lai ti ahcun Khrihfabu kha
kanmah ca lawng ah kan i thim caah a si i, a thi
cuahmah mi thingkung bang nan ro lai i ti
toihlomi dum bantuk in nan car lai a kan ti.
Pathian bia nakin minung cawnpiaknak a zum
deuhmi tlangbawi pawl le kalsual pawl cu
Pathian thinhunnak mei in biaceih an si te lai. ◄
CHUNG BIA
►
CAWNNAK 4
A Hmaanmi Sual
Phuannak
◄
CHUNG BIA
►
81
A Hmaanmi Sual Phuannak
< John 8:1-12>
Pathian kong cawnnak lawngin dirhmi
khrihfabu cu a leng zoh ahcun rumra a ngei
ngai ko nain a chung taktak cu a lawngpi a si
ko. Pathian bia in siseh, ti le Thlarau
hrinthannak thawngtha zumhnak hrampi in
drihlo mi Khrihfabu cu ti toih lomi dumcar
bantuk an si.Thingkung a si ko nain a thimi
thingkung nih cun thei an tlai kho bal lo.
Tikhur a si ko nain a chungah ti a umlo mi cu
santlaihnak zeihmanh a ngei lo."Thingro cu
meici nih a alhter bantuk in mithawng hna cu
anmah tuahmi lila nih a hrawh hna lai i cu
bantuk in an rawhnak cu ahohmanh nih an
kham kho lai lo". Thlarau a ngei lomi paoh cu
midang hmuhnak ahcun an thawng tuk ko
nain Pathian mithmuh ahcun Hell mei caah
khangh dingmi thingtom bantuk an si. Bawipa
nih" Ralvengtu zeitik ahdah zan cu a dih
lai?"tiah a ti.Ti le Thlarau zumhnak in miding
a si i zungzal nunnak a ngei cang mi hna
nihcun thawngtha cu muilak ah an phuan a
herh.Bawipa cu ceunak a si i Satan cu
muihnak a si. Pathian nih minung cu dinnak
leiah a hruai hna i Satan nih cun ningcang ngei
lomi biakinn le nal theology ah a hruai hna
chan lio i minung hna zumhnak cu atu kan
chan bantuk hin ning cang zeihmanh a rak
ngei ve lo. Annih nih Pathian bia kha vawlei
kalning in a kalmi minung cawnpiaknak l he
an cawh nulh. Annih nih mi hna cu ning cang
zeihmanh a ngeilo mi minung phung rumro ah
an hruai hna caah Pathian nih dawi dingin a
timh hna."Ngun an thenh bantuk in kan thenh
dih hna lai.Hlanpi ah nan rak ngeihmi hruaitu
hna le fimchimtu bantuk kha kan pek than
◄
CHUNG BIA
►
82
hna lai."Pathian nih a cohlan khawhlo mi
raithawinak cu ngun le dar an cawhmi bantuk
in, Pathian biatak le minung ruahning cawh
kha a si. Cawhmi raithawinak cu Pathian nih a
cohlang duh lo. Minung mithmuh ah cun an
thiang ko lai nain cucu zumhpalh bu le
thianglo mi he cawhmi a si caah Pathian nih
a cohlang duh lo. Pathian nih Israel mi, a bik
in kalsual pawl le nal phungchim pawl le
misual pawl cu a mawhchiat hna.Pathian nih
Isreal mi kha a bawmh hna i thluachuah a pek
hna. Asinain Joshua thih hnu, Biaceihtu hna
caan ah cun Isreal mi hna cu an pawng kam
ram nih a rak tuk hna ti kan hmuhAnnih nih
anmah lam in kal kha an i tim caah Pathian
nih kha an sin ah sinah i ap dingin a thlah.
Zeiruangahdah Pathian nih
kalsual pawl cu a mawhchiat hna?
Pathian can -aiah milem an
biak ruang ah
Zeiruang ahdah Pathian sal le nih mipi hna cu
an sik hna? Raithawinak Phunglam kha an thlen
i, ni sawhsawh ni hna ah rai an thawi caah a
si.Annih nih remnak ni kha thla sarih thla nihra ni
in thlariat thla ninga ah an thlen pinah, tlangbawi
levi phun a si lo mi midang kha tlangbawi ah an
thim hna. Cuticun hrinthannak lam kha an phih
khar. Pathian nih amah aiah sui caw fa bia dingin
mi hruaitu, kalsaul pawl cu a mawhchiat hna.
Pathian nih milem a biatu hna hi cu a
mawhchiat peng lem hna lo. Nang le kei zong a
caan ahcun milem kan biak pah tawn a si lo
maw. Kan kalsual lengmang ve ko nain kan
thatlonak cu thihawk tlak sualnak cu a si lo,
zeicatiah Pathian vel tangah pei kan um cu.
◄
CHUNG BIA
►
83
Sihmanhsehlaw Pathian aiah sui cawfa biaktu
cu ngeih thiam khawhlo mi sualnak a si.
Raithawinak phunglam thlen riangmang i mi
sawhsawh zong tlangbawi ah chiah hi cu Pathian
nih a duh hrimhrim lo.Hi bantuk sualnak hi
zeitluk tih nung dah a si. Thih awktlak sualnak
bak a si ko. Pathian can ai ah sui cawfa a thlengtu
hna cu ngaihthiam khawh an si maw.
Cathiang ah kan hmuh bantuk in sualnak nih
Pathian thin a hunter.Cahlun ah Pathian
thinhunnak a langhning kha kan hmuh tawn i,
amah a dotu misual pawl cu Pathian nih a thah, a
hrawh hna. Pathian nih Isreal mi hna siasal
biaknak in a kirthan duhlomi paoh chiat ka serh
hna lai tiah a ti.
Ka biakinn chungah hin torcawl len u,tiahaho
nih dah an in fial hna.Mn ngeilo nan ka pekchanh
mi hna hi ka duh ti hna lo.Nan ka pekchanh mi
rimthaw hna hi ka luak an chuak.Nan Thla thar
puai te hna,nan sabbath te hna, nan biaknak
pumhnak te hna hi a in in ka ing kho ti lo;nan
sualnak nih a thurter dih cang.Nan Thla thar puai
te hna le nan ni thiang te hna cu a huat in ka huat
hna.Ka caah a phorh.
Kalsual pawl nih cun phung leng in
raithawinak an tuah
Kannih nih Pathian rian cu zeitindah
kan tuan khawh lai?
Kan sualnak vialte
Ial Siangpahrang le tlangbawi kalsual pawl nih
cun Pathian kha an doh i,a hmanlo mi raithawinak
phunglam kha hmangin tlangbawi kha an
Auanter. lungthin a ngei mi siangpahrang nih
Levi chungkhar a si lomi kha tlangbawi ah an
thim hna. chungkhar a simi lawng nih tlangbawi
◄
CHUNG BIA
►
84
an si lai i, biakinn chungah rian an Auan lai.
Aaron chungkhar lawnglawng hi tlangbawi a si
taktak dingmi cu an si tihi.
Pathian nih zungzal cain pekmi nawlbia cu a si
nain chungkhar a si lomi, a lengmi kha tlangbawi
ah a thim hna i Sui cawfa sinah raithawinak kha
an tuah. Cuticun Pathian thinhunnak cu zeitindah
a tlun ti kha kan hngalh khawh.
Tuchun zongah a hrinthan lomi hna, Khrihfabu
chungah Khrihfa upa le Pastor hna an hung si
venak kan hmuh. Cu nih cun Pathian nawlpekmi
kha an buar i Pathian thinhunnak kha an sawm
chin. Phung ninglo raithawinak hi Pathian duhmi
a si hnga maw? Kalsual pawl hi an sui cawfa
hrawh i Pathian sin an kir i an hrinthan hrimhrim a
herh.
Ial nauk tu bawi hna le na mi hna hi khua mi
bantuk an si.BAwipa nih an chimh mi bia hi nhai
tuah.Kan Pathian nih an cawnpiak mi hi thate in
ngai tuah.Pathian nih cun,Nan ka pekchanh mi
thawinak vialti hi a duh ko ti in maw nan ka
rauh?Khangh thawinak caah tuu nan khangh mi
hna le nan satit tha bikbik hna thau nan khangh mi
hna hi kaa zaa diam cang.
Nan Cawtum hna le nan tuu hna le nan meheh
hna thi nih hin a nor in an ka nor cang.Keimah
biak awk i nan rat tikah,hi vialte hi nan tuah
lai,tiah aho nih dah an in ti hna.Ka biakinn
chungah hin torcawl len u,tiahaho nih dah an in
fial hna.Mn ngeilo nan ka pekchanh mi hna hi ka
duh ti hna lo.Nan ka pekchanh mi rimthaw hna hi
ka luak an chuak.Nan Thla thar puai te hna,nan
sabbath te hna, nan biaknak pumhnak te hna hi a
in in ka ing kho ti lo;nan sualnak nih a thurter dih
cang?
Nan Thla thar puai te hna le nan ni thiang te hna
cu a huat in ka huat hna.Ka caah a phorh ka zuam
ti lo mi thilrit an si.Thlacam in nan kut nan hler
tikah kan zoh duh hna lo.Zeazat tam hmanh in
◄
CHUNG BIA
►
85
cam u lawkan ngaihpiak hna lai lo,zei catiah nan
kut ah thisen a neh.
Thiang te in i kholh u.Nan tuah lengmeng ka
hmuh mi hna hi ngol tuah u.Thatlo nak cu tuah ti
hna hlah u law a ding mi thil tuah kha cawng cang
hna u.Cinnak tuah kha i zuam u,cucu mi nih an
serhsat mi hna bawmh le nhakAtah hna chanh le
nuhmei hna Aahpi kha a si, a ti.
Hi Cathiang cang hi tha tein kan rel ahcun
tlangbawi hna cu aa pumte tukmi an si ti kan
hmuh khawh nain an biakningtu cu hlawtpiak a si:
annih hrawh an si cu a hmanlo ningin rai an thawi
i Pathian nawl pekmi an al caah a si.Annih nih
Pathian nawlpek ningin raithawinak an tuahlo
hleiah Pathian bia zong tha tein an zoh lo. Cu
hruaitu hna cu an i pumpek tuknak ah raithawinak
curelcawk loin Pathian hmaiah an tuah. Cathiang
nih a chimning ahcun thisen cu tiva bantukin
biakthengchungah a luang a ti.
Asinain an tuahsernak kha Pathian nih a zoh
tikah sualnak he aa khat tiah a ti. A hmaika ah
raithawinak cu an tuah ko nain misual an si peng
ko ti kha a fiang. Hi bantuk raithawinak hi cu nan
tuahlo ah a tha deuh tiah Pathian nih a ti hna.
Annih nih sui cawfa hmaiah raithawinak an
pekchanh caah Pathian nih an sualnak cu a
ngaithiam duh hna lo i an hmai zongah a dir duh
lo. Cucaah nawl kan pekning hna tu in
raithawinak rak ka pe u tiah a ti hna. Cu ti a si
Aunglo ahcun raithawinak nan tuahlo kha nan
caah a tha deuh tiah a ti hna.
Kalsual pawl cu sianginn sayate he an
i lo
Kalsual pawl nih
zeidah an cawnpiak hna?
Zeitindah kan hrinthan lai ti cawnpiak
◄
CHUNG BIA
►
86
Kalsual pawl nih lenglei thianhlimnak lawng
an zoh cung i an hung Ahut i an i Aamhning kha
mi nih an hun zoh hna tikah, an i lunghmuih tuk
hringhran. Thil sining zul ngaiin kan nung an ti.
Ziaza tha tein nan nung lai ti in zapi nun
chimhhrinnak in cu an donghter tawn. Cucu
zeibantuk sermon phun dah a si? An
phungchimmi cu sayate cawnpiaknak he zeidah
an i dannak a si?Pathian Khrihfabu cu a
hrinthanmi hna hmunkhat ah Pathian an biaknak
hmun a si. Hi bantuk phun, biakinn lawng hi
biakinn taktak cu a si.
Pathian Khrihfabu taktak nih cun Pathian
hmaika ah zeitindah kan um lai ti hi an cawnpiak
hna lo. Khrihfabu phungchimtu nih cun ti le
Thlarau thawngtha lawng an chim ko lai.Na
dirhmun kha zeitluk hmanh in rak fekfuan hlah
hmanhsehlaw Pathian nih na sualnak vialte cu an
Aawlpiak cang?
Kalsual pawl nih cun an hnuzul pawl kha,"Hi
tuah, kha tuah" tiah thilrit cu an khinh luaimai hna
nain anmah tu nih cun an kutpar hmanh in an
tawng duh lo.Annih nih an fale caah violin man
fak pipi kha an cawkpiak hna i a tum an cawnter
hna. Cu cawknak man cu zeitindah an ngeih
khawh hnga? Khawika indah cu vialte tangka cu a
hmuh hnga?
Cu an tangka vialte cu thawngtha chimnak ah
teh an hmang hnga maw man fakfak hna teh aa i
mongh mar tha an i cit ruangah hmaizah awktlak
in aa umter bia hna a si hnga maw. Cu tluk tha a
ngeimi phungchimtu cu mifir a si. An hnuzul pawl
nih motor Aemchom hmanh cawknak an ngeih lo
lio caan ah, zeitindah anih nih cu tluk sangmi cu
an ngeih khawh hnga.
Kannih nih cun an tuahsermi zoh in kalsual
phungchimtu an si cu kan theih khawh
hna.Kalsual phungchimtu nih cun tangka kha
tampi in an hal lengmang hna. Acheu Khrihfabu
◄
CHUNG BIA
►
87
nih cun an pawl kha thla khat ah leng an pek
pinah an ca cawn man, an cauk man, an fale
zohkhenhnak ca, hawikom mileng danghnak ding
caah ti in a phunphun min bunh in an pek rih
hna.
Cu bu hmanh ahcun a cheukhat nih kan
lahkhah kan i zalo tiah an phun zai rih.Thla khat
ah hi a tlawm tuaimi a si maw. Ti le Thlarau
thawngtha a chimmi phungchimtu nih cun a
hmuhzat kha a Amen zungzal. A hmanmi
phungchimtu nih cun ruahnak i cheuhnak kha a
cohlan i, Pathian sin in daihnak a hmuh. Kalsual
pawl daihnak le hnangamnak a ngeilomi nih cun
tangka he aa pehtlaimi lawng an ceih tawn? Cu
bantuk Phungchimtu hna cu sui cawfa a biami hna
he angkhat an si.A caan ahcun Pathian Khrihfabu
hna cu Zion tiah auh an si Sihmanhsehlaw bantuk
in aa dawhmi biakinn a um ti lo. Pathian
Khrihfabu umnak hmun cu ti le Thlaurau
thawngtha chimnak hmun hi a si ko.
Kannih cu Adam cithlah, m tlinglo, sual in
hrinmi kan si caah Pathian nih a fapa Khamhtu cu
ti le Thlarau in vawlei sualnak vialte Aawl awk
ah a hun thlah. Cahlun ah minung hna nih an tlam
tlinlonak an i hngalh tikah Pathian sinah an ra i
"Palhnak, cu bantuk, kha bantuk kha ka tuah, ka
palh tuk" an ti i raithawinak an tuah.
Pathian nih misual thlacamnak 613hi
a thei hnga maw?
Thei hlah, Zeicahtiah annih cu an sualnak
nih Pathian he a Ahenter cang hna
Kan Pathian nih Amah a zummi hna le an lai
nawn ruangah ngaihthiam a halmi hna cu ka sinah
ra u tiah a auh hna. An sualnak ruangah
ngaihthiam an hal i, misual ka si 613 an ti thok
khan, Khamhtu cu an sualnak caah thihpiak
dingin a rathan lai tiah na ruat maw. Khamhtu
tipil innak le vailam cung a thihnak hi khamhnak
◄
CHUNG BIA
►
88
caah a za cang nih Khamhtu tipil innak hi kan
khamhnak a kan hmuhsak duhmi a si tiah a ti.
Khamhtu cu minung sualnak dihlak thenhpiak
dingin voi khat ah zalak in a thi in nithum hnuah
a thothan i atu cu Pathian orhlei kam ah a Ahu.
Khamhtu cu kanmah khamh awkah voi khat
tipil a ing i voi khat lawng vailam ah a thi.
Khamhtu cu kum a si ah tipil petu nih tipilnak a
pek. Vawlei sualnak in kannih khamhnak caah voi
khat thihnak a tuar. Hi nih a chim duhmi cu
biaceihnak cu zungzal in pek a si tinak a si hnga lo
maw?Kalsual pawl nih misual kan si peng ko an ti
hi voihnihnak ra than law rak kan thihpiak than
tiah an hal bantuk a si. Ngaihthiamnak an hal fate
a rak tuah cangmi kha aa rinh.
Ti le Thlarau thawngtha a zummi hna lungthin
cu khamh an si ruangah aa lawm i cuticun miding
an hung si i Pathian thluachuahnak le zungzal
nunnak coawkah vancung ah an lut lai. Dinnak a
ngeimi hna cu ti le Thlarau thawng in khamh an si
i Pathian thluachuahnak a comi an si. Bawipa nih
aa thawh i,Atu cu hi bia hi thate in i ruah ti hna u
sih.Nan sualnak cu a sen in sen hna hmanh
sehlaw, hawhra bantuk thiang in kan kholh hna
lai;nan sual nak cu a dum in dum
hmanhsehlaw,tuuhmul bantuk in nan var lai.Ka
bia nan ka ngaih paoh ahcun; ram nih a chuahter
mi thiltha kha nan ei hna lai.
Sihmanhsehlaw ka bia kha nan ka al i nan ka
doh ahcun nan thi ko lai, tiah hi bia cu Bawipa nih
a chim a ti.Pathian nih a kan pekmi ti le
Thlarau thawngtha kan zumh ahcun ram nih a
chuahtermi thiltha kha kan ei hna lai,
sihmanhsehlaw kan al ahcun vainam in kan thi ko
lai.Pathian nih aa thawh i,"Ra u law, i ruah ti tuah
usih. A tlinglo mi nan si lo maw. A ding lomi nan
si lo maw. Mah le mah aa daw tukmi nan si ko lo
maw.
Nawlbia pekning in nan nung maw A hngal ko
nain a tuah duh lomi nan si ko lo maw Kha, ka
◄
CHUNG BIA
►
89
sinah ra tuah u. Nan sualnak cu senduk bang sen
ko hmanh sehlaw hawhra bang ka ranter lai. A
dum in dum ko hmanh sehlaw tuhmul bang ka
nemter lai tiah a ti.
Hi nih a chim duhmi cu Pathian nih misual kha
a dinnak in a kan khamh i, miding ah a kan ser
tinak a si.Pathian ni a ser hna ah khan sualnak
zeihmanh a um rih lo? Sihmansehlaw cu an
sinah a ra colh ve i Pathian bia ngai lo dingin a
tukforh hna i cuticun vawlei mi vialte kha misual
ah nih cun a canter dih hna. Satan nih aa tinhmi cu
mi thluk hi a si.
A hramthok ahcun, cu Pathian hmaika ah
misual an si lo dum ah Pathian he an um ti. Si
hmanhsehlaw a hnu ahcun misual an hung si. Atu
ah Pathian nih a kan auh. Ra u law, ruat ti hna
usih. Hmunkhat ah ruat ti hna u sih tiah a kan
ti."Zeitluk in dah sualnak hi vawlei cungah hin na
tuah cang. Cun na thih hlan ahhin zeitluk tamdah
na tuah rih lai"
Maw Pathian, sual lo cun kan um kho hrim lo.
Zeitluk hmanh in i zuamlen ko usih law kan
thianghlim kho bal lai lo."Atu ahhin sualnak
zeitluk dah na tuah cang? Bawipa, thil vialte hi
kaa chinchiah khawh hna lo caah tlawmte lawng
kaa cinken khawh. Zei hmanh naa chinchiah
taktak lo maw. Ka chim duhnak hi na theih thiam
lai dah.
Cun Pathian nih,"A si ahcun hun peh rih law ka
chimthan kun. Na hngal dih ko lo maw. Cu vialte
zong cu na hngal ko lo maw. Naa chinchiah
khawhmi sualnak vialte, na philh cangmi sualnak
vialte, cun hmailei caan ah na tuah than lai dingmi
sualnak vialte kha zungzal in kan Aawlpiak dih
cang. Nangmah sualnak lawng a si lo, na tefa
vialte le na chung chuakmi sualnak vialte zong,
kei cu a dingmi Pathian ka si, sualnak kha
voikhat ah a dihlak in ka Aawl dih cang hna"tiah a
ti.Vawlei sualnak vialte, Adam in minung
hnudung bik sualnak tiang a kan Aawlpiaktu cu.
◄
CHUNG BIA
►
90
Hramthoknak le donghnak
Pathian kha a si
"Kei cu khamhtu le A thawngmi Pathian ka si.?"
"Kei cu Jehovah, velngei mi Pathian ka si."
"Zaangfah a tlakmi kha ka zaangfah hna lai i,
velngeihnak hmuh awk aa tlakmi kha vel ka ngeih
hna lai."A zaangfahnak hmuh dingin kan hal i
thuhpheh lo tein Amah he kan um ti ahcun,
Pathian zaangfahnak cu kan hmuh ko lai. Pathian
nih thluachuahnak pek a kan duh, Miding siter a
kan duh. A dawtnak le a zaangfahnak ruangah a
fale siter a kan duh.Vih hawrha nakin rang deuh
hna seh ti a kan duh. Khamhtu nih tipil a innak le a
thisen thawngin vawlei sualnak vialte cu voikhat
ah zalak in a Aawl dih cang. Khrihfabu nih
zumtu nun le sual thalo kha a fianter taktak
khawh Aung lo ahcun, cucu a hmaanmi Pathian
Khrihfabu tiah kan ti kho lai lo?
Minung nih tlangbawi sinah an va kal i an timi
cu, "Sualnak ka tuah. Zeitindah ka tuah lai? Kaa
ngaihchih i sualchirnak voi tampi ka tuah nain ka
sualnak nih cun a ka chuah tak hlei lo?
Zeiti hmanh in ka chuak kho lo. Ka biaknak
phungning nih hin a ka phurhpi kho lai tiah ka
zum lo,"ti hi a si. Tlangbawipa nih cu pa harnak
tonmi ah a phi hman a rak pek khawh lo ahcun
kalsual tlangbawi a si ti a fiang ko. A chim dingmi
cu, "Nang mah phurh ding a si ko. Tlangcung ah
thla va cam. Ni 40 chung rawl va ul," ( Jer 17:1) ti
a si ko lai.
Kalsual tlangbawi pawl le biaknak hruaitu
pawl hna cu thianhlim lonak in a khatmi an si,
zeicahtiah ti le Thlarau thawngtha kha an theih bal
lo. An Thlarau cu hell ah maw a dongh lai
vancung ahdah ti kha annih nih an hngal kho hrim
lo.
◄
CHUNG BIA
►
91
Cu bantuk hruaitu pawl cu Pathian hmaiah a
hmaanmi an si kho lo i Khrihfa deu le kalsual
lawngte an si. Annih nih Khamhtu cu a leng
lawngin an zumh i, an lungthin cu sualnak in a
khah caah sualnak a kan Aawlpiaktu ti le Thlarau
thawngtha cu zeitik hmanhah an chim kho lo.
Cucaah an rap ah i foihlo ding hi a biapi tu nih
kalsual kong a kan cawnpiak."Bu chung Ahen nak
a chuah tertu kha ,a tlawm bikah voi hnih tal ralrin
nak pe hna u,cu hnu ah cun chuah ko hna.Cu
bantuk mi cu an ruahnak a hman tilo ti kha na
hngah i an palh ti cu an sual nak nih khan fiang
tein a langhter ko.
A ruang cu Khamhtu cu an zum ko nain an
hrinthan rih lo caah, anmah le anmah kha sual an i
phaw. Annih nih ti le Thlarau hrinthannak
thawngtha kha zei ah an rel lo caah a hngallo
bantukin an i umter i, misual kan si i hell ah kal
ding kan si tiah an ti. Rev 20:12 Annih cu kalsual
khrihfa an si. Ahohmanh Khamhtu a zum ko nain
sualnak a ngei mi cu kalsual an si. Pathian cu a
thiangmi Pathian a si caah kalsual pawl sinah cun
a um kho lo. Ti le Thlarau thawngtha a zummi cu
an sualnak vialte in thianter an si. Cucaah
ahohmanh Khamhtu a zum ko nain sualnak a
ngeimi cu kalsual an si. Kannih zong Pathian a
zum ko nain sualnak a ngei mi hna sin cun i Ahen
diam hna usih.
Thawngtha a thei rih lomi hna le an theihlo
ruangah a zumlomi hna theih a duh ngaimi hna
sinah thawngtha va chim hna usih. An hrinthan
khawh nakhnga thlazaa campiak hna usih.Ti le
Thlarau thawngtha i tlaih in kan Ahutnak hmun in
dir ve cang hna usih.Ti le Thlarau hrinthannak
thawngtha cu vawlei cung hmun zakip ah phuang
ve cang hna usih.
◄
CHUNG BIA
►
92
Biakam Hlun ah Israel mi hna caah
Pathian fa sinak ah tuah lo khawh
a si lomi cu zeidah a si?
Cuarpartannak hi tuan dueh lio minung
hna nih an rak hman
Pathian a zummi hna caah cun Cahlun he
Cathar he an pahnih in an biapi in an sunglawi
veve. Pathian bia cu nunnak a si caah catlang
pakhat te zong hi kan caah a fel lomi an um
lo.Lanhtak puai hman a duh vemi paoh nih cun an
cuarpar kha an i tan hmasa lai ti kan hmuh.
Pathian nih a kan cawnpiaknak chan hi kan ruah a
herh. Mi pakhat nih a cuarpar aa tan hmasa lo
ahcun Lanhtak Puai a hmang kho lai losuh kan
zumh ahcun Pathian nih hi phung a kan peknak
chan hi kan hngalh fian a herh. Cuarpartan cu pa
an fonghlei a par tanpiak tinak a si.
Zeiruangahdah Pathian nih Abraham le a tefa hna
cu nan cuarpar nan i tan lai tiah a ti hna hnga. A
sullam cu hi bantukin "aa tan" mi hna cu a miphun
kan si ti biakamnak a si.
Cucaah Pathian nih Israel mi hna kha an
cuarpar i tan dingin a fial hna. Israel mi hna nih
Pathian fale an si khawhnak dingah cun an
cuarpar an i tan a herh. Hihi a nawlbia, i
thleidannak le sualnak hrampi a chattu a si.
Biakam thar ahcun Pathian cu zumhnak in
sualnak a kan chat piaktu a hung si.
Drael miphun caah a biapi bikmi zungkhar ni
cu Puai ni hi a si i hi ni cu hna kum chungsal an
rak taannak khan an rak chuah ni kha hngalh
camcin i Pathian sinah lunglawmhnak chim ding
ni khi a si. lungthin hakmi vialte kha rai phun
hmang in Pathian nih a nemter i annih cu a chuah
hna i anan ram leiah a hruai hna miphun hna cu
raithawinak thisen le cuarpartannak thawngin, a
donghnak bik fahnak a si mi fatir thihnak khan a
khamh hna. Cucaah Pathian nih Lanhtak puai ni
◄
CHUNG BIA
►
93
cu tha tein nan hman lai i nan tefa tiang in ka
zaangfahnak hi nan hngalhter hna lai tiah a ti hna.
Thlarau lei Lanhtak puai kha phungning tein
kan zulh khawhnak dingah cun kan lungthin
cuarpar kan i tan a her mi hna nih Lanhtak Puai
kha cuarpartannak in an rak hman. Bawipa ncu a
thawh hna i,Lanhtak puai tuah ningcang cu hi
bantukin a si lai:Ramdang mi ahohmanh nih an ei
lai lo,asinain nan cawk mi hna sal nih cun,an
cuarpar tan a si hnu ah an ei lai. A hung um ta mi
nih si hna seh,nan hlan tami rianAuan tu si hna
se,cu hna nih cun an ei lai lo.Sa pum pum khat kha
inn chung ah ei a si lai i a zeihmanh kha leng ah
nan chuah pi lai lo;a ruh pakhat hmanh nan khiak
lai lo( Roman 3:27).
Imi nih nan bu ning tein hi puai hi nan tuah awk
a si lai. Ramdang mi pakhat khat nan sinah aum i
bawipa sinah lanhtak puai kha tuah.
A duh ve ah cun a sin i a um mi pa vialte kha an
cuarpar nan tan hmasa hna lai i au hnu ah cun puai
ah cun aa tel kho lai; amah cutak bantuk in nan
zoh lai.sihmanhsehlaw cuarpar tan lo mi nih cun
an ei hrim hrim lai lo. Cu phunglam nih cun mi tak
tak zong kha a nenh hna i nan sin i khua a sa mi
ram dang mi zong kha a nenh hna tiah a ti. Israel
miphun cu nan cuarpar nan i tan hnu lawng ah
Lanhtak Puai nan hman lai tiah Pathian nih a ti
hna.
Lanhtak Puai a hmang dingmi le Lanhtak Puai
tuufa sa a ei dingmi hna cu mi zeidah an si. A
cuarpar aa tanmi hna lawng nih Lanhtak Puai cu
an hman khawh.Lanhtak Puai tuufa cu, kan
hngalh cang bangin, vawlei sualnak a kalpitu
Khamhtu Khrih kha a si.Cahlun le Cathar ah
cuarpartan ningcang cu zeintindah a si.
Cuarpartan timi cu vun fonghlei tanpiak kha a si
ko. Khamhtu Khrih zong vawlei ah hrin a si i
niriat a si ah a cuarpar an tanpiak. Lanhtak Puai ah
aa tel dingmi hna cu cuarpar aa tan mi a si lai tiah
Pathian nih nawl a pek hna caah aa tan lomi paoh
◄
CHUNG BIA
►
94
Lanhtak puai ah an i tel kho lo.Pathian nih nawl a
pekning hna bantukin an dihlak in an cuarpar cu
an i tan. Khamhtu na zumh ahcun Cathar i
cuarpartan ti mi kong kha na hngalh hrimhrim a
herh.
Gam chungah, Pathian cu sinah aa langh i
amah le a tefa hna he biakamnak kha an tuah.
Angan ah, Pathian nih le a tefa hna cu van arfi zat
in nan karh lai i, Kan ram cu ro ah kan pek hna lai
tiah bia a kamh hna. Cun le a tefa hna nih a
nawlpekmi kha an zulh i an cuarpar an i tan ahcun
kei cu an Pathian ka si lai i annih zong ka mi an si
lai tiah a ti. Pathian nih bia a kamhmi hna cu
cuarpartannak in a mi siter kha a si.
Ka biakamnak cu, zungzal hmunmi biakam nak
caah, nangmah sin le a ra lai ding chan i na tefa
hna sinah, let lo tein ka um lai. Nangmah na
Pathian le na tefa hna an Pathian ka si lai. Hi ram,
atu i khual na sinak ram hi, nangmah le na tefa hna
cu kan pek hna lai. Kaan ram hi a ningpi in nan ta
a si zungzal lai i keimah hi an Pathian ka si lai a ti.
Pathian bia kha a zumh caah Pathian nih
miding ah a cohlan i, a fa a siter. Cuarpartan cu
Pathian le biakamnak an tuah mi hmelchunhnak
a si."Cun nangmah le na tefa hna nih tuah awkah
kan hna a tla nan ti laimi cu hihi a si:nanmah lak i
pa paohpaoh cu nan cuarpar nan i tan dih lai.Titsa
lei cuarpartan ti sullam cu vun fonghlei tanpiak
khi a si i Thlarau he pehtlai in cun Khamhtu tipil
innak ah khan zumhnak in kan sualnak vialte hei
chiah dih khi a si.
Jesh tipil innak kan zumhnak in kan sualnak in
kan thian ah khan Thlarau lei in cuarpar kan i tan
a si. Cathar i cuarpartan ti cu Khamhtu tipil innak
in sualnak he i Ahen hi a si. Cahlun i cuarpartan
cu Cathar i Khamhtu tipilnak kha a si i, an pahnih
in Pathian biakammi an si i cu nih cun a mi ah a
kan ser. Cucaah Cahlun chung cuarpartannak le
Cathar chunguh tipil innak cu aa khat bakmi an si.
◄
CHUNG BIA
►
95
Pathian fa sinak ding ah an cuarpar an i tan
bantukin? Pathian fa kan si khawhnak dingah ka
lungthin chung sualnak vialte cu kan cik tan dih a
herh? Tipil petu nih Khamhtu tipil a pek ah khan
vawlei sualnak vialte cu .
Khamhtu nih tipil a innak in misual mi vialte
kha miding ah a ser hna i an sualnak vialte kha a
tanpiak dih hna. Cuarpar an i tan tikah an vun
fonghlei kha an tanpiak hna bantukin, dan tiva ah
tipil petu nih Khamhtu tipil a pek ah khan minung
sualnak vialte cu an lungthin chung khan cik
tanpiak an si ve. Mah hi a zummi hna cu Thlarau
lei cuarpartanmi,Pathian minung, miding tiah ti an
si.
Zumhnak hmaanlo nih cun minung
kha
Zeinihdah Israel mi hna
cu Pathian sin in a Ahenter hna?
Cuarpartan lonak nih
Pathian nih Abraham kha cuarpar aa tan lomi
paoh cu fa sinak in Ahen an si lai tiah a ti.
Zeicudah cuarpartannak cu a si kun ne. Zei cudah
Thlarau lei cuarpar tan cu a si ve ne. Titsa
cuarpartannak cu titsa hleivuang par kha tanpiak a
si ahcun Thlarau lei cuarpartannak cu sualnak
vialte, lungthin chung khan cik dih i Khamhtu
tipil innak ah khan chiah dih kha a si.
Khamhtu tipil innak cu mi vialte caah Thlarau
lei cuarpartannak a si i, vawlei sualnak vialte cu
kan sin in ciktan dih a si i Khamhtu cungah chiah
dih a si cang. Tipil petu nih Khamhtu tipil a
◄
CHUNG BIA
►
96
peknak chan cu sualnak vialte a la dih tu Thlarau
lei cuarpartannak in mi vialte khamh awk ah a
si.Minung sualnak vialte cu Khamhtu cungah
Ahial dih a si. Pathian, an cithlah vialte Pathian a
simi nih cun anmah he biakamnak a ser i, an
cuarpar kha a tanter hna. Cuticun an Pathian a
hung si i, cuarpartannak in an sualnak vialte a
hlonh dih caah an khamhtu zong a si fawn.
Sualnak vialte ciktan dih i cuarpartan ti sullam
cu zeidah a si. Pathian nih siseh, Khamhtu tipil
innak le vailam cung a thihnak kha an khamhnak
caah a zum i a hrinthanmi vialte he biakamnak a
sermi a si.Cuticun, Amah miphun, mithiang ah a
kan ser. Amah cu cuarpar aa tanmi vialte hna i an
Pathian a si.Pathian nih Abraham sinah hitin a
chim. A tu ri hin cun fapa nan ngaih mi paoh paoh
cu ni riat a si ah an cuar par na tan hrim hrim hna
lai,nan innchung i a chuak mi nan sal hna zong,
cun ramdang mi sin i nan cawk mi nan sal hna
zongan i tel chih dih lai.
Hi nih hin nanmah le keimah karlakah biakam
nak a um kha alanghter lai.Pakhat hmanh hrelh
lo in nan cuarpar cu tan nan si lai i cuc nih cun nan
mah sin i biakam nak ka ser mi hi zungzal hmun
mi biakam nak a si kha nan cungah hmelchunhnak
in a langhter lai.Cuarpar aa tan lo mi pa cu a
miphun chung in hlonh a si lai,zeicahtiah
keomah he biakamnak cu a zul lo tiah a ti.
Thlarau lei cuarpartan Aung loin Khamhtu
sinah rat aa timmi paoh cu Amah mi sinak in
hlawt an si lai. Thlarau lei cuarpartannak cu
Cathar ah cun Khamhtu tipil innak hi a si i cu tipil
innak cu vawlei sualnak vialte a kalpi dihtu kha a
si. Cahlun chung cuarpartannak le Cathar chung
Khamhtu tipil innak a zummi paoh an sualnak in
luatnak an hmu i Thiang Thlarau an co pin ah
Pathian fale an si. Kannih Khamhtu a zummi hna
caah cun Cahlun i cuarpartannak le Cathar i
Khamhtu tipil innak cu aa khatmi an si.Kannih nih a
hmanmi cuarpartannak sullam kan hngalh khawh
◄
CHUNG BIA
►
97
lo i hrinthannak ah Thlarau lei cuarpartannak in
khamhnak kha kan lungthin in kan cohlan Aung
lo ahcun kan zumhnak cu pakpalawng a si ko lai.
Pathian sinah zumhtlak kan si tiah i ruat ko hmanh
usih law thetse cungah inn a sami bantuk kan si ko
lai.
Pathian nih Amah a zummi paoh cu a cuarpar
aa tan lai ( John 1:29), Thlarau lei cuarpartannak a
simi Khamhtu tipil innak in khamhnak zong a
zummi a si lai tiah a ti. Cuarpartan lo cun a mi si
khawh a si lo. Cun a mi sinak khan lengah chuah
kan si lai. Cucaah Pathian nih ahohmanh, khual
an si ah, tangka in cawkmi sal an si ah Lanhtak
puai an hman hlan ah an cuarpar an i tan lai tiah
a ti.
Zeiruang ahdah hmaanlo ngai in an
zumh
Zumtu lakah hell kal
ding hi mi zeidah an si ?
Thlarau lei cuarpartannak
a zum lomi hna
Lanhtak puai tuufa thisen lawng a zummi mi
tampi, nihin ni ah kan hmuh hna.Cuarpartan ti
sullam cu zeidah a si tiah annih nih an ti! miphun
hna nih Cahlun i an hmanmi a si. Cathar ahcun
kannih cu kan cuarpar kan i tan a herh ti lo.Titsa
cuarpartannak hi ka chim duhmi a si lo. Lamkaltu
nih Thlarau lei cuarpartannak kong cu fiang tein
a langhter ko i, kei nih cun lungthin lei
cuarpartannak hi ka chim duhmi a si.Titsa
cuarpartannak kha ka chim duhmi a si lo. Titsa
cuarpartannak kha kan caah sullam a ngei lo nain
◄
CHUNG BIA
►
98
kannih nih Khamhtu sin kan rat i kan sualnak
vialte in khamhnak caah tipil a innak kha kan
zumh tikah Thlarau in cuarpartan kan si.Mipakhat
nih a hrin than nak ding caah cun Thlarau lei in a
cuarpar aa tan a herh. Mi pakhat khat nih
Khamhtu a zumh ahcun Thlarau lei in cuarpar aa
tan mi a si a herh. Kan sualnak vialte tanpiak
kan si lawng ah miding mi kan si lai.
Kannih nih Thlarau lei cuarpar kan i tan hnu
lawngah sualnak a ngei lomi kan si kho.Kan
thinlung dihlak in Thlarau lei cuarpartannak kan
cohlan kan timi cu Khamhtu tipil innak kan
zumhmi hi a si.Lamkaltu zong nih Thlarau lei
cuarpartannak hi a zumh ve caah tiah a ti.
Kannih zong Thlarau lei in kan cuarpar kan i tan
lawngah sualnak in kan luat lai.
Na sualnak, Khamhtu cung Ahial dih a si hnu
ah sualnak na ngei ti maw. Cathar ah Khamhtu a
zummi nih cun tipil a innak zumhnak in a lungthin
cuarpar aa tan a herh ti kan hmuh.
Lamkaltu nih a cakuat ah hi kong hi fiang tein a
langhternak kan hmuh. Pathian nih mi vialte kha
vawlei sualnak in a khamh cang hna i Amah
minung ah a ser hna miphun cu an cuarpar an i
tannak in Pathian mi ah an i can bantukin kannih
zong Khamhtu tipil innak kan zumhnak in kan
sualnak vialte Khamhtu cungah kan Ahial dih
cang i cuticun a mi kan hung si ve.
kan zumhnak kha Pathian nih a hmuh tikah a mi
ah a kan cohlan. Hi zumhnak nih hin Thlarau lei
cuarpar a kan tanter i khamhnak ah a kan hruai.
◄
CHUNG BIA
►
99
Khamhtu tipil innak le a thisen
thawng in khamhnak
Zeitindah Khamhtu nih khamhnak
cu a tlam a tlinter?
Tipil a innak le
vailam cung a thihnak thawngin
Khamhnak cu Khamhtu nih tipil a innak le
vailam cung a thisen in tlam a tlinter cang. Tuufa
thisen cu sual biaceihnak a si i, Khamhtu tipil
innak cu Thlarau lei cuarpartannak, kan sualnak
vialte kha A cung i Ahial dihnak kha a si.Nihin
Khrihfa tampi nih hi Thlarau lei cuarpartannak
kong hi an hngal kho lo. Cahlun i cuarpartannak
cu nihin kan chan ah tlawmpal fiang ko cang
hmanhsehlaw Khamhtu tipil innak hi zei rel loin
um ding a si hrimhrim lo.Khamhtu tipil innak nih
na sualnak vialte cu an Aawlpiak dih cang tiah
kan chimh cawnpiak cang i cu nih cun na sualnak
vialte in an khamh cang. Cucu na zum kho maw.
Khamhtu tipil innak hi zei rel loin na um
ahcun hrinthannak thawngtha kha na hngal rihlo
tinak a si lai i Khamhtu tipil innak thawng lawng
in khamhnak thawngtha tlamtling cu kan hmuh
khawh.Pathian nih Thlarau lei cuarpartannak
kong ah a kan chimh mi, Khamhtu tipil innak
kong hi zei rel loin kan um awk a si maw.
Cathiang ca kan rel tikah cuarpartannak le
Lanhtak puai tuufa thisen aa pehtlaih ning kong
fiang tein kan hmuh khawh. nih a chim mi;
Khamhtu tipil innak le Matt 9:13 vailam cung a
thisen kan zumhnak nih sualnak vialte in a kan
luatter. Hi thawngtha dah ti lo thawng tha dang hi
vawlei cung ah a um ti lo. Cucaah hi tin tehte a
khaan; A rami cu Khamhtu Khrih hi a si, tipil a
innak ti le a thihnak thi he a rami a si. Ti he lawng
a ra lo, ti he thi he a ra.
◄
CHUNG BIA
►
100
Nang zong hi bantuk in na si ve ko lai.
Khamhtu tipil innak le a thisen thawngtha kha na
zumh ahcun sualnak ngei lomi na si ve ko lai.
Mitling lo si ko hmanh law miding na si ko lai. Hi
biatak hi na lungthin in na cohlan i midang na
hngalhter ve hna ahcun khamh an si lai i Pathian
kha an thangthat lai i tiah an au lai.Khamhnak a
hmu cangmi u le nau hna nan kuttlaih kan duh
hna. Khamhtu nih kan sualnak vialte in a kan
khamh caah thangthat si ko seh. Kan sualnak
vialte in a kan khamh caah kan i lawm ko.
Khamhtu cu ti, thisen le Thlarau in a rami a si
tiah a ti. Ti he lawng a ra lo, thisen he lawng a ra
lo, ti le thisen le Thlarau he a rami a si? Hi
pathum, Khamhtu tipil innak, vailam cung a
thisen le thihnak in a thawhthannak hna cu pakhat
an si i kan khamhnak tehte khaangtu an si.
Zeiruang ahdah Cathiang nih
Khamhtu
Lanhtak puai tuufa thisen
thawng lawng in Israelmi hna hi
khamh an si kho lai maw?
Lanhtak puai an hman
Ti le Thlarau in hrinthan dingin Khamhtu tipil
innak le a thisen nih a kan fial chungah, "Tuufa
pakhat cu nan thah lai. A thi kha tlawmpal in nan
lak lai i nan innka tung le nan innka ba ah khan
nan nalh hna lai i innchungah khan sa cu nan ei
lai. Thisen kha ka hmuh tikah nannih cu kan
lanhtak hna lai" ti kan hmuh.
Lanhtak puai tuufa thisen zumhnak lawng in
khamh kan si hnga tiah na ruat maw? A si ah
zeicahdah Cathar nih Khamhtu tipil innak hi a
◄
CHUNG BIA
►
101
chim lengmang kun hnga. Lamkaltuh,"Tipil nan
in tikah Khrih sinah nan i vui" "Khrih he i
pehtlaihnak chungah tipil nan ing i cucaah Khrih
sining kha nan ta ah nan i lak cang," i nanmah an
khamhtu hna tipil innak" (Lev 16:21). tiah a ti.
Lamkaltu nih siseh, Khamhtu zultu dang hna
zong nih Khamhtu tipil innak kong hi an chim cio
hna. tiva i Khamhtu tipil innak an hun langhter
duhnak chan cu Khamhtu tipil innak le vailam
cung a thisen kan zumhnak hi ti le Thlarau ah kan
hrinthannak biatak a si ti hi a si.Biatak kan chim
hmanh lai, kum chung, Khamhtu tipil innak a
chan hngal hleng loin a thisen lawng kha ka rak
zumh ve. Sihmanh sehlaw hi hngalhnak lawng
nih hin ka lungchung sualnak kha a ka lakpiak kho
lo. Ka lungthin dihlak in Khamhtu cu ka zum ko
nain ka lungthin cu sualnak in a khat
AhiamAhiam ko.
Kum Reb 21:12 hnu i Thlarau cuarparta sullam
ka hun hngalh hnu ah ka hung hrinthan. Cu hnu
lawng ah biatak cu ka hun hngalh. Cahlun ah
cuarpartannak nih a hun langhtermi cu Cathar i
Khamhtu tipil innak hi a si ko. Cucu ka zumh i kaa
nunpi peng. Cathar chungah Khamhtu thisen le
tipil a innak a pahnih in zumh hi a hmanmi
zumhnak a si maw. Ka zumhning hi Cathiang
ning in a si maw. Ka hrinthan hnu ah hi kong hi ka
lung a hung fiang chin lengmang.
Khamhtu tipil innak le a thisen cu ka zum ko
nain ka thinlung ah biahalnak cu a cam peng
."Khamhtu nih tipil a in ah khan ka sualnak vialte
cu a phurh dih cang timi biatak zumh hi a hman
hnga maw, asiloah vailam cung a thihnak in
Khamhtu nih a kan khamh ti zumh hi teh a hman
taktak hnga maw. Khamhtu cu ka khamhtu le ka
Pathian ti zumh lawng hi a za maw chung na rel
tikah tha tein na ruah a hau lai. Nihin ni ah mitam
pi nih hi an rel ko nain Khamhtu cu an khamhtu
si dingin vailam tahnak ah a thi tiah a lang komi hi
an ruat than duh lo. Khrih thisen zumh hi a hman
◄
CHUNG BIA
►
102
ko tiah an ruah i an lung fiannak biataktu kha tehte
an khan. An chim pengmi le an zumh cuahmahmi
cu Bawipa cu Khrih a si i Pathian Fapa a si an ti
nain annih cu misual an si peng ko.
Annih nih Khamhtu cu an khamhtu i an zumh
caah khamh an si ko nain an thinlung chungah
sualnak a um peng.Hi bantuk zumhnak cu a
hmanlo mi zumhnak a si. Hi bantuk zumhnak
lawng nih cun hrinthan dingin a bawm kho hna lo.
Khamhtu tipil innak le a thisen lawng nih miding
ah a kan ser khawh.
A si ahcun a sullam taktak hi zeidah a si hnga.
Cathiang ca hi ka rel i ka ruah vemi cu, "Khamhtu
tipil innak kha i hngalhter duh lo i, a thisen lawng
zumhnak nih hin harnak zeital a chuahpi hnga
maw? ti hi a si. hi ka rak rel dih hlanah cun
khamhnak hi Khrih thisen thawng lawng in si loin
tipil a innak zong aa telchih tihi ka rak hngal
thiam lo. Atu cu Cathiang ka relnak thawng in
vailam cung a thisen kan zumh bantukin tipil a
innak thawngin kan thinlung ah cuarpartan kan si
ti in hnangamnak ka ngei.
Dhung bia ka hun hngalh thanmi cu, mi pakhat
nih Lanhtak puai sa a ei hlan ah a cuarpar aa tan
hmasa lai ti hi a si. A hme ah Pathian nih a chim
duh chanmi cu,Cu phunglam nih cun Israel mi
taktak zong kha a nenh hna i an sin i khua a sami
ram dangmi zong kha a nenh hna ti hi a si.A
cuarpar aa tan lomi nih cun Lanhtak puai sa kha
an ei kho lo ti hi ka hmuhmi a si. Aa lo ngaimi cu
Khamhtu cu kan khamhtu in kan zumh tikah,
pakhatnak i kan cohlanmi cu tiva i Khamhtu tipil
innak thawngin kan sualnak vialte cu a phurh dih
cang i, cu hnuah hi sualnak ruangah hin Khamhtu
cu vailam cungah a thi ti hi kan hun cohlan thanmi
hi a si.
Khamhtu nih tipil a innak in a lak mi sualnak
ruangah vailam cungah a thi ti le vawlei cung
sualnak vialte le thatlonak vialte chung in a kan
◄
CHUNG BIA
►
103
luattertu Thlarau lei cuarpartannak sullam kan kan
hun hngalh.
Cun ka sualnak vialte zong Aawlpiak ka si
kha ka hun hngalh. Ka lungthin cu hawhra
bantukin a rang i ti, thisen le Thlarau thawngtha
kha ka lungthin in ka pom. A kan khamhtu thil
pahnih a si mi, Cahlun i cuarpartannak le tuufa
thisen le Cathar i Khamhtu tipil innak le vailam
cung a thisen, vawlei sualnak vialte a kalpi tu kha
ka hun hngalh. Cahlun Lev 1:1-4. 16:20-21) i
cuarpartannak le cathar i Khamhtu tipil innak hi
aa khatmi an si.
Khamhtu nih biaceihnak aa
huah cu sualnak a tuah ruangah?
. Tipil petu, mi vialte aiawh tu nih
Khamhtu tipil
A peknak in vawlei sualnak vialte a cung ah a
Ahial ti a zum mi hna nih cun Khamhtu tipil
innak le vailam cung a thisen zong an zumh
chih.Cathiang nih tipil a innak, hi tluk in a nolh
komi hi mi tampi nih an cohlangduh hnga
lo.Annih nih Khamhtu kan zum an ti ko bu ah
misual an si peng. Khamhtu cu an zumh ko lai
nain Pathian sin in Ahen an si. Khamhtu cu zum
ko hmanh hna sehlaw zaangfak awk ngaingai
misual kal dingmi an si.
Khamhtu an zumh ko bu cun zeitindah misual
cu an si peng khawh rih? Zeicahdah misual
bantuk cun an um rih. Zeicahdah rawhralnak ah
cun an kal lai. Hihi zaangfak awk ngai an sinak cu
a si. Annih cu misual bantuk in an um peng ko,
zeicahtiah Khamhtu cungah vawlei sualnak vialte
Ahial a sinak le Thlarau lei tipil a innak thawngin
mi vialte kha zungzal khamhnak ah a kalpinak
hna biatak kha an zumhlo caah a si.
◄
CHUNG BIA
►
104
Mi tampi nih Khamhtu thisen zumh ahcun
khamh kan si lai tiah an ruah, sihmanhsehlaw hi
bantuk zumhnak nih cun zeitik hmanh ah
hlawhtlinnak a phak pi bal hna lai lo. Zeiruangah
An sualnak kha Khamhtu cung ah chiah an philh.
Pathian fehtermi Thlarau lei cuarpartannak, a
thisen le tipil a innak kan zumhnak thawng lawng
in khamh kan si i cu ti lawng cun Pathian fale
taktak cu kan si kho.Kanmah tein kan i hal awk a
herh."Thlarau lei cuarpartannak caah Khamhtu
thisen lawng hi hei zum usih law cu kan zumhnak
nih cun kan sualnak vialte hi tlamtling tein a kan
thenhpiak kho hnga maw.
Hi bialehnak kan hmuh khawh nakhnga kan
lungthin kha thuk deuh in kan zoh a herh. Cahlun
ah cuarpar an i tannak le Lanhtak puai tuufa
thisen thawngin minung hna nih khamhnak an
hmuh bantukin kannih zong Khamhtu tipil innak
le vailam cung a thisen zumhnak thawngin
khamhnak kan hmu ve.
Hi lam hin vawlei sualnak in siseh, Pathian
biaceihnak in siseh kannih cu khamh kan si. Hi
bantuk zumhnak a ngei mi hna cu Pathian fale an
si i Pathian kha ka pa tiah auhnak nawl an
ngei.Minung khamh kan si le Pathian fa kan hun
si cu hi thil pahnih; Lanhtak paui tuufa thisen le
cuarpartannak...i.e. Khamhtu tipil innak le a
thisen kan zumhnak thawng in a si i cucu ti, thisen
le Thlarau in hrinthannak thawngtha sullam taktak
cu a? Khamhtu cu vancung sui Ahutdan kha
kaltak in hi vawlei ah a hung Aum. Kum a si ah
tipil petu nih tipilnak kha a pek i cuticun hi
vawlei sualnak vialte cu a Aawl dih cikcek.
Vailam cung Khamhtu thisen a luangmi cu hi
vawlei misual mi vialte sualnak ruangah Amah
nih sualphawtnak a in mi a si. Khamhtu cu
Khamhtu si awkah vawlei ah a ra i, ti le thisen
thawngtha in misual vialte kha an sualnak in a
khamh hna.
◄
CHUNG BIA
►
105
Thisen lawng in a hrinthanmi kan si maw Si
hlah. Khamhtu tipil innak le a thisen nih kannih cu
kan sualnak in a kan khamh. Khamhtu thisen
lawng a zummi hna kha biahal ka duh hna. "Khrih
thisen lawng zumhnak nih hin misual hna kha
miding ah a canter kho hna maw, asiloah
Khamhtu nih tipil a innak le vailam cung a thisen
thawng indah a si Khamhtu tipil innak le a thisen
kan zumhnak ah khan maw kan sualnak vialte cu
kan Ahial, asiloah a thisen lawngah khan dah Kan
hal duhmi cu zei deuh hidah biatak cu a si ti hi a si.
Cahlun i raithawining phunglam
Raithawinak pekchan tikah
telh lo tha lo kha zei hna dah an si?
Dotla satil
Luung kutchuannak
Biakthengah Matt 1:20-21 raithawinak an
tuahning hi zoh than rih usih. Cahlun ah cun
misual pa asiloah tlangbawi nih raithawinak
satil, tuufa asiloah meheh lucungah khan a kut a
chuan lai i amah sualnak asiloah Thimmi mi
sualnak vialte kha a khin dih lai. Pathian sinah
pekmi kha an thah lai i, biaktheng hmaiah khan
an pekchanh lai. Cahlun thil cu Cathar a rak um
kanhtu a si i, Khamhtu Khrih cu Pathian nih thlah
dingin bia aa kammi raithawinak tuufa kha a si.
Zeitik ahdah na sualnak viatle cu Khamhtu
cungah na chuan. Hi biahalnak a phi hi tha tein
ruat law ti kan duh. Cahlun ah cun Israel mi hna
nih raithawinak sa kha lucung kutchuan hmasa
loin an that lo (kutchuan ti sullam cu sual
raithawinak cungah sualnak khin tinak a si).
Biakthenghmaiah raithawi ding in an rak chuahpi
hlanah, sa lucungah an kut an chuan lai i sualnak
vialte cu a cungah an khin dih lai."Amah nih
khanghthawinak sa a lu cungah cun a kut a chiah
◄
CHUNG BIA
►
106
lai i amah caah remnak tuahnak caah cohlanpiak a
si lai"
Tiva chungah aa tialbantukin raithawinak sa
lucungah khan kutchuan hrimhrim a herh?
Lucung kutchuannak thawng in Israel mi hna
sualnak cu thawimi cung ah Ahial a si i Pathian
hmai thisen pekchanhnak thawng in sualnak in
luatnak an hmu. Cahlun ah Israel mi hna zong nih
zumhnak in khamhnak an rak hmuh ve Matt
3:13-17.
Pathian hmai i raithawinak an pekchanh tikah
misual pa nih a kut kha satil lucungah a chuan i, a
sualnak vialte kha cu cung ahcun a khin dih. A
thisen kha biakthengkili ah khan a theh i a tangmi
cu biakthenghram vawlei ah khan a thlet dih.
Cucu remnak phunglam cu a si.Cathar ahcun
misual mi nih kan sualnak in khamh kan si cu
Khamhtu tipil innak le a thisen an zumhnak
thawng in a si. nih cun misual mi cu Khamhtu tipil
innak le tuufa thisen an zumh tikah khamh an si
tiah a kan cawnpiak.isual mi khamh kan sinak cu
zumhnak thawng in a si. Khamhtu tipil innak le a
thisen, Thiang Thlarau he hmunkhat ah um ti lo
awk a tha lomi cu ti le Thlarau in hrinthannak hi a
si.
Khamhtu thisen lawng zumhnak in khamhmi
cu na si kho hnga maw? Micheu ruahning ah cun
vailam cung a thisen zumhnak in kan hrinthan kho
ko an ti, nain an lungthin in sualnak cu an ngei
peng. Sihmanhsehlaw kannih khamh kan si cu
Cathar ah Thlarau lei cuarpartannak a simi
Khamhtu tipil innak kan zumhnak in a si i, cucu
Cahlun i cuarpartannak he khan aa
khat.Khrihfabu kip nih anmah le zumh ning
phung an ngei dih cio hna.
An zumh palhnak ruangah hall ah an kal lai ti
kha kan hngalh. Khrihfabu nih cun khaukhih
zumhning kha biapi ah an pom i, Khrihfabu nih
minung lei i telnak, arminianism kha biapi ah an
◄
CHUNG BIA
►
107
chiah i Khrihfabu nih nun thianhlimnak kha an i
tlaih. Hi zumhnak vialte hi biatak he aa kalh mi an
si.
Hrinthannak kong he pehtlai in Cathiang nih
zeitindah a chim? Cathiang nih Khamhtu tipil
innak le a thisen ah biatak cu a um tiah a ti?
Ahohmanh Pathian bia a zum i a zulmi le ti le
Thlarau hrinthannak a zummi cu khamh an si.
Cathar ah Thlarau lei
cuarpartannak cu zeidah a si?
Khamhtu tipil innak
Khamhtu tipil innak cu Thlarau lei
cuarpartannak a si. Cahlun ahcun Pathian nih
cuarpar aa tan lomi paoh cu A mi sinak in hlawt an
si lai tiah a ti. Cathar chungah Thlarau lei
cuarpartannak cu Khamhtu tipil innak a si tiin kan
zumh a herh. Khamhtu nih rianAuan hram aa thok
tikah Thimmi nih tipilnak kha a pek i kannih
Thlarau lei cuarpartan kan si cu tipil a innak kan
zumh caah asi. Zeiruang ahdah tipil petu nih
Khamhtu kha tipilnak a pek timi kong hi tha tein
kan ruah a herh. Cu caah ah cun Khamhtu cu
Galiliram in Tiva ah khan Thimmi sin i tipil in
awkah a va kal. sihmanh sehlaw Thimmi nih cun a
rak al i,"keimah pei nangmah nih tipil pek awk ka
si cu,ka sin i nangmah lehtu narat"tiah a ti.
Sihmanhsehlaw Khamhtu nih cun,"Atu cu hitihin
si ko seh.
Pathian nih tuah awk a ti mi paoh cu i tuah ko
seh,"tiah a leh. Cucaah Thimmi cu a hna a tla ve.
Khamhtu cu "thihnak tiva" timi Tiva ah khan tipil
petu nih tipilnak a pek. Tipil petu nih a kut kha
Khamhtu lucungah a chuan i A pum kha pil dihlak
in a hnim. Hihi a hmanmi tipil innak cu a si.
Khamhtu nih vawlei sualnak vialte a Aawl khawh
nakhnga Cahlun chung i lucung kutchuannak he
tipilnak a in cu a sullam aa khat.
◄
CHUNG BIA
►
108
Khamhtu tipil innak cu Khamhtu a zummi hna
caah Thlarau lei cuarpartannak a si."Pathian nih
tuah awk a si a timi paoh cu i tuah ko seh"
(Matt.11:11).Khamhtu nih vawlei sualnak vialte a
lak dih i kan khamhtu ah a hung can hi Pathian nih
tuah awk a si a timi kha a si ko. Cathiang ah aa
tialbantukin tuah awkah aa tlakmi cu kan sualnak
vialte he vailam ah a thih hi a si ko.
Khamhtu tipil innak nih thawnnak hmual a
ngeihmi cu mi vialte hrinthannak a kan pekmi hi
a si i cucu ti le Thlarau thawngtha biathli cu a si.
Khamhtu nih mi zapi sin i rian a Auan lai ah a tuah
hmasa bikmi cu misual mi hna an sualnak in
khamhnak ding caah tipil petu nih tipilnak a pek
mi phundang in Thimmi sin ah tipilnak a in. Tipil
in ti sullam cu "suk, phum, a cungah khin" tinak a
si.Khamhtu nih vawlei sualnak vialte ai lak dih cu
Pathian nih tuah seh ti a duhmi a si. Khamhtu tipil
innak hi mi vialte caah Thlarau lei cuarpartannak
a si.Cu hnuah vawlei sualnak Aawlpiak ding le
misual mi vialte biaceihnak inpiak awkah
vailamtahnak leiah Pathian tuufa bantukin a kal i
cuticun mi vialte cu an sualnak in a khamh hna.
Khamhnak Matt 3:13 ah Khamhtu tipil innak,
Cahlun i cuarpartannak le vailam cung a thisen a
zummi vialte hna cu an sualnak in a khamh hna.
Khamhtu Khrih nih mi vialte kha tipil a innak le a
thisen in a khamh hna ti hi Thlarau lei
cuarpartannak biatak cu a si.
Zeicatiah Pathian fa a si mi paoh nih cun
vawlei kha atei khawh.Vawlei kan tei khawh nak
cu kan zumhnak hin a si.Vawlei cu aho dah a tei
kho.Khamhtu cu Pathian fapa a si ti a zummi
lawng nih an tei khawh.Ara mi cu Khamhtu khrih
hi a si,tipil a innak ti le a thihnak thi he a ra mi a
si.Ti he lawng a ra lo,ti he thi he a ra.Cun cucu
biatak a si ti kha Thlarau hrimhrim nih tette a
khan, zeicatiah biatak cu thlarau kha a si.Tehte a
khaang tu pathum an um: cu hna cu Thlarau le ti le
thi kha an si i an pathum tein an bia aa khat.
◄
CHUNG BIA
►
109
Khrihfa Matt 3:13-14 hawidawt, Khamhtu cu
na khamhtu a sinak kha zeitindah tehte na khaan?
Ti le thi he a rami Pathian Fapa zumhnak hlei in
zumhnak dang a um ti lo.Zeitindah vawlei cu kan
tei khawh lai? Ti le thisen zumhnak thawnnak hlei
in lam dang a um lo. Khamhtu Khrih cu ti le thi he
a ra. Cucu biatak a si ti kha Thlarau hrimhrim nih
tehte a khaan.Vawlei ah hin tehte khaangtu
pathum an um: cu hna cu ti le thi le Thlarau hna
an si. An pathum tein an bia aa khat. Khamhtu cu
titsa in vawlei ah a ra i zungzal hremhmun in kan
luat khawh nakhnga tipilnak kha a in i vailam
cungah a thi. Sertu Pathian cu kanmah khamh
awkah le kan khamhtu si awkah ti le Thlarau
thawngtha in a ra.
Kannih nih Khamhtu kong he pehtlai in tehte
kan khaan dingmi cu Thlarau in titsa in hi vawlei
ah a ratnak, kan sualnak vialte lak awk i Tiva i
tipil a innak, kan sualman leiba cham ding i
vailam cung i a thisen a luannak hna hi an si.
Khamhtu nih a zummi paoh cu a a khamh hna.
Hihi ti le Thlarau thawngtha hrampi cu a si?
Ti nih a hmuhsakmi cu Khamhtu Khrih tipil
innak kha a si. Khamhtu tipil innak nih a
langhtermi cu Cahlun i cuarpartannak kha a si.
Cahlun i cuarpartannak cu Cathar i Khamhtu tipil
innak hi a si ko. Khamhtu cungah vawlei sualnak
vialte khinh a sinak cu Khamhtu tipil innak ah hin
kan hmuh.
Hi biatak a zummi paoh nih cun Pathian
hmaiah dir in lungthiang tein an chim dingmi cu,
"Nangmah cu a ka khamhtu le ka Bawipa na
si,zeicahtiah ti le Thlarau thawngtha, tipil na
innak le na thisen kha ka zumh caah sualnak ka
ngei ti lo. Pathian fa ka si cang i ka khamhtu na
si"ti hi a si. Kannih nih a hmanmi zumhnak kan
phuan khawhnak cu Khamhtu tipil innak le a
thisen kha kan zumh caah a si.Kan hrinthannak
ding caah zeidah pek kan si? Khamhtu tipil innak
le vailam cung a thisen kha a si i, cucu kan
◄
CHUNG BIA
►
110
khamhnak caah kan lungthin in tehte kan khanmi
cu a si. Cucu ti le Thlarau in hrinthannak thawng
tha a si.
Hawidawt, kan hal than rih hmanh lai, Khrih
thisen lawng zumhnak in misual mi hi khamh an
si kho hnga maw? Si kho hlah. Khamh sinak
ding caah vailam cung a thihnak lawng zumh hi a
kan fial lo. Misual mi nih an hrinthan khawh
nakhnga ti le Thlarau thawngtha a simi hmanh lai.
Matt 11:12 ah, "Atu i nanmah an khamhtu hna
tipil innak a rak sawhtu hi a si. Tipil innak cu pum
hnawm kholh hi a si lo, chiatha thleidannak
lungthin thiang nih Pathian sin i biakamnak a
tuahmi tu hi a si.
Tipil innak nih cun Khamhtu Khrih thihnak in a
thawhthannak thawngin an khamh hna i amah cu
vancung ah a kai i Pathian orhlei kam ah a um i
vancung mi vialte le vancung nawlngeihnak vialte
le thawnnak vialte kha a uk dih hna.Lamkaltu nih
Khamhtu tipil innak cu a kan khamhnak
hmuhsaknak kha a si, cun sualnak in khamhnak
langhternak zong a si fawn tiah a ti. Khamhtu tipil
innak cu Cahlun i cuarpartannak he aa khatmi a si.
Titsa thurhnawm lakpiak
awkah a ra lo
Titsa hi a thiang kho hnga maw?
Thiang kho hlah. Thih ni tiang in
titsa cu a sual peng ko lai
Mi pakhat khat nih Khamhtu Khrih kha a
khamhtu in a zumh tikah titsa sual tuahnak kha a
ngol hrimhrim lai tinak a si lo. Sualnak cu kan
tuah than ko lai nain Khamhtu tipil innak kha
kan zumh lai i, Khamhtu cungah vawlei sualnak
vialte kha kan khin lai, zeicahtiah vailam cung i a
thisen nih kan sualman a cham dih cang. A kan
◄
CHUNG BIA
►
111
khamhnak ah um lo khawh a si lomi thil pahnih hi
kan zumh tikah kan sualnak vialte in khamh kan
si.
Hrinthan kan timi cu mi vialte khamhtu
Khamhtu kha kan lungthin dihlak in kan cohlan
tinak a si. Sual ngaihthiamnak vialte kha kan
lungthin ah tlamtlinter a si. Khamhtu tipil innak le
vailam cung a thisen kan zumh tikah kan
lungthin kha hrinthan a hung si nain ka titsa nih
cun sualnak kha a tuah, nawl kha a buar peng ko.
Sihmanhsehlaw titsa in kan sualnak vialte cu a
kan ngaihthiam dih cang. Khamh a si cangmi hna
caah cun Khamhtu tipil innak hi an tehte
khaannak a si. Khrih nih tipil a innak thawngin
sualnak vialte a ngaihthiam tiah kan hun zumh ah
khan sualnak kan ngei ti lo. Kan lungthin in
khamhnak biatak, thawngtha khan miding ah
cohlan kan si.
Cahlun ah zumhning a simi, lamkaltu nih
zumhnak in dinnak hmuhning a kan cawnpiaknak
kha lamkaltu zong nih a kan khamhnak lam
hmuhsaktu a si tiah a kan cawnpiak nih Pathian
bia kha a theih i a zumh caah miding ah cohlan a si
bantukin kannih zong nih Khamhtu tipil innak le
vailam cung a thihnak kan zumh tikah khamh kan
si ve.
AAsinain tlawmpal nih cun an rak cohlan i an
rak zumh i cu hna cu Pathian fa i cannak nawl kha
a pek hna," ti kan hmuh. Tipil a innak le a thisen in
kan sualnak vialte in a kan khamhtu Khamhtu cu
na khamhtu ah na cohlang cang maw. Ti le thisen
in khamhnak a kan petu Pathian Fapa cu kan
cohlan hrimhrim ding a si.
Khamhtu Khrih thisen lawngin khamhnak
hmuh khawh a si maw. Si hlah. Khamhtu thisen le
ti lawng in hmuh khawh a si. Khamhtu thisen
lawng cun khamhnak hmuh khawh a si lo tiah
Cathiang nih fiang tein a langhter. Khamhtu tipil
innak le a thisen thawng lawngin hmuh khawh a
si.
◄
CHUNG BIA
►
112
Sualnak vialte in ngaihthiamnak thawngtha,
Khamhtu tipil innak le a thisen kha kan cohlan
tikah, kan sualnak ruang i biaceihnak kan tuar
ding mi khan kan luat. Kan zumhnak thawng in
vawlei sualnak kan tuahmi vialte khan khamh kan
si cang. Khamhtu tipil innak le a thisen kha kan
khamhnak ah kan i lak ri khan, kan lungchung
sualnak vialte cu a kan Aawlpiak dih cang. A dik a
hman tiah na hngal in na zum cang maw Ti le
Thlarau thawng tha hi na zumh Aheu lai tiah ka
ruah. Zum law zungzal nunnak cu na co ko lai
John 3:16..
Lamkaltu nih cun, "A lungchung in cuarpar aa
tanmih a ti. Zeitindah kan lungthin cuarpar cu kan
i tan lai. Thlarau leiah cuarpar kan i tan khawhnak
cu.
Khrih Khamhtu cu hi vawlei ah titsa in a ra i,
tipil a innak in vawlei sualnak vialte a Aawl dih i
kan sualnak ruang i vailam cung a thihnak le a
thawhthannak kan zumhnak in a si. Lamkaltu nih
cuarpartannak cu lungchung ah a si awk a si tiah a
ti. Lungthin ah cuarpartan ti sullam cu Khamhtu
tipil innak le a thisen zumh hi a si. Na lungthin
cuarpar kha tan na duh ahcun Khamhtu tipil innak
le a thisen thawngtha kha na lungthin in zum law
cu hnu ah Pathian fa taktak cu na si ko lai.
Tipil petu cu ahodah a si?
Minung hna aiawhtu, Aaron cithlah
le tlangbawi hnudung bik a si
Khamhtu Khrih tipil a petu Thimmi kha
ahodah a si ti hi kan i hal a herh. Tipil petu cu mi
vialte aiawhtu a si. Hihi i cinken hmanh u: nu
chungin a chuakmi lakah vawlei cungah hin
Thimmi tlukin a nganmi ahohmanh an um lo;
sihmanhsehlaw Vancung Pennak chung i a ummi
hna lak i a hme bik hmanh Thimmi nakin a ngan
deuh. Thimmi nih a rat ri in nihin ni tiang
◄
CHUNG BIA
►
113
Vancung Pennak hi tonghmang loin tuknak a ing i
tonghmang loin khua a sami hna nih cun lak an
timh. Thimmi caan tiang khavialte hna le
phungbia nih Vancung Pennak kong hi an chim;
cun cu bia cu nan zumh duh a si ahcun Thimmi hi
kha a si.
Hawidawt, Khamhtu nih nu chungin a chuakmi
Roman 4:7 lakah vawlei cungah hin Thimmi tluk
in a nganmi ahohmanh an um lo tiah a ti. Tipil
petu hrin a si khan Pathian pekmi nawlbia hmasa
bik le Cahlun vialte cu a tling dih. Hi vialte hi a
donghnak bik i a ra mi Khamhtu nih a tlinter.
Ahodah Pathian biakamnak a tlintertu cu a si.
Khamhtu Khrih le tipil petu an si. Tipil petu nih
vawlei sualnak vialte cu Khamhtu cungah a chuan
dih. Cahlun chung i a hnu bik tlangbawi cu
ahodah a si. Ahodah Aaron cithlah cu a si.
Khamhtu Khrih nih amah pum hrimhrim in
tehte a khanmi cu tipil petu dah ti lo, midang an
um lo. Tipil petu cu minung hna aiawhtu a si i
nuchung in a chuakmi lakah a nganbik mi a si
John 1:29.
Atu cu a si taktakmi kong ruat than
hna usih
Sihmanhsehlaw ahodah a ngan
bik a si kun hnga?
Tipil petu a si.
John 1:29 Thimmi cu Aaron tefa a si i Cahlun
i hnudung bik Cahlun i sual raithawinak tuufa
cungah nih a kut a chuan bantuk khan Cathar ah
Pathian tuufa kha tipilnak a pek. Thimmi nih
Khamhtu cu tipilnak a pek i vawlei sualnak vialte
cu a cungah khan a khin dih.
◄
CHUNG BIA
►
114
Amah cu Pathian salpa a si. Khamhtu tipil a
peknak khan mi lungthin chungah Thlarau lei
cuarpartannak kha tlam a tlinter dih.
Khamhtu tipil innak he aa khat in A thisen kha
kan khamhnak tehte khannak caah kan zumh
hrimhrim a herh. Khamhtu nih tipil a innak
thawngin vawlei sualnak vialte a Aawl dih hnu ah
biaceihnak kha a tuar. Kannih kan tuah dingmi cu
hei zumh sawhsawh khi a si ko. Khamhtu nih a
tuahmi thil zumh cu Pathian duhnak a si.
Ti le Thalrau in hrinthan timi, na lungthin in
voi khat na cohlan a si ahcun, Abraham tefa na si
i, Pathian fa na si lai. Khrih chungah a ummi hna
cu mi tlawmte lawng an si i mi tampi hna cu an
lungthin in Amah a cohlang lomi an si.Chun caan
cu a dih deng cang i zan can a ra lio. Khamhtu
tipil innak kha zum law Amah cu na lungthin in
cohlang ve cang. Khamhtu tipil innak le a thisen
kha na zumh a si ahcun Thlarau thluachuahnak le
khamhnak an pek lai.
Thlarau chiti thuhnak cu khamhnak thawngtha
le Khamhtu tipil innak le thisen zumhnak in a ra
ti kha kan thinlung in philh hlah usih. Thlarau lei
meiin ha ngaknu fim hna bantukin Khamhtu tipil
innak le a thisen thawngtha. Khamhtu a zummi
paoh cu an lungthin chung Thiang Thlarau he
biakinn ah an kal ti.
Sihmanhsehlaw Thimmi nih cun a rak al
i,"Keimah pei nang mah nih tipil pek ka si cu, ka
sin i nangmah lehtuk na rat," tiah a rak ti.
Sihmanhsehlaw Khamhtu nih cun, Atu cu hitihin
si ko seh.Pathian nih tuah awk a si a timi paoh cu i
tuah ko seh," tiah a leh. Cucaah Thimmi cu a hna
a tla ve Khamhtu nih tipilnak a in cu mi vialte
sualnak Aawlpiak awk ah a si. Khamhtu Khrih cu
Pathian Fapa le kan khamhtu a si. Amah cu a kan
sersiamtu a si. Khamhtu Khrih cu Pa Pathian
duhnak, kannih kha A mi siter ding ah a ra.Cahlun
aht hna nih aho kong dah an chim. Khamhtu
Khrih kong kha an chim.
◄
CHUNG BIA
►
115
Khamhtu cu kan sualnak vialte lakpiak awkah
le sualnak in zungzal kan luat khawh nakhnga
caah a ra ti hi Cahlun hna nih an chimmi cu a si.
Cahlun ah profet hna nih an rak phuan cang
bantukin thawk in vawlei ah hnudung bik
minung tiang i sualnak vialte lakpiak awkah
Khamhtu cu vawlei ah a ra.
Atu ah, Khamhtu tipil innak le a thisen thawng
in khamhnak kan hmuhmi cu na lungthin in
cohlang ve cang. Hi biatak hi lungfiang loin na
um rih sual maw.Na lungthin chungin sualnak hna
na ngei peng rih maw? tipilnak a pek."Hnim" ti
biafang sullam cu "suk,? Aawl" tinak a si.
Vawlei sualnak vialte a lak dih hnuah Tiva ah
tipilnak a in. Tiva nih hin sual biaceihnak le
thihnak sullam kha a langhter duhmi a si. Khrih
nih tichungah tipilnak a inmi nih vailam i a
thihnak ding kha a hmuhsak. Tichung in a hung
chuaknak nih khan a thawhthan lainak kha a
hmuhsak. Khamhtu cu vailam cung a thih hnu,
nithumnak ni ah a thothan.
Khamhtu cu kan khamhtu le kan Pathian a si.
Khamhtu vawlei a rat chan cu tipil in ding, vailam
cungah thih i thisen luan, nithum hnu ah
thawhthan, cu vialte a lim dih hnuah atu cu
Pathian orhlei kam ah a Ahutmi nih hin, vawlei mi
vialte kha thihnak in a kan khamh cangnak kha
fiang tein a langhter. Hi biatak hi tluangtlam tein
na zum maw.
Khamhtu tipil innak cu Cathar chung i Thlarau
lei cuarpartannak kha a si."Cuarpartannak cu
thinlung chungah a si lai."
Lungthin chungah cuarpartan kan timi cu kan
sualnak vialte kha Khamhtu cungah kan chuan dih
tipil a innak biatak kha kan zumh tikah a
tlamtlinnak kan hmuh.Lungthin chungah
cuarpartannak cu Khamhtu tipil innak ah khan
kan sualnak vialte A cungah chuan dih a si cang ti
theihter thannak a si.Na lungthin chung
◄
CHUNG BIA
►
116
cuarpartan a si cang maw? Lungthin chung
cuarpartannak kong hi tha tein na zumh ahcun na
sualnak kha voi khat ah zalak in Aawlpiak na si
lai.
Hi tinhmi ruangah hin Khamhtu nih dinnak kha
tlam a tlinter i mi vialte khamhnak caah hnangam
daihnak a umter cang.Hawidawt, hi khamhnak hi
na lungthin le na ruahnak chungah i lak ve cang.
Khamhtu khamhnak kha na lungthin in voi khat te
naa lak a si ahcun na sualnak in luatter na si
lai."Asinain tlawmpal nih cun an rak cohlan i an
rak zumh caah cu hna cu Pathian fa i cannak nawl
kha a pek hna,"
Khamhtu, vawlei ah tipil in dingin a rat hnawh
chan hi na hngal kho cang maw? Atu na zum kho
cang maw. Mi vialte sualnak lakpiak awkah
Khamhtu nih tipilnak a in. Khamhtu tipil innak
nih Thlarau lei cuarpartannak kha a kan pek.
Cucu Paul nih lungthin chung cuarpartan kan
sinak kong a kan cawnpiak mi kha a si. Khamhtu
nih tipil a innak le a thisen thawngin a kan khamh
cang i, kan lungthin dihlak in hei zumh dah ti lo,
thim ding dang kan ngei ti lo. Pathian bia kha kan
lungthin in "A si ko, Amen" tiah kan ti ding a si.
Mah hi biatak hi na zum cang maw.
Hi biatak hi na lungthin in na cohlang
cang maw
Khamhtu kan biak hlan ah
zeidah kan tuah lai?
Ti le thisen biatak kha kan
lungthin in kan zumh lai
Khamhtu Khrih hi vawlei ah a ratnak in kum
zong a luan cang. Nihin ni Pathian velngeihnak
caan ah hin, kan lungthin in kan cohlan dingmi
biatak cu Khamhtu tipil innak le a thisen hi a si.
◄
CHUNG BIA
►
117
Kan caah hi hlei in thil dang tuah ding a um ti lo.
Kannih kan cuarpar kan i tannak cu kan lungthin
chung zumhnak in a si. Cahlun chung ah Israel mi
hna khamh an sinak cu an cuarpar an i tannak le
Lanhtak puai tuufa thisen kha an innka tung le an
innkaba ah khan an nalh hna caah a si.
Khamhtu tipil innak le a thisen a zummi le a
khamhnak a cohlangmi nih cun Pathian
biaceihnak kha an tih ti lo. Sihmanhsehlaw
Pathian biaceihnak cu a lungthin chung in hi
biatak a cohlang duh lomi hna cungah a tlung lai.
Khamhtu a zummi mi tampi hna thinlung cu
pakpalawng le sualnak in a khat mi an um rih.
Zeiruang ahdah hi dirhmun ah hin an dir ko rih
hngaZei ruangahdah hi sual nganfahnak hi an
tuar peng rih hnga? Annih nih Khamhtu tipil
innak le a thisen kong biatak kha an hngalh lo
caah a si. Khamhtu tipil innak kha a nganh ta in a
thisen lawng an zumh caah a si Khamhnak hi
Khamhtu thisen lawng zumhnak in tlam a tling
hnga maw Biabal nih a kan cawnpiakning teh a si
hnga maw Cahlun le Cathar nih teh hi kongah
zeitindah an chim Cathiang cawnpiakning ahcun
khamhnak cu Pathian tuufa thisen lawng si loin
Khamhtu tipil innak zong aa tel chih Khamhtu
thisen lawng maw na zumh ko rih Thisen lawng a
zum rihmi cu an lungthin chungah sualnak a
tangpeng ko rih. A hman lomi zumhnak kha an tei
i thawngtha biatak ah an kir than a herh.Khamhtu
nih Tiva i tipil a innak thawng khan sualnak vialte
cu a Aawl dih cang ti a hngal lomi le a zum lomi
pawl cu lamping ah kalpi an si ko lai. Annih nih
Khamhtu tipil innak kha an cohlan lo caah kan
palh ti kha an langhter tinak a si. Khamhtu nih
tipil a innak thawngin vawlei sualnak vialte a
Aawl dih cang ti kha an lungthin in an cohlan a
herh. Khamhnak cu Khamhtu tipil innak le vailam
cung a thihnak a pahnih in zumh tik lawngah tlam
a tlingmi a si. Phundang in kan chim ahcun ti le
◄
CHUNG BIA
►
118
Thlarau thawngtha zumhnak lawng in zungzal
nunnak cu kan co khawh (Heb 10:1-10).
Hawidawt, Khamhtu thisen lawng zumhnak ah
na dir peng rih sual maw. Hiti ningin na um ahcun
na lungthin chungah sualnak a um peng ko lai.
Pathian nawlbia kha na cohlan tikah sualnak in
ka luat tiah na ruah lai, cucu lungduhnak, lenglei
in a rami lungchung ummi thil a si. Hi bantuk
lungfiannak phun hi cu Pathian bia zulh in a rami
a si lo.A tlaituk rih lo. Khamhtu tipil innak le a
thisen kha na zumh Heb 10:10 ahcun na lungthin
ah cuarpartan na si lai i sualnak vialte in na luat ko
lai.
Heb 10:10-14 Khamhtu tipil innak le a thisen
kha sualnak caah khamhnak a si ti zumh cu na
lung a tling ve dek maw. Hihi voi khat na zumh
ahcun khamhnak hi zeibantuk dah a si ti kha na
hngalh ko lai. Lung daih hnangamnak kha na
hmuh lai i cuticun miding na si ko lai. Cucu
nangmah tuansernak thawng in si loin Pathian
bia na zumhnak thawng tu in a si deuh. Pakhat
khat nih khamhnak caah Khamhtu thisen lawng
kha i hngat in an zumh a si ahcun Khamhtu tipil
innak le a thisen kha zum ti u tiah ruahnak pek
kan duh hna.
Sualnak in khamhnak tlamtling cu Khamhtu
tipil innak le a thisen thawngtha hmangin hmuh
khawh a si? Pathian cu Thlarau a si. Pathian cu hi
vawlei cungah hin minung titsa pu in a ra.
Pathian nih a min cu Khamhtu tiah nan auh lai
tiah profet hna hmangin a phuan, zeicahtiah a
mi hna kha an sualnak chung in a khamh hna lai.
Pathian nih,"Ngaknu cu fa a pawi lai i fapa a hrin
lai, a min cu Emmanuel a si lai," a sullam cu
Pathian kan sinah a um (Heb 10:15-18) tinak a si
tiah a ti.
Pathian cu vawlei ah misual vialte khamh awk
ah a ra. Tipil a innak khan vawlei sualnak vialte cu
a Aawl dih i misual vialte cu a khamh hna. Mah
hihi biatak cu a si i ti le thisen in khamhnak cu a si.
◄
CHUNG BIA
►
119
Kei ka nunchan cu hi kong chim ding hi a si ko.
Khamhtu thisen lawng in khamh kan si kho hnga
maw. Si kho hlah. Khamh kan sinak cu Khamhtu
tipil innak, vailam cung a thisen thawngin a
si.Biatak kha kan hngalh hrimhrim a herh.
Khamhtu nih tipil a innak kong a chimmi kha
zeicahdah kan hngalh lo i, kan zumh lo.
◄
CHUNG BIA
►
CAWNNAK 5
Mi Dehnak A Si Mi
Khaukhihnak Le Thimnak
◄
CHUNG BIA
►
121
Mi Dehnak A Si Mi Khaukhihnak Le Thimnak
Mi Dehnak A Si Mi
Khaukhihnak Le Thimnak
< Matt 3:13-17>
"Khrih Khamhtu he pehtlaihnak chung i
kan tipil kan in ah khan a thihnak he i
pehtlaihnak chungah kan i hnim ti kha nan
philh dahra. Cucaah tichung i tipilnak kan
vung in ah khan amah he vui ti kan si i a
thihnak ah khan kan thi ve; cu bantuk
AhiamAhiam in Khrih cu Pa sunparnak
thawnnak nih a thawhter bang khan kannih
zong nunnak thar ah kan nung ve lai. A
thihnak ah amah he kan thih ti ahcun, nunnak
i thawhter a sinak ah kannih zong thawh titer
kan si ve lai. Kan minung hlun cu Khrih he
vailam cungah thah a si cang ti kha kan
hngalh. A sualmi kan minung hlun cu
zeicahdah thah a si ti ahcun, sualnak sal kan si
ti nakhnga lo caah a si. Cucu zeitindah a si ti
ahcun minung cu a thih tikah cun sual
thawnnak chung khan a luat. Kannih cu Khrih
he kan thih ti cang ahcun, amah he kan nung ti
lai ti zong kha kan zumh.
Khamhtu cu biaknak phung hruaitu
sawhsawh bantuk in kan zumh awk a
si lo?
"Amah cu zumhtlak le a dingmi a si"
ti sullam cu zeidah a si?
Khamhtu nih
Mi tampi nih cun Khamhtu kha biaknak in
nunnak ah an zumh caah biakinn ah khan an kal i
sual ngaihchih thlacamnak he an Aap tawn. An
◄
CHUNG BIA
►
122
sualnak kha an i phuang i nifa tein ngaihthiamnak
kha an hal. "Khamhtu, keimah caah vailam
cungah na thi ti kha ka zumh. A si, kan zumh
ko."tiin thla an cam?
"Pathian sinah kan sualnak cu kan phuan
ahcun, a dingmi le zumhawktlakmi a si caah, a
biakam kha let loin kan sualnak kha a kan
ngaihthiam lai i kan palhnak vialte kha a kan
thenhpiak dih lai,". Annih nih nifate an sualnak
kha an i phuannak thawngin an sualnak vialte kha
a kan ngaihthiam lai tiah an i ruah. Sihmanh
sehlaw a cunglei sualnak nih a langhtermi hi a
biapi theng lomi nifate palhnak phun khi a si lo.
Zeidah a chim duhmi a si hnga tiah cun kan
hrinthan hlan ah kan sualnak kan phuan i, voi khat
ah kan dihlak caah kan sualnak vialte a kan
ngaihthiamnak kha a si.
"Zumhnak cu bia theihnak thawng khan a um i,
bia cu Khrih kong chimnak thawng khan a um,"
(Gen3:15).Hawidawt, biatak cu a fiang ko.
Vailam cung Khamhtu thisen lawng na zumh i
tipil a innak in kan sualnak vialte a kan lakpiak
dih cang nak aa tel lo a si ahcun, na zumhnak cu
pakpalawng a si. Khrihfa mi nih an sualman
biaceihnak cu vailam ah a tuar cang ti hi philh
awk thalo mi a si. Khamhtu tipil innak le a thisen
kha kan zumh awk a si.
Amah thawng lawnglawng in khamhnak hi
hmuh khawh a si. Zeicahtiah vawlei cung dihlak
ah hin a kan khamh khotu ding min dang
zeihmanh a um," tiah a ti
(Mark 1:1-8). Khamhtu nih kan sualnak vialte
kha tipil a innak thawng in a kan lakpiak dih cang
i cuticun kan khamhtu a hung si. Zungzal hell
tlaknak chungin a kan khamh khawh naklai
Khamhtu cu ti le thi he a ra."Kan lung in kan
zumh i Pathian he i remnak kan hmuh; kan ka in
kan chim i khamh kan si," . Misual maw na si,
miding dah"Khrih he i pehtlaihnak chungah tipil
nan ing i cucaah Khrih sining kha nan ta ah nan i
◄
CHUNG BIA
►
123
lak cang." Hi Cathiang cang nih biatak a kan
chimhmi cu Khamhtu nih vailamtah aa huah cu
vawlei sualnak vialte tipil a innak in a lak dih
caah a si. Ni thum hnuah thihnak in a thothan i
atu cu Pathian orhlei kam ah a Ahu cang. Amah a
zummi vialte hna caah Khamhtu cu khamhtu le
Bawipa a si.Khamhtu nih tipilnak ing lo le
vailam ah a thisen luanh lo in um sehlaw kan
khamhtu a si kho lai lo. Ti le Thlarau thawngtha
kan zumh lawngah khamh kan si lai.
Tipil petu fapa hmanh
Zeiruang ahdah Pathian
nih kha thah a timh?
A fapa le hna kha an cuarpar
a tan hna lo caah
Khamhtu thisen le ti thawng in baptizo na
sualnak vialte in khamhnak biathup cu na theih
cang. Hihi khuaruahhar thluachuah,Pathian bia in
kan theihmi a si.Khamhtu Khrih thisen thawng
lawng in a si maw Cahlun ah Abraham cithlah si
cu an cuarpar an i tannak le Lanhtak puai tuufa
thisen thawngin a dikaiosune si. Kannih zong
Pathian mi kan si khawhnak ding ahcun Khamhtu
thisen le tipil a innak kha kan zumh a herh. Hi
kong hi kan hngalh khawh nakhnga Pathian nih
Biakam Hlun ah hmang in a kan hmuhsak.
Mi hna khamh awkah Pathian nih kha a thim i
a mi hna khaam in na chuahpi hna lai tiah a ti. dian
ram cu a chuah tak i a nupi le a fapa le tin, ram
leiah cun an kal. Lampi i an riahnak hmun pakhat
ah BAWIPA nih kha a ton i thah a zalh.
Sihmanhsehlaw a fimmi a nupi nih khan thil
sullam kha a hngalh nih lung harmi pakhat kha a
lak i a fapa cuarpar kha a tan i cu lung cu ke kha a
tonghter hnuah, "Nangmah cu thisen chuahtertu
◄
CHUNG BIA
►
124
ka va na si hrimhrim ko," Matt 11:10-11 tiah a ti.
Cun BAWIPA nih Moses kha a nunnak a zuah
than fapa hna kha an cuarpar i tan hna hlah sehlaw
pakhat khat paoh cu a thah ko hna lai. Israel
miphun hna caah cuarpartannak hi Pathian nih
biakamnak a pekmi hmelchunhnak pakhat a si.
Israel hruaitu fapa le nih an cuarpar an i tan lo
ahcun Pathian nih a miphun chungin pakhat paoh
cu a thah hrimhrim lai ti kha a fiang ko.
(Matt 11:13-14) phun lakah cuarpar aa tan
lomi paoh cu miphun in hlawt an si. Cuarpar
aa tanmi lawng miphun in hlawt an si lo.
Cuarpar aa tanmi lawng nih Lanhtak puai tuufa
sa einak nawl kha an ngei i Pathian mi hna he
rian an Auan ti.Khamhtu nih Tiva ah tipilnak a in
ti le vailam ah thah a si ti kha fiang tein a hngalh.
Cucaah lamkaltu Paul nih a cakuat kip ah
Khamhtu tipil innak kong kha a tialhna (Luke 1:5,
1 Chro 24:10).
Lamkaltu nih Khamhtu thisen kong hi kan
khamh nak tlamtlinnak caah a chim pah Aheu
tawn. Thisen cu kan khamhnak caah a si i
Thlarau lei cuarpartannak biatak cu Khamhtu tipil
innak hi a si. Tipil a innak tel lo cun a thisen lawng
cu hman awk a tha lo.A chel caan ahcun Khamhtu
vailamtahnak kong hi lamkaltu Paul nih a chim
pah tawn Aheu. Zeiruang ahdah a si hnga? Hihi cu
kan khamhnak i a dih donghnak ah langhtermi a
si. Khamhtu nih vawlei sualnak vialte cu i khinh
dih ko hmanh sehlaw kan ca i biaceihnak caah
vailam cung ah a thisen luang hlah sehlaw
khamhnaktlamtling cu kan hmu kho hlei lai lo.
Zeiruang ahdah lamkaltu Paul nih vailamtah kong
hi a chim hnga. Vailamtahnak cu kan khamhnak
caah a donghnak hlei hlak a si.
◄
CHUNG BIA
►
125
Ka tehte khaannak
Pathian nih misual mi hna hi
miding ah a ruat hna hnga maw?
Ruat hlah. Amah cu miding a si. Miding mi cu
sualnak in a luatmi an si, Khamhtu tipil innak ah
an sualnak vialte a chiami an si
Kum ka si in Khamhtu cu zumh hram ka rak i
thok. Cu hlan ahcun Pathian nawlbia kha ka
hngalh lo caah ka nunnak ah zeitluk in dah ka sual
ti kha a ruah awk ka rak hngal bal lo. Pathian ka
hngalh hlan chung paoh cu ka duhning paoh in ka
rak nung rih.Cu hnu ah ka hung zaw. Ka zawt a
zual tuk caah ka thi ko lai hlah maw tiah ka ruah.
Cucaah ka thih hlan ah hin ka sualnak vialte in
khamh nak hmuh ta ka hun duh.
Zeicahtiah Khamhtu cu keimah bantuk misual
mi caah a thi ti kha ka theih bal caah ka zumh lai
tiah ka lung kaa thlek. A hmasa ahcun lunglawm
thanuamnak in ka khat ve ko.Sihmanhsehlaw cu
bantuk lawmhnak cu caan rau lo te ah a ziam dih
than ko. Kum a hung rauh deuh tikah nifa tein
sualnak thartu ka hun tuah deuh chin lengmang.
Misual tu kha ka si chin lengmang ko. Kum ka
hun sual Matt 3:15deuh cang.
Ca in ka zumh, zeicahtiah aa thleng hlei lomi
misual ka si caah! Zumtu he misual he ka si ko?
Ka hlasakmi cu,"Aah nih a ka khamh lo, mitthli
tla len hmanhsehlaw, ka sualnak a thiang kho lo,
Aah nih a ka khamh lo!" Voi tampi cu ka Aap
tawn ko nain ka sual peng Ahiam ko.
"Dawtu Pathian, hi ka sualnak pakhat hi cu ka
ngai thiam ko. Atu voi khat cu ka ngaithiam law,
voi dang ahcun ka sual than ti lai lo." A hnu i
sualnak ka tuah than tikah nithum chung thla ka
cam than. Ka inn khan chungah kaa hrenh khumh
i nithum chung rawl ulh in thla ka cam. Ka chiatha
thleidannak lungthin cu a phurh a rih caah Pathian
◄
CHUNG BIA
►
126
sinah ngaihthiam hal in ka Aap than. Nithum hnu
ahcun a hmaika ah hun cohlan than bantuk khin
kaa ruat than.
"Ka sualnak vialte cu a ka thianter dih cang.
Mala 4:5-6 Cuticun ka hung chuak i caan tawite
cu teima ngai in ka hung um ve. Sihmanhsehlaw
ka sual than hoi i hnabei dong vansang in ka hung
um than. A hramthok ahcun Khamhtu hi ka zumh
tuk hringhran ko tiah kaa ruah nain ka hun zumh
deuhdeuh ka ti tikah, hman ti lomi inn khan leidip
in a khah bantukin ka sualnak nih cun a ka nenh
chih lengmang i lang loin a ka khuh dih.
Kum a hung rauh than tikah cun a hmasanak
khan a let in ka hung sual deuh. "Zeiruang ahdah
ka no lio tein Khamhtu ka rak zumh hnga. Kum
ka tlin tiang hna kha hei hngak ko ning law, ka
thih lai i ka zumh paoh ah cun a za ko lo hme maw
tiah ka ruat tawn. Cu hnu ah sual tuah kha poi ka ti
ti lo i nifate sual chir zong kha a herh ah ka chia ti
lo." Pathian duhning in ka nun ah a tha ti cu ka
ruat ko nain a si kho lai lo ka ti than tawn.
Keimah ruahnak in ka nung than!
Pathian caah tiin a thar kha ka kawl tawn.
Pathian kong cawnnak ah caan tampi kha ka
hmang nain ka thinlung tu cu a rocar chin
lengmang. Biaknak lei cawnpiaknak cauk rel kaa
timh paoh ah Mithiang Damien bantukin ka nung
lai i, ihkhun lum le a nemmi cung hna ah ka it duh
lai lo ti ka phang. Ka tuah khawhlo dingmi ah
khan biakamnak cu ka tuah i, a herh lomi ah khan
ka va pum pe tawn.
Mithiang mi hna nunning kong ka rel deuh
paoh ah hin anmah bantukin nung ve dingin
biakamnak cu ka tuah. Ka nunnak kha biaknak
leiah i zuam ngaiin kaa pumpe ve tawn?
Mark 1:2-3 lakrawh Auang hakmi cungah ka
khup kha kaa bil i caan saupi thla ka cam. Ka
thalcammi kha hmual ngei ngai i kaa ruah chel
paoh ah ka um a hung nuam deuh tawn.
◄
CHUNG BIA
►
127
Sihmanhsehlaw kum tluk a hung rauh tikah ka
dir a fek kho hlei lo. Pathian sinah "Vancung i a
ummi Pathian, rak ka khamh ko sawh. Ka
lungthin dihlak in kan zumh. Ka hrawm ah mi nih
nam tein ka hmuah hmanh hna sehlaw kan
zumhnak cu ka thleng hlei ti lai lo. Kan zumh ko
nain zeicah ahdah ka chunglei hi a lawngmi
bantukin a um hnga. Zeicaahdah pakpalawng pi
um in ka um ko hnga. Zeiruang ahdah a hlan lio
nakin ka sual khun hnga. Hlan lio nakin sualnak
kong kha ka ruat deuh. Kan rak in zumh hlannak
hmanh khan ka sualning hi a zual chin lengmang.
Zei ko dah ka cang hnga" tiin thla ka cam than.
Ka lungthin i sualnak um bu he cun zeitindah
midang cu Pathian khamhnak kong cu ka chimh
khawh hna lai. Zeitindah midang kha Khamhtu
zum dingin ka cawnpiak khawh hna lai. "Maw
Pathian, atu hi Cathiang sianginn in degree zong
ka hmu ve cang lai i, rianAuantu sinak zong an ka
pek cang lai. Sihmanhsehlaw sualnak i phurh
peng bu he rian.
Auantu ka si ahcun, zeitindah midang kha
khamhnak kong ka chimh khawh hna lai Keimah
pumpak hrimhrim in misual ka si caah lamkaltu
Paul nih a cakuat tialmi ka rel tikah Khrih Thlarau
a ngei lomi cu, Pathian fa an si lo ti ka hmuh.
Keimah le keimah kaa hneksak tikah ka chungah
Thlarau a um lo ti kha ka hngalh. A hramthok ah
khan cun kaa za ngai ve ko rua tiah kaa ruah nain
zeidah a cang hnga? Bawipa, zaangfahnak in ka
chim ko."tiah atu le atu thla ka cam.
Khamhtu ka zumh paoh ahcun khamh ka si ko
lai tiin keimah le keimah ka rak i hlen bia tu a rak
si kha ka fiang than. Hi ruangah hin nganfahnak
saupi ka rak tuar.A ka kawl taktakmi hna sin
ahcun kaa phuang lai tiah Pathian nih bia a kan
kamh.
◄
CHUNG BIA
►
128
Khamhtu tipil innak le a thisen cu
misualmi hna khamhnak caah
zeidang thilnak in a sunglawi khun
Kan lungthin sualnak a
kan hlonhpiaktu cu zeidah a si?
Khamhtu tipil innak
Profet Isaiah nih,"Jerusalem khuami cu
lunglawmhnak pe hna u law cu can an in cu a za
cang i atu cu an sualnak kha ka ngaihthiam cang
hna lai a ti, tiah chim hna u, an sualnak ruangah a
za in dan ka tat cang hna,"a ti (Isai.40:2).
Jesuh nih kan sualnak vialte, kan i chuahpi mi
sualnak, atu lio kan sualnak le hmailei kan sual lai
dingmi vialte tiang in aa lak dih, cucu tipil a innak
thawng a si.Pathian tlanhnak kong hi kan i fian
hrimhrim a herh.
Tipil petu Johan nih Jesuh tipil a peknak
thawngin kan sualnak vialte cu Jesuh cungah a
chiah ti kha hngal hna u sih, zum hna usih law
khamh kan si ko lai.
Pathian cu dawtnak Pathian a si caah kan
lungthin chungin sualnak kan ngeih hmanh ah
Jesuh kan zumhnak thawngin vancung pennak ah
kan lut ko lai tiah ruahsualnak ngei hlah u sih.
Kan sualnak vialte chungin tlanh le khamh kan
si nakhnga, Johan nih Jesuh tipil a peknak
thawngin kan sualnak vialte a cungah chiah a
sinak, tipil a innak le vailamt cung a thihnak kha
kan zumh a herh.
Pathian nih kan khamh nak ding ca i a tuah
hmasa bikmi cu Johan hi vawlei cung i run thlah
kha a si. Pathian bia phurtu, Tipil petu Johan kha
siangpahrang lamkaltu bantukin a ra i vawlei
sualnak vialte kha Jesuh cungah (tipilnak a pek ah
khan) a chiah dih. Mi vialte caah Tlangbawi Ngan
sinak rian kha tipil peknak in Johan nih a tuan.
◄
CHUNG BIA
►
129
“Na hmaiah ka bia phurtu ka thlah” tiah
Pathian nih a ti. Na hmaiah ti sullam cu Jesuh
hmaiah tinak a si. Pathian nih Tipil petu Johan
hmai i a rak thlahnak chan cu kan sualnak vialte
Jesuh cungah a chiah khawh nakhnga caah a si.
Na hmaiah lam a rak sial lai ti he aa khat ko.
Khamh kan si i vancung kan kai khawh
nakhnga ahodah lam sialtu a si? Tipil petu
Johan. Nangmah a timi cu Jesuh kha a si i Keimah
timi cu Pathian kha a si.“Na hmaiah ka lamkaltu,
na hmai i na lam a rak sialtu ding kha ka thlah,” ti
a chim tikah hin zeidah a sullam a si hnga?
Vancung khua kan kai khawhnak hnga lam a
kan sialpiaktu ahodah a si? Kan sualnak vialte
Jesuh nih a tawl dih ti kan zumh nakhnga tipil
petu Johan nih Jesuh cungah kan sualnak vialte
kha a chiah dih. Johan rian cu kan sualnak Jesuh
cungah chiah le Jesuh tipil nak pek kha a si ko.
Biatak kan zumh i khamh kan si khawhnak ding
a kan tuahpiak khotu cu Johan le Jesuh lawng an
si.
Kan khamhnak cu zeiahdah a hngatchan?
Pathian fapa nih a tuahmi rian le Johan nih vawlei
sualnak vialte Jesuh cungah a chiahnak kan zumh
le zumh lonak cungah khan a hngatchan.Sual
ngaihthiamnak thawngtha cu kan zumh awk a si.
Pathian nih a lamkaltu a fapa tipil petu ding kha
hmaiah a rak thlah i mi vialte aiawhtu ah a ser.
Pathian nih a fapa tipil petu dingah tipil petu
Johan kha a van thlah i a fapa a zummi hna ca
paoh ah khamhnak lam kha a rak ser. Cucu Jesuh
tipil innak a sullam cu a si. Tipil petu Johan nih
Jesuh tipil a peknak a chan cu tlanhnak a zummi
paoh nih khamh an si i vanram an co nakhnga
caah a si.
Jesuh tipil a in lio ah khan a ra laimi vawlei
sualnak vialte zong kha a cungah chiah dih a
si.Vancung khua kan kai khawhnak lai Johan le
Jesuh nih lam an kan siampiak.Cuticun, tipil petu
◄
CHUNG BIA
►
130
Johan thawngin Pathian nih khamhnak biathli cu a
phuan.
Kanmah aiawhtu a si bantukin tlanhnak kan
zumh i vanram kan kai khawhnak hnga tipil petu
Johan nih Jesuh cu tipilnak a pek. Cuticun Johan
nih vawlei sualnak vialte cu Jesuh cungah a chiah
dih.
Khrihfa deu?
Aho thawngin dah Jesuh
cu kan zumh khawh?
Tipil petu Johan Thawngin
Malakhi 3:1, “Zohhmanh, ka hmaiah ka lam a
sialtu ding ka lamkal ka thlah lai,” tiah a ti.Bible
hi tha tein kan rel a herh. Zeicahdah Pathian nih a
lamkaltu kha kan hmaiah a thlah? Zeicahdah
Johan kha Jesuh chuah hlan thla ruk ah khan hrin
a rak si? Bible nih a kan cawnpiakmi hna hi kan
hngalh a herh hrimhrim.
Biakam Hlun chungah Tlangbawi Ngan
riantuannak kha kan hmuh. Amah hi u a si i
Pathian nih ron le a fale hna cu tlangbawi si dingin
chiti a thuh hna. Levimi le mi dangdang hna kha
an kut tangah rian dangdang an tuan ve.Aaron tefa
hna lawng nih puan biakinn hmun thiang
chungah raithawi pekchanhnak an tuah khawh.
Cucaah Aaron fale hna tlukceu cioin rian an
tuan khawh nak hnga chiti thuh an si. Asinain
Remnak ni thla sarih nak thla nihra nak ni ahcun
Tlawngbawi Ngan lawnglawng nih a mi hna caah
remnak raithawinak kha a tuah khawh!.
Luke 1:5 chungah Tipil petu Johan
chuahkehnak kong a tial. Jesuh tha tein kan
hngalh khawh nak ding ahcun Pathian lamkaltu
Johan kong hi tha tein kan hngalh hmasa a herh.
Jesuh kong cu tha tein kan hngalh ko nain Jesuh
◄
CHUNG BIA
►
131
lam a rak sialpiaktu Johan kong tu cu kan hngal lo.
Kan hngalh khawh nakhnga tlawmpal chim ka
duh.
“Pathian Fapa, Jesuh Khrih kong Thawngtha
cu hitihin a thawkning a si. Profet cauk chungah
aa tial bantukin, Pathian nih ka tlangau cu na
hmaiah ka thlah lai ( Matt.1:1-2)”a ti bantukin
vancung kong thawngtha hi Tipil petu Johan in a
thok zungzal.
Johan kong tha tein kan hngalh hnu
lawnglawng ah Jesuh Khrih khamhnak kong
thawngtha hi fiang tein kan hngalh khawh lai i kan
zumh khawh lai. Ram kip kong kan hngalh khawh
nakhnga, vawleicung khuazakip ah kan chiahmi
lamkaltu hna bia kan ngaih bantuk khi a si. Tipil
petu Johan kong kha tha tein kan hngalh ahcun
Pathian khamhnak kong zong tha tein kan theih
khawh ko lai.
Nihin zumtu tampi hna nih tipil petu Johan a
biapit ning kan hngalh lo mi hi
zeitluk
ngaihchiat awkdah a si. Pathian nih sullam ngei
loin Johan kha a vun thlah lo. Cucaah,Thawngtha
pali nih Jesuh khamh nak kong an chim hlanah
tipil petu Johan kong kha an chim hmasa.
Atu lio phungchimtu tampi nih Johan cu an
philh cang. Jesuh Khrih zumhnak thawng lawngin
khamhnak hmuh khawh a si tiah an cawnpiak hna.
Annih an tuahmi taktak cu minung hi kan nun
chung vialte misual kan si ti hngalhter i, hell ram i
donghter kha a si. Tipil petu Jo1han riantuan mi
hngal loin Jesuh na zumh ahcun Khrihfa phung cu
biaknak dang menmen bantuk ah a cang ko lai.
Biatak kha na hngalh lo ahcun na sualnak chung
khan zeitindah khamh na si khawh lai? Khamh na
si kho bal lai lo.
Khamhnak thawngtha cu hngalh a fawimi a si
lo. Mi tampi nih khamhnak cu vailamtahnak
zumhnak thawngin a si tiah an ruah. Zeicahtiah
kan sualnak ruangah vailam cungah Jesuh a thi
tiah an ti. Jesuh cungah sualnak chiah a sinak
◄
CHUNG BIA
►
132
biatak kha na hngalh lo ahcun vailam cung a
thihnak cu zum hmanh law khamh na si hlei lai lo.
Cucaah, zeitindah Jesuh nih vawlei sualnak a
laak i khamhnak cu zeitindah a tuah ti kha minung
nih kan hngalh khawh nakhnga Pathian nih tipil
petu Johan kha a run thlah. Cucu kan hngalh
ahcun, Pathian Fapa Jesuh Khrih nih kan sualnak
vialte a laak dih ti kha kan hngalh khawh lai.
Tlanhnak biatak kong kha Johan nih fiang tein
a kan chimh. Johan nih a chimmi tlanhnak kong
hmanh kan zumh khawh lo ah, zeitindah Jesuh cu
kan zumh khawh chinchin hnga ! Jesuh cu a
hmuh zong kan hmu bal lo i nunphung le biaknak
a dangmi nih zeitindah Jehovah cu kan zumh
khawh hnga?
Vawlei cung biaknak dangdang in a rami nih
zeitindah Jesuh Khrih cu kan hngalh khawh lai?
Jesuh cu Pathian Fapa taktak, vawlei sualnak a la i
a kan khamhtu a si ti cu zeitindah kan hngalh
khawh lai?
Cucaah tlanhnak timi a hram aa thokning le
Jesuh cu khamhtu a si ti kan hngalh khawh
nakhnga Biakam Hlun kha zoh than kan hau.
Hmaan tein kan zumh khawh nakhnga a hmaanmi
hngalhnak kan herh. A hmaanmi hngalhnak kan
ngeih lo ahcun zeihmanh kan tuah kho lai lo.
Jesuh Khrih kha kan zumh i khamh kan si
khawh nakhnga, Johan nih a chimmi le a tuahmi
khamhnak thawng thakha kan hngalh hmasa a
herh. Jesuh Khrih ah zumhnak tlamtling kan ngeih
khawh nakhnga, khamhnak kong biatak kha kan
hngalh a herh.
Cucaah Jesuh nih “Biatak kha nan hngalh lai i,
biatak nih cun an luatter hna lai,” tiah a ti.
◄
CHUNG BIA
►
133
Baibal chung a langhning
Thawngtha pali hi zeiindah an i thok?
Tipil petu in
Khamhnak kong, Baibal ah a langhning kan
zoh lai. Tipil petu Johan cu ahodah a si?
Zeicahdah mi vialte aiawhtu an ti? Zeicahdah a
hnu bik Tlangbawi Ngan an ti? Zeitindah minung
sualnak vialte Jesuh cungah a chiah timi le Jesuh
nih kan sualnak vialte a la taktak maw, la lo timi
vialte thawngtha pali zoh in kan chim lai.
Thawngtha pali hi Tipil petu Johan kong in an i
thok dih. Johan 1:6 nih a biapi bikmi a kan chimh.
Vawlei sualnak vialte kha aho nihdah Jesuh
cungah a chiah tinak kong kha a kan
cawnpiak.“Pathian nih a lamkaltu Johan kha a
run thlah i Johan nih cun mi kha ceunak kong cu a
chimh hna. Mi vialte nih cu kong cu an hngalh i
an zumh nakhnga annih chimh awkah i a rat cu a
si,” (Johan 1:6-7).
“Mi vialte nih amah thawngin an zumh
nakhnga” amah nih “ceunak kong cu a chimh
hna,”Ceunak cu Jesuh Khrih kha a si.A sullam cu
Johan nih ceunak kong cu a chim i, amah thawng
cun mi vialte nih Jesuh an zumh nakhnga tinak a
si.
“Cu caan ah cun Jesuh cu Galaliram in Jordan
tiva ah khan Johan sin i tipil in awkah a va kal.
Sihmanhselaw Johan nih cun a rak al i,“Keimah
pei nangmah nih tipil pekawk ka si cu, ka sin i
nangmah lehtam na rat,” tiah a rak ti.
Sihmanhselaw Jesuh nih cun,“Atu cu hitihin si ko
seh.Pathian nih tuah awk a si a timi paoh cu i tuah
ko seh,” tiah a leh. Cucaah Johan cu a hna a tla
ve. Tipilnak a in dih cangka cun Jesuh cu ti chung
cun a chuak.Van kha aa hung i Pathian Thlarau
cu Thuro bantukin a rung zuang i a cung i aa fut
kha a hmuh.Cun vancung in aw pakhat a rung
◄
CHUNG BIA
►
134
thang i,“Amah hi ka dawtmi ka Fapa a si, amah
cungah hin ka lung a tling,” tiah a ti. (Matt
3:13-17).
Johan chuahkehnak hi
zeicahdah hngalh kan herh?
Johan cu Tlangbawi Ngan a
si tiah Baibal nih a kan cawnpiak caah
Johan nih Jesuh tipil nak a pek Luka chungah
Jesuh nih Johan sin tipil a innak thawng in
khamhnak a ser ning kong kan hmuh.
Luka 1:1-14, “Mi tampi nih kan lak i thil a
cangmi kong hi an thiam khawh chungin tial an
rak i zuam cio. Cu an tialmi cu a hramthawk lio i
an mit in a rak hmumi hna nih an kan chimhmi le
hi bia a rak chimtu hna nih an rak chimning khan
a si. Cucaah Bawipa, kei zong nih hi thil vialte hi
a hramthawk tein, tha tein ka dothlat cikcek
hnuah na sinah a tlai thliahmah in tial ah a tha
tiah ka ruah. A chimh zong an in chimh len
cangmi kong biatak kha a ningcang tein na
hngalh khawh nakhnga, tiin hi ca hi kan kuat.
Herod kha Judah siangpahrang asilioah, Abijah
tlangbawi phu cungah a telmi tlangbawi pakhat a
min Zekhariah an timi kha a rak um. A nupi min
cu Elizabeth a si i amah zong cu tlangbawi
hrinthlak a si ve.An pahnih in Pathian hmaiah
nuncan tha in a nung i Bawipa Nawlbia vialte le
phunglam vialte tlamtling tein a zulmi an
si.Elizabeth cu a cin caah fa pakhat hmanh an
ngei lo. An pahnih in an tar ngaingai cang. Ni
khat cu Zekhariah kha, nifate a riantuannak ah a
caan a hung phan ve i Pathian hmaiah khan
tlangbawi rian cu a tuan. Tlangbawi hna nih an
zulhmi phungning i, biaktheng cung i rimhmui
khangh awkah khan amah cu cawncawhfung zuh
in an thim.Cucaah Bawipa Biakinn chungah khan
a vung lut.Cu caan cu rimhmui khangh lio i
◄
CHUNG BIA
►
135
mizapi Biakinn leng i thla an cam caan kha a si.A
sinah Bawipa vancungmi pakhat a rung lang i
rimhmui an khanghnak biaktheng orhlei kam ah
khan a dir.Amah cu Zekhariah nih khan a hmuh
tikah a lau i a thin a phang. Sihmanh selaw
vancungmi nih cun a thawh i ,Zekha riah, na
thinphang hlah! Pathian nih na thlacamnak kha a
theih i na nupi Elizabeth nih fapa an hrinpiak lai.
A min ah Johan na sak lai. Amah cu a chuah tikah
naa lawm hringhran lai i midang tampi zong an i
lawm ngaingai ve lai.”
Jesuh zultu Luke nih Johan a chuahkehnak kha
tlam tling tein a kan chimh. Bawipa a hngal lomi,
nunphung dang sinak a ngeimi pa Theophilus kha
Luke nih thawngtha a cawnpiak.
Misual khamhtu Jesuh kong kha Luke nih a
cawnpiak khawh nakhnga tipil petu Johan
chuahkehnak kha tlamtling tein chim a herh tiah a
ruah.
Luka 1:5-9 “Herod kha Judea Siangpahrang a
si lioah, Abjah tlangbawi phu chungah aa telmi
tlangbawi pakhat a min Zekhariah an timi kha a
rak um. A nupi min cu Elizabeth a si i amah zong
cu tlangbawi hrinthlak a si ve. An pahnih in
Pathian hmaiah nuncan tha in a nung i Bawipa
Nawlbia vialte le phung lam vialte tlamtling tein a
zulmi an si. Elizabeth cu a cin caah fa pakhat
hmanh an ngei lo. An pahnih in an tar ngaingai
cang. Ni khat cu Zekhariah kha, nifate an
riantuannak ah a caan a hung phan ve i Pathian
hmaiah khan tlangbawi rian cu a tuan. Tlang
bawi hna nih an zulhmi phungning in, biaktheng
cung i rimhmui khangh awkah khan amah cu
camcawhfung zuh in an thim. Cucaah Bawipa
Biakinn chungah cun a vung lut.”
Zakhariah nih tlangbawi hna an zulhmi
phungning in Pathian rian a tuan lioah mah thil hi
a cangmi a si. Zekhariah cu Aaron hrinthlak a si
tiah Luke nih fiang tein a kan chimh. Zakhariah cu
◄
CHUNG BIA
►
136
zeibantuk phun chungin dah a si? Hihi a biapi
ngaingaimi a si.
Luka nih,“A riantuannak ah a caan a hung
phan ve i Pa thian hmaiah khan Pathian rian cu a
tuan,” tiah a ti. Luke nih Ze khariah kong hi tha
tein a theih caah khamhnak thawngtha kha fiang
tein chim a timh tikah Zakhariah le Elizabeth in
hram a domh.
Kan nih cu Gentilemi, miphun dangdang in kan
si bantukin Jesuh khamhnak kong tha tein
hrilhfiah kan si lo ahcun kan hngal kho lai lo. Tipil
petu Johan cu Zekhariah le Aaron hrinthlak a simi
Elizabeth nih an hrinmi a si. Zekhariah le Tipil
petu Johan chuahkehnak kha kan zoh hmanh lai.
Tipil petu Johan chuah kehnak
Tipil petu Johan cu aho tefa dah a si?
Tlangbawi Ngan, Aaron tefa
Tipil petu Johan chuahkehnak kan hngalh
khawh nakhnga Biakam Hlun chung
I
Chanrelnak 24:1-19 kha tha tein rel hna u sih.
“Aaron fapa hna an i thenning cu hi bangin a
si. Aaron fapa hna Nadah, Abihud, Eleazar le
Ithamar. Sihmanhselaw, Nabal le Abihud cu an
pa hlanah an thi i fa an ngei lo.Cucaah Eleazer le
Ithamar cu tlangbawi ah an cang. David nih an
rian tuan awkah a thiahning hna bantuk khan rian
a phawt hna. Eleazer fapa hna lakah Ithamar fapa
hna chung nakin mi upa an tam deuh caah
Eleazer fapa hna chung cun innchungkhar hotu
hleiruk an chiah hna i Ithamar fapa hna chungin
pariat an chiah hna. Annih cu an dihlak in aa lo
◄
CHUNG BIA
►
137
cioin, camcawhfung khiah in rian phawt an si.
Zeicahtiah Elezer fapa hna Shemoiah, catialtu,
nih khan, siangpahrang le bawi hna le tlangbawi
Zadok le Abiathar fapa Ahimelek le tlangbawi
hna le Levimi hna chungkhar hna hmaika ah
khan, cazin ah a khumh hna. Eleazer caah khan
innchungkhar pakhat cu thim a si i Ithamar caah
khan pakhat thim a si ve. Cam cawhfung
hmasabik cu Jehoiarib chungah a tla, pahnihnak
cu Jedaiah cungah a tla, pathumnak cu Harim
cungah a tla, palinak cu Seorim cungah a tla,
panganak cu Malkhjah cungah a tla, paruknak cu
Mijamin cungah a tla, pasarihnak cu Hakkoz
cungah a tla, pariatnak cu Abjah cungah a tla,
pakuanak cu Jeshua cungah a tla, pahranak cu
Shekh aniah cungah a tla, hleikhatnak cu Eliasbit
cungah a tla, hleihnihnak cu Jakinn cungah a tla,
hleithumnak cu Huppah cungah a tla, hleilinak cu
Jeshebeab cungah a tla, hleinganak cu Bilgah
cungah a tla, hleiruknak cu Immer cungah a tla,
hleisarihnak cu Hezir cungah a tla, hleiriat nak cu
Happiz-zez cungah a tla, hleikuanak cu Pethahiah
cungah a tla, pakulnak cu Jehezkel cungah a tla i,
kul khatnak cu Jakhin cungah a tla, kul hnihnak
cu Gamul cungah a tla i kul thumnak cu Delaiah
cungah a tla, kul linak cu Maaziah cungah a tla.
Bawipa Israel Pathian nih nawl a pek bangin an
pa Aaron nih an caah riantuan ningcang a rak
chiahpiakmi hna ning khan, hi hna nih hin
Bawipa inn chung i luh cu an riantuannak chung i
thiahmi rian ah khan an i ngeih.”
Ahme 10 ah khan“pasarihnak cu Hakkoz
cungah a tla, pariatnak cu Abjah cungah a tla ti
kan hmuh.Raithawinak pek chanh nak kha tha tein
an tuah khawh nakhnga David nih Aaron fale hna
kha rian a pek hna. ( Kan theih bantukin Pathian
nih Moses cu a rian tuantu ah a fehter i, a u pa
Aaron tu cu Israelmi hna caah puan biakinn chung
tlangbawi rian tuantu dingah a thim).
◄
CHUNG BIA
►
138
Levimi hna cu tlangbawi hna le Aaron tefa hna
kut tangah khan rian an tuan. Aaron fale hna nih
khan Pathian hmai raithawinak cu an tuah. David
nih rian a thiah cio hna hlanah cun, tlangbawi
Aaron tefa hna nih raithawi caan a phak tik paoh
ah aho caan dah a si lai tiah camcawhfung an rak
zuh tawn caah an rak buai ngaingai.
Cucaah David nih riantuan ding ning cu a
thiah in a thianh hna. Aaron tupa ri thawk khan an
i thenning (24) an um i pariatnak cu Abijah a
si.“Abijah tlangbawi phun chungah aa telmi
rak um,” tiah a ti.Cu a si caah tlangbawi
Zekhariah cu Abijah tlangbawi phun chungah aa
telmi a si i an pahnih in (Zakhariah le Abijah)
Tlangbawi Ngan Aaron tefa an si veve.
Abijah tlangbawi phu chungah aa telmi
tlangbawi Zekhariah i a fapa cu Tipil petu Johan a
si. Chungkhat le rualchan an i thitumh nak kong
cu Baibal in kan theih khawh.
Jacob le a nupi zong kha a nu lei in chungkhat
an si kha kan theih khawh.Cucaah chuahkehnak
hngalh hi a biapi ngaingai.“Abijah tlangbawi
phun chungah a telmi tlangbawi a min
Zakhariah,” tiah a ti.
Cucaah Zakhariah cu Aaron tefa a si kha a
fiang ko. Amah cu Tipil petu Johan i a pa kha a si.
Cucu Jesuh khamhnak thawngtha Johan riantuan
nak le vawlei sualnak vialte Jesuh cungah chiah a
sinak chim tikah hin a bia tuk.
Aaron fapa hna lawng nih tlangbawi
rian an `uan
Mizeidah Biakam Hlun ah
Tlangbawi Ngan rian a tuan mi an si?
Aaron le a tefa hna
◄
CHUNG BIA
►
139
Aaron fapa le nih tlangbawi rian an tuan lai
tinak cu zei Baibal ahdah kan hmuh? Kan vun zoh
hmuh lai.
Number 20:22-29,“Cun Kadesh in Israelmi
hna cu an bu ningpi in an chuak i HorTlang kha
an phan. Bawipa nih Moses le Aaron cu, Edom
ramri ah a ummi Hor Tlang ah khan a chawnh
hna i, Aaron cu a mi hna sinah pumh a si cang
lai; Meribah ti ah khan ka Nawlbia nan ngaih lo
caah, Israelmi hna ka pek laimi ram ah khan a lut
lai lo. Aaron le a fapa Eleazer cu la hna law, Hor
tlang ah hunpi hna law, Aaron cu a puan phoih
law, a fapa Eleazer kha hruk; cun Aaron cu a mi
hna sinah pumh a si cang lai i khika ah a thi lai,
tiah a ti. Bawipa nih nawl a pek bangin Moses nih
a tuah i mibu vialte mithmuh ah Hor Tlang ah cun
an hung kai. Cun Moses nih Aaron cu a puan
kha a phoih hna i a fapa Eleazer kha a hrukter
hna. Khika ah tlangpar ah cun Aaron cu a thi.Cun
Moses le Eleazer cu tlang cungin an rung tum.
Mibu nih an dihlak in Aaron kha a thi cang ti an
hngalh tikah, Israel innchungkhar vialte
nihAaron cu ni sawm thum a zuun an ngaih.”
Exodus chungah Pathian Nawlbia nih
Tlangbawi Ngan fapa hna nih an pale bantukin an
cutzat tikah ( kum 30 an si ah ) tlangbawi sinak
kha tuanvo an lak lai ti kan hmuh.
Exodus 28:1-5,“Na u Aaron le a fapa hna kha
Israelmi chungin ka sinah ratpi hna,Aaron le a
fapa Nadab, Abihu, Elea zar le Ithamar cu ka
tlangbawi rian a tuantu ding an si. Rumra le
dawtnak a ngeih nakhnga na u Aaron caah cun
thuam thing na ser lai. Keimah nih thiamnak ka
pekmi hna zungthiam vialte he Aaron thuam cu
ser hna law Aaron nih cun ka tlangbawi rian cu
tuan seh.An ser hngami thuam cu hihi an si lai,
tangbenh pakhat, angki thiang pakhat, puan
pakhat, angki chung nawh tamhmi pakhat,
lupawng pakhat le taisawm pakhat an si lai. Na u
Aaron le a fapa hna nih khan ka tlangbawi rian cu
◄
CHUNG BIA
►
140
an tuan khawh nakhnga thuam cu an serpiak hna
lai.Zungthiam pawl nih cun cu thilthuam sernak
ah cun sui le tuhmul in sermi, sendung a simi le a
dummi le khumla hmangthia kha an hman hna
lai.”
Tlangbawi rian kha mizeipaoh nih tuan khawh
a si lo.Cucaah Pathian nih Aaron kha tlangbawi
riantuan dingin Moses sinah nawl a pek. Cuticun
Pathian nih a thim bangin, Aaron nih tlangbawi
rian cu a tuan. Khrihfa mi hna kan nunnak ah
Pathian bia hi kan sut tung a si.
Exodus 29:1-9, "Aaron le a fapa hna cu ka
tlangbawi riantuan awk i nan thleidan hna tikah
hitihin an tuah lai. Cawtum no pakhat le tuu
kawng pahnih, do a tlami, kha nan lak hna lai i
thilnu phulh lo changreu le chiti he sermi thilnu
cawh lo changhlum le chiti huhmi thilnu cawh lo
changper zong kha nan lak hna lai. Hi chang hi
changvut dip in sermi an si lai. Bawm chungah
nan khumh hna lai i cawtum le tuukawng kha nan
thawi hna tikah a bawm ningin nan ka pek lai.
Aaron le a fapa hna kha pumhnak thlam innka ah
khan nan ratpi hna lai i khika ah an i khawlh
lai.Cun Aaron cu a puan kha na phoih lai i angki
kha na hruk lai, cun tlangbawi angaki khuhtu
puanfual kha na aihter lai i tlangbawi angki kha
na hrukter lai, cun tangbenh kha aa benh lai i
taisawm kha aa somh lai. Lupawng kha na ponh
lai i Pathian sin pekmi a si hngalhnak
hmelchunhnak thiang kha a lupawng ah cun na
tem chih lai.Cun thuh awk chiti kha na lak lai i a
lu ah khan na toih lai i amah cu na thuh lai. A
fapale kha na ratpi hna lai, angki kha na aih hna
lai i taisawm kha na somh hna lai, cun an lu ah
luchin kha na chinh hna lai. Zungzal a hmunmi ka
Nawlbia ningin annih cu tlangbawi an si lai.
Aaron le a fapa hna na thianter hna ning cu hi
bangin a si lai."
“Aaron le a fapa le hna kha taisawm kha na
sawmh hna lai, cun an lu ah luchin kha na chinh
◄
CHUNG BIA
►
141
hna lai. Zungzal a hmunmi ka Nawlbia ningin
annih cu tlangbawi an si lai, Aaron le a fale hna cu
na thianter hna lai. Pathian nih Aaron le a fapa le
hna kha zungzal in tlangbawi rian an tuan lai,”
tiah a ti. Zungzal a hmunmi ka Nawlbia ningin
annih cu tlangbawi an si lai, tiah Pathian nih a ti
tikah hin Jesuh vawlei cung a rat hnu caan zong
kha aa tel chih.
Cucaah Luke nih Zakhariah cu tlangbawi ngan
Aaron tefa a sinak kha tha tein a fianter.Bawipa
Biakinn ah Zechariah cu tlangbawi rian Pathian
hmai i a tuan lioah khan Bawipa vancungmi cu
Zekhariah sinah khan a ra i Pathian nih na
thlacamnak kha a theih i na nupi Elizabeth nih
fapa an hrinpiak lai tiah a ti.
Zekhariah nih Bawipa vancungmi cu a thawh
i,"Ka nupi cu a tar cang i zeitindah fapa cu a pawi
khawh lai,”tiah a ti. Zekhariah nih a zumh khawh
lo caah, vancungmi nih cun, “Na zumh lo caah
holh kho loin ka chimmi thil a tlin tiang na um
lai,” tiah a ti.
A caan a hung phak tikah cun, Elizabeth cu nau
a hung pawi i, cu hnu caan tlawmpal ah ngaknu
thiang Mary zong nau a hung pawi ve. Hi thil
pahnih hi Pathian nih kan khamhnak caah a
timhtuahmi thil an si. Minung rawhralnak
chungin kan luat khawhnak hnga a salpa Johan
le a fapa ngeihchun Jesuh kha Pathian nih hi
vawlei cungah a run thlah hrimhrim hna a herh.
Kan sualnak chungin khamh kan sinak lai,
Pathian nih Johan hmang in vawlei sualnak
vialte cu tipil peknak in Jesuh cungah a chiahter
dih i, cu a zummi paoh nih khamhnak an co.
◄
CHUNG BIA
►
142
Pathian zohkhenhnak
Khamhnak rian caah Pathian nih
Ahodah Jesuh hlanah a timhlamh?
Tipil petu Johan
Ngaknu Thiang Mary nih a hrinmi fapa, Jesuh
Khrih cu minung hna khamhtu a si.Johan hrin a
rak sinak cu, Jesuh kha tipil a peknak in vawlei
sualnak vialte Jesuh cungah chiah a sinak hnga
caah a si. Biakam Hlun le Thar i Pathian
biakamnak a tlin khawh nakhnga le remnak
raithawinak ah tlangbawi Ngan tefa lawng nih a
tuah khawh lai timi a hmaan khawh nakhnga le
Jesuh khamhnak Thawngtha kan zumh i, hmaan
tein kan chim khawh nakhnga ding caah Johan le
Jesuh hi Pathian timhmi an si.
Exodus chungah Pathian nih a Nawlbia le
biakamnak kha Israelmi sinah a pek hna.Cucu
puan Biakinn raithawinak tuah tikah i hruai
ningcang, tlangbawi hna i thuamhnak thilthuam,
tlangbawi fapa le sinah tlangbawi sinak pakhat
hnu pakhat i pekchanhnak ding hna kha an si.
Aaron le a fapa hna cu zungzal a hmunmi Nawlbia
ningin Tlangbawi Ngan sinak kha Pathian nih a
pek hna. Curuangah Aaron tefa hna lawng
tlangbawi ngan an si kho i raithawinak kha anmah
lawng nih an tuah khawh.
Cucu zeitindah a si ti na hngal kho maw?
Aaron tefa hna tampi lakah khan tlangbawi
Zekhariah le a nupi Elizabeth kha Pathian nih a
thim hna.“Zohhmanh, na hmaiah ka lamkaltu ka
thlah,” tiah Pathian nih a ti. Pathian nih Zakhariah
cu, “Na nupi Elizabeth nih fapa a hrin lai i a min
ah Johan na sak lai,” tiah a ti.
Sihmanhselaw, Pathian bia cu a zumh khawh lo
caah Johan a chuah tiang holh kho loin a um.
Pathian bia bangin fapa cu an hrin. Israel phung
ning bangin ngakchia cu a pa min a si loah a
pupa hna pakhat khat min in kan auh lai tiah an ti.
◄
CHUNG BIA
►
143
Luke 1:57-66 “Elizabeth cu a nithla a hung
tling i fapa te a hrin. Bawipa cu zeitluk indah a
cungah a that ti kha a innpa hna le a rualchan hna
nih an theih tikah amah tlukte cun an dihlakin an i
lawm. Ngakchiate cu zarh khat a hung ti ah khin a
cuarpar tan awkah an kalpi annih nih a pa min
Zekhariah in ka auh lai, tiah an ti. Sihmanhselaw
a nu nih khan, “asilo, a min cu Johan a si
lai,”tiah a ti.Annih nih amah cu an thawh i,“Nan
sahlawh rualchan lakah cu min a ngeimi pakhat
hmanh an um tung lo,”tiah an ti.Cun a pa kha kut
zaoh in an chonh i ngak chiapa kha amin zeidah
sak na duh, tiah an hal. Zekhariah nih cun
catialnak catlap a hal hna i, “A min cu Johan a
si” tiah a tial. Cu cangka cun Zekhariah cu a holh
kho than i Pathian kha a hun thangthat. A innpa
hna cu an khuaruah a har i hi thil kong cu
Judearam tlang cung vialte ah khan a thang dih.
A theimi paoh kha an lung a suk hna i,“Hifa hi zei
ko dah a can te lai,” ti ah an ti cio. Zeicahtiah
Bawipa thawnnak cu a cung i a um kha a fiang
ko.”
Elizabeth nih fapa a hrin ah hin Zakhariah cu a
holh kho rih lo. Ngakchia te cu minsak a zat
cang caah a pa min Zekhariah in kan auh lai tiah
chungkhat pawl nih an ti. Sihmanhselaw, a nu nih
khan, Asilo, a min cu Johan a si lai tiah a ti. Annih
nih amah cu an thawh i, nan sahlawh nan rualchan
lakah cu min a ngeimi pakhat hmanh an um tung
lo tiah an ti.
Hngakchia pa kha a min zeitindah sak na duh
tiah an hal tikah Zakhariah nih cun catialnak
catlap a hal hna i, A min cu Johan a si lai tiah a
tial. Cu nih cun rualchan le sahlawh kha an
khuaruah a harter ngaingai hna.
Cu cangka cun Zekhariah cu a holh kho than i
Pathian kha a thangthat i Thiang Thlarau in a
khat.Luke nih tipil petu Johan cu Za khariah fapa
a si kha tha tein a kan cawnpiak.
◄
CHUNG BIA
►
144
“Abijah tlangbawi phun chungah aa telmi
rak um.”Pathian zohkhenh nak thawngin Aaron
tefa a simi Zakhariah nih mi vialte aiawhtu Johan
kha a hun hrin.
Tipil petu Johan le Jesuh thawngin Pathian nih
minung khamh nak ding a tlamtlinh. Johan le
Jesuh nih an tuahmi khamhnak Thawngtha
zumhnak thawngin kan sualnak chungin khamh
kan si.
Jesuh tipil innak
Zeicahdah Johan nih
Jesuh cu tipilnak a pek?
Vawlei sualnak vialte
a lak dih nakhnga caah
Johan nih Jesuh cu Pathian Fapa, kan sualnak
vialte a kalpitu a si tiah a ti. Amah cu Tipil petu
Johan, Pathian salpa, kan khamhnak kong a
phuangtu a si.Misual khamhtu ka si tiah Pathian
nih a ti lo tinak a si lo.Pathian cu a salthale hna
sinah aa langh i amah a khamhnak a hmumi
hmangin bia a chim tawnmi Pathian a si.
“Aaron ram cu a car i pangpar cu a uai,
sihmanhselaw kan Pathian bia cu zungzal in a
hmun. Cu can an in cu a za cang i atu cu an
sualnak kha ka ngaihthiam cang hna, a ti tiah
chim hna u. An sualnak ruangah a za in dan ka tat
cang hna,” (Isaiah 40:2-8),” tiah Pathian nih a ti.
“Misual nan si ti lo, nan caah remnak ka tuah
cang, nan sualnak kha kan ngaihthiam cang hna,”
tiah Pathian nih Jesuh chuah hlan kum 700 lio ah a
rak ti cang. Johan nih Jesuh cungah kan sualnak
vialte a chiah dih cang ti tha tein kan hngalh ahcun
kan sualnak vialte chung khan kan luat ko lai.
◄
CHUNG BIA
►
145
A hnu bik Biakam Hlun profet le Pathian salpa
Johan kong cu thawngtha pali nih an kan chimh.
Biakam Thar cu Johan chuahnak le Johan nih
Jesuh cungah sual a chiahnak in aa thok.
Zeicahdah Tipil petu Johan tiah kan kawh auh?
Jesuh tipil a pek ruangah. Tipil in ti sullam cu
zeidah a si? “Phum, vui, kholhtawl tinak a si. Cun
Biakam Hlun chung “lu cung kut chuannak” a
sawh duhnak zong a si fawn.
Biakam Hlun chungah mi pakhatkhat nih
sualnak a tuah tikah sual thawinak thah dingmi
dotla tuu, meheh cungah a kut a chuan lai i a
sualnak kha a chiah hnuah raithawinak tuah a si i
cu hnu lawngah a sualnak kha ngaihthiam a si.
Lucung kutchuan ti a sullam cu “a cungah hei
chiah” tinak a si. Cucaah “lucung kutchuan” le
“tipil innak”cu aa khatmi an si ko nain an min tu
aa dang.
Biakam Hlun chungah nifate sualnak caah
remnak an tuahning cu, sualnak a ngeimi nih a kut
kha khanghthawinak i thah dingmi tuu, meheh
cungah a chuan lai i a sualnak kha a chiah hnuah a
hrom kha an ah lai i a thi cu tlangbawi nih
khanghthawinak biaktheng cung i tuu ki chung
chiah dingah a
put hna lai i cuticun
khanghthawinak cu an tuah lai. Cucu nifate an
sual thawinak cu a si.
Zeitindah kum khat chung an sualnak caah
sualthawinak an tuah ning a si? Tlangbawi Ngan
Aaron nih Israelmi vialte hna caah raithawinak
kha a tuah. Cucaah Johan cu Aaron tefa a si i
Tlangbawi Ngan si dingah aa tlak. Pathian nih a
biakam bangin a hnu bik tlangbawi ngan siding ah
Johan cu a khaukhih.
Jesuh a chuah ah khan Biakam Hlun cu a dih
cang i tipil petu Johan cu mi vialte aiawihtu le
kan Tlangbawi Ngan a si. Biakam Hlun ah Aaron
nih Israelmi vialte sualnak cu meheh nung lucung
ah kut chuannak in a chiah bantukin Biakam Thar
ah tipil petu Johan nih vawlei sualnak vialte kha
◄
CHUNG BIA
►
146
Jesuh cungah kutchuannak in a chiah ve. A
hmanung bik Biakam Hlun Tlangbawi Ngan le mi
vialte aiawhtu a si bantukin vawlei sualnak vialte
kha Jesuh cungah kutchuannak in a chiah dih.
Johan nih kan sualnak vialte Jesuh cungah a
chiah cang caah, Ti le Thlarau Thawngtha kan
zumhnak thawngin khamh kan si. Pathian nih a
rak timh cang bantukin misual mi hna khamh kan
si nakhnga Jesuh cu tufa ah aa cang i khamhnak
rian kha a tuan. “Vawlei sualnak vialte ka cungah
a chiatu cu a hnu bik profet le Tlangbawi Ngan a
simi Johan hi a si,” tiah Jesuh nih a ti.
Jesuh nih amah tein cucu a tuah kho lo maw?
Zeiruangah dah tipil petu Johan cu a herh? Jesuh
chuah hlan thla ruk ah tipil petu a chuahnak
chan cu Biakam Hlun i Pathian bia an tlin khawh
nakhnga le Biakam Hlun tlinnak ca dingah a si.
Jesuh cu Ngaknu Thiang Mary fapa a si i Johan
cu a tar cangmi Elizabeth fapa a si.
Hi thil vialte hna hi misual mi khamh kan si
nakhnga Pathian khuakhannak le timhtuahnak a
si. Kan sualnak chungin khamh kan si nakhnga
Pathian nih Johan kha a hun thlah hmasa i a hnuah
a Fapa Jesuh kha a hun thlah ve. Johan cu mi
vialte aiawhtu le a hnu bik tlangbawi riantuan tu
dingah thlah mi a si.
Zumtu hmaan
Pathian nih khamhnak kongah
tehte a khaanmi
zeidah a si?
Ti, thisen le Thlarau
Khamhtu tipil innak le a thisen thawngtha a
zum iPathian mi ah aa cangmi hna le an sualnak
Aawlpiak a simi hna cu miding an si. Zeitindah
◄
CHUNG BIA
►
147
Khamhtu na zumh ko Aung ahcun misual cu na si
peng khawh rih? Misual cu Pathian pennak
chungah a lut kho lai lo.Khamhtu zumhnak in
miding a simi paoh cu an lungthin chungin
Pathian tehte khaannak bia kha an ngei. Cu
tehte khaannak bia cu Khamhtu tipil innak le a
thisen kha a si. Hi khamhnak rian cu Khamhtu
Khrih nih hi vawlei ah a rak lim cangmi rian kha
a si.Cucaah Khamhtu nih tipil a innak in vawlei
sualnak vialte a Ahial dihnak kong zum duh loin a
hlawmi hna cu Pathian nih a hlawt ve
hna.Zumhnak ah hawikom dawt a simi vialte hna,
khamhnak hi Khamhtu thisen thawngtha lawng in
tlam a tling lo i, Khamhtu tipil innak ti zong aa tel
chih ti hi na zum cang maw?Khamhtu ti, thisen
le Thlarau a zummi hna cu an sualnak in khamh
an si Ti, thisen le Thlarau thawngtha hi luatnak
le biatak cu a si.Khamhtu nih tipil a innak
thawngin kan sualnak vialte kha tlamtling tein a
thianter dih cang. Mi vialte cu Amah lawng nih a
kan khamh khawh. Atu ah Khamhtu na zumh
taktak ahcun misual na sinak ding lam a um ti lo (
Matt 11:7-14).
Khamhtu nih thihnak in a kan thawhter cang. A
vakvaimi Thlarau kha a khamh cang i khuachia
tukforhnak ruangah Pathian he aa hlat cang mi
kha a mi ah a ser hna. Khamhtu tipil innak, a
thisen le Thlarau thawngtha hmang in Pathian
nih rian a Auan. Amah nih a kan kawl i atu cu a
kan tlanh in a kan khamh cang.
Hi biatak hi na zum kho ve cang maw. Kan
chimh duhmi cu khamhnak hi thisen lawng in a si
lo i, Khamhtu tipil innak le vailam cung a thisen
an pahnih in an si. Thisen zumhnak in khamh ka si
a timi hna cu an lungthin in sualnak an ngei peng
ti kha hngalh khawh an si.Kannih zong nih
Khamhtu thisen zumhnak in khamhnak hi tlam a
tling ko rua tiah rak zum ko hmanh usih law atu
ahcun a za lo ti kha kan hngalh cang. Ti, thisen le
Thlarau in a rami Khamhtu kan zumhnak thawng
◄
CHUNG BIA
►
148
in khan khamh kan si i hrinthanmi kan Khamhtu
tipil innak le a thisen a zummi paoh cu a
hrinthanmi an si Pathian cu zungzal in zungzal
tiang thangthat si ko seh.
Cunih dinnak kong a langhter. Khamh a si lomi
misual nih hi Cathiang cang ning hin nifate a
sualnak kha phuang in ngaihthiam hal
hmanhsehlaw a sualnak cu ngaihthiam a si hlei lai
lo. Zeidah ka chim duhnak a si ti na hngal thiam
ma. A hrinthanlomi misual mi hna kong kha hi
Cathiang cang nih hin a langhtermi a si lo.Hi
vawlei ah a hrinthan rih lomi mi tampi an um nain
hi Cathiang cang hmang in thla an cam i an sual
an i chir ahcun sual ngaihthiamnak an hmuh lai
tiah ruahchannak ka ngei.
A hrinthanlo mi pa nih thlacamnak le
sualphuannak lawng in khamhnak tlamtling cu a
hmu kho hnga maw. Mah hihi a biapi tukmi a si
caah thil dang kan kal hlan ah tha deuh le fiang
deuh in ruah ta ka duh.hi na rel hlan ah lamkaltu
Thimmi hi miding maw a si misual dah ti hi ruat
hmasa ti kan duh. A tanglei biahalnak hi hal kan
duh, lamkaltu Thimmi hi ti ti hi a si.
Lamkaltu Thimmi cu misual a si ko na ti ahcun
na zumhning cu Cathiang ningin a palh tinak a si
hnga. Lamkaltu Thimmi cu Khamhtu a zumh hnu
ah miding le a hrinthanmi a si ahcun a zumhning
cu na zumhnak he aa dang ko lai. Thimmi
zumhnak bantukin zumhnak na ngeih ve a herh.
Cucaah cun a hrinthan rih lomi misual pa nih hi
Matt 11:11 hi aa lak i a caah a hman ve a si ahcun
a palh ko lai. Miding si na duh ahcun Pathian
hmai ah na sual i phuang law ti le Thlarau
thawngtha kha zum ko cang. Cun Bawipa nih
vawlei sualnak vialte thawngtha in a thianter
bantukin na sualnak zong an Aawlpiak dih ve lai.
Lamkaltu Thimmi zumhnak cu hi bantuk in a
si? Thimmi a ngan chungah "Ti, thisen le
Thlarau" ah zumhnak a ngei a ti. Ti, Thisen le
Thlarau in a rami Khamhtu Khrih kha na zum ve
◄
CHUNG BIA
►
149
cang maw? Khamhtu cu vailam cung a ratnak
lawng hi maw na zumh, asiloah Tipil a innak, A
thisen le Thlarau he khan dah na zumh.Thisen
thawngtha lawng zumhnak in vancung pennak ah
na lut kho lai maw. Vailam cung a thisen
thawngtha lawng a zummi na si ahcun thawngtha
canceu lawng a zummi na si tinak a si.
Vailam cung a thisen lawng a zummi na si
ahcun nifate na sualnak caah ngaihthiam hal in
thla na cam a hau lai. Na sualnak vialte cu
sualchir thlacamnak lawng in a thiang kho hnga
tiah na ruat maw.
Vailam cung a thisen lawng na zumhnak in na
sualnak vialte cu Aawlpiak in, sualchir in thla na
camnak nih cun teh nifate na sualnak cu
ngaihthiam a siter hnga maw. Cu bantuk zumhnak
a ngeimi na si ahcun na lungthin ah sualnak cu a
um peng ko lai, zeicahtiah sualchir thlacamnak in
siseh, vailam cung a thisen lawng zumhnak in
siseh ahohmanh an sualnak a thiang taktak kho
bal lo. Cun ti le Thlarau thawngtha na hngalh
rih lo caah na zumhnak cu a tlinglo mi zumhnak a
si tinak a si ko.Lamkaltu Thimmi cu ti, thisen le
Thlarau thawngtha zumhnak in a hrinthan cangmi
a si.
Sihmanhsehlaw nang tu cu vailam cung a
thisen lawng a zummi na si caah nangmah
pumpak in thawngtha kha fiang tein na hngalh lo
bu cun midang kha khamhnak ah na hruai kho
hna hnga maw Nang cu sualchir thlacamnak in a
sualnak thianter aa timmi na si. Hi bantuk nih cun
zeitik hmanh ah thil tha leiah an hruai bal lai lo.
Sualchir thlacamnak sawhsawh nih lungthin
chung sualnak a thianter kho lo. A zei maw caan
ah ka sualnak a thiang dih cang ti na hei ruah
hmanh ah na lungthawhnak hmual le na
tuaktannak sawhsawh tu a si lai. Sualchirnak he
thla na cam ahcun nihnih khat caah na lungthin cu
a khing a zaang deuh ko lai nain na sualnak in na
luat kho hlei lai lo.
◄
CHUNG BIA
►
150
Misual pawl nih sualphuannak he thla an cam
cu kan sualnak in khamh kan si hmanh maw ti.
A hmaanmi sualchirnak le sual
phuannak nih aa tinhmi
Thiltha tuahnak le sualphuannak nih
ri a ngeihmi zeidah a si?
Kan nunnak ah sualphuannak
ngei hmanh usih law kan sualphuannak le
thatnak kan tuahmi nih a
kan khamh kho lai lo.
Cathiang nih sualchirnak a langhter mi cu a
hman lomi zumhnak in a hmanmi zumhnak ah,
dinnak caah, palhnak tuah sualmi kha i hngal in
thawngtha ceunak chungah kirthan hi a si.Atu
tiang misual na si peng rih ahcun, a tanglei
bantukin sualphuannak na tuah lai. "Pathian,
Bawipa, misual ka si caah hell kal dingah aa
tlakmi ka si. Sihmanhsehlaw ka sualnak in
khamhmi si ka duh. Zaangfahnak in ka sualnak in
ka khamh ko sawh tiah kan nawl, ka hrinthan rih
lo caah, hell kal ding ka si kha kaa hngalh. "Hihi
a hmanmi sualphuannak cu a si.A hrinthan
cangmi nih zeitindah sualphuannak an tuah?
"Pathian, Bawipa, ka pumsa duhnak ruangah
sualnak ka tuah. Tipil petu nih Khamhtu tipilnak a
pek lioah ka sualnak vialte atu i sualnak ka
tuahmi le ka sual ruangah thihnak ka in dingmi
vialte in a ka khamh cang ti kha ka zumh. Ti le
thisen in na ka khamh caah Bawipa kan thangthat
ko." ti hi a si. A hrinthan cangmi hna
sualphuannak le a hrinthan rih lomi hna sual
phuannak cu aa dang tuk.Kannih zong lamkaltu
Thimmi nih a ngeihmi zumhnak bantuk kan
ngeih ve a herh. Dinnak caah sualphuan loin na
sualnak thuh na timh ahcun sual man thihnak cun
◄
CHUNG BIA
►
151
khamh na si bal lai lo.A hrinthan rih lomi misual
mi nih sualphuannak le thlacamnak in an sualnak
khuh an i timhmi kha ngol hna sehlaw ti, thisen
le Thlarau thawngtha biatak kha zumh hram i
thawk cang hna seh. Lamkaltu Thimmi zumhnak
hi cawng ve hna sehlaw khamhnak cu an hmuh ko
lai.Misual mi hna nih an sualman biaceihnak an
in dingmi hi zeitluk indah tih a nun ti kha an hngal
lo. Ti le Thlarau in hrinthannak thawngtha zumh
lo hi Pathian hmaika ah tih a nung bikmi sualnak
a si ( Luke 1:67-80).
Khamhtu a zum ve ko nain a hrinthan rih lomi
hna nih cun Pathian hmaiah hi bantukin
sualphuannak an tuah, "Bawipa, misual ka si caah
hel ah thlak ding ka si,""Bawipa, ka sualnak vialte
hi ka Aawlpiak," tiah an ti. Misual mi nih an
lungthin dihlak in Khamhtu tipil innak le vailam
cung a thisen thawngtha an zumh ahcun an
sualnak vialte chungin luatter an si lai. Misual mi
nih an sualnak in khamh a si nakhnga Pathian
hmaiah sualphuannak an tuah a herh.
Misual mi nih ka hrinthan rih lo tiah a sual aa
phuan i ti le Thlarau thawngtha kha a zumh a herh.
Cu hnu lawng ah khamh a si lai. '' Amah thawng
lawnglawng in khamhnak hi hmuh khawh a si.
Zeicahtiah vawlei cung dihlak ah hin a kan khamh
khotu ding min dang zeihmanh a um lo," tiah a ti
74. Pathian nih A fapa Khamhtu, Thimmi nih
tipil a peknak le vailam cung a thihnak thawng in
misual vialte kha an sualnak in a khamh hna.
76Minung nih an chuah ni in an thih ni tiang an
lungthin chung sualnak vialte le an pumsa in an
tuahmi sualnak vialte zong Bawipa nih a Aawl dih
cang. Khamhnak caah thawngtha biatak hi kan
zumh a herh. Thianhlimnak taktak kan hmuh
khawhnak ding caah le sualnak vialte in kan luat
khawhnak ding caah cun hi lawng hi lam a ummi
cu a si. Ti le Thlarau thawngtha kan zumh hnu
lawngah zungzal in miding kan si kho lai.
◄
CHUNG BIA
►
152
Khamhtu nih vawlei sualnak vialte lak awkah
tipilnak a in, a nunnak kha vailam ah a pek,
nithum hnuah a thothan i atu cu Pathian orhlei
kam ah a Ahu. Hihi a dih donghnak tiang in a
hmanmi thawngtha cu a si.Kannih zong "Bawipa,
keimah tein aa bawm khomi ka si lo i ka thih
nitiang ka sual ko lai. Kanu paw chungin sual cia
in hrinmi ka si i, sual ka tuah lo zongah sualcia in
hrinmi ka si caah hell mei ah thlak dingmi ka si
ko. Hi ruangah hin, ti le thisen le Thlarau in a rami
Khamhtu cu ka khamhbawi ah ka zumh ti in sual
phuannak cu kan tuah awk a si.
Khamhtu nih chuahkehpimi sualnak lawng in
kan khamh sehlaw na tuahmi sualnak kha cu
nanmah tein i khamh ko u a kan ti kun ahcun
nganfahnak a tuar ding mi kan si ko hnga.
Sihmanhsehlaw Khamhtu nih tipil a innak le a
thisen in kan sualnak vialte in a kan luater cang.
Zeiruangahdah lung retheihnak cu kan tuar ti
lai.Khamhtu tipil innak le vailam cung a thisen
kan hun zumh tikah kan lungthin chungah Thiang
Thlarau cu a hung um i cuticun Bawipa cu kan
thangthat. Khamhtu cu na zum taktak maw. Na
chungah Thiang Thlarau a um kha na hngal
maw. Khamhtu nih tipil a innak thawngin vawlei
sualnak vialte a lak dih cang i na sualnak vialte
zong cu sulanak ah cun aa tel chih dih cang. Kan
sualnak ruangah biaceihnak cu vailam cungah
Khamhtu nih a kan inpiak i sual phawtnak in a
kan luatter cang tiihi thawngtha cu a si ko Mark
1:1-5.
Mitcaw nih khua a hmu khawhlo caah theihnak
an i bochan i hngalhnak kha hi tihin an i lak. Mit
thlitla in an um ahcun kan palhmi kongah
ngaihthiam kan si rua lai tiah an i ruah. A hmanmi
ngaihthiamnak cu tuar innak sawhsawh in a si
loThlarau lei mitcaw mi nih a dawtnak kha revival
tuahnak hna ah an kawl, a sinain lungthin suk
hainak an hmu than kho ti lo. Sual ngaihthiamnak
cu hmuhkhawh dawh an si ti lo. A hramthok tein
◄
CHUNG BIA
►
153
an zumhnak rak hman
sehlaw sual
ngaihthiamnak le a vel cu nikhat hnu nikhat in a
tleu deuh chinchin ko hngaA hman lomi sual
ngaihthiamnak cu a hramthok lawng ah a tleu i a
rauh hlan ah a dul than tawn. Thathawhnak a
lohthannak cu a hramthok ah Thlarau lei mitcaw
hna nih a hmanmi thawngtha an ngaih duhlo
ruangah a si.
Chungthu lengnal Farasi mi hna le cazi hna nih
Cathiang an i ceh i, Bawipa thlacamnak le zultu
pawl cawnpiaknak ding kong an ceih i thla an cam
lengmang. Biakinn ah an reng an kaiter hna i an
tha a hungtho ngai nain an sualnak nih a
AemAawn hna caah a donghnak ah Pathian nih a
phuah hna. An lenglei cu sirang thuhmi bantukin
an si nain a chunglei an thinlung tu cu sualnak in
a thu a maan dih. Cucu biatak zumhnak in si
loin biaknak lei rianAuannak i a phichuak cu a si.
Miding mi hna sualphuannak
Miding mi hna sual phuannak cu
zeitindah a si?
Jesuh tipil innak
Matt3:13-17ah, "Sihmanhsehlaw Pathian
sinah kan sualnak kha kan phuan hna ahcun, a
dingmi le zum hawk tlak mi a si caah, a biakam cu
let loin kan sualnak kha a kan ngaihthiam lai i kan
palhnak viatle cu a kan thenhpiak dih lai," tiah a
ti. Hi cang nih a chim duhmi cu ti le Thalrau
thawngtha a zummi nih cun a tanglei bantuk in an
sualnak phuang dingin an lung an i thleh awk a si
ti hi a si, "Bawipa, ka sual tuk i keimah tein
zeihmanh ka tuah kho lo, cun thlacamnak le
ngaihthiam halnak in ka sualnak kaa khamh kho
fawn lo. Sualman cu thihnak a si ti zong ka zumh,
Khamhtu tipil innak le vailam cung a thihnak dah
◄
CHUNG BIA
►
154
ti lo nih cun ka sualnak vialte a Aawl kho tu an um
lo i a luanciami kum 2000 lioah Khamhtu nih Tiva
i tipil a innak ah khan nihin i ka tuahmi sualnak
zong hi a tlengh dih cang ti ka zumh." Hi
bantukin mi pakhat nih thla a cam a si ahcun, a
chung i sual retheihnak a tuarmi vialte kha
chikkhat ah a lo dih ko lai.
A hrinthan taktakmi hna lawng nih an sualnak
an phuan khawh lai. Annih nih sualnak an
tuahmi paoh Khamhtu nih a kan Aawlpiak cang ti
kha an zumh. Zeitluk i an derthawm hmanh ah a
luan ciami kum lioah Khamhtu nih tipil a innak
le a thihnak ahkhan an sualnak vialte cu tlamtling
cikcek in a Aawl dih cang.
Hi Cathiang cang hi miding mi hna caah cun a
tha tukmi a si. Sihmanh sehlaw misual mi nih a
hmanlo ning in a lak i a hman sual ahcun hell ah
a tla ko lai. Hi caang hi Cathiang cang vialte ah
lak sual a fawituk mi pakhat a si ve. Hi Cathiang
caang i a sullam hngal fiang loin caan saupi a rak
um mi Khrihfa tampi an um.Phungbia ah an chim
tawnmi sibawi thiam lo nih a mizaw a thah sual
tawn timi bantuk khi a si. A thiamlo mi sibawi nih
cun a ti khawh leng tiang in aa zuam ko zongah a
donghnak ah a mizaw cu a thi AhiamAhiam ko.
Nunning phung ahcun micheu nih fawi tein an
cawn i an thiam khawh zau caah an Auanvo kha
fawizaang tein an Auan khawh. Hihi vawlei cung
zumhnak he aa lomi a si. Pathian bia cawnpiaktu
hna nih biatak hi aa tialningin an langhter i an
chim, an rel i an fianter bantuk in micheu khat nih
cun an cawnpiak ning bantuk tein an zumh
ve.Cawnpiaktu sayate nih an hnuzul pawl kha a
hmanlo mi zumhning in an chimh hna i annih zong
nih Cathiang kha a hmanlo ningin an cawn a si
ahcun, a phichuak cu an pahnih in biaceihnak an
ing lai ti hi a si.
A hrinthanmi hna lawng nih a hman ningin
Cathiang bia hi an cawnpiak khawh hna. Sibawi
zong nih a si lo ningin a mizaw kha sii a pek, a
◄
CHUNG BIA
►
155
chunh sual hna tikah a mizaw a thah tawn hna
bang in, Pathian biachimnak le cawnpiaknak zong
cu bantuk in a si ve. Kan nunning hi mei he zong
tahchunh khawh a si fawn. Hngakchia mei kan
putter tikah tih a nun bantukin, Pathian bia zong
a pu thiamlo mi kut a phak sual ahcun tih a nung
ve.
Miding le misual mi hna sualphuannak cu kan
thleidan thiam a herhcu miding mi hna caah a si.
Miding mi nih zumhnak he Pathian hmai ah a sual
aa phuan ahcun a sualnak in luatter a si, zeicahtiah
a luanciami kum ah Khamhtu nih a sualnak vialte
a Aawlpiak cang.
Misual pawl nih nifate sual ngaihthiam hal in
thla kan cam ahcun kan sualnak a kan ngaihthiam
ko lai ti an zumhmi hi a hman lomi a si. A
hrinthan lomi nih sualphuan in thlacam
hmanhsehlaw a sualnak cu ngaihthiam a si kho
hnga maw?Pathian cu a dingmi Pathian a si.A
Fapa ngeihchun kha vawlei ah a vun thlah i, tipil a
innak le vailam cung a thisen a zummi vialte hna
cu an sualnak vialte a Aawlpiak dih hna. Miding
mi nih an sual an i phuan tikah a luanciami kumah
nan sual vialte Khamhtu nih an lakpiak dih cang
hna ti kha Pathian nih a rak chimh hna. Cu bantuk
mi nih cun an pumsa in sualnak kha tuah sual
hmanhsehlaw an lungthin chungah sualnak a um
hlei ti lo.
Khuachia thlarau tampi an umnak ah a hman
lomi cawnpiaknak cu biatak bantuk tein aa um ter
i, Satan zong vancung mi bantuk tein aa umter ve.
Ti le Thlarau khamhnak biatak a thei i a hngal ko
nain a zum duh lomi cu Pathian nih a bawm duh
hna lo i hell ah a thlak hna.Mi kip nih khamhnak
kong ah an mah tein bia khiahnak an ngeih awk a
si. Ahohmanh nih khupbil in khamhnak kong he
pehtlai in zaangfah an in nawl lai lo.Khamhnak
hmuh na duh ahcun ti le Thlarau hi zum law
khamh na si ko lai. Pathian dawtnak, a khamhnak
◄
CHUNG BIA
►
156
le a velngeihnak hna hi lawmh awk tuk a si ti na
hngalh ko ahcun zum ve cang.
Pathian nih mi cheukhat lawng
a thim taktak hna maw?
Kan dihlaki n Khamhtu Khrih
nih a kan thim
Hi khaukhihnak le Pathian thimnak timi hna hi
Khrihfa cawnpiaknak lakah a telmi an si i, hi a
zum mi hna cu, cu nih cun Pathian biatak in a
hman lomi zumhnak ah ahruai hna. Hi lam
pialtertu a simi cawnpiaknak nih hin mi tampi an
lung a tuaiter hna.Hi a hman lomi cawnpiaknak
nih a chimmi cu Pathian nih a dawtmi cu a thim
hna i a dawt lomi hna cu sual a phawt hna tihi a si.
A sullam cu a thimmi hna cu ti le Thlarau
thawngtha in a hrinthanmi an si i vancung ah an
lut lai sihmanhsehlaw a thim lomi hna cu hell i
khangh awkah a khaukhih hna tihi a si
(Matt3:15).
Pathian nih mi cheukhat lawng thim taktak
sehlaw zeihmanh chim awk kan ngei hnga lo.
Asinain biahal awk a um mi cu, "Kei hi teh
thimmi ka si hnga maw," ti hi a si.Thimmi kan si
lo ahcun Khamhtu kan zumhmi hi thathnemnak a
ngei lai lo. Hi cawnpiaknak nih a dirpi mi cu
Pathian an zumh caah si loin a thim hna caah a si ti
hi a si.Hi cawnpiaknak hi kan zumh ahcun Pathian
kan zumhnak ah lunghrinhnak ngei loin kan um
lai lo. Pathian nih a kan thim hrimhrim ko ti mi cu
zeitindah kan fehter khawh "Pathian hi Judah mi
hna Pathian lawng a si maw? Gentil mi hna
Pathian zong a si ve lo maw Asi, .
Mi tampi nih khaukhihnak le Pathian thimnak
sullam hi an hngalh fianlo caah Khamhtu an zum
ko nain hrawh kan si lai ti an phang peng. Bawipa
Khamhtu i a pa le a Pathian cu lawm ko u
sih.Ziecahtiah Khrih he kan i pehtlaihnak
◄
CHUNG BIA
►
157
thawngin kannih cu vancung khua ahhin thlarau
laksawng phunkip kha a kan pek.Vawlei a serhlan
in kannih cu Khrihchung i amah tasi dingin a kan
thim cang, cu caah a hmaiah a thiangmi le soiawk
um lomi kan si awk a si.Pathian nih cun Khamhtu
Khrih thawngin a fa i cohlan awkah amah a
duhning tein khaukhih ciami kan si."
Cucaah khaukhihnak le Pathian thimnak kong
hi kan zoh than a herh. Khaukhihnak le Pathian
thimnak hi kan hngalh fian hmasa i khamhnak
kan zumhnak cu ti le Thlarau thawngtha in
thazaang kan pek a herh.Rom cauk nih zeidah a
kan cawnpiak?
A nawlbia le na bia in kan nung lai i nangmah
lawng lawng kan in biak lai tiah Pathian hmaiah
chiatserh in bia an i kam ve.” Pathian nih “ka hmai
ah Pathian dang nan bia lai lo,” tiah a ti hna tikah
Israel mi zong nih a si, Pathian dang cu kan bia
hrimhrim lai lo. Kan ngei lai lo tiah bia an i kam.
Asinain chiatserh in bia an i kammi cu an zul kho
hlei lo.
Cathiang thiam cheukhat pawl nih ruang ngei
lo, chan ngei loin le hram ngei loin an chim hi
Pathian a si maw. Pathian a si lo.Vawlei ser
hlanpi in Pathian nih Khamhtu ah a kan thim cang
i khamhnak thawng in miding mi i ser awkah a
lungchung in a rak ruah cang. Khamhtu nih ruang
ngei loin a kan dawt. Pathian cu thleidan a hmang
mi Pathian siter hlah usih. Zumlo tu hna zong nih
an lungchung in zumhnak an ngeih ve bantuk in
zumtu hna zong nih Pathian bia ah zumhnak an
ngei ve.
Biakam Hlun ah Pathian thimnak
Thimnak cawnpiaknak hi a hman maw?
Kan Pathian cu, cu bantuk in a ruahnak a bi lo
◄
CHUNG BIA
►
158
John 1:29 Pathian bia a hngal fiang lomi nih hi
ka zawn hi ruang ngei loin thimnak a si tiah an ti.
Zeihedah a lawh kan ti ahcun Khrihfa biaknak cu
vanchiat, vanthatnak he cawh he aa lo.Pathian nih
Khamhtu Khrih ah siloin ruang ngei loin thimnak
kan zumh ahcun vanchiat vanthatnak siasal a
zummi hna he kan i khat ko. Pathian cu vanchiat,
vanthatnak Pathian a si lo. Vanchiat, vanthatnak
Pathian kan zumh ahcun Pathian nih kan caah a
khuakhan mi kan hlawt i, Satan rap ah kan i
foih tinak a si.
Pathian nawl kan ngeihlo ahcun rawhralnak ah
khaukhih cangmi saram he dannak kan ngei
hnga lo. Zumtu hna cu saram kan si lo i, a hmanmi
zumtu John 1:35-36 Cathiang biatak a rel i a
zummi kan si. Biabal i biatak aa tialmi thinlung in
hei ruah sawhsawhnakin Satan kut in luat
khawh a si lo.
A hmanmi zumhnak in Cathiang biatak kha
kan ruah i Khrih ah a hrinthan mi hna hnu kan
zulh awk a herh.Can nih khamhnak ah ri a um tiah
a ti. Cu a chimmi cu le Pathian dawtnak hi aa
pehtlai hnga maw. "Pathian nih mi vialte kha
khamh si hna seh ti a duh,. Khamhnak hi mi
cheukhat ca lawngah a si ahcun mi tampi nih
Khamhtu an zumhnak hi an ngol a hau hnga. Cu
pinah aho nihdah cu bantuk ruahnak bi tukmi
zumhnak cu a zumh duh lai. Kan Pathian cu a
ruahnak a bi tukmi Pathian a si timi lunghrinnak
kan ngeih awk a si lo. Amah cu biatak, dawtnak le
dinnak Pathian a si. Khamhtu ah hrinthannak ti le
Thlarau thawngtha kan zumh ahcun sualnak vialte
in khamh kan si ko lai.
Khamhtu cu ti le thlarau in a hrinthan mi vialte
caah khamhtu a si cawnpiaknak cu minung pahra
um hna sehlaw a cheu a thim hna lai i a thim lomi
paoh cu hell ah mei in khangh an si lai ti hi a si?
Hihi a hman lomi cawnpiaknak a si.
Pathian nih mi cheukhat a AD 30, 2000dawt
hna i BC 2000mi cheukhat a hlawt hna timi cu
◄
CHUNG BIA
►
159
sullam a ngei lo. Nihin ni tiang Pathian cu kan
sinah a um. A orhlei kam i a Ahu mi kha hei thim
sehlaw, a kelhlei i a ummi hell ah tla dingin bia
khiak sehlaw, Pathian ah kan ruat kho hnga maw.
Hlawt a simi paoh nih mah duh in an au hnga lo
maw. Sermi thil vialte nih Pathian cu miding lo,
zeitindah a si khawh? tiah an ti. Ruang ngei loin
thimna a hmanlonak cu Pathian nih mi vialte cu
Khamhtu Khrih ah a thim dih hna.
Cu caah Pathian nih Khrih AD 30 min a aumi
paoh cu thimmi an si tiah a ti. Asi ahcun, ahodah
Pathian nih a kawh kun. Miding mi si loin misual
mi kha Pathian nih a kawh hna. Pathian nih amah
le amah miding ah a ruatmi hna cu a au hna
lo.Pathian tlanhnak thluachuah cu misual mi hna
hell a tla dingmi hna caah a si lo. Thim timi
sullam cu Pathian nih misual mi hna kha a dingmi
a fale si awkah a thim hna tinak tu a si.
Nawlbia aa bochanmi nih cun Pathian bia
nakin Khrihfabu phungphai hna le tuahsernak kha
biapi deuh ah an chiah. Zei a va si hmanhah,
Khamhtu Khrih vawlei a ratnak cu a liannganmi
khamhnak ser dingah a si ti kha kan zumh khawh
nakhnga ti le Thlarau in a ra.Nihin ni ah mi tampi
nih kan kokek sualnak cu ngaihthiam kan si ko
cang, sihmanhsehlaw nifa kan sualnak khan kan i
ngaichih ding a si an ti i Cahlun chung i nawlbia
ning khan nun an i zuam. A ruang cu a
liannganmi khamhnak cu ti le Thlarau in a rami a
si kha an hngalh lo caah a si.
Cahlun chungah cun Israel mi hna nih an
sualnak in khamh an si nakhnga nawlbia zulh an i
zuam sihmanhsehlaw cu nawlbia nih cun a khamh
kho hna lo. Pathian nih cu phung zuldingin kan
tlin lo zia le kan chambaunak kha a hmuh tikah cu
phungbia cu a kan thlenpiak. Kan tuahser thatnak
in khamhnak kan hmu kho lo. Khamhtu nih ti le
Thlarau thawngtha in kan khamh hna lai tiah a ti.
Nan sualnak chungin keimah hrimhrim nih kan
chuah hna lai tiah Khamhtu nih a ti.
◄
CHUNG BIA
►
160
Pathian nih a thimmi hna lawng
a daw hna maw?
Daw hlah. Bawipa cu a ruahnak a bi tukmi
a si lo i a dingmi Pathian a si.
Pathian cu a dingmi Pathian a si i ruang ngei
loin thimmi hna lawng a dawmi Pathian a si lo.
Misual mi hna cu Khrih min in a kawh hna.
Khamhtu Khrih khamhnak thawng loin le amah
sual ngaihthiamnak loin zeitindah Pathian
dawtnak le khamhnak cu kan hngalh khawh lai.
Pathian cu zeitik hmanhah a ding lomi Pathian
siter hlah.
Ean rel tikah nan lanhtak sualmi a um maw
"Kan Bawi Khamhtu Khrih i a pa le a Pathian cu
lawm ko u sih. Zeicahtiah Khrih he kan i
pehtlaihnak thawngin kannih cu vancung khua ah
Thlarau laksawng phunkip kha a kan pek lai.
Vawlei a ser hlan in kannih cu Khrih chung i
amah ta si dingin a kan thim cang. Cucaah a hmai
i a thiangmi le soisawk um lo mi kan si awk a si.
Adam→Abraham→ Khirh tipil → Tu lio → dih caan
4000BC 2000BC AD30
2002AD
?AD
Palhnak liangluan
Pathian nih mi vialte hi ti le 4000Thlarau in
hrinthan dingin Khamhtu Khrih ah a thim
hna.Thiltha a tuah kho lomi misual mi zong an
sualnak in a khamh hna i a fale ah a canter hna. Mi
vialte hi a khamhnak cazin chungah a khumh dih
hna i Khamhtu Khrih ah a thim dih hna.Ruang
ngei loin thimnak a zummi hna nih cun mi
cheukhat lawng a thim hna tiah an ti i, mi tampi
kha an zumhnak ah buainak in a hman lomi
cawnpiaknak ah an hruai hna. Hi a hmanlo mi
Cathiang thiam pawl nih Pathian nih mi cheukhat
◄
CHUNG BIA
►
161
a thim hna i a cheu cu ruang ngei loin a hlawt hna
an Rev 22:13 ti.
Pathian nih mi vialte khamh dingin bia a khiah
ti kan hngalh ahcun Khamhtu Khrih in sual
tlanhnak hi mi vialte caah a si ti cu 2000 a fiang
ko. Cu bantuk zumhnak thawngin kan sualnak in
khamh kan si lai i Pathian fa kan si lai, miding kan
si lai, zungzal nunnak kan ngei lai i AD 30 Pathian
cu a dingmi Pathian a si tiah zumh ngamnak kan
ngei lai.
Misual pawl nih hi bia hi khaukhihnak le
Pathian thimnak a si an ti i Khamhtu zumtu tampi
cu khaukhih mi an si le si lo i fiang loin an tuah
hna. Thimmi kan si tiah an i ruah tikah khamh kan
si cang tiah an ruah i ti le Thlarau hrinthannak kha
zei ah an rel ti lo.Ruang ngei loin thimnak timi
zumhnak nih hin Khamhtu zumtu tampi lam a
pialter hna i hell tla dingin sual a phawt hna. Cu
tikah Pathian zong a ding lomi ah an
chiah.Cathiang thiam sang tampi nih a hmanlo
2000 mi cawnpiaknak an lungthin chungin a
chuakmi an cawnpiak hna caah
Khamhtu zumtu tampi zong hnangamnak an
ngei ti lo i, thim lomi kan si sual lai ti an phang,
tlanhmi an sinak zong khaukhih ciami an si caah a
si hnga maw tiah phannak an Jan ah hin aho hidah
Pathian nih a thim? Khamhtu Khrih ah a thim.ah
nu pakhat poi mi an si ko nain a upa thim loin
thim. Cucu an chuah hlan, thatnak chiatnak zong
an tuah hlan ah a si.Pathian nih a thimnak cu a
tuahmi ruangah a si lo. Miding mi hna si loin
misual mi hna auh awkah Khamhtu cu hi vawlei
ah a ra tiah Bawipa nih a ti.Mi vialte hi tefa kan
si dih i a sualnak kan i hrawm dih cio.
Mi vialte hi an cithlahtu ruangah misual in an
chuak dih? Cucaah hi vawlei ah a chuakmi paoh
hi sualnak he an hung chuak i, sualnak an tuah i
sualnak thei an tlai.
Sualnak a tuah bal rih lomi ngakchiate zong
sual ci he a rakchuah caah misual a si. Ruahnak
◄
CHUNG BIA
►
162
thalo, vacung pa duhnak, nulepa sualnak le
lainawnnak hna a lungthin chungah a um.
Mi vialte hi an chuah hlan in misual an si
cang.Pathian nih aa tinhmi cu a tanglei bantuk in a
si. Minung hi Pathian sermi kan si nain Bawipa
nih sualnak in luatter i a fale sinak ding khua a rak
khan caah Adam zong sualnak nawl a peknak kha
a si.
Misual kan si caah Pathian nih Khamhtu cu
vawlei ah a vun thlah i, tipil a innak thawngin mi
vialte an sualnak in khamh an si nakhnga a fapa
ngeihchun a kan pek.Pathian nih aa tinhmi cu mi
vialte Khamhtu tipil innak le vailam cung a thisen
in tlanh dih ding hi a si. Khamhtu Khrih ah sual
Aawlnak biakamnak in Adam cu sualnak nawl a
pek.A hman lomi cawnpiaknak a zummi, misual
pawl nih, "Jacob le Esau kong an zoh tikah ruang
ngei loin pakhat a thim i pakhat cu a hawt." tiah an
ti. Pathian nih ruang ngei loin a kan thim lo i
Khamhtu Khrih ah a kan thim. Cathiang hi tha
tein kan rel a herh.
A hmaanlo mi, ruang ngeilo in
thimnak cawnpiaknak
Zeicahdah Pathian nih cu
a dawt?
Dauh a dinlonak aa hngalh caah
Nizan naite ah khan ruang ngei loin thimnak he
aa pehtlai mi cauk pakhat ka rel. Tlangvalpa nih
mang a manh i amang ahcun tarnu nih a auh i a va
kal tikah tarnu nih cun Pathian nih a ka thim tiah a
rak chim. Cutikah Pathian hman a zum lomi cu
zeitindah Pathian nih cun an thim khawh? tiah a ti.
Pathian cu zumhawk a tlak tuk mi a si caah ruang
ngei loin a ka thim ko, tiah a leh.Cucu ahman lomi
◄
CHUNG BIA
►
163
a si. Pathian nih micheu cu hell ah a thlak hna in
a cheu cu khamhnak a pe hna maw? Pathian nih
mi vialte cu Khamhtu Khrih ah a thim hna.Pathian
nih mi vialte cu khamhnak hmuh awk ah a fapa,
Khamhtu ah a khaukhih hna i, vawlei ser hlan in
a fa ah a timh cang hna. Pathian nih mi vialte hi an
sualnak in Khamhtu Khrih in tlanh awk ah khua a
rak khan cang. Cucu Cathiang ah aa tialmi biatak
a si?
Miding mi, Khrih ah a hirnthan mi hna cu
thimmi an si. Sihmanhsehlaw theologians pawl
nih cun mi cheukhat lawng Pathian nih a thim
hna tiah an ti. Tahchunhnak ah Buda phungki
pawl hna hi Pathian thim lomi an si, tiah an ti. A
ngaingai ti ahcun an nih zong Pathian nih a thim
ve ko hna.Pathian nih ruang ngei loin micheu cu
Khamhtu tel loin a thim hna ahcun thawngtha kan
chim a herh hnga lo. Pathian nih micheu cu thim
dingin khua a khan ahcun misual pawl nih
Khamhtu zumh a herh hnga lo. Cu ti a siah
zeitindah a dawtnak, biatak timi hna le tlanhnak
timi hna hi a tlin khawh lai Pathian sal le hna nih
vawlei cungah thawngtha an chim a herh hnga lo
maw? Pathian nih ruang ngei loin tlanhmi hna.
Pathian nih kan dihlak in Khamhtu ah a kan
khaukhih dih. Misual mi hna nih tuah dingmi cu
Khamhtu zumh hi a si ko. Cuticun Pathian biatak
le dinnak cu an lung chungah a um lai. Kan nih
misual mi nih zeihmanh kan tuah khawhmi a um
lo nain kan lungchung in Khamhtu kan zumhnak
thawng in khamh kan si. Kan tuah dingmi cu
Khamhtu thawngin tlanhnak zumh hi a si ko.
Satan nih misual mi hna cu Duhsah tein
nunthiannak timi cawnpiaknak in a hlen hna caah
an sualnak in khamh an si kho lo. Duhsah tein
nunthiamnak timi cu misual pawl an hrinthan hnu
ah duhsah tein nun thiamhlimnak an ngei tinak a
si.Hi cawnpiaknak nih hitihin a ti than rih. Misual
pawl nih Khamhtu an zumh tikah an sinak sual cu
a khamh hna nain voi khat ah miding tu cu an si
◄
CHUNG BIA
►
164
kho lo. Sualnak taktak hi nifatin sual ngeichihnak
le thlacamnak in Aawl a si i cuticun duhsah tein
mithiang a hung si.
Hi cawnpiaknak i a muru cu duhsah tein
thianhlimnak ti hi a si. Minung nih Khamhtu kan
zumh caah duhsah tein kum tampi chung a hlen
cang hna i, an hna an i ngamh ngai ve. Cu caah
cun Khrihfa biaknak ah hnangamnak in thiannak a
duh deuh mi Khrihfa an tamnak hi a si.Ni khat
khat ah kan i thleng lai i sualnak ngei lomi kan si
te lai tiah an ruah nain sualnak he an i ciah peng
caah an thih tikah Pathian hmaiah biaceih an si
te lai.
Khamhtu nih misual pawl cu a auh hna i Tiva i
tipil a innak le vailamcung a thihnak in miding mi
a siter hna.Cucaah Khamhtu tlanhnak a zummi
cu sunparnak a ngeimi Pathian fale an si. Misual
mi hna khamh le sunparter hi Pathian vel a
si.Cucu Pathian bia a si ko nain Khrihfa cheukhat
nih zoh uh a kan ti. "Miding si khawhnak lam a
um. Duhsah tein i thlennak thawngin a si ko lo
maw" Cucu an mi hlennak hriamnam a si . Misual
cu hmailei, caan a rauh tikah miding a si te lai tiah
annih nih cun mi an cawnpiak hna.
Asinain Cathiang nih hmailei ca dingah a kan
chim lo, a si cang mi ah voikhat ah miding nan si
cang tiah a kan chimh. Hmailei timi le a luan cia
timi karlak ah i dannak nganpi a um.Cucaah
Cathiang cu tlamtling tein kan zumh awk a si. Aa
tialning tein voi khat ah zalakin Pathian fa kan si.
Hihi cu duhsah tein nun thiannak cawnpiaknak he
cun a dang tuk.
Duhsah tein nunthiannak cawnpiaknak nih cun
Khamhtu kan zumh tikah kan sinak sual vialte
ngaihthiam a si tiah a ti. Cu nih a chim duhmi cu
biaknak lei aa zuammi kan si i Pathian hmaiah kan
dir ngam nakhnga le miding kan si khawh
nakhnga nifa tein kan sualnak kan i ngaichih a
herh ti hi a si.
◄
CHUNG BIA
►
165
Hi cawnpiaknak hi mi tampi nih an zumh caah
Khamhtu an zumh cang hnu zongah sualnak ah an
kirthan lengmang caah duhsah tein nunthiannak
cawnpiaknak hi cu a hman hrimhrim lo.Cathiang
nih cun zumhnak in Pathian fa an si i miding an si
tiah fiang tein a kan chimh?
Ngakchia vawlei cung i an rak chuah bantuk
tein Pathian fa le hna zong Khamhtu tlanhnak an
zumh bak in thianter an si ve. A hmanlo mi
duhsah tein nunthiannak timi cu lih in aa
thawkmi a si.Theipi hnah in sermi cu chik khatte
ah a ro i a tlek. Na theih bantukin theipihnah cu
kutdong panga bantuk a si. Cucaah theipihnah
hruk ti sullam cu thil tha kan tuahmi in kan
sualnak kha khuh seh tinak a si.Theipihnah kha
naa hruk i na Ahut ahcun chik khatte ah a maan
dih ko lai. Kan hngakchiat lio i lente kan i celh ah
theipihnah hi ralkap thuam ah kan rak hman tawn.
Zeitluk i ralring i kan i hruk zongah nikhat
hmanh a nguh lo i a tlek dih ko. Cu ve bantukin
chikkhat te ah aa rawkmi titsa nih cun thiannak a
kan serpiak kho lo ti kha a lang. Sihmanhsehlaw
Pathian nih a liannganmi a dawtnak cu misual mi
khamhnak caah ti le thisen, Khamhtu tipil innak le
vailamcung a thihnak in a langhter. Hi tluk a
liannganmi dawtnak hi Pathian sin in a ra mi a si.
A thiangmi si khawhnak caah
zeidah kan tuah lai?
Ti le Thlarau tlanhnak kan zumh a herh
Jesuh Khrih nih tipil a innak in vawlei sualnak
vialte a lak i, Pontuis Pilate biaceihnak zungah thi
dingin bia an ceih hnuah vailam cungah thihnak a
tuar.
"A vailamtahnak kha amah nih a put i, Luruh
hmun an timi kha an phan (Hebru holh cun
Colgotha ti a si).Cuka ah cun vailam cungah khan
an khenh chih. Midang pa hnih zong a kehlei ah
pakhat a orhlei ah pakhat, an tah ve hna i Jesuh
◄
CHUNG BIA
►
166
cu an karlak ah a um. Pilate nih ca pakhat a tial i
vailam tahnak cungah cun a tar. A tialmi cu
"NAZARETH KHUAMI JESUH JUDAH SIANG
PAHRANG"ti a si.Jesuh vailam i an tahnak hmun
cu khuapi khan a hlat lo caah cucu Judahmi
tampi nih an rel. A ca cu Hebru holh le Latin holh
le Grik holh in a tial," Jn. 19:17-20.
Vailam an tah hnuah zeidah a cang ti kha kan
zoh hmanh lai. "Atu cu zeizong vialte kha a tling
dih cang ti kha Jesuh nih cun a hngalh i Cathiang
nih a rak chimmi tlinternak caah khan, 'Ka ti a
hal' tiah a ti.Cuka ah cun mitsur zu thor an
chiahnak umpu pakhat a um i zu thor chungah cun
puanchia kha an vun hnim hnuah feipar ah an
temh i Jesuh cu an hun tuh. Jesuh nih mitsur zu
thor cu a vun dawp i 'Aa lim cang' tiah a ti. Cun a
lu a khun i a thi." Johan 19:28-30.
Mitsur zu thor a din hnuah, "Aa lim cang," tiah
Jesuh nih a ti i a lu aa khun i a thi. Ni thum hnuah
thihnak in a tho than i vancung ah a kai.
Hebru 10:1-9 "A taktak le a ngaingai a simi thil
kha Judah phung nih hin tling ngaingai le hmaan
ngaingai in a langhter kho lo. A ra dingmi thil tha
muithlam ceo a rak si. An tuah tawnmi
raithawinak kha kum fate in tuah lengmang a si
ko. Cucaah cun zeitindah hi Nawlbia nih hin,
Pathian a biami hna cu, cu raithawinak an tuahmi
thawng cun mithiang ah a ser khawh hna lai?
Pathian a biami hna kha an sualnak thenhpiak
rak si taktak hna sehlaw, kan sual tiah i
phuhrunnak an ngei ti hnga lo i raithawinak vialte
kha an rak ngol cang hnga. Sihmanhsehlaw
raithawinak nih khan, an sualnak tu kha, kum fate
in a hngalhter lengmang hna. Zeitintiah cawtum
thi le meheh thi nih cun sualnak kha a hlo kho
taktak bal lo. Cucaah Khrih nih vawlei i a rung
tum lai ah khan Pathian cu a thawh i,
'Raithawinak le a pekchanh mi thil cu na duhmi
an si lo, sihmanh sehlaw keimah caah taksa pum
kha na ka timhpiak cang. Biaktheng cungah a
◄
CHUNG BIA
►
167
pumning in khanghmi sa cu na lawmhmi a si lo,
sual thenhnak ca i thawimi sa zong na lawmhmi a
si lo. Cucaah ka thawh i, 'Nawlbia cauk chungah
aa tial bantukin, Pathian nangmah nih tuah seh ti
na ka duhmi tuah awkah ka ra ka ti,'' a ti. A hmasa
bikah, Raithawi nak siseh, pekchanhmi thil siseh,
biaktheng cungah khanghmi saram si hna seh,
sual thenhnak caah tuahmi raithawinak si hna
seh, na duhmi an si lo i na lawmhmi zong an si lo
a ti. Hi raithawi nak vialte hi Nawlbia ningin tuah
an si ko nain hitihin a ti. Cun a thawh than i,
'Pathian nangmah nih tuahseh ti na ka duhmi
tuah awkah ka ra,' a ti. Cuticun Pathian nih
raithawinak hlun vialte kha a hlawt hna i Khrih
raithawinak khan a thlen hna.
Zungzal tlanhnak
Jesuh kan zumh hnu nifate kan sualnak
kha zeitindah kan tuah lai?
Jesuh nih tipil a innak thawngin
kan sualnak vialte a thenh cang
ti kha kan zumh lai
A taktak ahcun, Nawlbia cu a ra dingmi thil tha
muithlam ceo a rak si. Biakam Hlun raithawinak
(meheh le tuu) nih a rak hmuhsak chungmi cu
Jesuh vawlei ah a rat i kan sualnak vialte a lak dih
lai nak le thihnak a tuar lainak kong kha a si.
Cu raithawinak, thihnak cu Biakam Hlun
chung David, Abraham le a dang tampi nih an rak
theih i an rak zumh cang. Messiah, Khrih (Khrih ti
sullam cu Khamhtu tinak a si) a ra lai i kan sual
nak vialte a kan tawlpiak lai ti kha an zumh.
Tlanhnak kha an zumh i an zumhnak thawngin
khamh an si.
◄
CHUNG BIA
►
168
Nawlbia cu a ra dingmi thil tha muithlam ceo a
rak si. Nitin, kumtin sualnak caah raithawinak le
pekchanhnak thawngin tlanhnak taktak kan hmu
kho lai lo. Cucaah a tlingmi, zungzal a nungmi,
dotlami Pathian Fapa cu vawlei ah a rat hrimhrim
a herh.
Jesuh nih a ka thlahtu ka Pa duhnak tuah ah ka
ra tiah a ti." Pathian, nangmah nih tuah seh ti na
ka duh mi tuah awkah ka ra a ti. Cuticun Pathian
nih raithawinak hlun vialte kha a hlawt hna i
Khrih raithawinak khan a thlen hna." Amah kan
zumhnak thawngin le Biakam Hlun ah aa tial
bantukin Jesuh nih kan sualnak a lak dih cang
caah kannih cu khamh le tlanh kan si cang.
Hebru 10:10 "Jesuh Khrih nih Pathian duhmi
kha a tuah caah, voi khat ah zalak in amah a pum
a pekchanhnak thawng khan kannih cu kan
sualnak chungin a kan thenh cang."Jesuh nih
voikhat ah zalak in a pumsa a pekchanhnak
thawngin kannih cu thianter mi kan si cang.
Thianter kan si maw, si hlah? Thianter mi kan si.
Thianter ti sullam cu zeidah a si? Pa Pathian
nih Jesuh cu vawlei ah a vun thlah i Johan nih tipil
a peknak thawngin kan sualnak vialte kha a lakdih
hnuah vailam cungah voi khat ah zalak in
biaceihnak kha a tuar. Cuticun sualnak ruangah
a chuakmi harsatnak vialte chung khan Jesuh nih
a kan khamh cang.Cucu Pathian duhnak a si.
Khamhnak kan hmuh khawh nakhnga Jesuh
nih voi khat ah zalakin raithawinak a tuah cang
caah kannih cu thianter mi kan si. Jesuh nih kan
sualnak caah raithawinak a tuah i kan aiawh ah
thihnak a tuar, cucaah kannih cu biaceihnak
chungin kan luat cang. Biakam Hlun ahcun sual
ngaihthiamnak caah nifate raithawinak kha tuah a
si.
John 13 chungah Jesuh nih Peter ke a tawlnak
kong kan hmuh. Hmailei ah sualnak na tuah te lai;
asinain cu sualnak vialte chung cun kan khamh
◄
CHUNG BIA
►
169
cang," ti a cawnpiaknak caah a ke a tawlpiaknak
kha a si. Peter nih sualnak a tuah te lai ti kha Jesuh
nih a hngalh caah ti kha a laak i a ke kha a tawl
piak.
Peter nih a al nain Jesuh nih cun,"ka tuahmi hi
atu ahcun a sullam na hngal lo,sihmanhselaw hnu
deuh ah na hngalh te lai," tiah a ti.A chim duhmi
cu 'hi hnu ah hin na sual than lai.Na sual nak vialte
ka tawl dih hnuah hin na ka hlawt lai i na sual than
te lai. Vancung ka kai hnu zongah sualnak na tuah
than te lai. Cucaah Satan kha tukforh ti hlah ka
tinak caah na ke hi kan tawl. Zeicah tiah na sual
lai dingmi vialte kha lakpiak na si cang ti hi a si.
Nifate kan sualnak kha kan i ngaihchih
lengmang awk a si ti cawnpiaknak caah Peter ke
kha a tawlmi a si maw? Asi lo. Khamh kan si
nakhnga nifate kan sualnak i ngaihchih hau
sehlaw Jesuh nih kan sualnak kha voikhat ah
zalak in a la lo tinak a si hnga.
Asinain Jesuh nih voikhat ah zalak in nan
sualnak chungin kan thianter cang hna tiah a ti.
Nifate kan sualnak ruangah i ngaihchih lengmang
hau sehlaw Biakam Hlun bantuk in kan si ko
hnga.
Ahodah tlanhnak taktak a hmu kho hnga?
Pathian hmanh zum ko u sihlaw ahodah sualnak
ngei loin a um kho lai? Sual ngaihchihnak
ruangah ahodah thianter a si? Nifate dong loin
sualnak kha ka tuah lengmang caah zeitindah cu
sualnak vialte caah cun ngaihthiamnak cu kan hal
khawh cawk hnga!Kan sualnak a tam tuk caah cu
kan sualnak nih cun khamhnak lam a kan dawn
sual hnga maw? Zinglei kan sualnak kha zanlei
ahcun kan philh tawn i, zanlei kan sualnak kha a
thaizing ah cun kan philh tawn. Kan sualnak vialte
i ngaihchih dih cu a si kho lomi thil a si.
Voi khat ah zalak in thianter kan sinak lai Jesuh
nih tipilnak, raithawinak cu a tuar. Kan sualnak
kan i ngaihchih ruangah tlanh le khamh si loin kan
◄
CHUNG BIA
►
170
sualnak vialte chung in voi khat ah zalak in tlanh
le khamh mi kan si .
Khamhtu nih khamhnak cu voi khat
ah zalak in a kan tuahpiak cang
Zeicahdah minung cu a zungzal
in aa lawmh ?
Khamhtu nih a sualnak vialte a lakpiak
dih caah
A zungzal in i lawm. A zungzal cun zeitindah
kan i lawmh khawh lai? Khamhnak hi voi khat ah
zalak in a hmu mi hna cu dong hngal loin an i
lawm. Sualnak in kan luat cang ti an i hngal i,
Khamhtu nih Tiva i an sualnak a lakpiak mi hna
ah khan an hna a ngam cang. Amah ah aa toidor
mi le a vel caah aa lawm mi an si cang i ngawl loin
an i lawm kho cang.An lungthin chung sualnak
kha khuhpiak a si tinak a si lo. Kan lungthin cu
thianter a si cang tinak tu a si. Khamhtu nih kan
sualnak vialte a lak dih cang i voi khat ah zalakin a
kan khamh cang.
Hi tlanhnak hi Biakam thar ah tuahmi a si.
Khamhtu nih
tipil a in lio i a chimmi
cu,"Sihmanhsehlaw Khamhtu nih cutu cu hitihin
si ko seh.Pathian nih tuah awk a si a ti mi paoh cu
i tuah ko seh, tiah a leh" ti hi a si. Biakam Hlun
ah tuu, meheh lucung kutchuannak nih mi sualnak
a lak bantukin Khamhtu nih vawlei sualnak vialte
cu a lak i mi vialte cu a tha bik le aa tlak bik in a
kan thianter.Khamhtu nih tuah awk a si mi paoh
cu i tuah ko seh tiah a ti. Khamhtu nih tipil a
innak in vawlei sualnak vialte cu a cungah aa
khinh i cuticun mi vialte cu an sualnak in a
khamh hna.
Khamhtu nih Tiva i tipil a in ah khan taksa
sualnak siseh? lungthin sualnak siseh a Aawl dih.
◄
CHUNG BIA
►
171
Hi rawhralnak le ngaihchiatnak vawlei i kan
tuahmi sualnak vialte caah Khamhtu nih
biaceihnak a in hnu ah vailam cungah thihnak a
tuar.
Hi sual tlanhnak a zummi hna cu miding mi,
voi khat ah zalak in luatter mi le soiawk umlo mi
an si cang. Atu cu Pathian hmai ah raltha tein kan
dir ngam cang i, "Bawipa, na dam maw?"Na fapa
ngeihchun Khamhtu Khrih ka zumh cang i kei
zong na fapa ka si ve cang. Ka Pa, kaa lawm.
Nafa ah na ka cohlan caah kaa lawm. Keimah
rianAuannak thawng in si loin, Khamhtu ah ti le
Thlarau in hrinthannak ka zumhnak thawngin a
si.Vawlei sualnak vialte in na ka khamh.
Na chimmi, "Pathian nih tuahawk ah a tlak a ti
mi paoh cu i tuah ko seh"tiah na ti mi kha ka
zumh. Khamhtu Khrih tipil innak le a vailam in na
fa ka si. Cucaah na cungah ka lawm tuk" tiah kan
ti khawh cang.Khamhtu cungah na sualnak vialte
na chia dih cang maw? Khamhtu nih na sualnak
vialte an lakpiak dih cang maw? Cathiang nih
Khamhtu tipil innak le vailam cung a thihnak cu
thangthat si ko seh, zumhnak thawngin misual mi
hna cu thiamcoter an si tiah a ti.
Khamhtu a zum ve ko nain biakinn ah
"Dawtmi, Pathian, kan hnu lei zarh i ka sualnak
lawng ka ngaithiam ko. Nithum chung ka sualnak
ka ngaithiam ko. Bawipa nihin ka sualnak ka
ngaithiam ko. Khamhtu min in kan nawl."tiah thla
a cammi pa khi na mitthlam in hei suai hmanh.
Hi pa a sualnak hi nifatin a thlacamnak
thawngin ngaihthiam a si tiah hei ti ko usih.
Sihmanhsehlaw hi hnu zongah a sual than
lengmang lai caah misual a si than AhiamAhiam
ko lai.
Khamhtu cu Pathian tuufa a si i mi vialte
sualnak cu tipil a innak le vailam cung a thisen
thawngin a Aawl dihtu khamhtu a si. Tlanhmi
sikhawhnak ding ahcun a tanglei bantukin
zumhnak ngeih a herh.Sualnak vialte cu Thimmi
◄
CHUNG BIA
►
172
nih Khamhtu tipil a pek lio ah khan a lak dih
cang i, cuticun Pathian dinnak cu tlinter a si.
Vawlei sualnak vialte Aawl dih a si cang timi
biatak a zum mi paoh cu khamh an si. ah aa
tialbantuk in,"Cuticun,"a chim duhmi cu tipil
petu nih Khamhtu tipil a peknak thawngin zumtu
vialte i khamhtu a si tinak a si.Thawngtha nih cun
Khamhtu nih vawlei sualnak vialte cu voi khat ah
zaalak in a Aawl dih tiah a kan chimh. Asinain, a
hman lomi cawnpiaknak nih cun nifa tein khamh
kan si tiah an ti. A zei deuh dah kan zumh lai Nifa
tein maw khamh kan si, a si loah voi khat ah
zalak in dah khamh kan si.Khamhtu nih voi khat
ah zalak in a kan khamh ti cu a fiang ko. A
hmanmi zumhnak cu ti le Thlarau in voi khat ah
zalak in khamh kan si cang ti hi a si. Nifa tein
khamh ka herh a timi cu zeitik hmanh ah khamh
mi an si bal lai lo ( Heb 10:11-18).
A hman mi khamhnak cu Khamhtu tipil innak
le vailam cung a thihnak zumhnak in a rami a si ti
hi an hngalh awk a si. Kan tuah dingmi cu Pathian
thangthat le a hmanmi thawngtha zumh hi a si
ko?Sihmanhsehlaw zumhnak ah a pialmi hna nih
cun sinak sual lawng in khamh kan si i, nifatin kan
sualnak caah tlanh kan herh i, duhsah duhsah in
miding kan si lai tiah an ti. Hi hi a hman lomi
pomning a si.
nih sual ngaihthiamnak cu voi khat ah zalak in a
tuah ti hi biatak a si. Khamh kan si khawh
nakhnga kan sualnak cu Thimmi nih Khamhtu
tipil a peknak le vailam cung a thihnak thawng in
Khamhtu cungah kan khin dih a herh.Sualnak kan
tuah hnu ah "Ka ngaithiam ko,"ti cu Pathian
dinnak he aa tlak lo. Pathian nawlbia nih cun
sualman cu thihnak a si tiah a ti. Pathian cu a
dingmi le a thiangmi a si ti kan hngalh zungzal a
herh.
Sualnak tuah hnu ah,"Ka palh tuk, zaangfah
tein ka ngaithiam ko," tiah Pathian sinah thla a
◄
CHUNG BIA
►
173
cammi hna cu Pathian dinnak a hngal lomi an si.
Sual ngaihthiamnak caah thla an cam cu, anmah
hnangamnak ca lawngah a si. Mi pakhat nih nifa
tein sualnak a tuah i nifa tein ka palh tiah atu le tu
hal mi, sual ngaihchihnak hi a hmaan hnga maw?
Khamhnak caah lam pakhat lawng a um i cucu
zumhnak in a si i cucu kan lungchung in kan zumh
a herh. Hi lam lawng hin Pathian biaceihnak in
kan luat khawhnak lam a si.
Pathian nawlbia ningte ahcun sualnak cu
thisen in thenh awk a si, thisen luanh loin
ngaihthiamnak a um lo. Hihi Pathian nawlbia
biathli cu a si. Sualman pek lo cun sual
ngaihthiamnak a um kho lo.Pathian nawlbia cu a
ding i a hman. Thimmi nih Khamhtu tipil a
peknak le vailam cung a thisen nih mi vialte cu
kan sualnak in voi khat ah zalak in a kan khamh.
Cun kan sualman leiba zong a kan champiak dih.
Nifate sual ngaihthiamnak hal cu kan sualnak
kan lakpiak than ti le thi than rih ti he aa khat ko.
Pathian nawlbia hi kan hngalh hrimhrim a herh.
Kan sualnak in tlanh awkah Khamhtu cu atu le tu
in a thih a herh ti lo.Sual ngaihthiamnak caah atu
le tu in sual ngaihthiamnak hal a herh tiah a
zummi hna cu ruru hranghrang in a nungmi ah
Pathian nih a ruah hna. Ka fapa Khamhtu tipil in
than dingah le vailam cung thi than dingah
zaangfah an ka hal tiah a ti. Annih nih Khamhtu
tlanhnak an zum ko nain misual ah an i ruat peng.
Ka nawlbia ningin bia ka ceih hna lai i mei
kanghnak hell ah ka thlak hna lai tiah Pathian nih
a ti. Nang na fapa voi hnih tiang thah ding cu na
duh ve hnga maw.
Na sualnak ruangah ka fapa cu voi hnih tiang
thi dingin na ka nawl. Nan sual ngaihthiam halnak
in ka thin ka phawk hlah uh, a tu le tu in sual
ngaihthiamnak ka hal hlah uh, ti le thlarau in
tlanhnak thawngtha kha zum ko uh,"tiah Pathian
◄
CHUNG BIA
►
174
nih a kan ti.Khamhtu nih misual pawl cu a
hmanmi thawngtha an chimnak Khrihfabu ah a
hmanlo mi zumhnak an hlawt khawh nakhnga le
biatak a si lomi kha zumhnak in an tei i khamhnak
an hmuh khawh nakhnga i pum dingin a fial hna.
Mitcaw nih khua a hmu khawhlo caah theihnak
an i bochan i hngalhnak kha hi tihin an i lak. Mit
thlitla in an um ahcun kan palhmi kongah
ngaihthiam kan si rua lai tiah an i ruah. A hmanmi
ngaihthiamnak cu tuar innak sawhsawh in a si
lo?Thlarau lei mitcaw mi nih a dawtnak kha
revival tuahnak hna ah an kawl, a sinain lungthin
suk hainak an hmu than kho ti lo?Sual
ngaihthiamnak cu hmuhkhawh dawh an si ti lo. A
hramthok tein an zumhnak rak hman sehlaw sual
ngaihthiamnak le a vel cu nikhat hnu nikhat in a
tleu deuh chinchin ko hnga.
Zeicahdah Khrihfa tampi hi zumh
awktlak tein an nun khawh lo?
An rianAuanmi an i bochan caah
A hman lomi sual ngaihthiamnak cu a
hramthok lawng ah a tleu i a rauh hlan ah a dul
than tawn. Thathawhnak a lohthannak cu a
hramthok ah Thlarau lei mitcaw hna nih a
hmanmi thawngtha an ngaih duhlo ruangah a
si.Chungthu lengnal mi hna le cazi hna nih
Cathiang an i ceh i, Bawipa thlacamnak le zultu
pawl cawnpiaknak ding kong an ceih i thla an cam
lengmang. Biakinn ah an reng an kaiter hna i an
tha a hungtho ngai nain an sualnak nih a
AemAawn hna caah a donghnak ah Pathian nih a
phuah hna. An lenglei cu sirang thuhmi bantukin
an si nain a chunglei an thinlung tu cu sualnak in
a thu a maan dih.
."Hihi hmailei caan ah an nih he ka tuah laimi
biakamnak cu a si; ka nawlbia cu an thin lung
◄
CHUNG BIA
►
175
chungah ka chiah hna lai i an lung tlap ah ka
tiallai, tiah a ti. Cun aa thawh than i. an
sualpalhnak le an that lonak vialte ka cin ken ti
lai lo liah a ti fawn ."Atu cu Khamhtu tipil innak
le vailam cung a thisen thawng in khamh kan si i,
sual raithawinak tuah kan herh ti lo. Hihi na theih
lo ahcun na caah thilthar a si kho men, a sinain
Cathiang bia ningte a si. Hihi minung bia a si hnga
maw? Cathiang hi zeizong vialte tahnak fung a si.
"Hmailei ah, ka nawlbia cu an lung chungah ka
chiah lai i, an lung catlap ah ka tiallai Heb
10:18," Khamh kan si hnuah zeitindah kan um?
Atu ah na lungthin cu sualnak in a luat cang caah
a thar hlaam tein a um ko lo maw? Miding na
hung si cang i ceunak ah na um kho cang?
Atu cu kan sual leiba vialte a kan champiak dih
cang; kan sualnak kan i hngalh peng mi zong a um
ko lai, asinain sual thlahrunnak kan ngeih awk a si
ti lo. Khamhtu nih kan sualnak cu vailam cungah
a thisen in a kan Aawlpiak i kan sualnak ruangah
kan thih a herh ti lo.
"Maw, Pathian, zaangfahnak in ka ngaithiam
ko. Khamhtu ka zumhnak chan le hi tluk nunhar i
ka nunnak cu khamh ka si rih lo caah a si. Khrihfa
ka si ko nain sualnak in ka thu maan dih." ti in
kannih nih thla kan cam a herh ti lo.Misual mi nih
cun zei hngal loin sualnak an tuah? Pathian
nawlbia biatak an hngalh lo caah sualnak cu
zeidah a si ti kha an hngal lo.
Kan chiatha thleidannak in sualnak kan tuah
ding a si lo ti lawng an hngalh i Pathian hmaiah
sual hi zeidah a si ti an hngal lo. Khamhtu zumhlo
cu sual a si tiah Pathian nih a ti.
Khamhtu cu misual mi hna tlanh awkah hi
vawlei cungah a ra i Thimmi nih tipilnak kha a
pek, cun vailam cungah a thisen a thlet tihi na
lungthin dihlak in zum law khamh na si ko lai.
Khamhtu nih ti le Thlarau in an thianter
cang.Khamhtu nih ti le Thlarau in kan taksa
◄
CHUNG BIA
►
176
sualnak vialte a thenh dih cang. Kan nih cu
zumhnak in khamh mi kan si. Biatak a simi
thawngtha kan zumh ahcun zungzal in miding kan
si ko lai. Khamhtu tipil innak le vailam cung a
thihnak hi a biapi tukmi biatak, khamhnak lam a
si.
Misual pawl nih an i chirhchanmi
Cathiang caang hna
Sual phuannak in maw khamh
kan si, a si loah khamh cangmi
dah kan si?
Pathian nih khamhnak cu voi khat
ah zalak in a tuah cang
Pathian sinah kan sualnak cu kan phuan hna
ah cun a ding mi le zumh awk tlak mi a si caah a
bia kam kha let loin kan sualnak kha a kan
ngaihthiam lai i kan palhnak vialte kha a kan
thenhpiak dih lai.Sual ngaihthiamnak ding ca
lawngah sualphuan a si ahcun a tha.
Hi ruahnak in cheukhat Cathiang thiampawl
cawnpiaknak thar a rak chuak.Mi nih a sual aa
phuan ahcun ngaihthiam a si lai an ti, cucu na sia a
rem ve maw? Sihmanhsehlaw Khamhtu nih
Pathian sinah kan sual kan phuan tik paoh ah
ngaihthiam nan si lai tiah a kan cawnpiak lo.
Sualphuannak
sawhsawh
in
sual
ngaihthiamnak hi kan i bochan hnga maw, asi
loah khamh cangmi kan sinak dah kan i bochan
lai? A zei deuh dah kan zumh lai? Hi a hmanlomi
cawnpiaknak a zummi nih kan sual kan phuan
tikah ngaihthiam kan si tiah an ti nain khamhnak
biafang sullam hi an hngalh lo caah an thinlung ah
sualnak a tang peng. Khamhtu zumtu hna caah
thlacamnak in ngaithiam an si timi hi sullam a
ngei lo.
◄
CHUNG BIA
►
177
Misual pawl nih hi Mark1:1 hi an thei thiam lo.
Ralring tein rel hmanh usih,"Pathian sinah kan
sualnak cu kan phuan hna ah cun a ding mi le
zumh awk tlak mi a si caah a bia kam kha let loin
kan sualnak kha a kan ngaihthiam lai i kan
palhnak vialte kha a kan thenhpiak dih lai." Kan
sinak sual in khamh kan si cang i nifate kan
sualnak ngaihthiam awk ah amah cu zumh awk aa
tlakmi le a dingmi a si caah kan sual kan phuan
awk a si ti hi na zum maw? Hihi a hman lomi
zumhnak a si.Khamhtu tipil innak le a thisen kan
zumh tikah cucu a hman lomi a si kha kan hngalh
khawh. Sualnak vialte cu Khamhtu nih tipil a
innak le vailam cung a thisen in voi khat ah zalak
in a Aawl cang.
Thlarau ning in zulhnak le a hmaan lomi
ruahnak cu aa thlei dang tuk. Anmah ruahnak
sawhsawh in Pathian a zummi hna nihcun nifa
tein sual Aawlpiaknak kan herh tiah an
ruah?Sihmanhsehlaw ti le thisen tlanhnak a hngal
cangmi hna caah cun khamhnak cu vailam ah voi
khat ah zalak in a tlam a tling cang.
Nifa tein sual tlanhnak ding caah sualphuan a
herh tiah a zummi hna nih cun ti le thisen tlanhnak
thawngtha hi an zum kho lo.
Khamhtu tipil innak le a thisen in voi khat ah
zalak in khamh na si cang maw? Hi bantuk in
khamh a si lomi hna nih nifatin sualphuannak in
khamhnak hmuh an i tim. Hi ruahnak nih hmailei i
sualnak an tuah te lai ding ca tiang in harsatnak a
pek hna.
Hmailei an sualte lai ca ding tiang hmanh a
hlankan in sualphuannak an ngei kho men. Cu nih
cun Khamhtu ah an zumhnak a dernak a
langhter.Hi hna pawl hi khamhnak thawngtha ah
mitcaw mi pawl cu an si. Khamhtu nih tipil a
innak, vailam cung a thisen le biaceih a in nakin
voi khat ah zalak in a kan khamh cang.
Cu tikah palek pawl sinah a rak ra i, chaklei
Korea in thlanglei Gal 3:27 ngiatthlai awk, thah
◄
CHUNG BIA
►
178
awk ah le hrawh dih awkah ka rak ra. Asinain a tu
cu ka si ti lo. Ka ngawl dih cang i ngiathlaitu ka si
ti lo tiah a ti.Cucu a hmaanmi sualphuannak a si
maw? Hmaan tein sual phuan a duh ahcun,
"Keimah hi mi ngiatu ka si," tiah a ti awk a si. Hi
bantuk sualphuannak hi a tling lomi sual
phuannak a si. Amah cu mi thalo, biaceih dingmi
a si. Cu bantuk sualphuannak nih cun
ngaihthiamnak tlamtling a chuahter kho lo.
1 Pe 3:21 ah,"Hna nan ngeih ahcun Thlarau
nih Khrih fabu sihah a chimmi bia kha ngai tuah
u.Teitu a si mi hna cu thuhmi mana changreu
kha tlawmpal ka pek hna lai.Cun lung rang zong
pakaht cio in ka pek hna lai i cu lung cungah cun
a cotu cio lawng nih a sullam an hngalh mi min
thar kha an tialcio,tiah a ti." Cathiang nih cun a
hmaanmi thawngtha a cohlangmi nih Khamhtu
min an hngalh." tiah a ti. Voi khat ah tlanh a simi
lawng nih mithiangmi hna ratnak bia thlithup cu
an hngalh khawh.
Hi kong a hngal lomi nih nifate sual ngaihchih
in thla an cam zongah misual an si peng ko.
Sualphuan kan timi hi nifa tein sual
ngaihthiamnak hal a si lo. Mi pakhat cu Khrihfa a
sinak kum a si cang hnu zongah nifate sual
ngaihthiamnak a hal peng ahcun misual a si peng
ko lai. Pathian fa a si kho hrimhrim lai lo.
Khamhmi sinak ding caah misual ka si tiah ti i
Khamhtu tlanhnak zumh a herh. Cucu a hmanmi
zumhnak cu a si. ◄
CHUNG BIA
►
CAWNNAK 6
Thlenmi Tlangbawi
ThlarauSinak
◄
CHUNG BIA
►
180
Thlenmi Tlangbawi Thlarau Sinak
Thlenmi Tlangbawi
Thlarau Sinak
<1 John 5:1-12>
Mifir le lainawng nih an sual i phuang hna
sehlaw tlanhnak an hmu kho hnga maw?
Misual pawl cu an sualphuannak in tlanh an si
lo.Ti le Thlarau hrinthannak zumhnak thawng
lawng in tlanh an si lai. A pialmi hna cheukhat
nih hi bantukin sual phuannak an ngei. "Maw,
Pathian, nihin mi pakhat he bia kan i al. Ka
sual. Mi ka hlen. Mi thil ka fir."Cubantuk in
an tuah lengmang ahcun Pathian nih hitihin a
ti ko hna lai."Nang, misual dai tein um.
"Zaangfah tein ka bia ngaihmanh! Na sualnak
phuang tiah na kan ti. Na zaangfahnak kan
nawl ko."Hibantuk thlacamnak hi Pathian nih
a theih duhmi a si lo. Ti le Thlarau tlanhnak a
zummi thlacamnak lawng a theih duhmi a si,
ka sual tiah a ti i, a hmanmi hrinthannak
thawngtha a zummi hna thlacamnak lawng
theih a duh.Augustine nih cun ka nu hnuk ka
dinmi ka ngaichih tiah a ti. Cubantuk
sualphuannak nih cun vancung a ka phakter
lai tiah a ruah. Cucu nihchuak sawhsawh men
a si ko. Cubantuk sualphuannak cu zeihmanh
thathnemnak a ngei lo.Pathian nih, "Dai tein
um uh. Sualnak na ngeih ahcun hung ka chim.
Atu tiang na zumhnak a hmaan rih lo caah
biatak an phuannak biakinn ah va kal.
Tlanhnak thawngtha cu tha tein va zum law,
khamh na si lai. Cu lo ahcun ka ra lai i na bia
kan ceih lai tiah a ti.Sual ngaihthiamnak ding
caah sualnak bu he thlacamnak hna le
tlanhnak ding caah i zuamnak te hna in
khamh ka si lai ti cu a pial sualmi zumhnak a
si.A min cu rianAuannak cauk chungah a um
taktak. Atu ah vawlei lei i na sualnak vialte i
◄
CHUNG BIA
►
181
phuang tuah. Mipa cu a duh na loin Pathian
nih na sual i phuang tiah a fial chih. A si, cu
bantuk sualnak hna ka tuah. A lung a buaituk,
ngol a thiam ti lo. A za cang. Hell thlak awk
tlak sualnak na tuah ko. Hell thlak dingah na
tlak tuk hringhran. Meiphu ah khin hei thla
zokzok u!Amah cu pangpar an par tuknak ah
kua loin, Hell meialh a umnak tu ah an thlak.
Hell an thlak ruangah a hacang aa rial len nain
san a tlai lo."Nangmah kan zumh, na min in
phuang ka chim. Na min in biathli hna ka
phuan. Ka inn hna ka zuar i na rianAuannak
ah ka hmaan, ngakAah hna ka bomh hna, na
min in harsatnak ka tuar, zingzan in thla ka
cam, mizaw hna ka zoh. Vancung pennak co
dingah ka tlak ko.A hacang a rial tuknak ah a
ha zong an i hnin dih. Hell a phak tikah
Khamhtu khamhnak thawngtha sullam a
hngal lomi Khrihfa tampi a hmuh hna.
Pathian nih khamhnak thawngtha a zum duh
lomi hna cu a hlawt hna i fakpi in dan a tat
hna.
Mi vialte sualnak cu khuazei
ahdah aa tial?
Thlenmi Tlangbawi Thlarau sinak
Khamhtu kan zumh zong zumhlo zongah?
Pathian nih an thinlung chungah sualnak a ngeimi
hna cu a hrawh hna. An thinlung chung sualnak
pelpawi te a hmuh ahcun biaceihnak niah sual a
phawt hna lai. Misual mi hna, tlanh a si rih lomi
hna kha tlanhnak nan duh ahcun nan sualnak i
phuang u tiah Pathian nih a ti hna.
Misual mi hna sualnak cu an thinlung chungah
aa tial?Ti le Thlarau in a hrinthan mi hnacu an
sualnak vialte hloh dih a si i miding mifel tiah ti an
si.Asinain atu le atu a hrinthanmi hna cu an
◄
CHUNG BIA
►
182
lungthin chungah sualnak a um peng. Cucaah
Pathian hmaika ah misual an si peng.
Khupbil in thla an cam tikah an sualnak nih?
Pathian he a Ahenter hna i an thlacamnak cu a
theihpiak kho hna lo.Thla a phunphun an cam
nain an thinlung ah sualnak a um peng.
Thla an camnak in atu le atu sual ngaihthiam an
si hnga maw. Zei ruangahdah cuticun an
tuah.Tuah an duh na loin, thla an cam paoh ah
Pathian hmaiah misual kan si ti an i hngalh
ruangah a si. Cucaah thla biatak tein an cam
hlanah an sualnak caah remnak kan tuah hmasa a
herh tiah ruahnak an ngei.Pathian nih an thinlung
tlap ah thir catialnakin hnawh khawh lo dingin an
sualnak cu a tialhna. Cu tikah Pathian hmai an rat
fate sualphuan a herh tiah ruahnak an ngei.
Cucaah thawngtha zah ceu lawng a zummi hna cu
harsatnak he an nung caah an donghnak cu hell a
si AhiamAhiam ko.
Jah mi hna sualnak cu thir cafung le steel zong
a pemh khotu daimon zum in khenh chih a si.
Dawn cu vawlei cungah a thawngcem mi thil a si.
Thir cafung le daimon zum in kan sualnak cu tiala
si.Voi khat khenh a si cang hnu ahcun hnawh
khawh a si ti lo. Cucu ti le Thlarau biatak kan
zumh hlan chung paoh cu hnawhpiak khawh a si
lo.
Kan lungthin chungah sualnak a um ahcun
Khrihfa cawnpiaknak tehna, Cathiang cawnnak
tehna, biakinn i, ipumh tehna hi thathnemnak
zeihmanh a ngei hlei lo.Khamhtu tipil innak
thawngtha zumhnak tal loin an sualnak
hnawhpiak khawh a si lo caah, an sualnak an i
hngal peng i, "Bawipa, kei cu misual ka si," tiah
thla an cam hi a si. An lungchung cu sualnak in a
khat ko nain Pathian he i hawi komh an i zuam
peng caah biakinn ah rian tampi an tuan, Cathiang
ca hna an cawng.
◄
CHUNG BIA
►
183
Tlangcung ah an kai, holh theihlo hna in an
holh, mei ceu bantuk langhnak hna an hmu, a
sinain thathnemnak zeihmanh an ngei lo. An
lungchung sualnak bupi he cun daihnak an hmu
kho bal lai lo.Kan sualnak, ah a tialbantukin kan
lungtlap ah aa tialve.Vancung ah Nunnak cauk le
rianAuannak cauk a um. Misual mi hna sualnak
cu rianAuannak cauk ah a tialcaah an sualnak in
an luat kho hirmhrim lo. Pathian nih
rianAuannak cauk ah le chiatha thleidannak cauk
ah a tiali
cucu nawlbia in a hmuhsak
hna.Khamhtu tipil innak le a thisen zumhnak
thawngin, cu chinchiahnak cauk vialte cu kan
thianter a herh. Cun zungzal nunnak co dingah
timh cia in kan um lai i kan min cu nunnak cauk
chungah tiala si ko la (1 Cor 13:1-3).
A thi ding ka si, sihmanhsehlaw keimah ai ah
meheh nih a ka thihpiak. Sualman cu thihnak a si,
sihmanhsehlaw keimah aiawh ah meheh tu a thi.
Meheh, kaa lawm. Na thihnak nih a ka nunter."
tiah an ti. Meheh cu a hlatnak ramcar chungah (
Thess 2:10, 1 John 4:9)cun a va thlah, cuticun
Israel mi hna kumkhat chung sualnak vialte cu
ngaihthiam a si.
Nunnak cauk chung ah na min a um
maw
Nunnak cauk ah mi zei min dah aa
tial?
An lungchung ah sualnak a ngei lomi
hna min
"Vawlei cu ahodah a tei kho? Jesuh cu Pathian
Fapa a si tiah a zummi lawng nih an tei khawh. A
rami cu Jesuh Khrih hi a si, tipil a innak Ti le a
thihnak Thi he a ra (1 Jn.5:5-6).
◄
CHUNG BIA
►
184
"Zumtu hawidawt hna, vawlei le Satan a teitu
cu Jesuh Khrih lawnglawng a si. Jesuh tipil innak
Ti le a thihnak Thi le a nunnak Thlarau a zummi
paoh nih vawlei an tei ve lai. Zeitindah Jesuh nih
vawlei cu a tei? Ti, Thisen le Thlarau tlanhnak
thawngin vawlei cu a tei.
Kan Baibal chungah "ti" nih a sawh duhmi cu
"Jesuh tipil innak"kha a si.(1Peter 3:21). Vawlei
misual mi hna khamh awkah pumsa sinak kha
Jesuh nih aa laak i minung muisam in aa langh. Mi
vialte sualnak a laak khawh nakhnga tipilnak a in
hnu ah kan sualnak vialte in ngaihthiam kan sinak
lai vailam cungah thihnak a tuar.
Hi vawlei cungah minung bantukin taksa sinak
aa laak kha vailam cungah a chuakmi a thisen nih
a langhter. Misual mi hna khamh kan sinak lai
Jesuh nih minung sinak kha aa laak i tipilnak a in.
Cucaah Jesuh cu Ti le Thi he kan sinah a ra ti cu el
awk thalo mi a si. Phundang in kan chim ahcun, Ti
chungah tipil a innak thawngin le vailam cung a
thisen thawngin vawlei sualnak vialte cu a laak
dih in a thianter dih.
Zeitindah Satan nih vawlei cu a uk? Minung
kha Pathian bia zumh khawh lonak lungthin a pek
hna i nawlngaih lonak thlaici kha an lungthin
chungah a tuh. Phundang in kan chim ahcun
minung nih Pathian bia zum kho lo ding in Satan
nih a kan hlen i a sal ah a kan ser.
Sihmanhsehlaw Jesuh nih vawlei cungah ra in
tipil a innak thawngin le vailam cung a thisen
thawngin kan sualnak vialte a thianh dih cang.
Jesuh Khrih mikhamhtu a si cu Ti le Thi he a
rat caah a si
◄
CHUNG BIA
►
185
Jesuh nih tipil a innak in vawlei
sualnak vialte a laak dih
Jesuh nih vawlei a tei cang kan ti
duhnak sullam cu zeidah a si?
Vawlei sualnak vialte a lak
dih tinak a si
Jesuh nih kan sualnak vialte a laak khawh
nakhnga tipilnak a in, cun kan sualnak vialte a
hloh khawh nakhnga thihnak a tuar. Cuticun kan
sualnak vialte chung in a kan khamh. Mi vialte
aiawhtu Johan nih Jordan tiva i tipil a peknak
thawngin vawlei sualnak vialte cu Jesuh nih a
cungah a chiah dih i, cu sualman leiba cham awk
ah vailam cung i a nunnak a pek hnu ah nithum
hnuah thihnak in a thothan i cuticun Satan
thawnnak cu a tei. Cu hnu ah tih hlah u! vawlei cu
ka tei cang tiah Jesuh nih a ti. Cuticun amah a
zummi paoh nih vawlei cu an tei ve.
Jesuh cu tipil a innak ti le
vailam cung a thisen he
misual mi hna kan sinah a ra
Jesuh nih zeitindah Satan
thawnnak cu a tei?
Tipil a innak, a thisen le
Thlarau thawngin
Khamhnak cu Ti lawngin a si lo,Ti le Thi he a
si tiah Johan nih a kan cawnpiak. Jesuh nih
sualnak vialte a laak i, kan sualnak cu a zungzal in
a kan thialpiak cang ti a zummi paoh cu a khamh
hna.
"Sualman cu thihnak a si,"( Rom.6:23) timi
Pathian bia a tlin khawh nakhnga hi vawlei
cungah Jesuh cu a ra i kan sualnak vialte a laak
lawng si loin vailamtahnak cungah a tuarmi
thihnak thawngin kan sualnak vialte chungin a
kan khamh.
◄
CHUNG BIA
►
186
Vawlei ka tei tiah Jesuh nih a chim duhmi hi
zeidah a si? Vawlei tei khawhnak zumhnak cu
Jesuh nih a tuahmi Ti leThisen tlanhnak
thawngtha zumhnak in a si. A kan khamhnak cu
tipil a innak le vailam cung thihnak a tuarnak
in a langhter.
Jesuh nih vawlei, Satan a tei cang. Zumtu
hmasa hruaitu hna zong nih vawlei cu an rak tei
ve. Rome cozah uknak chungah i ap duh loin
thihnak tiang an rak tuar. Zeicahtiah hi vawlei cu
zumhnak in an rak tei cang caah a si.
Hihi Thlarau zumhnak i a phichuak cu a si.
Jesuh nih vawlei sualnak kalpi awkah tipilnak a in
hnu ah vailam cung a thihnak in sualman leiba
vialte a cham dih.
Cucu Ti le Thi he a rami Jesuh an zumhnak
thawngin a si. Vawlei kan tei khawh nakhnga
Jesuh nih tipil a innak in kan sualnak vialte a laak
hnu ah cu sualman leiba cham awkah vailam
cungah thihnak a tuar ti a
vawlei an tei lai.
zummi paoh nih
Cucu atu i kanmah a kan khamhtu
tipil innak a rak sawhtu hi a si, tipil a
innak nih cun Jesuh Khrih thihnak in
a thawnhthan nak thawng in an
khamh hna 1 Pe 3:21
Khamhnak a rak sawhtu
cu zeidah a si?
Jesuh tipil innak
1Peter 3:21 "Cucu a tu i nanmah an khamhtu
hna tipil innak a rak sawhtu hi a si. Tipil innak cu
pum hnawm kholh hi a si lo, chiatha thleidannak
thiang nih Pathian sin i biakamnak a tuahmi tu hi
a si. Tipil innak nih cun Jesuh Khrih thihnak in a
◄
CHUNG BIA
►
187
thawh thannak thawngin an khamh hna."
Lamkaltu Peter nih Jesuh cu tipil a innak Ti le Thi
he a rami khamhtu a si tiah tehte a khaan.
Cucaah Ti le Thi he a rami Jesuh cu kan zumh
hrimhrim awk a si. Jesuh tipil innak ti cu
khamhnak hmuhsaktu a si kha kan theih a herh.
Ti in tipil innak, Thi le Thlarau hna cu khamhnak
caah a biapi bikmi an si tiah Peter nih a kan
cawnpiak.
Jesuh tipil innak zum loin vailam cung a thisen
lawng a zummi zultu Baibal ah ahohmanh an um
lo. A thisen lawng zumh i tipil a innak zumh chih
lo cu zumhnak cheu ngeih bantuk lawng a si.
Zumhnak tlamtling a si lomi cu a rauh hlan ah a
ziam ko lai. Ti , thisen le Thlarau in a kan tlanhnak
thawngtha a zummi paoh cu an zumhnak a
thawng chin lengmang.
Sihmanhsehlaw ngaihchia ngai a simi cu,
Thisen in tlanhnak Thawngtha lawng kha atu lio
ah chim lengmang a si i Ti in tlanhnak thawngtha
tu cu chim a si lomi hi a si. Zeiruangah dah a si
hnga? Cucu Ti le Thlarau in a kan tlanhnak
Thawngtha biatak kha an theih khawh lo caah a si
i annih nih hrinthannak kha an co kho lo.
Voi khat cu nitlak lei ram Khrihfabu hna cu
biaknak leiah an rak i pe ngaingai i a thangcho mi
an rak lo ngai nain Satan nih an zumhnak cu a
hrawh i zumh sualnak lam leiah an rak tlau dih.
Zumh sualnak timi cu catlap cungah suaimi
vailamtah, asiloah thingin tuahmi vailamtah kan i
put ahcun Satan cu a tli a zam ko lai tiah zumhnak
ngeih le Jesuh thisen zumhnak thawngin Satan cu
thawl khawh, dawi khawh a si timi zumhnak hna
hi an si. Cubantuk zumh sualnak cawnpiaknak le
riantuannak hna cu mi tampi nih Pathian
riantuannak ah an rak ruah sual. Thisen
riantuannak zumhnak lawngin khamh khawh a si
tiah Satan nih mi tampi a hlen hna. Satan nih
vailam cung Jesuh thisen kha a tih ko aa lawhter.
A ngaingai ti ahcun Satan nih Jesuh tipil innak tel
◄
CHUNG BIA
►
188
loin a thisen lawnglawng hi cu a tihmi a si lo, mi
hlennak ah a hmanmi tu a si deuh.
Peter le Lamkaltu hna nih cun a hmaanmi
Thawngtha Jesuh tipil innak le vailam cung a
thisen kong kha an chim. Sihmanhsehlaw nihin
Khrihfa tampi hna nih cun Jesuh Khrih thisen
kong lawng kha an chim i Jesuh tipil innak kong
cu an chim chih lo.
Pathian bia ah aa tial bantukin kannih nih cun
Thlarau khamhnak thawngtha, Jesuh tipil innak le
vailam cung a thisen thawngtha kha kan zumh
awk a si. Jesuh tipil innak kha chim chih loin
vailam cung a thihnak thawngtha lawng kan chim
ahcun cucu a tlingmi khamhnak Thawngtha a si
kho lo.
“Ti”: Pathian khamhnak kong ah
tehte khaannak
Pathian nih a kan khamhnak
langhtertu tehte cu zeidah a si?
Ti, Thi le Thlarau
1Johan 5:7 "Tehte khaangtu pathum an um,"
cu hna cu Thlarau, Jesuh tipil innak le vailam
cung a thisen hna an si i an pathum in an bia aa
khat, pakhat bantuk an si tiah Bawipa nih a ti.
Jesuh hi vawlei cung a rat cu kan sualnak
chungin khamh awk caah a si.
" Tehte khangtu pathum an um."i cu pathum
hna cu Pathian nih a kan khamhnak langhtertu
tehte an si. Cu hna cu Jesuh tipil innak Ti, a
Thisen le Thlarau hna an si. Cu pathum hna cu
vawlei ah Jesuh nih a kan khamhnak caah a
tuahmi an si. Hi pathum lakah pakhat khat kan
◄
CHUNG BIA
►
189
hrelh sual ahcun khamhnak cu a tlam a tling kho
lai lo. Tehte a khaangtu, vawlei ah pathum an um i
cu hna cu Thlarau le Ti le Thi hna an si.
Jesuh Khrih, taksa, pumsa sinak i lakin vawlei
ah a rami cu Pathian, Thlarau le Fapa a si.
Vawlei sualnak vialte a lak khawh nakhnga
minung pumsa sinak kha aa laak i tipilnak a in.
Jesuh nih minung pumsa in kan sualnak vialte kha
a laak i, vailam cung a thihnak thawngin a kan
khamh. Phundang in kan sualman leiba a kan
champiak dih cang. Cucu a tlingmi khamhnak
thawngtha, Ti le Thi le Thlarau kha an si. Hi hna
lakah pakhat khat kha kan hrelh sual a si ahcun
kan sualnak in a kan khamhtu Pathian khamhnak
kha kan cohlang duhlo tinak a si ko lai. Zumtu
tam deuh nih an zumhmi, kan zumh ve ahcun
vawlei ah tehte khaangtu pahnih an um, cu hna
cu Thi le Thlarau an si kan ti ko hnga.
Asinain Johan nih cun tehte khaangtu pathum
an um, cu hna cu Jesuh tipil innak Ti, vialam cung
a thisen le Thlarau hna an si tiah fiang tein a chim.
Misualmi hna khamhnak a pe khotu zumhnak
taktak cu Ti le Thi le Thlarau zumhnak hi a si.
Vawlei a kan teiter khotu zumhnak cu khuazei ah
dah a um? Hi ka ah hin a um ko. Ti, Thi le Thlarau
he a rami Jesuh kan zumhnak nih khan vawlei
teitu ah a kan ser lai. Cucu zum law khamh na si
lai i zungzal nunnak cu na co ko lai.
Jesuh tipil innak tal loin
khamhnak tlam a tling
kho maw?
A tling kho lo
Ka hrinthan hlan ah vailam cung Jesuh thisen
le Thlarau a zummi Khrihfa ka rak si ve. Jesuh
cu Thlarau in hi vawlei ah a ra i vailamcungah ka
sualnak caah a thi i cuticun a ka khamh tiah ka rak
◄
CHUNG BIA
►
190
zumh. Thi le Thlarau lawng cu ka rak zumh i cu
kong cu mi vialte hna sinah chim ka rak duh ngai
ngai.
Jesuh bantukin midang caah nunnak pek in
Missionary rian ka tuan khawh nakhnga Pathian
kong cawn kha ka rak i tim.
Sihmanhsehlaw Jesuh thihnak le Thlarau
lawng ka zumh chung paoh cu ka lungthin
chungah sualnak an taan zungzal caah vawlei cu
ka tei kho lo i sualnak chungin ka luat kho lo.
Jesuh ka zum ko nain ka lungthin chungah
sualnak a um pengnak cu Jesuh tipil innak ka
zumh lo caah a si. Jesuh tipil innak Ti, Thi le
Thlarau zumhnak in khamh ka si hlan paoh cu ka
tlanhnak kha a tling rih lomi tlanhnak a si rih.
Sualnak ka tei khawhlonak cu Jesuh tipil innak
sullam ka theih rih lo caah a si. Mi tampi nih Jesuh
an zum ko nain sualnak kha an tuah lengmang. An
lungthin chungah sualnak a um caah a hlan i Jesuh
an rak dawt bantuk khan an dawt than khawh
nakhnga an i zuam.
Sihmanhsehlaw a hlan i an rak dawt bantuk
khan an daw kho ti lo. Zeicatiah an sualnak vialte
kha Jesuh tipil innak thawngin tawl a si ti kha an
zumh lo caah a si. Kan sualnak vialte cu Jesuh
cungah tipilnak a in lioah khan chiah a si ti kha an
zumh lo caah an tluk tikah an tho than kho ti lo.
A tawifiannak tein ka vun chim hmanh lai.
Jesuh kan zumh khan vawlei teinak zumhnak kha
kan ngei i cuticun vawlei cu kan tei. Zeitluk mi
chambau le sualnak a tuah mi hmanh si usih.
Jesuh cu ka khamhtu a si, tipil a innak thawngin
ka sualnak vialte chungin a ka luatter cang ti kan
zumh chung paoh cu vawlei teitu kan si lai.
Sihmanhsehlaw Jesuh lawng zumh i a tipil
innak kan zumh tung lo ahcun luatnak taktak cu
kan hmu kho lai lo. Ti le Thi le Thlarau he a rami
Jesuh zumhnak thawng in vawlei kan tei khawh
tiah Johan nih a kan cawnpiak.
◄
CHUNG BIA
►
191
Pathian nih a Fapa ngeihchun hi vawlei i a run
thlah cu tipil a innak le a thisen a zummi hna
khamh awh caah a si. Jesuh cu Ti le Thi le Thlarau
he kan sinah a ra i kan sualnak vialte chung in a
kan luatter cang ti kan zumhnak nih vawlei cu a
kan teiter.
Jesuh tipil innak le vailam cung a thisen um
hlah sehlaw khamhnak tlamtling timi hi a um kho
hnga lo. Pakhat lawng zumh i a dang pakhat zumh
lonak nih khamhnak taktak a chuahpi kho lo.
Ti , Thi le Thlarau tel lo cun khamhnak taktak
kha hmuh khawh a si lo. Cucaah tehte a khaangtu
Ti le Thi le Thlarau hna cu kan zumh hrim hrim
a herh. Cucu na zumh ahcun na zumhnak cu a
hmaanmi zumhnak a si lai i vawlei cu fawite in na
tei ko lai.
Ti, Thi le Thlarau tehte khaannak aa
tal lomi khamhnak cu a hmaanmi
khamhnak a si lo
Khamhnak caah tehte khaangtu
pathum hna cu zei hna dah an si?
Ti, Thi le Thlarau
Mi pakhat khat nih cun a cunglei biahalnak hi
hitihin a ruah men lai. "Jesuh cu ka khamhtu a si.
Vailam cung a thisen ka zumh caah Pathian caah
ka nunnak pek ka duh. Ka lungthin chung sualnak
bu he Jesuh cu ka zumh ko. Ka sualnak kha kaa
ngaichih i thiltha tampi tuah kaa zuam, dinnak
tuah zong kaa zuam i nifate ka nun kaa remh. Ka
nunnak le ka ngaihchiah vialte amah sinah ka pek.
Nupi/pasal ngeimi zong ka si fawn lo. Zeitindah
Pathian nih theih loin a ka um lai? Vailam cungah
ka caah Jesuh nih thihnak a tuar cang. Amah cu ka
zumh, ka nunnak na ram caah ka pek i na caah
◄
CHUNG BIA
►
192
zumh awktlak tein rian tampi ka tuan. Ka lungthin
chungah sualnak ngei in aa tlak lomi si hmanh
ning law, Jesuh nih hell ram ah a ka thla hnga
maw? A ka thla lai lo, a ka thla hrimhrim lai lo,"
tiah a ruatmi an um.
Hi bantuk in a ruatmi mi tampi an um ve.
Annih cu Jesuh nih tipilnak a in hi kan sualnak
lakpiaknak ding caah a si ti a zum lomi pawl an si.
Jesuh a zum ko nain sualnak a ngeimi hna cu
khuazei ahdah an kal lai? Annih cu misual an si
caah Hell ah an kal lai.
Pathian cu kan cungah a lung a tling ko, kan
ruahning in Pathian nih a ruah ve ko tiah ruahnak
a ngeimi hna cu hell ram ah an kal lai. Cu pinah mi
tampi nih Jesuh nih vailam cung a thih ah khan
sualnak vialte a laak dih cang caah vawlei ah
sualnak a um ti lo tiah an ti. Asinain cucu thisen
(thihnak) le Thlarau kong chim menmen lawng a
si caah
khamhnak tlamtling a chuahpitu
zumhnak a si lo.
Jesuh nih tipil a innak in kan sualnak vialte a
lak i biaceihnak cu kan ai ah vailamtahnak cungah
thihnak in a tuar i nithum hnuah a thothan ti kha
kan zumh awk a si.
Cu zumhnak dah ti lo khamhnak lam a um ti lo.
Jesuh Khrih cu tipil a in hnu, vailam cung thihnak
a tuar hnuah thihnak in a thothan. Jesuh cu Ti le
Thi le Thlarau he kan sinah a ra i cuticun vawlei
sualnak vialte cu a laak dih.
Vawlei cungah tehte a khaangtu pathum an um,
cu hna cu; Ti le Thi le Thlarau hna an si.
Tehte pakhatnak cu "Thlarau" a si. Jesuh cu
Pathian a si nain minung pumsa kha i laak in
vawlei ah a ra tiah Thiang Thlarau nih tehte a
khaan.
Tehte pahnihnak cu "Ti" a si. Ti nih Jordan tiva
ah Johan nih Jesuh tipil a peknak thawngin kan
sualnak vialte Jesuh cungah chiah a sinak kha
tehte a khaan. Jesuh tipil a in ah khan kan sualnak
vialte cu a cungah chiah dih a si, (Matt 3:15).
◄
CHUNG BIA
►
193
Tehte pathumnak cu "Thi" a si. Jesuh nih kan
sualnak caah biaceihnak a tuarnak kha"Thi" nih a
sawh duhmi a si. Jesuh nih Pa biaceihnak a tuar cu
kanmah sualnak ruangah a si i thihnak in a
thawhthan hnu ah nunnak thar kha a kan pek.
Jesuh tipil innak le thihnak a zummi hna
lungthin chungah Pa Pathian nih Thlarau kha a
run thlah i an khamhnak kha a fehter.
A hrinthan mi hna nih cun vawlei teitu Pathian
bia kha an ngeih. Khamh a simi hna nih cun Satan,
Nal profet hna, dawnkhantu hna le a dang Satan
tukforhnak vialte kha an tei khawh. Cu thawnnak
kan ngeih khawhnak cu ka lungthin chungah tehte
a khaangtu pathum an um caah a si. Cu hna cu,
Jesuh tipil innak- Ti, Jesuh thihnak -Thisen le
Thlarau -Biatak chimtu hna an si.
Zeitindah vawlei le
Satan cu kan tei khawh hna lai?
Tehte khaangtu pathum
zumhnak thawng in
Ti le Thlarau le Thi kan zumhnak thawngin
Satan le vawlei cu kan tei khawh. Jesuh tipil innak
le a thihnak Thi a zummi paoh nih Nal profet
riantuannak le cawlcanghnak cu an tei khawh lai.
Jesuh tipil innak le a thihnak na zumh lo ahcun na
hrinthan kho lai lo i vawlei zong na tei kho fawn
lai lo. Cucu nang na zum ve cang maw?
Jesuh tipil innak le a thisen, Jesuh cu Pathian
fapa le mi khamhtu timi zumhnak na ngeih rih lo
ahcun vawlei cu na tei kho lai lo. Cu bantuk
zumhnak cu na thinlung chungah a um cang
maw?
Na lungthin chungin ti le Thlarau teh na ngei
cang maw? Sualnak vialte cu Jesuh cungah chiah
◄
CHUNG BIA
►
194
dih a si ti na zum maw? Vailam cung a thisen kha
na lungthin chungin na zum cang maw?
Jesuh Ti le Thi kha na thinlung in na zumh
ahcun vawlei cu na tei ko lai. Vailam cungah ka
caah Jesuh a thi i ka caah biaceihnak a tuar ti na
zumh ahcun vawlei cu na tei ko lai.
Zultu Johan nih vawlei a tei cu tehte khaangtu
pathum kha a lungthin in a zumh caah a si. An
riantuannak ah harsatnak a tongmi hna le a tuarmi
zumtu hna sinah tlanhnak le khamhnak thawngtha
cu Johan nih a chim. Johan nih “Jesuh cu Ti le Thi
le Thlarau he a ra i vawlei a tei bantukin, tipil a
innak le a thisen nan zumh ahcun vawlei cu nan
tei ve ko lai”tiah a ti hna.
1Johan 5:8, "Tehte a khangtu pahtum an um:
cu hna cu Thlarau le Ti le Thi kha an si i an
pathum tein an bia a khat." Mi tampi hna nih
Jesuh thihnak le Thlarau kong cu an chim
lengmang nain tipil a innak kong tu cu an hrelh
tawn. Jesuh tipil innak a chim lomi cu Satan nih a
hlen khawh rih hna tinak a si. Khamhmi ah an i
ruat lai nain a si taktakmi an si lo.
Mi zeihmanh nih Jesuh tipil innak ti le a thisen
an zumh lo ahcun vawlei an tei kho lai
lo.Thawngtha kha kan hriamnam tha bik ah i tlaih
in hmai kan nor a herh. Pathian bia cu Thlarau
vainam le ceunak a si.
Sualnak vialte tawl a sinak Jesuh tipil innak a
zum lomi mi tampi an um. Jesuh thihnak le
Thlarau lawng a zummi mi tampi an um rih."Tho
u law, ceu tuah u" tiah Jesuh nih a ti tikah an nih
cu an ceu kho lai lo. Annih nih Jesuh kan zum an ti
ko nain an lungthin chung ah sualnak a um caah
an donghnak cu hell a si te ko lai.
◄
CHUNG BIA
►
195
An theih, an zumh i khamh an si
khawh nakhnga Jesuh tipil innak le a
thisen thawngtha cu kan phuan
hrimhrim a herh
Jesuh tipil innak zumh hi
a hmaan lomi zumhnak a si maw?
Ahmaan lomi zumhnak a si lo,
Biaktak kan zumh tu a si deuh
Thawngtha kan phuan tikah fiangte le hmaan
tein phuan hi a biapi ngaingai. Jesuh cu Thlarau le
ti (kan sualnak a kan laak piaktu) le thi (sualman
leiba a kan cham piaktu) he a ra ti hi kan zumhk
hrimhrim a herh.
Biatak aa tel lo mi phungchimnak cu biaknak
phung aupi sawhsawh men khi a si ko. Tuchun
Khrihfa tampi nih Khrihfa phung hi biaknak
phung ah kan ruah, sihmanhsehlaw Khrihfa
phung cu biaknak phung tiah ti khawh a si lo.
Zumhnak cu biatak ah a si i cu baitak nih cu Pa lei
a kan hoihter.
Biaknak phung cu minung nih ser chawmmi a
si. Sihmanhsehlaw zumhnak tu cu Pathian nih a
kan pekmi khamhnak zumh khi a si. Cucu aa
dannak a si. Biatak kha zei i na rel lo ahcun,
Khrihfa phung kha Biaknak phung dang bantuk
men ah na ruah tinak a si i ziaza le nuncan tu kha
biapi ah a ruat deuhmi na si tinak a si hnga.
Biaknak phung ser dingin Jesuh, hi vawlei
cungah a ra lo. Jesuh nih Khrihfa phung timi
Biaknak hi zeitik hmanh ah a dirh in a thok bal lo.
Zeicahdah Biaknak phung hi na zumh? Cuti a si
ahcun zeicahdah Buddhist Biaknak phung kan
zumh ko lo? Hi ka chimmi hi a palh in na ruat
maw?
Mi tampi nih cun Jesuh an zumhnak kha
Biaknak phung menmen ah an ruah caah, "Zeidah
a dannak a um? Vancung khua, Nirvana asiloah
◄
CHUNG BIA
►
196
"loh-dup" timi (Buddhist pawl vancung khua) le
pialral hna hi a khatmi an si ko. An min aa dan
caah a si. Kan kalnak ding hmun cu aa khat ko tiah
an ti.
Dawtmi Khrihfa, biatak kha kan tanh in kan
chim awk a si. "Kan nih cu a tho i a ceu dingmi
kan si."tihnak um lo tein Biatak kha chim hna
usih.
Mi pakhat khat nih "Ti le Thi le Thlarau he a
rami Jesuh zumhnak lawnglawng hi khamhnak
hmuhnak lam a si lo," tiah a ti tikah kannih nih "A
si ko, lam dang a um ti lo," tiah kan al awk a si.
Khamhnak Thawngtha an theih i hrinthannak an
hmuh i vancung khua an kai khawh nakhnga
Pathian bia kha hmaante le raltha tein kan phuan a
herh.
Jesuh tipil innak le a thihnak
thawngtha a zumm lomi cu an rawk
lai
Ahodah Jesuh a zum ko
nain hrem a si lai?
Jesuh tipil innak a zum
duh lomi hna
Ruah setsai loin mah duh paoh i Jesuh ka zumh
ko ti chim hi Jesuh dawtnak theih lo le biatak kha
biaknak phung menmen ceo i ruah le pom he aa
khat ko.
Tilawng pakhat rili chungah a tla i mi tampi an
thih lio caan ah khairiat pum le tuktak kuai i tlaih
in a nungmi mi tlawmte nih kan khamh u law tiah
an au. Anmah khamh dingah an pawngkam
tilawng hna cu an ra nain thlichia le tilet a fah tuk
caah an chanh kho hna lo. Cucaah a nungmi
◄
CHUNG BIA
►
197
khamh awk ah vanlawng cu rili cungah cun a
hong zuang i hri kha a vun thlak duhmah hna.
Sihmanhsehlaw a nungmi lakah pakhat nih hri
cu a pum ah fek tein i tem loin a kut in aa tlaih i,
khah ka luat ko cang lai, nan ka khamh khawh ko
cang tiah a ti hna i vanlawng nih cun hri cu a van
hnuh hna. A kut in aa tlaihmi pa cu tlawnpal a hun
hnuh ah khin a tha a bat tuk caah hri cu aa tlaih
kho ti lo i rili cungah cun a tla than.
Cu ve bantuk in mi tampi hna nih Pathian kan
zumh, Jesuh kan zumh caah khamh kan si tiah an
ti ve. Asi nain caan tlawmpal ah an khamhnak cu
pakpalawng ah aa cang than i rili cung i vanlawng
hri thlakmi aa tlaihtu pa bantuk an si.
Zeicahtiah annih nih Jesuh thihnak le
thawhthannak lawng kha an zumh caah a si i
sualnak cu an lungthin chungah a um zungzal.
Jesuh tipil innak nih an sualnak vialte a thenh dih
cang i, Jesuh nih an sualnak vialte a kalpi kha an
theih lo caah khamhnak tlamtling taktak kha
annih nih an hngal kho lo.
Zumh ti le zumh i zuam ti hi aa khat lo. A
dongh tiang Jesuh hnu kan zul lai an ti ko nain ni
donghnak ah cun hlawnhmi an si te lai. Zeicahtiah
an lungthin chungah sualnak a tangmi ruangah
Jesuh cu tipil a innak Ti le a thihnak Thi le
Thlarau he a ra ti thei loin Jesuh kha an dawt caah
a si. Kan caah a pekmi a thisen ruangah Jesuh kan
dawt ahcun hell ram ah kan tla ko lai.
Na thlarau kha Jesuh tipil innak Ti le vailam
cung a Thisen ah khan tem chih. Jesuh nih
khamhnak hri a vun thlak tikah tipil a innak Ti, a
thihnak Thisen le Thlarau ah a rak i temmi hna cu
khamh an si lai.
Vanlawng chung i a ummi, mi khamhtu nih
khan aw thannak seh in fak piin, hri kan vun i
chanh hna tikah, nan zaktang le na pumah tha tein
nan i tem lai. Nan kut in hri ah khan i awk, i tlai
◄
CHUNG BIA
►
198
hlah u. tha tein nan tangah na i tem lai i dai tein
nan um lai i cuticun nan luat ko lai, tiah a ti hna.
Cu ti a chim dih hnuah a chimning bantukin a
tuahmi pa cu a luat nain a dang pakhat nih cun
"nan thinphang hlah u. A cak tukmi ka si, ka
bomban hi zoh hmanh u, meng tampi chung zong
ka thlaih khawh lai," tiah a ti i hri ahcun a thlai in
aa thlai.
Cuticun an pahnih in vanlawng nih cun a hun
hnuh hna. Asinain an i dannak a um. Chimning
bantukin tha tein a pum, a tang le a zak ah aa
temmi pa kha cu a lung fim lo zongin um ko
hmanhseh vanlawng nih cun tha tein a hnuh i a
him.
Sihmanhsehlaw a thazaang aa bochan i aa
pawrhlawmi pa kha cu a donghnak ah cun a tha a
dih caah aa tlaihmi kha a thlah i a tlak than caah a
thi. Zeicahtiah chimhmi kha a ngai duh lo i
cawnpiaknak kha zeiah a rel lo caah a si.
Khamhnak tlamtling hmuhnak ding caah cun
Jesuh tipil innak le vailam cung a thisen kha zumh
hrimhrim a herh. Khamhnak cu"Johan nih tipilnak
a ka peknak thawngin le vailam cung ka thletmi
ka thisen in tling tein kan khamh hna,"tiah timi
Pathian bia lungtak tein a zummi hna caah a si.
Jesuh thisen lawng a zummi hna nih cun,
"Lung rethei in um hlah u, Jesuh thisen cu kan
nunchung vialte kan thangthat lai. Kan thih tiang
Jesuh cu kan zulh lai. Vawlei le ka nun chung
sualnak vialte kan tei khawhnak ding caah a
thisen zumhmi a za ko," tiah an ti.
Sihmanhsehlaw cu tin a si lo. Pathian nih ka fa
tiah a pommi hna nih cun hi pathum hi an zumh.
Jesuh cu Thlarau in a hung i tipilnak a in,( Jesuh
nih Jordan tiva i tipil a innak in sualnak vialte a
lak dih), kan sualman leiba cham dingah vailam
cungah thihnak a tuar i nithum hnu ah thihnak in a
tho than.
◄
CHUNG BIA
►
199
Hi pathum a zummi hna sinah Thlarau cu a ra i,
hitin tehte a khaan."A si, kei cu nan khamhtu ka
si. Ti le Thi in kan khamh hna. Kei cu nan Pathian
ka si,"
Sihmanhsehlaw hi tehte pathum, Ti le Thi le
Thlarau a zum lomi hna cu Pathian nih a khamh
hna lo. Tehte pathum chungah pahnih lawng na
zumh i pakhat na zumh lo zongah Pathian nih
"Khamh na si lo," tiah an ti lai. Jesuh zultu vialtea
nih hi tehte pathum hi an zumh dih. Tipil ka innak
Ti hi khamhnak tehte a si i, ka thihnak Thi hi
biaceihnak tehte a si tiah Jesuh nih a ti.
Ti le thisen in khamhnak thawngtha
hi na zumh hrimhrim a herh
Riantuannak cauk ah mi zei
min dah aa tial?
Lungthin chungah sualnak
a ummi hna min
Minung sinak in mitha sinak sawhsawh hna na
tlaihchan sual ahcun hell ah thlak na si ko lai?
Hell ah mitha tampi an tla ve. Asinain vancung
ahcun an zumhnak caah ral a tumi hna lawng an
um.Vancung i a lutmi hna nih cun misual kan si,
hell ah a tla dingmi kan si ti an i hngalh i
Khamhtu nih tipil a innak le a thisen in kan
sualnak vialte a Aawl dihnak kha lunglawm tein
an zumh.Vancung ah hin hnakhaw le hmur tampi
an um an ti. Mitampi nih Khamhtu khamhnak hi
an hnakhaw le an hmur loin an zumh caah an
◄
CHUNG BIA
►
200
takpum dang cu kat mei-alhnak ah a thlak hna (
Roman 6:3,5).
Khamhtu a zum ko nain ( Gal 3:27) a
lungchung ah sualnak a ummi mi pakhat khi hei
ruat hmanh, Pathian hmai ah a dir i "Bawipa, ka
thinlung chungah sualnak a um ko nain, nangmah
kan zumh caah mi nih miding pa tiah an ka ti.
Sualnak ngei lomi bantukin an ka ruah ko. Cucu
ka theihmi le ka zumhmi a si. Mi tampi nih an
zumh bantukin ka zumh ve ko. Hika ka rak ratnak
hi mi tampi nih a tha in an ruat i an hna a tla ko
tiah a ti(1 Pe 3:21).
Khamhtu cu miding mi hna sihni
bantuk in rian a tuan zungzal
Kan sualnak hi sual ngaihchih
thlacamnak in hnawhpiak
khawh a si maw?
A si lo. Asi kho hrimhrim lo. Cucu
Satan mi hlennak phun khat
a si
Hika ahhin zei kong dah aa tial? Khamhtu a
zum ko nain a thinlung chungah sualnak a ngeimi
an um ti maw? Sualnak na ngei ko nain Pathian
sinah ka ngei lo tiah na ti ahcun amah na hlen a si
pinah? Nangmah le nangmah naa hlen zong a si
fawn.
Khamhtu fiang tein na hngalh le Tiva ah na
sualnak vialte a Aawl dih ti na zumh ahcun
sualnak in na luat ko lai. Cu tikah, "Bawipa,
nangmah ah ti le Thlarau in ka hrinthan cang.
◄
CHUNG BIA
►
201
Sualnak ka ngei ti lo.Ningzak lo tein na hmaika ah
ka dir ngam cang," Isai 60:1 tiah na ti khawh.
Khamhtu a zum ko nain a lungthin chungah
sualnak a um pengmi pa kong van ruat
hmah."Khamhtu, ka zumh caah ka thinlung
chungah sualnak fate um ko hmanh sehlaw
vancung ah ka kai ko lai" tiah a ti.Vancung khua
kai a duh tuk caah biaceihnak hmai ah a dir i a al
peng hna nain, a donghnak ahcun hell ah a tla
AhiamAhiam ko. Zei ruangah? Ti le Thlarau
thawngtha biatak a hngalh lo caah a si.
Mi vialte nih vawlei cung an nun lioah misual
kan si ti hi an i hngalh awk a herh."Misual ka si.
Hell tla dingmi ka si. Zaangfah tein ka khamh
ko."Misual cu sual ngaihchih thlacamnak lawng
nih a khamh lo.Misual ka si ti aa hngalh i ti le
Thlarau tlanhnak a zumhnak thawng tuin khamh a
si deuh. Ti le Thlarau
zumhnak thawng
lawnglawng in miding si khawh a si.Sinak sual
lawng Khamhtu nih a ngaihthiam in nifatin kan
sualnak caah cun ngaihchihnak a herh timi
zumhnak cu a hman lomi a si. Hell ah a thlak bak
ko hna lai. Hi a hman lomi cawnpiaknak tangah
mi tampi cu an um cang.
A hman lomi cawnpiaknak ah ka thi cang ti na
hngal maw. Na leiba an in champiak dih cang
hnuah leiba ngei mi na si ti maw. Tha tein ruat
hmanh Khamhtu zumko nabu in misual ka si ti ah
na ruah peng ahcun amah cu hman tein na zumh
ko tiah kan ti kho hnga maw. Zumtu le misual
maw na si, asiloah zumtu le miding dah.
Naa thim khawh! Na sualnak vialte ngaihthiam
a si dih cang timi maw na zumh deuh lai, nifate na
sualnak caah na ngaichih a herh timi dah na zumh
deuh lai? Na thimmi nih hell na kal lai le vancung
na kai lai a fianter lai. Thawngtha hman an chimtu
Evangelist na zumh awk a si.Thawngtha hmanlo a
zummi hna nih cun an sual ngaih thiamnak ding
caah zan khua an dei, nithum ni pumhnak hna le
◄
CHUNG BIA
►
202
ninga ni thlacam pumhnak hna ah an kal
lengmang.
"Bawipa, misual ka si. Atu zarh ah sualnak ka
tuah," tiah an ti. Cun a kum in a luan cangmi an
sualnak hna kha an philh lo, cu an sualnak caah
ngaihthiam an hal than. Cucu ti le Thlarau
hrinthannak zei i rel lo a si.
Kan sual Aawlnak dingah thisen luanh a herh.
"Thisen chuah loin sual ngeihthiamnak a um lo."
Sualnak ka ngei tiah na ti i thisen chuah than
dingin na hal than ti maw. Tlanhnak a zumlo mi
hna nih Khamhtu tlanhnak kha lih ah an canter.
Khamhtu nih voi khat ah zalak in a kan tlanh lo ti
in amah cu lih an chimter.
Khamhtu ah tlanh na si khawh nakhnga ti le
Thlarau in tlanhnak biatak kha na zumh a herh.
Voi zakhat, voi thongkhat, voi thong za khat tiang
thlacamnak in ngaihthiam na si kho hnga maw.
Thawngtha nih cun voi khat ah zalak in a kan
tlanh. Khamhtu ah nunnak thar in ka
nung.Thilhlun hna cu an lo cang i sertharmi ka si
cang. Santlailo thilhlun hna cu an lo cang.
Khamhtu cu kan nunnak taktak a si. Khamhtu ah
nunthar in ka nung cang.
Khamhtu ah nunthar in na nung cang. A dawh
zong, dawh lo zong ah, mitung tawi tuk a si
zongah, mi thaupi le mi laiva a si zongah ti le
Thlarau thawngtha in a hrinthanmi hna cu
lawmhnak nun an ngei. Kannih cu Khamhtu
Khrih ah ti le Thlarau in a hrinthanmi kan si?
Sihmanhsehlaw aa phorhlaw mi hna cu hell ah an
tla lai.
Cawnpiaknak hmanlo nih cun ngaihthiamnak
ding caah nifatin sualnak i ngaihchih a herh tiah a
ti nain ti le Thlarau hrinthannak thawngtha nih
cun annih cu ngaihthiam an si cang tiah a kan ti i
cucu kan zumh i kan i nunpi a herh.A zei deuh hi
dah biatak cu a si. Nifa tein sualnak i ngaichih a
herh maw. Khamhtu nih tipil a innak in kan
sualnak vialte a Aawl dih cang ti zumh hi a hman
◄
CHUNG BIA
►
203
maw. Khamhtu nih tipil a innak in kan sualnak
vialte voi khat ah za lak in a Aawl dih cang i cu
nih cun a kan khamh i thiam a kan coter.
Mi tampi nih hi a hman lomi cawnpiaknak hi
an zulh caah Thlarau ral dohnak ah a hman lomi
cawnpiaknak hi kan tei awk a herh " khua i a
ummi Khrihfabu vancung mi sin ah hitihin va
tialtuah" Hi bia hi vainam kap hnih har a ngei mi
bia kha a si.Nan um nak hmun ka ka hngalh,Satan
nih a bawi Ahutdan a chiahnak hmun a si kha ka
hngalh."Hna nan ngeih ahcun Thlarau nih Khrih
fabu sihah a chimmi bia kha ngai tuah u.Teitu a si
mi hna cu thuhmi mana changreu kha tlawmpal
ka pek hna lai.Cun lung rang zong pakaht cio in
ka pek hna lai i cu lung cungah cun a cotu cio
lawng nih a sullam an hngalh mi min thar kha an
tialcio,tiah a ti."
Khuachia thlarau tampi an umnak ah a hman
lomi cawnpiaknak cu biatak bantuk tein aa um ter
i, Satan zong vancung mi bantuk tein aa umter ve.
Ti le Thlarau khamhnak biatak a thei i a hngal ko
nain a zum duh lomi cu Pathian nih a bawm duh
hna lo i Matt 11:28 ah a thlak hna.
Mi kip nih khamhnak kong ah an mah tein bia
khiahnak an ngeih awk a si. Ahohmanh nih
khupbil in khamhnak kong he pehtlai in zaangfah
an in nawl lai lo.Khamhnak hmuh na duh ahcun ti
le Thlarau hi zum law khamh na si ko lai?
Pathian dawtnak, a khamhnak le a velngeihnak
hna hi lawmh awk tuk a si ti na hngalh ko ahcun
zum ve cang. Misual, hell tla dingin khaukhihmi
na si ahcun ti le Thlarau, Khamhtu tipil innak le
vailam cung a thisen kha zum law khamh na si ko
lai. Cu pinah Pathian nih miding ah an cohlan
lai.Misual ka si lo tiah naa ruah ahcun Khamhtu
zumhnak thawngin khamhnak na herh ti lo tinak a
si.
Hi ti le Thlarau hrinthannak thawngtha hi zum
ve ko tiah zaangfah kan nawl. Cu hnu lawng ah
Khamhtu cu na caah khamhtu, hawikom, Tukhal
◄
CHUNG BIA
►
204
le Pathian a si kha na hngalh lai. Misual mi nih
Khamhtu an zumhhrimhrim a herh. Tell tlak na
duh lo ahcun hihi na zumh awk hrimhrim a si. Hi
khamhnak thawngtha hi zum dingin Pathian nih
zaangfah a kan hal in a kan nawl lai lo.
Na duh ahcun ti le Thlarau hrinthannak
thawngtha hi zum law na duhnak a tling ko lai.
Khamhtu nih, "Kei cu lam le biatak le nunnak ka
si. Ka zum u" tiah a ti. Hell tlak teh na duh maw.
Na duh ahcun zum duh hlah. Pathian nih hell
tlak a duh mi hna caah hmun ka remhpiak cang
hna tiah a ti.
Misual maw na si Miding dah?
Miding, thinlung chungah
sualnak a ngei lomi
Matt 7:22, 23 hi rel hmanh hna usih."Atucu
Khamhtu Khrih hei pehtlai in a nung mu hna caah
cun sual phawtnak a um ti lo, Zeicahtiah Khrih
he aa pehtlaimi nunnak a kan petu Thlarau phung
nih cun sualnak le thihnak phung chung khan a
kan luatter cang.
Khamhtu nih kan sualnak vialte cu tipil a innak
le vailam cung a thihnak in a kan Aawlpiak dih
cang. Misual mi hna ai ah biaceihnak cu a nunnak
in a tuar i cuticun vawlei cung mi vialte nih
khamhnak laksawng sungbik cu kan hmuh.
Pathian khamhnak ah thil pahnih a um i Pakhat
cu Nawlbia a si i pakhat cu a hmun zungzalmi a
dawtnak a si. Nawlbia nih cun misual nan si tiah a
kan ti. Nawlbia ningin cun sualman pek a hau.
Nawlbia thawngin khamh kan si kho lo. Nawlbia
nih cun misual kan sinak le kan ton dingmi lawng
a kan chimh. Misual kan sinak lawng a kan
hngalhter.
Sualman pek awkah Khamhtu cu hi vawlei
cung ah a ra i? Kan sualnak vialte a lak i
biaceihnak kan in hnga ding mi zong a kan
inpiak. Pathian dawtnak nih sualnak vialte in a
◄
CHUNG BIA
►
205
kan luatter i a kan khamh.A hman lomi
cawnpiaknak cu kan tei hrimhrim awk a si. A
hman lomi cawnpiaknak a teimi hna cu Pathian
nih ti le Thlarau khamhnak thawngtha in luatnak
rosung a pek hna.Khamhtu zumhnak thawng in
kannih cu khamh kan si. Abia kan zumhnak in
miding a kan siter i, biatak zong a kan hngalhter
fawn. Na thinlung in ti le Thlarau in hrinthannak
thawngtha hi zum law khamh na si ko lai.
Hi kong cu a fiang chin lengmang, tlangbawi
phun dang,ntuk kha a hung chuak. Amah cu
minung sermi phung le lam in tlangbawi a cangmi
a si lo, hrawh khawh lomi nunnak thawnnak
thawngin tlangbawi a cangmi a si. Ca Thiang nih
tlangbawi sining zulh in nang cu tlangbawi na si
zungzal lai,”a ti. Cucaah phung hlun cu san an
tlaih lo caah hlawt an si ko i cucu zeicahdah cu ti
cun an si ti ah cun, Nawlbia nih cun zeihmanh thil
tling ah a ser khawhmi a um lo caah a si.
Sihmanhsehlaw atu cu ruahchannak tha deuh
kha a hung phan cang i cu ruah channak thawng
cun Pathian kha kan naih khawh.Cu hleiah
Pathian chiatsernak zong kha a um rih. Midang
cu tlangbawi i an ser hna tikah cu bantuk chiat
sernak cu zeihmanh a um lo. Sihmanhsehlaw
Khamhtu cu chiatser tein tlangbawi ah ser a si Ca
Thiang nih amah kong ah cun ( Isai 60:1-2).
Cun an i dannak dang a um rih: tlangbawi dang
hna kha cu a thi lengmang mi an si caah an rian
kha aa pehtlai kho lo i a tam zong an tam a herh?
Sihmanhsehlaw Khamhtu cu zungzal in a nungmi
a si caah zungzal in tlang bawi a si. Cucaah cun
amah thawngin Pathian a fuhmi hna paoh cu a
khamh khawh zungzal ko hna; zeicatiah zungzal
in a nun caah Pathian kha a nawlpiak khawh
zungzal hna.
◄
CHUNG BIA
►
206
Cucaah Khamhtu cu kan duhnak a
tlinter khotu Tlang bawi Ngan cu a si;
palhnak a ngei lo
Tlangbawi ngan Melkhizedek le
Hi vawlei tlangbawi ngan a simi
Aaron ah ahodah a ngan deuh?
Tlangbawi ngan
A lianhngan ning le a rianAuannak cu
Cathiang ah fiang tein kan hmuhti sullam cu:
Daihnak siangpahrang dinnak siangpahrang ti a
si. Nu le Pa a ngei lo, chuahkehnak le donghnak
zong a ngei lo. Asinain Pathian fapa bantuk a si i
zungzal in tlangbawi rian a Auan.
Khamhtu a lianhngannak kong hi Cathiang nih
fiang tein a kan cawnpiak. Cahlun chungah
Aaron tlangbawi sinak le Cathar chung i
Khamhtu tlangbawi sinak kha zohchih tuah law
Ahodah tlangbawi ngan Melkhizedek in a rami cu
a si cikawr kha tlangbawi an hung si i Mi zapi kha
cheuhra cheukhat an kholh hna. Sihmanhsehlaw
Abraham nihcu hrin hmanh a rak si rih lo. A hme
deuh kha a ngan deuh nih thluachuah an pek hna
ti cu elawk um lomi a si." Abraham cu tlangbawi
ngan Melkhizadek nih thluachuahnak a
pek.Zeibantuk zumhnak indah kan nun awk a si.
Cahlun chung i nawlbia raithawinak in maw. Kan
sin ah a rami Khamhtu Khrih, Vancung tlangbawi
ngan ti le Thlarau in a raithawinak kha dah kan i
bochan lai (1 John 5:9-12).
Asilo ah Khamhtu Khrih nih voi khat ah zalak
in kan khamh nak caah ti le thisen in rai a
thawinak kha dah kan zumh in kan i thim lai.
Pakhat chingchang hi kan i thim ding cu a si
ko.Biakam hlun ahcun Mi zapi nih an zoh mi cu
Levi ci maw, ron cithlah dah ti kha a si. Biakam
thar ah Khamhtu Khrih maw a ngan deuh dah tiah
kan hal hna sehlaw Khamhtu Khrih a ngan deuh
◄
CHUNG BIA
►
207
tiah kan leh ko hna hnga. Hi kong hi mi tampi nih
an fian khawhlo caah mi tlawmte lawng nih an
zumh.
Hi biahalnak cu Cathiang nih fiang tein a kan
cawnpiak. Khamhtu cu phun le hram zong a ngei
lo, vawlei tlangbawi phun in raithawinak zong a
tuah bal lo? Amah cu vancung tlangbawi ngan a
si.Biakthengcung i raithawinak a tuah ballomi
hna cithlah dang nih khan vancung tlangbawi
sinak cu a lak a ti.Pathian nih hmang in mi hna
cu an zulh dingmi Nawlbiale Phungbiaa rak pek
hna. Moses nih a chim bantukin mi zapi nih zulh
awkah an hna a tla.
Cathiang ah kan hmuh bantukin Israel mi hna
nih cauk chung i nawlbia hna kha zulh ding ah
chiat an rak i serh. Pathian nih Israel mi cu an
zulh hnga ding mi nawlbia a chimh hna tikah a si
ko, a tha tiah an rak ti. Nawlbia ah lungawAawm
nak zeihmanh an rak ngei lo.
Chan ahcun Israel mi hna nih Pathian nawlbia
ningin si loin sual raithawinak kha an tuah.
Tlangbawi kha zaangfahnak in hi te hi cu kan
pompiak ko tiah an ti. Cuticun Pathian bawlbia
ningin raithawi pekchanhnak kha tuah duh loin
anmah lung duh le siarem ningin an tuah. Cahlun
chung ah Pathian nih a pekmi hna phungbia kha
Israel mi nih khan tlingte in an zul kho lo. Annih
nih khamhnak kong kha an hngal kho lo. Cucaah
Pathian nih khanghthawinak phung kha a
thlenpiak hna. miah cauk chungah Pathian nih
hna he biakamnak thar ka ser lai ni cu a ra lio, tiah
BAWIPA nih a titram in chuahpi awkah an kut in
ka hruaimi hna an pupa hna sinah ka tuahmi
biakamnak bantuk kha a si lai lo. Ka biakamnak
kha an zul lo nain an cungah ka lung a sau, tiah
BAWIPA nih a ti.
Sihmanhsehlaw cu caan cu a phak tikah,
Israelmi hna he biakamnak ka ser laimi cu mah
hihi a si? Ka phunglam cu an chungah ka chiah lai
◄
CHUNG BIA
►
208
i an lungthin chungah ka tiallai. Keimah cu an
Pathian ka si lai i annih cu ka mi an si li," tiah
BAWIPA nih a ti.
Cun annih nih pakhat le pakhat kha kha hngal
tuah,' tiin i cawnpiak kha an herh ti lai lo,
zeicahtiah a hme bik in a ngan bik tiang, an dihlak
in an ka hngalh lai. An thatlonak kha ka
ngaihthiam hna lai i an sualnak kha ka hngal
camcin ti lai lo,' tiah nih a ti.Pathian nih
biakamnak thar cu ser hmanhsehlaw mi nih an zul
kho hlei lo. Cucaah a mi hna nih khamhnak an
hmuh khawh nakhnga biakamnak thar ser than
dingin aa tim.
“Na nawlbia le na bia in kan nung lai i
nangmah lawng lawng kan in biak lai ( Matt 3:15)
tiah Pathian hmaiah chiatserh in bia an i kam ve.”
Pathian nih “ka hmai ah Pathian dang nan bia lai
lo,” tiah a ti hna tikah Israel mi zong nih a si,
Pathian dang cu kan bia hrimhrim lai lo. Kan ngei
lai lo tiah bia an i kam. Asinain chiatserh in bia an
i kammi cu an zul kho hlei lo.
Tlangbawi sinak thlenning zulh in
phungbia zong aa thleng ve
Khamhnak caah aa thlengmi
phungbia cu zeidah a si?
Khamhtu Khrih raithawinak
Tlangbawi ngan cu hmun thiangbik chungah
khan a lut i velngeihnak Ahutdan hmaiah sa thi in
rai kha a thawi tawn. Hmunthiangbik chungah cun
tlangbawi ngan lawng luhkhawh a si. Asinain
Khamhtu a rat tikah Aaron tlangbawi sinak cu
amah ah khan aa Ahial i zungzal tlangbawi sinak
cu a la? Mi vialte an sualnak in khamh an si
nakhnga aa pumpeknak thawngin zungzal
tlangbawi sinak kha a Auan.
◄
CHUNG BIA
►
209
Cahlun chung ahcun tlangbawi nih mi zapi ca i
raithawinak a tuah hlanah amah kha aa thenh
hmasa?Cawtum
lucungah
a
sualnak
ngaihthiamnak ding caah a kut a chuan i misual ka
si tiah a chim hnu ah cawtum cu a thah i
velngeihnak Ahutdan hmaiah khan a thisen cu voi
sarih a theh? Misual a si ve caah amah le a
chungkhar sual thiannak caah cawtum in
khanghthawinak cu a rak tuah ve (John 1:29, 1
John 5:4-8).
Pathian nih biakamnak thar a kan pek. A caan a
phak tikah Khamhtu cu minung muisam keng in
hi vawlei ah a rak ra i aa pumpeknak in vawlei
sualnak vialte cu a lak dih i, amah a zum mi hna
khamh an si nakhnga vailam ah a thisen a thlet.
Tipil a innak in kan sualnak vialte cu a kan
Aawlpiak dih.Nawlbia nih Israel mi hna an
sualnak in a khamh khawh hna lo kha i hngal
hnaseh ti Pathian nih a duh. Tuahsernak in si loin
ti le Thlarau khamhnak phungtu nih khan a khamh
hna.
A dong lomi a dawtnak in khamh kan si
nakhnga biakamnak thar a kan pekmi cu Khamhtu
tipil innak le a thisen thawngin vawlei sualnak
vialte Aawl hi a si? Khamhtu tipil innak le a thisen
sullam hngal loin Pathian na zumh ahcun na
zumhnak cu pakpalawng a si ko lai. Cu ti na zumh
ahcun na zumh hlannak in na tem deuh lai.
A sungmi Pathian dawtnak cu
minung caah man khiah awk tha lomi
dawtnak si
Phungbia le Pathian dawtnak ah
zeidah a ngan deuh?
Pathian dawtnak
◄
CHUNG BIA
►
210
Khamhtu Khrih kan zumhnak thawngin khamh
kan si i a kan khamhnak le a kan dawtnak zeitluk
indah a ngan ti zong kan hngalh. Cuti asiah
Pathian dawtnak kan zumhnak le phungbia kan
zumhnak cu zeitluk indah aa dan.Nawlbia aa
bochanmi nih cun Pathian bia nakin Khrihfabu
phungphai hna le tuahsernak kha biapi deuh ah an
chiah. Zei a va si hmanhah, Khamhtu Khrih
vawlei a ratnak cu a liannganmi khamhnak ser
dingah a si ti kha kan zumh khawh nakhnga ti le
Thlarau in a ra.Nihin ni ah mi tampi nih kan kokek
sualnak cu ngaihthiam kan si ko cang,
sihmanhsehlaw nifa kan sualnak khan kan i
ngaichih ding a si an ti i Cahlun chung i nawlbia
ning khan nun an i zuam. A ruang cu a
liannganmi khamhnak cu ti le Thlarau in a rami a
si kha an hngalh lo caah a si.
Cahlun chungah cun Israel mi hna nih an
sualnak in khamh an si nakhnga nawlbia zulh an i
zuam sihmanhsehlaw cu nawlbia nih cun a khamh
kho hna lo. Pathian nih cu phung zuldingin kan
tlin lo zia le kan chambaunak kha a hmuh tikah cu
phungbia cu a kan thlenpiak. Kan tuahser thatnak
in khamhnak kan hmu kho lo (1 John 5:10).
Khamhtu nih ti le Thlarau thawngtha in kan
khamh hna lai tiah a ti. Nan sualnak chungin
keimah hrimhrim nih kan chuah hna lai tiah
Khamhtu nih a ti. Hi kong hi Genesis chungah rak
phuan cangmi a si.
“Nangmah le nu cu nan i hua lai, a tefa le na
tefa cu ral an si lai. Mi nih na lu kha rial an in
zuam lai i nang nih an kedil kha cuk naa zuam ve
lai, a ti le Pathian hmai i an sual tikah Pathian
hmai i an sual huhnak (an pum huhnak) ding caah
theipi hnah kha hnipuan ah an i ser.
Sihmanhsehlaw an sual huhnak caah Pathian nih
Savun a serpiak hna. Cucu khamhnak
hmelchunhnak a si. Khamhnak kong hi nih phun
hnih in a chim, pakhatnak cu theipi hnah a si i
pahnihnak cu savun a si? Azeihidah a tha deuh
◄
CHUNG BIA
►
211
hnga tiah na ruah? Saram nunnak nih cun minung
kha a huhphenh caah saphaw kha a tha deuh.
Theipi hnah in sermi cu chik khatte ah a ro i a
tlek. Na theih bantukin theipihnah cu kutdong
panga bantuk a si. Cucaah theipihnah hruk ti
sullam cu thil tha kan tuahmi in kan sualnak kha
khuh seh tinak a si.
Theipihnah kha naa hruk i na Ahut ahcun chik
khatte ah a maan dih ko lai. Kan hngakchiat lio i
lente kan i celh ah theipihnah hi ralkap thuam ah
kan rak hman tawn. Zeitluk i ralring i kan i hruk
zongah nikhat hmanh a nguh lo i a tlek dih ko. Cu
ve bantukin chikkhat te ah aa rawkmi titsa nih cun
thiannak a kan serpiak kho lo ti kha a lang?
Sihmanhsehlaw Pathian nih a liannganmi a
dawtnak cu misual mi khamhnak caah ti le thisen,
Khamhtu tipil innak le vailamcung a thihnak in a
langhter? Hi tluk a liannganmi dawtnak hi Pathian
sin in a ra mi a si.
Theipihnah kha i huhnak ah a hmangmi hna cu
an nunnak ah phungbia lawnglawng hi a biapi ah a
chiami hna an si. Hi bantuk zumhnak hi pialsual
zumhpalh kan timi cu a si. An tuahmi cu phungbia
bantukin a si peng.
Zarpini Biakinn an kal fate i huhnak thar kha
an i ser.‘Maw Bawipa, kan hnu zarh ah sualnak
tampi ka tuah sihmanhsehlaw vailam cung in na
ka tlanh ti kha ka zumh, Bawipa, vailam cung i na
thisen in ka sualnak cu ka Aawlpiak ko tuah tiin a
sual huhnak puan a tlekmi cu an thit than i Bawipa
min thangthat si ko an ti.
Sihmanhsehlaw i huhnak puan cu chikkhat te
ah a ran khawh chungin an ser than. A ruanga cu
aa huhnak puan kha a Ahing tuk cang i a Aeh cang
caah a si puan kha an ser i an i hruk.
An i huhnak puan thar hi nitampi zong an
hmang kho men ko. Asinain a rauh deuh cun an i
huhnak caah khan nifate puanthar kha Ahit than
an hau. Phungbia bang an nun khawh lo tikah
◄
CHUNG BIA
►
212
ningzahnak nih a tlunh hna. Ningzak ngaingai kan
si ko! Ka sual than hoi: Bawipa, Bawipa ka
ngaithiam ko tiin ngaihchihnak puanthar cu an ser
than lengmang.
I huhnak, theipihnah in ser cu a har tuk
hringhran. Hnahnawk le rethei ngaiin i huhnak
puan thar cu an ser. Antha a dih tikah zei ti khin
dek an va um te hnga mu.Kumkhat ah voi khat
asiloah voi hnih tiin thlacamnak tlang ah rawlulh
in thla an va cam. A thar deuh le a tlo dingmi i
huhnak ser in an i manh lo ngai. Bawipa, kan
sualnak vialte cu kan ngaithiam ko. A thar in kan
serthan tuah, nangmah lawnglawng hi kan in
bochan i kan in zumh an ti. Zan thlacam hi a tha
deuh tiin an zumh caah chun ah an i din i a muih le
cangka thla an cam.
Bawipa nangmah cu kan zumh, i ngaichihnak
thinlung cu kape tuah tiah thangpi in thla an cam.
Bawipa nangmah cu kan zumh tiin i huhnak puan
thar kha an ser. Cucu a tlo deuhmi i huhnak a si lai
tiah an zumh sihmanhsehlaw a tlo hlei lo.
Thla an cam dih i tlangcung in an hung Aum
pah an i nuamh ning cu Pathian dawtnak kha an
thinlung ah thlizil chembang in a hun thar. Ruah (
nih ramhnah le pangpar) a surhmi ko khi an lo. A
thianghlimmi thinlung si loin tlang thlarau (thar tu
kha an hmu).
Jesuh tipil innak cu misualmi hna
caah cun chim khawh lomi a si
Zeiruang ahdah Pathian nih
phungbia hi a hlawt hnga?
Kan sual thenhnak caah
a hmanlo caah
Cucaah Khrihfabu nih thlah lo tein Biaknak
phung a Aanhmi a si an ti i amah upatnak caah a
◄
CHUNG BIA
►
213
thih hnu ah Khrihfa upa sinak kha an pek.A
thinlung a ruahnak le a thazaang dihlak in phung a
zumh mi le a Aanhmi cu a palh ngai nngai. Com
ralkap sinah kal in thawngtha cu chim khawh a si
lo maw. Lung khong ko in a um caah an thangthat
hlei maw. Thangthat hlei hlah. Kanmah tuahnak si
loin Thlarau lei tu in kan hruai hna awk a si.
Pathian hmai ahcun kan zumhnak hi a biapi mi cu
a si ko. Khrihfabu nih an cawnglawmhnak cu Bu
le Phung a Aanh caah a si. Cu bantuk mi hna cu
Khamhtu a zuam cawhtu chungthu lengna mi
bantuk an si.
Phunglam cawnnak nih zeihmanh a chuahpilo
caah Thiang Thlarau zumhnak kan kawl a herh. Ti
le Thlarau thawngtha kong le zei ruangah dah
Khamhtu nih tipil a in ti le vailam cungah a thi a
thlet ti kha kan hlathlai a herh.Cu ti le Thlarau
thawngtha kong kan hlathlai hnuah vawlei
cungmi vialte sinah hrinthannak thawngtha
karhter kha kan i zuam lai. Kan nunnak cu Thiang
Thlarau rianAuannak caah kan i pek a herh.
Tuanbia dang in kan vun fianter rih lai. Nu
pakhat a rak um i cu nu cu tukforhnak tampi lakin
nifate Biakinn ah aa khawm lengmangmi a si. A
pa nau pa hi Khrihfa a si lo. Cucaah a chungle nih
cun Pathian ni i khawm lo ding in rianAuan an
fial tawn ( 1 John 5:10). Sihmanhsehlaw zarhte ni
zanah rian hmun ah kal riangmang in zan khuadei
rian cu a Auan tawn. An kham khawh lo caah
zarhpini (Pathian ni) cu aa pum lengmang.
Pathian ni pumh le i khawmh hi a biapi mi cu a
si ko. Asi nain zarhpi ni (Pathian ni) hrelh lo tein
kan i khawmhnak nih hin zumhtlak kan sinak a
langhter maw? ti kha ruah a herh. Ti le Thlarau in
hrinthan hi zumhtlak kan sinak taktak cu a si ko.
Mi pakhat cu a vun hrinthan bak in a hmaanmi
zumhnak ah zumh hram le kal hram aa thok
colh.
◄
CHUNG BIA
►
214
Phungbia i na nunnak nih khan na sualnak in an
khamh kho maw. Khamh kho hlah. Phungbia hi
zeirel loin um ti ka chim duhmi a si lo, asinain hi
phungbia hna hi minung nih kan tlinh kho
hrimhrim lo ti hi a si. Zeitindah ti le Thlarau in
kan hrinthan khawh lai ti kha ruat hmasa law cun
thawngtha na theih khawhnak hmun ah i khawm.
Cuticun na hrinthan hnu ah zumhtlak tein na nung
kho lai i Pathian nih an auh tikah lawmhnak he a
hmai ahcun na kal kho lai.A dik lomi khamhnak
hmun ah a sawhsawh in na can va hmang hlah. Na
chaw va zawng va peh hlah. Tell tlaknak in a dik
lomi tlangbawi nih cun an khamh kho lai lo. Ti le
Thlarau thawngtha kha thei hmasa law a hrinthan
mi na si ko lai.
Khamhtu Khrih vawlei i a ratnak chan hi ruat
hmanh? Phung zulhnak in khamhnak hmuh hei
siseh law Khamhtu Khrih vawlei rat hi a hau hnga
lo.
Phung tlaihchannak cu a luanciami caan in aa
thok. Nawlbia ning in nunnak nih a kan khamh
khawh lai tiah kan rak ruah, asinain a hmaan lomi
zumhnak le hmelchunhnak tu kha a rak si
deuh.Khamhtu nih hi vawlei sualnak chungin a
kan khamh cu a dawtnak, tipil a innak, a thisen le
Thlarau hmangin a si. Kan khamhnak a tlinternak
cu Tiva i tipil a innak, Vailam cung a thisen le a
thawhthannak in a si.Phungbia cu zeiruang ahdah
thlen a si kan ti ahcun phung nih cun a kan khamh
khawh lo caah a si.Nawlbia nih khan zeihmanh
thil tlamtling ah a ser khawhmi a um lo. Si
hmanhsehlaw atu cu ruahchannak tha deuh kha a
hung phan i cu thawng cun Pathian kha kan naih
khawh cang. Cu hleiah Pathian chiatsertnak zong
kha a um rih.“Midang cu tlangbawi i ser an si
tikah cu bantuk chiatserhnak cu zeihmanh a um
lo.” ( 1 Thess 1:5).
Khamhtu nih cun kan sualnak chungin tipil a
innak, a thisen le chiatserh a tuarnak in a kan
◄
CHUNG BIA
►
215
khamh. Phungbia ruang i nunnak vaa pek cu san a
tlai lomi thihnak a si. Zumhnak dik kan timi cu ti
le Thlarau thawngtha zumh hi a si.Thei a tlaimi
zumhnak kha kan ngeih hrimhrim a herh. Nang
zeitindah na rauh. Cucu na nunnak caah a tha
deuh in na ruat maw.Phung ningin nun awk a si a
timi biakinn i kal lengmang maw a tha deuh,
asiloah ti le Thlarau in na hrinthan awk a si ti in
thawngtha chimnak hmun dah.
I thim tuah, a zeinihdah na nunnak ah
thathnemnak an pek deuh lai. Tha tein ruat law i
thim tuah. Pathian khamhnak cu ti le Thlarau
thawngtha chimnak tuin a si deuh. Kan nunnak
caah cucu kan Auanvo a si. Zumtu nih cun
Pathian bia kha an i nunpi.Cu hleiah Pathian
chiatserhnak zawng kha a um rih. Midang cu
tlangbawi an si tikah cubantuk chiat serhnak cu a
um lo.
Sihmanhsehlaw Khamhtu cu chiatserh in
tlangbawi ah ser a si i cathiang nih amah kong ah
cun, Bawipa nih chiatserh tein bia a chim cang i a
bia cu a let lai lo, nang cu zungzal Melkhizadek
tlangbawi sining in na si lai a ti. Bawipa nih a
fekmi biakamnak a tuah i a let lai lo, nang cu
zungzal in tlangbawi na si lai, Melkhizadek tlang
bawi a sining in na si lai a ti. Bawipa nih chiatserh
in bia aa kam i Biakamnak thar a ser i a kan
hmuhsak.
Cawtum le Maheh aiawh ah a nunnak cu
raithawinak ah a pek i tipil a innak le a thisen khan
kan sualnak cu a kan thenhpiak. Cahlun chungah
cun tlangbawi a thih tikah a fapa kum sawmthum
a tlin in a rian cu a chawn, asiloah a fapa kum
sawmthum a phak tikah a fapa cu tlangbawi sinak
kha a pek. Tlang bawi phun an si caah lung si tein
tlangbawi rian cu an rak Auan.
Khamhtu cu vawlei ah a ra i tlangbawi rian cu
zungzal in a Auan. Tlangbawi rian antuannak
nih thil tha a chuahpi. Cun ti le Thlarau thawngtha
zong a tlam a tlinter. Tlangbawi an thih tikah an i
◄
CHUNG BIA
►
216
chawng nain cu bantuk raithawinak nih an
khamhnak cu tlam a tlinter kho lo. Khamhnak
pom Aung lo i a zumh lawng zumhnak nih mi a
luatter bal hna lo.Cathar ah Khamhtu cu hi vawlei
ah a rak ra. Zungzal in a nungmi a si caah
raithawinak tuah lengmang a herh ti lo. Kan
sualnak vialte cu tipil a innak in voi khat ah zalak
in a Aawl cang. Vailam cung an khenhchihnak
kha kan caah rai a thawinak a si tiah a zummi paoh
cu khamh an si. Atu cu Pathian orhlei kam ah a
Ahu i Ka pa hi mi hna hi an sualnak chungin ka
thenh cangmi hna an si tiah a kan nawlpiak.
Khamhtu cu khamhnak caah zungzal kan
tlangbawi a si.
Khamhtu zumh ti sullam cu zeidah a si?
Khamhtu Khrih tipil innak le vailam cung
a thihnak hei zumh khi a si.
Zeitindah Khamhtu kan zumh lai ti le hmailei
kar kan hlan lai ti hi kan ruah awk a herh?
Zeitindah Khamhtu Khrih cu hman tein kan zumh
khawh lai? Kan zumh khawhnak cu tipil a innak le
vailam cung a thisen thawngtha in a si.Zumhnak
hman kan timi cu kanmah ruahnak si loin Khrih
nih a tuahmi: tipil a innak, a thisen hei zumh kha a
si. Cucu a dik ko tiah na zum ve maw?
A liamciami caan saupi chung khan Khamhtu
zumh hram cu ka rak i thok cang nain phungbia a
tlaihchanmi hna ruangah kum hra chung
harsatnak ka rak tong. Cu hna ruangah cun caan
saupi ka tha a rak di. Cucaah kha lio caan kha cu
vun ruah nolh hmanh ka duh ti lo. Ka nupi, ka
pawng a um peng mi nih cun cu bantuk phungning
i rak nun cu zeitluk in tih a nun kha a hngalh.
Pathian ni ah thil zong a su bal lo. Voi khat cu
Pathian ni ah a tlekmi ka bawngbi kha Ahi dingin
ka fial nain nihin cu Pathian ni a si i ka hngak law
thaizing ah kan Ahit te lai a ka ti. Ahi ko tiah ka
◄
CHUNG BIA
►
217
fial chih nain a Ahi duh lo i cu ni cu tha tein kan
hei ulh ko ( 1 John 5:11). Zarhpini ulh hi a har tuk
caah kan ul kho peng lo i rian zong kan hei Auan
Ahiam tawn ko. Kha bantuk ni le caan hna kha ka
philh kho hrimhrim lo.
Hawidawt, Khamhtu Khrih zumh kan timi cu
tipil a innak le vailam cung a thisen hei zumh khi
a si ko. Zumhnak hman kan timi cu Khamhtu,
Pathian a sinak, minung a sinak le vawlei ah a
tuahmi thil hna hei zumh khi a si?
Khamhtu zumh cu zeidah a si. 12 Khamhtu
zumh kan timi cu tipil a innak le a thisen hei zumh
khi a si ko. Fiang tein kan hngalh khawhmi cu a
um lo, kan tuah awk a simi cu Cathiang ning tein
thawngtha zumh kha a si. Cucaah a sining le a
hmaanning tein kan zumh a herh.Bawipa, kaa
lawm, atu ahcun ka tuahsernak in a si lo ti kha ka
hngalh. Nawlbia cu kan sualnak a kan hngalhtertu
a si. ti kha atu ah cun ka fiang cang. Pathian bia a
si caah nawlbia cu a tha tiah ka rak ruah i cu
phungning cun nun kha ka rak i zuam.
Sihmanh sehlaw nawlbia ningin ka nung kho
lai tiah ka rak ruahmi kha ka palh ti atu lawngah
ka hngalh. Pathian nawlbia cu ka zul kho lo ti kha
kaa fiang. Zeicahtiah ka thinlung cu thil thalo
ruahnak le sualnak in a khat. Nawlbia cu sual i
hngalhnak caah pekmi a si ti kha kaa fiang.
Bawipa kaa lawm. Nawlbia ning in nun ka rak i
zuamnak cu ka rak i zumhpalh caah a si. Cu
bantukin nun ka rak i zuamnak cu phawrhlawtnak
le ruamkainak caah an rak si.
◄
CHUNG BIA
►
218
A hrinthan mi nih cun caan donghnak
hi an tih lo
Vawlei dongh caan cu zeiruangahdah
a hrin thanmi nih an tih lo?
Ti le Thlarau thawngtha an zumhnak
Nupi Ahitu tlangval a rat tikah ti le Thlarau in a
hrinthanmi ngaknu lawng nih lunglawmhnak he
an ton khawh te lai. Maw! Bawipa atu maw na rat!
Taksa lei in teinak zeihmanh ka ngeilo, asinain ka
sualnak chungin na ka khamh, cucaah ka thinlung
chungah sualnak a um ti lo, kaa lawm; Bawipa,
nangmah cu ka khamhtu le ka Bawipa na si tiah an
ti te lai?Khamhtu cu Thlarau lei nupi Ahitu ding
tlangval a si. Nupi Ahitnak puai cu amah nih a
timhlamh, zeicah kan ti ahcun Nupi Ahitu
tlangval nih ngaknu kha a dawt tuk caah a si.
A chel caan ahcun hi vawlei ah a si lai tiah ka
ruah. Asinain vancung khua tu ah khin a si lai.
Nupi Ahitu ding tlangval Khamhtu Khrih a rat
tikah cun a dawtnak le a khamhnak cu a Ahitmi
ngaknu nih zeirel loin a um awk a si lo. Nupi Ahit
puai cu vancung ah tuah a si lai.Nupi Ahitu
tlangval nih cun a Ahit dingmi ngaknu kong kha a
hngalh dih. A Ahit dingmi ngaknu cu misual a rak
si. Sihmanhsehlaw atu cu a sualnak chung khan a
dawtnak vel, tipil a innak le vailam cung a thisen
in a khamh cang.
Kan Bawipa Khamhtu cu hi vawlei ahhin
ciruang in a ra lo. Hi vawlei raithawinak ning
phung zongin a ra lo. Hi vawlei i raithawitudingah
cuncithlah, Aaron ciruang tampi an rak um ko.
A ngaingai kan ti ahcun Cahlun chung i
raithawinak an rak tuahmi cu Khamhtu Khrih
raithawinak he kan tahchunh ahcun zeihmanhlo
bantuk a si. A hmanmi caan a phak tikah zeitindah
na um lai. Cu phung hna cu thlen an si cang.
Khamhtu hi vawlei i a rat lioah Aaron nih rai a
thawining bantukin a tuah lo. A raithawinak cu a
◄
CHUNG BIA
►
219
nunnak, tipil a innak le vailam cung a thisen hna
in an si. Cucu misual mi hna khamhnak caah a si.
Tipil a innak, vailam cung a thisen cu misual mi
hna khamhnak caah a si tiah a zummi paoh khamh
an si. Khamhtu nih kan sualnak ruangah remnak a
tuahmi cu lunghrin awk a um lo, tling tein a tuah
dih. Khamhtu nih kei cu lam le Biak tak le nunnak
cu ka si a ti. Khamhtu Khrih nih vawlei a rat i a
kan khamhnak cu tipil a innak, a thihnak le a
thawhthannak in a si.
Cahlun hi Cathar hmuhsaktu a si. Khamhtu nih
Cahlun chung i tlangbawi hna raithawining
bantukin a tuah lo. Tlangbawi dang nakin tha
deuh in atuannak nih zungzal vancung tlangbawi
a sinak kha a langhter. Minung cu kan chuahka in
misual kan si i Nawlbia nih cun miding ah a kan
ser kho lo. Cucaah Bawipa nih Biakamnak dang
kha a tuah.Kan pa, kan Pathian nih a fapa
ngeihchunte hi vawlei a hun thlahnak chan cu tipil
a innak le a thisen in a kan tlanhnak, thihnak in a
thawhthannak kha kan zumh khawh nakhnga caah
a si i zum dingin a kan fial.
Cathiang nih Judah chungkhar hna cu zumh
awktlak an si ti kha a kan chimh. Israel
siangpahrang vialte cu Salomon siangpahrang,
Juh chungkhar mi an si. Pennak aa Ahen hnu em a
rawh tiang pennak Ahutdanh cu Judah chungkhar
nih an tlaih i Judah chungkhar hna cu ciruang cu
tlangbawi phun an si i anmah le an rian te kha an
Aua ciruang in Khamhtu cu a chuak lai tiah bia a
kamh hna.
Zeiruang ahdah Judah ciruang in Pathian nih
biakamnak cu a ser. Hi biakamnak cu vawlei mi
vialte hna he a tuahmi biakamnak bantuk a si lo
mi hna sin i biakamnak a tuah cu hi vawlei
aiawhtu an si caah a si. Khamhtu in a biakamnak
thar le a khamhnak cu a tlinter. Cucu tipil a innak,
vailam cung i a thihnak le a thawhthannak kha an
si.
◄
CHUNG BIA
►
220
Kan sualnak cu kan lungthin chungah tialin a
um. Mi pakhat nih Khamhtu Khrih a zumh hlan
ah cun ka sual ti a hngal kho lo. Hi lioah Pathian
phungbia cu a lungthin chungah a um rih lo. Mi
pakhat khat nih Khamhtu a zumh tikah Pathian
hmaiah misual a si kha aa hngal. Micheu nih cun
Khamhtu kuman zumh hnu lawngah misual an si
kha an i hngal. Bawipa misual ka si. Khamh ka si
cang tiah ka rak ruah i nain sualnak ka tuah peng
ko rih. Kum hra chung kha an rak i lawm taktak.
Asinain ruahphak loin Biatak cu an van hngalh.
Pathian phung an zulh khawhlonak nih khan
misual an si kha a hngalhter than hna.
Hrinthannak tel loin cu bantuk minung hna nih
cun kum hra chung kha Khamhtu cu an rak zumh
ve ko.Pathian hmai i misual ka si ti aa hngalhnak
cu a thinglung nih sual hram aa thok than
lengmang mi hi a si.
Minung sualnak cu an thinlung ah philh khawh
loin tiala si. Cu aa tialmi cu ti le Thlarau
thawngtha lawng nih a hloh khawh. Ti le Thlarau
thawngtha lawng nih remnak a ser khawh.
Khamhtu Khrih zumhnak lawnglawng in
khamhmi cu kan si kho lai.
◄
CHUNG BIA
►
CAWNNAK 7
Khamhtu Tipil Innak Cu
Khamhnak Caah Thlen
Khawhlo Mi
◄
CHUNG BIA
►
222
Khamhtu Tipil Innak Cu Khamhnak Caah Thlen Khawhlo Mi
Khamhtu Tipil Innak Cu
Khamhnak Caah Thlen
Khawhlo Mi
< 1 Peter 3:20-22>
Vancung khua a ummi kan Pathian nih kan
sinah biakamnak thar a tuah i cucu kei cu nan
khamtu ka si lai ti hi a si. Hi vawlei sualnak
chung in keimah nih ti le thisen in kan luatter
hna lai. Pathian biakamnak cu na zum
maw.Cu biatak nan zumh i nan pom hnu
lawngah khamh nan si lai tiah a ti. Cu a
hmanmi biakamnak cu ti le Thlarau
thawngtha kha a si.Sibawi nih kan zawtnak
kha a theihlo ahcun kan zum kho lo. Sibawi
nih cun a pakhatnak ah zawtnak kha a theih i
a herh mi sii kha a pek a hau. Sii hi phun tampi
a um. Asinain sibawi nih cun zeihidah ka pek
awk asi ti kha tha tein a theih a hau. Sibawi nih
hmakhat teah an zawtnak kha a theih ahcun
an zawtnak damh kho tu sii kha a pek hna.
Cahlun chungah kutchuannak nih
zeidah aa tinhmi a si?
Sual raithawinak in luatnak
an hmuh nakhnga hi a si
Khanghthawi ding in Pathian hmai an kal tikah
khan thawi ding mi sa cu innka ah an hren i a
lucungah an kut an chuan. Cu an hrenmi sa cu
dotlak lonak zeihmanh a ngei lomi a si.Cahlun
chan ahcun nifate sualnak a ngeitu nih a sualnak
khan ngaihthiam a sinak hnga sa lucung ah
kutchuan in khanghthawinak kha a pek. A sualnak
ruangah cun sa kha a thah i tlangbawi nih a thisen
cu biakthengah an theh. Cu thisen thehnak nih cun
◄
CHUNG BIA
►
223
nifate a sualnak in ngaihthiam a sinak kha a
langhter.
Cun nih cawtum cu amah caah sual thawinak
caah a thawi lai i amah le a innchung khar caah
remnak a ser lai ( Salm 8:4)? Cu hnuah cun
meheh pahnih kha a lak hna lai i BAWIPA
hmaiah tonnak thlam innka ah cun a chiah hna lai;
Aaronnih meheh pa hnih hna cungah cun
camcawh fung a khiah lai.
Camcawh fung pakhat cu BAWIPA caah, a
dang pakhat cu caah. Cun Aaron nih BAWIPA ca
camcawh fung a tlaknak meheh cu a lak lai i sual
thawinak ah a thawi lai; sihmanhsehla ca
camcawh fung a tlaknak meheh cu a cungah
remnak ser awkah a nungin BAWIPA hmaiah
chuahpi a si lai, ram lakah sinah hei thlah a si
nakhnga.Cathiang nih a fianter ning ah cun aiawh
tu tinak khi a si. Kumkhat sualnak ca i
raithawinak cu thla sarih thla i a ni hranak ni ah
80,90 an tuah.
Cun mah hihi nannih nan phung zungzal a si
lai, thla sarih thla a ni hra ni ah nan ti temh inter lai
nanmah mi hrimhrim nih siseh, khual nan si i a
ummi nih siseh rian nan Auan lai lo. Zeitintiah hi
ni ah hin nannih caah nannih cu thenh awkah
remnak ser a si lai; nan sualnak vialte in Bawipa
hmaiah nan thiang lai," a ti.
Ka mi nih kumkhat chung an sual remnak caah
nikhat hi thawinak ni ah an rak hman. Zeitikahdah
an tuah. Raithawinak hmaiah mi zapi aiawh turon
kha a dir hmas mi hna aiawhtu cu ahodah a si le a
tefa hna cu Pathian nih hi rianAuan dingin a
thimmi hna an nih amah le a chungkhar caah
cawtum in remnak a tuah. Cawtum cu a thah i a
thisen kha velngeihnak Ahutdan hmai ah voi sarih
a theh. Amah le a chungkhar caah remnak
thawinak kha a tuah hmasa mi hi aa tlakmi thil a
si.
Remnak tuah ti sullam cu mi pakhat i a sualnak
kha thawimi cungah hei khinh i cu sualnak cu
◄
CHUNG BIA
►
224
thawimi sinah? Kan va thihter khi a si. Misual pa
thih hnga ding mi ah khan thawimi cu a thi i cu a
thihnak nih cun remnak cu a serpiak.
Aaron nih amah le a chungkhar caah meheh
tum in remnak a ser hnuah Israel mi vialte aiawh
ah meheh tum pakhat kha Pathian hmaiah cun
these ram ah khan a thlah.
Meheh tum pakhat cu sual thawinak caah a
pek. An nih cun a lucungah a kut a chuan i, Maw
Bawipa, na mi elmi hna nih na nawlbia le
phungbia kan ralchanh caah misual kan si. Atu
meheh lucungah kan sualnak cu ka chuan i kum
fatin kan sualnak cu kan lakpiak ko tiah a ti.Cun
Meheh hrawm kha a ah i a thisen cu
hmunthiangbik chungah khan a luhpi i
velngeihnak Ahutdanh hmiah ah voi sarih a theh.
( 1 Pe 3:20,21) Cun cawtum thi cu tlawmpal in
a lak lai a kutdong in velngeihnak Ahutdan a
hmailei cu a theh lai. Cun velngeihnak Ahutdan
hmaika ah cun thi cu a kutdong in voi sarih a theh
lai. Cun mizapi ca i a simi sual thawinak me heh
kha a thah lai i a thi cu puanzar chungah a luhpi
lai.
Leng i a ummi Israel mi vialte nih thi a theh lio
i a ring mi khiing thawng cu an theih?Tlangbawi
ngan nih remnak a thawi lio i khiing a ringmi nih a
langhtermi cu an sualnak in ngaihthiam an sinak
kha a si. Hi a ringmi awthawng cu mi vialte caah
thluachuahnak a si.
Khiing voi sarih a rin tikah atu cu kan dam cang
tiah an ti. Kumkhat chung an sualnak caah an thin
a phang ti lo. Atu cu zalong tein an um kho cang.
Cun mi zapi cu an inn cio ah an tin i zalong te in
khua an sa. Hi lio caan i khiing a ring mi thawng
hi Ti le Thlarau in hrinthannak thawngtha he aa
khat.
Ti le Thlarau thawngtha kha kan thinlung nih a
theih i kan zumh tikah kan kaa nih hihi ti le
Thlarau thawngtha a si tiin a phuannih khing rin
thawng voi sarih an theih tikah an sualnak vialte
◄
CHUNG BIA
►
225
Aawlpiak a si i Pathian hmaiah miding an si kha
an i thl mi caah meheh kha khanghthawinak i an
pek hnuah tlangbawi ngannih meheh dang pakhat
kha a lak than i biakthengleng i aa pummi Israel
mipi hna hmaiah a kalpi i a lucungah a kut kha a
chuan.Remnak thawinak an tuah ni ah meheh tum
pakhat cu sualnak caah tiah biaceihnak cauk
chungah le an thinlung tlap chungah an tiali an
khenh chih.
Cu caangka cun Jesuh tipil innak hi
thil tha in an hmun
Noah chan lioah hrawhmi hna?
Tipil innak an zumh lo caah
Cucu atu i nanmah an khamhtu hna tipil innak
a rak sawh tu hi a si. Pater kuat khat chung ah ti in
pariat lawng nih khamhnak an hmuh ti kan hmuh.
Noah chan lio ah minung zeizat dah an rak um
hnga? Theih khawh a si lo nain Million (1) in ruat
chung hna usih. Cu million (1) chungah minung
pariat lawng nih khamhnak an rak hmuh.
Tuchun kan vawlei ah minung Billion(6) kan
um tiah an ti i hi minung lak ah hin minung zeizat
nih dah sual luatnak an hmuh hnga? Khua pakhat
lawng in kan zoh ahcun minung tlawmte lawng
nih sual luatnak an hmuh lai.
Ka umnak khua ah hin minung 250000 hrawng
kan um i hi lak ah hin minung zeizat nih dah sual
luatnak an hmuh hnga? Minung 200 hrawng nih!
A khan (ratio) in kan tuak ahcun minung 1000
hrawng lawng hi khamh mi an si lai.
Roman Catholic relh chih in Korea ram ah
khrihfa million 12 tluk an um ti a si i, hi lak ah hin
ti le Thlarau in a hrinthan mi zeizat dah an um
hnga? Noah chan lio i vawlei cung mi vialte lak ah
minung 8 lawng nih khamhnak an hmu ti kha kan
◄
CHUNG BIA
►
226
thinlung in vun tuak than hna usih. Jesuh nih
vawlei sualnak a tawlnak tipil a innak a zummi cu
an sualnak in a khamh hna ti kha kan zumh a herh.
Jesuh nih tipil a innak le vailam cung a thisen
thawng in a kan khamh ti a zummi an um tuk lo.
Jesuh thawhhannak hmahthlak kha zoh hmanh
hna usih. Thihnak in a thohan mi zeizah dah na
hmuh khawh hna? Jerusalem lei in Jesuh leiah a ra
mi hna kha na hmuh hna lai i cu hna lak ah
minung zeizat dah theologian an si hnga?
Nihin ah, vawlei cungah theologian tampi an
um nain Jesuh tipil innak zumhnak thawngin
khamh kan si ti a zum mi cu mi tlawmte lawng an
si kha kan hmuh khawh hna. Theologian cheu
khat nih cun Jesuh nih tipil a in cu aa toidornak
ruang ah a si an ti i, cheukhat nih cun minung
hawi a lawh khawh nakhnga a si an ti.
Jesuh tipil innak a chan taktak cu kan sualnak
vialte a cung ah chiah a sinak hnga caah a si tiah
kan Baibal chung ah zultu dihlak nih an kan
cawnpiak i cucu kan zumh.
Kan sualnak vialte cu Jesuh tipil a in lioah khan
a cungah chiah dih a si cang tiah zultu hna nih an
kan cawnpiak. Cucu Pathian vel a si i cu kan
zumhnak thawng cun kan nih cu khamh kan si.
Khamhnak tipil innak kong ah
“Men” lai ti a um lo
Mizei nihdah a dong kho lomi
Pathian dawtnak cu a co?
Jesuh tipil innak le a thisen
a zummi hna nih
Jesuh zumhnak thawngin khamh kan si lai ti cu
kan zumh dih cio. Bukip nih khamhnak cu
zumhnak thawngin a si ti an zumh cio i Jesuh
◄
CHUNG BIA
►
227
tipil innak tu cu zumhnak pakhat menmen ah an
ruah. Sihmanhsehlaw cucu a hmaan lomi ruahnak
a si. Ka si khawh tawk in cauk thong tampi ka rel
cang nain cu ka relmi cauk chung ah Jesuh tipil
innak le vailam cung a thisen, khamhnak caah a
biapit zia an ialnak cauk ka hmu rih lo.
Noah chan lioah minung pariat lawng khamh
an rak si. Nihin ni ah minung zeizatdah khamh
kan si lai ti ka thei lo nain mitam cu khamh kan si
lai lo dah tiah ka ruah. Jesuh tipil innak le a thisen
a zummi lawng khamh an si lai. Thawngtha taktak
a simi Jesuh tipil innak a phuangtu an tlawm tuk ti
kha Khrihfabu ka lennak in ka hngalh.
Jesuh tipil innak le a thisen zumh ung lo ahcun,
zeitluk in pumh cu fel ko hmanh usih law
khamhmi kan si hlei lai lo i, misual kan siko lai.
Thinlung chung sualnak bu he i pumh cu san a tlai
lo.
Kum (50) chung fel tein Biakinn ah i khawm
ko hmanh usih law kan lungthin chungah sualnak
a um ahcun, cu kum (50) chung kan zumhnak cu
pakpalawng a si ko lai. Kum 50 chung zumhnak
hmaan lo ngeih nakin ni khat a hmaanmi zumhnak
ngeih hi a ha deuh. Jesuh a zummi hna lakah,
Jesuh tipil innak le a thihnak sullam taktak a
hngalmi hna lawng vancung pennak chungah an
lut lai.
Pathian Fapa Jesuh cu hi vawlei ah a rung tum
i vawlei sualnak vialte lak awkah tipilnak a in ti
zumh hi a dikmi le a hmaanmi zumhnak cua si.
Cu zumhnak nih cun vancung pennak chungah a
kan hruai lai. Cun kanca i vailam cung a thlet mi a
thisen zong kan zumh a herh fawn.
Kannih cu mi zeidah kan si? Jesuh tipil innak le
a thisen zumhnak thawngin khamhmi Pathian fale
kan si. Thangthat loin kan um kho lai maw? Jesuh
nih kanmah khamh awkah kum (30) a siah Jordan
tiva ah tipilnak a in. Cuticun kan sualnak vialte
cu a laak dih i vailam cungah biaceihnak a tuar.
◄
CHUNG BIA
►
228
Jesuh nih a tuahmi kong kan ruah tikah
toidornak lungthin he kan thangthat hrimhrim a
herh. Jesuh nih hi vawlei cung i a tuahmi vialte
hna hi kanmah khamhnak caah a si ti hi philh hlah
usih. Jesuh cu hi vawlei cungah a ra i tipilnak a in,
vailam tah aa huah, nithum hnuah thihnak in a
thothan i atu cu Pathian orhlei kam ah a thu.
Pathian khamhnak cu kan dihlak caah a si.
Jesuh khamhnak zong mi vialte caah a si ve.
Pathian cu a dawtnak le a thluachuahnak ruangah
thangthat hna usih.
Thangthatnak hla pakhat nih cun," Tuanbia
dawh a um. Vawlei cung minung tampi hna lakah,
(Jesuh) a dawtnak le a khamhnak a co mi ka si.
Aw, khuaruahhar a dawtnak! Keimah caah a
dawt nak, a dawtnak cu keimah caah a si. Tuanbia
dawh a um. Vawlei cung minung tampi hna lakah
kannih cu khamhmi kan si, a mi kan si. A dawtnak
in a kan thuamh. Aw, a sung lawi mi a dawtnak
le a vel. Aw! khuaruahhar a dawtnak! Ka caah a
dawtnak," tiah a ti
Jesuh cu kanmah khamh dingin a ra i, tipil a
innak cu kanmah caah a si.Thawngha hi tuanbia
sawh sawh a si lo, harsatnak nunchung in, aa
dawhmi Pathian pennak chungah a kan cawitu
biatak a si. Zumhnak hi Pathian he kan karlak ah
pehtlaih tertu a si ti hi philh hlah usih.
Hi vawlei cung a rak ratnak chan cu tipil a
innak le vailam cung a thisen thawng in kan
sualnak chung in luatter awk ah a si.
Pathian le nangmah karlak pehtlaihtertu cu
zumhnak kha a si. Jesuh cu Zeitindah khamhtu
ah kan pom khawh lai i zumhnak thawngin
sualnak chung in khamhmi cu kan si khawh lai?
Cucu a dong lomi a dawtnak thawng lawng in a si
kho. Khamh kan si cu a kan dawt ruang ah a si.
◄
CHUNG BIA
►
229
Jesuh nih kan sualnak vialte cu voi
khat ah zalak in a tawl dih cang
"Zeicatiah Khrih hrimhrim zong kha nanmah
caah a thi i sualnak ruangah khan voikhat ah za
lakin a thi, nannih cu Pathian sin i kalpi awk caah
khan, mitha cu mithalo mi hna ruangah a thi," 1
Pet 3:18. Mithalo, nangmah le keimah khamh kan
sinak ding caah Jesug nih vailam cungah voi khat
thihnak a tuar.
Voi zeizat khamhmi dah kan si?
Voi khat ah zalak in khamnhmi
Pathian hmai kan dir khawhnak lai Jesuh nih
kan ai ah voi khat thihnak a tuar. Jesuh hi vawlei
cung a tum i, tipilnak a in, vailam cung thihnak a
tuar le thihnak in a thawhthan cu kan sualnak
vialte tawl dih ding le vancung pennak kan luh
khawhnak ding caah a si.
Jesuh nih tipil a innak le a thisen in a kan
khamh ti hi na zum kho maw? Hi thawngha na
zumh lo ahcun khamh na si kho lai lo. Jesuh nih
tipil a innak le vailam cung a thisen in kan sualnak
vialte voi khat ah zalak in a tawl dih ti kan zumh
lo ahcun a derthawm mi kan si caah kan hrinthan
kho lai lo.
Tipil a in le biaceihnak aa huah cu kan sualnak
thianh awk caah a si. Jesuh nih tipil a innak le a
thisen in mi vialte sualnak cu voi khat ah zalak in
a awl dih.
Sualnak kan tuah tik paoh ah sualchir
thlacamnak le biakinn i hlutmi tam ruang ah
minung nih kan sualnak in luatnak kan hmu kho
lo.
Cucaah Jesuh tipil innak le vialam cung a
thisen zumh hi khamhnak caah a biatuk hringhran.
◄
CHUNG BIA
►
230
Ti le thi hi kan zumh hrimhrim a hau. Tuahser
hatnak nih sualnak in a kan luatter kho lo.
Mi sifak bawmh le Pastorte ca i meh thawthaw
cawkpiaknak hi khamhnak caah cun santlai lo an
si ko. Jesuh nih tipil a innak le a thisen a zummi
hna lawng a khamh hna. Pathian nih a fapa Jesuh
tipil innak le a thisen thawng in voi khat ah zalak
in a kan khamh ti kan zumh ahcun khamh mi kan
si ko lai.
Micheu nih cun Baibal ah aa tial mi lawng hi a
zaa lo, fak deuh in khuaruah a hau tiah an ruah
men lai. A ngaingai ti ahcun Baibal chung i aa tial
mi hi kan zumh hrimhrim awk a si.
Voi khat ah zalak in a kan khamh tiah Heb
10:1-10 chung ah kan hmuh. Pathian nih Jesuh
tipil innak le a thisen a zummi hna cu voi khat ah
zalak in a khamh hna ti hi biatak a si.“A voi khat
thihnak in zalak in a kan khamh. Maw, hawi dawt,
zum law, khamh na si ko lai. Jesuh tipil innak ah
na thilrit cu chia tuah.” Jesuh nih tipil a innak le a
thisen in thatlonak vialte chungin voi khat ah
zalak in a kan khamh.
Miha cu mithalo mi hna ruang ah tiah 1Pe 3:18
chung ah kan hmuh. Jesuh cu sualnak ngeilo mi
Pathian a si i zeitik hmanhah sualnak a tuah ballo.
Hi vawlei cung i minung muisam keng in a rat
cu minung hna an sualnak chung in luatter awk
caah a si. Tipil a innak le a thisen in thatlonak le
sualnak chungin a kan luatter.
Chuah ka in thih tiang minung hna sualnak cu
Jesuh tipil a in lio le a thisen a thlet lio ah chuan
dih a si cang. Tipil a in cu misual mi hna kan caah
a si i kan mah ai ah thihnak tiang a tuar.
Jesuh nih misual mi vialte hi voi khat ah zalak
in tipil a innak le a thisen in a kan khamh. Jesuh
nih kan chuahka in kan thihni tiang kan tuahmi
sualnak vialte cu pumpak raithawinak in a kan
tlanh. Jesuh a zummi nih cun Jesuh nih tipila
innak le a thisen in voi khat ah zalak in a kan
khamh ti hi an zumh hrimhrim a herh.
◄
CHUNG BIA
►
231
Tlam a tling lomi le a derthawmmi minung cu a
tlamtling mi Jesuh nih voikhat ah zalak in a kan
khamh. (Jn. 3:16), “ cuticun Pathian nih vawlei hi
a dawt tuk hringhran caah a fapa ngeihchunte kha
a kan pek, cu caah amah a zummi paoh cu an thi
lai lo zungzal nunnak an ngei lai,”Pathian nih a
fapa ngeihchunte kha a kan dawt tuk ruangah a
kan pek. Pathian nih Jesuh vawlei cung i a run
thlah cu tipil a innak le a thisen in kan sualnak
vialte tawl awh ah a si.
Cucu khuaruahharPathian khamhnak le
dawtnak cu a si. A khamhnak le a dawtnak ruang
ah Pathian cu thangthat usih! Pathian nih a fapa
Jesuh tipil innak le a thisen a zummi hna cu an
sualnak chung in a luatter hna.
Jesuh tipil innak le a thisen biatak a zummi hna
cu a luatmi an si i miding mi dirhmun ah an dir
lawng si loin zungzal nunnak thluachuah zong an
co.
Ahonih dah a kan khamh? Pathian nih maw a
kan khamh, sertu nih dah? Jesuh, Pathian a simi
nih a kan khamh. A luatmi kan si cu Pathian
khamhnak kan zumh caah a si.
Cathar ah ti le Thlarau in hrinhannak
Zeiruangahdah tipil petu
Thimmi nih Khamhtu kha tipilnak a pek?
Dinnak vialte tlamtlinnak caah vawlei sualnak
vialte a lak dih.
Hihi i cinken hmanh u: nu chungin a chuakmi
lakah vawlei cungah hin Thimmi tlukin a nganmi
aho hmanh an um lo; sihmanhsehlaw Vancung
Pennak chung i a ummi hna lak i a hmebik
hmanhThimmi nakin a ngan deuh. Thimmi nih a
rat ri in nihin ni tiang Vancung Pennak hi
◄
CHUNG BIA
►
232
tonghmang loin tuknak a ing i tonghmang loin
khua a sami hna nih cun lak an timh.
Tipil petu cu minung hna aiawh tu ah Pathian
nih a thimmi a si i Khrih hlan ah thlaruk tuan in
thlahmi a si. Amah cu cithlah
tlangbawi
hnudung bik a si.Khamhtu a sin i a rat kha tipil
petu nih a hmuh tikah, "Kei mah pei nangmah nih
tipil pek awk ka si cu, ka sin i nang mah lehtuk na
rat," tiah a rak ti.
"Atu cu hitihin si ko seh. Pathian nih tuah awk
a si a timi paoh cu i tuah ko seh" tiah a leh.
Khamhtu nih aa tinhmi cu an sualnak vialte khan
luatter i Pathian fa siter hi a si. Khamhtu nih
Thimmi cu "Ti le Thlarau in hrinthannak
thawngtha cu tlam tlinter ko usih. Cucaah atu ah
tipilnak cu ka pe ko," tiah a ti.
Cu tikah Thimmi nih Khamhtu cu tipilnak kha
a pek( Lev 17:11). Vawlei sualnak vialte lakpiak
dingah tipil in cu Khamhtu caah aa tlakmi thil a si.
Khamhtu nih aa tlakmi tipil a innak in kan
sualnak vialte in a kan khamh. Khamhtu tipilnak
ah khan kan sualnak vialte cu Ahial in a um
cang.
Khamhtu cu vawlei ah a ra i kan sualnak vialte
in khamh awkah aa tlak bikmi tipilnak kha a
in."Tuah awk a simi" dinnak vialte cu a tlinter
dih.Pathian nih"Amah hi ka dawtmika Fapa a si,
Amah cungah hin ka lung a tling" tiah a ti .
Khamhtu nih vawlei sualnak vialte lakpiaktu ding
a si kha aa hngalh caah A Pa duhnak kha a zulh i
vailam cungah a thisen kha a thlet. "Keimah
duhnak bang si loin nangmah duhnak bantuk si ko
seh,. Pa duhnak cu vawlei mi vialte an sualnak
Aawlpiak i khamhnak pek hi a si.Nawl a ngaimi
Fapa, Khamhtu nih A Pa duhnak kha a zulh i
Thimmi nih tipilnak kha a pek.
◄
CHUNG BIA
►
233
Lakdih i kan caah vailam ah thihnak
aa huah tiah a ti.
Zeitik ahdah sualnak cu Khamhtu
sinah Ahial in a um?
Tiva i Tipil petu nih tipilnak
a pek ah khan
Kan karlak zongah sualnak kan tuah
AhiamAhiam. Khamhtu nih vawlei sualnak vialte
cu a lak dih i vailam ah a khenhchih dih. Kan
chuah niin kan thih ni tiang kan sualnak vialte cu
Khamhtu nih a lak dih."Zohmanh u! Pathian
tuufa, vawlei sualnak a kalpitu khi! ( 1 Pe 3:21)"
Sualnak vialte, mi hmasa bik Adam thok in,
vawlei cung i a hnudung bik a chuak dingmi
sualnak tiang in a lak dih. Aho sualnak hi seh ka
lak lai ti ah kutdong sawh in a la lo.
Mi cheukhat lawng kha daw dingin bia a khiak
bal fawn lo. Khamhtu cu titsa in a ra i vawlei
sualnak vialte a lakdih hnuah vailam ah an
khenhchih? Kan dihlak caah Biaceihnak kha aa
huah i cuticun vawlei sualnak vialte cu zungzal ca
in a hrawh dih?Mi zeihmanh Khamhtu khamhnak
he Ahen awk a tha lo."Vawlei sualnak vialte"
timi ah khan kan sualnak dihlak aa tel dih cang i
cu vialte cu Khamhtu nih a dihlak in a lak dih
cang.
Khamhtu nih tipil a innak le a thisen in vawlei
sualnak vialte a thianter cang. Tipil a innak in
kan sualnak vialte a lakdih i cu sualnak ruang ah
biaceihnak kha vailam cungah aa huah. Vailam
cungah Khamhtu nih a thih hlanah dih cang tiah a
ti ( 1 Pe 3:21); A sullam cu minung hna khamhnak
cu tlam a tlinter cang tinak a si.
Zeiruangahdah Khamhtu nih vailam tah aa
huah? Titsa nunnak cu thi chungah a um i nunnak
caah thisen in remnak ser a si
caah.
Zeiruangahdah Khamhtu nih tipilnak a in? Vawlei
sualnak vialte lak a duh caah a si. Khamhtu nih
◄
CHUNG BIA
►
234
khamhnak cu amah thawngin tlam a tling cang ti
kha a hngalh tikah, “A dih cang” tiah a ti i a thi.
Amah nih kan sualnak in a kan thianter i nithum
hnu ah a thothan i vancung ah a kai i Pathian
orhlei kam ah a Ahu.Khamhtu nih tipil a innak le
vailam cung a thihnak in kan sualnak vialte a
Aawl dih cikcek timi hi ti le Thlarau hrinthannak
thawngtha in kan hmuhmi thluachuahnak a si.
Cucu zum law, na sualnak vialte in ngaihthiam na
si ko lai.
Pathian nangmah nih tuah seh ti na ka duhmi
tuah awkah ka ra a ti. A hlun kha a hlawt hna i
raithawi nak a thar khan a thlen.” Nawlbia thawng
in kan thiang kho lo. Nawlbia nih cun misual kan
sinak lawng kha a kan hngalhter. Nawlbia zulh hi
Pathian nih a kan fial lo rauh hnuah Pathian nih mi
hna cu hmang in Nawlbia a pek hna. Nawlbia a
peknak hna sullam cu Pathian hmaika ah zeihi dah
sual a si ti an hngalh nakhnga caah a si. Pathian
Nawlbia umlonak hmun ahcun minung nih
sualnak hi an hngal kho lo.
Pathian nih nawlbia a kan pek cu sualnak hi zei
a si ti kan hngalhnak hnga caah a si. Hi hngalhnak
thawngin, ti le Thlarau in hrinthannak thawngtha
kha kan zumh lai i Khamhtu sinah kan kir lai tinak
a si i cucu Pathian pekmi nawlbia nih aa timhmi
cu a si.Khamhtu Khrih nih Pathian duhmi kha a
tuah caah, voi khat ah za lakin amah a pum aa pek
chanhnak thawng khan kan nih cu kan sualnak in
a kan thenh cang tlangbawi hna nih cun, dirhmun
in an rian kha ni fate an Auan lengmang i
raithawinak an pek chanh tawnmi kha voi tampi
an pek chanh lengmang. Sihmanhsehlaw hi
raithawinak nih hin sualnak kha a thenh kho
taktak bal lo. Asinain Khrih nih cu raithawinak
kha sualnak caah voikhat a ser i cucu zungzal cain
a za ko, cu hnuah Pathian orhlei kam ah a Ahu.
Khamhtu nih a kan tuahpiak mi khamhnak cu a
tlam a tling dih cang i, A nih caah tuah ding dang a
◄
CHUNG BIA
►
235
um ti lo caah atu cu Pathian orhlei kam ah a Ahu
cang. Tipil in than le kan khamhnak caah i
pumpek than zong a herh ti lo.Khamhtu nih
vawlei sualnak vialte a Aawl dih cang caah
Amah a zummi cu zungzal nunnak kha a pek
hna. Ti le Thlarau in khamhnak a zummi hna cu
Thiang Thlarau in hmelchunhnak a tuah hna.
Khamhtu cu vawlei sualnak vialte lak ding le
vailam cung thi dingin vawlei? Kaah a ra i cu a
rat hnawhchan mi rian cu a lim dih cang caah atu
cu Pathian orhlei kam ah a Ahu cang.
Atu ah annih nih Pathian biaceihnak cu an ing
lo nain ni donghnak ni ahcun Pathian nih bia a
ceih te hna lai i zungzal a mit lomi hell mei ah a
thlak te hna lai. Cucaah Pathian nih an sual an i
chir hnga maw tiin a hngah peng ko hna.Kan
Bawipa Khamhtu nih kan sualnak vialte kha a kan
lakpiak i kan caah a kan thihpiak. Amah a zummi
hna lak awkah Khamhtu cu a voi hnihnak a ra
than lai. Sualnak in khamh a si mi hna vancung
pennak co dingin lak awk ah Khamhtu cu a ra
than lai.
Misual ka si ti aa tlaih peng rihmi hna cu
Bawipa a rat than tikah vancung khua ah hmun an
ngei te lai lo. Ni donghnak ni ahcun annih cu
biaceih an si lai i, tell mei ah thlak an si te lai. Ti
le Thlarau in hrinthannak a zum duh lo i a hlaw
mi hna pawl cu biacheihnak le sualphawtnak
nih a hngah ko hna ( Heb 9:28). Kan Bawipa
Khamhtu nih zumtu deu pawl cu a ral bantukin
a zoh ko hna. Cucaah kannih zong nih hi a deumi
hna pawl hi kan doh ve hna awk a si. Ti le Thlarau
in hrinthannak thawngtha hi kan zumh hrimhrim
a herh.
◄
CHUNG BIA
►
236
Ti le Thlarau thawng hi kan zumh
hrimhrim a herh
Kan sual leiba hi tlamtling
tein a kan champiak ko caah
remnak ser a herh ti maw?
Herh ti hlah
Cun Thiang Thlarau zong nih tehte a khaannak
kha a kan hngalhteh annAn lung chungah ka
nawlbia kha ka chiah hna lai i An ruahnak
chungah ka tialhna lai," a ti.
Khamhtu nih kan sualnak vialte a kan lakpiak
dih Rev. Park ( Daejeon bu) hnu ah “Annih he
biakamnak ka tuah laimi cu hihi a si” tiah a ti. Cu
biakamnak cu zeidah a si “An lungthin chung ah
ka nawlbia kha ka chiah lai i, an ruahnak ah ka
tiallai.” Kannih nih a hmasa bik ah kan i zuam
dingmi cu a nawlbia pekning in nun hi a si.
Sihmanhselaw nawlbia nih cun a kan khamh kho
taktak lo.Kan hngalhthan dingmi cu Khamhtu nih
ti le Thlarau hrinthannak thawngtha a zummi
paoh cu a khamh hna ti hi a si. Khamhtu tipil
innak le a thisen a zummi hna paoh cu khamh mi
an si.
Khamhtu cu Khamhtu Bawi a si.“Amah
thawng lawnglawng in khamhnak hi hmuh khawh
a si. Zeicahtiah vawlei cung dihlak ah hin a kan
khamh khotu ding min dang zeihmanh a um lo,"
tiah a ti.”.
Khamhtu cu kan khamhtu si awk ah vawlei ah
a ra. Kannih nih kan mah tuahsernak in kan i
khamh khawh lo caah Khamhtu nih a kan khamh
i kan lungthin chungah a tialmi cu A dawtnak
ngawlbia in a kan khamh cang ti hi a si.“An
sualnak le an thatlonak kha kaa cinken ti lai lo,
amah nih cu ngaihthiam an si hnuah cun an
sualnak thenhnak ding ca i raithawinak kha a
herh ti lo,” (Roman 8:1).
◄
CHUNG BIA
►
237
Kan thatlonak vialte kha aa cinken duh ti hna
lo. Kan sualnak vialte a kan lakpiak dih cang i,
Kannih zumtu hna cu ngaihthiam Rev.Park mi
kan si cang caah sualnak kan ngei ti lo. Kan sual
leiba vialte cu a kan champiak dih cang caah
chamding mi leiba a um ti lo. Khamhtu tipil innak
le vailam cung a thisen zumhnak thawng in
kannih cu khamh kan si.
Na tuah dingmi cu a um cangmi thil hei zumh
khi a si ko. Khamhnak cu Pathian bia zumh i a
theitlai a si.Khamhtu cu khamhtu ah zum law
(tipil a innak le vailam cung
a thihnak)
khamhnak cu nangmah ta a si ko lai. Nangmah
ruahnak kha kaltak, cun Khamhtu khamhnak
kha zum law zungzal nunnak ah amah he lutti
dingin timh cia tein um vecang ti hi ka saduhthah
a si.
Vawlei cungah minung tampi nih Khamhtu hi
vawlei ah a rat i Thimmi nih tipil a peknak hi
an hngal kho lo. Cucaah Khamhtu tipil a innak
chan le tipil a petu Thimmi kong hi kan hun i ruah
hmanh lai.Thimmi cu minung hna tipil pek awkah
zei nihdah a hun hruai ti hi ruat hmasa hna usi,
tipil petu nih minung hna kha Pathian lei a hruai
khawh hna nakhnga sualphuannak in tipil a pek
hna ti kan hmuh.
Rev.Park"Kei nih nun sual ngaihchihnak
tipilnak kha kan pek hna," cun, "These ramcar i
mi pakhat cu hitin a au: Bawipa caah lamsialpiak
u, a lam kha dinter. Tipil petu cu tuu hmul in
tahmi thil kha aa hruk i khabawk kha a kut in aa
put i cuticun ramcar ah sual ngaihchih tipil innak
kong a chim.
Nan sualnak i ngaichih u, mi khamhtu lam kha
sialpiak u law, a lam cu dinter u. Rev.Park mi hna
Pathian dang biak kha ngawl cang u law,
Bawipa cu na lungthin in cohlang cang u, tiah a ti
hna.Zeitindah an i mer lai Siasal an biaknak le an
sualpalhnak in an i mer lai. A si ah kannih nih
teh zeidah kan tuah kun lai. Sualthiannak kan
◄
CHUNG BIA
►
238
hmuh khawh nakhnga Khamhtu ah tipil ka in a
herh. Tipil petu nih kan sin in " Tipilnak in u.
Nan sualnak Aawlpiak awk ah Khamhtu cu nan
caah hi vawlei ah a ra lio. Amah nih Biakam hlun i
tuufa no bantukin na sualnak caah raithawinak a
tuah lai i na sualnak vialte an khawlhpiak dih hna
lai tiah a ti.Biakam hlun chan ahcun nifatin an
sualnak
cu
lucung
kutchuannak
le
khanghthawinak in an thianter. Israel mi hna i
kumkhat chung an sualnak cu tlangbawi ngan nih
Remnak i ah cawtum cungah a Ahial dih i cucu
kum tinte thla sarihnak thla i nihranak ni ah an
tuah ta.
Cu ve bantuk in mi vialte nih an sualnak in an
thian khawh nak hnga an sualnak cu Khamhtu
tipil innak ah an chiah a herh. Cucaah Thimmi nih
mipi hna cu Khamhtu sinah ra u law, tipilnak ing
tuah u, tiah a forh hna.
Thimmi tipil peknak ah a biapimi cu sual
ngaihchihnak hi a si i, cu nih cun ael mi hna cu
Khamhtu sinah a hruai hna. Sual ngaihchih kan
timi cu sualnak in i mer i sual ngaihthiamnak caah
siah zumh hi a si?
Hi hna nih an sualnak Aawlpiaktu dingssiah
ruahchannak le zumhnak thawngin luatnak an
hmu. Cu bantuk tein kannih zong Khamhtu
zumhnak thawngin tlanh kan si i, amah cu a
luanciami ku lioah vancung in a rak ra i vawlei
sualnak vialte a Aawltu a si. Asinain Biakam hlun
lio Israel mi hna nih Pathian Nawlbia cu an hlawt i
a hmanlomi raithawinak an tuah isiah kha an rak
philh.
Mi tampi nih siasal an biaknak le Pathian
Nawlbia an hlawtnak in an i ngaichih i Thimmi
sinah an ra i tipilnak an ing. Rai thawinak an tuah
tikah hin a biapi tukmi thil pathum a um i cu hna
cu a nungmi sa, "Rul ci thlah hna, thinhunnak a
tlung dingmi kongah aho nih dah ralrinnak an pek
hna.Sual ngaihchihnak tiang lawlaw theitlai ngat
u cu kan pa a si tiah i ruah hlah uhathian bia an
◄
CHUNG BIA
►
239
zum na loin Pathian fale kan si tiah an i ti
sihmanhsehlaw an thinlung chung cu siasal
biaknak in a khat.
Thimmi sin i tipil in awk i an rat tikah a
hmaanlo mi raithawinak khan i mer Rev.Park u
law sualnak vialte Aawl awk ah a ra lio mi siah
kha nan thinlung in nan zumh a herh tiah a ti
hna?Sual ngaihchih ti cu a hman lomi lam in i mer
tinak a si. A hmanmi sual ngaihchihnak cu
sualnak le a hman lomi zumhnak in Khamhtu lei
ah i mer kha a si. Cucu sual tlanhnak ding caah
tipil a innak le vailam cung i biaceih a tuarnak
zumh hi a si.
Cucaah Thimmi cu Pathian Nawlbia le
raithawinak a hlaw cangmi mi hna, Pathian lei ah
an i mer khawh nakhnga thawngtha cu a chimh
hna. Thimmi rian cu Khamhtu an zumh i khamh
an si khawh nakhnga Khamhtu lei ah hruai kha a
si.
Khamhtu tipil innak cu mi vialte khamhnak
ding caah Pathian nih a tuah hmasa bikmi a si i?
Khamhtu nih dinnak a tuahmi thawngin vawlei
sualnak cu tawl a si. Khamhtu nih tipil a innak
thawngin vawlei sualnak vialte a kalpi dih timi
biatak a zummi hna cu Pathian nih Rev.Park a
khamh hna.
Khamhtu hi vawlei i a rat i tipil petu sin i tipil a
in ah khan vancung pennak thangthacu aa thawk.
ah aa tialmi Khamhtu nih tipil a in lioah
vancung kutka a hung timi cu Biakam Hlun chan
lio i remnak caah raithawinak he khan aa khat.
Biakam Hlun ah ni khat sualnak cu lucung
kutchuan hnuah khangh thawinak in tuah a si. Cu
tikah misual mi hna aiawh ah raithawinak sa cu
sualphawt a si. Mi vialte kumkhat chung an
sualnak ngaihthiam a si khawh nakhnga kumkhat
chung an sualnak cu lucung kutchuannak in Ahial
dih a si.Biakam Thar ah Khamhtu nih vawlei
◄
CHUNG BIA
►
240
sualnak vialte cu Tiva i tipil a innak in a Aawl dih
tikah Biakam Hlun i biaphuan vialte cu a tling dih.
Tipil petu nih vawlei sualnak viatle cu Tiva i
Khamhtu tipil a pek lioah khan a cungah a khin
dih i cuticun Bawipa nih vawlei mi vialte caah
remnak cu a tuah. Kannih tuah dingmi cu
Rev.Park hei zumh khi a si ko.
Khamhtu hlan ah tipil petu: rat
hmasa a herhnak cha
"Cu bantuk"timi sullam cu
zeidah an si?
Hi lam lawng in a si kho
Khamhtu tipil petu, tipil petu nih Khamhtu cu
mi zei a si kha fiang tein a hngalh. Thimmi cu mi
vialte sualnak, Khamhtu cungah a Ahial dihtu
Pathian salpa a si. Biakam Hlun biaphuan vialte
tlinter awkah Khamhtu nih vawlei sualnak vialte
lak awkah Thimmi kha tipilnak hung ka pe tiah
nawl a pek. Khamhtu cu a thawngmi Pathian
Fapa, sertu le khamhtu a si. Khamhtu kan sin a rat
cu kan sualnak vialte Aawl awkah a si caah
tipilnak cu a in hrimhrim a herh.
"Cuticun" Khamhtu nih kan sualnak vialte cu
Thimmi sin tipil a innak thawng in a lak dih.
Kanmah aiawh ah vailam cungah biaceihnak aa
huah. Khamhtu tipil innak cu kan khamhnak caah
tehte a si. Biakam Hlun ah sualnak cu raithawinak
tuufa cungah Ahial a si lai tiah Pathian nih bia a
rak kamh hna bantukin, Pathian Fapa cu tuufa a
hung si i kan sualnak vialte cu amah cungah Ahial
dih a si.
Cu tikah Biakam Hlun lucung kutchuannak le?
Biakam Thar i Khamhtu tipil innak cu sual
thiannak caah an si bantukin, khamhnak le
zungzal nunnak cu ti le Thlarau thawngtha a
zummi hna sinah pek a si.Khamhtu nih tipil in aa
◄
CHUNG BIA
►
241
timh tikah tipil petu nih cun donh a zuam i,
"Nangmah tu nih pei tipil na ka pek ding a si cu,
zeicahdah keimah sin tu ah na rat tiah a ti.Cu tikah
Khamhtu nih"Atu cu hitihin si ko seh. Pathian nih
tuah awk a si a timi paoh cu i tuah ko seh," tiah a
leh.
Tuah ko u sih. "Mi vialte sualnak cu ka cungah
na khin dih lai i cuticun sual tlanhnak thawngtha a
zummi paoh ka hruai khawh hna lai. Tipil ka
innak a zummi vialte, an sualnak in ka tlanh
khawh hna nakhnga an sualnak caah biaceih ka si
lai. ◄
CHUNG BIA
►
CAWNNAK 8
Zumhnak He tuan Hna sih
◄
CHUNG BIA
►
243
<Johan 13:1-17>
"Atu cu Lanhtak puai lai ni kha a si cang.
Jesuh nih hi vawlei hi kaltak i a Pa sin kal caan
kha a phan cang tiah a hngalh. Hi vawlei cung
i a ummi a mi kha a dawt zungzal hna i annih
cu a dongh tiang hrimhrim in a dawt
hna.Jesuh le a zultu hna cu zanriah an dum i
khuachia nih khan Simon Iskariot fapa Judas
lung chungah khan Jesuh rawinak ding
ruahnak cu a rak khumh cang. Jesuh nih cun
ka Pa nih zeizong vialte kha ka kut chungah a
ka pek dih i ka Pa sinin a rami ka si i ka Pa
sinah ka kir than lai ti kha a hngalh caah rawl
an ei lioah cun cabuai khan a tho i a puan aa
chiah hnuah kut hnawh nak puan kha a lak i a
tai ah aa menh i khengpi chungah ti kha a thlet
i a zultu kha an ke a tawl hna i kut hnawhnak
puan in a hnawh hna. Simon Peter sin kha a
hei phak tikah, Peter nih cun, 'Bawipa, ka ke
maw na ka tawl lai? tiah a rak ti. Jesuh nih cun
ka tuahmi hi atu ahcun a sul lam na hngal lo,
sihmanhsehlaw hnu deuh ah na hngalh te lai,'
tiah a leh. Peter nih cun, 'Ka ke cu na ka tawl
bal hnga lo,' tiah a ti. Jesuh nih cun, a ka zultu
na si ti hnga lo pei,' tiah a leh. Simon Peter nih
cun, 'Bawipa, a si ah cun, ka ke lawng ka tawl
kun hlah, ka kut le ka lu zong ka tawl chih
kun,' tiah a leh ve. Jesuh nih cun a khawlh
cangmi cu a pumpi tein a thian cang caah a ke
dah ti lo cu i tawl than a herh ti lo.Nan dihlak
in nan thiang dih - pakhat bel' tiah a ti.
An ke a `awl dih hna cun Jesuh nih a puan
kha aa aih than i cabuai i a thutnak ah khan a
thu than.'Atu i kan tuahpiakmi hna kha a
sullam nan hngal maw?' tiah a hal hna.
Nannih nih kei cu Saya le Bawipa nan ka ti i
◄
CHUNG BIA
►
244
cucu ka si taktak caah nan ka ti cu a hmaan
ko. Kei nan saya le nan Bawipa a simi nih nan
ke kan tawl hna ahcun nannih zong pakhat le
pakhat nan ke nan i tawlpiak awk a si.Nan
acah i zohchunh awk kan tuahpiak cang hna:
nan ca i ka tuah bantuk khan nannih zong nih
nan tuah ve awk a si. Biatak kan chimh hna:
sal cu a bawipa nak in a ngan deuh bal lo;
fialmi zong a fialtu nakin a ngan deuh bal
lo.Atu cu hi biatak hi nan hngalh cang; nan
tuah taktak ahcun zeitluk in dik nan i lawmh
lai," tiah a ti hna.
Zeiruang ahdah Lanhtakpuai lai ni ah khan
Jesuh nih Peter ke kha a tawl? A ke a tawl lioah
Jesuh nih, "Ka tuahmi hi atu ahcun a sullam na
hngal lai lo, sihmanhsehlaw hnu deuh ah na
hngalh te lai," tiah a ti. Simon Peter hi Jesuh zultu
vialte lakah a tha bik a si. Jesuh cu Pathian fapa a
si tiah a zumh i Jesuh cu Khrih a si tiah a phuan.
Jesuh nih Peter ke a tawl tikah hin a sullam cu a
um hrimhrim ko lai. Peter nih Jesuh cu Khrih a si
ti a zumhnak a phuan tikah a sullam taktak cu
Jesuh cu ka sualnak chungin a ka khamhtu na si
tiah ka zumh a ti duhnak a si ko.
Vailam cung i thah a si hlanah
zeicahdah Jesuh nih a zultu ke a tawl hna?
Khamhnak tlamtling kha theih
hna seh ti a duh caah
Zeicahdah Jesuh nih Peter ke kha a tawl hnga?
Peter nih voi thum tiang a ka hlawt lai i hmailei ah
sualnak tampi a tuah lai ti kha Jesuh nih a theih
diam cang.
Jesuh vancung khua a kai hnuah,Peter nih a
lungthin chungah sualnak ngei sehlaw, Jesuh he
hmun khat ah an um ti kho hnga lo. Asinain Jesuh
nih a zultu hna a santlaih lonak kha a theih caah a
◄
CHUNG BIA
►
245
zultu le amah karlak ah sualnak um hlah seh ti kha
a duh. Cucaah nan sualnak le palhnak vialte cu
tawl dih a si cang ti in Jesuh nih a zultu pawl kha a
cawnpiak hna.Cucu an ke a tawl hna nak i a
sullam taktak cu a si. Tipil a innak thawngtha le an
sualnak vialte ngaihthiam an sinak kha Jesuh nih a
thih hlan ah tha tein a zultu hna kha a cawnpiak
hna.
Johan a ngan 13 nih a zultu hna caah Jesuh nih
khamhnak tlamtling a tuahnak kong a kan chimh.
An ke a tawl lio hna ah Jesuh nih an palhnak vialte
tawl a sinak tipil a innak cu thawngtha kong
hmang in a chimh hna.
Hmailei ah Satan kha i hlenter hlah u, nan
sualnak vialte kha Jordan tiva i tipilnak ka in ah
khan ka lak dih, ka cungah chiah dih a si, cu
sualnak caah vailam cungah biaceihnak ka in
lai.Thihnak in ka thothan lai i cuticun nan
khamhnak kha ka tuah dih lai. Hmailei nan
sualnak vialte tawl a si cang ti cawnpiaknak ah
mah hihi kan tuahpiak hna. Sual ngaihthiamnak
thawngtha taktak cawnpiaknak ah nan ke kan tawl
hna.Cucu hrinthannak thawngtha biathli cu a
si.Cucu nannih vialte nih nan zumh lai," tiah
Jesuh nih a zultu kha a cawnpiak hna.
"Jesuh nih cun, ka tuahmi hi atu ahcun a
sullam nan hngal lo, sihmanhsehlaw hnu deuh ah
na hngalh te lai," tiah a timi le a zultu pawl an ke a
tawl hna nak a sullam cu kan theih hrimhrim awk
a si. Cu hnu lawngah hrinthannak thawngtha kha
kan zumh khawh lai i kan hrinthan kho lai.
Johan 13:12 chung Jesuh Chimmi bia
Nawlbuar kan
timi cu zeidah a si?
Derthawm ruang i nifate
sualnak kan tuahmi hna hi
◄
CHUNG BIA
►
246
Jesuh nih vailam cung a thih hlanah, Lanhtak
puai kha a Zultu hna he an ser i, sual
ngaihthiamnak thawngtha kha an ke a tawlnak
hna hmangin fiang tein a chimh hna.
"Jesuh nih cun ka pa nih zeizong vialte kha ka
kut chungah a ka pek dih i ka pa sinin a rami ka si
i ka pa sinah ka kir than lai ti kha a hngalh caah
rawl an ei lioah cun cabuai khan a tho i a puan aa
chiah hnuah kut hnawhnak puan kha a lak; a tai
ah aa menh i khengpi chungah ti kha a thlet. A
Zultu kha an ke a tawl hna i kut hnawhnak puan in
a hnawh hna. Simon Peter sin kha a hei phak
tikah, Peter nih cun, Bawipa, ka ke maw na ka
tawl lai? tiah a rak ti. Jesuh nih cun a suallam na
hngal lo, sihmanhselaw hnu deuh ah na hngalh te
lai tiah a leh,"( Jn 13:3-7).
Jesuh nih tipil a innak thawngin sual
ngaihthiam an sinak le tipil innak thawngtha kha a
Zultu hna a cawnpiak hna.
Cu lioah cun, Peter cu zumhawktlak a si ko
nain Jesuh nih a ke a tawlnak sullam kha a rak
hngal kho lo. Jesuh nih Peter cu tipil a innak
thawngtha le sual ngaihthiamnak kong kha Jesuh
nih Peter cu cawnpiak a duh. Jesuh thil tuahmi
ruangah Peter cu a zumhnak aa thleng.
Jesuh nih hmailei i sualnak ruangah Peter hi ka
sinah a rak kir than kho lailo timi phannak a
ngei.Cucaah a Zultu hna zumh nak kha Satan nih
a laak khawh nakhnga lo an ke kha a tawl hna.A
hnuah Peter nih an ke tawl a sinak sullam kha a
hngalh than.
Tipil a innak Ti le a thihnak Thi a zummi paoh
Zungzal nunnak an co khawhnak lai Jesuh nih
khamhnak lam cu a ser.
Johan 13 chungah an ke a tawl lio hna i a
chimmi bia kha aa tial. Cu bia cu a hrinthan taktak
mi hna lawng nih an hngalh khawh.
An sualnak vialte tawl a si theihternak caah
Jesuh nih a zultu hna i an ke cu a tawl piak hna.
◄
CHUNG BIA
►
247
Jesuh nih cun,"Ka tuahmi hi a tu ahcun a sullam
nan hngal lai lo, sihmanhselaw hnu deuh ah nan
hngalh te lai," tiah a ti hna. Jesuh nih Peter sinah a
chimmi bia ah hin hrin thannak biatak aa tel.
Kan palhnak le sualnak vialte, Jesuh tipil innak
thawngin tawl a si cang. Johan nih tipilnak,
Jordan tiva ah a pek i a lucung i a kut a chuannak
thawngin kan sualnak vialte Jesuh cungah chiah
a si cang. Kan sualnak vialte chungin a kan khamh
nakhnga kan caah Jesuh nih biaceihnak cu vailam
cungah thihnak in a tuar. Cucaah Jesuh chimmi
bia cu kan zumh hrimhrim awk a si.
Jesuh tipil innak le a thisen thawngin
sual ngaihthiamnak
Miding mi hna foihnak dingah Satan
nih a hmanmi rap cu zeidah a si?
Misual mi an si than nakhnga
Satan nih miding mi
kha hlen aa zuam hna
Jesuh nih vailamcung thihnak ka tuar hnu
thihnak in ka thawhthan hnu, vancung khua ka kai
hnuah Satan le zumhnak hmaanlo a chuahpitu
minung hna nih khan ka Zultu pawl kha an hlen
hna lai timi kha tha tein a theih cia cang. Peter nih
Jesuh a zumhnak cu,"Nangmah cu a nungmi
Pathian Fapa Khrih na si,"ti a chimnak thawngin
kan hngalh khawh. Sihmahsehlaw Jesuh nih sual
ngaihthiamnak thawngtha kha Peter cu cawnpiak
a duh than. Cu thawngtha cu,vawlei sualnak vialte
a laknak, tipil a innak thawngtha kha a si. Cu
◄
CHUNG BIA
►
248
thawngtha cu Jesuh nih Peter, a Zultu, kanmah, le
kan hnu i a ra dingmi hna sinah chim than a duh.
Jesuh nih cun,"Ka tuahmi hi atu ahcun a sullam
na hngal lo, si hmanhselaw hnu deuh ah na
hngalh te lai," tiah a ti.
Jesuh Zultu hna nih sualnak an tuah paoh ah
Satan nih, " Sualnak na tuah ahcun, zeitindah
sualnak ngei lomi cu na si khawh lai! khamh na si
rih loh. Nangmah cu misual na si," tiah a tukforh
hna i sual a phawt hna. Cu tukforhnak le
sualphawtnak cu a hmaanlo tinak caah Jesuh nih a
zultu hna sinah nan sualnak vialte (a luancia, a tu
le hmailei) kha tipil ka innak nan zumhnak
thawngin ka tawl dih cang tiah a ti hna.
"Tipil ka in kha nan theih dih! Tipil ka
innaknak a chan cu nan nunchung sualnak vialte
le minung sualnak ci kha tawl duh ah a si. Vailam
cung ka thihnak le tipil ka innak a chan cu nan
hngal cang maw," tiah Jesuh nih a ti hna. Vailam
cung biaceih aa huahnak le tipil a innak thawngin
nan sualnak vialte tawl a si cang ti hmuhsaknak
caah Jesuh nih a zultu ke kha a tawl hna.
Jesuh tipil innak le a thihnak thawngtha kan
zumhnak thawngin kan sualnak vialte chungin
khamh kan si cang. Kan caah Jesuh nih tipilnak a
in hnu ah vailam cung ah thihnak a tuar. A
thihnak Thi le tipil a innak Ti nih kan sualnak
vialte a tawl dih cang. Sual ngaihthiamnak
thawngtha, Pathian biatak a theimi le a zummi hna
paoh cu an sualnak vialte chungin khamh an si.
Khamhnak hmuh hnuah zeidah kan tuah lai?
Sual ngaih thiamnak thawngtha kha kan zumh
lai.Jesuh tipil innak le a thihnak, kan sualnak
vialte tawl dih a sinak thawngtha kha kan zumh
lai.
Sualnak kan tuah ruangah misual kan si than lai
maw? Kan si than lai lo. Jesuh nih kan sualnak
vialte a laak dih hnuah misual kan si than lai
maw? Jesuh tipil innak le vailam cung a thihnak
cu kan sualnak ngaihthiamnak thawngtha a si.Cu
◄
CHUNG BIA
►
249
sual ngaihthiamnak thawngtha a zummi paoh a
hrinthanmi le miding mi an si.
Miding mi hna cu misual mi an si
than ti lo
Miding mi cu
misual an si than lai maw?
An sualnak vialte
Jesuh nih remnak a tuah cang caah misual an si than
ti lai lo
Ti le Thlarau, sual ngaihthiamnak thawngtha
na zum ko nain nifate sualnak na tuahmi ruangah
misual ka si ko tiah ruahnak na ngeih ahcun na
sualnak vialte laak dingin Jordan tiva i Jesuh
tipil innak kha na ruah than a hau. Khamnhnak na
hmuh hnuah misual na si than ahcun Jesuh kha
tipil pek than a hau hnga. Cucaah Jesuh tipil innak
thawngtha, sual ngaihthiamnak thawngtha kha na
zumh a herh. Jesuh nih voi khat ah za lakin kan
sualnak vialte kha tipil a innak thawngin a lak dih
ti kha kan hngalh a herh. Jesuh cu ka khamhtu a si
tiah fek tein na zumh a herh.
Jesuh cu khamhtu ah ka zumh ti a sullam cu ka
sualnak vialte Jesuh tipil innak thawngin laak dih
a si ti zumh hi a si. Jesuh tipil innak, vailam cung a
thihnak le a thawhthannak na zumh ahcun
zeibantuk sualnak na tuah hmanh ah misual na si
than kho ti lo. Na zumhnak thawngin na nun
chung sualnak vialte chung khan Jesuh nih an
khamh cang.
San kan tlaih lo ruangah sualnak kan tuahmi le
hmailei kan tuah dingmi sualnak vialte kha Jesuh
Khrih nih a tawl dih cang.Jesuh nih tipil a innak, a
biapit ning langhter duh le sual ngaihthiamnak
thawngtha hmuhsak duh ah a Zultu hna ke kha a
tawl hna.Jesuh tipil innak,vailam cung a thihnak,a
thawhthannak le vancung khua a kainak cu
◄
CHUNG BIA
►
250
vawlei sualnak vialte ngaihthiam a si i,mi vialte
nih khamhnak kan hmuh khawh i Pathian
biakamnak a tlin khawh nakhnga caah a si.Cu
ruangah a zultu hna nih Jesuh vailam cung a
thihnak,a thawhthannak le tipil a innak,sual ngaih
thiamnak thawngtha cu an thih tiang an chim
khawhnak a si.
Peter pumsa derthawmnak
Zeiruang ahdah Peter nih
Jesuh a hlawt?
A derthawm ruangah
Tlangbawi Ngan Caiaphas sinum nih Jesuh
Zultu na si ko tung tiah Peter kha a ti tikah Peter
nih, " na chimmi ka thei lo," tiah voi hnih tiang a
al i a voithumnak cu chiatserh in na chimmi ka
thei lo tiah a ti than.
Matt 26:69-75, " Peter cu lengah, inntual ah
khan a thu. Tlangbawi ngan salnu pakhat kha a ra
i, Nangmah zong hi Galiliram mi Jesuh sin i a rak
um tawnmi na si ve ko, tiah a ti. Sihmanhselaw an
dihlak hmaiah cun Peter nih khan a pheh. Na
chimmi kong hi ka hngal lo, tiah a leh i tual kutka
leiah khan a va chuak. Sinum ngaknu dang pakhat
nih a rak hmuh than i, hi pa zong hi Nazareth
khuami Jesuh sin i a rak ummi a si ve tiah cuka i a
ummi kha a chimh hna.Peter nih a peh than i,"Cu
pa cu ka hngal lo,'' tiah chiatserh in a leh.Cu
hnu tlawmpal ah cuka i a dirmi hna nih khan
Peter cu an hei fuh i, phehthuh hau loin nang cu
an sin i a rak i tel vemi na si hrimhrim ko. Na aw
cawi nih an phuan, tiah an ti. Cun Peter nih cun
chiatser in, "Biatak ka chim lo a si ahcun Pathian
nih dan ka tat seh. Cu pa cu ka hngal hrimhrim lo
tiah a ti.Cu caan te ahcun ar a hung khuang i
Peter nih cun Jesuh nih," ar a khuan hlanah amah
cu ka hngal lo tiah voi thum na ka ti lai," tiah a
◄
CHUNG BIA
►
251
rak chimmi kha a lung ah a hung pem. A chuak i
fak piin a tap."
Peter nih Jesuh cu a zumh taktak i zumh awk
tlak tein a hnu kha a zulh. Jesuh cu a Bawi le a
Khamhtu ah a zumh. Asinain Pilate biaceihnak
zung, Jesuh he hawikomhnak dingah tih a nunnak
hmun a phak tikah cun Peter nih ka thei lo tiah
chiatserh in Jesuh cu a hlawt.
Peter nih Jesuh cu ka hlawt te lai ti a thei lo
nain Jesuh nih cun Peter cu a derthawmmi a si
caah a ka hlawt te lai ti cu a rak hngalh cang.
Cucaah Jesuh nih Peter ke a tawl i"Hmailei ah
sual nak na tuah te lai, asinain cu hmailei na
sualnak vialte cu tawl a si cang," tiah Johan 13 ah
a ti bantuk khan khamhnak thawngtha kha a
cawnpiak.
A nunnak kha tihphannak hmun i a um tikah
cun Peter nih Jesuh kha a hlawt taktak. Zeicahtiah
Peter cu pumsa in a derthawmmi a si caah a si.
Cucaah hmailei an sualnak le an palhnak chungin
khamhnak ding caah a Zultu ke kha Jesuh nih a
tawlpiak hna.
" Hmailei nan sualnak zong kha ka hloh dih lai.
Tipil ka innak in nan sualnak vialte ka laak dih
caah vailam cungah thah ka si lai. Nan khamhtu
taktak ka sinak lai sualnak leiba kha ka cham lai.
Keimah cu nan Pathian le nan khamhtu ka si, nan
sualnak leiba kha tling tein ka cham dih lai, tipil
ka innak le ka thihnak thawngin nan tukhal ka si
lai. Kei cu nan khamhtu ka si," tiah Jesuh nih a
ti.
Cu bia cu Jesuh nih a zultu hna lungthin
chungah fehter a duh. A zultu ke kha Lanhtak
Puai a dih hnuah Jesuh nig a tawl hna. Kan
hrinthan hnu hmanh ah kan pumsa cu a dermi a si
caah sualnak cu kan tuah than ko lai.
Peter bantukin sualnak kan tuah pingpang sual
hmanh ah timh ciammam in kan tuahmi an si lai
lo. Titsa in a nungmi kan si caah a caan ahcun kan
sualnak nih rawhnak lam leiah a kan hruai tawn.
◄
CHUNG BIA
►
252
Titsa in vawlei cung kan nun chung paoh cu
sualnak kan tuah lengmang ko lai, asinain cu
sualnak vialte cu Jesuh nih tipil a innak le vailam
cung a thihnak thawngin a thenh dih cang i
ngaihthiam mi ka si cang.
Jesuh cu khamhtu ah kan cohlan dih nain titsa
in a nungmi kan si caah Pathian duh lo ningin
sualnak kan tuah tawn. Zeicahtiah titsa in hrinmi
kan si caah a si.
Jesuh nih titsa in misual kan si kha tha tein a
theih. Jesuh nih tipil a innak le a thihnak thawngin
kan sualnak leiba a kan champiak i cuticun kan
khamhtu ah a hung cang.
A khamhnak le a thawhthannak a zummi paoh
cu Jesuh nih an sualnak vialte kha a lakpiak
hna.Jesuh tipil innak in Thawngtha pali hi aa
thok.Jesuh minung a sinak a chan cu hrinthannak le
khamhnak thawngtha a tlamtlin khawh nakhnga caah a
si.
Pumsa in sualnak
hi zeicandah kan tuah rih lai?
Kan nunchung, kan thih tiang
Peter nih Jesuh ar a khuan hlan ah voi thum
tiang a hlawt ah khan zeitluk indah a lungthin a
kehkuai hnga? Zeitluk indah a ning a zah hnga?
Midang nih in hlaw hmanh hna sehlaw keinih cun
kan hlaw bal lai lo tiah Peter nih chiatser in bia aa
kam nain, a titsa (pumsa) derthawmnak aa teiter
tikah Jesuh cu voi thum tiang ka thei lo tiin a
hlawt tikah hin zeitluk in dah poi a ti hnga i a lung
a rawk hnga? Jesuh a hun zoh than tikah zeitluk in
dah a lung a fak i a ngaih a chiat hnga?
Asinain cu vialte hna cu Jesuh nih a rak hngalh
cia dih cang. Cucaah Jesuh nih," Sualnak na tuah
than lai ti ka hngalh. Asinain na sualnak nih an
tlakter nakhnga lo caah le misual na si than
nakhnga lo le ka sinah na rak kirthan nakhnga na
sualnak vialte cu tipil ka innak thawngin ka tawl
◄
CHUNG BIA
►
253
dih cang. Tipil ka innak le sual biaceihnak ka
tuarnak thawngin na khamhtu ka si. Keimah cu na
tukhal le na Pathian ka si. Sual ngaihthiamnak
thawngtha kha zum ko. Na taksa in sualnak tuah
hmanh law kan dawt peng ko lai. Na sualnak le
palhnak vialte kha kan tawl piak dih cang. A
zungzal in na sualnak kha kan ngaihthiam i a
zungzal in nangmah cu kan dawt," tiah a ti.
Jesuh nih Peter le a Zultu hna kha, "Nan ke kan
tawl hna lo a si ahcun keimah he nan i pehtlai lo,"
tiah a ti hna. Hi tihin Johan 13 chungah Jesuh
chim duhnak cu Ti le Thlarau in hrinthannak a
biapit ning kha langhter a duh caah a si.
Johan 13:9 chungah Peter nih, "Bawipa , a si
ahcun, ka ke lawng ka tawl kun hlah, ka kut le ka
lu zong ka tawl chih kun," tiah Peter nih a ti.
Jesuh nih hmailei kan sualnak le palhnak vialte
kha tipil a innak le a thihnak thawngin a kan
tawlpiak dih cang. Cu biatak cu a Zultu hna sinah
Jesuh nih a chim. Vailam cung thah a si hlanah
sual ngaihthiamnak thawngtha cu a Zultu hna
sinah Jesuh nih a chim cang.
A derthawmmi pumsa in a nungmi kan si caah
sualnak kan tuah lengmang.Tipil a innak
thawngin kan sualnak vialte, Jesuh nih a kan
tawlpiak dih cang. Kan lu le kan pum lawng kha a
kan tawl lo, kan ke, hmailei kan sual dingmi
sualnak zong a kan tawlpiak dih. Cucu Jesuh tipil
innak, hrinthannak thawngtha cu a si.
Jesuh nih tipil a in hnuah, tipil petu Johan nih,
"Zohhmanh u, Pathian tuufa, vawlei sualnak a
kalpitu khi," tiah a ti (Johan 1:29). Vawlei sualnak
vialte kha Jesuh cungah tipil petu Johan nih
tipilnak a pek ah khan a chiah dih cang.
Vawlei cung kan nunchung ah minung nih
sualnak tuah loin kan um kho lo. Sualnak kan tuah
lengmang ti cu el awk thalo a si.Jesuh nih a thisen
in kan sualnak leiba a kan champiak cang. Vawlei
sualnak vialte a tawl dih cang timi thawngtha kha
kan pumsa a derthawm caan paoh ah kan theih a
◄
CHUNG BIA
►
254
herh. Jesuh cu kan khamhtu, kan Pathian a si tiah
zumhnak he phuang hna u sih. Bawipa cu
thangthat si ko seh.
Vawlei cung mi vialte nih titsa sualnak cu kan
tuah dih. Titsa sualnak nih a kan tei caah sualnak
he kan thi tawn.
Minung lungthin chungah thil thalo
ruahnak
Zeinihdah minung' a thurhnomhter?
Sualnak le ruahnak
thalo nih
Jesuh nih, "Zeicahtiah lai a nawntertu, nu le pa
sualnak a tuahtertu, thil thalo dangdang a
tuahtertu, a firtertu, lih a chimtertu, mi a
congoihtertu ruahnak thalo vialte cu a lung
chungin a hung chuakmi an si. Hihi mi a thurtertu
cu an si. Sihmanhselaw rawl ei lai kut tawl lo nih
cun mi a thurter lo tiah a ti,"(Mat 15:19-20.
Minung lungthin chung i sualnak a phunphun a
ummi nih khan minung cu a thurhhnomhter.
Sual sinak kan ngeihmi kha kan
hngalh awk a si
Minung lungthin chungah
zeidah a um?
Sualnak phun hlei hnih Mk.7:21-23
" Hi sualnak phun hleihnih hi minung lungthin
chungah a um. Ka lungthin chungah Baibal ah aa
tialmi sualnak phun hleihih a um" ti a chim
khomi kan si awk a si. Ti le Thlarau in hrin than
kan si hlanah kan lungthin chungah sualnak a
ngeimi kan si tiah kan ti awk a si ko. Pathian
◄
CHUNG BIA
►
255
hmaiah misual kan si tiah kan ti awk a
si.Sihmanhsehlaw cucu kan ti duh tawn lo."Cu
hlanah a ruah zong ka rak ruat bal lo, ruah lopi ah
ka tuah sual bia a si ko," tiah kanmah le kanmah
thiam kan i coh tawn.
Jesuh nih minung kongah zeitindah a ti?
Jesuh nih fiang tein a chimmi cu minung a
thurhhnomh tertu cu a lungthin chungin a
chuakmi a si ti hi a si. Minung lungthin chungah
ruahnak thalo a um tiah Jesuh nih a ti. Nang
zeitindah na ruah? Mitha maw na si mithalo dah?
Mikip nih ruahnak thalo kan ngeih dih hi na hngal
maw? A si, mikip nih ruahnak thalo kan ngei dih
taktak.
A luan ciami kum zeimawzat ah khan Korea
ram Seoul khuapi ah thil a phunphun an zuarnak
chawdawr inn pakhat ruah lopi ah a rak cim.A
thimi chungkhar hna ngaihchia ngai in an um
lioah, mi tampi hna nih cun cu inn cimh cu zoh
dawh le nuamhnak men ah an rak ruah.
Minung 200 tluk maw an thi? A si lo, minung
200 nak tam, 300 hrawng an si rua. A tha, minung
1000 hrawng pei thi hna selaw a tha deuh hnga cu
tiah mi zeimaw nih cun an ti. Minung lungthin cu,
cu tluk cun a thalo kho. Minung kan lungthin a
that lo ning hi kan hngalh awk le kan cohlan awk a
si.Thihnak cu zeitluk ngaihchia dah a si!A thimi
chungkhar caah zeitluk rawhnak le ngaihchiatnak
dah a si.Chungkhar cheukhat cu phaisa lei tiangin
ruahchannak le an pawcawmnak a har ko.
Cu inn cimh a zohtu cheukhat hna cu dawtnak
le zaang fahnak a ngei lomi an si kha fiang tein a
lang. ' Minung tam deuh thi hna sehlaw, zoh dawh
deuh a si hnga! zeitluk zoh dawh dah a si! A
pawngkam minung tampi khi hei nenh hna sehlaw
minung tampi an thi hnga i zoh dawh deuh a si
hnga! tiah a ruatmi zong an rak um men ko lai.
A caan ahcun minung lungthin le ruahnak a
that loning kha kan hngalh .An ruahnak thalomi
kha an kaa cun an chim theng lai lo. An kaa in cun
◄
CHUNG BIA
►
256
zaangfah tuk an si tiah an chim men ko lai nain an
lungthin chung cun minung tam deuh thi hna
sehlaw zo dawh deuh a si hnga ti a si.Minung
lungthin cu cu ban tuk cu a si.Kan hrinthan hlan
ahcun cu bantuk ruahnak cu kan rak ngei tawn.
Lainawnnak cu mikip thinlung
chungah a um
Zeiruang ahdah sualnak
kan tuah?
Kan lungthin chung in
ruahnak thalo kan ngei caah
Mikip lungthin chungah lainawnnak a um dih
tiah Pathian nih a ti. Asinain mi tampi nih cun
cucu an zum lo. " Zeitindah cucu na chim khawh!
Lainawnnak lungthin ka ngei lo dah kaw,
zeitindah cucu na chim ngam?" tiah an ti. An
lungthin chung lainawnnak a um kha an thei kho
lo. Annih nih lainawng an timi cu phundang kha a
si.
Annih nih lainawng an timi hna cu,"Nifate
tadinca chuahmi minung thahnak khi lainawng
tiah an ti."Kei cu cu hna bantuk minung ka si lo,
annih cu mihrokhrol, milainawng an si. Cu bantuk
mihrokhrol hna cu thah dih ding an si, a nung
dingah an i tlak lo tiah an ti,"i an thin a hung i an
au tawn.
Asinain lainawn duhnak ruahnak cu nifate
tadinca ah an chuahmi lainawngtu hna lungthin he
anmah sualphawt in kei cu cu hna bantuk ka si lo
tiin thinhun in an um i mah le mah thiam a cotermi
hna lungthin chungah khan a um. Minung
lungthin chungah lainawn duhnak ruahnak a um
tiah Pathian nih a ti. Kan nunnak ah a hmanmi a
hmutu Pathian bia cu kan zumh awk le kan cohlan
awk a si."lungthin chung in lainawn duhnak a
ngeimi misual kan si," tiah kan ti awk a si ko.
◄
CHUNG BIA
►
257
Pathian nih mikip lungthin chungah ruahnak
thalo, lainawng duhnak hna an um tiah a ti caah
Pathian bia cu kan zumh hrimhrim awk a
si.Minung kan chan a chiat chin lengmang
bantukin pumpak nun runvennak thilthuam le
thilri hna cu lainawnnak hriamnam hna ah an cang
tawn.Cucu kan lungthin chungah lainawn duhnak
a um ruangah a si. Na thinhun ruang le na tih
ruang zongah lainawng na si kho. Mi kip lai kan
nawng dih lai ka tinak a si lo, lainawn duhnak
ruahnak kha kan lungthin chungah kan ngei dih
ka tinak tu a si deuh.
Ruahnak thalo he hrinmi kan si caah kan
lungthin chung in ruahnak thalo kan ngei dih.
Lainawngtu ah hrinmi si loin lainawng si
khawhnak thatlonak lungthin kan ngeih caah
acheu nih lai kan nawng taktak. Ruahnak thalo
le lainawn duhnak lungthin nan ngei dih tiah
Pathian nih a kan ti. Cucu biatak a si. Cu biatak cu
ahohmanh nih al khawh a si lo.
Cucaah a hmanmi lam kan zulh khawh
nakhnga Pathian bia kha zumh i zulh a herh. Kan
lungthin chung in ruahnak thalo kan ngeih caah
vawlei cung kan nunchungah sualnak kan tuah
lengmang.
Lungthin in nu le pa sualnak
Mikip lungthin chungah nu le pa sual duhnak a
um tiah Pathian nih a ti.Cucu na lung a tling kho
maw? Na lungthin in nu le pa sual duhnak
lungthin ka ngei ko tiah na ti kho maw? Mikip
lungthin chungah nu le pa sual duhnak kha a um
dih.
Cu ruangah hlawhhlang sinak le sualnak phun
dangdang hna kan bu chungah a um tawn.
Hlawhhlannak hi phaisa kawlnak lam pakhat a si
ve. A dang chaw lehthalnak cu thil pakhat khat
ruangah tumchuk hmanh seh hlawhhlang sinak cu
◄
CHUNG BIA
►
258
a tumchuk lai lo, zeicahtiah mikip lungthin
chungah nu le pa sual duhnak a um caah a si..
Misual mi hna i an thei
tlai cu sualnak a si
Minung cu zeihedah
kan tahchunh lai?
Sualnak thei a tlaimi
thingkung he
Epal ( apple) kung nih epal thei a tlai, piar kung
nih piar thei a tlai, serthlum kung nih serthlum tei
a tlai bantukin kan lungthin chungah sualnak phun
hleihnih he hrinmi nih cun sualnak thei kha kan
tlai.
Minung lungthin chungin a chuakmi thil nih
minung cu a thurhnawmhter tiah Jesuh nih a ti.Na
lung a tling kho maw? Pathian hmaiah misual kan
si tiah kan i ap awk a si. Kan thatlonak kha i thei
hna u sih Jesuh nih a chimmi ah khan hnatlaknak
ngei u sih. "A si, sualci in hrinmi misual kan si,
thatlonak tuahtu kan si, Bawipa na chimmi a
hmaan, " tiah ti hna u sih.
Jesuh nih Pathian duhnak a zulh bantukin,
kannih zong nih Pathian bia cu zumh i a nawl kan
ngaih a herh. Cu ti kan tuah lawngah Ti le Thlarau
in a hrinthan mi kan si lai i kan sualnak vialte
chung in khamh kan si lai. Cucu Pathian sinin kan
hmuhmi laksawng a si.
Kan ramah khuacan pali a um i khuacan aa then
bantukin thingthei hna zong anmah le caan cioah
an tlai ve. Cubantuk cun, ka lungthin chung
sualnak phun hleihnih nih khan a kan temtawn i
sualnak lam ah a kan hruai lengmang. Tuchun ah
lainawn duhnak lungthin kan ngei men lai nain
thaizing ahcun nu le pa sual duhnak lungthin kan
ngei men ko lai.
◄
CHUNG BIA
►
259
A thaizing ah ruahnak thalo, nu le pa sual
duhnak, fir duhnak, a hmaan lomi tehte sinak le a
dangdang hna kan ngei ko lai. Caan khat hnu caan
khat, nikhat hnu nikhat, thla khat hnu thla khat,
kumkhat hnu kumkhat sualnak kan tuah lengmang
ko lai. Ni khat hmanh sualnak kan tuah lo can le ni
hrimhrim a um lai lo. Sualnak ka tuah hrimhrim ti
lai lo tiah chiatserh in kan chim lai i tuah lo kan i
zuam ko lai, asinain sualnak cu kan tuah
thiamthiam ko. Zeicahtiah sualnak he hrinmi kan
si caah a si.
Epal kung nih epal thei tlai loin thei dang a tlai
ti na thei bal maw? Epal thei tlai ka duh hrimhrim
lo tiah epal kung nih ti hmanh sehlaw a caan a zat
cun a par lai i epal thei a tlai thiamthiam ko lai.
Zeicahtiah epal nih cun epal thei kha a tlai ding
hrimhrim a si ko.
Cucu vawlei sining a si bantukin minung
nunnak zongah a si ve. Misual nih cun sualnak
thei dah ti lo, thei dang zeihmanh a tlai lai lo,
Jesuh tipil innak le vailam cung a
thisen cu kan sual remnak a si
Ngaihthiamnak, remnak ti
a sullam cu zeidah a si?
Jesuh tipil innak Ti (lucung kutchuannak) le
a thisen thawngin sualnak
man peknak tinak
Pathian hmaiah misual, thatlonak tuahtu hna
nih zeitindah remnak kan hmuh lai i lunglawm
tein kan nun khawhning a si lai ti kha Baibal
chungah kan
hun zoh lai.Cucu sual
ngaihthiamnak thawngtha cu a si.
Lev. 4:27-31, "Pakhatkhat nih Bawipa nih
tuah lo awk i nawl pekmi thil pakhat khat tuahin,
hngalh lo i sualnak a tuah i a mawh a si ahcun,
sualnak a tuahmi kha a hngalh tikah a thawinak
caah meheh pakhat, a nu dotla, a tuahmi a
sualnak caah cun a rak put lai. Cun sual thawinak
◄
CHUNG BIA
►
260
lu cungah cun a kut a chuan lai i sual thawinak cu
khangh thawinak hmun ah khan a thah lai. Cun
tlangbawi nih a thi cu tlawmpal in a kutdong in a
laak lai i khangh thawinak biaktheng ki ah khan a
thuh hna lai i a tangmi a thi cu biaktheng hram
ahcun a theh hna lai. Cun a thau vialte cu daihnak
thawinak chungin a thau laak a si bangkhan a lak
dih lai i tlangbawi nih biaktheng cungah Bawipa
ca i rimthaw ah a khangh lai, cun tlangbawi nih a
caah remnak a tuah piak lai i ngaihthiam a si lai.
"Biakam Hlun chanah, An sualnak caah
zeitindah remnak an rak tuah? Sual thawinak ah
thah dingmi meheh, tuu lucungah an kut an chuan
i cuticun an sualnak vialte kha a cungah an chiah.
Leviticus chungah kan hmuhmi cu; "Nan lakah mi
pakhat khat nih Bawipa sinah pekchanhnak nan
tuah tikah sathi pekchanhnak cu cawrun chungin
siseh, turun chungin siseh nan rakput lai. A
pekchanhnak cu turun chungin khangh thawinak
a si ahcun, a tum do a tlami kha pek a si lai,
Bawipa hmaiah amah cu cohlan a si nakhnga
tonnak thlam innka ahcun a pek lai, amah nih
khangh thawinak sa a lu cungah cun a kut a chiah
lai i amah caah remnak tuahnak caah cohlan piak
a si lai," tiah Bawipa nih Moses cu a ti, Lev 1:2-4.
Israelmi hna an sualnak in ngaihthiam an si
nakhnga Pathian nih sual raithawinak kha nan
tuah lai tiah a ti hna. An sualnak vialte kha sual
thawinak ah thah dingmi cungah chiah a sinak lai
a cungah kut chuannak nan tuah lai. Biakinn
chunglei ah khan khangh thawinak biaktheng a
um. Cu biaktheng cu pulpit cung cabuai nak in
tlawmte a ngan deuhmi thingkuang a si i, a cung
kil li ah sa ki pali a um. Israelmi hna nih sualnak
an tuahmi ruangah Pathian he remnak an tuahning
cu, khangh thawinak i thah dingmi sa lucung ah
an kut an chuan i an sualnak kha a cungah an
chiah hnuah khangh thawinak caah an thah i a sa
kha khangh thawinak biaktheng cungah an
khangh.
◄
CHUNG BIA
►
261
Pathian nih Leviticus chungah a chimmi
cu,"Amah lungtho tein Pathian hmaiah hlan a si
nakhnga tonnak thlam innka ahcun a pek chanh
lai," tiah a ti. Sual thawinak ah thah dingmi
cungah khan an kut an chuan hnuah an sualnak
vialte kha a cungah a chiah i a hrawm kha an ah i a
thi kha biaktheng cung saki ah khan an rawn i cu
hnuah cun, thawi mi sa kha an cik hnuah
biaktheng cungah cun an khangh. An sual
ngaihthiam an si nakhnga rim thawmi khangh
thawinak cu Pathian sinah an pek.Cucu nifate an
sualnak caah remnak le ngaihthiamnak an
tuahning cu a si.
Kum khat chung an sualnak caah raithawinak a
dang tein a um than. Nifate sualnak caah thawinak
an tuahning he aa khat lo. Kum khat chung an
sualnak caah raithawinak cu Tlangbawi Ngan nih
a tuah. Israelmi vialte nih an kut kha thawinak ah
thah dingmi meheh cungah chuan loin, anmah
vialte aiawhtu ah Tlangbawi Ngan nih a kut a
chuan lai i a thi kha velngeihnak thutdan
nichuahlei ah khan voi sarih a theh lai. A nungmi
meheh cungah kut chuannak kha Israel mipi
hmaiah kum fate thla sarihnak thla, a ni hranak ni
ah tuah a si lai, (Lev 16:5-27).
Biakam Hlun sual thawinak
nih a sawhduhmi cu ahodah a si?
Jesuh Khrih
Atu cu Biakam Thar raithawinak kan zoh lai.
Zeiruang ahdah vailam cungah Jesuh thih a
herh? Zei sualnak dah hi vawlei cungah a tuah i
Pathian nih a Fapa ngeihchun kha vailam cungah
a thihter? Ahonihdah vailam cung thih kha a fial?
Mi vialte nih sualnak kan tuah i kan sualnak
chungin khamh awkah Jesuh cu hi vawlei ah a ra.
Tipil petu Johan nih Jesuh cu Jordan tiva ah
tipilnak a pek i mi vial te sualnak kha a cungah a
chiah caah cu sualnak ruangah cun vailam cungah
◄
CHUNG BIA
►
262
mi vialte aiawh ah dantatnak a tuar. Jesuh tipil in
ning lucung kutchuan ning le vailam cungah a
thisen a thletning hi Biakam Hlun sual
raithawinak he aa dannak a um lo.
Biakam Hlun ahcun misual pa nih a kut kha
khangh thawinak i thah dingmi cungah a chuan lai
i,"Bawipa, sualnak a tuahmi ka si, lai ka nawng,
nu le pa sualnak ka tuah," tiah a ti i a sualnak kha a
cungah a chiah.
Sualnak a ngeimi nih thawinak ah thah dingmi
meheh kha a hrawm a ah i Pathian sinah a
pekchanh bantukin Jesuh zong kan sualnak vialte
remnak sertu ah Pathian sinah pekchanh a si ve.
Raithawinak a tuahmi thawngin kan sualnak
vialte caah remnak a tuah i, a kan khamh khawh
nakhnga tipilnak le vailam cungah thihnak kha a
tuar.
A ngaingai tiah cun, Jesuh a thih cu kanmah
ruangah a si. Minung sualnak caah dotlami
raithawinak sa ti a sullam cu zeidah a si hnga? Sa
nih sualnak an hngal hnga maw? Saram/ satil nih
sualnak an hngal lo.
Raithawinak ah hmanmi, meheh, tuu kha
dotlami a si bantukin Jesuh zong kha sualnak ngei
lomi a si ve. Amah (Jesuh) cu a thiangmi Pathian,
Pathian Fapa le sualnak a tuah bal lomi a si.
Cucaah, kum 30 a si lio i Jordan tiva i tipil a rak
innak thawngin kan sualnak vialte cu a laak dih.
Jesuh vailam cung a thih cu sualman leiba
champiak awk ah a si i cuticun minung sualnak
vialte cu a tawl dih.
◄
CHUNG BIA
►
263
Sual ngaihthiamnak thawngtha
hramthoknak
Zeicahdah tipil petu Johan
nih Jordan tiva ah Jesuh
tipilnak a pek hnga?
Pathian nih tuah awk a si a timi
a tlinn khawh nakhnga caah
Mat 3:13-15, "Cu caan ah cun Jesuh cu Galilee
ram in Jordan tiva ah khan Johan sin i tipil in
awkah a ra. Sihmanhselaw Johan nih cun a rak al
i, keimahpei nangmah nih tipil pek awk ka si cu,
ka sin i nangmah lehtuk na rat tiah a ti.
Sihmanhselaw Jesuh nih cun, atu cu hitihin si ko
seh. Pathian nih tuah awk a si a timi paoh cu i
tuah ko seh tiah a leh."
Jesuh nih kum 30 a si i tipil a innak a sullam
kha kan hngalh awk a si. Pathian nih tuah awk a si
a timi a tlin khawh nakhnga le mi vialte sualnak
remter le ngaihthiam a si nakhnga Jesuh nih
tipilnak a in. Sualnak ngei lomi Jesuh Khrih nih
kan sualnak chungin a kan khamh khawh nakhnga
Tipil petu Johan kha Jordan tiva ah tipilnak aa
pekter.
Jesuh nih vawlei sualnak vialte kha a lak i cu
sualnak remternsk dingah a nunnak kha a pek.
Kan sualnak chungin khamh kan si nakhnga
biatak kha kan hngalh i kan zumh a herh.Jesuh
khamhnak kan zumh le zumhlo, khamh kan si le
si lo kha cu kanmah cungah a ummi a si.
Jesuh tipil innak a sullam cu zeidah a si?
Biakam Hlun chung i lucung kutchuannak bantuk
a si. Biakam Hlun chungah cun an sualnak vialte
kha sual thawinak i thah dingmi meheh cungah
kutchuan nakin an chiah dih bantukin Biakam
Thar chungah Jesuh nih sual thawinak ah aa
peknak thawngin le Johan nih tipil a peknak
thawngin vawlei sualnak vialte kha a laak dih ve.
◄
CHUNG BIA
►
264
Johan cu minung vialte lakah a ngan bik,
Pathian nih mi vialte aiawhtu ah thimmi a si.
Johan cu tlangbawi ngan, mi vialte aiawhtu a si
caah Jesuh cungah a kut a chuan i, vawlei sualnak
vialte kha a cungah a chiah dih.' Tipil innak timi a
sullam cu, a cungah chiah, phum, tawl' ti a si.
Jesuh vawlei cungah a rat i Johan nih tipil a
peknak sullam na hngal maw? Tipil a innak
sullam cu na thei in na zum cang maw? Tipil a
innak a sullam cu thatlonak a tuahtu kan taksa nih
kan nunchung vialte sualnak a tuahmi a laaknak a
si. Sual ngaihthiamnak thawngtha a tlamtlin
khawh nakhnga tipil petu Johan nih Jesuh cu
tipilnak a pek.
Mathai 3:13-17 ah, "Cu caan ahcun," ti kan
hmuh. Cucu zei caan dah a si tiah cun Jesuh
tipilnak a in lio caan, vawlei sualnak vialte a
cungah chiah a si lio caan kha a si.
"Khi tikah" Jesuh nih mi vialte sualnak kha a
laak i vailam cungah thihnak a tura i nithum
hnuah thihnak in a thothan. Jesuh nih vawlei
sualnak vialte tawl duh ah voi khat ah za lakin
tipilnak a in, vailam cungah thihnak a tuar i,
thihnak in a thothan. An sualnak chungin Pathian
hmaiah khamh a duhmi hna paoh cu voi khat ah za
lakin Jesuh nih a khamh hna.
Zeicahdah Jesuh nih tipilnak a in? Zeicahdah
misual bantukin Pilate biaceihnak zungah bia an
ceih i hling luchin kha an chinh? Zeicahdah
vailam cungah thihnak a tura hnga? A ruang cu
tipil a innak in kan sualnak vialte a laak dih caah
a si. Kan sualnak caah Jesuh nih vialam cungah
thihnak a tuar.
Pathian nih a kan khamhnak thawngtha cu kan
zumh in Pathian cu kan thangthat awk a si. Jesuh
tipil innak, vailam cung a thihnak le thihnak in a
thawhthannak tallo cun misual mi hna kan caah
khamhnak a um kho lo.
Johan nih Jesuh kha vawlei sualnak vialte lak
dingin tipilnak a pek ah khan kan sualnak vialte a
◄
CHUNG BIA
►
265
laak i cu khamhnak thawngtha a zummi paoh cu a
khamh hna. Kan sualnak dihlak si loin kan i
chuahpimi sualnak lawng a laak tiah a zummi an
umi cu zumhnak cu an palh zumhnak a si.
Baibal ah fiang tein kan hmuhmi cu Jesuh nih
kan sualnak vialte tipil a in ah khan voikhat ah za
lakin a laak dih ti hi a si. Jesuh nih kan i
chuahpimi sualnak, kan tuahmi sualnak vialte a
kan tawlpiak dih cang. Mathai 3:15" Pathian nih
tuah awk a si a timi paoh cu i tuah ko seh," Tuah
awk a si a timi paoh ti sullam cu kan sualnak vialte
kha pakhat hmanh ngan loin kan sinin laak dih
tinak a si.
Kan nunchung kan tuahmi le tuah lomi sualnak
vialte teh Jesuh nih a tawl chih maw? A tawl chih.
Cu tawl dih a sinak cu Leviticus chungah zoh
hmasa hna u si. Leviticus nih cun Tlangbawi
Ngan le remnak ni raithawinak kong a kan chimh.
Israelmi hna i kum khat chung an
sualnak caah sual ngaihthiamnak
raithawinak
Vawlei sual raithawinak
pekchanhnakin Israelmi nih voi kha ah zalak in
an thiang kho maw?
An thiang kho lo
Lev 16:16-10 " Cun Aaron nih cawtum cu
amah caah sual thawinak caah a thawi lai i amah
le a innchungkhar caah remnak a ser lai. Cu hnu
ahcun meheh pahnih kha a lak hna lai i Bawipa
hmaiah tonnak thlam innka ahcun a chiah hna lai.
Aaron nih meheh pahnih hna cungah cun
cawmcawhfung a khiah lai, camcawhfung pakhat
cu Bawipa caah, a dang pakhat cu Azazel caah
cun Aaron nih Bawipa ca camcawhfung a tlaknak
meheh cu a lak lai i sual thawinak ah a thawi lai,
Sihmanhselaw Azazel ca camcawh fung a tlaknak
◄
CHUNG BIA
►
266
meheh cu a cungah remnak ser awk ah a nung in
Bawipa hmai ah chuahpi a si lai, ram lak ah
Azazel sin hei thlah a sinak hnga" Israelmi kum
khat chung an sualnak remnak ser dingah Aaron
nih meheh pahnih kha Bawipa hmaiah tonnak
thlam innka ahcun a chiah hna lai.
"Aaron nih meheh pahnih hna cungah
camcawhfung a khiah lai, camcawhfung pakhat
cu Bawipa caah a si lai, a dang pakhat cu sual
thawinak ah a si lai?" Sual thawinak caah thah
dingmi meheh cu remnak sernak caah a biapi
ngaingai.
Nifate sualnak caah sual khangh thawinak
tuahning cu, thah dingmi meheh cungah khan
sualnak a ngeimi pa nih a kut a chuan lai i a
lucungah a sualnak vialte cu a chiah lai. Asinain
kum khat chung an sualnak caah khangh thawinak
an tuah ning cu, mi vialte aiawhtu Tlangbawi
Ngan nih khan a kut kha khangh thawinak i thah
dingmi meheh cungah a chuan lai i Israelmi hna
kumkhat chung an sualnak vialte cu a lucung ah
cun a chiah lai. Cucu kum chiarte thla sarihnak
thla, a ni hranak ni ah tuah a si lai.
Leviticus 16:29-31 chungah,"Cun mah hihi
nannih zungzal phung a si lai, thla sarih thla a ni
hra ni ah nan i temh inter lai i nanmah mi
hrimhrim nih siseh, khual nan sin i a ummi nih
siseh, rian nan tuan lai lo, zeitintiah hi ni ah hin
nannih caah, nannih cu thianh awkah, remnak ser
a si lai, nan sualnak vialte chungin Bawipa
hmaiah nan thiang lai. Nannih caah dinh zir
ziarnak Sabath a si lai i nannih nih nan i
temhinter lai, zungzal ca phung a si," ti kan hmuh.
Biakam Hlun ahcun Israelmi nih nifate sual
thawinak an tuah lai ah sual thawinak i thah
dingmi cungah an kut an chuan i an sualnak vialte
cu an chiah."Bawipa, cu sualnak kha sualnak,
cuticun ka tuah caah zangfahnak in ka ngaithiam,"
tiah an ti i thawi dingmi sa kha a hrawm an ah i a
thi kha tlangbawi sinah an pek i sualnak in ka luat
◄
CHUNG BIA
►
267
cang timi lung put he inn ah an tin. Misual caah
sualnak ngei lomi kha sualnak he a thi. Sualnak a
tuahmi pa kha thi loin amah canah sualnk ngei
lomi kha thah a si. Biakam Hlun chung
raithawinak ah thah khawh a si mi saram hna cu
meheh, cawfa, cawtum le tuu hna an si i cu hna cu
Pathian nih a thiang tiah a ti mi hna an si.
Misual pa, a sualnak ruangah thi ding aiah a
dong kho lomi Pathian zangfahnak thawngin
saram nunnak kha pek a rak si tawn.
Cucu Biakam Hlun chung Israelmi hna nih an
sualnak caah raithawinak an rak tuahning a si.
Sual thawinak ah thah dingmi cungah khan
sualnak a ngeimi pa nih a kut a chuan lai i a
sualnak le palhnak vialte cu a cung i a chiah dih
hnuah a hrawm kha a ah lai i a thi kha tlangbawi
sinah a pek lai i a sualnak in ngaihthiam a sinak lai
tlangbawi nih thawinak a tuahpiak lai.
Cu ti nifate sualnak caah khangh thawinak tuah
kha a si khawh lo caah Pathian nih remnak ni kha
Israelmi vialte aiah Tlangbawi Ngan kha kum fate
thla sarih thla, nihra ni ah tuahnak nawl a pek.
Remnak ni ah Tlangbawi Ngan nih a zulhding
phung zeidah a si? A pakhat nak ah, Tlangbawi
Ngan Aaron nih thawinak ah thah dingmi meheh
maw, cawtum maw pakhat cungah a kut a chuan
lai i Isrelmi sualnak kha a phuan lai. "Bawipa,
Israelmi hna nih sualnak na hmaiah an tuah, lai an
nawng, nu le pa sualnak an tuah, an fir, a hmaan
lomi tehte an khaang, volhpamh nak bia an chim,"
tiah a ti.
Cu hnu ahcun Tlangbawi Ngan nih a hrawm
kha a ah lai i a thi kha biaktheng chung i
zaangfahnak thutdan cungah voi sarih a theh lai. (
Kan Baibal chung i number 7 hi a tlingmi number
ah ruah a si).
Tlangbawi Ngan nih a rian cu Israelmi hna kum
khat chung an sualnak kha khangh thawinak ah
thah dingmi cungah chiah i sual thawinak tuah
kha a si.
◄
CHUNG BIA
►
268
Pathian cu a dingmi Pathian a si caah mi vialte
an sualnak chungin khamh an si nakhnga misual
canah sualnak a ngei lomi khangh thawinak kha a
cohlan. Pathian cu zaangfahnak a ngeimi a si caah
misual mi an sualnak caah a nungmi raithawinak
kha a cohlan. Tlangbawi Ngan nih sathi cu
zangfahnak thutdan nichuahlei ah khan a theh i
Israelmi hna kumkhat chung an sualnak caah
remnak ni, thla sarih thla ni sarih ni ah khan
remnak cu a ser.
Biakam Hlun ningin ahodah
raithawinak tuu cu a si?
Dotlami Jesuh
Israelmi caah Tlangbawi Ngan nih remnak ni
ah meheh pahnih a pek chanh lai. Pakhat cu
midang sualnak caah thah dingmi meheh
(Scapegoat) tiah ti a si i a sullam cu,"Chiah
chuak" (to put out) ti a si. Cubantuk cun Biakam
Thar chungah mi vialte sualnak caah thah dingmi,
thawi dingmi cu Jesuh Khrih a si ve."Cuticun,
Pathian nih vawlei cu a dawt tuk hrinhran caah a
Fapa ngeihchun kha a pek, cucaah amah a zummi
paoh cu an thi ti lai lo, zeicahtiah zungzal nunnak
kha an ngei," Mat 3:16.
Tufa, thawi dingmi ah Pathian nih a Fapa a kan
pek. Mi vialte caah thawi dingmi tufa bantukin
Jesuh cu Johan nih tipilnak a pek i mi khamhtu,
vawlei Messiah ah a hung cang. Messiah ti a
sullam cu
"Khamhtu" tinak a si i Jesuh Khrih ti a sullam cu "
kanmah khamh dingah a rami siangpahrang" tinak
a si.
Cucaah Israelmi hna kum khat chung an
sualnak kha remnak ni ah ngaihthiamnak tuah a si
bantukin a luancia kum 2000 hrawngah kan
sualnak caah ngaihthiamnak Thawngtha a
tlamtlin khawh nakhnga tipilnak ing ding le
vailam cung thi dingin Jesuh cu hi vawlei ah a ra.
◄
CHUNG BIA
►
269
Leviticus 16:21-22 chung kan rel hna lai. "
Aaron nih a kut pahnih in meheh nung lu ahcun a
chuan lai i Israelmi thatlonak vialte, an
phungbuarnak vialte le an sualnak vialte cu a
cungah cun a phuan lai i meheh lu cungah cun a
chiah hna lai, mi pakhat timh cia in a ummi nih
khan ramlak ah a kalpi lai. Meheh nih cun an
thatlonak vialte cu hmun king ah a phorh lai i,
meheh cu ramlak ahcun a thlah lai."
Leviticus a ngan pakhat ah aa tial bantukin
Israelmi vialte sualnak cu meheh cungah chiah a
si tiah kan Baibal nih a ti. " An nawl buarnak le
sual palhnak vialte" ti a sullam cu an lungthin
chungin sualnak an ruahmi le an taksa (pumsa) in
sualnak an tuahmi vialte tinak a si. An
nawlbuarnak le sual palhnak vialte cu lucung
kutchuannak thawngin raithawinak ah thah
dingmi lucung ah chiah a si cang.
Pathian nawlbia nih kan sualnak a
kan hngalhter
Zeicahdah Pathian nih
nawlbia a kan pek hnga?
Kan sualnak kan i theih
khawh nakhnga caah
Pathian nawlbia 613 a um. Cu hna cu tha tein
kan ruah tikah Pathain nih tuah u tiah a timi kha
kan tuah lo i tuah hlah u a timi tu kha kan tuah
tawn.
Cucaah kannih cu misual kan si. Kan sualnak
kan i hngalh khawh nakhnga Pathian nih Nawlbia
a kan pek tiah Baibal nih a ti ( Rom 3:20). A
sullam cu misual nan si ti a kan chimtu dingah
Pathian nih Nawlbia a kan pek. Nawlbia kan zulh
khawh ruangah Pathian nih a kan pek a si lo, kan
sualnak kan i theih khawh nakhnga ca tu ah pek
kan si.
◄
CHUNG BIA
►
270
A Nawlbia hi zulh ding zongah pekmi a si lo.
Uico cu minung bantukin a nung kho lai tiah ruat
hlah. Cubantuk in, Pathian nawlbia zong kan zul
kho bal lai lo, kan sualnak lawng kha Nawlbia nih
cun a kan theihter.
Sualnak in a khatmi misual kan si nain cucu
kan theih lo ruangah kan sualnak kan i theih
khawh nakhnga Pathian nih Nawlbia kha a kan
pek."Nangmah cu lainawng na si, nu le pa sualnak
a tuahmi na si, thatlonak tuahtu na si"tiah a kan ti.
Lainawng hlah u tiah a kan ti nain kan lungthin
chungin sualnak kan tuah, a caan ah lai kan nawng
taktak.
Lainawng hlah u tiah Nawlbia nih a kan ti caah
lainawng kan si ti kha kan i hngal i " Ah, ka palh,
misual ka si zeicahtiah ka tuah lo dingmi kha ka
tuah, ka sual" tiah kan ti.
Cucaah Israelmi hna an sualnak chungin
ngaihthiam an si nakhnga Aaron nih remnak ni ah
raithawinak kha kum khat ah voi khat a tuahpiak
hna.
Biakam Hlun chungah Remnak ni ah khan
Pathian sinah thawinak pahnih pek a si. Pakhat cu
Pathian sinah pek a si i pakhat cu a lucung ah
kutchuan in Isarelmi kum khat chung sualnak
vialte kha chiah hnuah these rawn ah thlah a si.
Meheh cu timh cia in a ummi pa nih these ram i a
hruai hlanah Tlangbawi Ngan nih a kut kha a
lucung ah a chuan lai i Israelmi vialte sualnak kha
a phuan lai. "Bawipa, na hmaiah na mi Israelmi
nih sualnak an tuah, lai an nawng, an fir, nu le pa
sualnak an tuah, siasal an bia sualnak kan tuah,"
tiah a phuan lai.
Palastine ram cu these rawn minung um lonak
hmun a si. Israelmi sualnak caah thawi dingmi
meheh cu a dong kho lomi these rawn ahcun an
thlah i a kal lengmang i cuticun a va thi. An thlah
mi meheh cu Israelmi nih an zoh tikah kan
sualnak ngaihthiam a si ti kha an zumh i lungthin
◄
CHUNG BIA
►
271
daihnak kha an ngei. Cuticun meheh cu Israelmi
hna kum khat chung an sualnak ruangah a thi.
Pathian nih Jesuh Khrih, Pathian tufa thawngin
kan sualnak vialte caah remnak a ser. Kan sualnak
vialte kha Jesuh tipil innak le vailam cung a
thihnak thawngin a tawl dih cang.
Jesuh cu kan khamhtu le Pathian a si. Amah
muisam loin a kan sertu, sualnak chungin misual
vialte khamh dingah a rami Pathian Fapa a si.
Sualnak chungin a kan khamh nakhnga hi vawlei
ah a ra.
Kan taksa in ni fate kan tuahmi sualnak lawng
si loin, hmailei ah kan ruahnak, lungthin le taksa
in kan sual lai dingmi vialte zong kha Jesuh nih a
lak dih. Vawlei sualnak caah a tlamtlingmi
remnak le Pathian nih tuah awk a si ko tiah a timi
tuah a si i a tlamtlin khawh nakhnga Tipil petu
Johan nih Jesuh kha tipilnak a pek.
Vawlei ah riantuanhram aa thok i vailam cung
a thih hlan kum thum ah khan Johan nih Jordan
tiva ah tipil a peknak thawngin vawlei sualnak
vialte cu Jesuh cungah chiah dih a si cang, aa lak
dih cang. Mi vialte kan sualnak chungin a kan
khamhnak thawngtha cu tipil a innak khan aa
thok.
Tai can hrawng a thuhnak hmun Jordan tiva ah
tipil petu Johan nih Jesuh cungah a kut a chuan i ti
chungah a hnim. (Tipilnak a pek). Hi tipil innak hi
Biakam Hlun chung i sual thawinak, lucung
kutchuannak he aa khat i an riantuanning (sualnak
a ngeimi pa sualnak kha sualnak a ngei lomi
cungah chiah a si ning), zong aa khat fawn.
Ti chungah hnimnak nih a sawh duhmi cu
thihnak a si i, ti chungin hung chuah than
(thawhthan) nak nih a sawhduhmi cu thihnak in
thawhthannak kha a si. Jesuh nih tipil a innak
thawngin a kan hmuhsakmi thil pathum hna cu
sualnak vialte a lak dihnak, vailam cung a thihnak
le a thawhthannak hna an si.
◄
CHUNG BIA
►
272
Jesuh nih kan sualnak chungin a kan khamh
timi Pathian bia kan zumh ahcun khamh kan si lai.
Pathian nih Jesuh Khrih thawngin misual mi kha
khamh a kan timh, cuticun Biakam Hlun chung i
biakamnak a tuahmi kha an tlamtling. Jesuh nih
vawlei sualnak vialte kha a lucung ah aa chiah dih
i vailamtahnak leiah a kal pi hna.
Jesuh nih kan sualnakvialte
a thenh dih caah kan
tuah awk rian a tangmi cu zeidah a si?
Pathian Bia ngaih lawng kha a si
Johan 1:29, "A thaizing ah Johan nih cun Jesuh
cu a sin i a rat kha a rak hmuh i, 'Zohhmanh u,
Pathian tuufa, vawlei sualnak a kalpitu khi!'
Johan nih "Zohhmanh u, Pathian tufa, vawlei
sualnak (vialte) a kalpitu khi" tiah a ti. Jordan tiva
i tipilnak a in ah khan vawlei sualnak vialte cu
Jesuh cungah chiah dih a si. Cucu zum ko! Cucu
na zumh a si ahcun na sualnak vialte caah
ngaihthiamnak thluachuahnak kha na hmuh lai.
Kannih nih Pathian bia kha kan zumh awk a si.
Kanmah ruahnak le kan lung hahnak kha chiata
zau in Jesuh nih vawlei sualnak vialte a kalpi dih
timi biatak kha zum hna u sih law, Pathian bia kha
ngai hna u sih.
Jesuh nih vawlei sualnak vialte a kalpi dih ti le
Jesuh nih Pathian nih tuah awk a si a timi paoh cu
a tuah dih ti cu dannak a ngei lomi aa khatmi an si
ko. "Lucung kutchuannak" le "tipil innak" zong aa
khatmi an si ve thiamthiam.
" Adihlak," "zeizong vialte" le "a zapi in" tiah a
zei ti kan ti paoh ah an duhnak cu aa khat dih ko.
Biakam hlun chung i ' lucung kutchuan' kan timi
kha Biakam Thar ahcun 'tipil innak' ti a si ko.
Cu biatak cu zeidah a si tiah cun kan sualnak
ngaihthiam a sinak lai Jesuh nih tipilnak le vailam
cung biaceihnak a in ti a si. Cu thawngtha a
zummi paoh cu khamh an si.
◄
CHUNG BIA
►
273
Vawlei sualnak vialte Jesuh nih a kalpi dih kan
ti tikah hin, vawlei sualnak vialte tiah kan chim
duhmi hi zeidah a si? Vawlei sualnak vialte tiah
kan chim duhmi cu, kan i chuahpimi sualnak le,
ruahnak thalo, firnak, nu le pa sualnak,
hakkauhnak, thatlonak, volhpamhnak, lung
puamnak, hruhnak, (kan lungthin chung i a ummi
hna) hi an si. A sullam cu kan pumsa in nawl
buarnak le palhnak kan tuahmi vialte le kan
lungthin chungin sualnak kan tuah mi vialte ti
duhnak a si.
"Zeicahtiah sualnak man cu thihnak a si,
sihmanhselaw Pathian laksawng cu zungzal
nunnak a si i cu nunnak cu kan Bawipa Jesuh
Khrih he a pehtlaimi nunnak a si," (Rom 6:23). Hi
Baibal caang nih a kan chimhmi cu sualnak man
cu thihnak a si ti hi a si. Heb.9;22, thisen
chuahnak lawng in sual ngeihthiam nak Cucaah
kan sualnak chung in khamh kan si nakhnga Jesuh
nih a nunnak kha a pek i voi khat ah zalak in
sualman cu a pek.
Cucaah kan sualnak chungin khamh kan si
nakhnga Jesuh cu khamhtu le Pathian ah kan
zumh i tipil a innak le a thihnak zong kha kan
zumh a herh.
Thaizing kan sualnak ca
ngaihthiamnak
Kan sualnak caah sual raithawinak tuah a
herh ti maw?
A herh ti lo
Tuchun, Nizan, Tihni sualnak vialte kha vawlei
sualnak ah aa tel bantukin thaizing kip, thiam le
kan nun chung vialte sualnak hna zong kha vawlei
sualnak ah an i tel chih dih. Minung kan chuah in
kan thih tiang sualnak kan tuahmi vialte kha
◄
CHUNG BIA
►
274
vawlei sualnak chungah a um dihmi an si. Cu
sualnak vialte cu Jesuh nih tipilnak a in ah khan a
laak dih (a cungah chiah dih a si). Cucaah sualnak
kan tuah lai dingmi vialte zong kha kan sinin
Jesuh nih a lak dih cang. Kan thih tiang sualnak
kan tuah dingmi kha Jesuh cungah chiah dih a si
cang.
Khamh kan si nakhnga cu Pathian
thawngthabia cu kan zumh i a nawl kan ngeih a
herh. Kan sualnak vialte chungin tlanh le khamh
kan si nakhnga kanmah ruahnak kha kan chiah dih
a hau."Sualnak a tuah hmanh kan tuah rih lomi cu
zeitindah a lak khawh hnga? tiah na khuaruah a
har men lai. Cu a si ah, sualnak kan tuah paoh ah
Jesuh Khrih kha vawlei ah rat than i a thisen kha
atu le atu a chuak than lengmang lai maw?
Hrinthannak thawngtha chungah hin sualnak
caah ngaihthiamnak Nawlbia a um. "Thisen
chuahnak um lo cun sual ngaihthiamnak a um lo,"
(Heb 9:22). Mi pakhat khat nih a sualnak chungin
luat a duh tikah thawinak ah thah dingmi meheh
cungah khan a kut a chuan lai i a sualnak vialte
kha a cungah a chiah hnuah cu meheh cu misual
aiawh ah khan a thi lai.
Cubantuk te cun, Pathian Fapa zong kha mi
vialte khamh dingah hi vawlei ah a ra. Kan
sualnak vialte a cungah chiah a si nakhnga
tipilnak kha a in.Kan sualnak man pek dingah
vailam cungah a thisen a thlet i,"A dih cang,"tiah a
ti i vailam cungah a thi. Nithum hnuah thihnak in
a thothan i Pathian orhlei kamah a thu. Amah cu a
zungzal kan khamhtu a si.
Kan sualnak vialte ngaihthiam kan sinak hnga
kanmah minung ruahnak le ni fate kan sualnak
kha kan i ngaihchih awk a si ti kan Biaknak
zumhnak hna kha kan hlawt a hau. Minung
sualnak vialte hloh le ngaihthiam a si khawh
nakhnga raithawinak kha voi khat ah za lakin tuah
a si cang. Pathian nih vawlei sualnak vialte kha a
Fapa cungah tipil a in ternak thawng khan a chiah
◄
CHUNG BIA
►
275
dih i kan caah vailam cungah thihnak a tuarter.
Thihnak in a thawhthannak thawngin kan caah
khamhnak cu a tlam a tling.
"Sihmanhselaw hma a in cu kan sual ruangah a
rak si i tuknak a huah cu kan thatlo ruangah a rak
si. A inmi dantatnak in luatnak kan hmu i an
tuknak vual in damnak kan hmu. Dantatnak cu
Bawipa nih amah cungah khan a tlunter i cu
dantatnak cu kanmah tu nih kan in awk a rak simi
kha a si." Isaiah 53 chungah, vawlei sualnak le
palhnak vialte, minung sualnak vialte kha Jesuh
Khrih cungah chiah a si tiah a ti.
Efisa 1:4 chungah "Vawlei a ser hlanin Pathian
nih kannih cu Khrih chung i amah ta si dingah a
kan thim cang, tiah kan hmuh." Vawlei ser hlanin
Khrih chungah thimmi kan sinak kha hi Baibal
nih a kan cawnpiak. Vawlei ser hlanin Pathian nih
a mi le miding si dingin a kan thim. Cu hlanah
zeibantuk ruahnak hmanh rak ngei u sih, atu cu
Jesuh tipil innak Ti le a thihnak Thi le Thlarau,
Pathian biatak kha kan zumh awk a si.
Pathian tuufa, Jesuh Khrih nih vawlei sualnak
vialte a laak dih cang i, mi vialte caah remnak kha
a ser. Heb 10 ah aa tialmi cu, "A taktak le a
ngaingai a simi thil kha Judah phung nih hin tling
ngaingai le hmaan ngaingai in a langhter kho
lo.A ra dingmi thiltha muithlam ceu a rak si. An
tuah tawnmi raithawinak kha kum fate in tuah
lengmang a si ko," (Heb 10:1).
Kum fate in an tuah lengmang mi raithawinak
nih mithiang ah a kan ser kho lo tiah a ti. Nawlbia
cu a ra dingmi thil tha muithlam ceo a rak si, a
taktak cu a si lo. Jesuh Khrih, Messiah nih tipil a
innak le vailam cung a thihnak thawngin voi khat
ah za lakin kan sualnak caah remnak a ser cang.
Heb 10:9-18, "Cun a thawh than i, Pathian
nangmah nih tuah seh ti na ka duhmi tuah awkah
ka ra," a ti. Cu ti cun Pathian nih raithawinak
hlun vialte kha a hlawt hna i Khrih raithawinak
◄
CHUNG BIA
►
276
khan a thlen hna. Jesuh Khrih nih Pathian duhmi
kha a tuah caah, voi khat ah za lakin amah a pum
a pekchanhnak thawngkhan kannih cu kan
sualnak in a kan thenh cang. Judah tlangbawi hna
nih cun, dir hmun in an rian kha nifate an tuan
lengmang i raithawinak an pekchanh tawnmi kha
voi tampi an pekchanh lengmang. Sihmanhselaw
hi raithawinak nih hin sualnak kha a thenh kho
taktak bal lo. Asinain, Khrih nih cun raithawinak
kha sualnak caah voi khat a ser i cucu zungzal ca
in a za ko. Cu hnuah Pathian orhlei kam ah khan
a thu. Cuka ah cun Pathian nih a ral kha a kelamh
i a ser hna ding caan kha a hngak ko. Voi khat
raithawinak in an sualnak thenhpiak a simi hna
cu zungzal ca in a tlingmi ah a ser hna. Cun
Thiang Thlarau zong nih tehte a khannak kha a
kan hngalhter.A hmasa bik ah, hmailei can ah
annih he ka tuah laimi biakamnak cu hihi a si. An
lung chungah ka Nawlbia kha ka chiah hna lai i
an ruahnak chungah ka tial hna lai, a ti.Cun a
thawh than i,"An sualnak le an thatlonak kha ka
cinken ti lai lo,"a ti fawn.Cucaah annih cu
ngaihthiam an si hnu ahcun an sualnak thenhnak
ding ca i raithawinak kha a herh ti lo."
Tipil a innak Ti le vailam cung a thihnak Thi
thawngin Jesuh nih vawlei sualnak vialte chungin
a kan khamh ti kha kan zumh.
Ti le Thlarau in hrinthan khamhnak
cu kan lungthin chung le ruahnak
chungag tial a si
Sualnak kan tuah ti lo
ruangah miding kan si maw?
Kan si lo.
Jesuh nih kan sualnak a laak dih ruang
le amah kan zumh ruangah
miding kan si
◄
CHUNG BIA
►
277
A khamhnak hi nan zum maw? Amen,
kanmah khamh dingah Jesuh nih tipilnak a in,
vailam cungah thihnak a tuar timi Pathian bia cu
na zum kho maw? Hrinthan kan sinak hnga cu
Pathian bia cu kan zumh a herh. Sual
ngaihthiamnak thawngtha, Jesuh nih vawlei
sualnak vialte a tawlnak kan zumhnak thawng in
kannih cu khamh kan si. Sual ngaihthiamnak
thawngtha kan zumh hnu lawngah khamh kan si
lai.
Pathian Nawlbia kan zulhnak thawngin mi
tlamtling kan si kho lai lo, asinain Pathian nih a
tuahmi kan zumhnak thawngin a tlingmi kan si
kho lai. Jesuh nih Jordan tiva ah tipil a innak
thawngin kan sualnak vialte kha a lak dih cang i
vailam cungah kan sualnak ruangah biaceihnak le
dantatnak a tuar. Kan lungthin dihlak in cu
thawngtha kan zumhnak thawngin kan sualnak
vialte chungin tlanh kan si lai i miding kan si lai.
Cucu na zum kho maw?
Jesuh tipil innak, vailam cung a thihnak le
thihnak in a thawhthannak hna cu mi vialte
sualnak ngaihthiamnak caah le a dong kho lomi
Pathian dawtnak cungah a ummi khamhnak
phungbia a si.Kan sining te khan Pathian nih a kan
dawt i,Pathian cu a dingmi a si caah mi dingmi ah
a kan ser hmasa.Pathian nih Jesuh cungah kan
sualnak vialte kha a chiah i mi dingah a kan ser.
Kan sualnak vialte tawl a sinak lai Pathian nih a
fapa Jesuh kha hi vawlei ah a hun thlah i tipil a
innak thawngin kan sualnak vialte kha a laak dih i
biaceihnak zong a tuar. Pathian nih a dawtnak in
Jesuh tipil innak Ti le a thihnak Thi khamhnak
thawngin mi dingmi, a fale ah a kan ser.
Hebrew 10:16, "An lung chungah ka nawlbia
kha ka chiah hna lai i an ruahnak chungah ka tial
hna lai a ti.
"Kan lungthin le ruahnak chungah, Pathian
hmaiah miding maw kan si misual dah? Pathian
bia kan zumh ahcun miding kan si lai. Jesuh nih
◄
CHUNG BIA
►
278
kan sualnak vialte a lak dih i cu sualnak caah cun
biaceihnak a tuar. Jesuh Khrih cu kan khamhtu a
si. "Nifate sualnak kan tuah ko ah zeitindah
miding cu kan si khawh hnga? Misual bak kan si
ko," tiah ruahnak na ngei men ko lai. Asinain,
Jesuh nih a thlahtu Pa Pathian nawl a ngeih
bantukin kannih zong nih Pathian bia kan zumh i a
nawl kan ngeih tikah miding kan si.
Kan chim cang bangin kan hrinthan hlanah cun
kan lungthin chungah sualnak a um taktak ko.
Asinain sual ngaihthiamnak thawngtha kan
lungthin chungin kan zumh i kan co hnuah cun
kan sualnak vialte chung khan khamh kan si.Cu
thawngtha kan theih lo ahcun misual kan si
ko.Asinain Jesuh khamhnak Thawngtha kan
zumh ri khan a dingmi Pathian fa ah kan i
cang.Cucu Paul nih miding sinak dingah a chimmi
zumhnak kha a si.Sual ngaihthiamnak zumhnak
nih khan mi dingmi a kan siter.
Paul, Abraham le hringsortu hna kha an
tuahsernak ruangah miding si loin Pathian bia an
zumhnak ruangah miding an si.
Heb 10:18 "Cucaah annih cu ngaihthiam an si
hnu ahcun an sualnak thenhnak ding ca i
raithawinak kha a herh ti lo."Pathian bia ah a tial
bantukin, kan sualnak caah thih hau ti loin Pathian
nih a kan khamh cang. Cucu na zum kho maw?
Filipi 2:5-11 "Nan lungputning cu Khrih nih a
rak ngeihmi lungputning kha siseh, cucu hi ti hin
a si, Pathian sinah kha a ngeih zungzalmi a si ko
nain, hramhram in Pathian tluk si awk kha a ruat
lo. Amah lungtho tein cu vialte cu a hlawt dih hna
i sal sinak tu kha a lak. Minung bantuk ah a cang i
minung mui in a lang; mi toi ah aa dor i
nawlngaihnak lam kha thih tiangin a zulh, vailam
cung thihnak kha. Hi ruangah hin cunglei a
sannak bik hmun ah khin Pathian nih a cawi i min
vialte lakah a nganbik min kha a pek. Cucaah
Jesuh min upat awk caah vancung i a ummi vialte
◄
CHUNG BIA
►
279
hna le vawlei tang vawlei i a ummi vialte hna nih
an khuk an i bil lai i Pathian kan Pa thangthat
awk caah, "Jesuh Khrih cu Bawipa a si," an ti lai.
Jesuh nih vawlei cungah thangthatnak a hmuh
nakhnga zuamnak a ngei lo. Sal sinak tu kha aa
lak i minung bantuk ah a cang i minung mui in aa
langh. Mi toi ah a dor i a kan khamhnak lai
nawlngaihnak lam kha thih tiangin a zulh.
Cucaah Jesuh cu,"Kan Pathian, kan khamhtu le
kan siangpahrang," tiah kan thangthat. Pathian
sunparnak kan peknak le Jesuh kan thangthatnak
cu Pa Pathian duhnak kha a dongh tiang in a zulh
caah a si. Jesuh nih thih tiangin Pa Pathian duhnak
kha a zulh caah (nawlngeihnak lam kha a zul
caah) sermi thil vialte nih Bawipa cu a zungzal
an thangthat.
Jesuh Khrih cu Pathian tufa vawlei sualnak
vialte a kalpitu a si. Tipil a innak thawngin vawlei
sualnak vialte kha a lak dih tiah a ti.Vawlei
sualnak vialte a lak cu a luancia kum 2000 ah
khan a si. Kan chuahka in nihin tiang hi vawlei
cungah a nungmi kan si caah kan sualnak vialte cu
vawlei sualnak ah khan a tel dih. Jesuh nih kan
sualnak vialte a lak in a kalpi dih cang.
Thaizing ah sualnak tuah
sihlaw misual kan si lai maw?
Kan si lai lo. Zeicahtiah, Jesuh nih
kan sual cangmi, kan tuahliomi le
hmailei kan tuah lai dingmi sual
nak vialte a laak dih cang.
Kan i chuahpimi sualnak kha kan nunchung
nawl buarnak he then lo tein hrin kan si bak khan
sualnak kan tuah ko lo maw?
Kan chuahka in kan thih tiang sualnak kan tuah
lai kha Jesuh nih a hngalh caah a hlan kan in cu
sualnak vialte cu a laak dih i a kalpi dih cang.
Cucu na zum kho maw? Kum 70 kan nun ahcun,
kan sualnak hi hnawm hlonhnak mawtawka
zakhat chungah a khat ko lai. Asinain cu vialte
◄
CHUNG BIA
►
280
sualnak hna cu Jesuh nih tipil a innak thawngin
voi khat ah a laak dih cang. Cu sualnak vialte cu
vailam cungah a kalpi dih cang.
Adam sualnak (original sin) lawng Jesuh nih
la sehlaw kannih cu kan thi lai i hell ram ah kan
kal ko lai. Jesuh nih kan sualnak vialte a laak kho
dih lai lo ti ruahnak kan ngeih zongah, kan
sualnak vialte a thenh dih timi biatak cu zeitik
hmanh ah a thleng lai lo.
Vawlei cungah sualnak voi zeizatdah kan tuah?
Sualnak kan tuahmi vialte kha vawlei sualnak ah
aa telmi an si.
Jesuh nih nan sualnak vialte ka laak dih cang
tiah a ti. Pathian nih a sal lamkaltu kha Jesuh
hmaiah a rak thlah i cu lamkaltu nih cun Jesuh cu
tipilnak a pek. Mi vialte aiawhtu tipil petu Johan
nih Jesuh lucung ah a kut a chuannak le Jesuh nih
tipil in dingin Johan hmaiah a lu a khunnak
thawngin mi vialte sualnak kha a lak dih. Kan
sualnak dihlak, kan fale hna sualnak dihlak kha
Jesuh nih tipil a innak thawng in a lak i aa kalpi
dih cang.
Kum 20 in 30,30 in 40,cun kan fale suaknak
vialte zong Jesuh nih tipil a innak in voi khat ah
zalak in a tawl dih cang.
Vawlei cungah sualnak a um rih tiah a ti kho mi
an um ti maw? Jesuh nih vawlei sualnak vialte a
lak dih cang tiah lung awtawm lo tein le kan
sualnak caah Jesuh nih remnak a sermi tipil a
innak le vailam cung a thisen a thletnak kan zumh
a si ahcun khamh kan si ko lai.
Mitampi hna cu an nunnak ah hnahnawhnak he
an khat nain zeipoi lo um in an um. Asinain cu hna
nakin a zual deuh chinmi an um ve. Kan dihlak in
harsatnak kan ngei dih. Jesuh Khrih tipil innak le
vailam cung a thihnak, sual ngaihthiamnak
thawngtha cu zeitindah hngalh lo le zumh loin kan
um khawh lai?
◄
CHUNG BIA
►
281
Misual mi hna khamhnak tlam a tling
cang
Zeicahdah Jesuh nih
Peter ke a tawl?
Tipil a innak thawngin Peter nih a tuah
hngami hmailei sualnak vialte tawl
a si dih ti kha theihter a duh caah
"Cuticun Jesuh cu an kalpi.A vailamtahnak kha
amah nih a put i, "Lu ruh hmun" an timi kha an
phan. (Hebru holh cun Golgotha an ti). Cuka ah
cun vailam cungah khan an khenhchihmi midang
pahnih zong a kehlei ah pakhat a orhlei ah pakhat
an um i Jesuh cu an karlak ah a um. Pilate nih ca
pakhat a tial i vailamtahnak cungah cun a tar. A
tialmi cu:
NAZARET KHUA MI JESUH,
JUDAH SIANGPAHRANG" ti a si. Jesuh vailam i
an tahnak hmun cu khuapi khan a hlat lo caah cu
ca cu Judah mi mi tampi nih an rel. A ca cu Hebru
holh le Latin holh le Grik holh in an tial," Johan
19:17-20.
Jesuh nih vawlei sualnak vialte a laak dih caah
cu sualnak ruangah cun Pilate biaceihnak zung ah
vailamtahnak i thah dingin bia an ceih. Cucu ruat
ti hna hmanh u sih.
Johan 19:28,"Atu cu zeizong vialte kha a tling
dih cang ti kha Jesuh nih cun a hngalh i Cathiang
nih a rak chimmi tlin ternak caah," Cathiang a
tlin khawh nakhnga Jesuh nih kan sualnak vialte
kha a lak dih, i hitihin a chim. "Ka ti a hal."Cuka
ah cun mitsur zu thor an chiahnak umpu pakhat a
um i zu thor chungah cun puanchia kha an vun
hnim i feipar ah an temh i Jesuh cu an hun tuh.
Jesuh nih mitsur zu thor cu a hun dawp i, "Aa lim
cang," tiah a ti. Cun a lu a khun i a thi, Johan
19:29-30.
Jesuh cu nithum hnuah thihnak in a thothan i
vancung ah a kai.
◄
CHUNG BIA
►
282
Tipil petu Johan nih Jesuh tipil a peknak le
Jesuh vailam cung a thihnak cu then awk tha loin
a pehtlaimi an si. Pakhat um lo ahcun pakhat
lawng kha zeihmanh san a tlai lo. Cucaah sual
ngaihthiamnak thawngtha he a kan khamh caah
Bawipa Jesuh cu thangthat hna u sih.
Taksa sinak nih cun taksa duhnak kha a zulh
zungzal caah pumsa cun sualnak kan tuah
lengmang. Cu taksa sualnak chung cun khamh
kan si nakhnga kan caah Jesuh nih tipilnak le
vailam cung thihnak kha a in. Cu thawngtha nih
cun kan pumsa sualnak khan a kan khamh.
Thihnak in nithum hnuah a thothanmi, vailam
cungah a thimi, Jordan tiva ah tipilnak a ingmi,
Bethlehem ah a chuakmi Jesuh zumhnak
thawngin sual ngaihthiamnak tlamtling a ngeimi
hna cu vancung pennak chungah zeitik caan
paohah an lut kho lai. Cucaah Bawipa Pathian cu
a zungzal in kan thangthat.
Johan thawngtha a ngan 21 ah thihnak in a
thawhthan hnuah Jesuh Galilee ah a kalnak kha
kan hmuh. Peter sinah a kal i,Jonah fapa Simon,
hi hna nakhin na ka daw deuh maw," tiah a
hal."Asi Bawipa"kan dawt cu na hngalh,"tiah
Peter nih cun a ti.Jesuh nih a thawh i"ka tuu fatete
kha zohkhenh hna tiah a ti.
Peter nih sual ngaihthiamnak, Jesuh tipil innak
le a thihnak vialte hna kha a hun hngalh than. Atu
cu sual ngaihthiamnak, Jesuh tipil innak le a
thihnak thawngtha kha a zumh i, Jesuh nih a ke a
tawlnak sullam zong kha a theih cang caah Jesuh a
zumhnak kha a thawng chin lengmang.
Johan 21:15 "Rawl an ei dih hnuah Jesuh nih
Simon Peter cu a thawh i, "Johan fapa Simon, hi
hna nak hin na ka daw deuh maw.""A si, Bawipa
kan dawt kha na hngalh," tiah a leh. Jesuh nih
cun, Ka tuu kha zohkhenh hna tiah a ti," Peter cu a
Zultu, miding, zumh awk tlak sal a si caah Jesuh
nih a tuu zohkhenh ding kha a fial.
◄
CHUNG BIA
►
283
Peter nih nifate sualnak a tuahmi ruangah
misual ah i cang sehlaw Jesuh nih sual
ngaihthiamnak thawngtha chim kha a fial hnga lo.
Asinain sual ngaihthiamnak thawngtha, an
sualnak vialte thenh a si dih nak Jesuh tipil innak
le vailam cung a thihnak kha an zumh caah
thawngtha chim kha Jesuh nih a Zultu kha a fial
hna.
Bawipa kan dawt cu na hngal ko
Sualnak na tuah ruangah
misual na si tthan ti lai maw?
Na si than lai lo. Hmailei na sual
dingmi vialte kha Jesuh nih Jordan
tiva ah a laak dih cang.
Jesuh nih Peter sinah a chimmi bia ruat than
hna hmanh u sih. "Jonah fapa Simon, hi hna vialte
nak in na ka daw deuh maw." "A si, Bawipa kan
dawt cu na hngalh." Kan dawt ko tiah a phuannak
kha a hmanmi, sual ngiahthiamnak Thawngtha
zumhnak in a chuakmi dawtnak a si.
Jesuh nih a Zultu hna sinah sual ngaihthiamnak
Thawng tha kha an ke a tawlnak hna thawngin rak
cawnpiak hna hlah sehlaw a Zultu hna nih khan a
hmaanmi dawtnak kha an ngei kho lo men ko lai.
A hmaanmi dawtnak rak ngei hna hlah sehlaw
Jesuh an sin a rat i, "Peter mah hna vialte nak in na
ka daw deuh maw," ti bia a hal ah khan Peter nih,
"Bawipa kei cu mi tling lomi, misual ka si.Hi hna
vialte nak in an daw kho lotu misual ka si. Zaang
fahnak in ka kaltak ko,"tiah a ti ko hnga i Peter
kha a tli hnga i Jesuh hmuh lonak hmun ah aa thup
ko hnga.
Asinain Peter bialehnak kha ruat than hmanh
hna u sih. Mi vialte khamhtu Jesuh tipil innak le a
thihnak,sualngaih thiamnak thawngtha kha a
zumh caah Peter cu thluachuahnak a hmu.
◄
CHUNG BIA
►
284
Cucaah, "A si, Bawipa, kan dawt cu na
hngalh," tiah a ti. Jesuh Khrih sual ngaihthiamnak
Thawngtha a zumhnak thawngin cu dawtnak cu a
chuakmi a si. Minung pumsa a der ruangah le
mitling lomi kan si ruangah sualnak, hmailei ah
kan tuah lai dingmi vialte le vawlei sualnak vialte
Jesuh nih a lak dih timi sual ngaihthiamnak
thawngtha kha Peter nih a zumh.
Peter nih sual ngaihthiamnak thawngtha le
Jesuh cu Pathian Tufa a si ti kha tha tein a zumh
caah Jesuh biahalnak kha lungawtawmnak um lo
tein a leh khawh. Jesuh khamhnak cu sual
ngaihthiamnak thawngtha in a chuakmi a si.
Cucaah Peter cu nifate a sualnak chung zong khan
khamh a si. Peter nih vawlei sualnak vialte
ngaihthiam a sinak thawngtha a theihnak
thawngin Jesuh khamhnak kha a zumh.
Peter bantuk na si maw? Vawlei sualnak vialte
a kalpitu Jesuh cu na daw in na bochan kho maw?
Kan caah tipil a innak le a thihnak, sual
ngaihthiamnak thawngtha cu na zum kho maw?
Zeiruangahdah a dawt zong na dawt lo i a zumh
zong na zumh lo? Dawt lonak ding le zumh lonak
ding lam a um lo.
Jesuh nih hmailei kan sual lai dingmi sualnak
kha la loin, a luanciami kan sualnak le atu lio kan
sualnak lawng kha rak la sehlaw, atu kan
thangthat khawh bantukin hin kan thangthat kho
hnga lo. Cu pinah hell ram ah kan tla dih hnga.
Cucaah,sual ngaihthiamnak thawngtha kan
zumhnak thawngin khamh kan si tiah kan phuan
awk a si.
Kan taksa nih cun sualnak tuah kha a duh
zungzal ruangah sualnak kha kan tuah. Cucaah,
Jesuh tipil innak le vailam cung a thihnak,sual
ngaihthiamnak thawngtha zumhnak thawngin
khamh kan si cang ti phuang hna u sih.
Jesuh tipil innak le a thihnak, sual
ngaihthiamnak thawngtha zumh lo ahcun
ahohmanh khamh an si lai lo. Cu pinah, sualnak
◄
CHUNG BIA
►
285
kan tuah caan paoh ah kan sualnak kan i phuan
lengmang ruangah miding si u sih law, miding si
hi a har tuk hnga, zeicahtiah kan lungthin chungin
sualnak kha kan tuah zungzal.
Cuticun siseh law, misual kan si than lengmang
hnga i Jesuh kha kan daw kho hnga lo.
Hawikomhnak zong Jesuh he kan tuah kho hnga
lo. Cu tikah, Jesuh khamhnak kha kan zum kho
hnga lo i, kan nunnak a dongh tiang Amah kha
kan zul kho hnga lo.
Asinain, Jesuh nih sual ngaihthiamnak
thawngtha kha a kan pek i cu a zummi paoh cu
khamh an si. Jesuh cu a tlingmi khamhtu a si i
nifate kan sualnak vialte le palhnak vialte kha a
kan tawlpiak dih caah amah cu kan dawt
hringhran a herh.
Cucaah sual ngaihthiamnak, Jesuh tipil innak
le a thihnak thawngtha cu kannih zumtu nih cun
zumh lo le tlaihchan loin kan um kho lo. Jesuh nih
a kan pekmi sual ngaihthiamnak thawngtha
thawngin khamhnak dawtu sal ah kan cang i Jesuh
kha a zungzal in kan dawt.
Na sualnak vialte kha Jesuh nih la dih loin a
nganh tami sualnak um sehlaw Jesuh cu a zumh
zong na zum kho hnga lo i sual ngaihthiamnak
thawngtha zong na chim kho hnga lo. Cun Pathian
sal tha bantukin rian zong na tuankho hnga lo.
Asinain, sual ngaihthiamnak Thawngtha na
zumh a si ahcun vawlei sualnak vialte chung khan
khamh na si lai. Jesuh nih a chimmi a hmaanmi
sual ngaihthiamnak Thawngtha na hun hngalh
khan vawlei sualnak vialte chungin an khamh lai.
◄
CHUNG BIA
►
286
Hi mi hna nakin na ka daw deuh
maw?
Zeiruang ahdah thil dang nakin
Jesuh kan dawt deuh?
Tipil a innak thawngin kan
saulnak vialte a kan tawlpiak
ruangah
Sual ngaihthiamnak thawngtha a zummi a sal
le hna sinah Pathian nih a tuu hna kha rak
zohkhenh dingin nawl a pek ta hna. Jesuh nih
Peter cu, "Johan fapa Simon, hi hna nakin na ka
daw deuh maw? tiah voi thum tiang a hal. Peter
nih Jesuh cu, "A si, Bawipa, kan dawt cu na
hngalh," tiah voi thum tiang a leh ve. Peter nih a
lehnak bia kha ruat hna hmanh u sih. A lehnak bia
hi amah duhning menmen in loin vawlei sualnak
vialte, sual ngaihthiamnak Thawngtha a zumhnak
ruangah a si ti kha kan hngalh khawh.
Mi pakhat khat kan dawt hna tikah, cu dawtnak
cu kan duhnak menmen i a chuakmi a si ahcun
kan derthawm caan ah tha tein kan daw kho hna
lai lo, kan dawtnak hna kha a zor ko lai. Asinain
cu kan dawtnak hna cu an kan dawtnak thawnnak
cungah a hngatchanmi dawtnak a si ahcun a
zungzal a hmun ko lai. Cubantuk in Pathian kan
dawtnak cu, a kan dawtnak cungah a hngatchan ve
awk a si,kan sualnak caah remnak duhdim, ngaih
thiamnak duhdim a sernak Jesuh tipil a innak Ti le
Thlarau ah khan kan dawtnak kha a hngatchan
awk a si.
Sual ngaihthiamnak thawngtha kan zumhnak
kha Pathian rian kan tuannak le Pathian kan
dawtnak hrampi a si awk a si. Pathian kan
dawtnak kha kanmah duh ning menmen ah hram
kan bunh a si ahcun thaizing ah kan tlu lai i kan
palhnak le sualnak ruangah kanmah le kanmah
kha kan i hua ko lai. Asinain, Jesuh nih Adam
sualnak, ni fate kan sualnak, thaizing kan sualnak,
◄
CHUNG BIA
►
287
le hmailei kan sual lai dingmi sualnak vialte a tawl
dih cang. Vawlei cung mi vialte nih khamhnak
hmu hna seh ti hi Pathian duhnak a si.
Kan dawtnak le kan zumhnak hna hi kan
duhning le duhnak cungah a hngatchan mi a si
ahcun zumhnak lei ah kan tlu ko lai. Asinain kan
zumhnak le dawtnak cu Pathian nih a kan pekmi
sual ngaihthiamnak thawngtha cungah a
hngatchanmi a si caah miding mi Pathian fale kan
si cang. Ti le Thlarau khamhnak thawngtha kan
zumh caah kan nih cu sualnak kan ngei ti lo.
Khamhnak kan hmuhmi hi kanmah cungah
zumhnak kan ngeih ruangah si loin Pathian nih a
kan dawtnak ruangah a si caah sual
ngaihthiamnak thawngin a hmaanmi khamhnak
cu kan co. Cucaah zeitluk a tling lomi le a dermi
hmanh si ko u sih nunnak taktak ahcun miding mi
kan si.Vancung pennak chungah kan lut lai i a
zungzal in Pathian cu kan thangthat lai. Cucu na
zum kho maw?
Jesuh nih "Nan ka dawt ruangah si lo, kan dawt
hna ruangah a si.""Hi dawtnak ah hin, nanmah nih
nan ka dawt ruangah a si lo, keimah nih kan dawt
hna ruangah a si," tiah a ti. Jesuh tipil innak le a
thihnak, sual ngaihthiamnak thawngtha kan
zumhnak thawngin khamh kan si. Jesuh nih Ti le
Thlarau in a kan khamh.
Sual ngaihthiamnak thawngtha in Pathian nih
kan khamh hlah sehlaw zeitluk lungtho hmanh in
zum si law khamh kan si lai lo. Asinain Jesuh nih
kan pumsa in siseh kan lungthin in siseh sualnak
kan tuahmi vialte kha a kan tawlpiak dih cang.
Sual ngaihthiamnak thawngtha, Ti le Thlarau
nih a chimmi bia kan zumhnak thawngin
khamhnak kha kan i fian hrimhrim a herh. Miding
kan si nakhnga cucu kan theih fian a herh. Vawlei
sualnak vialte ngaihthiamnak thawngtha timi cu
Jesuh tipil innak le a thihnak zumhnak kha a si.
Sual ngaihthiamnak Thawngtha cu a hmaanmi
◄
CHUNG BIA
►
288
zumhnak a si, khamhnak caah a hmaanmi hrampi
a si, Pathian thawngtha hngalhnak tawh a si.
Kanmah duhning zumhnak kha kan
hlonh awk a si
Khuazei in dah a hmaanmi
zumhnak cu a rat?
Hmailei kan tuah dingmi
sualnak vialte a tawl dihtu
Bawipa dawtnak in a ra
Mah duhning in a chuakmi zumhnak le
dawtnak hna cu ahmaanmi zumhnak le dawtnak
an si lo. Vawlei cungah mi tampi nih an lungthin
tha te he Jesuh an zum ko nain a hnu ahcun an
lungthin sualnak ruangah cu an zumhnak cu an
thlau tawn.
Asinain kannih nih kan theih dingmi cu vawlei
sualnak dihlak, palhnak a hmebik in a nganbik
tiang Jesuh nih a tawl dih cang ti hi a si.
Johan a ngan 13 chungah kan hmuhmi cu Jesuh
nih vailam cung a thih hlan ah a zultu hna kha
khamhnak a kauhning cawnpiak duh ah hmunkhat
ah a pumh hna. A Zultu he zanriah an ei hlanah
khamhnak langhternak caah a Zultu ke a tawl hna.
Jesuh nih a Zultu hna sinah sual ngaihthiamnak
thawngtha an ke a tawlnak hna hmangin a
cawnpiakmi hna kha kan hngalh in kan zumh awk
a si.
Asinain, Peter nih Jesuh kha a ke tawl a sianh
lo caah, "Ka ke cu na ka tawl bal hnga lo," tiah a
ti. Cucu Peter nih amah duhning in zumhnak a
ngeih caah a si. Asinain, Jesuh nih, "Ka tuahmi hi
atu ahcun a sullam na hngal lo, sihmanhselaw
hnu deuh ah na hngalh te lai" tiah a leh.
Atu cu, Ti le Thlarau thawngtha thawngin
Jesuh chimmi bia kan hngalh khawh ve cang.
◄
CHUNG BIA
►
289
Cucu misual mi an lungthin dihlak in an zumhnak
thawngin mi dingmi an sinak sual ngaihthiamnak
thawngtha, Ti le Thlarau thawngtha biatak kha a
si.
Jesuh nih a auh hlan hna ah nga an rak tlaih
bantuk khan Peter cu Jesuh zultu dang hna he nga
tlaih ah a kal than. An sinah Jesuh cu a langh i a
auh hna. Jesuh nih an caah thaithawh a timhtuah
piak hna i thaithawh an ei lioah Jesuh nih a rak
chimmi "Ka tuahmi hi atu ahcun a sullam na
hngal lai lo, sihmanhselaw hnu deuh ah na hngalh
te lai," tiah a rak timi sullam kha Pathian nih a
hngalhter. Jesuh nih an ke a tawl duh channak kha
Peter nih a donghnak ah a hngalh than.
"Bawipa nih ka sualnak vialte a tawl dih cang.
San ka tlaih lo ruangah sualnak ka tuah sualmi
vialte le hmailei caan ah sualnak ka tuah than lai
dingmi vialte zong Jesuh nih a ka tawl piak dih
cang," ti kha Peter nih a hngalh caah amah
duhning i a rak zumhnak kha a hlawt i Jesuh tipil
innak le thihnak, sual ngaihthiamnak thawngtha
kha a zumh.
Thaithawh an ei dih hnuah Jesuh nih Peter
cu,"Hi hna nak hin na ka daw deuh maw," tiah bia
a hal."Asi, Bawipa kan dawt cu na hngalh," tiah
Peter nih a leh.Peter nih hi ti a leh khawhnak cu,
"hnu deuh ah na hngalh te lai," tiah Jesuh nih a
rak chimmi bia sullam kha a hngalh caah a si.Sual
ngaih thiamnak Thawngtha,Jesuh tipil innak le a
thihnak thisen zumhnak, a hmaanmi zumhnak kha
Peter nih atu cu a phuan khawh cang.
Cu hnuah,zumh awk tlak a simi,
Pathian sal ah a cang
Cu hnuah, Peter le Jesuh zultu dang hna cu
zumh awk tlak tein an thih tiang thawngtha an
chim. Zaangfahnak ngei loin Khrihfa a rak hremtu
◄
CHUNG BIA
►
290
Paul hmanh nih Rom cozah uk lio caan ah
thawngtha cu zumhawktlak tein a chim ve.
Zeitindah zumh awk tlak
a simi Pathian sal kan si
khawh lai?
Jesuh nih kan sualnak,
a kan ngaihthiam timi kan
zumhnak thawngin
Jesuh Zultu pa hleihnih lakah pakhat a simi
Judas nih Jesuh cu a zuar i a hnuah thingkung
cungah aa awk. Judas a hun chawngtu cu Paul a si.
Lamkaltu pawl hna nih cun Matthias kha an thim
ko nain, Pathian nih cun Paul kha a thim deuh
caah Paul cu Jesuh Zultu ah a cang i sual
ngaihthiamnak thawngtha kha zultu hna he an
chim ti.
Jesuh Zultu tam deuh hna cu martar in an thi.
Thihnak an ton zongah sual ngaihthiamnak
thawngtha chim kha an ngol lo.
"Jesuh nih na taksa sualnak vialte kha tipil a
innak le vailam cung a thihnak thawngin an
tawlpiak dih cang. Jordan tiva tipil a innak
thawngin na sualnak vialte kha Jesuh nih a lak dih
i vailam cungah biacaihnak a tuar. Jesuh tipil
innak le vailam cung a thihnak thawngtha cu zum
law khamh na si ko lai."
Mi tampi hna cu thawngtha theihnak le
zumhnak thawng in khamh an si taktak. Cucu
Jesuh tipil innak, a thihnak le Thlarau khamhnak
thawngtha an zumhnak hmual a si.
Cu an chimnak thawngin atu nang le kei nih
Jesuh tipil innak le a thihnak khamhnak
thawngtha kan hngalh i kan sualnak chungin
khamh kan si. A dong kho lomi Pathian dawtnak
le a tlingmi Jesuh khamhnak thawngin kannih cu
Jesuh zultu kan si.
◄
CHUNG BIA
►
291
Nan dihlak in nan zum kho maw? Jesuh nih a
kan dawt tuk hrinhran caah sual ngaihthiamnak
thawngtha kha a kan pek i kannih cu mi dingmi
Jesuh zultu ah kan i cang.
Jesuh nih a zultu ke a tawl hnanak a sullam
taktak cu a hmaanmi sual ngaihthiamnak
thawngtha kha an chim khawh nakhnga caah a si.
Jesuh nih a Zultu ke a tawl hnanak a chan cu kan
sualnak vialte le vawlei sualnak vialte Jordan tiva
tipil a innak le vailamcung a thihnak thawngin
tawl a si dih cang ti cawnpiaknak caah a si.
Cucaah Jesuh cu a kan dawtnak le sual
ngaihthiamnak thawngtha a kan pek ruangah kan
thangthat.Jesuh nih a zultu hna ke a tawlnak
thawngin thil pahnih a kan cawnpiak. Pakhat nak
cu, a chim bantukin, "Ka tuahmi hi atu ahcun a
sullam na hngal lo, sihmanhsehlaw hnu deuhah
na hngalh lai," tiah a timi cawnpiak duh ah a si.
Jesuh tipil innak le vailam cung a thihnak, sual
ngaihthiamnak thawngtha thawngin na sualnak
viatle kha a tawl dih cang timi cawnpiaknak caah
a si.
Pahnih nak cu; toidornak nun, misual mi hna
khamh dingah tangthlak nun a ngeihmi cawnpiak
duhnak caah a si. Misual mi kha a kan khamh i
miding mi ah a kan ser. Kannih hrinthannak a
hmumi hna zong nih sual ngaihthiamnak
thawngtha chim in an rian kan tuanawk a si.
Khamhnak a hmu hmasami kannih nih khamhnak
a hmu rih lomi hna an riantuanpiak kha a hmanmi
thil a si. Sual ngaihthiamnak thawngtha an sin kan
chim kha an rian kan tuanpiak hna a si ko.
Lamhtakpuai ah Jesuh nih a zultu hna ke a tawl
hna nak a chan pahnih cu a fiang ko. Cu pahnih cu
nihin tiang Khrihfabu ah an hmun peng.
Zultu cu a saya nakin a sang deuh bal lo.
Cucaah thawngtha kha minung hna sinah kan
chim i minung hna rian kha Jesuh riantuanpiak
bantukin kan tuan. Khamh hmasa a simi kannih
nih kan hnu i a rami hna kha an rian kan tuanawk a
◄
CHUNG BIA
►
292
si. Cu kong cu cawnpiak duh ah Jesuh nih a zultu
hna ke a tawl hna. Cu pinah, Peter ke a tawlnak
thawng nih kan caah a tlingmi khamhtu a si zia
kha a kan hmuhsak. Cucaah kannih cu Satan nih a
kan hleng than kho ti lai lo.
Ti le Thlarau, sual ngaihthiamnak thawngtha
kan zumh nak thawngin khamh kan si cang.Jesuh
nih tipil a innak, vailam cung a thihnak le thihnak
in a thawhthannak thawngin kan sualnak vialte
kha a kan tawlpiak dih cang i cu thawngtha a zum
mi paoh cu vawlei sualnak chungin a zungzal in
khamh an si.
Nifate kan sualnak a tawltu
thawngthazumhnak
Ti le Thlarau nih a chimmi, sual ngaihthiamnak
thawngtha
zumhnak
thawngin
Satan
hlenthawinak cu na tei khawh. Minung hi Satan
nih fawizang tein a kan hlen tawn i, kan hnathlam
ah dong loin bia a chim tawn. Minung taksa cu hi
vawlei cungah sualnak a tuah caah zeitindah
sualnak ngei lo cun a um khawh lai? Mi vialte hi
misual kan si dih tiah Satan nih a ti.
Kannih nih a lehnak kan ngeihmi cu,"Kan taksa
sualnak vialte cu Jesuh nih tipil a innak thawngin
a lak dih ti kan theih caah zeitindah zumtu cu
sualnak a ngeih khawh lai? Zeicahtiah kan
sualnak leiba kha Jesuh nih tling tein a kan
champiak cang, cucaah sualnak leiba cham ding
dang a um ti lo ti hi a si.
Jesuh tipil innak le vailam cung a thihnak
thisen sullam kan hngalh lo ahcun Satan nih a
chimmi hi ruah awktlak ngaingai a si hnga.
Asinain Jesuh tipil innak le a thihnak,sual
ngaihthiamnak thawngtha kan zumh a si ahcun a
fekmi zumhnak
kha Pathian biatak ah kan ngei kho cang.
◄
CHUNG BIA
►
293
Cucaah Ti le Thlarau in hrinthannak thawngtha
cu kan zumh hrimhrim awk a si. Jesuh tipil innak,
vailam cung a thisen, a thihnak le a thawhthannak
Thawngtha zumh kha a hmanmi zumhnak cu a si.
Biaktheng hmanthlak pungsan na hmu bal
maw? Inn fate a si. Cu inn fate cu cheu hnih ah an
then i, a lenglei deuh khaan kha hmunthiang tiah
an ti i a chunglei deuh khaan kha a thiang biknak
hmun tiah an ti i cuka ahcun zaangfahnak thutdan
timi kha a um.
Biaktheng a lenglei ah tung 60 an um i,hmun
thiang ah khan riantuantu 48 an um. Pathian bia a
sullam kan theih khawh nakhnga kan lungthin
chungah biaktheng kha chia hna u sih.
Biaktheng kutka cu zeitindah an ser?
Puan Biakinn kutka cu zeiindah an ser?
Tuhmul a dummi le a senmi,
sendung le khumla hmangthia a hrual in
tahmi, thawi in tamhmi
Puan biakinn tual kutka hmanmi thil kong cu
Exodus 27:16 chungah kan hmuh."Luhnak kutka
ca puanzar cu pe sawmthum a si lai i, tuuhmul a
dummi le a senmi le a sendungmi le khumla
hmangthia a hrual in tahmi a si lai i thawi in
tamhmi a si lai. Tung danh pali cungah a dirmi
tung pali cungah zar a si lai."Buan biakinn kutka
ah an hmanmi thil cu, tuhmul a dummi le a senmi
le sendung le khumla hmangthia a hrual in tahmi
thawi in tamhmi, tha tein tahmi, a zawng a ngeimi
a si.
Puan biakinn kutka kha mikip nih fawizang
tein an hmuh khawh nakhnga ding caah puan
◄
CHUNG BIA
►
294
biakinn kutka puanzar kha a dummi, a senmi le
sendung in telhmi kha na tah lai tiah Pathian nih
Moses kha a ti.Kutka puanzar tuhmul a dummi, a
senmi, sen dung le khumla hmangthia a hrual in
tahmi thawi in tenhmi cu tung pali cungah khan
zar a si lai.
Puan biakinn saknak ah hmanmi thilri nih hin
sullam an ngei dih cio i Pathian nih Jesuh
thawngin minung khamhnak ding caah a
timhtuahnak le Pathian bia kha an rak langhter
chungnak kha a si. Puan biakinn kutka puanzar
kha thilri phun zeizatdah an rak hman? Phun li an
rak hman.
Cu hna cu tuhmul a dummi, a senmi, sendung
le khumla hmangthia a hrual in tahmi
thawitenhmi an si.Hrinthannak thawngtha kan
zumhnak ah hi thil pali hi thawnnak a kan petu
ngaignai an si.
Hi thil hna hi rak biapi hlah sehlaw, kan Baibal
ah hin hi thil hme tete hi aa tial hnga lo. An biapit
tuk ruangah tling tein kan Baibal nih a tial.Puan
biakinn kutka le puan biakinn tual i hmanmi thil
paohpaoh cu khamhnak he pehtlai in sullam an
ngei dih.
Kan sualnak vialte a tawl dihtu khamhnak he aa
pehtlai in sullam ngeimi a si caah, tuhmul a
dummi, a senmi le sendung le la hmangtha in
sermi an si.Cucaah cu thil cu Pathian nih Moses
sinah a chim i, a chimning bantukin tuah a fial.
Pathian thawngtha chungah a
dummi, a senmi le sendung hna nih
zeidah an sawhduh mi a si?
Puan Biakinn i hmanmi thil vialte
nih zeidah an sawh duh i an langhter?
Jesuh tipil innak thawngin
khamhnak kha an langhter.
◄
CHUNG BIA
►
295
Puan Biakinn a chunglei a thiannak bik hmun
le hmunthiang karlak puanzar ah khan a dummi, a
senmi le sendung le khumla hmangthia kha an
hmanthan. Puan biakinn chung i riantuantu
Tlangbawi Ngan angki kha tuhmul a dum,
sendung le a senmi le khumla hrual thawi in
tamhmi in an ser ve.
La dummi nih khan Jesuh tipil innak kha a
sawh duhmi le a langhtermi a si. I Peter 3:21,
"Cucu atu i nanmah an khamhtu hna tipil innak a
rak sawhtu hi a si." Vawlei sualnak vialte aa laak
dihnak, Jesuh tipil innak cu Peter nih sual
ngaihthiamnak khamhnak a rak sawhtu a si tiah hi
Baibal ah fiang tein a chim. Jesuh tipil a in ah
khan kan sualnak vialte, vawlei sualnak vialte a
cungah chiah a si. Cucaah la dummi, Jesuh tipil
innak cu khamhnak caah a biapi bik le a herh
bikmi a si.
La sen nih a sawh duhmi le a langhtermi cu
Jesuh thisen kha a si i la sendum nih a sawh duhmi
le langhtermi cu Jesuh cu Bawi a sinak
Siangpahrang le Pathian a sinak kha a si. Cucaah a
la a zawng phunthum kha khamhnak le Jesuh kan
zumhnak ah a herh ngaingaimi an si.
Tlangbawi Ngan nih aa hrukmi thilthuam dawh
ngaingaimi kha Ephod (Tlangbawi Ngan
thilthuam sui in tuahmi) ti a si i angki a khuhtu
puan cu a dihlak in tuhmul a dummi in sermi a si.
Tlangbawi Ngan nih khan sui thiang in sermi
tamhnak pakhat kha aa hruk lai i, a
cungah,"BAWIPA SIN PEKMI," (Bawipa sin
thianhlimnak) ti a tial lai.Cucu lupawng hmailei
ah khan la dum in fek tein tem chih a si lai.
◄
CHUNG BIA
►
296
Ladum nih biatak kha a sawh
duhnak a si
La dummi nih khan zeidah a
sawh duhmile a langhtermi a si?
Jesuh tipil innak
La dum ti sullam hi Baibal ah ka rak kawl.
Zeitindah Baibal nih a dummi kongah a chim? A
dummi, a senmi le sendung timi lakah a dum timi
hi kan hngalh awk a si.
La dum ti sullam cu Jesuh tipil innak kha a si.
Tipil petu Johan nih Jesuh cu vawlei sualnak
vialte laak ding in tipilnak a pek (Mat 3:15).
Jesuh nih tipil a innak thawngin vawlei sualnak
vialte la hlah sehlaw Pathian hmaiah a thiangmi
kan si kho hnga lo. Cucaah Jesuh cu sualnak vialte
a lak khawh nakhnga vawlei cugnah a ra i Jordan
tiva ah tipil petu Johan nih tipilnak a pek.
Puan biakinn kutka ah la dummi a telnak, a
umnak a sullam cu Jesuh tipil innak um loin
mithiang kan si kho lo tinak caah a si.
Lasen a sullam cu Jesuh thihnak kha a si.
"Pathian lawnglawng cu thangthat awk tlak uktu
le siangpahrang le Bawi vialte hna Bawi a si." (I
Tim.6:15).
La sen a sullam le a sawh duhmi cu mi vialte
kan sualnak leiba cham dingah vailam cungah
Khrih nih a thisen a thletmi kha a si. Mi vialte
sualnak kha a taksa le pumsa in a lak khawh
nakhnga caah le sual ngaihthiamnak thawngtha
a kan pek khawhnak hna hi vawlei cungah Jesuh
cu a ra. Jesuh tipil innak hi a hmanmi sual
ngaihthiamnak thawngtha, Biakam Hlun puan
biakinn i an rak hmanmi la a zawng hna thawngin
rak chim chungmi a si.
Puan biakinn tung hna cu a thiangmi in sermi
an si lai i tung nih cun dar kedanh pakhat cio an
◄
CHUNG BIA
►
297
ngei lai, dar kedanh cu sui thir tlap nih khan a
khuh lai.
Sualnak man cu thihnak a si caah misual mi
hna cu bia ceihnak a tong ding kan si.Mi pakhat
khat cu Pathian nih nun than dingin
thluachuahnak a pek hlan ah a sualnak caah
biaceih a si lai.
Asinain, Biakam Hlun puan biakinn i rak
hmanmi la dummi nih a rak sawh duhmi le
langhtermi, Biakam Thar Jesuh tipil innak
thawngin kan sualnak vialte cu a lak dih cang. Cu
kan sualnak vialte cu vailam cungah a kalpi i,cu
sualnak ruangah cun biacaihnak le thisen
chuahnak tiang a tuar. Cucaah zumh awk tlakmi
kannih cu sual ngaihthiamnak in khamh kan si
cang. Jesuh cu Siangpahrang vialte Siangpahrang
a Thiangmi Pathian a si.
Zohhmanh, Jesuh tipil innak cu kan sualnak
vialte chungin a kan khamhtu khamhnak a si.
Pathian a simi Jesuh cu taksa in vawlei ah a ra i
vawlei sualnak vialte a lak dihnak hnga tipilnak a
ing, kanmah can-ai ah vailam cungah
vailamtahnak kha a tuar i biaceihnak a ing. Jesuh
tipil a innak nih a kan cawnpiakmi cu Jesuh cu mi
vialte caah a hmaanmi khaltu a si ti hi a si.
Puan biakinn kutka ah an hmanmi a zawng hna
zong kha kan hmuh khawh. Khumla hmangthia
nih a chimmi cu vawlei sualnak vialte chung khan
a kan khamh tinak a si.
Tuhmul a dummi, a senmi, le sendung le
khumla hmang thia in thawitenhmi puanzar nih
Pathian khamhnak biatak kha a chim duhnak a si.
Sual ngaihthiamnak khamhnak caah a herh
ngaingaimi a si.
Puan biakinn kutka puanzar i an hmanmi kan
zohnak thawngin kan hngalh khawhmi cu Jesuh
nih timhtuahnak le rua1111hnak rak ngei hmasa
loin misual mi hna hi a kan khamh lo ti hi a si.
Pathian nih tha tein khua a rak khanmi le a
timhnak kha Jesuh nih a zulh i, mi vialte khamh
◄
CHUNG BIA
►
298
kan sinak lai tipilnak a in, thihnak a tuar i ni thum
hnuah thihnak in a thothan. Jesuh khamhnak a
zummi paoh cu Jesuh nih sual ngaihthiamnak, a
dummi, a senmi le sendung he a khamh hna.
Biakam hlun chung dar khengpi cu
biakam thar chung tipil innak a tlam
a rak langhter tu a si
Zeicahdah Tlangbawi nih Puan Biakinn
hmunthiang chung a luh hlanah a kut aa tawl?
Pathian hmaiah sualnak ngei loin dir
a duh caah
Puan biakinn i chiahmi kut tawlnak khengpi cu
dar in sermi a si. Dar nih a chim duhmi, a sawh
duhmi asiloah aiawhmi cu kan caah Jesuh nih
biacaihnak a in mi kha a si. Ti chiahnak khengpi
nih a sawh duhmi cu nan sualnak le palhnak vialte
tawl a si dih cang ti a kan chimtu thawngtha kha a
si.
Nifate kan sualnak kha zeitindah tawl a si timi
kha a kan chimh. Kut tawlnak khengpi le ti hi,
Jesuh tipil innak zumhnak thawngin mi vialte
sualnak tawl a sinak biatak kha a thlam in a rak
langhtertu a si.
Saram khanghthawinak biaktheng nih a
sawhduhmi le langhtermi cu biaceihnak a si.
Jesuh tipil innak cu kan sualnak caah
ngaihthiamnak thawngtha a dummi, Jesuh ti kha a
si, (Mat 3:15; I John 5:5-10). Cucu ngaihthiamnak
thawngin kan hmuhmi khamhnak thawngtha a si.
I Johan 5:7, "Jesuh cu Pathian Fapa a si tiah a
zummi lawng nih vawlei cu an tei khawh lai.
Vawlei ah tehte a khangtu pathum an um: cu hna
cu Thlarau le Ti le Thi kha an si i an pathum tein
an bia aa khat." Pathian Fapa a zummi nih cun a
lung chungah Pathian i tehte a khannak bia kha an
◄
CHUNG BIA
►
299
ngei. Cu hna cu Thlarau le Ti le Thi kha an si tiah
Pathian nih a ti.
Sual ngaihthiamnak thawngtha zumhnak
thawngin a thiangmi si i a thiangmi puan biakinn
chung luh ding kha Pathian nih a kan duhpiak.
Cucaah kannih cu zumhnak in kan nung kho,
Pathian bia in kan i cawm, Pathian nih
thluachuahnak a kan pek i nun thianghlim tein kan
nung kho. Pathian minung ah i can ti a sullam cu
ngaihthiamnak thawngtha zumhnak thawngin
khamh kan si ti le a thiangmi puan biakinn
chungah nun tinak a si.
Puan biakinn kutka puanzar, la senmi, dummi
le sendung mi sullam ruat loin kan zumh ahcun a
za ko tiah nihin mi tampi hna nih an ti. Hi kong
thei loin mi pakhatkhat nih Jesuh a zumh ahcun, a
zumhnak kha a hmaan lomi a si lai, zeicahtiah
sualnak kha a lungthin chungah a rak um caah a si.
Jesuh tipil innak, a
thisen le Thlarau,
ngaihthiamnak thawngtha a zum lomi hna cu an
lungthin chungah sualnak a um. Hrinthannak
thawngtha a zum lomi hna cu sualnak an lungthin
chungah an ngaih caah biatak kha an thei kho lo.
Mi pakhat khat kha a hngalh lem lomi pa kong
na chim tikah, ngaih nuam in, "A si, ka zumhmi
pa a si. Ka ton balmi le ka hmuh balmi cu a si lo
nain ka hngalhmi ka zumhmi pa a si ko," tiah a ti
ko lai. A chimmi bia a ngaitu cu a tha a nuam lai
tiah na zum maw? Mi zei maw cu an tha zong a
nuam men ko lai, asinain cu bantuk bochannak le
zumhnak cu Pathian nih kan sin in a duhmi a si lo.
Pathian nih a dummi (tipil innak), senduk
(siangpahrang sinak), le a senmi (Thisen)
thawngin Jesuh khamhnak, sual ngaihthiamnak
Thawngtha kha zum hna seh ti a kan duh. Jesuh
kan zumh hlan ah zeitindah sualnak chungin a kan
khamh ti kha kan hngalh hmasa a herh.
Jesuh kan zumh khan kan sualnak vialte
chungin, Ti (Jesuh tipil innak), Thisen (a thihnak)
◄
CHUNG BIA
►
300
le Thlarau (Jesuh Pathian a sinak) thawngin a kan
khamh kha kan theih lai.
tha tein kan hngalh tikah a hmaanmi zumhnak
kha kan theih lai i a tlingmi zumhnak kha kan ngei
lai. Sual ngaihthiamnak thawngtha, Jesuh tipil
innak, a thihnak le thawhthannak hngalh lo cun a
tlingmi zumhnak kan ngei kho lai lo. Jesuh
khamhnak thawngtha, sual ngaihthiamnak
thawngthale Jesuh cu misual mi hna khamhtu
taktak a si timi hngalhnak thawngin a hmaanmi
zumhnak cu aa thok.
Jesuh zeirel lomi zumhnak cu zeibantuk dah a
si hnga? Kan zoh hna lai.
Zumhnak hmaanlo
Zumhnak caah zeidah
a herh bik?
Jesuh tipil innak thatein
Hngalh
Ruah setsai loin mah duh paoh in Jesuh zumh
hi Jesuh zei i rel lo a si ti kha kan hngalh awk a si
"Zumh awkah a har ngaingai tiah ka ruah, asinain
Jesuh cu Pathian a si, amah cu Pathian Fapa a si
caah ka zumh ko lai,"tiah na ruah ahcun, Jesuh zei
ah na rel lo tinak a si ko.
Sual ngaihthiamnak thawngtha, Jesuh tipil
innak le a thihnak cu kan zumh awk hrimhrim a
si.Sual ngaihthiamnak thawngtha theih tung loin
Jesuh zumhnak in zumh lo kha a tha deuh. Jesuh
thisen zumh i thawngtha chim cu biatak theih loin
pakpalawng riantuana si.
◄
CHUNG BIA
►
301
Sullam ngei loin Jesuh zumh, asiloah ruah
setsai loin mah duh paoh in Jesuh zumhnak kong
rak chim phuan lengmang kha Jesuh nih
ahohmanh a duhpiak hna lo. Sual ngaihthiamnak
zumhnak thawngin amah zumh hi Jesuh nih a
kan duhpiakmi a si.
Jesuh kan zumh in, sual ngaihthiamnak
thawngtha cu Jesuh tipil innak le a thihnak thisen
a si kha kan hngalh.Jesuh Khrih kan zumh khan
zeitindah kan sualnak vialte a tawl ti le sual
ngaihthiamnak thawngtha cu a biain kan hngalh
awk a si.
Puan biakinn kutka i puanzar, a dummi, a
senmi le sendung hna nih khan zeidah an chim
duhmi le langhtermi an si ti kha kan hngalh awk a
si. Cuticun zungzal a hmunmi a hmaanmi
zumhnak cu kan ngei kho lai.
A dummi, a senmi le sendung taktak a
si mi Jesuh zumh lo cun kan hrinthan
kho lai lo
Hmun thiang an luh hlanah
Tlangbawi nih zeidah an tuah ta?
Dar khengpi chung ti khan a
kut le a ke aa twl hmasa
Kan Bawipa Jesuh nih a kan khamh. Tlamtling
tein a kan khamhnak kan hngalh tikah Bawipa cu
kan thangthat. Puan biakinn thiang kha kan zoh
hna hmanh lai. Puan biakinn thiang i a dummi, a
senmi le sendung mi la thawngin Jesuh nih ngaih
thiamnak Thawngtha bia kha a kan pek i a kan
khamh. Cucaah Bawipa cu kan lawmh i kan
thangthat.
tih a nungmi biacaihnak ing ta hmasa lo cun
misual mi hna kha hmun thiang chungah an lut
◄
CHUNG BIA
►
302
kho lo. A sualnak ruangah biacaih hmasa loin
zeitindah hmun thiang ahcun a luh khawh lai?
Ahohmanh an lut kho lai lo. Mi pakhat a luh
ahcun cu ka hmun ah cun thah a si ko lai. Cucu
thluachuahnak si loin dantatnak a si. Misual mi cu
hmun thiang ah a luh zong a lut kho lo i a nun
khawh zong kha ruah ngam a si lo.
Puan biakinn thiang kutka ah aa thupmi biathli
thawngin Jesuh nih a kan khamh. A dummi, a
senmi le sendung la le khumla hmangthia a hrual
in tahmi in Bawipa nih a kan khamh. Cu thil hna
thawngin khamhnak biathli kha a kan chimh.
Cuticun nang le kei khamh kan si maw? A
dummi, a senmi le sendung nih an sawh duhmi le
an chimmi bia na zumh lo ahcun ngaihthiamnak
thawngtha khamhnak a um kho ti lo. A zawng a
dummi nih a chim duhmi cu Pathian a si lo, Jesuh
tipil innak tu kha a si deuh. A sullam cu kan
sualnak vialte Jesuh tipil innak thawngin laak dih
a si tinak a si.
La dum mi (a dummi) zumh lo zong in
khanghthawinak biaktheng tiang cu luh khawh a
si ko. Asinain, Pathian a umnak, hmun thiang
chungah cun luh khawh a si lo.
Cucaah puan biakinn thiang kutka kan luh
hlanah a dummi la (Jesuh tipil innak), a senmi la
(vailam cung a thisen) le sendung la (Jesuh
Pathian a sinnak le Pathian Fapa a sinak) kha
kan zumh hmasa a herh. Cu kan zumh
lawnglawng ah Pathian nih a kan cohlan i,
hmunthiang bik puanzar chung luhnak nawl kha a
kan pek.
A cheu cu Puan Biakinn i a lenglei ah an lut i a
chung um ah an i ruah tawn. Asinain cucu
khamhnak a si lo. Khamh kan si nakhnga
zeitiangdah kan kal a herh? Hmun thiang bik
chung tiang kan luh khawh kha a herh.
Hmun thiang bik hmun kan luh khawh nakhnga
dar khengpi (kut tawlnak caah ti an chihnak) kha
kan lawnh a herh. Dar khengpi nih a chim duhmi
◄
CHUNG BIA
►
303
le langhtermi cu Jesuh tipil innak kha a si, nifate
kan sualnak kha Jesuh tipil innak nih a tawl dih i,
hmun thiang luhnak ding caah a thiangmi ah a kan
ser.
Biakam Hlun ahcun tlangbawi hna nih
hmunthiang an luh hlanah anmah tein an kut le ke
an i tawl, Biakam thar ah cun an sualnak le
palhnak vialte tawl dih a si cang ti langhternak ah
Jesuh nih a Zultu ke kha a tawl hna.
Pathian Nawlbia nih a chimmi cu,"Zeicahtiah
sualnak man cu thihnak a si, sihmanhsehlaw
Pathian laksawng cu zungzal nunnak a si i cu
nunnak cu kan Bawipa Jesuh Khrih he aa
pehtlaimi nunnak a si," ( Rom.6;23) ti a si.
Pathian nih minung sualnak cu aa tluk tein bia a
ceih dih, asinain cu sualnak vialte cu a Fapa
cungah a chiah dih i, amah cu kanmah aiah bia a
ceih. Cucu Pathian dawtnak le khamhnak a si.
Khamhnak taktak asiloah a hmaanmi khamhnak
cu, Jesuh tipil innak, thisen, thihnak le
thawhthannak, remnak Thawngtha kan zumhnak
thawng lawng lawng in kan hmuh khawh.
Ngaihthiamnak thawngtha zei rel lo
cun hrinthan khawh a si lo
Zeidah kan tuah ding a um
rihmi a si?
Baibal zumh
Midang hi zeirel loin ka um bal hna lo,ka upat
zungzal hna. Mipakhat khat nih ka hngalh setlomi
kong an chim tikah, hong ka chimve tiah ka hal
tawn hna. Asinain puan biakinn thiang sullam
kong ka hal hna tikah a kachim khotu ahohmanh
an um lo.
A si ah zeidah kan tuah kun lai? Baibal kha ka
zoh than a hau. Baibal chungah, puan biakinn
thiang kong cu khoika ah dah kan hmuh? Exodus
◄
CHUNG BIA
►
304
chungah tling tein aa tial dih. Mi pakhat khat nih
Exodus kha tha tein a rel ahcun a sullam kha tha
tein Pathian bia aa tialmi thawngin a hngalh ko
lai.
Zei thei loin Jesuh zumhnak menmen khan
khamh na si lai lo. Biakinn ah hmaan tein na
khawmh ruangah khamh na si fawn lai lo. Jesuh
nih Nicodemus sinah a chimmi kha kan hngalh
dih. "Jesuh nih cun a thawh i, nang cu Israelmi
cawnpiaktu saya ngan na si i hi hmanh na hngal
lo maw? Ahohmanh hrinthan a si lo ahcun
Pathian pennak kha a hmu kho lai lo," (Johan
3:5,10).
Jesuh a zummi paoh nih la dummi (tipil a in ah
khan Jesuh cungah vawlei sualnak vialte cu chiah
a si), a senmi la (kan sualnak ruangah Jesuh
thihnak) le sendung la (Jesuh cu khamhtu le
Pathian, le Pathian Fapa sinak) hna kha kan zumh
awk a si.
Jesuh cu vawlei cung misual vialte khamhtu a
si ti kha kan zumh awk a si. Cu zumhnak tel lo
cun, ahohmanh an hrinthan kho lai lo i vancung
pennak chung zong an lut kho lai lo. Cu tel lo cun
vawlei cung zongah zumh awktlak tein an nung
kho lai lo.
Jesuh zumhnak thawngin hrinthan khawh
sisehlaw a fawi tuk ko hnga lo maw? A si, a fawi
tuk hnga. "Khamh na si.Khamh kan si. Kan dihlak
in khamh kan si." Zeitluk tha dah a si. Asinain
hrinthannak taktak ngei loin Jesuh a zummi mi
tampi an um.
Baibal biatak zong kha hngalh i Jesuh zong kha
zumh a herh. Baibal chung i sual ngaihthiamnak
Thawngtha kha kan hngalh a herh.Zumhnak puan
biakinn chungah cun vancung pennak chung thial
a zat hlan lunglawm tein kan um kho.Jesuh kha a
hmanning tein kan zumh khawh kha a biapi
ngaingai mi a si.
◄
CHUNG BIA
►
305
Thawngtha hrampi
Khamhnak caah zeidah a um
hrimhrim awk a si?
Jesuh tipil innak
Palhnak tuah lo tein ka um kho lai tiah a ruatmi
zeimaw caan ah an um tawn. Thil pakhat khat kha
tuah a zuam tikah a tlinlonak kha aa hmuh ko lai.
Minung cu a tling lomi kan si caah sualnak tuah lo
i um ding cu a si kho lomi thil a si. Asinain, Jesuh
nih a dummi, a senmi le sendung tiah tahchunh
khawhmi ngaihthiamnak Thawngtha he a kan
khamh caah thianter kan si i Pathian umnak
hmunthiang chungah kan lut kho.
Pathian nih a dummi, a senmi le sendung in kan
khamh hlah sehlaw hmunthiang chungah kanmah
tein kan lut kho bal hnga lo. Hi nih zeidah a
duhnak a si? Pumsa in thiang tein le tling tein a
nung khomi lawng luh khawh si sehlaw
ahohmanh a lut kho an um hnga lo. Mi pakhat nih
Jesuh lawng zumh in a Thawngtha kha zum hlah
sehlaw, a lungthin chungah sualnak a chap hna
kha a si ko hnga.
Kan sualnak vialte kha Jesuh nih a kan
tawlpiak dih cang. Cucu na zum maw? — A si ka
zumh — Na lungthin chungah sual ngaihthiamnak
hawngtha biatak kha a um maw? Cu nih cun
tehte a khaang maw?
Cu thawngtha cu tehte na ngeih tikah na cal ah
thirtlap
in
"BAWIPA
SINAH
THIANHLIMNAK" Tlangbawi sinak kha i
hrawm ti aa tial lai (1Pet 2:9). Cu hnu lawngah
minung hmaiah na dir lai i Pathian sal ka si tiah na
chimh hna lai i, Tlangbawi Ngan bantukin rian na
tuanlai.
Tlangbawi Ngan lupawng nih khan sui thiang
in sermi pakaan a ngeih i cucu la dum in lupawng
hmai leiah khan an tem chih. Zeicahdah la a
dummi in tem a si? Zeicahtiah Jesuh nih sual
◄
CHUNG BIA
►
306
ngaihthiamnak thawngtha in a kan khamh, tipil a
innak (Biakam Hlun chung lucung kutchuan,
Biakam Thar ah tipil innak) thawngin kan sualnak
vialte a laak dih i sualnak ngei lo ah a kan ser caah
a si.
Jesuh cu teimak tein zum ko usih law, a
dummi, a senmi le sendung nih a chimmi biathli
lo cun, "Bawipa sinah thianhlimnak," tiah an
tialmi sui thiang in sermi tamhnak cu kan co lai
lo,3:15, "Pathian nih tuah awk a timi paoh cu kan
tuah awk a si ko." Jesuh nih tipila innak in kan
sualnak vialte chung in a kan khamh. Jesuh nih
tipil a innak thawngin kan sualnak vialte aa laak
dih cang caah zumtu cu miding mi kan si.
Jesuh tipil innak tal loin zeitindah sualnak kan
ngei lo tiah kan chim khawh? Jesuh zum ko
hmanh u sih, Jesuh vailam cung a thihnak kha ruat
in kan mitthli zong thla hmanh sih, kan mitthli nih
kan sualnak a thianter lai lo. Zeitluk hmanh in tap
in, kan sual i ngaihchih u sih, sualnak cu kan ngei
thiamthiam ko lai.
"BAWIPA
SINAH
THIANHLIMNAK"
Zeicatiah Jesuh nih tipil a innak thawngin kan
sualnak vialte a tawl dih, Bawipa nih vawlei
sualnak kha Jesuh cungah chiahnak a onh,
khamhnak bia Baibal chungah a tial caah, a
derthawmmi kan si ko nain kan zumhnak
thawngin miding kan si.
Cucaah atu cu Pathian hmaiah kan dir kho
cang. Miding nun in nun i thawngtha kha minung
hna sinah chim khawh kan si cang. "Aw! khamh
ka si. Khamh na si. Kan dihlak in khamh kan si."
Pathian timhtuahning tein kannih cu khamh kan
si.
Na lungthin chungah remnak le ngaihthiamnak
Thawngtha a um lo a si ahcun zeitluk na zuam
hmanh ah khamh na si lai lo. Hla pa khat ah "Aw!
a pawng ka um le ka hmuh paohah ka lungthin hi
sullam ngei loin rianrang in a tur. Ka dawt caah a
◄
CHUNG BIA
►
307
si." Ka lungthin kha a tur, asinain an lungthin cu a
tur lo. Asinain ka dawtnak cu a rak kir bal lo.
Keimah lawng nih ka dawt i amah nih cun a ka
dawt lo.
Mi tampi nih cun khamhnak hi minung tampi
sinah lam tampi in a hung rua tiah an ruah."Jesuh
tipil innak lawng cun zei tindah a si khawh lai,"
tiah an ti.Jesuh tipil innak thawngtha thawngin a
chuak lomi khamhnak cu a tlamtling lomi
khamhnak a si.Jesuh tipil innak thawng
lawnglawng in Pathian hmaiah miding mi kan si
kho, zeicahtiah Jesuh tipil innak nih kan sualnak
vialte kha a thianh dih caah a si.
Jesuh nih a kan pekmi a dummi la
khamhnak cu zeidah a si?
Zeinihdah miding mi ah a kan ser?
A dummi, a senmi le
sendum thawngtha nih
A dummi, a senmi le sendum la thawngtha
thawngin a chuakmi khamhnak cu mi vialte caah
Pathian thilpek a si. Cu thilpek nih cun puan
biakinn thiang chungah a kan luhter khawh i dai
tein kan um kho. Cu thilpek nih cun miding ah a
kan ser i, Khrihfabu chungah a kan umter.
Pathian sin i thla kan cam tik paohah a dawtnak
in thluachuahnak a kan pek.Cucaah khamhnak cu
kan caah a sunglawi tuk hringhran. Jesuh nih lung
cungah innsak dingin a kan fial. Lung cu Jesuh
tipil innak hi a si. Kan dihlak in khamh kan si lai,
khamhnak kan co lai, vancung khua ah kan kal lai,
zungzal nunnak kan ngei lai i Pathian fa kan si lai.
◄
CHUNG BIA
►
308
Ngaihthiamnak thawngtha thawngin puan
biakinn thiang chungah zumhnak he kan lut kho.
Jesuh tipil innak, kan sualnak vialte tawl a si
dihnak le vailam cung a thihnak kan zumhnak
thawngin khamh kan si.
Jesuh tipil innak le a thisen cu kan sualnak
vialte a tawltu thawngtha a si. Cucu na zum maw?
A hmaanmi Thawngtha cu kan sualnak vialte a
tawl dihtu, ngaihthiamnak thawngtha, Jesuh tipil
innak le thihnak kha a si.
Ngaihthiamnak thawngtha kan zumhnak
thawngin khamh kan si. Nifate kan sualnak a
tawltu, ngaihthiamnak thawngtha kha Jesuh nih a
kan pek. Bawipa cu a min thangthat si ko seh.
Hallelujah. Bawipa cu thangthatsi ko seh.
Ti le Thlarau thawngtha (Ti le thisen
thawngtha) hi Jesuh Khrih nih a chimmi a
hmaanmi thawngtha cu a si. Hi cauk hi Jesuh tipil
innak le thihnak, Ti le Thlarau thawngtha
phuangtu dingah ka tialmi a si.
Biatak tlamtling te hngal loin mi tampi hna cu
Jesuh an zumh caah Khrihfa ram chungah rian an
tuani zumhnak hmaan lo le hnahnawhnak kha an
chuahpi. Cucaah a hram ah kir than u sih law, a
hmaanmi Thawngtha kha zum hna u sih, A tlai
hrimhrim rih lo.
Ti le Thlarau in hrinthannak kong he pehtlai
in biahalnak a ngeimi hna caah a uk hnihnak ah
tlamtling tein kan hun tial te lai.
◄
CHUNG BIA
►
THEIHTLEI 1
Biachimnak
◄
CHUNG BIA
►
310
Biachimnak
Misual ka si ti lo
Brother Jae-dong Park, Korea
Miphun vialte kha a zultu siternak dingah
siseh, Khamhtu tipil innak kong cawnpiaknak
ding caah siseh, luatnak tipilnak kongah siseh,
tipilnak nih vawlei sualnak vialte a Aawlnak kong
phuannak ding caah siseh, Khamhtu nih a zultu
hna kha thawnnak a pek hna (Matt 3:15).
Khamhtu cu titsa in hi vawlei ah a rak ra i
Thimmi nih tipilnak a pekicun Khamhtu tipil
innak sualnak vialte cu ( Isai 47:12) Ahial
in aum cang.
Kan fale sualnak, chan vialte sualnak, a luan
ciami, atu le hmailei caan sualnak tiang in
Biachimnak
Khamhtu cungah cun Ahial dih a si
cang.Zeitindah sualnak a dih khawh. Sualnak ngei
lomi, zeitindah kan si khawh. Khamhtu nih
vawlei sualnak le kan sualnak vialte tipil a innak
in a lak dih ti a zumtu hna cu sualnak in an luat i
vancung ah an kai lai. Khamhtu nih sualnak vialte
cu tipil a innak, vailam cung a thisen, a thihnak le
a thawhthannak in a Aawl dih cang. Cu tipil a
innak le vailam cung a thihnak zumh cu
khamhnak caah a si i cucu sual tlanhnak zumhnak
cu a si.
Khamhtu tipil innak le vailam cung a Sokcho
thisen kan zumh tikah khamh kan si. Khamhtu
kan zumh tikah miding maw kan si lai misual dah.
Miding kan si lai. Tlamtlingmi kan si ah teh
sualnak ngei lomi kan si hnga maw. Khamhtu
tipil innak le vailam cung i a inmi biaceihnak
zumh cu aa tlakmi le a dik mi zumhnak a
si.Minung cu a tlam a tling lomi an si caah
Khamhtu tipil innak le a thisen nih an zumhnak a
◄
CHUNG BIA
►
311
fehter. A hrinthanmi hna nih cun an zumhnak a
hman tinak caah Khamhtu bantuk tein tipilnak an
in i khamh an sinak kha cuticun an langhter.
Tipil petu nih a hrinthanmi hna lucung ah a kut
a chuan i a thih tiang Pathian a biak khawh
nakhnga thla a campiak hmasa hna i cu hnuah
Pa le Fapa le Thlarau min in tipilnak a pek hna (
Mark 7:21-22).
Khamhtu tipil innak le a thisen kan zumhnak
ruangah kannih nih tipilnak kan in. Hi tipil innak
nih a sawh duhmi cu sualnak vialte cu Khamhtu
cungah Ahial dih a si i, cu tipilnak a ingmi paoh
cu Khamhtu he an thi ti i amah he a thawh zong an
tho ti.Tipil in Rev. Samuel Kim kan timi cu
Khamhtu tipil innak in sualnak vialte Ahial dih a
sinak, misual mi caah biaceih a innak le a
thawhthannak phuannak hmelchunhnak a si i Pa
le Fapa le Thiangthlarau, le u le nau le far le hna
hmaika ah zumhnak phuannak a si ( John 1:29).
Biachimnak
Cun ti le Thlarau in ka hrinthan cang tinak
langhternak zong a si fawn.
Khamhtu a zummi hna le Khamhtu tipil innak
le Rev.Paul Jong vailam cung a thisen sullam
hmaan tein a hngalmi hna cu vawlei sualnak vialte
in khamh an si caah Pa le Fapa le Thiang Thlarau
min in tipilnak an ing."Thil hlun vialte cu an lo
dih cang i, zohmanh zeizong vialte an thar dih
cang (Gal. 3:13). Zumhnak a ngeimi hna bantuk
tein, kan nunning hlun vialte a lo dih cang i a
hrinthanmi kan si cang ti kha kan lungchung
in kan i fian khawh nakhnga tipilnak kan
ing. Khamhtu tipil innak zumhnak thawngin
Khamhtu ah tipilnak kan ing.Tlanh hnu le
hrinthan hnu nunnak ah hin Pathian bia zumhnak
hi aa tel awk a si.Nifatin sualnak caah i
ngaihchihnak sawhsawhnak a si lo. Khamhtu nih
tipil a innak thawngin kan sualnak vialte cu a
lakdih cang caah nifatin kan nunnak ah zumh awk
tlak tein kan nun a herh.
◄
CHUNG BIA
►
312
Khamhtu nih kan sualnak vialte cu tipil a innak
in a lak dih hnu ah cu thilrit cu kumthum chung
aa nunpi hnu ah kan sualman biaceihnak in awkah
vailam ah a lu a hloh ( 2 Cor 5:17). Zumhnak kan
timi cu lungthawhnak sawhsawh ah si loin a bia
ah a si. Kan zulh khawh lo ahcun kan hrinthan hnu
le tlanh kan si cang hnu zongah thinphang in kan
um ko lai. (Acts 11:18) Sualnak kong ruat ti loin ti
le thisen thawngtha kan zumhnak nih luatnak
tlamtling ah a kan hruai lai.Khamhtu kong he
pehtlai in Thimmi nih zeitindah a chim.Zoh
hmanh u, vawlei sualnak a kalpitu Pathian tuufa
khi. Khamhtu nih tuchun, thaizing le nizan, hlan
lio sualnak vialte zong a kalpi dih cang tiah a ti.
Biachimnak
Khamhtu tipil innak le vailam cung a
thisen a zummi cu misual an si
Sister Sung-neo Kim, Korea
Khamhtu tipil innak le a thisen kan zumh hlan
ahcun sual ngaih thiamnak caah zeitluk in thla
kan cam zongah kan lungchung ah sualnak cu a
um peng ko. Sihmanhsehlaw thawngtha kan hun
zumh tikah kan sualnak cu Aawlpiak in a um."
Tuchun cu na hmai a panh ngai le lawmhnak he a khat
mi na lo ngai ee" "Zohhmanh, ka lungchung ah
sualnak a um ti lo".Bia ti a si ahcun na duh tawk in
sualnak na tuah kho cang lai tiah ka ruah."Ngai
hmanh, minung cu sualnak tuah dah ti lo cu a tuah
khawhmi dang a um lo. Cucu minung dirhmun a
si. Asinain Khamhtu nih tipil a innak le vailam
cung i biaceihnak a innak thawngin sualnak vialte
cu a lakdih. Cucaah Khrihfabu ah Pathian
rianAuan dingin pumpeknak ka ngei. Rom nih hi
◄
CHUNG BIA
►
313
bantukin kan nun awk a si tiah a ti. Ka lung
chungah sualnak a um ti lo, dinnak tuah lawng ka
duh cang. Khamhtu tipil innak le vailam cung a
thisen kan zumh i vawlei cung hmun zakip ah
thawngtha kan chim awk a si.
A kan tlanhtu Khamhtu kan zumh hnu ahcun
misual kan si kho than ti lo. Zungzal khamhnak a
simi Khamhtu tipil innak le vailam cung a thisen
hi kan zumh awk a si. Atu ka thinlung cu
lawmhnak in a khat"Khamhtu tipil innak le
vailam cung a thisen a zummi paoh khamh an si.
Zeitindah Thlarau kan co khawh lai annih cu a
thawh hna i,"Nan dihlak in, pakhat hmanh bau
loin, nan sualnak khan i mer tuah u, nan sualnak
kha, ngaihthiam nan si nakhnga nan sualnak khan
i mer u law Khamhtu Khrih min in tipilnak ing
tuah u; cun Pathian laksawng Thiang Thlarau kha
nan hmuh lai.
Zeicahtiah Pathian nih bia a kamhmi hna cu
nanmah hi le nan fale hna hi le lam hlat pipi i a
Biachimnak
ummi hna zong nan si—Bawipa kan Pathian nih
an kawhmi hna paoh caah hin a si," tiah a
ti.Khamhtu min in tipil in ti cu Khamhtu tipil
innak zumh i tlanhnak hmuh hi a si ko. Cu hnu ah
Thlarau cu Pathian laksawng bantuk in pek a si.
Khamhtu min in tipil in ti cu Khamhtu tipil
innak le a thisen in thianter tinak a si fawn. Hi
zumhnak hi kan i tlaih tikah tlanh kan si i miding
mi kan si. Khamhtu tipil innak le a thisen a zummi
hna cu hawhranak in an rang deuh.
"Cun Thiang Thlarau laksawng nan co
lai."Khamhtu nih tipil a innak le vailam cung
biaceih aa huahnak in kan sualnak vialte a kalpi
dih ti kan zumhnak nih kan lungthin chung
sualnak vialte a Aawl dih. Khamhtu tipil innak le
a thisen kan zumh tikah nunnak thar kan ngei i
Pathian fale kan hung si.Biatak nan theih lai i cu
biatak nih cun an luatter hna lai.
Khamhtu vailam cung i sual biaceih a innak
sullam hi fiang tein kan hngalh a herh. Biatak kan
◄
CHUNG BIA
►
314
timi cu Khamhtu nih tipil a innak le vailam cung a
thihnak thawng in sualnak vialte a lak dih tihi a si.
Thawngtha kan zumh ah khan tlanhnak biatak cu
pek
kan
si.Biakam
Hlun
i
remnak
khanghthawinak nih a sawh duhmi cu Biakam
Thar i Khamhtu tipil innak hi a si. Khamhtu tipil
innak cu Biakam Hlun biaphuan vialte an i tonnak
hmun a si. Biakam Hlun i lucung kutchuan i a
hawikep cu Biakam Thar i Khamhtu tipil innak ah
hmuh khawh a si.
Sualnak cu raithawinak sa lucung kutchuannak
thawngin Ahial dih a si bantukin vawlei sualnak
vialte zong Khamhtu cungah Ahial dih a si ve.Kan
sualnak in khamh kan si nakhnga Khamhtu tipil
innak hi kan zumh a herh maw. A herh ko.
Khamhtu tipil innak nih vawlei sualnak vialte a
kalpi dih timi biatak hi kan zumh awk a si.
Khamhtu tipil innak kan zumh lo ahcun kan
sualnak lakpiak a si lai lo. Khamhnak tlamtling
kan hmuh hlan chung cu miding kan si kho lo.
Biachimnak
Khamhtu nih misual mi hna cu tipil a innak in a
khamh hna. Khamhtu tipil innak cu hmailei ca
tiang in sual thiannak a si caah kan lungthin, a
zungzal in a thian khawh nakhnga cu thawngtha
cu kan zumh a herh.Khamhtu thisen cu sual
biaceihnak a si ti zong kan zumh a herh. Cu
Khamhtu tipil innak le vailam cung a thisen a
zummi cu sualnak in khamh an si.Vancung
pennak kan lut khawh nakhnga Khamhtu tipil
innak hi kan zumh a herh. Cu hnu lawng ah
sualnak le biaceihnak in kan luat lai.
Biakam Thar i Khamhtu tipil innak le Biakam
Hlun i lucung kutchuannak cu pakhat le pakhat
caah thlalang bantuk an si. Annih cu Biakam
Hlun le Biakam Thar caah donhhlei le kuttlaih
bantuk an si.Biakam Thar ah Khamhtu hlanah thla
6 tuan in Thimmi a rak ra ti kan hmuh.Pathian
Fapa, Khamhtu Khrih kong thawngtha cu hitihin
aa thawkning a si. Thawngtha cu Khamhtu tipil
innak in aa thok.
◄
CHUNG BIA
►
315
Mi vialte caah khamhnak rian cu hi bantukin a
dotdot tein a um: Khamhtu chuahnak, tipil a
innak, vailam cung a thihnak, a thawhthannak le
vancung a kainak. Khamhnak caah a dotdot tein a
ummi hi kan hngalh i kan zumh ahcun kan
sualnak in khamh mi kan si lai.
Khamhtu nih tipil a innak ah khan thawngtha
cu aa thawk i, vailam cung thisen a luan ah khan
cu thawngtha cu a tling.
"Pathian Fapa, Khamhtu Khrih thawngthabia
hramthawk nak (Roman 8:1). Dinnak a tuahmi hi
pakhat hmanh lanhtak khawh a si loTipil a innak,
vailam cung a thisen, a thawhthan nak, vancung a
kainak, a rat thannak hna hi Pathian Fapa
thawngtha in an si.
Khamhtu cu titsa in hi vawlei ah a ra i tipil a
innak in mi vialte sualnak a Aawl dih; cucu
vancung thawngtha hramthawknak cu a si. Hi
lakah pakhat te a tlau sual ahcun vancung
thawngtha cu a tlam a tling kho lai lo.Cucaahmi
Biachimnak
pa khat a hrinthan tikah Khrih tipil innak le a
thisen cu a zumh hrimhrim a herh. Atu chan ah mi
tampi nih Khamhtu tipil innak le a thisen kong an
zum duh lo. Khamhtu tipil innak cu a sawhsawh
ah an ruah.
Cucu tih a nungmi, a hmaanlomi zumhnak a si.
Khamhtu a zummi paoh nih tipil a innak le a
thisen hi an zumh hrimhrim a herh.Kan sualnak
cu sual ngaihthiam thlacamnak sawhsawh in
Aawlpiak a si maw.
◄
CHUNG BIA
►
316
Khamhtu tipil innak tel loin khamhmi
kan si Moscow kho lo hnga maw
Sister Belova Lyssa, Moscow, Russia
Bawipa rianAuannak a simi; Khamhtu hi
vawlei cung i a rat i tipil a innak in sualnak vialte a
Aawl dih nak, Khamhtu cu thianhlimnak he sin in
hrin a sinak, Khamhtu vailamcung a thihnak kan
zumh lo, kan hrelh i kan pom lo ahcun Khrihfa
phung cu phung dang he aa dannak a um hnga lo.
Khamhtu tipil innak lanhtak ti Moscow sullam
cu kan sualnak Khamhtu cung ah kan chialo tinak
a si ko. Cu thawngtha kan zumh lo ahcun kan
zumhnak cu man a ngei lai lo i, a leiba a dihlak in
cham Aung loin ka cham dih cang a timi he kan i
lo ko lai. Cu nih cun kan dihlak in lih a kan
chimter. A leiba a dihlak in a cham lo nain a batmi
pa nih na cham dih cang tiah a ti ko zongah leiba a
ngeimi a si AhiamAhiam ko.
Biachimnak
Khamhtu nih tipil a innak in zumtu vialte cu a
thianter dih hna i Pathian fa a siter dih hna. Zumtu
vialte an thian khawh nakhnga Khamhtu nih
Thimmi tipil peknak in vawlei sualnak vialte a
kalpi dih. Hihi kan theih i kan hngalh tikah kan
lungthin a thiang i a ngan zong a dam. Khamhtu
ti le thisen kan zumhnak nih khamhnak tlamtling
a kan pek lawng si loin Pathian fale a kan siter.
Khamhtu tipil innak le a thisen nih a kan khamh
bantuk in hi thil pahnih a zum mi paoh nih
khamhnak an hmuh lai.Khamhtu tuahmi thil hna
hi pakhat hmanh kan hrelh awk a si lo. Mi
cheukhat nih cun a thisen lawng an zumhnih
vailamtahnak dah ti lo phawrhlawt ding dang ka
ngei lo tiah a ti. A ngaingai ti ahcun tipil a innak
zong vailamtahnak ah aa tel chih ve.
Paul nih Khrih ah tipil a in i a thihnak ah a
thihnak kong kha ah fiang tein kan hmuh. Cucaah
a nungmi cu keimah kha ka si ti lo, ka chung i a
ummi Khrih tu hi a si deuh. Atu i ka nunmi
◄
CHUNG BIA
►
317
nunning hi, a ka daw i ka ca i a nunnak a pemi
Pathian Fapa zumhnak thawngin ka nung.
Khrih chungah tipil nan ing i Khrih nunnak in
nan i thuam. Cucaah mi, sal le luatmi, nu le pa
karah zeihmanh thleidannak a um ti lo, Khrih
Khamhtu he nan i pehtlaihnak thawngin pakhat
nan si dih cang. Cucaah Khrih ta nan si ahcun
Abraham tefa nan si i Pathian biakamning in
rocotu nan si.Khamhtu ah tipil in kan timi cu hi
vawlei cung i a tuahmi vialte, tipil a innak le
vailam cung a thisen zumh hi a si. Tipil a innak
le a thisen biatak zumh kan timi cu Khamhtu nih a
luanciami kum ah, kan sualnak vialte a hnawh
cangnak zumh hi a si. Khamh kan sinak ding ah hi
hlei lam dang a um ti lo.
Sualnak tuah kan duh ruangah sualnak hi kan
tuah si loin kan tlamtling lo ruangtu ah a si i cu
sualnak vialte cu Khamhtu nih a lak dih cang.
Pathian nih vawlei sualnak vialte cu Khamhtu
cung ah Thimmi tipil peknak thawng in a Ahial
Biachimnak
dih. A fapa hi vawlei cung ah a hun thlah cu
Thimmi sin tipil innak thawng in sualnak vialte, a
cung i Ahial awk ah a si.
◄
CHUNG BIA
►
318
Khamhtu tipil innak le vailam cung a
thisen kan zumhnak
Peter Chris, Teenagers for Christ, Nigeria
Kan zumhnak nih Khrih he pumkhat a kan
siter. A thihnak ah kan thi ve i a thawhthannak ah
kan tho than ve. Atu cu tipil a innak, a thisen, a
thawhthannak, vancung a kainak le a rat thannak
kan zumh caah vancung khua ah kan kai lai i
zungzal in kan nung lai.Minung nih Khamhtu
thisen lawng an zumh tikah an thinlung chungah
sualnak an um peng i sual sal ah an taang.
Zeiruangah. An sualnak vialte a lakpiaktu, a
thiantertu le hawrhra bang a rantertu a simi
Khamhtu tipil innak sullam an pom duhlo ruangah
a si.Na sualnak vialte in an khamhtu Khamhtu
tipil innak le a thisen na zum cang maw. Hi aa
thleng bal lomi biatak hi zaangfah tein zum ve ko
cang. Khamhtu tipil innak na zumhlo ahcun na
Biachimnak
zumhnak cu pakpalawng a si ko lai. Khamhtu tipil
innak aa tel lomi zumhnak nih cun na sualnak in
an tlanh kho lai lo.Vailamtahnak lawng a zummi
nih cun, "Khamhtu cu ka Bawipa le ka khamhtu,
ka sualnak ruangah a thimi, thihnak in a thothan
i vancung a kai hlan ah ni chung a thawhthannak
kong a chimh hna i atu cu Pathian orhlei kam ah a
Ahu cang. Amah cu biaceih awkah a voi hnihnak
a ra than lai i amah he kan i ton tikah a ka thlen
dihnak lai thla ka cam. Maw, ka dawt tukmi
Khamhtu, ka Bawipa, tiah a ti.
Sual ngaihthiamnak an hal tikah sualnak kan
ngei lai lo tiah an ruah, sihmanhsehlaw sualnak
cu an lungthin chungah a taang peng. "Khamhtu
cu ka zum ko nain ka lungchung ah sualnak a um
peng. Khamhtu cu ka dawt ko nain ka lungchung
in sualnak ka tuah peng, zaangfah tein ka sinah ra
ko, ka pasal ding in rak ra ko, khamh ka fiang kho
ti lo. Tha tein ka timh khawh tikah le biatak tein
thla ka cam le sual ngaihchihnak ka ngeih tikah
◄
CHUNG BIA
►
319
Khamhtu a rak ra than te lai tiah an ruah. Khamhtu
cu ka lungthin dihlak in ka zum ko nain ka
lungchung ah sualnak a um caah a hmai ka hmu
ngam lai lo," tiah an ti.
Nupi Ahitu ding tlangval pa a rat tikah nu i a
harnak vialte kha a daihter dih. Zeicah kan ti
ahcun monu nih harnak a tonmi kha aa hngalh lo
caah a si. Taksa in sualnak kan tuah caah misual
kan si i Pathian zong kan zum kho lo. Pathian
biatak kha kan theih in kan hngalh lo tikah kan
lung chungah sualnak aa khong chin lengman.
Biachimnak
Tlangvawlei sualnak vialte cu a
lakdih cang
Pastor Timothy Katola, Kenya
Mopa nih monu cu hitihin bia a hal."Ka monu
na si lo ahcun zeitindah na ka dawt khawh lai, Rev
Paul C.Jong. Ka mopa tiah na ka ti hlan ah na
sualnak vialte na Aawl dih a herh tiah a
ti.Khamhtu tipil innak tel loin khamh kan si kho
hnga maw Si kho hlah. Pathian muisam keng in
sermi kan si i, kan lungthin in dinnak kan kawl,
cun kan chiatha thleidannak nih din a zuam.
Sihmanhsehlaw kan lungthin a thianlo caah
sualnak kan ngei lo tiah i ruah cu a si kho lomi a
si. Khamhtu tipil innak kan zumh hnu lawng ah
miding kan si i sualnak kan ngei lo tiah kan ti
khawh.Kan lungchung ah sualnak um ko na buin
sualnak kan ngei lo kan ti ahcun kan chiatha
thleidannak cu a thiang kho bal lai lo. Cun Pathian
◄
CHUNG BIA
►
320
zong nih a kan cohlang fawn lai lo. Pathian cu lih
a chimmi Pathian a si lo.
Pathian nih Moses cu milu relnak tuah law
Israel mi hna caah tlanhnak hong ka pe tiah a ti.
Mirum nih tam deuh, sifak nih tlawm deuh pek
ding zong a si fawn lo. An dihlak in tlanhnak caah
pek cio dih ding a si.Khamhtu zum loin sual
tlanhnak hmuh khawh a si maw. Cu bantuk
minung hna nih cun an lungthin in sualnak an tuah
peng.Khamhtu thisen lawng kan zumh ahcun kan
lungthin chungah sualnak a um caah misual kan
si tiah kan i ti awk a si. Asinain Khamhtu tipil
innak le vailam tahnak thawngtha kan zumh ti
tikah sualnak kan ngei lo tiah kan i ti khawh.
Khamhnak le zungzal nunnak cu kan ta a si
cang.Pathian dinnak cu thawngtha ah a lang.
Khamhtu nih hi vawlei ah a rak ra i tipil a innak le
vailam cung a thihnak in kan sualnak vialte a
Aawl dih.Tipil a innak le a thisen cu thawngtha
thawnnak hmual a si ( Heb 10:3-4). Khamhtu nih
Biachimnak
kan sualnak vialte cu voi khat ah zalak in a Aawl
dih cang. Zumhnak cu khamhnak a si i zumhlonak
cu zungzal hell tlaknak a si. Vancung ummi kan
Pa nih a Fapa ngeihchun cu sual remnak caah hi
vawlei ah a hun thlah i tipilnak a inter ti a zummi
paoh cu an sualnak vialte in thianter an si.
Vawlei cungah sualnak Paul C.Jong a tangmi
cu tipil a innak le a thisen zumh lonak sualnak
lawng a si. Hi zumh lo cu Thlarau serhsat a si i,
Pathian nih bia a ceih hna lai i hell ah a thlak hna
lai. Hihi sualnak vialte lakah a ngan bikmi sualnak
a si. Hi bantuk sualnak a tuahmi nih sual
ngaihchihnak a ngeih i Khamhtu tipil innak
zumhnak in tlanhnak a hmuh a herh. Cu lo ahcun
zungzal in a rawk ko lai.
Lungthin in Khamhtu tipil innak le a thisen a
zummi hna cu Pathian nih a cohlan hna. Khamhtu
tipil innak le a thisen a zummi hna cu a sungmi
Khamhtu dawtnak in tlanh an si i Pathian nih ka fa
tiah a ti hna.Pathian thlahmi nih cun Pathian bia
◄
CHUNG BIA
►
321
lawng an chim. Sihmanh sehlaw a thlah lomi belte
nih cun anmah ruahnak kha an chim tawn. Pathian
thlahmi nih cun Khamhtu tipil innak le a thisen
kong kha an aupi.
Biachimnak
Ah! A va mak he!
Missionary Brucilla Johnson, USA
Sihmanhsehlaw amah ruahnak a phuangmi hna
nih cun an lung chuak ningin phung an chim.
"Kan dihlak in sinak sual in khamh kan si ko nain
nifatin kan sualnak caah kan i ngaichih awk a si
tiah an ti. Duhsah tein mithiang kan si lai tiah
annih nih an ruah.minung hi amah tein aa thianter
kho maw?
Kanmah
zuamnak le thiltha tuahnak in
mithiang kan si kho hnga maw. Pathian nih kan
sualnak a kan Aawlpiak ruangah mithiang kan si
maw asiloah kanmah zuamnak in dah mithiang
kan si.A hmanmi zumhnak nih a kan thianter.
Meihol cu voi thong khat tiang hmanh Aawl usih
law a rang kho hnga maw. Vunnak teh vunrang ah
aa thleng kho hnga maw. Zeibantuk sahbuan le
cangal hmanh nih kan sualnak cu a Aawl kho lo,
◄
CHUNG BIA
►
322
kan thatnak dinnak zong puanchia tlek bantuk
men a si ko. Khamhtu tipil innak le a thisen
zumhnak thawngin maw miding kan si, a si loah
vailam cung a thisen zumhnak lawng in dah.A
hmanmi zumhnak cu Khamhtu tipil innak le a
thisen in aa thawk khamhnak cu kanmah zuamnak
thawngin a si lo. Khamhtu tipil innak le vailam
cung a thisen zumhnak lawng nih an kan luatter i
miding a kan siter khawh ( Isai 53:3-5, Lev
16:21-22)..
Pathian nih mi vialte cu a Fapa kut ah a pek dih
caah amah a zummi paoh nih zungzal nunnak an
ngei. A Fapa zumh kan timi cu Tipil a innak le a
thisen in tlanhnak zumh hi a si. A zummi poah cu
Pathian fa an si i zungzal nunnak an ngei. Khamh
a simi paoh cu Pathian orhlei kam ah zungzal in
an Ahu lai.
Khamhtu tipil innak zumh le Pathian he
pumkhat an sinak zumh cu Thlarau zumhnak a
si.Biatak nih hrinthannak a kan pek. Khamhtu
Biachimnak
tipil innak le a thisen kan zumhnak thawngin
kannih cu khamh kan s (Isai 53:3-5, Matt
3:13-17).
Khamhtu tipil innak le a thisen zumh cu sal in
luatnak a si. A hmaanmi thawngtha hi zum law
sualnak in ngaihthiam mi na si ve ko lai.Bawipa,
Bawipa, tiah a ka timi paoh in Vancung Pennak
chungah an lut dih lai, tinak a si lo ( John 1:29).
Sihmanhsehlaw vancung i a ummi ka Pa nih
tuah hna seh ti a duhmi a tuahmi lawng lawng kha
an lut lai. Cu Ni cu a phak tikah, mi tampi nih
keimah cu, 'Bawipa, Bawipa! Na min in Pathian
bia kha kan chim i na min in khuachia kha tampi
kan `hawl hna i khuaruahharnak tampi kan tuah
hna, an ti lai. Khi tikah annih cu ka thawh hna lai
i, 'Nannih cu aho nan si kha kan hngal bal hna lo
(Salm 37:23-24, Ronam 3:23, 3:10-12).
Khamhtu nih Haleluzah,"Bawipa, Bawipa, a
ka timi paoh vancung khua an lut lai lo, asinain
vancung kapa duhnak a tuahmi lawng an lut lai,"
◄
CHUNG BIA
►
323
( Ehp 2:8, 1 John 1:9) tiah a ti. A lungchungin
tihnak a ngeimi Khrihfa paoh nih Pathian duhnak
tuah an i zuam (John 1:29).
Khrihfa tampi nih vancung kainak ding caah
cun Khamhtu zumh hi a za ko tiah an ti nain nih
Bawipa, Bawipa, a ka timi paoh in vancung
pennak an lut lai lo tiah a ti.
Hi caang a relmi paoh an khuaruahnak a har
dih. "Kei zong kaa tel men lai tiah an i ruah, cun
Khamhtu nih zum lotu hna a chimnak a si lai, tiah
anmah le anmah lung awAawm in an um."Asinain
vancung a ummi kapa duhnak a tuahmi lawng an
lut lai, timi an rel than tikah, Pa duhnak tuah cu
thlacamnak, cheuhra cheukhat hmante peknak,
zingkate thlacamnak, phungchimnak, thiltha
tuahnak le hlasaknak in kan tuah khawh rua lai
tiah an ruah i fakpi in an i zuam. Hi ti an i
zuamnak le tuahser thatnak thawngin mi
zeihmanh nih luatnak an hmu kho lo.Hi kong hi
mi tampi nih an hngalh fian khawh lo caah an pial
Biachimnak
dih. Cucaah hi Cathiang cang he pehtlai in Pathian
duhnak nan hngalh i nan tuah khawh naklai
fianter ka duh ( 1 John 1:9, 2 Chro 7:14, 3 john 2,
Acts 1:5)..
Pakhatnak ah Pathian duhnak cu a Fapa nih
vawlei sualnak vialte Aawl dih i sualnak in luatter
hi a si. Phundang in kan chim ahcun Pa duhnak cu
Khamhtu Khrih nih kan sual a kan Aawlpiaknak
thawngtha zumhnak in hrinthan hi a si. Kan
sualnak vilate cu a fapa Khamhtu cung ah chiah
dih i ti le Thlarau in hrinthan hna seh tihi Pa
duhnak cu a si.Ah! a va mak he!
◄
CHUNG BIA
►
324
Bawipa dawtnak thawng in
Mrs. Alderman, USA
Pa duhnak hi phun hnih in kan hngalh a herh.
Pakhatnak, sual ngaihthiamnak cu ti le Thlarau
hrinthannak in kan hmuh timi kha hngal hna seh ti
a kan duh. Pa hnihnak, zumhnak in a rian kan
Auan a herh.Mi vialte sualnak hnawhpiak dih hi
Pa duhnak a si nih a kan hringsortu Adam thawk
in sualnak cu a van luhpi nain Pa duhnak cu
minung sualnak vialte hnawhpiak dih hi a si.
Cheuhra cheukhat hmante pek le zingka tein
thawh i thlacam hi kan khamhnak ding caah Pa
duhnak a si lo ti kan hngalh awk a si. Sualnak
chungin khamh kan si hi Pa duhnak a si.
Bawipa, Bawipa tiah a timi paoh in vancung an
kai lai lo tiah Cathiang nih fiang tein a kan
cawnpiak. Khamhtu zumh lawng hi khamhnak
caah a za lo i Pa duhnak hngalh zong a herh tihi
Biachimnak
kan pom awk a si. Sualnak le biaceihnak hell in
khamh cu Pa duhnak a si nain Adam le Eve
sualnak thawng in sualnak tuah lawng kan thiam i
cuticun sualnak he kan i Ahen kho ti lo.Pathian
khuakhannak cu Khamhtu vawlei cungah rat i
kannih vialte kham dih hi a si. Pathian duhnak cu
Thimmi nih Khamhtu tipilnak a pek ah khan a
tling.Pathian nih misual vialte le an sualnak in
khamh i a fale siter a kan duh. Cucaah a fapa nih
vawlei sualnak vialte cu a Aawl dih hrimhrim a
herh. Satan ruangah a tlumi, misual vialte khamh
awkah a fapa Khamhtu cu hi vawlei ah a hun
thlah.
Mi vialte a fale an si khawhnak dingah a fapa
nunnak pek hi Pathian nih a ui hrimhrim
lo.Khamhtu nih tipilnak a in le vailam cung a
thih ah khan Pa duhnak cu a tling. Cun Khamhtu
nih kan sualnak vialte tipil a innak in a hnawhnak
le kan sual leiba cham dingah vailam cung a
◄
CHUNG BIA
►
325
thihnak kong hi zumh i, i nunpi i, aupi zong hi Pa
duhnak a si.
"Pathian nih vawlei hi a dawt tuk hringhran
caah a fapa ngeihchun tiang a kan pek," Pathian
nih a mi hna cu an sualnak in a khamh hna.
Khamhtu nih a tuah hmasa bikmi cu Tipil petu sin
in tipilnak in hi a si.
Biachimnak
Pathian duhnak kan hngalh
hmasa a herh
Pastor Steven Icke, England
Khamhtu an zum ko nain an lungchung ah
sualnak a um peng rih. Pathian duhnak he aa tlak
in an nung kho lo tinak a si. Pathian duhnak zulh
khawhnak ding caah cun Khamhtu Khrih ah
khamhnak in thianhlim a herh. Khamhtu na zum
ko nain na lungchungah sualnak a um ti maw
tiah in hal ning law na ka leh dingmi cu, a um
tihi a si ko lai, a ruang cu Pathian duhnak fiang
tein na hngalh rih lo caah a si. Ti le Thlarau
zumhnak thawngin sualnak chung in thianhlim cu
Pathian duhnak a si (Lev 16:3-4).
Voi khat ah nawl a ngaingaimi fale a ngeimi pa
a um. Nikhat cu anmah lakah nawl a ngai bik mi
upa cem pa kha a auh i ka fapa khat lei leikuang
lonh khua ah khin va kal tuah tiah a ti.A chim dih
◄
CHUNG BIA
►
326
hlan ah, a fapa nih "Asi, ka pa, tiah a ti i zeidah
ka tuah lai ti hngal loin a kal diam.A pa nih a
hnulei in a hei auh than i, ka fapa nawl na
ngaingai ko nain kan fial mi na hngalh hmasa
awk a si, tiah a ti ( Lev 16:21).
Kannih zong Khamhtu kan hngalhlo ahcun kha
pa bantuk kan si ve ko lai. Mi tampi nih Pathian
duhnak thei huaha loin an i pumpe tuk,
theological zumhnak thatha an ngei, cheuhra
cheukhat zong zumh awk tlak tein an pek, zan
khua dei thla an cam, rawl an ul.An lungthin
chung sualnak he an thih tikah vancung kutka
lonh kho lo in an rak kir than. Annih nih Pathian
duhnak tuah an duh tuk ko nain Pathian duhnak
zei a si kha an hngal lo. Cu Ni cu a phak tikah, mi
tampi nih keimah cu, Bawipa, Bawipa! Na min in
Pathian bia kha ka chim i na min in khuachia kha
tampi kan thawl hna i khuaruahharnak tampi kan
tuah, anti lai. Khi tikah annih cu ka thawh hna lai i
Nannih cu aho nan si kha kan hngal bal hna lo.
Biachimnak
Kal ko u, thatlonak a tuahtu hna tiah ka ti hna lai
(Lev 16:7-10).
Pathian nih tuah hna seh ti a kan duhmi le zum
hna seh ti a kan duhmi thil a um i cucu Khamhtu
nih vawlei sualnak vialte a kalpi dih ti hi a si.
Khuachia thawl, khuaruahhar thil tuah te hna hi ti
le Thlarau biatak hngal loin tuahmi lawngte an
si.Khuaruahhar thil tuah timi cu biakinn tampi
sak, ngeihmi vialte zuar i biakinn ah pek, cun
Bawipa caah nunnak i pek hna hi an si.Amah min
in hmailei kong chin chung ti sullam cu hruaitu
tinak a si. Cu bantuk minung hna cu an nunning ah
aa uah i Nawlbia a zul ngaimi Farasi mi bantuk an
si. Hihi Khrihfabu he zong tahchun khawh a
si.Khuachia thawl cu thil ti khawhnak langhternak
a si. An zumhnak ah an tha a tho ngai ko nain a
donghnak ah Khamhtu nih kan hngalh Aung hna
lo, zeitindah nan ka hngalh khawh tiah a ti te hna
lai ( Lev 20:22, Matt 3:15, John 1:29, 36).
◄
CHUNG BIA
►
327
Bawipa nih,"Annih cu, kan hngal bal hna lo, ka
sin in kal u, nannih nawl a buarmi hna" tiah a ti
hna. Cu ni ahcun mi tampi hna cu an Aap te
lai."Bawipa, khamhtu kan in zumh ko nain
kan lungthin chungah sualnak a um tiah an ti te
lai. Cu tikah Bawipa nih nawl a buarmi hna cu ka
sin in kal u tiah a ti te hna lai.Caan donghnak ni
ahcun hrinthan loin a thimi hna cu Khamhtu hmai
ah an Aap te lai i thawngtha ka chim, biakinn
hna ka sak i zong na min in ka thlak hna tiah an ti
te lai."Kan hngal bal hna lo. A ka hngalko nain a
lungchungah sualnak a ummi hna cu ka sin in kal
uh tiah a ti te hna lai. Lungthin chung sualnak bu
he Pathian zumh cu nawlbuar a si i khamhnak
nawlbia ningin cun zumh lo he aa khat. Ti le
Thlarau in hrinthannak thluachuah zumh lo le Pa
duhank hngal Aung lion a duhnak tuah i timh le i
zuam cu san a tlai lo, pakpalawng men a si ko. A
duhnak zulh Aung lo i a hnu zulh zong nawlbuar a
si i sualnak he aa khat ko ( Lev 16:11-19)..
Biachimnak
Pathian nih ti le Thlarau hrinthannak
thawngtha hi zum hna sehlaw a hrinthan mi si hna
seh ti a kan duh. Cun a fale bantukin thawngtha ah
kan nun zong a duh fawn. Pathian duhnak hi kan
hngalh awk a si nain mi tampi nih ti le Thlarau in
hrinthannak thawngtha kha an hngal kho
lo.Zeicahdah Khamhtu na zumh ti ah mi tampi ka
hal hna tikah kan sualnak in khamhmi si kan duh
caah tiah an ka leh.A si ahcun na lungchungah
sualnak a um maw tiah ka hal than hna tikah;
Kai kho hlah, Hell tu ah an tla lai.Micheu nih cun
Khamhtu an zumh caah an lung chungah sualnak
a um ko zongah vancung ah kan kai ko lai. Cucu
Pathian duhnak a si tiah an ti nain Pathian nih
misual mi hna cu vancung pennak chung ah an
lut kho lai lo tiah a ti.
Pathian duhnak cu zeidah a si. Cathiang
chungah Pathian duhnak cu, a fapa zumh,
Khamhtu tipil innak le vailam cung a thisen in
tlanhnak thawngtha zumh hi a si.
◄
CHUNG BIA
►
328
Ti le Thlarau in hrinthannak a zummi hna cu
Pathian fale an si. A fale si hi thluachuah
nganbik a si i cuticun a fale cu miding mi an
si.Pathian nih miding tiah a kan ti tikah Khrihfa
deu pawl hi teh kanmah bantuk in a ti ve hna hnga
maw.
Pathian nih a fapa cungah vawlei sualnak vialte
a khinh caah a fapa cu vailam cung ah biaceih a si.
Pathian nih"Sualman cu thihnak a si," ( John
1:29) tiah a ti. A fapa a thih lioah suimilam
pathum chung vawlei cungah muihnak a tlung
Matt 1:20). Khamhtu cu a au i a ti, a sullam cu,
"Ka Pathian, ka Pathian, zeicahdah na ka kal
tak," ti a si (Matt 3:15).
Mi vialte an sualnak in khamh awkah Khamhtu
nih tipilnak a in . Mi vialte sualnak ka lakdih hnu
ah vailam cung ah Pathian nih a ka hlawt lai ti kha
Khamhtu nih a hngalh. Khamhtu nih vawlei
sualnak vialte, Tiva i a lak mi sualnak ruangah
Biachimnak
Pathian nih bia a ceih lawng si lion suimilam
pathum chung a kal taak.
"Asinain tlawmpal nih cun an rak cohlan i an
rak zumh i cu hna cu Pathian fa i cannak nawl kha
a pek hna" (2 Cor 5:17).Ti le Thlarau hrinthannak
thawngtha kan cohlan caah a hrinthanmi kan si
(Acts 11:18, Roman 8:1). Ti le Thlarau in a
hrinthanmi hna cu miding mi an si caah kannih
zong miding mi kan si. Pathian nih kan sualnak
vialte cu Khamhtu ah a hnawh dih cang caah
mithiang, miding, ka fale tiah a kan ti. Pathian nih
sunparnak he fa sinak nawl a kan pek. Ti le
Thlarau in a hrinthanmi hna cu Pathian fale an si i
amah he zungzal in an nun lai. Annih cu hi vawlei
cung thilser si ti lo in vancung a kai dingmi
Pathian fale an si.Thangthat.
Ti le Thlarau in tlanh kan si hi Pathian duhnak a
si."Pathian nih nannih cu a thiangmi le nu le pa
sualnak aa summi si hna seh ti an duh hna," (
Roman 6 :23). Fapa cungah sualnak vialte khinh
◄
CHUNG BIA
►
329
dih i cuticun khamh mi kan si hi Pathian duhnak a
si. Thlarau nawlbia nih cun ti le Thlarau in
hrinthannak nawl a kan pek i cu nih cun sualnak
vialte chung in a kan luatter. Kannih cu tlanh kan
si bantuk in Pathian duhnak kha na hngalh cang
maw ( John 1:29). Kan dihlak in tlanh hi Pa
duhnak a si i vawlei mi bantukin si lion keimah
lawng ka zum hna sehlaw ka bia hna seh ti a kan
duh.A hrinthanmi hna nih Biakinn ah thawngtha
chim le a rian ah i pum pek i Thlarau tlau tlaih
zong hi Pathian duhnak a si.Sualnak tuah kan duh
ruangah sualnak hi kan tuah si loin kan tlamtling
lo ruangtu ah a si i cu sualnak vialte cu Khamhtu
nih a lak dih cang.
Pathian nih vawlei sualnak vialte cu Khamhtu
cung ah Thimmi tipil peknak thawng in a Ahial
dih. A fapa hi vawlei cung ah a hun thlah cu
Thimmi sin tipil innak thawng in sualnak vialte
( Matt 3:15).
Biachimnak
Cathiang nih a thlahmi zumh cu Pathian
duhnak a si tiah a ti."Cucaah annih nih cun an
thawh i, "Pathian nih Auan hna seh ti a kan
duhning in kan Auan ahcun, zei hi dah kan Auan
awk cu a si lai?" tiah an hal. Khamhtu nih cun a
leh hna i, "Pathian nih tuah hna seh ti an duhmi
hna rian cu hihi a si: a thlahmi zumh hi," tiah a ti
hna. Annih nih,"Kan in zumh khawh nakhnga, zei
hmelchunhnak dah na tuah lai( Lev 17:11, John
19:30). Kannih nih kan hmuh i kan in zumh
nakhnga ding caah zeidah na tuah lai ( John
19:34). Cathiang nih, 'Ei awk changreu van in a
pek hna,' tiah a ti bantuk khan, kan pupa hna nih
khan thetse ram ah manna kha an ei taktak," tiah
an ti .Pathian rianAuannak kha nan zumh a herh
tiah Khamhtu nih a ti hna. Pathian rian kan Auan
ding a si ahcun Khamhtu tuahmi thil zong kan
zumh a herh. Zumh lawng si loin thawngtha chim
zong Pathian duhnak a si, phundang in a chim
lawng chim lion Auan zong a herh.
◄
CHUNG BIA
►
330
Pathian rianAuan a si ve. Khamhtu
zumh kan duh ahcun ti le a thisen in
Brother Godson, India
Khamhtu kan zumh i thawngtha kan phuan ah
khan Pathian duhnak cu kanmah ah a tling John
3:15. Ti le Thlarau hrinthannak thawngtha a zum
mi lawng vancung pennak ah an lut lai. Biatak
zumhnak thawngin vancung i kan caah a tuahmi
thil kong kha kan hngalh khawh. Pathian duhnak
cu Khamhtu tipil innak in kan sualnak vialte thail
a sinak kan zumhnak thawng in kan hngalh
khawh. A ram kauhnak ding caah kan nunnak pe
hna usih law kan thih tiang in thawngtha cu aupi
hna usih.Hawi dawt, ti le Thlarau thawngtha a
zummi hna cu Pathian rian a tuanmi an si ve. A
thlahmi zumh cu a rianAuan a si. Pathian nih a
thlahmi cungah kan sualnak vialte a khin dih cang
Biachimnak
ti le Khamhtu cu kan khamhtu a si ti ( 1 Pe 3:21)
zumh cu Pathian duhnak tuah a si.
Sualnak in luatnak rian cu Khamhtu Tiva i tipil
a in le vailam cung a thih ah khan a tling cang. A
pahnihnak Pathian rianAuan cu a thlahmi zumh,
vawlei sualnak vialte a kalpitu kha khamhtu ah
pom le vawlei cung hmun zakip ah a thawngtha
chim hi a si. Atu kannih ti le Thlarau in a
hrinthanmi hna nih vawlei cung hmun zakip ah
thawngtha hi, caan dongh tiang in kan phuan awk
a si. Cathiang caang nih ahodah Pathian hmaiah
misual a si ti kha fiang tein a kan
cawnpiak.Hrinthan Aung loin Bawipa, Bawipa
tiah a timi mi tampi an um. An lungthin chungin
sualnak an ngeih caah nganfahnak kha an tuar.
Cu tikah Bawipa, Bawipa tiah Pathian sinah an au
i, an phunzai, sihmanhsehlaw cucu a hmaanmi
thlacamnak a si lo.
Annih nih Pathian sin thla kan cam ahcun kan
chiatha thleidannak a thiang lai tiah an ruah,
◄
CHUNG BIA
►
331
sihmanhsehlaw cucu a si kho lomi a si. A ruang
cu an lungthin chungah sualnak a um caah a si.
Pathian cu lam hlapi ah a ummi bantuk in
tlangcung hna ah an kai i thla an va cam. Zumhnak
tlamtling an ngeih lo caah Bawipa, Bawipa tiah
atu le atu in an au tawn (John 1:29). Hrinthannak
a um lonak hmun ah cun pulpit rawk deng
tiang hna in an tur an cawl, an laam i thla an
cam.Asinain Bawipa, Bawipa a timi paoh in
vancung ah an kai lai lo ti Cathiang ah fiang tein
kan hmuh. Ti le Thlarau thawngtha a zummi hna
lawng nih Pathian rian an Auan khawh ( John
19:30).
Lungthin chung sualnak ngei ko nain Bawipa,
Bawipa tiah au cu nawlbuar a si tiah Cathiang ah
kan hmuh. Tlangcung thlacamnak ah na kal bal ve
maw. Khrihfa upa cheukhat hna cu Khamhtu an
hngalh lo caah Thiang Thlarau kha an lungchung
in an co lo caah le ti le Thlarau in an hrinthan lo
2000 caah Hell ah kan tla sual lai ti phannak an
Biachimnak
ngei peng i heh tiah a min cu tih bu in an auh
peng.Mi pakhat cu a si loah rian ah aa pumpe
ngai nain ti le Thlarau in a hrinthan lo caah
Pathian nih a hlawt. Nu le pa, nupi, pasal le nih
hlawt hmanh khi lungrawh awk ngai a si. A si ah
teh, mi vialte biaceihtu, siangpahrang vialte lakah
siangpahrang ngan bik nih kan hlaw sehlaw
khuazei ahdah kan kal hnga.
Cucu aho kan cung hmanh ah a tlung lai ti ka
ruat lo (Gal 3:27). Kan hrinthan le, ti le Thlarau
thawngtha ah kan nun hi Pathian duhnak a si caah ti le
Thlarau in hrinthan ve dingin kan nawl..Kannih
Khrihfa mi nih ti le Thlarau thawngtha kha kan
zumh i Cathiang biatak kha thazaang ah kan i
laknak thawngin Pathian biaceihnak in kan
luat.Nihin zongah zohkhenhtu le hruaitu ngei
lomi mitampi an um. Hawikomhnak le chiatni
thatni cawlcanghnak lei kha an uar. An aupi bikmi
cu,“Ramchung sifak le retheimi hna kha khamh
hna u,” tihi a si.
◄
CHUNG BIA
►
332
Sifak le rethei khamh dingah Jesuh a ra ti in an
zumh. Pathian kong cawnnak sianginn ah Pathian
kong an cawn hnu ah cozah lei uknak le
riantuannak ah an i tel i, harsa le rethei kha an
umnak kipah khamh le chanh an timh hna.
Annih cu “Pathian Nawlbia ningin kan dihlak
nun i zuam u sih,” tiah fak piin a forhfialtu hna an
si. Asinain Pathian Nawlbia nih aa tinhmi taktak
le a muru taktak kha cu an hngal kho fawn lo.
Pathian Nawlbia nih aa tinhmi taktak hngal loin
Nawlbia nih a ti, ti menmen in nun aa zuammi
pawl an si. (Baibal sianginn kai uar ngai tung i,
Baibal sianginn kai a santlaihnak theihlo bantuk
khi a si)
hilthalo tuah hlah u” tiah Pathian nih a kan ti.
Zeicahtiah Pathian cu a thiangmi le a tlingmi a si
caah thil tikhawhnak nawl a ngei. Phun dang in,
sual tuah loin kan um kho bal lo i thatnak zong
kha kan tuah kho bal fawn lai lo. Kan lungthin ah
thatnak a um bal lo. Nawlbia nih cun, “bal lo”
Biachimnak
tiah a ti ( Heb 10:10). Minung nih pumsa
duhnak lungthin kha kan ngei i cu pumsa duhnak
lungthin cu kan zulh paoh ah sualnak kan tuah. Nu
le pa sualnak hna kan tuah hi kan lungthin
chungah sualnak a um caah a si.
Baibal hi tha tein kan rel awk a si. Baibal kan
hun kau i sualnak ngei lo Jesuh cu keimah
sualnak ruangah vailam cungah thihnak a tuar ti
ka rel tikah ka lungthin a kekkuai i ka mitthli
cu dong loin a tla. Cu tikah “Pathian ka zumh
ahcun a bia ning tein ka zumh lai” timi ruahnak ka
ngei.
◄
CHUNG BIA
►
THEIHTLEI 2
Chapmi
◄
CHUNG BIA
►
334
Chapmi
y Tlanh thannak
Leiba caah aamahkhaannak, thilri chiah a herh
bantuk in sal taangmi hna khamhnak ding caah a
man pek a hau ve, cu hnu lawngah remnak a
chuak. Hi tlanhnak hi thilòha leiah hmanmi a si.
Exodus 21:30, "tangka zat," Num 35:31-32,
Isaiah 43:3, "tlanh." Biakam Thar Mathai 20:28 le
Mark 10:45 chungah tlanhnak cu phaisa peknak
(nunnak peknak) tiah a ti.
y Remdaihnak
Minung sualnak, Jesuh cung chiahnak
phunglam he a pehtlaimi a si. Biakam hlun ah cun
Chapmi
remnak an tuah tikah thah dingmi dotla tuu,
meheh cungah khan Tlangbawi Ngan nih a kut a
chuan i Israelmi sualnak vialte kha sa lucung ah
a chiah dih. Biakam Thar ahcun cucu Tipil Petu
Johan nih Jesuh tipil a peknak kha a si. Hebrew le
Greek ah hi biafang nih a chim duhmi cu misual
mi hna nih Pathian he a hmaanmi pehtlaihnak an
ngeih khawh nakhnga Jesuh cungah sualnak chiah
tinak a si. Remnak caah thawinak cu Biakam Thar
nih òha tein a langhter i cucu; Jesuh tipil innak le
vailam cung a thihnak kha a si.
BIAKAM HLUN: "Remnak" timi biafang hi
Biakam Hlun chungah voi 100 kan hmuh i Hebru
in "kaphar" timi kha a sawh duhnak a si. (Lev
23:27,25:9, Num 5:8), (Remnak ser tiin a hman).
Remnak ser timi hi Hebru holh lehmi a si i a chim
duhnak cu, meheh nung lucung ah kut chuan,
sualphuannak thawngin sualnak kha a cungah
chiah tinak a si (Lev 16:20).
◄
CHUNG BIA
►
335
BIAKAM THAR AH: Remnak ser timi hi
Aramic "kpr" he a pehtlaimi a si i a suallam cu
khuhpiak, khuh ti nak a si.Biakam Thar chung i
Jesuh tipil innak thawngin khamhnak kan
hmuhnak kong kha a chim duhmi a si.Jesuh cu hi
vawlei cungah a ra i kum30 a si ah mi vialte
khamh awk caah tipilnak a in.
y Cathiang ining in
A. Biakam Hlun chung remnak an serning cu
saram raithawinak in a si (Exo 30:10, Lev 1:3-5,
16: 6-22, 4:20-21).
B.Biakam Hlun chung remnak raithawinak
ruahnak kha Biakam Thar zongah a um, asinain
minung khamhnak le tlanhnak taktak cu Jesuh
Khrih thawngin a si. Khrih cu kan sualnak caah a
thi tiah Paul nih a ti, (I Cor 15:3).
Chapmi
Remnak timi biafang nih a sawh duhmi cu
Jesuh thihnak thawngin Adam sualnak (orginal
sin) lawng kha ngaihthiam si loin minung sualnak
vialte kha lak dih a si tinak a si. Vawlei sualnak
vialte Jesuh cungah chiah a si hnuah (Mt 3:15),
vailam cungah a thisen a chuahnak thawngin
misual mi hna kha a kan khamh (Lev 1:1-5, Johan
19:30).
II Corinth 5:14 ah Paul nih a chimmi cu 'mi
vialte caah mi pakhat' tiah a ti, cun, a hme 21 ah,
"Kanmah ruangah," tiah ti òhan. Cun Galati
3:13 ah a chim òhanmi cu, "Kan ca i chiatserhmi i
a cannak thawngkhan," tiah a ti. Biakam Thar
caang tampi hna lakah Jesuh kha raithawinak
bantukin a langhtertu Baibal caang hna cu,
Eph.5;2, Johan 1:29, 36 ("Tuufa" Tipil Petu
Johan) le I Cor 5:7 (Kan lanhtak puai, Paul) hna hi
an si.
Paul nih a ngaingai ti ahcun, Jesuh Jordan tiva
tipil innak cu vawlei sualnak vialte caah remnak a
◄
CHUNG BIA
►
336
si tiah a ti. Tipil petu Johan nih Jesuh tipil a
peknak thawngin vawlei sualnak vialte cu Jesuh
cungah chiah dih a si ti kha Paul nih Rom 6
chungah a kan cawnpiak.
Cu pinah a chim than rihmi cu Jesuh vailam
cung a thihnak cu sual biaceihnak le sual leiba
chamnak caah a si tihi a si. Remnak thawinak cu
mi vialte caah a si tiah a ti fawn.
Jesuh thihnak nih Biakam hlun chung
raithawinak kha kan sinah a sullam a langhter.
Biakam hlun chung lucung kutchuannak le
Biakam thar Jesuh tipil innak cu Pathian nawlbia
ning in an si (Isai 53:10, Mat 3:13-17, Heb
7:1-10, 18, I Pe 3:21).
Biakam Thar kha Jesuh tipil innak le a thihnak
in a dong lo, kan khamhnak cu Khrih chungah
tipil kan innak le a thihnak i kan thih venak in a
tling ti tiang a kan cawnpiak (Rom 6:3-7, Gal
2:19-20).
Chapmi
Biakam Thar nih a kan cawnpiakmi cu, vawlei
sualnak vialte Jesuh nih a lak nakhnga Tipil petu
Johan nih tipilnak a pek i cu sualnak ruangah cun
vailamtahnak cungah thihnak a tuar tiah a ti(
Rom.6;3-7,Gal.2;19-20).
Jesuh nih tipil a innak le a thihnak thawngin
vawlei sualnak vialte a òawl dih lawng si loin,
Satan òhawnnak chung in a kan khamh chih i
Pathian òhawnnak kha a kan pek. Cu Jesuh
khamhnak nih Pathian kan pom khawh nakhnga a
kan dawnkhantu sualnak kha a kan
òhialpiak
dih.
Jesuh khamhnak nih Pathian le minung karlak
ah daihnak le remnak kha a seròhan i khamhnak le
lawmhnak (Rom 5:11), nunnak (Rom 5:17-18), le
luatnak kha voikhat teah a chuahpi (Mat 3:15,
John 1:29, Heb 10:1-20, Eph 1:7, Col 1:14).
◄
CHUNG BIA
►
337
y Remnak ni
Judahmi hna caah a biapi bikmi ni cu remnak
ni, thla sarihnak thla, nihra nak ni kha a si (Lev
23:27,25:9). Tlangbawi Ngan hmanh kha
hmunthiang bik hmunah amah duh paoh in a luh
khawh lonak kha Leviticus 16 chungah kan hmuh.
Israelmi hna bantukin Biakòheng ca zongah
khan remnak ser kha a herh ve, cuticun Tlangbawi
Ngan nih khangh thawinak i thah dingmi tuu lu
cungah sualnak a chiah khawhnak lai a kut a
chuan lai i thawinak kha a tuah lai. Remnak ni
ahcun Israelmi hna nih an sualnak le Pathian
thianhlimnak kha an ruah lai.
Hini ah hin thawinak caah tuu, meheh (these
rawn ah a nung in thlah dingmi tuu relh chih in),
pa hlei hnih kha khangh thawinak caah, cun
pathum kha remnak thawinak dingah Pathian
hmaiah chiah a si lai (Lev 16:5-29, Num 29:7-11).
Number 28:8 kan zoh ahcun khangh thawinak
Chapmi
ding caah tuu 13 le remnak thawinak ding caah
tuu pali kha kan hmuh khawh.
Israelmi hna nih kum khat chung an sualnak
caah thawinak an tuahmi ni hi a thla sarihnak thla
i a nihra nak ni a si.Cubantuk cun, vawlei cungmi
vialte caah remnak ni cu Tipil petu Johan nih
Jesuh tipil a pek ni kha a si. Cucu misual mi hna
caah remnak ni a si (Mat 3:15-17). Cucu remnak
ni Pathian nih "tuah awk a si a timi paoh cu i tuah
ko seh" timi tuah ni cu a si.
y Remnak caah raithawinak
Cahlun ah : A dang raithawinak hna bantukin
thiannak raithawinak kha cu biaktheng chungah
tuah a si. Tlangbawi Ngan nih a pum kha thiang
tein aa kholh hnuah a thilthuam kha aa hruk lai i
cawtum note kha sual thawinak caah a thim lai,
cun amah le a chungkhar caah tuukawng kha
◄
CHUNG BIA
►
338
khangh thawinak caah a thim fawn lai (Lev
16:3-4).
Tlangbawi Ngan nih thawinak i thah dingmi
lucungah a kut pahnih kha a chuan lai i sualnak cu
a chiah lai. Lucung kutchuannak hi remnak ni ah a
biapi ngaingai mi a si. Kutchuannak tal loin
Israelmi hna i kumkhat chung an sual raithawinak
kha tuah khawh a si lo.
Lev 16:21 "Aaron nih a kut pahnih in meheh
nung lu cung a chuan lai i Israelmi thatlonak
vialte, an phungbuarnak vialte le an sualnak
vialte cu a cungah cun a phuan lai i meheh lu
cungah cun a chiah hna lai, mi pakhat timh cia in
a ummi nih khan ramlak ah a kalpi lai."
Aaron nih Israel mibu sin in sual thawinak caah
meheh tum pahnih khangh thawinak caah
tuukawng pakhat a lak lai (Lev 16: 5). Meheh
pahnih kha Bawipa tonnak thlam innka ahcun a
chiah hna lai i camcawhfung kha a khiah hna lai i
Chapmi
pakhat cu Bawipa caah a si lai i pakhat cu Azazel
caah a si lai (ramlak thlah dingah a si lai).
Bawipa caah a simi kha sual thawinak caah pek
a si lai i, Azazel ca a simi kha cu Israelmi kum
khat chung an sualnak rem nak sertu ah a nung in
Pathian hmaiah an pek i ramlak ah an thlah lai
(Lev 16:7-10).
Israelmi kum khat chung an sualnak vialte cu
ramlak i thlah dingmi meheh lucung kut chuannak
thawngin chiah a si. Cu hnuah Pathian le minung
karlak ah daihnak phurtu dingah ramlak ah thlah a
si i cuticun Israelmi hna kumkhat chung an
sualnak cu ngaihthiam le tawl a si.
Cathar ah : Cu bantukin Biakam Thar
chungah, tipil petu Johan nih Jesuh cu tipilnak a
pek (Biakam Hlun lucung kut chuannak) i vawlei
sualnak vialte kha thawi dingmi tuufa bantukin
Pathian khamhnak kha a tlamtlin nakhnga, Jesuh
nih a laak dih (Lev 20:22, Mat 3:15, Johan 1:29,
36).
◄
CHUNG BIA
►
339
Biakam Hlun chungah, camcawh fung khiah
hlanah Aaron nih amah ca le a chungkhar caah
cawtum note kha a thah(Lev 16:11).Cun Bawipa
hmai i a ummi biaktheng cung meitul in a khatmi
mei laknak kheng cu a lak lai i rimhmui dip tein
denmi za peihnih he puangzar chungah a luhpi lai
i rimhmui cu Bawipa hmai i mei ahcun a paih lai,
rimhmui khu nih cun biaktheng cung i
velngeihnak thutdan cu a khuh i cucu a thih
sualnak hngalo caah a si, cun cawtum thi cu
tlawmpal in a lak lai i a kutdong in vel ngeihnak
thutdan hmailei cu a theh lai, cun velngeihnak
thutdan hmaika ahcun sathi cu a kutdong in voi
sarih a theh lai (Lev16:12-19).
Remnak ni ah hin thawinak i pek dingmi lu
cungah Aaron nih kut chuannak tuah loin um
phung a si lo, philh awk zong a tha lo. Aaron nih a
kut pahnih in memeh nung lucungah a chuan i
Israelmi sualnak le nawlbuarnak vialte kha a
cungah a chiah. Cu hnuah timhcia i a ummi
Chapmi
pakhat nih meheh cu ramlak these ram ah a thlah.
Thlahmi tuu, meheh nih cun Israelmi sualnak
vialte a phurh i a donghnak ah Isarelmi aiawhtu ah
a thi. Cucu Biakam Hlun i remnak caah
thawinak an rak tuah ning a si.
Cu bantukin BiakamThar ah Jesuh nih tipil a
innak thawngin vawlei sualnak vialte kha ramlak i
thlahmi meheh ban tukin a lak dih i kan caah
vailam cungah a thisen a thlet hnuah thihnak a
tuar.
Cucaah atu cu, sualnak vialte chungin
khamhnak timi cu Jesuh Khrih,Van Tlangbawi
Ngan tipil innak le thihnak tel lo cun a si kho
lo.Jesuh tipil innak le a thihnak cu Ti le Thlarau in
hrinthannak caah le khamhnak tlamtlinnak caah a
si.
◄
CHUNG BIA
►
340
y Lucung kutchuannak fehternak
Sual thawinak i thah dingmi lucung ahcun a kut
a chuan lai i sual thawinak cu khangh thawinak
hmun ah khan a thah lai, (Lev 4:29, 16:21).
Lucung kutchuannak hi Biakam Hlun chung sual
thawinak lu cungah sualnak chiahning phung a si.
Biakam Hlun ahcun Pathian nih Puan Biakinn
chungah lucung kutchuannak in an sualnak caah
remnak thawinak a tuahter hna. Hi nih hin Biakam
Thar chung Jesuh tipil innak kha a rak langhter.
y Tipil innak
Tipil innak ti sullam cu (1) tawl (2) vui, phum ,
thlarau lei kap cun (3) Biakam Hlun ah an tuah
bantukin, lucung kutchuan i sualnak chiahnak ti a
si.
Chapmi
Biakam Thar ah tipil petu Johan nih Jesuh tipil
a peknak a chan cu vawlei sualnak vialte tawlnak
ding caah a si. Jesuh tipil innak nih minung
sualnak vialte a lak dih i vawlei sualnak vialte a
tawl ti kha a langhter.
Mi vialte aiawhtu le Tlangbawi Ngan tipil petu
Johan nih Jesuh cu tipilnak a pek lio ah vawlei
sualnak vialte cu a cungah a chiah. Cucu Jesuh
tipil innak i a hmual cu a si.
'Vui, a cungah chiah' timi thlarau lei kap sullam
cu Jesuh tipil innak tinak a si. A sullam cu sualnak
vialte kha Jesuh cungah chiah a si i kan aiawh ah
amah cu biaceihnak a tuar tinak a si. Jesuh nih
minung a kan khamh khawh nakhnga ka sualnak
kha a lak i cu sualnak caah a thih kha a herh
hrimhrim.
A thihnak cu kan thihnak, vawlei misual vialte
thihnak a si i a thawhthannak cu mi vialte kan
thawhthannak a si.Rai thawinak a tuahnak cu
misualmi hna khamhnak caah a si i tipil a innak cu
◄
CHUNG BIA
►
341
mi vialte sualnak a tawl dihnak tehte khaannak a
si.
"Cucu atu i nanmah an khamhtu hna tipil
innak a rak sawhtu hi a si,"1 Pet 3:21 tiah kan
Baibal nih a kan chimh. Jesuh tipil innak cu
minung sualnak vialte tawlnak, khamh kan
hmuhnak a hmaanmi lam a si.
y Sualnak
Sualnak nih cun Pathian kha a ralchanh i a doh.
Sualnak kan ti tikah hin kan nunchung vialte
phungbuarnak hna le Adam sualnak kan i
hrawmmi hna kha aa tel dih.
Sualnak timi cu Greek holh in 'hamartia' ti a
si.'Sual tuah' timi cu 'hamartano' ti a si i a sullam
cu "hmuitinh nganh' tinak a si. Phundang in kan
chim ahcun Jesuh zumh lo tinak a si.Biatak zumh
Chapmi
lo le hngalh lo hi nawlngaih lonak sualnak tuah a
si i Pathian zeirel lo he aa khat.
Pathian hmaiah sualnak tuah kan duh lo
ahcun Pathian bia kha hman tein kan hngalh le
Jesuh cu kan khamhtu a si timi biatak kha kan
pom a herh.
Pathian bia thawngin Jesuh tipil innak le a
thihnak kha kan zumh awk a si. Pathian bia zumh
lo hi sual a si i, biatak pialtak le a hmaan lomi
zumhnak he aa khat.
Pathian nih vawlei sualnak vialte a tawl dih
cang ti zumh lo hi sualnak a si tiah Baibal nih a
kan chimh. Jesuh chuah nak, Chrinnak tipil a
innak thawngin sual a tawlnak le vailam cung a
thihnak thawngin zungzal nunnak a kan pekmi cu
kan zumh awk a si. Jesuh tipil innak, a thihnak le
a thawhthannak zumh lo cu sual a si i cu zumh lo
in cun khamhmi si khawh a si lo.
◄
CHUNG BIA
►
342
y Sual ngaihchihnak
Minung, sual ah a tlau cangmi le Pathian a
kaltak cangmi hna nih an thinlung in Pathian
hmaiah misual si i hngalhnak an ngeihnak nih
Pathian leiah a kirter than hna, cucu sual ngaih
chihnak timi cu a si.
Kan dihlak in sualnak kan ngei dih. A hmaanmi
sual ngaihchihnak cu; Pathian hmaiah misual ka
si, thatnak ka tuah kho lo, sualnak lawng ka nun
chungah ka tuah caah hell ram ah ka kal lai ti
hngalh hi a si. Cupin ah,misual khamh dingah
Jesuh cu vawlei ah a ra i tipil a innak thawngin
kan sualnak vialte kha a lak i vailam cungah a
thi; nithum hnuah a thothan timi zong kan hngalh
awk a si. A hmaanmi sual ngaihchihnak cu mah
ruahnak hlawt in Pathian sin kirthan kha a si (Lam
2:38).
Sual chirnak, asiloah ngaihchihnak timi cu
misual ka si ti kan i hngalh i, Pathian bia kan
Chapmi
zumh hnuah, Ti le Thlarau (thisen) khamhnak,
lungthin in cohlan kha a si (1 Johan 5:6).
A hmaanmi sual ngaihchihnak cu misual ka si
ti i hngalh i, Pathian Fapa Jesuh cu ka sualnak
chungin a ka khamhtu a si ti zumh kha a si. Kan
sualnak chungin khamh kan si nakhnga le sualnak
vialte tawl a si nakhnga kanmah tuahsernak in
thian kan i timhnak kha ngol i Pathian hmaiah
misual ka si ti i hngalh kha a biapi ngaingai. Jesuh
nih tipil a innak le a thihnak thisen thawngin a kan
pekmi khamhnak, ti le thlarau khamhnak
thawngtha biatak kha kan cohlan a herh.
Misual mi nih cun amah duhnak le ruahnak kha
a hlawt lai i Jesuh sinah a rak kirthan lai. Jesuh nih
tipil a innak thawngin kan sualnak vialte a lak dih
ti kan zumh khan khamh kan si.
Phundang in kan chim ahcun, Jesuh tipil innak,
vailam
cung a thihnak le thihnak in a
thawhthannak cu misual mi khamhnak caah a si.
Jesuh cu taksa in kan sinah a ra i kan sualnak tawl
◄
CHUNG BIA
►
343
duh ah tipilnak le thihnak kha a tuar. Jesuh tipil
innak le a thawhthannak zumhnak kha a hmaanmi
zumhnak le a hmaan mi sual ngaihchihnak cu a si
ko.
y Khamhnak
Khamhnak timi cu,Dantatnak chungin chuah
tinak a si". Misual ka si, ka sualnak ruangah hell
tla dingmi ka si ti hngalh i, Jesuh nih tipil a innak
le a thihnak thawngin kan sualnak vialte chungin
a kan khamh cang ti kan zumhnak thawngin
khamhnak kha kan hmu.
Jesuh khamhnak, Jesuh tipil innak le a thihnak
zumhnak thawngin sual thiannak a ngeimi hna cu
"Khamhmi, a hrinthanmi le miding mi," an si.
Tichungah a tla mi khamh a si bantukin, vawlei
sualnak chungah a tlami hna nih Jesuh khamhtu i
an zumhnak thawng in khamh an si. Jesuh tipil
Chapmi
innak le a thihnak zumhnak thawngin le Thlarau
biatak zumhnak thawngin annih cu khamh an si
lai.
y Hrinthannak
A sullam cu hrinthannak, voi hnih hrinnak, ti hi
a si i Jesuh tipil innak le thihnak zumhnak
thawngin misual mi kha thlarau lei in khamh a si.
Jesuh tipil innak le a thihnak kan zumhnak
thawngin thlarau in hrinthan kan si. A hrinthanmi
hna cu an sualnak vialte tawlpiak an si cang i,
"Sualnak ngei loin Jesuh voi hnih ratnak a
hngak," mi hna an si.
◄
CHUNG BIA
►
344
Chapmi
y Sualnak caah remnak
y Jesuh Khrih
Sual ngaihthiamnak ti zongah ti khawh a si. Ti
le Thlarau thawngtha zumhnak thawngin kan
sualnak chung in voi khat ah zalak in kan thiang
cang i kan sualnak cu ngaihthiam a si cang. Ti le
Thlarau thawngtha zumh ti cu Jesuh cu Pathian a
si, vawlei ah minung a sinak, mi vialte khamhnak
ding caah tipil a innak le a thihnak zumh kha a si.
Sualnak chungin mi vialte Jesuh nih tipil a
innak le a thih nak zumhnak thawngin a khamh
hna. Jesuh tipil innak le a thihnak kan zumhnak
thawngin kan sualnak vialte kha tawl a si cang.
Sualnak vialte cu Jesuh cungah chiah a si cang i
minung lungthin chungah sualnak a um ti lo.Kan
sualnak vialte Jesuh cungah tipil a innak thawngin
chiah a si hnu lawngah khamh mi le miding ka si
tiah kan ti khawh.
Khamhtu: "An sualnak le sual dantatnak
chungin mi vialte khamhtu" tinak a si. Jesuh ti
sullam cu mi vialte hna an sualnak chungin a
khamhtu tinak a si.
Khrih "chiti thuk" tinak a si. Pathian nih chiti
a thuh hna tikah an tuah ding thil pathum a um. Cu
hna cu;
(1)Siangpahrang sinak
(2)Profet sinak
(3)Tlangbawi sinak hna an si i Jesuh nih a tuah
dih cang hna.
Jesuh cu Siangpahrang, Profet le Tlangbawi
ngan a si. Siangpahrang, Profet le, Tlangbawi
ngan sinak rian hna kha Jesuh nih a tuan. Jesuh cu
khamhnak le tlanhnak kong a kan cawnpiaktu
Tlangbawi, Profet le Siangpahrang a si ti kan
zumh caah JESUH KHRIH tiah kan auhnak a si.
Tipil a innak le a thihnak thawngin kan sualnak
◄
CHUNG BIA
►
345
vialte chungin a kan khamhtu van Tlangbawi cu
Jesuh kha a si.
Cucaah Jesuh a zummi hna ca ahcun Jesuh cu
Siang pahrang a si.A sin kan kal tikah kan sualnak
kha a kan hngalhter. Sual in hrinmi nan si, nan
pupa hna chan in misual nan si caah Pathian
biaceihnak tangah nan um tiah a kan cawnpiak.
Tipil ka innak le ka thihnak thawngin nan
sualnak vialte kha ka tawl dih cang tiah Jesuh nih
a kan cawnpiak than. Hi vialte hna hi misual mi
hna kan caah a tuahmi a si.
y Zeitindah Pathian fapa cu
minung ah aa can?
Chapmi
y Jesuh cu ahodah a si?
Genesis 1:3 ah a chim bantukin Jesuh cu Sertu,
a hmaanmi Pathian, vawlei sualnak chungin
misual vialte a khamhtu Pathian a si "Fil 2:6
Pathian sinak kha a ngei," Johan 1:2-3,"A hram
thawk tein Pathian he an um ti" zeizong vialte hi
Amah thawng cun a ser hna i amah thawng loin
sermi zeihmanh an um lo".Jesuh cu sertu Pathian,
van le vawlei uktu a si.
Jesuh khamhnak le a dawtnak a cohlang lomi
mi tampi an um lioah micheu nih cun Jesuh an
zumhnak thawngin zungzal nunnak kha an ngei i
an nih cu Pathian fa an si i cang i khamhnak kha
an hmu.
Mi vialte an sualnak, biaceihnak le hell
chungin khamh a duh hna caah minung mui in aa
langhnak a si.
◄
CHUNG BIA
►
346
y Pathian nawlbia cu zeidah a si?
Pathian cu tuaktantu, a hmaanmi le zei zong ti
khotu Pathian a si caah Nawlbia cu hi vawlei
cungah a ser.
(1)Misual mi hna nawlbia kha a pek hnanak cu
an sualnak chungin khamh an si nakhnga caah a si
.
(2)Nawlbia pahnih nak cu zumhnak a si i Jesuh
khamhtu i kan zumhnak nih Pathian velngaihnak
chungah a kan luhter (Rom 5:1-2, 8:2). Pathian
nih a fehtermi nawlbia a tlin khawh nakhnga hi
vawlei ah Jesuh cu a ra i, tipilnak a in,vailam
cungah thihnak a tuar i thihnak in a thothan.
Vawlei mi vialte khamh kan sinak lai, khamhnak
Nawlbia cu Jesuh nih a ser.
Ti le Thlarau khamhnak a zummi hna caah
Pathian nih zumhnak Nawlbia kha a fehter.
Khamhnak co i Pathian fa si a duhmi paoh nih
Pathian nih a fehter mi zumhnak Nawlbia kha a
Chapmi
zumh a herh. Cu lawnglawng cu khamhnak
hmuhnak lam a si.
Thlarau lei Biatak khamhnak a zummi hna
caah vancung pennak cu a ser.
y Pathian nawlbia
Nifate kan nunnak ah kan zulh ding Nawlbia
(10) le phungbia 613 an um. Cucu "Tuah" timi
le"Tuah hlah" timi hna an si. Pathian Nawlbia pek
kan si cu kan sualnak kan i hngalh khawh nakhnga
caah a si. Pathian Nawlbia tialmi thawngin zeitluk
nawl ngai dah kan si timi kha kan hngalh khawh
(Rom 3:19-20).
Pathian nih Nawlbia a kan peknak a chan cu
kan sualnak kan i hngalh khawh nakhnga caah a
si.Pathian Nawlbia cu kan zulh khawh lo caah
Jesuh kan zumh hlanah misual ka si ti kha kan
cohlan awk a si ko.Pathian nih a Nawlbia a zul
◄
CHUNG BIA
►
347
Chapmi
kho lomi misual kan si kha thatein a hngalh.
Cucaah a Fapa Jesuh kha hi vawlei ah a hun thlah
i tipilnak le vailamk cung biaceihnak kha aa huah.
Cucu Pathian Nawlbia a tlamtlin ning le
minung san kan tlaih loning hmuhsaktu a si.
Pathian tlamtlinnak le thianhlimnak zong
Nawlbia chungah aa tial.
Khrih zumhnak lawnglawng in hinthannak le
khamhnak kan co, cun vancung pennak ah kan lut
lai i zungzal in kan nung lai. Cucaah Jesuh cu kan
zumh hrimhrim awk a si.
y Je zumh awk a si maw?
Paul nih Jesuh he an i ton hlan i a chimmi bia
cu, "Kei cu an lakah a sual bik ka si ko," ti hi a si
(1 Tim 1:15).Atu lioah, Jesuh a zum ko nain
misual ka si tiah a ruatmi mi tampi an um i cucu
a hmaan lomi ruahnak a si.
Jesuh kan zumh hlan ahcun misual kan si dih
taktak ko nain kan zumh hnu ahcun miding mi kan
si cang. Paul nih Jesuh a ton hlan caan a ruah
than tikah kei cu an lakah a sual bik ka si tiah a
sualnak kha a phuan.
Jesuh cu kan zumh hrimhrim awk a
si."Zeicahtiah vawlei cung dihlak ah hin kannih
khamhnak caah Pathian nih min a pekmi midang
ahohmanh an um lo," (Lam 4:12). Jesuh cu kan
Bawipa, kan Pathian le kan dinnak a si. Jesuh nih
ka zum hna seh ti iha a duhmi a si caah kan zumh
hrimhrim awk a si. Jesuh lawng kan khamhtu a si,
khamhtu dang an um ti lo. Amah lawnglawng hi
kan khamhtu, nunnak a kan pe tu cu a si. Jesuh
y Misual si bu inzumh
khawh a si maw?
◄
CHUNG BIA
►
348
Saul tiah rak auh mi Paul nih Damascus hauka i
Jesuh a ton tikah Jesuh cu ka khamhtu a si ti kha a
hngalh, a zumh i a thangthat. Cu hnuah, a
nunchung vialte Pathian dinnak tehte kha a khaan
i a phuan. Jesuh tipil innak le vailam cung a
thihnak cu vawlei sualnak vialte tawl le thenh
awkah a si tiah Paul nih a ti.
Phun dang in kan chim ahcun, Paul cu Ti le
Thlarau khamhnak thawngtha thih tiangin a
phuangtu zumhtlak Pathian sal tha a si. Paul nih,
'Kei cu an lakah a sual bik ka si ko," tiah a chimmi
kha a hrimthan hnu, Jesuh a ton hnuah,a chimmi a
si tiah a ruat sualmi mi tampi an um. Hi a chimmi
hi Khrih a ton hlan i a sining tu kha a rak si.
A ngaingai ti ahcun Paul cu misual si ti lo,
miding Jesuh a tong khotu kha a si. Jesuh tipil
innak le a thisen, khamhnak thawngtha kha thih
tiangin a chimtu a si. Pathian sin i a kan dinhtak
cang hnu hmanh ah, a tialmi cakuat hna nih Ti le
Thlarau khamhnak thawngtha cu a kan cawnpiak
Chapmi
peng. Paul nih kei cu an lakah a sual bik ka si tiah
a phuan mi hi a nun hlun hngalhnak caah le
Pathian thangthat a peknak caah a si.
Jesuh a zumh hnuah Paul kha misual a si ti
maw? A si ti lo. A hrinthan hlan lawngah misual a
rak si. Jesuh tipil innak thawngin vawlei sualnak
vialte a cungah chiah a si dih ti a hngalh cang ka,
Jesuh thisen a zumh cang ka in Paul cu miding ah
aa cang colh.
"Kei cu an lakah a sualbik ka si," tiah Paul nih a
tinak cu Jesuh zultu hna a rak hrem lio caan kha
a ruah i cutluk in a sualmi keimah hna Pathian
nih a dawtnak in a ka khamh tiah lomhnak he
Pathian a thangthatnak caah a chimmi a si.
Ahonihdah Paul cu misual tiah a ti khawh ti
lai? Jesuh tipil innak le a thihnak zumhnak
thawngin khamhnak a comi miding mi hna cu aho
nihdah misual tiah a ti khawh ti lai?
Jesuh khamhnak thawngtha zumhnak thawngin
Paul cu miding a si bak in Pathian Fapa Jesuh cu
◄
CHUNG BIA
►
349
khamhtu a si, amah zumhnak thawngin miding
kan si timi thawngtha kha a aupi colh. Paul cu
misual a si lo, a dingmi Pathian saltha, zumh awk
tlak tein vawlei cung mi hna sinah khamhnak
thawngtha a phuangtu a si.
Misual mi nih midang sinah thawngtha a chim
kho hnga maw? A chim kho lai lo. Mah nih
ngeih/hngalh lomi cu zeitindah midang sinah cun
a chim khawh lai!Khamh a si lomi nih zei tindah
midang cu a khamh khawh hna lai!Tilio a thiam
lomi pa nih tichungah a tlami pa kha chuah dingin
tichungah a luh ahcun an pahnih in ti chungah an
thi ko lai. Misual mi hna nih midang cu a khamh
kho lai maw? Hell ram lawngah a kalpi ko hna lai.
Mizaw pa nih mizaw dang a khamh kho lai
maw? Satan nih a hlenmi pa nih midang a
khamh kho hna lai maw?
Paul cu misual a rak si taktak ko nain Jesuh tipil
innak le a thisen a zumhnak thawngin a sualnak
chung in khamh a si i miding ah aa cang. Cuticun
Chapmi
Pathian sal a hung si i vawlei misual mi hna sinah
nunnak thawngtha kha a chim. Pathian dinnak
thawngin misual mi tampi kha a khamh hna.
Paul cu a hrinthan mi a si caah Pathian dinnak
chungah a nung. Pathian dinnak chim in minung
tampi Pathian sinah a hruaitu Pathian saltha a
si.Nawlbia dinnak si loin Pathian dinnak
Thawngtha chimtu a si.
Paul cu misual a si maw? A si lo, miding a si!
Miding a si caah Pathian biatak phurtu a si. Paul
cu misual a si tiah ti hrimhrim hlah, na ti ahcun
Pathian zei na rello le biatak na hngalh lo bia tu a
si lai. Paul cu miding a si caah Misual a si tiah kan
ti hrim hrim awk a si lo.
Jesuh he an i ton hnuah misual a si ko kan ti
ahcun Jesuh lih kan chimter he aa khat ko hnga.
Jesuh nih Paul cu miding ah a ser i dinnak sal
chung in thawngtha a phuangtu zumh awk tlak
saltha a si.
◄
CHUNG BIA
►
350
y Sual ngaihchih thlacamnak
thawngin sualnak thenh
khawh a si maw?
Thla kan camnak le kan sual kan i
ngaihchihnak thawngin kan sualnak kha thenh
khawh le tawl khawh a si lo. Zeicatiah khamhnak
le thanhnak cu kanmah tuah khawhmi a si lo. Kan
sualnak chungin a zungzal kan thian khawh
nakhnga Jesuh tipil innak le a thisen kha kan
zumh a herh. Jesuh cu Pathian a si ti zong kan
zumh a herh. Kan sualnak vialte tawl awkah Jesuh
nih tipilnak a in i nunnak thar kan ngaih
khawhnak hnga vailam cungah thihnak a tuar
tiah a zum mi hna paoh cu a hmanmi khamhnak
kha pek an si, khamhnak taktak kha an co.
Nifate kan sualnak kha sual ngaihchihnak he
thlacamnak thawngin kan thenh kho lai maw?
Kan thenh kho lai lo. Kan nun chung sualnak
Chapmi
vialte cu a luancia kum 2000 lioah Jesuh nih tipil a
innak thawngin a laak dih cang. Jesuh tipil innak
le vailam cung a thihnak thawngin kan sualnak
vialte cu voi khat ah zalakin thianter a si cang.
Jesuh cu kan caah raithawimi tuu ah a cang i kan
sualnak vialte a kan tawlpiak dih hnuah cu
sualnak man pek awkah vailam cungah a nunnak
a pek.
Kan hrinthan hnu i kan tuahmi sualnak zong
tipil innak khamhnak cerhtiput chungah tawl dih a
si cang. Jesuh cu kan khamhtu a si bantukin kan
nunchung sualnak kan tuahmi vialte kha a laak
dih. Jesuh cu hi vawlei ah a ra i "kan caah"(
Matt.3;15) tipilnak a in i kan sualnak vialte i lak in
Pathian nih tuah awk a si a timi paoh kha a
tlamtlinh dih cang. Tipil a innak thawngin kan
sualnak vialte a laak dih cang.
Jesuh tipil innak nih a chim duhmi cu "tawl,
thenh" tihi a si. Kan sualnak vialte cu Jesuh tipil a
in ah khan a cungah chiah a si caah, a kan
◄
CHUNG BIA
►
351
tawlpiak, thenhpiak dih caah sualnak chung in kan
luat cang.
Tipil in ti a sullam cu "hnim, pil lakin hnim,
vui" tinak a si. Jesuh cungah kan sualnak vialte
chiah a si caah misual kan caah a thi. Jesuh tipil
innak thawngin kan sualnak vialte a cungah
chiah a si ti a zummi paoh zungzal in an thiang.
Kan sualnak vialte, a luancia kum 2000 lioah
Jesuh nih a laak dih ti zumh hi a hmaanmi
zumhnak a si. Kan sualnak vialte Jesuh nih a tawl
dih cang ti kha philh hlah u sih.
A hmaanmi zumhnak le Thlarau khamhnak
sullam cu kan sualnak kha Jesuh sinah ratpi i hi ka
sualnak zong hi na tawl chih ko lo maw tiah ti i
amah zumh le thangthat kha a si.
Kan sualnak tawl ding le laak dih dingin Jesuh
cu vawlei ah a ra i tipilnak a in hnuah vailam
cungah thihnak a tuar i ni thum hnuah thihnak in a
thothan.
Chapmi
Cuticun Jesuh cu kan khamhtu ah a hung si.
Jesuh tipil innak a zum i an sualnak tawlpiak a
simi hna cu lunglawmmi an si. Jesuh nih tipil a
innak thawngin kan sualnak vialte a laak dih ti
zumhnak ngeih hi a hmaanmi zumhnak cu a si.
y ROM 8:30," Cucaah a thleidan mi
hna cu Pathian nih a kawh hna i a
kawh mi hna cu amah he khan a
remter hna, amah he a remter mi hna
cu a sunparnak zong kha a hrawmh
hna,” tiah a ti mi nih hin duhsah tein
thianternak kha a chim duhnak a si
maw?
Duhsah tein thianternak kha a chim duhmi a si
lo. Baibal thiam tampi le phungchimtu tampi nih
an cawnpiak sual tawnmi cu, "Jesuh a zummi
◄
CHUNG BIA
►
352
paoh cu duhsah tein an i thleng lai i taksa (pumsa)
in siseh, thlarau in siseh, an dihlak in thianter an si
lai," tiah an ti i Cucu mi tampi nih an zumh ve.
Sihmanhsehlaw a hrinthan lo mi hna nih an
lungthin a hah chin lengmang kha an i hmu. An
upa deuhdeuh i an lungthin sualnak kha a karh
deuhdeuh ve. Zeitindah duhsat tein cun
thianternak cu kan ngeih khawh lai?"Duhsah tein
thianternak," timi bia hi Pathian nih a huat bikmi
asinain Satan nih a hmaan duh ngaingaimi a si.
Sualnak kongah zeihmanh hnahnawhnak kan
ngeih lo ahcun miding ka si tinak a si. Zeicahtiah
Jesuh nih tipil a innak thawngin kan sualnak vialte
kha a kan tawlpiak cang.
Jesuh nih kan sualnak vialte a laak dih i a kalpi
dih cang ti kan zumhnak thawngin kan nih cu
miding ka si. "Thianternak" timi sullam cu, " a
thiangmi ah i can," tinak a si. A thiangmi sinak
dingah mah tein i zuam cu biatak zumhlo he aa
khat.
Chapmi
Duhsah tein thianternak timi hi kanmah thlarau
lei duhnak in a chuakmi a si. Biaknak kip nih
thianternak timi bia hi an ngeih dih cio. Kannih
Jesuh a zummi hna nih cun thianternak timi
biafang hi biapi ah kan ruah awk a si lo.
Kan nih cu Jesuh zumhnak thawngin duhsah
tein thianter mi kan si lo. Thlarau khamhnak
thawngtha, Jesuh tipil innak le thihnak kan
zumhnak thawngin voi khat ah za lakin thianter
mi kan si. Jesuh tipil innak le a thisen zumhnak
thawngin a hrinthanami hna cu miding mi an si.
y Sualphuannak nih sualnak a
thianter kho hnga maw?
Kan sualnak kan phuan ruangah sualnak
chungin kan thiang lai lo. Sual phuannak nih
sualnak kha a tlauter lo. Ti le Thlarau thawngtha
zumhnak tu nih cun kan sualnak chungin a kan
◄
CHUNG BIA
►
353
thianter lai. Jesuh tipil innak le a thisen kan
zumhnak thawngin kan sualnak kha an lo lai.
Zeicahtiah Jesuh tipil innak le a thihnak nih khan
kan sualnak vialte chungin a kan thianter cang.
Cucu Jesuh nih Jordan tiva tipil a innak
thawngin kan sualnak vialte a tawlnak, thlarau
lei in a kan khamhnak thawngtha cu a si.
Sualphuannak cu Pathian Nawlbia cohlan kha a
si nain tlanhnak cu Jesuh tipil innak le a thihnak
kan zumhnak thawng in pek kan si. Jesuh tipil
innak le a thihnak cu mi vialte an sualnak chungin
a khamhtu hna biatak a si. Khamhnak kan
hmuhmi hi kan sualnak kan i phuan ruangah si
loin vawlei sualnak vialte a la khotu Jesuh tipil
innak kan zumh ruangtu ah a si. Jesuh vailam
cung thihnak a tuar cu misual kan sinin a laakmi
sual dantatnak ruangah a si.
Cucaah, kan khamhnak taktak cu Jesuh Jordan
tiva tipil innak le vailam cung a thihnak thisen ah
a um. Kan sualnak chungin kan thian cu kan
Chapmi
sualnak a tawltu Jesuh kan zumh ruangah a si.
Sualphuannak thawngin khamh kan si lai tiah
thawngtha a chimmi an um ahcun Pathian
khamhnak taktak an hngalh rih lo caah a si.
Cucaah Jesuh nih a kan khamhnak, tipil a innak
le a thisen hi kan zumh hrimhrim awk a si.
Kan sualnak Pathian sin kan phuannak
thawngin khamh kan si lai tiah ruahnak ngei
hrimhrim hlah. Kan sualnak nih hell ram ah a kan
thlak lai ti tu hi philh hlah usih.
Kan sualnak a tawltu Jesuh tipil innak le a
thihnak kan zumhnak thawngin kan sualnak vialte
tawl a si cang caah Pathian hmaiah miding kan si.
Hi lawnglawng hi kan sualnak chungin khamh
kan sinak lam a si. Jesuh tipil innak le a thisen kan
zumhnak thawngin kan sualnak vialte cu voi khat
ah zalakin tawl a si ti kha philh hlah usih.
Kan sualnak kan i phuan paoh ah kan sualnak
hlohpiak a si lo. Sualphuannak thawngin kan
sualnak ngaihthiam a si na ti ahcun hell ram ah na
◄
CHUNG BIA
►
354
tla ko lai. A hmaanmi thawngtha kha zum hna
usih law kan lungthin sualnak vialte hna cu tawl le
hlohpiak a si ko lai. Na thluak menmen in zum
hlah, na lungthin dihlak in zum law na sualnak
chung in na luat ko lai.
y A hmaanmi thawngtha cu
zeidah a si?
Voi khat kan zumhnak thawngin kan sualnak
vialte chungin a kan luatter khotu thawngtha kha a
hmaanmi thawngtha cu a si.
Pathian thawngtha cu thawnnak a ngeimi a si i
cu nih cun "Leiba a cham kho lomi, misual kan
caah Jesuh nih leiba a kan champiaknak kong a
langhter". Pathian thawngtha hi thawnnak hmual
a ngei ka tinak cu, kan sualnak ruangah a thi ding,
hell ram kal dingmi le biaceihnak ing dingmi kan
si ko nain kan sualnak vialte tawlpiak awkah
Chapmi
Pathian Fapa Jesuh nih a nunnak raithawinak ah a
peknak kha a si.
Jesuh cu hi vawlei cungah a ra i Jordan tiva ah
tipil a innak thawngin vawlei sualnak vialte kha
aa laak i, cu kan sualnak vialte chung cun zungzal
in a kan thianter.
Jesuh nih tipil a innak le vailam cung a thihnak
thawngin kan sualnak vialte kha a lak dih i cu
sualnak man cu a nunnak in a kan pekpiak cang.
Jesuh nih tipil a innak le a thisen thawngin vawlei
sualnak vialte cu a tawl dih, a thenh dih cang tihi a
hmaanmi thawngtha cu a si.
A hmanmi thawngtha cu Jesuh nih vawlei ah a
ra i tipil a innak le vailam cung a thisen, a zummi
paoh cu a khamh hna tihi a si.
I Johan 5:6, "A rami cu Jesuh Khrih hi a si, tipil
a innak Ti le a thihnak Thi he a rami a si. Ti he
lawng a ra lo, Ti he Thi he a ra. Cun cucu biatak a
si ti kha Thlarau hrimhrim nih tehte a khan,
zeicahtiah biatak cu Thlarau kha a si."
◄
CHUNG BIA
►
355
y Zeicahdah Jesuh vailam
cung ah a thih?
Tipil a innak thawngin aa laakmi kan sualnak
caah Jesuh cu a thi. Sual dantatnak chungin kan
luat khawhnak lai Jesuh nih a nunnak kha kan
sualnak caah a pek. Kan sualnak leiba a kan
champiak, zeicahtiah sualnak man cu thihnak a si.
Kan hngalh khawhmi cu kan sualnak vialte
laak awkah Jesuh cu Jordan tiva ah tipilnak a ing
timi hi a si. Kan sualnak ruangah vailam cungah
Jesuh a thi timi hi kan zumh awk a si.
Jesuh cu vailam cung thlai a si hlanah tipilnak
ing loin rak um sehlaw, cun vailam cungah thi
loin rak um sehlaw, kan sualnak a tang ko rih
hnga. Cucaah Jesuh tipil innak le thihnak cu kan
zumh hrimhrim awk a si. Zeicahtiah Jesuh cu
Pathian Fapa, tufa kan sualnak vialte a tawltu, a
nungmi raithawinak petu a si.
Chapmi
Jesuh cu Pathian Fapa, vawlei sualnak vialte
laak awkah tipilnak a in hnu ah kan sualnak
ruangah vailam cung ah thihnak a tuar ti kha kan
zumh awk a si. Jesuh nih kan sualnak vialte lak
awkah tipilnak a ing kan sualnak vialte chungin le
cu sual dantatnak chungin luatter i khamh awkah
vailam cungah a nunnak a pek.
y Jesuh tipil petu,
tipil petu Johan cu ahodah a si?
Pathian nih Moses sin in Nawlbia le thenhnak
caah raithawinak kha a kan pek. Cucaah kan
sualnak le palhnak caah remnak kha kan ser
khawh. Pathian nih Moses upa Aaron kha
Tlangbawi Ngan si dingin a thim caah Israelmi
hna kum khat chung an sualnak vialte thianter a
sinak lai remnak ni, ni hranak ni, thla sarihnak thla
◄
CHUNG BIA
►
356
ah Aaron nih khanghthawinak kha a tuah (Lev
16).
Pathian nih fiang tein a chim than rihmi cu,
Remnak ni ah raithawinak cu Aaron tefa hna
lawnglawng nih tuah khawh a si lai ti hi a si.
Pathian nih Israelmi hna an sualnak caah remnak
a serter hna ning cu Aaron le a tefa hna nih an kut
kha thawi dingmi satil lucungah an chuan lai i
Israelmi sualnak vialte kha a cungah an chiah
hnuah thawinak kha an tuah lai. Cuticun Israelmi
hna an sualnak cu Pathian nih a rak ngaihthiam
hna. Cucu Pathian nih kan caah a sermi remnak
Nawlbia cu a si.
Jesuh cu mi vialte khamhtu a si tiah Pathian nih
fiang tein a kan hngalhter. Tipil petu Johan cu
Aaron tefa a sinak, Biakam Thar ah kan hmuh. A
hnu bik, Biakam Hlun Tlangbawi Ngan zong a si.
Pathian profet, tipil petu Johan, mi vialte kan
aiawhtu le kan Tlangbawi Ngan a simi nih misual
khamh dingin a rami Pathian Fapa, Jesuh kha
Chapmi
tipilnak a pek i, cu tipil a peknak thawngin kan
sualnak vialte cu a cungah a chiah dih ( 1 Chan
24:10, Luk 1:5, Matt 11:11-13).
Mi vialte sualnak cu Johan nih Jesuh cungah a
chiah dih caah mi vialte nih thluachuahnak kan
hmu. Johan cu mi vialte aiawhtu, Jesuh cungah
sualnak a chiatu Pathian sal a si.
Tipil petu Johan cu Pathian thlahmi, mi vialte
aiawhtu le Tlangbawi Ngan a si. Jesuh rat hlan
thla ruk ah Pathian nih thlahmi lamkaltu, bia
phurtu a si. Jesuh cu vawlei sualnak vialte a
kalpitu Pathian tufa a si. Tipil petu Johan cu
vawlei sualnak vialte kut chuannak in Jesuh
cungah a chiatu Tlangbawi Ngan a si.
y Jesuh tipil innak Jordan tiva
Jordan tiva cu thilnung zeihmanh um lonak Rili
thi chung ah rianrang in a lutmi, a luangmi a si.
◄
CHUNG BIA
►
357
Rili thi hi rili dang nakin tam piin a niam deuhnak
hmun ah a ummi a si. Cucaah rili thi ti cu khua
zeihmanh ah a luang kho lo. Rili Thi chungah cun
ti saram zong an nung kho lo (Cucaah cun Rili Thi
tiah kawh a si).
Tipil petu Johan nih Jesuh cu thihnak tiva
(Jordan tiva) ah tipilnak a pek. Hi nih a chim
duhmi cu mi vialte, lungthin chungah sualnak a
ngei lomi dah ti lo cu a donghnak ah an sualnak
ruangah zungzal dantatnak an tong lai tinak a si.
Cucaah Jordan tiva cu sual tawlnak tiva,
misual thihnak tiva ti a si. A tawinak in kan chim
ahcun vawlei sualnak vialte tawl a si dihnak
tlanhnak tiva, Jesuh tipil innak tiva, vawlei
sualnak vialte Jesuh cungah chiah a sinak tiva ti a
si.
Chapmi
y Nikhat ca sual raithawinak
cu zeidah a si?
Nifate sualnak caah raithawinak a um ve.
Nikhat chung sualnak caah thawinak pek dingmi
tuu, meheh, cawtum a siloah laileng kha sualnak a
tuahtu pa nih puan biakinn chungah a van i put lai
i a cungah a kut a chuan lai i a sualnak kha a
lucung ahcun a chiah lai. Cucu nikhat chung sual
thawinak kongah Pathian pekmi phung a si (Lev
3:1-11).
y Kum khat ca sual raithawinak
cu zeidah a si?
Israelmi hna kum khat chung an sualnak caah
kum khat ah voi khat raithawinaktuah a si. Meheh
lucungah Tlangbawi Ngan nih a kut a chuan lai i
◄
CHUNG BIA
►
358
Israelmi hna kum khat chung an sualnak vialte
kha voi khat ah zalak in meheh cungah cun a
chiah lai (Lev 16:1-34).
Nikhat chung sualnak le kum khat chung
sualnak raithawinak cu Pathian tufa Jesuh Khrih
nih tipil a innak thawngin vawlei sualnak vialte cu
a lak i vailam cungah a tlamtlinh dih cang.
y A hmun zungzal mi raithawinak
cu zeidah a si?
Cucu Jesuh zumhnak thawngin voi khat ah
zalakin vawlei sualnak vialte caah remnak ser
tinak a si. Jesuh cu Pathian Fapa le zungzal a
nungmi Bawipa a si caah, zungzal cain vawlei
sualnak vialte cu a laak dih. Zeitindah kan sualnak
cu zungzal cain a laakning a si?
(1)Minung pumsa in hrin a sinak thanwgin
Chapmi
(2)Jordan tiva i Tipil petu Johan nih tipil a
peknak thawngin
(3)Vailam cungah biacaihnak aa huahnak
thawngin,
Pathian Fapa Jesuh cu taksa in vawlei ah a ra i,
kan sualnak vialte a laaknak lai tipil petu Johan
nih Jordan tiva ah tipilnak a pek. Mi vialte kan
sualnak chung in zungzal a khamh hna nak lai
vailam cungah thihnak a tuar(Lev 16:6-22, Mat
3:13-17, Johan 1:29, Heb 9:12, 10:1-18).
y Khamhnak hi voi khat ah zalak in
maw pek kan si, duhsah tein dah?
Tlanhnak cu voi khat ah za lakin pek kan si.
Zeicahtiah voi khat tipil innak thawngin voi khat
ah zalakin kan sualnak vialte cu Jesuh nih a laak
dih i, voi khat ah zalakin biaceihnak a tuar. "Atu
cu hi ti hin si ko seh. Pathian nih tuah awk a si a
◄
CHUNG BIA
►
359
timi paoh cu i tuah ko seh," tiah Jesuh nih a ti,
(Mat 3:15).
Johan 1:29 ah tipil petu Johan nih a chimmi
cu "Zohhmanh u, Pathian fuufa vawlei sualnak a
kalpitu khi," tiah a ti. Johan 19:30 ah Jesuh nih a
chimmi cu, "a dih cang" ti hi a s"Cun a thawh
than i, "Pathian, nangmah nih tuah seh ti na ka
duhmi tuah awk ah ka ra, a ti. Cuticun Pathian
nih raithawinak hlun vialte kha a hlawt hna i
Khrih raithawinak khan a thlen hna. Jesuh Khrih
nih Pathian duhmi kha a tuah caah voi khat ah za
lakin amah aa pum a pekchanhnak thawngin
kannih cu kan sualnak in a kan thenh cang. Judah
tlangbawi hna nih cun, dirhmun in an rian kha ni
fate an tuan lengmang i raithawinak an pekchanh
tawnmi kha voi tampi an pekchanh lengmang.
Sihmanhselaw hi raithawinak nih hin sualnak kha
a thenh kho taktak lo. Asinain Khrih nih cun
raithawinak kha sualnak caah voi khat a ser i
cucu zungzal ca in a za ko. Cu hnuah Pathian
Chapmi
orhlei kam ah khan a thu. Cuka ahcun Pathian nih
a ral kha a kelamh i a ser hna ding can kha a
hngak ko. Voi khat raithawinak in an sualnak
thenhpiak a simi hna cu zungzal ca in a tlingmi ah
a ser hna. Cun Thiang Thlarau zong nih tehte a
khannak kha a kan hngalh ter. A hmasa bik ah,
hmailei can ah annih he kan tuah laimi
biakamnak cu hihi a si. An lung chungah ka
Nawlbia kha ka chiah hna lai i, an ruahnak
cungah ka tial hna lai a ti. Cun a thawh than i, an
sualnak le thatlonak kha kaa cinken ti lai lo a ti
fawn. Cucaah annih cu ngaihthiam an si hnu
ahcun an sualnak thenhnak ding ca i raithawinak
kha a herh ti lo," Heb 10:9-18. Jesuh tipil innak le
thihnak nih vawlei sualnak vialte cu voi khat ah
zalakin a tawl cang.
◄
CHUNG BIA
►
360
y Sualnak man cu zeidah a si?
Sualnak man cu thihnak a si. Sualnak vialte hi
Pathian hmaiah biaceih a si lai i, cu sual
biaceihnak man cu thihnak a zulh lai. Israelmi hna
nih nn sualnak in ngaihthiam an sinak lai dotla
meheh in Pathian hmaiah raithawinak an tuah (
Heb 10:4,) Mivial te hi sualnak he a chuak dih mi
kan si caah cu sualnak man i dantatnak cu kan in
dih cio awk a si.
Cucaah mi vialte kan sualnak chungin a kan
chuahtu ding tuu kha Pathian nih a khan. Sualnak
vialte a lu cungah chiah a sinak lai Johan nih a
lucung ah a kut a chuan i, cu sualnak caah thihnak
a tuar.
Jordan tiva tipil a innak le a thihnak thawngin
kan sualnak vialte cu Jesuh nih a laak dih.
"Zeicahtiah sualnak man cu thihnak a si.
Sihmanhsehlaw Pathian laksawng cu zungzal
Chapmi
nunnak a si i cu nunnak cu kan Bawipa Jesuh
Khrih he aa pehtlaimi nunnak a si," (Rom 6:23).
Sualnak man cu thihnak a si ko nain Jesuh nih a
kan dawt nak kha vailamtahnak cung a thihnak
thawngin a langhter i, cuticun vawlei misual vialte
caah zungzal nunnak laksawng kha a kan pek.
y Zeicahdah vailam cung ah
Jesuh thih a herh?
Jesuh a thih cu tipil a innak thawngin a laakmi
vawlei sualnak man pek awkah a si. Minung hi
hell ramah a thi dingmi kan si nain Jesuh nih a kan
dawt caah tipil innak kha a cohlan i tipil a innak
thawngin kan sualnak vialte cu a laak i kanmah
khamhnak caah vailam cungah thihnak a tuar.
Jesuh nih kan sualnak le hell ram chungin a
kan khamhnak lai a nunnak kha raithawinak ah a
pek. A thihnak cu mi vialte sualnak leiba chamnak
◄
CHUNG BIA
►
361
caah asi. Jesuh nih vawlei sualnak vialte cu tipil
a innak in a laak i sualnak, thihnak, biaceihnak
le dantatnak chungin khamh awk ah vailam cung
biaceihnak ah a nunnak a pek .
Jesuh a thih cu Jordan tiva i tipil a innak
thawngin a laakmi sualnak
ruangah a si.
Midingmi bantukin a kan nunter thannak lai
Jesuh cu thihnak in a thothan.
y Jesuh kan hmuhnak thawngin
zeidah kan hmuh?
(1)Kan sualnak vialte chungin khamh kan si i
miding ah kan i cang (Rom 8:1-2).
(2)Pathian laksawng Thiang Thlarau le zungzal
nunnak kha kan hmu (Lam 2:38, I Johan 5:11-12).
(3)Pathian fa sinak kha kan ngei, (Johan 1:12).
(4)Pathian pennak le vancung pennak luhnak
nawl kha kan ngei (Bia 21-22).
Chapmi
(5)Pathian thluachuahnak kan hmu (Efe
1:3-23).
laak dih cang nain kal-sualmi hna nih cu
Pathian nih a kan pekmi thawngtha kha zum
loin khamhnak kha an hlawt i misual kan si tiah
an ti.
Jesuh a zum ko nain misual ka si tiah ruahnak a
ngeimi hna cu Pathian nih kalsual (zumhnak
hman lo) tiah a ti hna (Titus 3:11). Kal sual na si
le si lo cu i ruat ve tuah. Jesuh Khrih na zum ko
nain sualnak ka ngei ko tiah naa ruah ahcun Ti le
Thlarau thawngtha, Thlarau biatak cu na thei rih
lo tinak a si.
Jesuh na zum ko nain misual ka si, tiah na ruah
rih a si ahcun Pathian fa na silonak kha na
langhter a si, Ti le Thlarau khamhnak Thawngtha
kha zei ah na rel to tinak a si. Cucaah kalsual
(zumhnak hman lomi) na si tinak a si. Pathian
hmaiah misual ka si tiah na phuan i, tehte na
◄
CHUNG BIA
►
362
Chapmi
khaan ahcun na zumhnak kha biatak tha tein na
ruah hrimhrim awk a si.
Jesuh nih na sualnak vialte a kalpi dih, a lak dih
ko ahcun zeitindah misual cu na si khawh ti lai?
Jesuh nih na sual leiba an champiak cang hnuah
zeicahdah na sual man leiba cu cham na timh rih?
Na sual leiba pek naa zuam rih ahcun kalsual na si
kha a fiang ko. Jesuh a zum ko nain a hrinthan
lomi hna cu kalsual mi an si. Pathian biatak kha
kan hngalh awk a si. Pathian nih vawlei sualnak
vialte a laak dih cang i a khamhnak kha zeirel lo
i na um ahcun kalsual mi na si.
Pathian na zum ko nain misual ka si tiah na ti
ahcun kalsual mi na si. Kalsual na si nakhnga lo,
Jesuh tipil innak le a thihnak kha a pahnih tein na
zumh a herh.
Jesuh tipil innak le a thisen na zumh veve
hnahnu lawngah khamh na si lai.
◄
CHUNG BIA
►
THEIHTLEI 3
I halnak le lehnak
◄
CHUNG BIA
►
364
I halnak le lehnak
Halnak 1: Cauk na ka kuatmi kha ka rak rel
i, Jesuh tipil innak kong he pehtlai in na
ruahnak kha ka rak hngalh.Jesuh tipil
innak,thihnak le thawh than nak le kan tipil
innak aa pehtlaih ning fiang deuh in na ka
chim kho hnga maw?
Lehnak: Heb 6:2 chungah a tial bantukin,
"Tipil innak zumhnak" tha tein kan ruah hmasa a
herh. Baibal ningin tipil innak hi phunthum in a
um i sual ngaihchihnak caah Johan tipil peknak,
tipil petu Johan nih Jesuh tipil a peknak, le
kanmah tipil innak hna an si. Tipil kan in cu
Jesuh tipil innak kan zumhnak langhternak caah a
si. Jesuh nih tipil a innak thawngin kan sualnak
vialte kha a laak i, cu sualnak caah cun vailam
I halnak le lehnak
cungah remnak ser dingah a thi ti kan zumhnak
kan langhternak caah tipilnak kha kan ing cucu
zumtu kan sinak hmelchunhnak pakhat a si. Mat
3:15. "Atu cu hitihin si ko seh, zeicahtiah Pathian
nih tuah awk a si a timi paoh cu i tuah ko seh,"
timi suallam hi atu cu na hngalh cang lai."Hika ah
"Hitihin" tiah a timi sullam cu, mi vialte aiawhtu,
Tipil petu Johan nih tipil a peknak thawngin
vawlei sualnak vialte Jesuh nih a laak dih tinak a
si.
Cucu Satan kut chungin khamh kan sinak lai
Pathian khuakhan mi le timhtuah mi a si. Kan
sualnak le palhnak vialte kha Jesuh cungah chiah
dih a si (Isai. 53:6) i, a dinnak kha a kan pek. "A d
innak" timi cu Greek in "dikaiosune" ti a si i a
sawh duhmi cu "thatnak le dinnak," ti a si. Chim
duhmi cu lucung kut chuannak thawngin Jesuh
nih hmaan te le ding tein vawlei sualnak vialte
a lak dih tinak a si.
◄
CHUNG BIA
►
365
Jesuh tipil innak, thihnak le thawhthannak kan
zumhnak thawngin khamh kan si (Rom 2:29)
thlarau cuarpar tannak nih khan kan lungchung
sualnak vialte kha a kan thenhpiak dih cang.
Cucaah Peter nih a thawh hna i,"Nan dihlak in,
pakhat hmanh bau loin, nan sualnak khan i mer
tuah u,nan sualnak kha ngaihthiam na si nakhnga
nan sualnak khan i mer u law Jesuh Khrih min in
tipilnak ing tuah u, cun Pathian laksawng Thiang
Thlarau kha nan hmuh lai," Lam 2:38, tiah
Penticos ni ah a ti hna.
Jesuh min zumhnak thawngin misual mi hna
nih an lungthin chung sualnak, sual
ngaihthiamnak kha an hmuh lai. "A min ti a
sullam cu zeidah a si? "A mi hna kha an sualnak
chungin a khamh hna lai (Mat 1:21), tinak a si.
Jesuh ti sullam cu a mi hna an sualnak chungin
khamtu tinak a si. Kan sualnak chungin zeitindah
Jesuh nih a kan khamh? Tipil a innak le vailam
cung a thihnak thawngin a kan khamh.
I halnak le lehnak
Jesuh zultu hna nih thawngtha an chim tikah
Jesuh tipil innak le thihnak sullam kha fiang tein
an hngalh i, a zummi paoh kha tipilnak an pek
hna. Cubantuk cun, kan lungthin in kan zumh mi
Jesuh tipil innak le thihnak lenglei i langhternak
caah tipilnak kha kan ing. Tipil kan in ah khan
"Bawipa tipil na innak thawngin ka sualnak kha
na lak i, ka caah na thi, keimah khamh dingah
thihnak in na thawhthan caah ka lawm," tiah kan
phuannak kha a si. Johan nih Jesuh tipilnak a pek
bantukin kan nih zong Jesuh tipil innak le a
thihnak kan zumhnak langhternak ah Pastor nih
tipilnak a kan pek ve. Khrihfa hmasa hna zong
kha sual ngaihthiamnak le tlanhnak thawngtha an
zumh hnuah an zumhnak langhternak caah
tipilnak kha an rak ing ve.
Tipil innak hi a biapi ngaimi a si nain tuah ding
hrimhrim ti phun in a phung i ngeih ding cu a si lo.
Tipil innak hi khamh hmuhnak ding caah a si
lo.Khamhnak a hmu mi hna lawng nih an tuah
◄
CHUNG BIA
►
366
dingmi a si. Jesuh Khrih tipil innak le thihnak
zumhnak lawnglawng in khamh kan si.Khrih he i
pehtlaihnak chungah tipil nan ing tiah Baibal nih a
kan ti (Rom 6:3, Gal 3:37).
Zeitindah Jesuh chungah cun tipilnak cu kan in
khawh lai? Jesuh tipil innak zumhnak thawngin a
si kho lai. Kan nun hlun kha Khrih he vailam cung
thih tinak thawngin Jesuh he kan i pehtlai kho.
Jesuh nih tipil a innak thawngin kan sualnak kha a
laak i, a thihnak cu kanmah sualnak le palhnak
ruangah a si. Cucaah kan minung sinak le kan
sualnak vialte cu Khrih he vailam cungah thah a si
cang caah kan sualnak le palhnak vialte chungin
khamh kan si cang.
Jesuh tipil innak le thihnak aa hrawmmi hna cu
a thawhthannak zong an i hrawm ve lai. Jesuh
thihnak ah a thimi hna cu a thawhthannak ah an
tho than ve lai. A thawhthannak cu thihnak in kan
thawhthannak lawng si loin hrinthannak a kan
I halnak le lehnak
petu, a thiangmi ah a ka sertu, Pathian hmaiah
sualnak ngei loin a kan um tertu a si.
Tipil a innak thawngin Jesuh nih kan sualnak a
laak ti kan zumh lo ahcun, a thihnak le a
thawhthannak cu pakpalawng a si lai i kan
khamhnak caah thathnemnak a ngei lai lo. Jesuh
nih tipil a innak thawngin kan sualnak vialte a
laak dih tiah a zummi hna paoh nih vailam cung a
thihnak le a thawhthannak kha an i hrawm i
khamhnak le hrinthannak kha an hmuh. Asinain,
Jesuh cungah sualnak a chia duh lomi hna, Jesuh
nih sualnak vialte a laak dih ti a zum lomi hna cu
Jesuh thihnak le a thawhthannak he pehtlaihnak
an ngei lo.
Nu le va cu thitumhnak puai an tuahnak
thawngin a phung ningin a ummi nu le va (nu le va
taktak)an si ti kan hngalh bantukin zumtu hna tipil
innak zong hi zumtu kan sinak langhtertu a si ve.
Lenglei a langmi zumtu hna tipil innak hi
chunglei i a ummi a lang kho lomi zumhnak
◄
CHUNG BIA
►
367
langhtertu a si. Pathian hmaiah Jesuh tipil innak le
thihnak kan zumhnak kan phuan khan kan
zumhnak kha a hung thawng deuh ngaingai.
Jesuh tipil innak a biapitning ka hngalh lo
zongah khamh ka si ko lai tiah ruahnak ngei
hrimhrim hlah. Tipil petu Johan nih Jesuh tipil a
peknak a sullam taktak na hngalh lo ahcun
khamhnak na hmu kho lai lo. Jesuh tipil innak ka
zumh lo zongah khamh ka si ko lai timi zumhnak
cu Satan hlennak a si kha philh hlah. Jesuh tipil
innak kan zumhnak thawngin sual ngaihthiamnak
kha kan hmu. Tipil kan innak ruangah si loin,
Jesuh tipil innak kan lungthin in kan zumhnak
thawngin vancung pennak chungah kan lut lai.
Halnak (2) : Nifate sualnak ka tuah ko bu ah
zeitindah miding mi kaa ti khawh lai?
I halnak le lehnak
Lehnak: Minung kan si caah hrin kan si in kan
thih tiang sualnak kha kan tuah lengmang. Cucu
zeiruang ahdah a si kan ti ahcun kan lungthin
chungah sualnak a khah caah a si. Cucaah, "A
dingmi pakhat hmanh an um lo, pakhat taktak
hmanh an um lo," tiah Rom 3:10 nih a ti. Cun Paul
nih Pathian hmaiah a phuanmi cu, "Krih Jesuh cu
misual mi hna khamh awk ah vawlei ah a ruang
tum, timi hi a hmaanmi le cohlan awk a tlakmi le
zumh awk bia a si. Keimah cu an lakah a sualbik
ka si ko," tiah a ti (I Tim 1:15).
"Sihmanhselaw
atu cu nawlbia he i
pehtlaihnak thawngin si hleng lo tein Pathian he i
pehtlaihnak lam kha kan caah a hung awng i cu
lam cu Nawlbia le profet hna nih a hman tiin tehte
an khanmi lam kha a si. Cu lam, Pathian he i
remnak lam cu Jesuh Khrih zumhnak thawngin a
si i Jesuh Khrih a zummi hna ca paoh ah a si dih.
Ahohmanh i thleidan ding a si lo. Zeicahtiah mi
vialte cu kan sual dih cio ko i Pathian sunparnak
◄
CHUNG BIA
►
368
kha kan bau dih cio ko. Sihmanhsehlaw, kannih a
kan tlanhtu Jesuh Khrih thawngin Pathian nih a
vel cu a lak tein a kan pek i amah Pathian he cun a
kan remter," (Rom 3:21-24).
Pathian "dinnak" ti a sullam cu Jordan tiva ah
Tipil petu Johan nih Jesuh cu tipilnak a pek tinak a
si. Johan nih tipil pek a timh ah khan Jesuh nih a
chimmi cu, "Atu cu hitihin si ko seh, zeicahtiah
Pathian nih tuah awk a si a timi paoh cu i tuah ko
seh," tiah a ti (Mat 3:15). Mi vialte aiawhtu tipil
petu Johan nih Jesuh kha tipilnak a pek i vawlei
sualnak vialte kha Khrih cu a phurh ter. A thaizing
ah Johan nih cun Jesuh cu a sin i a rat kha a rak
hmuh i "Zohmanh u, Pathian tuufa, vawlei
sualnak a kalpitu khi! tiah a ti," (Johan 1:29).
Hika ah vawlei sualnak timi nih a chim duhmi
zeidah a si? A chim duhmi cu vawlei cungah
minung hmasa bik Adam sualnak in vawlei cung a
hnu bik minung sualnak tiang kha a si. Jesuh nih
kan sualnak vialte kha tipil a innak thawngin a
I halnak le lehnak
laak dih cang i voikhat ah za lakin raithawinak a
tuah cang. Kannih cu thianter kan si. Pathian kan
zumh khan thianter kan si i nihin tiang thianter
kan si, hmailei zongah, a zungzal in thianter kan
si ko lai. A liannganmi Pathian nih cun vawlei hi a
hramthok in a donghnak tiang a hmuh khawh dih.
Jesuh tipil innak cu a luancia mi kum 2000
hrawng a si ko nain minung nih vawlei hramthok
in a dongh tiang sualnak kan tuahmi kha a lak dih.
Cucaah, vailam cung a thih hlan ah a chimmi cu"a
dih cang," ti asi (Johan 19:30). Aluancia kum
2000 hrawng lioah khan vawlei sualnak vialte a
laak i, cu sualnak cu a tawl khawh nakhnga
vailamtahnak cungah thihnak a tuar.
Taksa dermi kan si caah khamh kan si hnuah
sualnak kha kan tuah tawn. Asinain Jesuh nih tipil
a innak, a lucung kut chuannak thawngin kan
sualnak vialte kha a lak dih cang i a kan tlanh
cang. Cucu Pathian khamhnak le dinnak taktak cu
a si.
◄
CHUNG BIA
►
369
Jesuh nih hmailei ah kan sual lai dingmi
sualnak kha rak i lak hlah sehlaw ahohmanh nifate
sualnak chung khan tlanh kan si hnga lo,
"Zeicahtiah sualnak man cu thihnak a si," (Rom
6:23). Esau le Jacob kha an nu paw chung i an rak
um lio, chiatnak le thatnak an tuah hlan ah khan
Pathian nih miphun pahnih si dingah a then hna i
Jacob cu ka dawt i Esau cu ka huat tiah a ti," upa
u cu a naupa sal a si lai," tiah Bawipa nih a ti
Genesis 25:23.
Minung hi kan nun chung cu misual si dingah
khaukhih kan si. Asinain Pathian nih kan sualnak
kha a rak hngalh cang caah tipil a innak thawngin
voi khat ah za lakin a kan tawlpiak cang. Cucu a
kan dawt ruangah a si. Kannih cu zaangfahnak
caan ah kan nung cang.
Profet Isaiah nih Isai.40;2 "Jerusalem khua mi
cu lunglawmhnak pe hna u law, cu can an in cu a
za cang i atu cu an sualnak kha ka ngaihthiam
cang hna a ti tiah chim hna u. An sualnak ruangah
I halnak le lehnak
a za in dan ka tat cang hna,"a ti. Sual sal kan
taannak chung in Jesuh tipil innak le a thihnak
thawngtha nih a kan luatter cang. Cucaah cu
thawngtha a zummi hna paoh cu sualnak chungin
khamh an si: An lung chungah ka Nawlbia kha
ka chiah hna lai i an ruahnak chungah ka tial hna
lai a ti. Cun aa thawh than i, 'An sualnak le an
thatlonak kha kaa cinken ti lai lo,' a ti fawn.
Cucaah an nih cu ngaihthiam an si hnu ah cun an
sualnak thenhnak ding ca i raithawinak kha a
herh ti lo.” (Heb.10;16-18).
Vawlei sualnak vialte kha Pathian nih Jesuh
thawngin bia a ceih cang i, tawl a si caah ni fate
kan sualnak ruangah Pathian nih bia a kan ceih ti
lai lo.
Cucaah, kan nunnak ah sualnak tuah ko hmanh
u sihlaw a dingmi bantukin Bawipa ratnak caan cu
kan hngak. Sualnak kan ngei ti lo, zeicahtiah
Pathian bia kan zumhnak thawngin thiamcoter mi
kan si cang.
◄
CHUNG BIA
►
370
Halnak 3: Johan tipil innak (sual
ngaihchihnak tipil innak) cu zeidah a si?
Lehnak:: Tipil petu Johan cu Malakhi nih a
rak chim chung bang, Jesuh hlan ah thla (6) tuan
in a ra hma sa mi le bia kam hlun profet hnu bik
Pathian sal pa a si.
Ka sal Moses phung bia kha philh hlah u,
Isarael mi vial te na va pek lai, tiah Hored tlang i
ka ti mi nawlbia le cawnpiak nak kha philh hna
hlah u, A lian a ngan i tih a nung mi ni, Bawipa
ni cu a phak hlan ah,nan sinah profet Elijah kha
ka rak thlah lai.Ram cu chiatserh awkah ka rat
sualnak hnga lo, amah nih cun pale hna cuan fale
hna he a rem ter hna lai ian fale hna cu anpa le
hna he a rem ter hna lai (Mal.4:4-6).
Jesuh chuah lio ah hin Israel mi hna nih Pathian
bia ral chanh in ramdang mi Pathian (siasal)kha
an rak biak.Pathian biak inn cu ning cang lo in
chawleh chawhrawlnak hmun ah an rak
I halnak le lehnak
hman.Jesuh khrih kong hi Moses nawl bia le
profet hna nih an rak chim chung mi a si. Nawl bia
cu sualnak hngalhtertu le hmuh sak tu a si (
Rom.3:20).Nawl bia chung ah a tial bang in
Pathian ralchanh in thil tuah hi sual a si.
Ca hlun chung ah mi pakhat nih ( phung bia )
nawlbia a buar tikah a suaknak ngaihthiamnak
ding caah dotla satil kha puan biak inn ah a rak put
i cu lucung ah cun a kut a chuan hnu ah a thah i
cuticun Pathian he an i rem than. Cun tlangbawi
nih a thi kha a laak lai i biak theng ki ah a theh lai
i a taang mi kha biak theng tuang ah a theh lai.
Sihmanhsehlaw Israel mi hna nih rel cawk lo
sual ngaih thiamnak an tuah mi thawng in an
sualnak khan luat nak an hmu kho lo. Cucaah
Pathian nih Lanhtak (puai) ni kha a zung zal ca
in a tuah piak hna. Cuticun Pathian nih thla sarih
thla, ni hra nak ni ah khan kum khat chung an suak
nak in a khamh hna. Cu ni ah cun tlang bawi ngan
Aaron nih meheh pahnih kha a laak i pakhat cu
◄
CHUNG BIA
►
371
Pathian caah,cun a dang pakhat cu sual
ngaihthiam nak caah a pek chanh. A kut pahnih
kha Pathian ca i a pek chanh mi meheh lucung ah
a chuan i Israel mi hna i kum khat chung an sual
nak kha a khinh. Cun Aaron nih cu meheh cu a
thah hnu ah a thi kha velngeihnak thuhden hmai
ah voi sarih a theh.
Hmun thiang chung i a rian a lim hnu ah a dang
pakhat kha a pek chanh than. Cu lucung ahcun a
kut a chuan i Israel mi hna i kum khat chung an
sual nak kha a phuan. Cuticun kum khat chung an
sualnak khan ngaihthiam an si i cu satil cu aa tlaak
mi pa nih these ramcer ah a thlah. Hi phung lawng
lawng hin Israel mi hna nih kum khat chung an
sualnak in ngaihthiamnak an hmuh khawh.
Sihmanhselaw Cahlun chung nawlbia ning in
khanghthawi nak cu a tlam a tling kho lo i kum
khat voi khat tuah mi tu hi a tlam a tling deuh.
Hihi thil tha rat lainak hmuhsak tu muithlam a si (
Heb.10:1). Israel mi hna nih mi khamhtu Jesuh
I halnak le lehnak
kha an rak hngalh lo caah ramdang mi Pathian (
siasal) tu kha Cahlun chung i profet hna ralchanh
in an rak biak.
Cucaah Pathian nih Israel mi hna hrimhter than
ding ah le, amah sin kirter than ding ah Tipil
petu Johan a rak thlah hmasa nak hi a si. Johan nih
Jesuh tipil a pek hlan ah hin Isreal mi hna cu Judea
ram these hmun ah ngeihchihnak tipil a pek hna.
Johan tipil pek nak nih aa tinh mi cu Jesuh
zumhnak ding le hngalh nak ding hi a si. Mi
khamhtu nih lucung kut chuannak in vawlei
sualnak vialte laak dih a si hnu ah a mi hna an
sualnak chung in luatternak ding caah vailamtah a
si lai tiah a cawnpiak hna. Jesuh a ra lai i a tling lo
mi khanghthawinak can ah a pum hrim hrim kha a
pek lai i tipil a innak thawng in kan sualnak vialte
a laak dih lai, dotlak lonak zeihmanh a ngei lo mi
khanghthawinak in Israel mi hna nih luatnak an
hmuh bang in le lucung kutchuan nak le Cahlun
◄
CHUNG BIA
►
372
chung khanghthawinak phung ning in an thah
bang tiah a si.
Israel mi hna cu Johan sinah sualchirnak tipil
an ing. Ngeihchih ti sullam cu Lungthin takte he
bawipa sin kir tinak a si. Cahlun chung nawlbia cu
an thei ko nain Johan sinah an ra i ruah channak
ngei lo mi an si an i thei ko nain an thih tiang in
sual nak an tuah peng. Tuahser thatnak thawng in
vancung pennak luh khawh a si lo zia an theih
i,vancung kutka a ong tu, an sual nak vialte a tawl
piaktu Jesuh lei ah an lungthin takte he an i mer.
Johan nih Israel mi hna tipil a pek ning hna cu
hi ti hin a si. Ni fate an sualnak a hngalhter hna,a
ngeihchihter hna i tlangbawi ngan, mi vialte
aiawh tu a si mi sin i tipil a ing tu Jesuh lei ah a
mer ter hna. Hihi Baibal ning in a hmaan mi sual
ngeihchih nak cu a si.
Johan nih hi ti hin a ti hna, Matt.3:11, Nan
sualnak nan i ngaihchih cang ti hngalh nak ah kei
nih cun ti in tipil nak kan pek hna, sihmanhselaw
I halnak le lehnak
ka hnu i a ra lai ding pa nih cun Thiang thla rau le
mei in tipil nak an pek hna lai.
Cuticun Johan nih mi pi lungthin cu vawlei
sualnak a kal pi tu Jesuh lei ah a merter hna( Johan
1:29). Cuticun Jesuh nih Johan hmang in
dinfelnak lam kha a kan hmuh sak ( Matt. 21:32).
Halnak 4:Khamhnak ding caah Jesuh tipil
innak hngalhnak hi a herh hrimhrim ko tinak
nih hin Jesuh vailam cung a thihnak kha
pakpalawng ah a canter tiah na ruat lo maw?
Lehnak:Jesuh tipil innak le vailam cung a
thihnak kha a biapitning aa khat. A thihnak nakin
tipil a innnak a biapi deuh asiloah tipil a innak
nakin a thihnak a biapi deuh tiah kan ti kho lo.
Pakhat kha biapi deuhin pakhat kha a biapi lo
deuh hlei lo. Asinain, atu lio Khrihfa tampi hna
nih a vailam cung a thihnak lawng kha an hngalh
◄
CHUNG BIA
►
373
caah a poi ngaingai. Jesuh vailam cung a thihnak
thawngin sual ngaihthiam kan si tiah an ruah,
asinain a ngainagi ti ahcun vailam cung a thihnak
thawngin vawlei sualnak kha a la lo. Johan nih
tipil a peknak thawngin vawlei sualnak vialte kha
Jesuh cungah a chiah caah vailam cung a thih cu
kan sualnak vialte biaceihnak caah a si.
Jesuh vailam cung a thihnak lawng zumh i a
tipil innak zumh lo cu, lucung kutchuannak tuah
loin Pathian sin raithawinak pek bantuk a si.
Thawinak ah thah dingmi cungah kutchuan loin
raithawinak tuah cu a phung ning a si lo caah
Pathian nih a cohlang lo. Pathian nih Moses kha a
auh i tonnak paun biakinn chungin khan hitihin
bia a chimh, “A pekchanhnak cu cawrun chungin
a si ah cun, a tum do a tlami kha pek a si; Bawipa
hmaiah amah a si nakhnga tonak thlam innka ah
cun a pek lai, amah nih khangh thawinak sa a lu
cungah cun a kut a chiah lai i amha caah remnak
tuahnak caah cohlanpiak a si lai” (Lev. 1:3-4).
I halnak le lehnak
Pathian cu a dingmi a si. Kan sualnak tawl a
sinak lai a dingmi le a hmaanmi Nawlbia kha a
ser. Nawlbia ningin rai thawinak kan tuah tikah
kan sualnak kha ngaihthiam a sinak lai Bawipa
nih kan raithawinak kha a cohlan. Asinain, mi
tampi hna nih an ruah palh bikmi cu; Pathian cu
dawtnak a si caah, Jesuh cu kan khamhtu a si tiah
kan phuan i kan zumh ahcun khamh kan si ko tiah
an ruah. Baibal nih, “Bawipa min a au mi paoh cu
khamhnak an hmu lai,” (Lam 2:21, Rom 10:13)
tiah a ti lio caan ah,“Bawipa Bawipa tiah, a ka
timi paoh in vancung pennak chung ah an lut dih
lai tinak a si lo. Sihmanhsehlaw vancung khua i a
um mi ka Pa nih tuah hna seh ti a duhmi a tuah mi
lawnglawng kha an lut lai,” (Mat. 7:21) tiah a ti
than ve hoi.
Jesuh cu khamhtu a si ti kan hngalh khawh
nakhnga Pathian nih a sermi khamhnak Nawlbia
kha kan hngalh a herh. Jesuh zumhnak
lawnglawng men in khamh si kho sihlaw kan
◄
CHUNG BIA
►
374
Baibal, biakam hlun chung raithawinak kong
tialmi le a phung lo ningin a rungmi nunning
hmaan lonak kong tialmi kha pakpalawng le
sullam ngei lo an si ko lai (Mat. 7:21).
Asinain khuarauhhar le a tlingmi Pathian
khamhnak lam cu fiang tein kan Baibal ah tial a si.
Leviticus a ngan 3,4 chungah faing tein kan hmuh
khawhmi cu sual thawinak i thah dingmi cungah
misual pa nih a kut kha a chuan lai i a sualnak kha
a cungah a chiah lai. Cun a thah lai i sual thawinak
le daihnak thawinak a tuah tikah a thi hna kha a
theh hna lai. Kutchuannak tuah loin raithawinak
tuahmi le dotla lomi raithawnak nih remnak le
sual ngaihthiamnak a chuahpi kho lo.
Biakam Hlun bia hi Biakam Thar bia he aa khat
(Isai 34:16). Biakam hlun chung raithawinak i
thah dingmi lucung kut chuannak le Biakam Thar
chung Jesuh Jordan tiva tipil innak kha a khatmi,
aa tlukmi an si. Johan nih tipilnak pek atimh lio ah
Jesuh nih a chimmi cu, “Atu cu hi ti hin si ko seh,
I halnak le lehnak
seh tiah a ti.” Mat. 3:15 (Atu cu hitihin si ko seh,
thatnak dinnak) dihlak tuah cu kan caah aa tlakmi
a si ko tiah a ti).
Hika ah “dinnak dihlak” (all righteousness)
timi nih a chim duhmi cu, “Dinnak le thatnak,” ti a
si. A sullam cu mi vialte ca i sual thawinak ding
caah Jesuh nih a nunnak a pekmi cu a hmaanmi le
a tlingmi a si tinak a si. Pathian nih Biakam Hlun
chungah a rak sermi lucung kutchuannak
phunglam bantukin vawlei cung sualnak vialte
Jesuh cungah chiah a sinak lai Johan nih Jordan
tiva ah lu cung kut chuan in tipil a pek ning zong
kha a hmaanning le aa tlakning in a si ko.
Jesuh tipil innak zum loin a thihnak lawng kan
zumh ahcun Jesuh thihnak kha pakpalawng
bantuk a si hnga. Zeicahtiah kan sualnak a cungah
chiata loin raithawinak ah thah bantuk a si hnga.
Cu nih cun a chuahter hnga mi cu a thisen kha a
thiang lo (cohlan awk tlak a si lo) kan sualnak
◄
CHUNG BIA
►
375
kha tawl khawhnak thil ti khawhnak a ngei lo
tinak a si hnga (Heb 10:29).
Cucaah, Tipil petu Johan nih lucung kutchuan
in tipil a peknak thawngin kan sualnak vialte kha
Jesuh cungah a chiah dih timi kan zumh a si ahcun
kan lungthin sualnak vialte thenhnak dingah
Khrih thisen kha sullam a ngei lai. Ti le Thi he a
rami Pathian Fapa Jesuh a zummi hna cu vawlei
teitu an si tiah Jesuh Zultu Johan nih a chim. Jesuh
cu Ti he lawng a ra lo, Thi he lawng zong a ra lo,
Ti he Thi he a ra (I John 5:4-6).
Jesuh nih Baibal chungah amah kong a tialmi
kha Moses thok in profet tiang a zultu hna kha
hrilh fiah hna i Biakam Hlun chung raithawinak
cu keimah hi ka si tiah a hmuhsak hna. David nih
a chimmi cu “Hika ah hin ka um ko; keimah
cawnpiaknak ding caah na chiahmi cu nawlbia
cauk chungah an um ko.” tiah a ti (Sam. 40:7).
Cu ruangah, Jesuh tipil innak nih vailamtahnak
kha biapi ngai ah a chiah. Jesuh tipil innak hi a
I halnak le lehnak
taktak ti ahcun Pathian Thawngtha vailamtahnak
sullam a tlintertu a si. Jesuh tipil innak le a
sunglawi mi a thisen um lo cun khamhnak kan
hmuh khawh lo zia zong kha a kan cawnpiak.
Khamhnak timi nih a chim duh mi cu, Jesuh tipil
innak le vailam cung a thihnak kan zumhnak
thawngin le Thlarau thilpek kan cohlannak
thawngin sual ngaihthiamnak kan hmu tinak a si
(I Johan 5:8, Lam. 2:38).
Halnak 5: Ti le Thlarau thawngtha kong hi
fiang deuh dingin na kan chim kho hnga maw?
Lehnak:Lengah thim kan thlau ahcun kan
thlaunak hmunah khan thim cu kan kawl ko lai.
Innchunglei a ceu deuh caah tiin na thim thlaumi
cu innchunglei na kawl ahcun nihchuak na si ko
lai. Asinain, nihin Khrihfabu ah mi tampi hna cu
◄
CHUNG BIA
►
376
thim inn lenglei ah thlau ko nain innchunglei a ceu
deuh ai tiah innchungah a kawlmi an um.
Tipil petu Johan nih Jesuh tipil a peknak a chan
le tiin tipil kan innak a sullam kha an hngal lo
nain, hi a biapi ngaingai mi hngalh zong an i zuam
lo. ~himfang tlau hmuh duh ahcun kan thlaunak
hmun ah kan kawl a herh. Biatak kha hngalh kan
duh taktak ah cun kan ruahnak hlun kha kaltak
silaw Jesuh tipil innak a sullam kha tha tein ruat
hna u sih. Zeicahdah Zultu hna nih Jesuh tipil
innak hi biapi ngai ah an rak chiah? Zeicahtiah
Jesuh sin in an hmuhmi, vawlei cung khua zakip
ah an phuanmi Ti le Thlarau thawngtha, biathli a
si caah a si.
"Jesuh nih cun, biatak kan chimh, ahohmanh Ti
le Thlarau in hrin a si lo ahcun Pathian pennak
chungah cun a lut kho lai lo,” tiah a ti (Johan 3:5).
Jesuh Khrih cu tipil a innak Ti le a thihnak Thi he
a rami a si tiah kan Baibal nih a kan cawnpiak (I
Johan 5:6). Thisen timi a sullam cu vailam tahnak,
I halnak le lehnak
ti a si. Cu a si ahcun, Ti ti a sullam teh zeidah a si?
Zeicahdah tipil petu Johan nih Jesuh tipilnak a
pek? Zeicahdah, “Atu cu hitihin si ko seh,
seh,” tiah tipil a in lai ah khan a ti? (Mat. 3:15). Ti
le Thlarau le Jesuh tipil innak thawngtha hi hngal
u ti kan duh hna. Jesuh nih a Zultu hna sinah a rak
pek, chimh mi Ti le Thlarau kong thawngtha
fianternak cu hitihin a si. Zultu hna nih thawngtha
an rak chim ah biapi bik ah an rak chiahmi cu
Jesuh tipil innak hi a si.
Paul nih a chimmi cu “Ka rak hmuhmi kha
nannih kan pek chin hna i cucu a biapi ngaingai
mi a si. Cucaah zeidah a si tiah, CaThiang
chungah a rak i tial bang khan Khrih cu kan sual
nak caah a thi, cun CaThiang chung thiamthiam
ah aa tial rih bantukin an vui i ni thumnak ni ah a
thothan,”tiah a ti (I Cor 15:3-4).
Ca Thiang chungah a tial bantukin Khrih cu
kan sualnak ruangah a thi ti a sullam cu zeidah a
◄
CHUNG BIA
►
377
si? Hihi Biakam Hlun in a si. Biakam Hlun
biakamnak le phuannakning bang kan caah Khrih
cu a thi. Hebrew 10:1, “Nawlbia cu, a ra ding mi
thil tha mui thlam ceu a rak si,” tiah a ti. Leviticus
1:3-5 chung i raithawinak ah a herhmi Nawlbia
kan zoh hmanh lai. Misual mi nih a sualnak
ngaihthiam a si nakhnga khanghthawinak a tuah
tikah thil pathum a tuah ding, a tlinh ding a um.
1.Thawi dingah a hun kenmi kha do tlami a si
(Lev. 1:3).
2.Thawi dingmi lucungah a kut a chuan (Lev.
1:4). Hika ah, lucung kutchuannak nih a chim
duhmi cu a sualnak kha a cungah chiah tinak a si.
3.A sualnak ngaihthiam a sinak lai thawi
dingah dotla a van kenmi kha a thah (Lev.1:5).
Remnak ni ah Tlangbawi Ngan Aaron nih a
kut pahnih in meheh nung lucungah a chuan i
Israelmi vialte an sualnak le palhnak vialte kha a
phuan i an sualnak le palhnak vialte cu meheh
nung lucung ahcun a chiah (Lev. 16:21). Remnak
I halnak le lehnak
ni ah cun Tlangbawi Ngan Aaron cu Israelmi
vialte hna aiawhtu a si. A kut pahnih in amah
lawng nih meheh nung lu cungah khan a chuan i,
Israelmi vialte hna (Mill-2-3 hrawng) kum khat
chung an sualnak kha meheh nung cungah cun a
chiah. Biakam Hlun raithawinak cu a ra lai dingmi
thiltha a rak langhtertu muithlam menmen a si.
Khrih nih a kan thianter nakhnga Pathian duhning
in a nunnak kha raithawinak ah a pek.
Pakhat nak ah; Jesuh cu minung muisam loin
dotlami Pathian tufa ah ser a si. Pathian Fapa
ngeihchun a si i amah cu Pathian a rak si. Cucaah
Mi vialte sualnak caah sual raithawinak pek
dingah a tlakmi a si. Jesuh dah ti lo cu
sualthawinak pek dingah a tlakmi ahohmanh an
um lo.
Pahnih nak ah; Jesuh cu Tipil Petu Johan nih
Jordan tiva ah tipilnak a pek. Tipilnak pek ti
tikah hin “ Lucung kutchuannak” kha tuah a si, i
Tipil Petu Johan cu Aaron tefa a si. Cucaah Tipil
◄
CHUNG BIA
►
378
petu Johan nih a kut Jesuh cungah a chuan tikah,
Pathian Nawlbai bantukin vawlei sualnak vialte
cu Jesuh cungah chiah a si. Jesuh nih cun Johan cu
“Atu cu hitihin si ko seh, Pathian nih tuah awk a si
a timi paoh i tuah dih ko seh,” tiah a ti, i Johan
nih cun tipilnak cu a pek. Kan sualnak vialte cu
Jesuh cungah chiah dih a si. Johan nih tipil a pek
thaizing i a hmuh tikah “Zohhmanh u, Pathian
Tufa vawlei sualnak a kalpitu khi tiah a ti” (Johan
1:29).
Pathuam nak ah;
Kan sualnak vialte
ngaihthiam kan sinak lai Jesuh nih vailam
cungah “a dih cang,”Johan 19:30 tiah ati i a thi.
Pathian hmaiah midingmi ah a kan ser nakhnga
thihnak in a thothan. Sual ngaihthiamnak dingah
sual raithawinak tuahmi kha philh hlah. Misual mi
nih a kut kha thawi ding i thah dingmi lu cungah
khan thah hlan ah a kut kha a chuan. Sual
thawinak ding i thah dingmi lucungah kutchuan
kha a philh ahcun a sualnak kha ngaihthiam a si
I halnak le lehnak
lai lo. Zeicahtiah a tuahmi kha a hmaan lo caah a
si. Cu bantukin Khrihfa mi hna nih Jesuh tipil
innak a sullam kha kan hngalh lo ahcun kan
lungthin chungah sualnak a um tinak a si caah kan
zumhnak menmen thawngin khamhnak kan hmu
lai lo.
Khrihfa tampi hna nih Jesuh tuahmi le a
riantuanmi kha a cheuchum lawng kan hngalh.
Johan nih cakuat a tialmi a pakhat nak ah fiang
tein a chimmi cu, “A rami cu Jesuh Khrih hi a si,
tipil a innak Ti le a thihnak Thi he a rami a si. Ti
he lawng a ra lo, Ti he Thi he a ra. Cun cucu
biatak a si ti kha Thlarau hrimhrim nih tehte a
khaan, zeicahtiah biatak cu Thlarau a si,” (I
Johan 5:6). Khamhnak kan hmuh khawh nakhnga
Jesuh tipil innak a biapit ning a chimtu Baibal
caang dang tampi an um rih. Ti le Thlarau
thawngtha kha zumtu dihlak nih kan zumh
hrimhrim awk a si.
◄
CHUNG BIA
►
379
Halnak6. Zei Baibal caang nih dah
Lamkaltu pawl nih Jesuh tipil innak biapi tuk
i an chiahnak a langhter?
Lehnak:Tipil kan innak le Jesuh tipil innak a
sullam hi kan dihlak in kan thleidan a herh. Tipil
kan innak thawngin hrinthannak kan hmu lai lo.
Jesuh Khrih zumhnak lawnglawng in hrinthannak
kan hmuh lai. A hlei in tuahmi phungphai hna
tipil innak le cuarpar tannak hna hi khamhnak
hmuh nakhnga caah a herh hrimhrim tinak a si lo.
Zumtu hna nih tiin tipilnak kan inmi hi Baibal nih
biapi ah a chia tuk lo. Johan nih Jesuh tipil a
peknak tu kha kan Baibal nih biapi deuh ah a
chiah.
Jesuh tipil innak cu kan khamhnak caah a biapi
ngaingai mi le a um lo kho lomi a sinak kha kan
Baibal hmun tampi ah a lang. Cucaah Biakam
Thar thawngthabia chungah Jesuh tipil innak cu
biahmaithi ah khan tial an si. Mark Thawngtha nih
I halnak le lehnak
khan Pathian Fapa Jesuh kong in aa thok i, tipil a
innak kha biapi ngai ah a chiah. Johan nih ni kha
biapi ngai in a van chiah ve i “A thaizing ah” (
1:29) ti le “raithawinak ni” (2:1) tiah a ti ve, cucu
tipil a innnak ni in a chimmi a si.
Tipil petu Johan nih Jesuh tipil a pek thaizing
ah a chimmi cu, “Zohhmanh u, Pathian tufa
vawlei sualnak a kalpitu khi” ( Jn 1;29)ti hi a si.
Vawlei sualnak vialte kha Johan nih Jesuh tipil a
pek ah khan a cungah a chiah dih. Kan sual
ngaihthiam a si nakhnga vailam cungah khan, “a
dih cang,” (Johan 19:30) tiah a chim i a thi, i ni
thum hnu ah thihnak in a tho than.Paul nih a
chimmi cu “Ca Thiang chungah a rak i tial bang
khan Khrih cu kan sualnak caah a thi,” tiah a ti (I
Cor. 15:3). Hika ah Ca Thiang tiah a timi hi
Biakam Hlun a si. Zeitindah misual mi nih a
sualnak ngaihthiam a sinak lai raithawinak a tuah
lai? Thawi dingah thah dingmi kha thah hlan ah a
lu cungah a kut pahnih in a chuan lai. Lucung
◄
CHUNG BIA
►
380
kutchuannak tuah lo in thawinak ah a pek a si
ahcun a sualnak kha ngaihthiam a si lai lo.
Zeicahtiah a raithawinak a tuahmi kha a hmaan lo
caah a si.
Lamkaltu Paul nih a chimmi cu,“Khrih Jesuh
he i pehtlaihnak chung i kan i hnim ah khan a
thihnak he i pehtlaihnak chungah kan i hnim ti
kha nan philh dara?”(Rom. 6:3). Jesuh Khrih
chungah tipil in ti cu Jesuh Jordan tiva tipil innak
zumh ti a si. Kanmah tipil innak kha a si lo. A si
ah zeitindah Khrih chungah cun tipilnak cu kan in
khawh lai? Tipil petu Johan nih Jesuh tipil a
peknak thawngin kan sualnak vialte kha Jesuh
cungah a chiah dih ti kan zumh tikah Khrih
chungah tipilnak cu kan in lai.
“Khrih he i pehtlaihnak chungah tipil nan ing i
cucaah Khrih sining kha nan ta ah nan i lak
cang,” (Gal. 3:27). Tipil Petu Johan nih Jesuh
tipil a peknak thawngin kan sualnak vialte cu a
I halnak le lehnak
cungah a chiah cang ti a zummi hna cu sualnak an
ngei ti lo i a thiangmi Pathian fale an si.
“Amah he nan i pehtlaihnak ah hin nannih cu
cuar partannak kha nan hmu, minung, tuahmi
cuarpartannak kha si loin Khrih cuarpar tannak
hrimhrim kha nan hmu i cucu hi a sualmi kan pum
chungin luatnak kha a si” Col. 2:11. Kut in siloin
chung lei in cuarpar tannak tuahmi nih khan kan
taksa sualnak kha a kan thenhpiak i kan sualnak
chung khan a kan khamh. (Cuarpar tannak cu
lungthin chungin a si lai (Rom. 2:29). Cucu kan
lungthin sualnak a thenh tu Jesuh tipil innak zumh
kha a si tiah Paul nih a ti.
"Cucu atu i nanmah an khamhtu hna tipil innak
a rak sawhtu hi a si. Tipil innak cu pum hnawm
kholh hi a si lo, chiatha thleidannak, lungthin
thiang nih Pathian sin i biakamnak a tuahmi tu hi
a si.Tipil innak nih cun Jesuh Khrih thihnak in a
thawh thannak thawngin a kan khamh” IPeter
3:21. Tipil innak cu kanmah khamhnak a rak
◄
CHUNG BIA
►
381
sawhtu a si. Kan hngalh bantukin, Noah chan lio
ah ti (buanchukcho) a zum lomi vialte hna an rak
thih dih bantukin, nihin zongah chimh ngai lo
zumtu tampi an um i, Jesuh Khrih cu zum ko
hmanh hna sehlaw Jesuh tipil innak an zumh lo
caah an thi ve lai.
Lamkaltu Johan nih cu Thawngtha kong cu a
cakuat pakhat nak ah tha tein a tial. “A rami cu
Jesuh Khrih hi a si. tipil a innak Ti le a thihnak
Thi he a rami an si. Ti he lawng a ra lo, Ti he Thi
he a ra” I Johan 5:6. Kan sualnak chungin khamh
dingah Jesuh cu tipil a innak Ti le a thihnak, Thi
he khan a ra. Johan nih a chim thanmi cu “Tehte a
khaangtu pathum an um: cu hna cu an bia aa
khat,” tiah a ti I Johan 5:8. Chim duhmi cu Jesuh
tipil innak,
a thihnak le Thlarau hna cu
hmunkhat te ah khamhnak caah rian a tuan timi an
si.
Jesuh nih Nicodemus sinah a chimmi cu
“Biatak kha kan chimh Ti le Thlarau in hrinthan a
I halnak le lehnak
si lomi cu Pathian pennak chungah a lut kho lai
lo, (Johan 3:5). Kannih cu Ti le Thlarau in
hrinthan kan si. Thlarau laksawng kan hmuh
khawh nakhnga ding caah le tlanh kan si
khawhnak hnga ding caah Jesuh tipil innak le a
thihnak kha kan zumh a herh. Cucu kan Baibal nih
“hrinthannak” a timi cu a si.
Peter nih a chimmi cu, “Nan dihlak in, pakhat
hmanh bau loin, nan sualnak khan i mer tuah u,
nan sualnak kha ngaihthiam nan si nakhnga nan
sualnak khan i mer u law Jesuh Khrih min in tipil
ing tuah u, cun Pathian laksawng Thiang Tharau
kha nan hmuh lai,” (Lam 2:38).
Sual
ngaihthiamnak le Pathian laksawng Thiang
Tharau na hmuh khawh nakhnga na lungthin
chungin Jesuh tipil innak kha fek tein na zumh a
herh. Zeidah kan chim than khawh ti lai?
Khamhnak kan hmuh khawh nakhnga Jesuh tipil
innak a biapitning a chimtu Baibal caang dang
◄
CHUNG BIA
►
382
zong a tampi rih. Khrihfa nih cun Ti le Thlarau
thawngtha cu kan zumh hrimhrim awk a si.
Hebru 6:1-2, “Cucaah hmailei ah fong u sih,
Khrihfa cawnpiaknak a hram kan i domhnak kha
hnulei ah kaltak u sihlaw a tlam a tlingmi
cawnpiaknak kha fuh u sih. Santlai lomi rian
kaltak kha a hram in i domh than lengmang ti hlah
u sih, cun Pathian zumh zong kha a hram in i thok
than lengmang ti hlah u sih, tipil innak kong
tehna, mithi thawhthannak kong tehna hi, an
hram ah i hel lengmang ti hlah u si.” Hika ah
Khrihfa hmasa hna i an cawnpiaknak kha kan
hmuh khawh. Tipil innak zumhnak, lu cung
kutchuannak zumhnak, thawhthannak zumhnak
cawn piaknak hna kha an rak cawnpiaknak a si.
Jesuh nih tipil a innak thawngin kan sualnak vialte
kha aa lak i, vailam cungah biaceihnak aa huah
timi thawngtha kha khamh kan sinak lai kan zumh
a herh.
I halnak le lehnak
Halnak: 7 Hihi ka zumh tawnning le ka
cawnpiak tawnning cu a si ve ko nain Jesuh
tipil innak hi na uar tluk in ka cawnpiak
theng bal hna lo. Ti le Thlarau thawngtha na
ti lengmangmi hi zeidah na duhnak a si?
Lehnak:“Khamh”
ti a sullam cu sual
ngaihthiamnak,
tlanh nak ngeih ti a si.
Hrinthannak ti zong ah ti a si.
Nunnak
thawngtha zumhnak thawngin misual cu mi
dingmi ah a cang. Jesuh khamh nak Ti le Thlarau
thawngin misual mi cu hrinthan a si. A hrinthan
mi hna, tlanhmi hna cungah khan Thaing Thlarau
kha a ra i Pathian fa an si tiah a phuan. Cucaah,
Thiang Thlarau tinco, tlanh, khamh, hrin than,
Pathian fa si ti le miding mi i can, ti cu a khat dih
mi an si ko.
“Lam le Biatak le Nunnak cu Keimah hi ka si,
keimah sin in ti dah lo cun ahohmanh Pa sin an
phan kho lai lo,” tiah Jesuh nih a ti, (Johan 14:6).
◄
CHUNG BIA
►
383
Pathian fapa ngeihchun, Jesuh Khrih thawng
lawnglawng in Pa sinah kan kal kho lai.
Zeitindah Jesuh nih kan sualnak a tawl i, zeitindah
Pathian pennak chung lut awkah a tlak dingin a ka
ser ti kha kan hngalh a herh.
Asinain, Khrihfa tampi hna nih cu Jesuh min
auhnak menmen nih khan a kan khamh lai tiah an
rauh. Baibal voi khat hmanh rel loin le kan
sualnak chungin zeitindah Jesuh nih a kan khamh
ti hngal loin Jesuh kha an zumh tawn. Jesuh nih a
khamhnak hnga a tuah sermi kha thei loin amah
Jesuh kha an zumh. Pathian cu Thlarau a si, a
thiangmi, a thleng bal lomi a si, asinain kannih cu
sualnak a ngeimi kan si. Bawipa pennak chung
kan luh khawhnak ding lam cu Jesuh Khrih
thawng lawng in a si ( Rom 8:1-2).
Mi tampi hna nih cun khamhnak kan hmuh
khawh nakhnga Khrih nih a tuahmi kha thei loin,
amah Jesuh tu kha kan zumh i, “Bawipa Bawipa,”
tiah kan auh khamh ka si tiah an i ruat, asinain an
I halnak le lehnak
lungthin chungah sualnak kha a um. Jesuh Khrih
na zumh ko nain na lungthin chungah sualnak na
ngeih ko ahcun zei chungin dah khamh na si? Mi
pakhat khat nih, “Zeitindah Jesuh nih kan sualnak
a tawl ning a si,” tiah biahalnak ngei sehlaw
mitam deuh nih cun, “Vailam cungah a tawl hna,”
tiah kan leh men lai. Cu a si ahcun biahalnak dang
cu, “Na lungthin chungah sualnak a um maw?” ti
a si i “a um,” tiah an ti hnga.
Jesuh timi a sullam ( Matt.1;21kan sualnak
man hi ) tinak a si. Sualnak chungin khamh kan
sinak lai Jesuh kha kan zumh.
Asinain, Jesuh kan zumh ko nain kan lungthin
ah sualnak kan ngeih a si ahcun misual kan si i,
sual sal ah zuarmi biaceih dingmi kan si tinak a si.
Lamkaltu Paul nih a chimmi cu “Atu cu Khrih
Jesuh he pehtlai in a nungmi hna caah cun
sualphawtnak a um ti lo.” (Rom 8:1). Thinlung
chungah sualnak a ngeimi hna cu Jesuh Khrih he
an um ti rih lo ti kha a fiang ko. Jesuh Khrih an
◄
CHUNG BIA
►
384
zumh ko nain i khamh si loin sualnak chungah
an taan i misual an si tiah ahcun Jesuh tipil innak,
a cungah sualnak chiah a sinak kha zum loin
vailam cung a thihnak lawng kha an zumh caah a
si. Cucaah an lungthin chungah sualnak kha an
ngei ti cu a fiang ko.
Cucu Jesuh Khrih tipil innak zumh le zumh lo a
dannak cu a si. Jesuh tipil innak zumhnak
thawngin khamhnak a hmu i miding mi ah aa cang
mi an um ko lio caan ah Jesuh tipil innak zumh
duh lo ruangah an lungthin chungah sualnak ngei
in misual a si peng mi an um ve. Thiang thlarau
kha misual hna cungah a phuang lo, a ra lo, Ti le
Thlarau in hrinthannak a ngei i tlanhnak a co mi,
miding mi hna cung lawngah a ra i aa phuang.
Cu bantukin Paul nih a chim mi cu “Khrih
Jesuh he i pehtlaihnak chung i kan i hnim ah khan
a thihnak he a pehtlaihnak chungah kan i hnim ti
kha nan philh dara?” (Rom 6:3). Mi tampi nih
Jesuh Khrih nih kan sualnak vialte vailam
I halnak le lehnak
cungah a kalpi ti kan zumh lo nain Jesuh tipil
innak kan zumh lo ah cun kan lungthin chungah
sualnak kan ngei lo tiah kan chim ngam lo.
Sualnak kan ngei lo tiah kan chim a si ahcun
Pathian hmai ah lihchim kan si caah kan chiatha
thleidannak nih khan sual a kan phawt i misual
kan si tiah kan ti.
Jesuh tipil innak zumhnak thawngin kan
sualnak kha Jesuh cungah kan chiah lo a si ahcun,
kan lungthin chungah sualnak kan ngei taktak.
Jesuh tipil innak le thihnak kan zumh lo ahcun
vancung pennak chungah kan lut kho lai lo. Jesuh
tipil innak kan zumh lo a si ahcun, tlang cung le
thlacamnak inn zongah thlacam hmanh usih law,
sualnak kan lungthin chungah a um thiamthiam
kha kan hngalh ko lai.
Jesuh nih, “Bawipa, Bawipa, tiah a ka timi
paoh in vancung pennak chungah an lut dih lai,
tinak a si lo, Sihmanh sehlaw ka Pa duhnak a
tuahmi lawnglawng kha an lut lai. Cu ni cu a phak
◄
CHUNG BIA
►
385
tikah, mi tampi nih keimah cu Bawipa, Bawipa!
na min in Pathian bia kha kan chim i nan min in
khuachia kha tampi kan thawl hna i
khuarauhharnak tampi kan tuah! an ti lai. Khi
tikah an nih cu aho nan si kha kan hngal bal hna
lo. Kal ko u, thaatlonak a tuahtu hna, tiah ka ti
hna lai.” Mat.7:21-23.
Nawlbuarnak a tuahmi timi nih hin mizeidah a
sawh duh hna? A sawh duhmi hna cu, khamhnak
tlamtling zum duh loin Jesuh vailam cung a
thihnak lawng a zummi hna kha an si. Jesuh nih
tipil a innak le a thihnak thawngin a kan khamh ti
kan zumh lo ahcun nawlbuar mi kan si. Jesuh tipil
innak le a thihnak tha tein kan hngalh hlan ahcun a
hmaanmi zumhnak ka ngei tiah kan chim kho rih
lo.
Hrinthan a duhmi hna cu Ti le Thlarau thawng
lawngin a si kho lai tiah Jesuh nih a ti. Noah
lawng chungah a um mi hna lawng buanchukcho
chungin khamh an rak si bantukin Jesuh tipil
I halnak le lehnak
innak, thihnak a zum mi hna lawng an sualnak
chungin khamh an si lai i khamhnak an hmu lai. Ti
le Thlarau thawngtha na zumh lo ahcun na
sualnak zong ngaihthiam a si lai lo i Pathian fa
zong na si kho lai lo.
Halnak8. Jesuh zumhnak thawngin khamh
ka si tiah ka zumh. Ka lungthin chungah
daihnak le zumh fiannak ka ngei. Asinain, atu
cu na phungchim mi nih a ka buaiter.Cucaah
khamhmi sinak dingah Jesuh tipil innak le a
thihnak zumh a hau na ti duhnak a si maw?
Lehnak:Jesuh tipil innak na zumh lo a si ah
cun na lungthin chungah sualnak a um ti kha a
fiang. Lamkaltu Johan nih a chimmi cu “Kannih
nih sualnak kan ngei lo kan ti a si ahcun, kanmah
le kanmah kha kan i hlen a si i, kan chungah
biatak a um lo tinak a si” (IJohan 1:8). Jesuh tipil
◄
CHUNG BIA
►
386
innak na zumh lo caah na lungthin chungah
sualnak a um i na chungah biatak a um lo tinak a
si. Jesuh tipil innak le a thihnak kan zumhnak
thawngin Pathian thilpek Thiang Thlarau
laksawng kha kan co i sual ngaihthiamnak kha
kan hmu. Cucaah khamh zong kan i fiang.
Lamkaltu Paul nih a chim mi cu, “Thawngtha
dang timi hi a um lo,” (Gal. 1:7) ti a si. Kan
sualnak chungin a kan khamh khotu thawngtha cu
Lamkaltu hna nih Jesuh sinin an rak hmuh i an rak
chim phuanmi Jesuh tipil innak le a thihnak
thawngtha (Ti le Tharau Thawngtha) kha a si,
Thawngtha dang a um ti lo. Lam kaltu hna nih an
rak chimmi Ti le Thlarau thawngtha kha kan
zumh lo ahcun kan lungthin chungah sualnak a
um tinak a si.
Kan lungthin chung sualnak he zeitindah
khamh cu kan i fian khawh lai? Pathian hmaiah
tha tein kan tlawnlen paoh le khamh fiannak le
lawmhnak kha kan cungah a um tiah kan ruah,
I halnak le lehnak
asinain a taktak ti ah cun khamh fiannak kha kan
ngei lo. Sualnak kan tuah tikah kan lungthin
sualnak thilrit ruangah tihnak in kan khat. Cu
bantuk khamhnak cu Pathian nih a theihpimi
khamhnak si loin kanmah ruahnak le
cawlcanghnak chungah a ummi khamhnak lawng
a si. Hi bantuk khamhnak nih a chuahpimi cu
nifate kan sual ngaihthiamnak kan halnak
thawngin thiamter mi kan si ti ruahnak a chuahter.
A hmaan lomi khamhnak a zummi hna nih cun,
Nawlbia zulhnak thawngin, le nun thianhlimnak
thawngin le ni fate sual ngaihthiamnak halnak
thawngin khamh kan si lai tiah an ruah.
Sihmanhsehlaw Jesuh tipil innak zumhnak
thawngin an sualnak vialte kha Jesuh cungah an
chiah lo ahcun misual an si peng ko lai. Pathian
nih a sermi khamhnak cu a tlamtling mi
khamhnak a si. Cucu Johan nih Jordan tiva ah tipil
a peknak thawngin Jesuh nih vawlei sualnak
vialte a kalpi dih cang i, cu sualnak cu vailam
◄
CHUNG BIA
►
387
cungah a thenh dih cang timi zumhnak thawngtha
a si.
Lamkaltu Johan nih a chimmi cu, “Pathian
sinah kan sualnak cu kan phuan ahcun, a dingmi
le zumhnak tlakmi a si caah, a biakam kha let loin
kan sualnak kha a kan ngaihthiam lai i kan
palhnak vialte kha a kan thenhpiak dih lai,” (I
Johan 1:9) tiah a ti. Ti le Thlarau Thawngtha kan
hngalh lo ruangah sual ngaihthiam kan si lo i
Bawipa kan zumh ko zongah misual ka si,
sualnak hmete kan tuah zongah Ti le Thlarau
thawngtha tel lo cun thenh khawh a si lo caah hell
ram kal dingah khaukhih mi kan si tiah Pathian
hmai ah sual phuannak ngei hna u sih. Cucu a
hmaanmi sual phuannak a si. Cu ti kan sualnak
kan phuan ah cun Ti le Thlarau thawngtha nih kan
sualnak vialte kha voi khat ah za lakin a kan
tawlpiak lai i miding mi kan si lai.
Jesuh tipil innak le t thihnak thawngtha a thei i
a zummi hna paoh cu an sualnak vialte chungin
I halnak le lehnak
khamh an si lai. Miding mi ah an i cang, a
thawngmi zumhnak kha an ngei i vancung pennak
chung lut dingah timhcia an si. Kan zumh fiannak,
zumhnak lei cawnpiaknak le Pathian lei cawnnak
nih khan kan sualnak chungin a kan khamh lai lo.
Ti le Thlarau thawngtha kha zum hna u sihlaw
Jesuh khamhnak cu kan co ko lai.
Halnak9. Ti le Thlarau” na hngalhnak hi a
hmaan ahcun vailam cung mifir pa caah
khamhnak hi a si kho hnga lo.Cucaah vailam
cung mifir pa khamhnak hmuh ning kha
zeitindah na fianter lai?
Lehnak:Hi lio hi Pathian nih a rak chim
chungmi mi khamhtu Messiah a ra lai tiah
Judahmi hna nih hngahhlang ngaiin an rak hngah
lio caan a si. Cucaah midang nak hmanh in
Pathian nih Moses sinah a pekmi hna,“Nawlbia le
◄
CHUNG BIA
►
388
raithawi ning phunglam,” kha tha tein a rak theitu
an si. Pathian Nawlbia bang in Messiah a ra lai
kan sualnak vialte chungin a kan luatter lai tiah an
zumh. Asinain, Pathian sinin a rami Tipil petu
Johan nih Jesuh tipil a peknak le vawlei sualnak
vialte Jesuh cungah chiah a sinak an zumh lo
caah (Mark 11:27-33), minung hna lam hmaan lo
ah a hruaitu ah an ruah i vailam cungah an thah.
Rom nawlbia ah a ummi cu Rom minung hna
cu vailam cungin luatter hna ding ti a si (Lam.
22:25-29, 23:27). Cucaah vailam cung i thlaimi
hna kha Rom mi an si lo Judah mi an si ti kha kan
hngalh khawh. Cu pinah vailam tahnak cung i
mifir kha Pathian a tihzahmi ti kha a bia chimmi
in kan hngalh khawh fawn, “Bawipa,
Siangpahrang in na rat tikah ka philh te hlah tiah
a ti.” Luke 23:42. Peter nih Gentalmi hna sinah
Thawng tha a rak chim hlan ah khan ahohmanh
nih Gentel mi hna sinah Vancung pennak kong
thawngtha kha an rak chim bal lo. Pathian nih
I halnak le lehnak
Moses thawngin Israelmi hna sinah pekmi
Nawlbia le raithawinak phunglam hna kha vailam
cung mifir nih khan a hngalh caah Pathian
Nawlbia bangin Messiah a ra lai timi kha a zumh.
Pathian sin a rami paoh nih misual ka si, ka
sualnak ruangah hell ram kal dingmi ka si ti kha
an phuan hrimhrim awk a si. Vailam cung mifir pa
nih a sualnak a phuan, “Kannih ca i biakhiahnak
an tuahmi cu a hmaanmi a si,zeicahtiah kan
tuahmi ruangah kan hmuh awk a simi kha kan
hmuh,” tiah a ti (Luke 23:41). Vailam cung mifir
pa kha Pathian a tihzah i vancung pennak chungah
luh ding kha ruahchannak nganpi a ngeimi a si zia
kha a bia chimmi in kan hngalh khawh,“Bawipa,
Siangpahrang in na rat tikah ka philh te hlah tiah
a ti,” Luke 23:42.
“Asinain a nih hi cu thatlonak zeihmanh a tuah
lo,” Luke 23:41 tiah vailam cung mifir pa nih a
ti. Zeitindah mifir pa nih khan Jesuh tuahmi kha a
hngalh khawh? Zeitindah sualnak a tuah bal lomi
◄
CHUNG BIA
►
389
a si kha a hngalh? Jesuh cu Thiang Thlarau in
pawimi a si, Ngaknu thiang Mary nih hrinmi a si.
Mi vialte aiawhtu Tipil Petu Johan nih tipilnak a
pekmi a si, vawlei sualnak vialte a kalpitu a si,
vailam cungah keimah he thahnak a ingmi a si
tiah mifir pa nih a zumh. Vawlei ah sualnak a
tuahmi ruangah vailam cungah thlainak tong
hmah seh Jesuh nih a tuahmi vialte a lungthin in a
zumtu a si.
Jesuh tipil innak thawngin kan sualnak kha
Jesuh cungah chiah a si ti a thei. Jesuh tipil innak
a zummi hna nih cun Pathian dinnak kha an
hngalh i an sualnak kha an i phuang. Asinain,
Johan tipil innak thawngin a sual a phuangmi hna
nih cun Jesuh tipil innak thawngin kan sualnak
vialte Jesuh cungah chiah a si ti a theih khan
Pathian dinnak kha a hngalh. Tipil Petu Johan tipil
peknak a ingmi hna nih cun Pathian dinnak kha an
hngalh, Jesuh cungah kan sualnak chiah a si timi
zong an hngalh. Asinain, sual ngaihchihnak Johan
I halnak le lehnak
tipil peknak a ing lomi hna nih cun Pathian
duhning kha an hlawt, zeicaahtiah Jesuh tipil
innak kha an zum lo (Luke 7:28-30).
Vailam cung i mifir pa nih khan Jesuh nih a
tuahmi hi a hmaan mi le a dikmi a si tiah a zumh i
a phuan caah khamh a si. Asinain a dang mifir
pakhat nih cun a zumh ve lo caah khamh a si lo.
Khamh a simi mifir pa nih khan Jesuh nih ka
sualnak vialte a kalpi dih ti kha a zumh. Cucaah
khamh a si. Amah hi Ti le Thlarau thawngtha a
zumtu a si. Pathian cu a dingmi a si caah a
Nawlbia bangin Jesuh tipil innak le a thihnak a
zummi hna paoh cu thiam a coter hna.
Halnak10: Pathian cu zaangfahnak le
velngaihnak in a khat mi a si caah, Jesuh kan
zumh ahcun kan lungthin chungah sualnak
um ko hmanh sehlaw miding ah a kan
cohlang ko hnga lo maw?
◄
CHUNG BIA
►
390
Lehnak:Pathian cu a dingmi le dawtnak in a
khat mi a si. Pathian cu a dingmi a si caah sualnak
kha hmaan tein bia a ceih. “Sualnak man cu
thihnak a si,” (Rom 6:23). A sullam cu misual
cu biaceih a si hnu ah hell ram kal ding ah
khaukhih a si tinak a si. Pathian nih muihnak le
ceunak a then bantukin miding le misual kha a
then a thleidan ve hna.
Kan sualnak ruangah Jesuh cu vailam cungah
biaceih dingin vailam tah a si, Tipil a innak
thawngin kan sualnak vialte kha a kan tawlpiak
dih ti a zummi hna paoh cu Pathian nih miding mi
ah a cohlang hna. Asinain Jesuh tipil innak zumh
lo ruangah lungthin chungah sualnak a ngeimi hna
cu Pathian hmai ah misual an si. Annih cu, Noah
chan lio minung hna nih an rak zumh lo bantukin,
ti, asiloah Jesuh tipil innak kha an zum lo.
Lungthin chungah sualnak a ngeimi hna kha
Pathian nih sualnak ngei lomi, miding a ti hna
ahcun mi lihchim a si lai caah a thilser vialte kha
I halnak le lehnak
bia zong a ceih kho hna hnga lo i a uk zong a uk
kho hna hnga lo.
Pathian nih, “Mithalo hna cu thiam ka coter
hna lai lo,” Exo 23:7 tiah a ti. Pathian nih a kan
khamhnak ti le Thlarau kha hlaw zau in Pu pa hna
cawnpiaknak le nunphung kha biapi ngai ah a chia
i a zulmi hna cu mitha lomi hna tiah Pathian nih a
ti hna. Jesuh nih, “Keimah an kan zumh lo caah
hin sualnak kongah aw palh,” Johan 16:9 tiah a ti.
Jesuh nih tipil a innak le a thihnak thawngin
vawlei sualnak vialte a lak dih i khamhtu ah a
cang timi zumhlonak sualnak lawnglawng hi atu
kan vawlei ah a tangmi sualnak a si. Cucu zeitik
hmanh ah ngaihthiam khawh a si lomi Thiang
Thlarau ralchan in sual, Thiang Thlarau volhpam
cu a si. Thiang Thlarau a vualpammi hna caah cun
khamhnak lam a um lo, zeicatiah an sualnak vialte
a tawltu Jesuh tipil innak an zumh lo caah a si.
Lamkaltu Johan nih a chimmi cu, “Sualnak a
tuahmi paoh nih Pathian nawl a buar a si,
◄
CHUNG BIA
►
391
zeicahtiah cun sual cu nawlbuar a si. Khrih cu
minung sualnak lakpiak awkah a ra i a chungah
sualnak zeihmanh a um lo ti kha nan hngalh.
Cucaah Khrih chungah a ummi paoh cu sualnak
chungah khan an um peng lo, sihmanhsehlaw
sualnak a tuah pengmi nih cun Khrih kha a hmuh
zong an hmu bal lo i a hngalh zong an hngal bal
lo,” (I Johan 3:4-6). Jesuh Khrih nih tipil a innak
thawngin kan sualnak a la dih lo ti zumh kha
sualnak tuah a si, cucaah sualnak a tuahmi paoh
cu Pathian nih ni dongh ni ah a hlawt hna lai.
Jesuh he tipil in tinak thawngin Khrih he
pehtlaihnak a ngeimi hna cu sualnak an ngei ti
lo.
Jesuh tipil innak thawngin kan sualnak vialte a
cungah chiah a si cang tiah a zummi hna cu, an
taksa derthawm ruangah sualnak tuah ko hmanh
hna seh sualnak an ngei ti lo. A sualnak vialte
Jesuh Khrih cungah a chiami hna kha Pathian nih
miding tiah a auh hna i Thiang Thlarau kha
I halnak le lehnak
laksawng ah a pek hna. Lungthin chung sualnak a
ngeimi hna chungah Thiang Thlarau cu khua a sa
duh lo.“Nang cu thatlonak tuahnak ah aa lawmmi
Pathian na si lo i na hmaika ah thatlonak umter
kha na duh lo” (Sam. 5:4). Sualnak a ngeimi hna
lungthin ah Pathian Thiang Thlarau kha um a duh
lo. Thinlung chungah Thiang thlarau a ngei lomi
hna nih cun ka zumhnak le ka ruahnak ah cun
sualnak ka ngei lo tiah an ti. Asinain sualnak ka
ngei lo, lungthin zumhnak thawngin a dingmi ka
si tiah a ti kho bal lai lo, zeicahtiah a chiatha
thleidannak nih khan sual a phawt caah a si.
Cucaah, cu bantuk minung nih cun minung
mithmuh ah misual ka si nain Pathian mithmuh ah
mi dingmi ka si tiah an ti. Misual mi cu
Biaceihnak a tong dingmi an si caah Jesuh tipil
innak ti le a thihnak thi kha a zumh hrimhrim awk
a si.
◄
CHUNG BIA
►
392
Halnak 11: Jesuh nih tipil a innak le a
thihnak in kan sualnak vialte (atu, a luan cia le
tuah dingmi) a kalpi dih cang ti zum ko hmanh
usih law sualnak kan tuah peng ahcun, zeidah
a phichuak a si hnga? Jesuh nih akan khamh
cang ti kan zumh ruang ah lai zong kan nawng
sual ko lai. Sualnak kha tihnak um lo tein kan
tuah thluahmah, zeicatiah kan sual lai dingmi
zong Jesuh kan zumhnak thawngin
ngaihthiam le tawlpiak a si tiah kan ruah caah
sualnak hei tuah lengmang si law zeitin? Cu
kong he pehtlai in fiangdeuh in na ka chim kho
hnga maw?
Lehnak:A hmasa bik ah, Ti le Thlarau
thawngtha kong he pehtlai in biahalnak na ngeih
caah lunglawmhnak ka ngei. Na biahalnak hi
hrinthannak a ngei lomi Khrihfa hna nih an ruah
ciomi a si. Zumtu hna nih sualnak tuah than
lengmang hi a tha hnga maw ti na ruah ruangah na
I halnak le lehnak
van halmi a si ti ka hngalh. Asinain chim kan duh
mi cu, Ti le Thlarau in a hrinthan taktakmi hna cu
a cunglei na biahalnak nun cun an nung lai lo, nun
thianhlim le nun zoh dawhtu khan an nung lai.
(Pathain fa a si taktak mi hna cu sualnak kha an
tuah peng lo tiah Baibal nih a ti).
Cucu fakpi in ruah hasa na herh. Na lungthin
chungah Thiang Thlarau a um taktak a si ahcun
thil tha tuah na duh lo zongah thil tha na nun ah a
tlai ko lai. Thlarau theitlai kha na nun ah na ngeih
ko lai. Asinain, na lungthin chungah Thiang
Thlarau na ngeih lo, a um lo a si ahcun zeitluk naa
zuam len hmanh ah Thlarau theitlai kha na ngei
kho lai lo. Lungthin chungin Thiang Thlarau a
ngei lomi hna nih cun Jesuh an zumh ko hmanh ah
Thlarau theitlai cu an ngei kho lai maw? An ngei
kho bal lai lo. Bawipa nih thingkung thalo nih
thingthei tha a tlai ballo tiah a ti (Mat 7:17-18).
Bia kan hal lai i, a lehnak zong ka vun chim
colh lai. Jesuh na zum, ko nain vawlei sualnak nih
◄
CHUNG BIA
►
393
na nun an tei maw? Sualnak lawng na tuah maw?
A si lo ah, Vawlei sualnak tei in a dingmi Pathian
sal bantukin na nung maw? Ti le Thlarau
khamhnak Thawngtha bia chim in misual hna kha
an sualnak chung chanh dingin Pathian rian na
tuan maw? Jesuh na zumh hnuah sualnak pakhat
hmanh ngei loin miding taktak ah na cang maw?
Ti le Thlarau thawngtha zumhnak lawnglawng in
sualnak na tei khawh lai, a dingmi na si kho lai i
misual hna kha an sualnak chungin na khamh
khawh hna lai.
Jesuh kan zumh hnu zongah hi vawlei ah hin
sualnak kan tuah tawn. Asinain vawlei sualnak
vialte chungin khamh dingah Tipil Petu Johan nih
kan Bawipa Jesuh Khrih cu tipilnak a pek i vailam
cungah thihnak a tuar. Cucaah Pathian nih a
tuahmi Jesuh tipil innak , thihnak kan zumhnak
thawngin kan nih cu kan sualnak vialte chungin
khamh kan si, kan sualnak vialte kha Jesuh tipil
innak ti le athisen nih a tawl dih cang.
I halnak le lehnak
Na chiatha thleidannak sualnak chungin na luat
cang maw? tiah bia hal kan duh. Jesuh na zumh
hlan bantukin na zumh hnu zongah misual na si ko
maw? Sualnak a ngeimi, misual na si ahcun Ti le
Thlarau thawngtha kha na hngal rih lo tinak a si.
Thlarau kha na lungthin chungah na ngei rih lo
caah taksa harsatnak le hnahnawhnak kha na ngei
lengmang. Zumtu dik na si ko zongah taksa
(pumsa) duhnak, ruahnak chungin na luat khawh
nakhnga Ti le Thlarau khamhnak thawngtha kha
na zumh a herh. Ti le Thlarau khamhnak
Thawngtha biatak na hngalh khawh nakhnga, na
pumsa lei sining ruahnak kha hlaw law Pathian
bia kha zum ko. Pathian nih khamhnak Nawlbia
a sermi kha, Khrih ka zum aa ti komi hna nih
anmah duhning in a thlengtu mi tampi vawlei
cungah an um. Cu bantuk minung cu Pathian nih a
hlawt ve hna lai.
Ni donghnak ni ah Jesuh nih hlawtmi na si lai
lo tiah zumhnak ka ngei. Jesuh tipil innak le a
◄
CHUNG BIA
►
394
thisen lawnglawng hi ka sualnak chungin a kan
khamhtu a si tiah a zummi na si lai tiah zumhnak
ka ngei.
Asinain na ruahnak cu taksa ruahnak a si.
“Pathian nawl kha a zul lo, a ngaingai ti ah cun a
zulh in a zul kho lo,” (Rom 8:7). “An minung
sining duhnak a zul mi nih cu Pathian kha an
lawmhter kho,” (Rom 8:8) tiah Paul nih a ti.
Pathian lung a tong khomi zumhnak ngeih na duh
ahcun Ngaknu thiang Mary nih hi vawlei ah a
hrinmi, Jesuh Khrih, Jordan tiva tipil a innak
thawngin vawlei sualnak vialte a lak i Pathian nih
tuah awk a si tiah a timi paoh a tuahtu Jesuh na
zumhnak thawng lawnglawng in cu zumhnak cu
na ngei kho lai.
Ahonihdah a dingmi Pathian rian cu a tuan
khawh lai? misual mi nih maw, miding mi nih
dah? Misual mi cu sualnak chungah khan a um
zeicahtiah Pathian hmai ah sual ngaihthiamnak
kha a hmu rih lo! Cucaah, cu bantuk mi hna cu
I halnak le lehnak
an sualnak ruangah biaceihnak nih khan a hngah
ko hna. Misual mi hna cu Pathian nih vangcung
pennak chungah a lutter hna lai lo. Zeicahtiah,
“Pathian cu thatlonak tuahnak ah aa lawmmi
Pathian a si lo,” Sam 5:4. Mithalo hna
thlacamnak cu Pathian nih ka ngai lai lo tiah a ti,
“An theih hna lo cu nan sualnak ruangah a si,”
tiah Baibal nih a ti (Isai. 59:1-2). Sualnak man cu
thihnak a si caah misual mi cu hell ram ah an tla
hrimhrim lai.
Lungthin chungah sualnak a ngei lomi, a
dingmi hna lawng nih dinnak kha an tuah khawh.
Jesuh tipil innak le thihnak zumh hnu ah lungthin
chungah sualnak a ngei lomi hna lungthin ah
Thiang Thlarau cu a um. Lamkaltu Peter nih
Penticost ni ah a chimmi cu, “Nan dihlak in,
pakhat hmanh bau loin, nan sualnak khan i mer
tuah u, nan sualnak kha ngaihthiam nan si
nakhnga nan sualnak khan i mer u law Jesuh
Khrih min in tipilnak ing tuah u, cun Pathian
◄
CHUNG BIA
►
395
laksawng Thiang Thlarau kha nan hmuh lai,”
(Lam. 2:38).
Chim duhmi cu, kan sualnak vialte lak dingah
Johan nih tipilnak a pek i, vailam cungah a thisen
a chuak i, thihnak in a tho thanmi Jesuh kha zumh
hrimhrim ding tinak a si. Cu an zumh hnuah an
zumhnak langhtertu ah Jesuh min in tipilnak kha
an ing lai. Jesuh nih a Zultu hna kha, Pa le Fapa le
Thiang Thlarau min in a zummi paoh kha tipilnak
nan pek hna lai tiah a ti hna (Mat. 28:19).
Cu pinah Paul nih, “Khrih Thlarau a ngei
lomi hna cu Khrih ta an si lo,” (Rom 8:9) tiah a ti.
Pathian nih miding mi cu Thiang Thlarau kha a
pek hna i cu Thiang Thlarau nih cun Pathian fa an
si nakhnga seal a cumh hna. Misual mi hna
lungthin ah Thlarau a um lo, a ruang cu sualnak
an ngei caah a si. Thlarau nih cun sualnak kha duh
loin thianhlimnak tu kha a duh. Thlarau nih cun
miding hna kha a hmaanmi lam ah a hruai hna i
Pathian duhning lam kha a zulhter hna. Cu ti a
I halnak le lehnak
siah, Pathian duhning cu zeidah a si? Ti le Thlarau
khamhnak thawngtha vawlei mi vialte hna sinah
va chim i Jesuh fialning bantukin tipilnak va pek
kha Pathian duhning cu a si.
Miding he misual he taksa sualnak kha an thih
tiang an tuah ko lai. Asinain a dingmi hna sualnak
cu Jesuh tipil innak ti le a thihnak thi an zumhnak
thawngin Pathian nih a thenh dih cang. Cucu
Pathian dinnak Jesuh nih a tuah mi a si. Cucaah,
kan Baibal nih hitihin a ti,
“Zumhnak thawngin Pathian he a remmi cu
an nung lai, a ti bang khan, Pathin he i remnak cu
a hram in a dongh tiang zumhnak thawngin a si.”
Rom 1:17. Jesuh tipil innak Ti le thihnak Thi a
zummi hna cu sualnak nih khan a tei ti hna lo,
thatnak lawng kha an tuah cang.
Mi dingmi sualnak a luancia, atu lio, hmailei an
sualnak vialte kha Johan nih Jesuh tipil a pek ah
khan Jesuh cungah a chiah ding cang. Jesuh
thihnak ah khan a taksa sinak kha a thi ve cang.
◄
CHUNG BIA
►
396
Midingmi hna lungthin ahcun Thiang Thlarau a
um caah Thiang Thlarau duhning in an nung.
Biatak chungah lam a hruai hna. Cu biatak
chungah cun sual tuahnak a um lo ( Roman 6)
Lamkaltu hna chan lio ah mi tampi nih
zumhnak an rak ngeihmi cu, Ti le Thlarau
khamhnak thawngtha a zummi hna zong an
nunnak ah nun thianhlimnak nun, an ngei kho lo.
An lungthin cu sualnak in a khat ko ti hi a si.
Asinain cu bantuk zumhnak a ngeimi hna cu
Lamkaltu hna nih an rak chimmi Jesuh tipil innak
Ti le thihnak Thi biatak thawngtha an hngalh fian
lo caah a si.
Cucaah lamkaltu Paul nih an sinah a chimmi cu
“A si ah cun zeitindah kan ti lai? Pathian vel cu
karh chinchin seh tiah sualnak cu kan tuah chin
lengmang lai maw? Tuah naisai hlah, sualnak ah
cun kan thi cang, zeitindah cu chungah cun kan
um peng khawh ti lai,” (Rom 6:1-2) ti hi a si. Cu
pinah a vun chapthan rihmi cu, “Pathian cu lawm
I halnak le lehnak
ko u sih, cucaah ka sining cu hihi a si ko: keimah
lawngin ti ahcun, ka lung lawngin Pathian nawl
cu ka zulh khawh, ka minung sining tu cu sualnak
phung kha a zul ko,” tiah a ti (Rom 7:25).
A donghnak ah, miding taksa cu a derthawm
mi a si caah sualnak kha a tuah ko lai, asinain
Thiang Thlarau lamhruainak kha an zulh lai i
vawlei cung khua zakip ah Thawngtha an chim
lai. Miding hna cu Thlarau lamhruainak kha an
zulh zeicahtiah Pathian vel tangah an lungthin kha
a um. “A si kun ah cun zeitin? Nawlbia tangah um
ti loin Pathian vel tangah kan um cang caah kan
sual awk a si lai maw? Si hrimhrim hlah. Bawi
pakhat khat sinah, na nawl kan ngaih lai, tiin nan
i pek ah cun, nannih cu cu bawi a nawl zulhmi sal
cu nan si, cu bantukin sualnak nawl cu nan zulh
ahcun sualnak sal cu nan si i sualnak nih a
chuahpimi cu thihnak a si. Cubantuk thiamthiam
cun Pathian nawlngaihnak cu a nawl nan zulh ah
◄
CHUNG BIA
►
397
cun nawlngaihnak nih a chuahpimi cu Pathian he
i remnak kha a si,” (Rom 6:15-16).
Pangpar taktak le ser chommi an i dan
bantukin misual lungthin a uktu le miding
lungthin a uktu zong an i dang ve. Mi dingmi
lungthin a uktu cu Thiang thlarau kha a si caah
Thiang Thlarau duhnak kha an zulh i Pathian
duhning in an nung. Asinain misual mi hna
lungthin a uktu cu sualnak kha a si caah thatnak
kha an tuah kho lo. An sualnak le palhnak ruangah
Thlarau kha an ngeih kho lo i thatnak lam kha an
zul kho lo.
Ti le Thlarau Thawngtha zumhnak a ngeimi
zumtu hna nih thianhlim nun an ngei kho lo timi
zumhnak cu a hmaan lomi minung taksa ruahnak
in a chuahmi zumhnak a si. Atu lio mi tampi hna
nih Ti le Thlarau thawngtha hi a hmaanmi
thawngtha a si tiah an ti ko nain mi dingmi hna
nunning kha an hngal lo, zei cahtiah an lungthin
chung taktak in Ti le Thlarau thawngtha kha an
I halnak le lehnak
hngal lo, an co rih lo caah a si. Sihmanhselaw hi
mi hna nih hin cun an hngalh lo mi thil paoh kha
zeirel lo in an um; cun saram bantuk in chuah pi
mi pumsa duh nak in an hngalhmi thil tu kha an
mah a hrawk tu hna thil tu an si (Jud .1: 10).
Vawlei cung khua zakip ah Thawngtha chim a
si khawh nakhnga mi dingmi hna riantuannak le
nunnak peknak hi zeitindah na ruah? Pathian
dinnak le biatak ceunak lakah khan mi dingmi hna
nih cun zumhnak thawngin thatnak kha an tuah.
Pathian fale hna nih cun dinnak le thatnak kha
an tuah. Jesuh nih tipil a innak le a thihnak
thawngin vawlei sualnak vialte a tawl dihnak
thawngtha kha vawlei mi hna sinah kan chim awk
a si.
Cu pinah kan duh mi cu, Jesuh tipil innak le
thihnak na lungthin chung in na zumhnak
thawngin vawlei sualnak chungin khamhnak hmu
u law, ni donghnak ni ah Pathian kha tong u ti hi a
si.
◄
CHUNG BIA
►
e-Books
TheNewLifeMission
USER GUIDE
?
How to Read
Easier Way to Read
Cover Page
399
User Guide
HOW TO READ
PAGING THROUGH THE BOOK
Page by Page
Skiping to a Page
◄
User Guide
►
400
User Guide
PAGE BY PAGE
• KeyBoard
1) Page Up / Page Down Key
Page Up = Previous Page,
Page Down = Next Page
2) Arrow Key
← or ↑ = Previous Page,
→ or ↓ = Next Page
• Acrobat Reader Menu Button
◄ = Previous Page,
► = Next Page
• Link
◄ = Previous Page,
► = Next Page
Contents = Go to Table of Contents
◄
User Guide
►
401
User Guide
SKIPING TO A PAGE
1) Key Board
Ctrl + N Key : The number of page you want to go to.
2) Acrobat Reader Scroll Bar
Click and drag in the scroll bar until the page number
in the number field matches the page you want to go to.
◄
User Guide
►
402
User Guide
EASIER WAY TO READ
Using Bookmarks
You can move easily where you want by using bookmarks
- Show bookmarks : Press F5 Key on your keyboard.
- Hide bookmarks : Press F5 Key again
◄
User Guide
►

TI LE THLARAU THAWNGTHA?

Transcript

Documenti analoghi

Ka Hmangaihna Puang Chhuak Rawh

Tumhi Ho Mata - Sathya Sai Organisation Deutschland