acta apostolicae sedis

Transcript

acta apostolicae sedis
ACTA
APOSTOLICAE SEDIS
COMMENTARIUM
OFFICIALE
A N . ET VOL. L X I I
TYPIS POLYGLOTTIS VATICANIS
M-DCCCC-LXX
An. et vol. LXII
31 Ianuarii 1970
N. 1
ACTA APOSTOLICAE SEDIS
COMMENTARIUM OFFICIALE
Directio: Palazzo Apostolico - Città del Vaticano —- Administratio: Libreria Editrice Vaticana
ACTA PAULI PP. VI
SACRA C O N S I S T O R I A
i
CONSISTORIUM SECRETUM
Feria secunda, die x v mensis decembris anno
MCMLXIX,
in A u l a con-
sistoriali Palatii Apostolici Vaticani habitum est Consistorium secretum,
cuius acta ex ordine referuntur.
I - SUMMI PONTIFICIS ALLOCUTIO
« Laetanti animo vos hic hodie conspicimus atque amantitibus verbis alloquimur, dilectissimi Nobis Cardinales, Praelati, Officiales Patresque Consultores Sacrae Congregationis
pro causis Sanctorum, quos plane « gaudium meum et coronam meam » appellare et salutare ipsis Pauli Apostoli verbis
percupimus.
Vos ea de causa coram admisimus, ut sententiam vestram
de maximi momenti quaestionibus prof eratis.
Scilicet vobis disceptandum est, utrum constet de miraculis, quae proposita sunt ad canonizationem obtinendam
trium Beatorum Caelitum, nempe:
Beati Leonardi Murialdo, sacerdotis, Conditoris Piae Societatis Taurinensis a Sancto Iosepho;
1
1
Cfr. Phil. 4. i.
6
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
Beatae Mariae Victoriae Teresiae Couderc, virginis, Fundatricis Sororum Dominae Nostrae a Recessu Cenaculi;
Beatae Mariae a Solitudine Torres Acosta, virginis, Fundatricis Instituti Servarum Infirmis Ministrantium.
Antequam autem ad has causas tractandas procedatur,
ordo rerum agendarum in hoc Consistorio servandus postulat, ut nonnullis Ecclesiis vacantibus provideamus et nuntium
demus de Ecclesiis iam provisis ».
II - PROVISIO ECCLESIARUM
Beatissimus
Patriarchali
Luciani,
Pater sequentes
Ecclesiae
hactenus
Venetiarum
Episcopum
Cathedrali Ecclesiae
proposuit Ecclesias :
Tangaënsi
Titulari
Ecclesiae
episcopali
Exc.
Victoriensem
R.
Cathedrali Ecclesiae Aitapensi R.
Cathedrali
praefecit
Kigomaënsi
D.
D.
R.
Kevin
Ecclesiae Bigastrensi
Albinum
Komba.
Villelmum R o w e l l .
Alfonsum
R.
D.
Venetorum.
Maurum
D.
P.
P.
D.
Nsabi.
Septimium
Todi-
sco, Vicarium Generalem dioecesis Ostunensis, quem constituit Administratorem Apostolicum « Sede plena » Ecclesiarum Cathedralium Melphictensis, Juvenacensis et Terlitiensis.
Titulari episcopali Ecclesiae Sasabensi R.
P.
Delegatum Episcopalem dioecesis Oppidensis,
D.
Sanctum
Bergamo,
quem constituit Admi-
nistratorem Apostolicum « Sede plena » Ecclesiae archiepiscopalis Rossanensis.
Postea, Summus Pontifex Sacrorum Antistites per Apostolicas sub
plumbo Litteras iam renunciatos publicavit, videlicet :
ARCHIEPISCOPOS
Barranquillensem, dioecesi in archidioecesim evecta, Germanum V i l l a
Gaviria.
Risinitanum, Ecclesia ad Archiepiscopalem pro hac vice evecta, Paulum B o t t o , iam Archiepiscopum Calaritanum.
Torcellanum,
Ecclesia
ad
Archiepiscopalem
pro
hac
vice
evecta,
Aloisium Paro, iam Episcopum Diocaesariensem in Isauria, Delegatum
Apostolicum in Australia et Papuasia-Nova Guinea.
Yirunensem, Ecclesia ad Archiepiscopalem p r o hac vice evecta, lose-
7
Acta Pauli Pp. VI
phum Zabkar,
Pro-Nuntium Apostolicum in Finlandia et Delegatum
Apostolicum in Scandia.
Taurominitanum, Ecclesia ad Archiepiscopalem p r o hac vice evecta,
Robertum È. Lucey, iam Archiepiscopum Sancti Antonii.
Sancti Antonii, Franciscum I. Furey, iam Episcopum Sancti Didaci.
Maurianensem, Ecclesia ad Archiepiscopalem p r o hac vice evecta,
Pium Laghi, Delegatum Apostolicum Hierosolymitanum et in Palaestina.
' •
Capritanum, Ecclesia ad Archiepiscopalem p r o hac vice evecta, Timotheum
Manning,
iam
Episcopum
Fresnensem,
Coadiutorem
Emi
P. D. Iacobi Francisci S. R. E. Cardinalis Me Intyre, Archiepiscopi
Angelorum in California.
Brixellensem,
Ioannem
Ecclesia
Hieronymum
Liberopolitanum,
ad
Archiepiscopalem
Adam,
Andream
iam
pro
Archiepiscopum
Fernandum
hac
vice
evecta,
Liberopolitanum.
Anguilé.
Lupercianensem, Ecclesia ad Archiepiscopalem pro hac vice evecta,
Albertum Vincentium D ' S o u z a , iam Archiepiscopum Calcuttensem.
Calcuttensem, Laurentium Trevor Picachy, iam Episcopum Iamshedpurensem.
Potentinum in Piceno,
Ecclesia
ad
Archiepiscopalem
pro
hac
vice
evecta, A d a m Kozlowiecki, iam Archiepiscopum Lusakensem.
LusaJcensem,
Emmanuelem
Milingo.
Tungrensem, Ecclesia ad Archiepiscopalem pro hac vice evecta, Henricum Lemaitre, Delegatum Apostolicum in Dicione Vietnamensi atque
Cambogiensi.
Montis Viridis, Ecclesia ad Archiepiscopalem p r o hac vice evecta,
Iosephum Schoiswohl, iam Episcopum Sullectinum.
Tagaratensem, Ecclesia ad Archiepiscopalem p r o hac vice evecta, Geraldum Thomam Bergan, iam Archiepiscopum Omahensem.
Omahensem, Danielem E. Sheehan, iam Episcopum Capsensem.
Florentinensem, Ecclesia ad Archiepiscopalem pro hac vice evecta,
Aloisium Barbarito,
Nuntium Apostolicum in Haitiana Republica et
Delegatum Apostolicum in Insulis Antillis.
Antiatensem, Ecclesia ad Archiepiscopalem p r o hac vice evecta, Em-
a
Acta Apostolicae Sedis -r Commentarium Officiale
manuelem Clarizio, iam Archiepiscopum Claudiopolitanum in Isauriá,
Pro-Nuntium Apostolicum in D i c i o n e Canadensi.
Yprensem, Ecclesia ad Archiepiscopalem p r o hac vice evecta, Iosephum Mees, Pro-üSTuntium Apostolicum in Indonesia.
Calaritanum, Emum P. D. Sebastianum S. R. E. Cardinalem R a g g i o .
Troyniensem,
Ecclesia
ad
Stephanum Ferrando, iam
Archiepiscopalem
Episcopum
Gauhatinum-Shillongensem,
dioecesi
pro
hac
vice
evecta,
Shillongensem.
in
archidioecesim
evecta,
Hu-
bertum D ' R o s a r i o , iam Episcopum Dibrugarhensem.
Vibomensem, Ecclesia ad Archiepiscopalem p r o hac vice evecta, Andream Rohracher,
iam Archiepiscopum
Salisburgensem.
Valentinum, Iosephum García Lahiguera,
iam
Episcopum
Huelven-
sem.
Fundanum, Ecclesia ad Archiepiscopalem p r o hac vice evecta, Ubaldum Calabresi, Delegatum Apostolicum Regionis Maris Rubri.
Aemoniensem,
Ecclesia ad
Archiepiscopalem
pro
hac
vice
evecta,
Hugonem Poletti, iam Archiepiscopum Spoletanum.
Trebianum, Ecclesia ad Archiepiscopalem p r o hac vice evecta, Ernestum
Gallina,
Pro-Nuntium
Apostolicum in
Cameroun
et in
Gabon
atque Delegatum Apostolicum in Africa Centrali.
Gastellanum, Ecclesia ad Archiepiscopalem pro hac vice evecta, Angelum Pérez
Cisneros,
iam Episcopum
Barcinonensem in Venetiola,
Coadiutorem E x c m i P. D. Iosephi Raphaelis P u l i d o Méndez, Archiepiscopi Emeritensis in Venezuela.
Minorensem,
Ecclesia
ad
Archiepiscopalem
pro
hac
vice
evecta,
Carolum Iosephum Alter, iam Archiepiscopum Cincinnatensem.
Cincinnatensem,
Osahensem,
Paulum
dioecesi
in
Leibold,
iam
archidioecesim
Episcopum
evecta,
Evansvicensem.
Paulum
Yoshigoro
Taguchi, iam Episcopum eiusdem dioecesis.
Fluminensem-Seniensem,
dioecesibus
aeque
principaliter
unitis
et
iri
archidioecesim evectis, V i c t o r e m Buric, iam Episcopum Seniensem et
Modrussensem.
Spalatensem
et
Macar
scensem,
dioecesi
in
archidioecesim
Franciscum F r a n i c , iam Episcopum eiusdem dioecesis.
Jadrensem,
Marianum
Oblak,
iam
Episcopum
Flaviensem.
evecta,
9
Acta Pauli Pp. VI
Petinensém,
diutorem
Iosephum
Excmi
P.
D.
Pavlisic,
iam
Victoris
Buric,
Episcopum
Bruzenum,
Archiepiscopi
Coa-
Fluminensis-
Seniensis.
Ovetensem, Gabinum Díaz Merchán, iam Episcopum Gaudicensem.
Febianensem,
Ecclesia
ad
Archiepiscopalem
pro
hac
vice
evecta,
Antonium Guizar Valencia, iam Archiepiscopum Chihuahuensem.
Chihuahuensem, Adalbertum Almeida Merino, iam Episcopum Zacatecensem.
ßaelesiensem,
Eduardum
Ecclesia
J.
ad
Hunkeler,
Archiepiscopalem
iam
pro
Archiepiscopum
hac
vice
evecta,
Kansanopolitanum
in
Kansas.
Kansanopolitanum
in
Kansas,
Ignatium
J.
Strecker,
iam
Episco-
pum Campii on tis -Capitis Girar deaunensis.
Yucatanensem,
Emmanuelem
Castro
Ruiz,
iam
Episcopum
Cinca-
ritanum.
Beverlacensem, Ecclesia ad Archiepiscopalem p r o hac vice evecta,
Achillem Glorieux,
Pro-Nuntium Apostolicum in Republica A r a b i c a
Syriana.
Glastoniensem, Ecclesia ad Archiepiscopalem
Thomam
J.
Toolen,
iam
pro hac vice evecta,
Archiepiscopum-Episcopum
Mobiliensem-
Archiepiscopalem
vice
evecta,
hac vice
evecta,
Bir minghamiensem.
Astigitanum,
Ecclesia
Humbertum Malchiodi,
Neoportensem,
ad
iam Episcopum
Ecclesia
ad
pro
hac
Placentinum.
Archiepiscopalem
pro
Fultonium J. Sheen, iam Episcopum Roffensem in America.
Balisburgensem,
Eduardum
Macheiner,
iam
Episcopum
Saljensem.
Polymartensem, Ecclesia ad Archiepiscopalem pro hac vice evecta,
Mauritium
Otunga,
iam
Episcopum
Kisiianum,
Coadiutorem
Excmi
P. D. Ioannis Iosephi Me Carthy, Archiepiscopi Nairobiensis.
Spoletanum,
Iulianum
Tigimmensem,
Ecclesia
Agresti.
ad
Archiepiscopalem
pro
hac
vice
evecta,
Lucianum Storero, Delegatum Apostolicum in Ceylon.
Teldensem, Ecclesia ad Archiepiscopalem pro hac vice evecta, Villelmum Carew, Nuntium Apostolicum in Ruanda et Burundi.
Castrensem
in Apulia, Ecclesia ad Archiepiscopalem
pro hac
vice
10
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
evecta, Petrum Seiichi Shirayanagi, iam E p i s c o p u m Ateniensem, Coadiutorem Emi P . D . Petri Tatsuo S . R . E . Cardinalis D o i , Archiepiscopi Tokiensis.
EPISCOPOS
Sicilibbensem,
Mauritium
Marie-Sainte,
Auxiliarem
Excmi
P.
D.
Henrici Mariae Varin de la Brunelière, Archiepiscopi Sancti Petri et
A r c i s Gallicae.
Polymartensem,
Isidorum
Augustum
Oviedo
et
Reyes,
iam
Epi-
scopum Leonensem in Nicaragua, nunc vita functum.
Civitatis
Ducalis,
Emmanuelem
Espinoza
Salazar,
Administrato-
rem Apostolicum dioecesis Leonensis in Nicaragua.
Montis
P.
Corbini,
Franciscum
Oves
Fernandes,
Auxiliarem
Excmi
D. Alfredi Müller et San Martin, Episcopi Centumfocensis.
Maganguensem, noviter erecta dioecesi,
Eligium Tato Lozada,
iam
Episcopum Cardicensem.
Valleduparensem, noviter erecta dioecesi,
Vincentium
R o i g et Vil-
lalba, iam Episcopum Aradensem.
Sincelejensem,
noviter
erecta
dioecesi,
Felicem
Torres
Parra,
iam
Episcopum
Ur-
Episcopum Cellensem in Proconsulari.
ßatrianensem,
Raymundum
Iglesias
Navarri,
iam
gellensem.
Curensem,
Emmanuelem
Samaniego
Barriga,
Auxiliarem
Excmi
P. D. Aloisi Guízar Barragán, Episcopi Saltillensis.
Scardonensem, Franciscum
luthensem,
Iosephum
Schenk,
iam
Episcopum
Du-
nunc vita functum.
Tagaratensem,
Antonium
González
Zumarraga,
Auxiliarem
Emi
P. D. Pauli S. R. E. Cardinalis Muñoz V e g a , Archiepiscopi Quitensis.
Cellensem
in
Proconsulari,
Ioannem
Larrea
Holguin,
Auxiliarem
Emi P. D. Pauli S. R. E. Cardinalis Muñoz V e g a , Archiepiscopi Quitensis.
Casilinum
seu
Marcellianensem,
Petrum
Antonium
Nierman,
Episcopum Groningensem.
Groningensem,
Ioannem
B.
Legazpiensem,
Theotimum
Möller.
Pacis,
iam
Episcopum
Palensem.
iam
11
Acta Pauli Pp. VI
Thizicensem, Alfonsum Nava Correon,
Auxiliarem Emi P.
D.
Io-
sephi Clementis S. R. E. Cardinalis Maurer, Archiepiscopi Sucrensis.
Sciiamchiamensem, Franciscum Xaverium
Chen-Ping Hsu,
iam
Epi-
iam
Epi-
scopum Horrensem.
llorinensem,
dioecesi,
Villelmum
Mahony.
Oyemensem, noviter erecta dioecesi,
Franciscum
Ndong,
scopum
noviter
erecta
Raphaneotanum.
Kabalenum,
Barnabam
Machakosensem,
Halem'Imana.
noviter
Andongensem,
noviter
Ijebuodensem,
noviter
erecta
erecta
dioecesi,
dioecesi,
Raphaelem
Renatum
erecta dioecesi,
Ndingi.
Dupont.
Antonium
Saliu
Sanussi.
Agatsensem, noviter erecta dioecesi,
Alfonsum
Augustum
Muzucensem
Pasquier,
Auxiliarem
in
Byzacena,
Ioannem
Sowada.
Excmi
P. D. Ivonis Plumey, Episcopi Garuensis.
Capsensem, Aemilium Njeru, Auxiliarem E x c m i P. D. Iosephi Brendan Houlihan,
Episcopi Eldoretensis.
Pittsburgensem
Episcopum
Latinorum,
Vincentium
Martinum
Leonard,
Auxiliarem
Excmi
iam
Arsacalitanum.
Turretamallensem, Franciscum
J.
Dunn,
P.
D.
Iacobi J. Byrne, Archiepiscopi Dubuquensis.
Ceramussensem,
Augustum
Aristizabal
Ospina,
Auxiliarem
Excmi
P. D. Alberti Uribe Urdaneta, Archiepiscopi Caliensis.
Menefessitanum,
Dertosensem,
Bathurstensem,
Ignatium
Doggett,
Richardum
Caries
Edgardum
Graecensem-ßeccoviensem,
iam
Episcopum
Aitapensem.
Gordó.
Godin.
Ioannem
Weber.
JJmbriaticensem, I a c o b u m Vincentium Pardy, iam Episcopum Cheongiuensem.
Nationensem,
Franciscum
F.
Claver,
Praelatum
Malaybalayensem.
Lucenensem, Alfredum Obviar et Aranda, iam Episcopum Linoensem.
Arsacalitanum,
Tezpurensem,
Orestem
Iosephum
Marengo,
iam
Mittathani.
Episcopum
Tezpurensem.
12
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
Belalitanum,
Petrum
Magoshiro
Matsuoka,
iam
Episcopum
Na-
goyaènsem.
Nagoyaënsem,
Aloisium
Nobuo
Soma.
Strongulensem, Nicolaum Verhoeven, iam Episcopum Manaâoënsem.
Manadoënsem, Theodorum
Moors,
iam
Snratthanensem, noviter erecta dioecesi,
scopum
Episcopum
Petrum
Chobiensem.
Carretto,
iam
Epi-
Ratchaburensem.
Ratchaburensem,
Rulengensem,
Robertum
Christophorum
Mbararaënsem,
Ioannem
Silcharinum, noviter
Kayanum,
Ratna
noviter
Barungtrakul.
Mwoleka,
iam
Episcopum
Zicensem.
Kakubi.
erecta
erecta
dioecesi,
dioecesi,
Faleronensem, Petrum Quinn,
Denzil
Reginaldum
Constantinum
D'Souza.
Guirma.
Auxiliarem E x c m i P.
D.
Lancellotti
Ioannis G o o d y , Archiepiscopi Perthensis.
Muzucensem in Proconsulari, Serapium Magambo, Auxiliarem E x c m i
P. D. Vincentii Me Cauley, Episcopi A r c i s Portal.
Ottocensem,
Patricium
Webster,
Auxiliarem
Excmi
P.
D.
Iustini
Iacobi Field, Episcopi Sancti Georgii in Insula Grenada, nunc vita
functi.
Sozusenum in Libya, Vidonem Atilium Previtali, Vicarium Apostolicum
Tripolitanum.
Yalabriensem,
Laurentium
Michaelem
Graziano,
iam
Episcopum
Sancti Michaelis.
Monopolitanum,
Lesinensem,
Antonium
Iosephum
M.
D'Erchia.
Marling,
iam
Episcopum
Civitatis
Jef-
Alexandri
Ca-
fersoniensis.
Civitatis
Jeffersoniensis,
Vicanum, Petrum
Michaelem
Chagüé,
Me
Auxiliarem
Auliffe.
Emi
P.
D.
roli S. R. E. Cardinalis Renard, Archiepiscopi Lugdunensis.
Ambatensem,
Vincentium
R.
Cisneros
Duran,
iam
Episcopum
Ti-
gisitanum in Mauretania.
Monasteriensem,
censem.
Henricum
Tenhumber,
iam
Episcopum
Thuburni-
13
Acta Pauli Pp. VI
Hoimanum,
Eduardum
Obsoritanum,
Baharagate.
Carolum
Moser,
Auxiliarem
Emi
P.
D.
Francisci
S. R. E. Cardinalis K ö n i g , Archiepiscopi Vindobonensis*
Castellanum
Tingitii,
Antonium
Nepomuceno,
Auxiliarem
Excmi
P. D. Gerardi Mongeau, Episcopi Dianensis et Praelati Cotabatensis.
Suacinensem, Dionysium Moynihan, iam Episcopum Kerriensem.
Kerrìensem,
Edmundum
Margaritensem,
Casey.
noviter erecta dioecesi,
Franciscum
Gurceaga
Itur-
riza, iam Episcopum Villaregensem.
Sancti Iusti,
noviter
erecta dioecesi,
Georgium
Carolum
Carreras,
iam Episcopum Fororaphaëliensem.
Sancti
Dominici
Novem
Iulii,
Alexii
Gilligan.
Thuburnicensem, Bartholomaeum Malunga, Auxiliarem E x c m i P. D.
Victoris Mariae Keuppens, Episcopi Kaminaènsis.
Nicivensem, Villelmum Escobar Vêlez, iam Episcopum Antioquiensem.
Castrensem
sum
in
Sardinia
et
Praelatum
Sinuensem
Superiorem,
Alfon-
Coadiutorem
Excmi
Sánchez -Peña.
Minturnensem,
Ioachimum
García
Ordoñez,
P. D. Michaelis Angeli Builes, Episcopi Sanctae Rosae de Oso.
Tudensem-Vicensem,
Masculitanum,
Claudium
Murustagensem,
Iosephi
Iosephum
Delicado
Bayet,
iam
Episcopum
Iulianum
Wojtkowski,
Episcopi
Siniandeni
Drzazga,
Baeza.
Ubonensem.
Auxiliarem
et
Excmi
Administratoris
P.
D.
Apostolici
territorii vulgo (( Olsztyn » dioecesis Varmiensis.
Aquaeflaviensem,
canensem.
Linum
Aguirre
Culiacanensem, Aloisium
García,
iam
Episcopum Acciensem.
iam
Episcopum
Thomam
Gorman,
Dallasensem,
gelianum.
Thomam
Ambrosium
Arcis
Vorthensis,
noviter
Episcopum
Rojas,
Pinhelensem,
Vorthensis.
Episcopum Bidensem.
iam
erecta
Tschoepe,
dioecesi,
iam
Culia-
Dallasensem-Arcis
Episcopum
Ioannem
Cassata,
An-
iam
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
14
Fresnensem, H u g o n e m Aloisium Donohoe, iam Episcopum Stocktoniensem.
Sancti Didaci,
Leonem
T.
Maher,
iam
Episcopum
Sanctae Rosae
in California.
Suellensem, Leonem
I.
Brust,
Auxiliarem
Excmi
P.
D.
Villelmi
E. Cousins, Archiepiscopi Milwaukiensis.
Pintiensem, Bernardum T.
Gallupiensem,
Espelage, iam Episcopum Gallupiensem.
Hieronymum
J.
Hastrich,
iam
Episcopum
Gurzen-
sem.
Phoenicensem,
noviter
erecta
dioecesi,
Eduardum
A.
Me
Carthy,
iam Episcopum Tamascaniensem.
Yartanensem, Carolum Minchiatti, Auxiliarem E x c m i P.
D.
Blasii
Musto, Episcopi Aquinatensis, Sorani et Pontiscurvi.
Sicennensem, Aloisium W a g n e r , Auxiliarem E x c m i P. D. Francisci
Zauner, Episcopi Linciensis.
Elotonensem, Villelmum L. Adrian, iam Episcopum Nashvillensem.
Marturanensem,
Arnaldum
Tomazella,
Auxiliarem
Excmi
P.
D.
Hugonis Bressane de Araújo, Archiepiscopi-Episcopi Mariliensis.
Calabriensem, Albertum van Overbeke, Praelatum Bayombongensem.
Rotdonensem, Villelmum T.
Me Carty, iam Episcopum Rapidopo-
litanum.
Rapidopolitanum,
Albensem,
Haraldum
Andream
Gratianopolitanum,
nensem.
Assidonensem,
I.
Dimmerling.
Fougerat,
Gabrielem
Eduardum
Q.
iam
Episcopum
Matagrin,
Jennings,
Gratianopolitanum.
iam
iam
Episcopum
Episcopum
Floria-
Arcis
Gu-
lielmi.
Mobiliensem, Ioannem L.
Birminghamiensem
in
May,
Alabama,
iam
Episcopum
noviter
erecta
Tagarbalensem.
dioecesi,
Iosephum
G. V a t h , iam Episcopum Novalicensem.
Scopiensem-Prisrianensem
}
Rufinianensem,
Nicolaum
noviter
Prela,
unitis
sedibus,
Auxiliarem
Ioachimum
sedi
datum
Herbut.
dioecesis
Scopiensis-Prisrianensis.
Libertinensem, Martinum J. Neylon, Coadiutorem Exeird P. D. Vin-
Acta Pauli Pp. VI
15
centii Kennally, Episcopi Sassuritani et Vicarii Apostolici Insularum
Carolinensium et de Marshall.
Fortisventurae, Aloisium Zichem, Auxiliarem E x c m i P. D. Stephani
Kuijpers,
Episcopi
Placentinum,
Paramariboënsis.
Henricum
Roffensem in America,
Manfredini.
Iosephum
Crandormensem, Iosephum
M.
L.
Hogan.
Breitenheck,
iam
Episcopum Tepel-
tensem.
Cuncacestrensem, Hugonem Lindsay,
Auxiliarem
E x c m i P.
D.
Ia-
cobi Cunningham, Episcopi Hagulstadensis et Novocastrensis.
Campivallensem,
Angelianum,
Vidonem
Stephanum
Satafensem
in
Bélanger.
A.
Mauretania
Leven,
iam
Caesariensis
Episcopum
Georgium
E.
Buritanum.
Lynch,
Auxi-
liarem E x c m i P. D. Vincentii S. Waters, Episcopi Raleighiensis.
Palensem,
Emmanuelem
S.
Salvador,
iam
Episcopum
Nabsincen-
sem.
Iringaënsem,
Marium
Epiphanium
Egabrensem,
Hubertum
Luthe,
Abdallah
Auxiliarem
Mgulunde.
Emi
P.
D.
Iosephi
S. R. E. Cardinalis Höffner, Archiepiscopi Coloniensis.
Vallispostanum,
Aloisium
La
Ravoire
Morrow,
iam
Episcopum
Krishnagarensem.
Florianensem,
Bernardum
Citterio,
Auxiliarem
Emi
P.
D.
Ioannis
S. R. E. Cardinalis Colombo, Archiepiscopi Mediolanensis.
Ursonensem, Raphaelem Torija de la Fuente, Auxiliarem E x c m i P. D.
Iosephi M. Cirarda Lachiondo, Episcopi Santanderiensis.
Ablensem,
Xaverium
Osés
Flamarique,
Auxiliarem
Excmi
P.
D.
Lini R o d r i g o Ruesca, Episcopi Oscensis.
Insulae
Viridis, Franciscum
Rossi,
iam
Episcopum
Derthonensem.
StocJctoniensem, Mer linum I. Guilfoyle, iam Episcopum Bullensem.
Sanctae
Rosae
in
California,
Marcum
I.
Hurley,
iam
Episcopum
Fukahori,
iam
Episcopum
Thunusudensem.
Crepedulensem,
Dominicum
Senyemon
Fukuokaënsem.
Fulcuohaënsem,
Petrum
Saburo
Hirata,
iam
Episcopum
Oitaènsem.
Aota Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
16
Oitaënsem,
Petrum
Kagoshimaënsem ,
P.
Taka'aki
Paulum
Kisiianum,
Tiberium
Arethusium
Syrorum,
D.
Iosephi
S.
R.
Hirayama.
Shinichi
Itonaga.
Mugendi.
Sebastianum
E.
Mankuzhikary,
Cardinalis
Parecattil,
Auxiliarem
Archiepiscopi
Emi
Erna-
kulamensis.
Cincaritanum, Richardum B l a n c o Granda, Auxiliarem E x c m i P.
D.
Casimiri Morcillo González, Archiepiscopi Matritensis.
Dianensem, R a y m u n d u m Echarren Isturiz, Auxiliarem E x c m i P. D.
Casimiri Morcillo González, Archiepiscopi Matritensis.
Barcinonensem
in Venetiola, Constantinum
Maradei, iam
Episcopum
Cabimensem.
Cerbalitanum
et
Praelatum
Sancti Ioannis Maguanensis,
Marbelitanum,
noviter erecta
Reginaldum
dioecesi,
Arliss.
Thomam
Fran-
ciscum Reilly, iam Episcopum Themisonensem.
Prudentipolitanum,
Iosephum
Gonçalves
da
Costa,
iam
Episcopum
Rhodopolitanum.
Malacitanum, Angelum
riensem.
Suquia
Goicoechea,
iam Episcopum Alme-
Huelvensem, Raphaelem González Morale j o , iam Episcopum Dardanium.
Brentvoodensem,
Patricium
J.
Casey,
iam
Episcopum
Sufaritanum.
Britonensem, Eugenium O'Callaghan, iam Episcopum Clogheriensem.
Ologheriensem,
Patricium
Mulligan.
Seljensem, Salvatorem Lazo, Auxiliarem E x c m i P. D. Theodulfi D o mongo et Sabugal, Episcopi Tuguegaraoani.
Evansvicensem,
Franciscum
R.
Shea.
Villaregensem, Saturninum R u b i o et Montiél, iam Episcopum Oxomensem-Sorianum.
Oœomensem-Sorianum,
Sancti Michaelis,
Theodorum
Iosephum
Cardenal
Eduardum
Fernández.
Alvarez
Ramírez,
iam
Epi-
scopum Tabuniensem.
Scardonensem
González.
et
Praelatum
Raymundianum,
Candidum
Laurentium
Acta Pauli Pp. VI
17
Elvensem, Andream Jacquemin, iam E p i s c o p u m Baiocensem.
Baiocensem, Ioannem Badré, iam Episcopum Aquaenovensem in Proconsulari.
Aucensem, Danielem Llórente et Federico, iam Episcopum Segobiensem.
Segobiensem, Antonium
Palenzuela Velázquez.
ABBATES (( N U L L I U S ))
Claravallensem
in Brasilia,
Einsïedlensem,
Georgium
Beatae
Mariae
Virginis
Petrum
Iosephum
Agostini.
Holzherr.
de
Monteserrato
Fluminis
Ianuarii,
Ignatium
Barbosa A c c i o l y .
Praeterea Summus Pontifex assensum dedisse dixit electionibus canonice factis :
— in Synodo Episcoporum Chaldaeorum, R. P. Stephani Babeka, ad
Archiepiscopalem Ecclesiam Erbilensem Chaldaeorum ;
— in Synodo Episcoporum Armenorum, R. P. Pauli Coussa, ad titularem Archiepiscopalem Ecclesiam Coloniensem in Armenia, cum munere Vicarii E x c m i P.
D.
Ignatii Petri X V I
Batanian,
Patriarchae
Ciliciae A r m e n o r u m .
HI - RELATIO CAUSAE CANONIZATIONIS
Subinde Emus P. D. Paulus Bertoli, S. Congregationis pro Causis
Sanctorum Praefectus, rettulit de vita, virtutibus et miraculis Beatorum
Leonardi Murialdo, Mariae Victoriae Teresiae Couderc et Mariae a
Solitudine Torres A c o s t a , recensuitque acta universa quae in eorumdem Causa canonizationis S. Congregatio admisit et adprobavit.
Relatione expleta,
gia
exquisivit
aperuerunt.
2 - A . A . S.
et
Summus
singuli
Pontifex
Patres,
Patrum
servato
Cardinalium
ordine,
sententiam
suffrasuam
18
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
II
CONSISTORIUM PUBLICUM
Consistorio secreto absoluto,
Consistorium
publicum,
cuius
statim in eadem A u l a habitum est
acta
referuntur.
I - POSTULATIO PALLIORUM
Personaliter sacrum
Pallium
postulavit,
pro
Metropolitana
Eccle-
sia Sancti Antonii, E x c . P . D . Franciscus I . Furey.
Per procuratorem vero postulatio Pallii facta est p r o
Ecclesia
(per
hensi,
Venetiarum;
elevationem
pro
Sedis),
Metropolitanis
Lïberopolitana,
Gauhatinae-Shillongensi
Cincinnatemi,
Osakensi
(per
(per
Ecclesiis :
Calcuttensi,
elevationem
elevationem
Barranquillensi
Lusakensi,
Sedis),
Sedis),
Patriarchali
Oma-
Valentina,
Fluminensi-Seniensi
(per elevationem Sedis), S palatemi-M acor scensi (per elevationem Sedis),
Ovetensi,
Bituricensi
(per
Ecclesiis:
Chihuahuensi,
Kansanopolitani
successionem),
Jadrensi,
Salisburgensi;
in
Kansas,
pro
Yucatanensi,
Archiepiscopalibus
Spoletana.
IL P E R O R A T I O CAUSAE CANONIZATIONIS
Deinde, D D . Victorius Trocchi et Richardus R o m a n o , Sacrae Consistorialis A u l a e A d v o c a t i , p r o Beatorum Leonardi Murialdo, Mariae
Victoriae Teresiae Couderc et Mariae a Solitudine Torres A c o s t a canonizationibus de more institerunt.
R. D. Gulielmus Zannoni, Praelatus Secretariae Status, Beatissimi
Patris nomine, iuxta morem hisce verbis respondit :
« Ad orationes vestras respondere iubeor, Beatissimum Patrem valde
exoptare in
Sanctorum album
ascribere
Beatos
Caelites Leonardum
Murialdo, Mariam Victoriam Teresiam Couderc et Mariam a Solitudine
Torres A c o s t a , quorum causam digne diserteque perorando dixistis.
Idque Sanctitas Sua non uno de nomine exoptat.
Etenim, c u m nostris temporibus salutare illud renovationis opus,
in quod Ecclesia post Concilium Oecumenicum Vaticanum II alacriter incumbit, tot afferat christianae perfectionis adipiscendae opportunitates, consentaneum non est id desiderari,
quod ad hanc eandem
perfectionem efficax esse videtur invitamentum : scilicet ante omnium
oculos in sua luce collocare praeclaram m o r u m sanctimoniam, quae in
19
Acta Pauli Pp. VI
nostrorum heroum vita praefulget; qui quidem per aspera et ardua
procedentes, ita christianis virtutibus et egregie factis excelluerunt,
ita spirantem Iesu Christi in se rettulerunt imaginem, ut suis exemplis
mire idonei videantur ad divinae caritatis ardorem actuose in christifidelium animis refovendum.
Ac nostis etiam in quae tempora inciderimus : non pauca, nec levia
discrimina in praesens conqueri m u r ; maiora in posterum formidamus.
Id efficit ut caelestibus patronis magis cotidie magisque indigeamus,
quorum deprecatione in nos, in Ecclesiam, in universam hominum familiam uberiora divinae gratiae munera descendant.
Quibus quidem deprecatoribus atque patronis etsi percupit Summus
Pontifex hos Beatos inserere, nihilominus, ut in tantae gravitatis negotio omnia de more serventur, sententiam Suam non ante editurus est,
quam omnes qui adsunt mentem quisque suam aperuerint.
Haec habui, quae postulationibus vestris, Romani Pontificis nomine,
responderem » .
III
CONSISTORIUM SEMIPUBLICUM
Inde
fragia
habitum
pro
est
Consistorium
canonizationibus
semipublicum
Beatorum
Leonardi
ad
exquirenda
Murialdo,
suf-
Mariae
Victoriae Teresiae Couderc et Mariae a Solitudine Torres A c o s t a .
Beatissimus
Pater,
priusquam
adstantium
sententiam
exquireret,
ita eos est allocutus :
« Diligenti animi attentione, ut par erat, aures praebuimus
iis omnibus, quae a vobis scite ac dilucide declarata sunt, ac
libenter gratulamur vobis de sagaci studio et prudenti inquisitione, quibus has causas, argumentis rite perpensis, pertractastis.
Attamen, ut nuper nomine Nostro vobis significatum est,
res tam gravis momenti postulat, ut decretoriam sententiam
Nostram non ante pronuntiemus, quam mens vestra Nobis
plane innotescat.
Rogamus igitur vos, ut, conscientiae officio unice ducti,
de more circa causas propositas suffragia vestra f eratis.
Interea Spiritus Sancti lumina ad recte iudicandum Nostris precibus pro vobis imploramus ».
20
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium
Officiale
Exceptis E m o r u m Patrum Cardinalium et E x c m o r u m Antistitum
adstantium suffragiis,
Summus Pontifex suam mentem ita aperuit :
«Laetamur profecto vehementer concordibus vos vocibus
concordibusque animis petiisse, ut Beatus Leonardus Murialdo, sacerdos, ac Beatae Maria Victoria Teresia Couderc et
Maria a Solitudine Torres Acosta, virgines, in Sanctorum Caelitum ordinem ascribantur; item enim Nobismetipsis erat in
votis.
Quae cum ita sint, putamus causam non esse cur discedamus a iudiciis Peritorum et a sententiis membrorum Sacrae
Congregationis pro causis Sanctorum, quippe quae in vero ac
iusto fundamento videantur inniti.
Quare, nulla interposita mora, decernimus hos Beatos Caelites in Sanctorum album referre eosque honoribus dignos
pronuntiare, quos Ecclesia iis tribuit, qui in caelesti gloria
sanctitudinis praemia consecuti sunt. Quod quidem, Deo iuvante, opportuno tempore in Basilicae Vaticanae maiestate
sollemni ritu faciemus.
Interea autem summo Deo supplices admovere preces ne
intermittatis, ut quod decrevimus conferat ad catholicae Ecclesiae incrementum, et christianum populum ad virtutes horum Beatorum Caelitum imitandas vehementer incendat ».
De quibus omnibus ut publicum actorum instrumentum confluerent,
Thesaurarius Generalis
Camerae
riis Apostolicis de more mandavit.
Apostolicae adstantibus
Protonota-
Acta Pauli Pp. VI
21
CONSTITUTIONES APOSTOLICAE
NAIROBIENSIS
(MACHAKOSENSIS)
In Keniae territorio nova quaedam dioecesis conditur, « Machakosensis »
nomine.
P A U L U S
SERVUS
AD
E P I S C O P U S
SERVORUM
PERPETUAM
REI
DEI
MEMORIAM
Antiquarum Africae Ecclesiarum aemulae, quae in tantam famam
atque gloriam devenerunt, recentiorum etiam temporum nobilis illius
terrae Ecclesiae, cotidie, quasi crescentes fluminum aquae, maximis
augentur
incrementis :
Missionariorum
multiplicantur christiani,
enim
labore
atque
industria
gliscunt coepta pietatis, fides in Christum
Dei F i l i u m vivacior fit, per immensas eius continentis oras verbum
aeterni Numinis, iuxta beatissimi Pauli voces, currit atque clarificatur (cf. 2 Thess. 3, 1). Quam ob rem, cum Sacrum Consilium Christiano
Nomini Propagando christianae rei statum atque condicionem diligenter considerasset, venerabilemque Fratrem Petrum Aloisium Sartorelli, Archiepiscopum titulo Seminensem atque in Kenia A p o s t o l i c u m
Pro-Nuntium, sententiam rogasset, censuit bene fieri, si ibi loci nova
constitueretur dioecesis :
addere.
hoc enim religionis incrementis incrementa
Quod consilium Nos aeque probantes,
haec
statuimus.
Ab
archidioecesis Nairobiensis territorio civilem districtum, quem dicunt,
vulgari sermone Machakos cognominatum, detrahimus ex eoque novam
dioecesim condimus, ab urbe principe totius regionis Mach&kosensem
appellandam,
Sedi
Nairobiensi
tamquam
suffraganeam
subiciendam,
atque clero saeculari committendam. Sacer eius Antistes in urbe Machakos sedem suam ponet in eaque commorabitur, cathedra suae auctoritatis in templo principe civitatis collocata, quod ad dignitatem cathedralis evehimus. Item statuimus ut, si ad praesens collegium Canonicorum condi nequeat, eorum l o c o Consultores dioecesani deligantur, qui
E p i s c o p o consilio, opera assint. Cetera omnia ad iuris normam temp e r e t u r . Ad ea tandem,
quae per has Litteras fieri censuimus, ad
exitum adducenda venerabilem Fratrem
Petrum Aloisium
legamus,
documenta exarari studebit,
quem d i x i m u s ;
qui,
re acta,
Sartorelli
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
22
atque ad Sacram Congregationem p r o Gentium Evangelizatione seu
de Propaganda F i d e c i t o mittet sinceris exemplis.
H a n c vero Constitutionem nunc et in posterum efficacem esse et fore
v o l u m u s ; ita quidem ut quae per eam decreta sunt ab iis quorum res
est religiose serventur, atque igitur vim suam obtineant. Cuius Constitutionis efficacitati nulla, cuiusvis generis, contraria praescripta officere
poterunt, cum per eam iisdem derogemus omnibus. Nemini praeterea
haec voluntatis Nostrae documenta vel scindere vel corrumpere l i c e a t ;
quin i m m o huius Constitutionis exemplis et locis, sive typis impressis
sive manu exaratis, quae sigillum viri praeferant in ecclesiastica dignitate constituti simulque ab aliquo p u b l i c o tabellione sint subscripta,
eadem omnino habenda erit fides, quae huic haberetur, si ostenderetur.
Datum R o m a e , apud S. Petrum, die undetricesimo mensis maii,
anno D o m i n i millesimo nongentesimo sexagesimo nono, Pontificatus
Nostri sexto.
ALOISIUS
Card.
TRAGLIA
GREGORIUS
JS. B. E. Cancellarius
P. Card.
S. Congr. pro
seu
de
AGAGIANIAN
Gentium Evangelizatione
Propaganda
Fide
Praefectus
Franciscus Tinello
Apostolicam
Cancellariam
Regens
© Iosephus Rossi. E p . tit. Palmyrenus, Proton. Apost.
Iosephus Massimi,
Proton.
Apost.
Loco ¡33 Plumbi
In Ap.
Cane,
tao., vol.
CXXXII, n. 50.
II
OSAKAËNSIS
Provincia ecclesiastica Osakaënsis constituitur
P A U L U S
SERVUS
AD
E P I S C O P U S
SERVORUM
PERPETUAM
REI
DEI
MEMORIAM
Quamquam Ecclesiae substantia est in verbo potissimum collocata,
cuius praedicandi causa sunt Apostoli iussi mundum universum peragrare atque universas docere gentes (cf. I l e , 16, 15), tamen nulli ambiguum esse poterit exteriorem etiam singularum Ecclesiarum dispositionem, quasi propagandi Evangelii praesidium, haud parum posse ad
Acta Pauli Pp. VI
23
christianae religionis firmitatem atque prosperitatem conferre. Quam
ob rem, c u m Sacra Congregatio p r o Gentium Evangelizatione seu de
Propaganda F i d e , auditis quidem tum Iaponiae Conventu E p i s c o p o r u m ,
tum venerabili Fratre Brunone Wüstenberg, Archiepiscopo titulo Tyrensi atque in ea nobilissima terra A p o s t o l i c o Internuntio, c o m m o d e
fieri censuerit, si ibi loci nova provincia ecclesiastica conderetur, N o s ,
negotio bene reputato, haec quae sequuntur censemus rata haberi. In
Iaponia novam provinciam ecclesiasticam constituimus, cuius Osakaënsis Ecclesia, quae hucusque fuit Tokiensi suffraganea, sit metropolitana, atque dioeceses Hiroshimaënsis, Kyotensis, Nagoyaènsis ac Takamatsuensis suffraganeae.
cognominabitur.
Censemus
Yoshigoro Taguchi,
Quae provincia ita constituta
praeterea
ut
qui fuit ad hunc
venerabilis
diem
Osahaënsis
Frater
Episcopus
Paulus
Osakaënsis,
primus huius Ecclesiae regimine potiatur Archiepiscopus Metropolita.
Ceterum, haec quae mandavimus venerabilis Frater B r u n o Wüstenberg,
cuius mentionem fecimus, ad exitum adducet, vel quem ipse delegaverit.
Actae autem rei documenta exarentur, atque sinceris exemplis ad Sacram Congregationem pro Gentium Evangelizatione cito mittantur.
H a n c vero Constitutionem nunc et in posterum efficacem esse et fore
v o l u m u s ; ita quidem ut quae per eam decreta sunt ab iis quorum res
est religiose serventur, atque igitur vim suam obtineant. Cuius Constitutionis efticacitati nulla, cuiusvis generis, contraria praescripta officere
poterunt, cum per eam iisdem derogemus omnibus. Nemini praeterea
haec voluntatis Nostrae documenta vel scindere vel corrumpere l i c e a t ;
quin i m m o huius Constitutionis exemplis et locis, sive typis impressis
sive manu exaratis, quae sigillum viri praeferant in ecclesiastica dignitate constituti simulque ab aliquo publico tabellione sint subscripta,
eadem omnino habenda erit fides, quae huic haberetur, si ostenderetur.
Datum R o m a e , apud S. Petrum, die quarto et vicesimo mensis iunii,
anno D o m i n i millesimo nongentesimo sexagesimo nono, Pontificatus
Nostri septimo.
ALOISIUS
Card.
TRAGLIA
GREGORIUS
S. R. E. Cancellarius
P . Card.
AGAGIANIAN
S. Congr. pro Gentium Evangelizatione
seu
de Propaganda Fide
Praefectus
Franciscus Tinello
Apostolicam
Cancellariam
Regens
Ioannes
Eugenius
Loco £ß Plumbi
In Ap
?
Cane,
tab.,
vol.
CXXXIII, n.
Ï7.
Calieri,
Sevi,
Proton.
Proton,
Apost.
Apost.
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
24
HI
UAGADUGUENSIS - KUPELAËNSIS
(KAYANAE)
Ab Ecclesiis Uagaduguensi atque Kupelaënsi separato territorio civilis
provinciae Kayanae, nova dioecesis efficitur, « Kayana » nomine.
P A U L U S
SERVUS
AD
E P I S C O P U S
SERVORUM
PERPETUAM
REI
DEI
MEMORIAM
Ad patrisfamilias similitudinem, qui in omnibus quae agit nonnisi
filiorum c o m m o d a respicit et prosperitatem et utilitatem, quos genuit
summeque diligit, ita et N o s , in quibus filiorum Nostrorum christianorum amor fere in naturam vertit, quidquid facimus, aut gerimus,
aut operamur, eo respicit ut vel medeamur malis, vel prospiciamus
b o n i s : caritas enim Christi urget Nos (cf. 2 Cor. 5, 14), quemadmodum
Apostolum Paulum commovebat. Cum ergo Sacrae Congregationi pro
Gentium Evangelizatione visum sit ab Ecclesiis Uagaduguensi atque
Kupelaënsi detracto territorio quodam novam dioecesim constituere,
idque venerabilis Frater Ioannes Mariani bene fieri confirmaret, Archiepiscopus titulo Missuensis atque in A f r i c a Occidentali Apostolicus
Delegatus, itemque Ordinarii locorum Praesules, Nos, re aequo animo
considerata, haec quae sequuntur decernimus. Ab archidioecesi Uagaduguensi et a dioecesi Kupelaënsi territorium separamus quod civilem
provinciam K a y a n a m efficit, atque in formam novae dioecesis redigimus, Kayanae nempe, quam metropolitanae Sedi Uagaduguensi suffraganeam
facimus,
et
clero saeculari,
quem
dicunt,
committimus
gubernandam. Sedes dioecesis et Episcopi domicilium in urbe Kayana
erit,
ibique
cathedra episcopalis
dignitatis
collocabitur,
in
templo
scilicet principe civitatis, quod cathedralis titulo honestamus. Censemus praeterea ut, si Canonici ad praesens eligi non possint per collegii Canonicorum constitutionem, eorum l o c o Consultores dioecesani
sufficiantur, qui E p i s c o p u m consilio et opera iuvent. Ceterum quae
per has Litteras mandavimus venerabilis Frater Ioannes Mariani ad
exitum adduci curabit, vel quem ipse delegaverit. Re autem peracta,
documenta exarentur, sincerisque exemplis ad Sacram Congregationem
pro Gentium Evangelizatione seu de P r o p a g a n d a F i d e cito mittantur.
H a n c vero Constitutionem nunc et in posterum efficacem esse et fore
v o l u m u s ; ita quidem ut quae per eam decreta sunt ab iis quorum res
est religiose serventur, atque igitur vim suam obtineant. Cuius Constitutionis efficacitati nulla, cuiusvis generis, contraria praescripta officere
25
Acta Pauli Pp. VI
poterunt, eum per eam iisdem derogemus omnibus. Nemini praeterea
haec voluntatis Nostrae documenta vel scindere vel corrumpere liceat ;
quin i m m o huius Constitutionis exemplis et locis, sive typis impressis
sive manu exaratis, quae sigillum viri praeferant in ecclesiastica dignitate constituti simulque ab aliquo publico tabellione sint subscripta,
eadem omnino habenda erit fides, quae huic haberetur, si ostenderetur.
Datum R o m a e , apud S. Petrum, die sexto et vicesimo mensis iunii,
anno D o m i n i millesimo nongentesimo sexagesimo nono, Pontificatus
Nostri septimo.
ALOISIUS
Card.
TRAGLIA
GREGORIUS
S. R. E. Cancellarius
P. Card.
AGAGIANIAN
8. Congr. pro Gentium Evangelizatione
seu, de Propaganda Fide Praefectus
Franciscus Tinello
Apostolicam
Cancellariam
Regens
® Iosephus Rossi, E p . tit. Palmyrenus, Proton. Apost.
Iosephus
Massimi,
Proton.
Apost.
Loco £8 Plumbi
In Ap. Cane, tao., vol. CXXXII, n. 44.
IY
GALLUPIENSIS - TUCSONENSIS
(PHOENICENSIS)
Nonnullis territoriis ab Ecclesiis Gallupiensi atque Tucsonensi separatis,
nova quaedam dioecesis conditur, quae « Phoenicensis » cognominabitur.
P A U L U S
SERVUS
AD
E P I S C O P U S
SERVORUM DEI
PERPETUAM
REI
' .
'
MEMORIAM
P r o Christo legatione fungentes (cf. 2 Cor. 5, 20), cuius Vicarius
sumus in christiano p o p u l o regendo, in qua sane re, quoad fieri potest,
nihil diligentiae desiderari patimur, quam multum Episcoporum labore
et consilio iuvemur, nemo est quin intellegat: ipsi enim, a Spiritu
Sancto positi « Regere Ecclesiam Dei » (cf. Act. 20, 28), non m o d o
adorandi Numinis instinctu aguntur, sed etiam, quod praecipuum est,
cum apud populos degant, quorum constituti sunt patres, horum necessitates apprime cognoscunt. Quod etiam in praesenti causa cernitur ;
venerabiles enim Fratres Bernardus T.
Espelage,
Episcopus Gallu-
piensis, atque Franciscus F. Green, Episcopus Tucsonensis, de bono
Acta Apostolicae
26
Sedis - Commentarium
Officiale
populorum suorum solliciti, aeque sane consilio id proposuere, ut e suis
dioecesibus, latius patentibus, nova conderetur; Quae N o s probantes,
post sententiam rogatos venerabiles Fratres Nostros S. R. E. Cardinales Sacrae Congregationi p r o Episcopis praepositos, item Aloisium
Raimondi, Archiepiscopum titulo Tarsensem ac in Foederatis Civitatibus Americae Septemtrionalis Delegatum A p o s t o l i c u m , atque Coetum
E p i s c o p o r u m huius nationis, haec decernimus. A dioecesi Gallupiensi
comitatus, ut dicunt, Mohave et Yavapai separamus, item partem illam
comitatus Coconino, quae extra fines regionis Navajo Indian Reservation sita est,
prout lege civili circuscribitur ; similiter a dioecesi
Tucsonensi comitatum distrahimus Maricopa atque eam partem regionis
quam Gila River Indian Reservation appellant, quaeque posita est intra
fines comitatus Pinal, scilicet ut lege civili terminatur. H i s ergo terris novam dioecesim condimus,
Phoenicensem cognominandam,
cuius
erit Sedes episcopalis in urbe Phoenix, cathedra vero in templo S S . Simonis et Iudae A p o s t o l o r u m , in eadem urbe, factis iuribus iustis. Condita Ecclesia erit Sedi Sanctae Fidei suffraganea, similiter Episcopus
Metropolitae eiusdem archidioecesis. Cui metropolitanae Ecclesiae atque Metropolitae etiam dioecesim et E p i s c o p u m Tucsonensem subicimus suffraganeos,
a iuris dictione Sedis Angelorum in California
exemptos. Mensa episcopalis dioecesis Phoenicensis constituent:
riae emolumenta, fidelium collationes,
bona,
si
qua sint,
Cu-
quae p r o
rata parte eidem obvenient, secundum canonem 1500 C . I . C . Canonicorum
collegium
condatur;
deligi permittimus,
ut
suum
interim
tamen
Praesulem
Consultores
consilio,
dioecesanos
ope adiuvent.
Ad
Seminarium quod pertinet, condatur atque temperetur ad praescripta
iuris communis, Decreti « Optatam totius » Concilii Vaticani I I , atque regulas Sacrae Congregationis p r o Institutione Catholica. Constituta per harum
Litterarum
effectionem
dioecesi
Phoenicensi,
sacer-
dotes qui in eius finibus beneficium aut officium habeant, eidem sint
adscripti tamquam proprius clerus,
ceteri
sacerdotes,
clerici,
Semi-
nariique tirones, ei Sedi in qua domicilium habeant. Postremo, documenta quae ad clericos, fideles, res respiciant novae circumscriptionis,
ad
eius
Curiam
mittantur,
atque
ibi
religiose
custodiantur.
Haec
autem fieri studeat venerabilis Frater Aloisius Raimondi, vel quem
ipse delegaverit.
Re vero peracta
documenta exarentur,
sincerisque
exemplis ad Sacram Congregationem mittantur pro Episcopis.
H a n c vero Constitutionem nunc et in posterum efficacem esse et fore
volumus ; ita quidem ut quae per eam decreta sunt ab iis quorum res
est religiose serventur, atque igitur vim suam obtineant. Cuius Constitutionis efiicacitati nulla, cuiusvis generis, contraria praescripta officere
27
Acta Pauli Pp. VI
poterunt, c u m per eam iisdem derogemus omnibus. Nemini praeterea
haec voluntatis Nostrae documenta vel scindere vel corrumpere liceat ;
quin i m m o huius Constitutionis exemplis et locis, sive typis impressis
sive manu exaratis, quae sigillum viri praeferant in ecclesiastica dignitate constituti simulque ab aliquo publico tabellione sint subscripta,
eadem omnino habenda erit fides, quae huic haberetur, si ostenderetur.
Datum R o m a e , apud S. Petrum, die duodetricesimo mensis iunii,
anno D o m i n i millesimo nongentesimo sexagesimo nono, Pontificatus
Nostri septimo.
ALOISIUS
Card.
TBAGLIA
CAROLUS
R. E. Cancellarius
8.
Card.
CONFALONIERI
Congr. pro Episcopis Praefectus
Franciscus Tinello
Apostolicam
Cancellariam
Regens
Iosephus Del T o n , Proton. Apost.
Iosephus
Massimi,
Proton.
Apost.
Loco £ß Plumbi
In Ap. Cane, tab., vol. CXXXIII, n. 27.
V
HAFLONGENSIS
(SILCHARINAE)
Praefectura apostolica Haflongensis ad dignitatem dioecesis evehitur,
« Silcharinae » appellandam
P A U L U S
SERVUS
AD
E P I S C O P U S
SERVORUM
PERPETUAM
REI
DEI
MEMORIAM
Omnium sollicitudo Ecclesiarum quae in beatissimi Pauli Apostoli
similitudinem Nos impellit, eadem tamen simul gaudio Nos perfundit,
c u m novarum dioecesium fundamenta iacere datur : sunt enim novae
dioeceses, ad sacrosanctam religionem Christi intendendam atque proferendam aptissima instrumenta. Quam ob rem cum in praefectura
apostolica Haflongensi catholica res recens magna ceperit incrementa,
atque maiora praevideatur esse captura, Sacrum Consilium Christiano
Nomini Propagando,
post auditum venerabilem Fratrem
Iosephum
Caprio, Archiepiscopum titulo Apolloniensem atque iam in India A p o stolicum Pro-Nuntium, censuit bene fieri, si eadem praefectura ad
dignitatem dioecesis tolleretur. De Nostra autem suprema potestate,
hanc sententiam probantes ratamque habentes, sequentia decernimus
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
28
et iubemus. Praefecturam apostolicam Haflongensem ad gradum dioecesis tollimus, cui nomen erit Silcharina; cuius quidem Sedes episcopalis urbs erit Silchar, in qua sacer Praesul domicilium collocabit
cathedramque ponet, in templo principali ibi exstante, quod in cathedralium templorum numerum redigimus, factis iustis iuribus. Quam
novam dioecesim sufifraganeam constituimus metropolitanae Sedi Gauhatinae-Shillongensi et
Sacrae
Congregationis
de
Propaganda
Fide
iurisdictioni obnoxiam. Praecipimus insuper ut, pro locorum huius nostri
temporis adiunctis, Canonicorum l o c o Consultores dioecesani deligantur qui E p i s c o p o assint. Ad novae denique dioecesis stabilitatem tuto
firmiterque servandam,
praecipimus
ut
Seminarium
minus
condatur
p r o puerorum institutione in spem Ecclesiae s u c c r e s c e n t e m . Ceterum
quae per has Litteras mandavimus exsequenda,
is curabit qui, eo
tempore quo negotium agendum erit, Apostolicam in India Nuntiaturam regat, vel per se vel per alium, factis ad id necessariis facultatibus. Re vero acta, documenta exarentur, quorum sincera exempla ad
Sacram Congregationem p r o Gentium Evangelizatione seu de Propaganda F i d e cito mittantur.
H a n c vero Constitutionem nunc et in posterum efficacem esse et fore
volumus ; ita quidem ut quae per eam decreta sunt ab iis quorum res
est religiose serventur, atque igitur vim suam obtineant. Cuius Constitutionis efficacitati nulla, cuiusvis generis, contraria praescripta officere
poterunt, cum per eam iisdem derogemus omnibus. Nemini praeterea
haec voluntatis Nostrae documenta vel scindere vel corrumpere l i c e a t ;
quin immo huius Constitutionis exemplis et locis, sive typis impressis
sive manu exaratis, quae sigillum viri praeferant in ecclesiastica dignitate constituti simulque ab aliquo publico tabellione sint subscripta,
eadem omnino habenda erit fides, quae huic haberetur, si ostenderetur.
Datum R o m a e , apud S. Petrum, die vigesimo sexto mensis iunii
anno D o m i n i millesimo nongentesimo sexagesimo nono, Pontificatus
Nostri septimo.
ALOISIUS
Card.
TRAGLIA
GREGORIUS
S. R. E. Cancellarius
P . Card.
AGAGIANIAN
S. Congr. pro Gentium Evangelizatione
seu de Propaganda Fide Praefectus
Franciscus Tinello
Apostolicam
Cancellariam
Regens
© Iosephus Rossi, E p . tit. Palmyrenus, Proton. Apost.
Iosephus Del T o n , Proton. Apost.
Loco £8 Plumbi
In Ap.
Cane, tal., vol.
CXXXIII, n. 12.
29
Acta Pauli Pp. VI
VI
GAUHATINAE - SHILLONGENSIS
In India nova provincia ecclesiastica constituitur, « Gauhatina-Shillongensis » nomine.
P A U L U S
SERVUS
AD
E P I S C O P U S
SERVORUM
PERPETUAM
REI
DEI
MEMORIAM
Christi sponsa, Ecclesia, quemadmodum per caritatis opera atque
gratiae sacramenta eo tendit ac respicit indole sua ut de terrestris
naturae Ierusalem in caelestem transeat civitatem
ita
etiam
sua ipsius
exterioris
(cf. Apoc., 21 2)¿
condicionis forma,
quantum
potest
studiosissime, eam quaerit perfectionem, quae sive cum suo munere
propagandae religionis atque veritatis congruat, sive christiano p o p u l o
beneficia atque commoda maiora pariat. Quam ob rem, cum Sacra Congregatio pro Gentium Evangelizatione seu de Propaganda F i d e , audito
venerabili Fratre Iosepho Caprio, Archiepiscopo titulo Apolloniensi
atque in I n d i a olim A p o s t o l i c o Pro-Nuntio, in eam sententiam venerit
ut in regione vulgo Assam nova in India constitueretur provincia ecclesiastica, Nos, re bene reputata, haec quae sequuntur decernimus ac
iubemus. In nobilissima illa terra, quam diximus, alteram a ceteris
provinciam ecclesiasticam condimus, ita ut dioecesis Shillongensis, suffraganea hucusque Ecclesiae Calçuttensi, metropolitana constituatur,
cui dioeceses Tezpurensis et Dibrugarhensis, quae et ipsae adhuc suffraganeae fuerunt Sedi Calcuttensi, suffraganeae subiciantur una cum
nova dioecesi Silcharina.
Provincia haec
Gauhat ina-Shillongensis c o -
gnominabitur. Statuimus praeterea ut cathedra novi Archiepiscopi in
templo principe urbis Gauhatinae collocetur, manente concathedra in
urbe Shillong, ubi nunc est sedes Episcopi Shillongensis. Ceterum,
quae per has Litteras Nostras disposuimus, venerabilis Frater ad exitum adduci curabit, qui tempore exsecutionis harum Litterarum A p o stolicae Nuntiaturae praeerit, vel quem ipse delegaverit, factis ad id
facultatibus. Rebus vero actis documenta exarentur, quae sinceris exemplis ad
Sacram
Congregationem pro Gentium
Evangelizatione c i t o
mittantur.
H a n c vero Constitutionem nunc et in posterum efficacem esse et fore
volumus ; ita quidem ut quae per eam decreta sunt ab iis quorum res
est religiose serventur, atque igitur vim suam obtineant. Cuius Consti-
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
30
tutionis efficacitate nulla, cuiusvis generis, contraria praescripta officere
poterunt, c u m per eam iisdem derogemus omnibus. Nemini praeterea
haec voluntatis Nostrae documenta vel scindere vel corrumpere l i c e a t ;
quin immo huius Constitutionis exemplis et locis, sive typis impressis
sive manu exaratis, quae sigillum viri praeferant in ecclesiastica dignitate constituti simulque ab aliquo publico tabellione sint subscripta,
eadem omnino habenda erit fides, quae huic haberetur, si ostenderetur.
Datum R o m a e , apud S. Petrum, die sexto et vicesimo mensis iunii,
anno D o m i n i millesimo nongentesimo sexagesimo nono, Pontificatus
Nostri septimo.
ALOISIUS
Card.
TRAGLIA
GREGORIUS
S. R. E. Cancellarius
P . Card.
AGAGIANIAN
S. Congr. pro Gentium Evangelizatione
seu
de Propaganda Fide
Praefectus
Franciscus Tinello
Apostolicam
Cancellariam
Regens
Ioannes
Calieri,
Eugenius
Sevi,
Proton.
Proton.
Apost.
Apost.
Loco £g Plumbi
In Ap. Cane, tab., vol. CXXXIII. n. 8.
VII
CUMÁNENSIS
(MARGARITENSIS)
Detractis quibusdam a dioecesi Cumanensi partibus, nova dioecesis conditur, « Margaritensis » nomine.
P A U L U S
SERVUS
AD
E P I S C O P U S
SERVORUM
PERPETUAM
REI
DEI
MEMORIAM
Verba Christi sanctissima, Petro facta, quibus Apostolorum Principi
gregem suum pascendum committebat, ad Nos etiam, qui in tanti viri
l o c u m successimus, referentes, omnibus viribus annitimur, ut quae in
Ecclesiae bonum atque utilitatem cedere intellexerimus, eadem aut Nos
ipsi faciamus,
aut fieri contendamus :
non
enim
verbis
Christum
amamus, sed « o p e r e et v e r i t a t e » (I Io., 3, 18). Quam ob rem, cum
venerabilis Frater F e l i x Pirozzi, Archiepiscopus titulo Granätiensis
31
Acta Pauli Pp. VI
atque in Venetiola Apostolicus Nuntius, ab bac Apostolica Sede petierit,
audito quidem coetu Episcoporum eius Nationis, ut in ea nova conderetur dioecesis, Nos re bene reputata, sententiamque rogato venerabili
Fratre Mariano Iosepho Parra León, sacro Cumanensi Praesule, haec
quae sequuntur decernimus atque iubemus. E territorio dioecesis Cumanensis regionem separamus, quam populus sua lingua Estado Nueva
Esparta cognominare
Margaritensem
consuevit,
appellandam,
eaque
iisdem
novam
finibus
dioecesim
circumscriptam
condimus,
ac
regio
e qua fit. Cuius novae circumscriptionis sedes atque Episcopi domicilium in urbe La Asunción ponetur, cathedra in templo beatae Mariae
Virginis in caelum assumptae collocabitur, factis nempe iuribus atque
oneribus debitis, quae cathedralium templorum propria sunt.
tuta
Ecclesia
metropolitanae
Sedi
Civitatis
Bolivarensis
erit, in eaque Canonicorum collegium condatur,
Consti-
suffraganea
ad leges per alias
Litteras Apostolicas edendas. Interim tamen Consultores dioecesani deligantur, qui Praesuli suo opera atque consilio assint. Quod autem ad
iuvenum institutionem attinet, qui ad Sacerdotium vocantur, serventur
normae iuris communis, Sacrae Congregationis pro Institutione Catholica, atque decretum « Optatam totius » Oecumenici Concilii Vaticani I I .
Cum vero iuvenes hi adoleverint, qui meliores fuerint R o m a m - mittantur, in Collegium Pianum Latinum Americanum, theologia atque
philosophia imbuendi. Mensam episcopalem efficient : populi collationes,
Curiae emolumenta, congrua bonorum pars, si qua sint, quae novae
Sedi obvenient, ad normam Canonis 1500 Codicis Iuris Canonici. Regimen constitutae dioecesis,
cleri atque populi iura et
onera,
cetera
huiusmodi, iure canonico temperen tur. A c t a denique et documenta
dioecesim Margaritensem respicientia ad eius Curiam diligenter mittantur, atque ibidem religiose serventur. Simul ac nova haec dioecesis condita fuerit, Sacerdotes qui in eius territorio aut beneficium aut
officium ecclesiasticum habeant, ei addicantur tamquam proprius clerus, ceteri clerici ac Seminarii tirones, ei in qua legitime degant. Ceterum hae Litterae Nostrae venerabilis Fratris Felicis Pirozzi cura ad
exitum adducantur, vel eius quem ipse delegaverit ; re vero acta, documenta exarentur, quorum sincera exempla ad Sacram Congregationem
pro Episcopis cito mittantur.
H a n c vero Constitutionem nunc et in posterum efficacem esse et fore
v o l u m u s ; ita quidem ut quae per eam decreta sunt ab iis quorum res
est religiose serventur, atque igitur vim suam obtineant. Cuius Constitutionis efficacitati nulla, cuiusvis generis, contraria praescripta officere
Acta Apostolicae Sectis - Commentarium Officiale
32
poterunt, cum per eam iisdem derogemus omnibus. Nemini praeterea
haec voluntatis Nostrae documenta vel scindere vel corrumpere liceat ;
quin immo huius Constitutionis exemplis et locis, sive typis impressis
sive manu exaratis, quae sigillum viri praeferant in ecclesiastica dignitate constituti simulque ab aliquo publico tabellione sint subscripta,
eadem omnino habenda erit fides, quae huic haberetur, si ostenderetur.
Datum ex A r c e Gandulfi, prope R o m a m , die duo de vicesimo mensis
iulii, anno domini millesimo nongentesimo sexagesimo nono, Pontificatus Nostri septimo.
ALOISIUS
Card.
TRAGLIA
Card,
CAROLUS
S. R. E. Cancellarius
CONFALONIERI
S. Congr. pro Episcopis Praefectus
Franciscus Tinello
Apostolicam
Cancellariam
Ioannes
Regens
Calieri,
Proton.
Gaspar Cantagalli,
Proton.
Apost.
Apost. s.n.
Loco £8 Plumbi
In Ap. Cane, tab., vol. CXXXII, n. 85.
VIII
MORONENSIS - CLIVI ZAMOERENSIS
(SANCTI IUSTI)
Detractis quibusdam territoriis e dioecesibus Moronensi et Clivi Zamoërensis, nova conditur dioecesis, nomine « Sancti Iusti ».
P A U L U S
SERVUS
AD
E P I S C O P U S
SERVORUM
PERPETUAM
REI
DEI
MEMORIAM
Omnimode solliciti ut christifidelium necessitatibus aptius in dies
consulatur, libenti animo iis favemus coeptis, quae ad huiusmodi rationem conducere videntur. Quapropter, cum venerabilis Frater Humbertus Mozzoni, Archiepiscopus titulo Sidetanus et in Republica Argentina Apostolicus Nuntius, audito antea E p i s c o p o r u m eiusdem Reipublicae Coetu, proposuerit ut, partitis dioecesibus Moronensi et Clivi
Zamoërensis, alia dioecesis constitueretur, ea sane potestate quam Christus, Dei Filius, beatissimo Petro contulit (cf. Io. 21, 15-17) et Nobis,
de sententia sacrorum quorum interesset Ordinariorum, sequentia de-
Acta Pauli Pp. VI
33
cernimus atque iubemus. A dioecesi Moronensi territorium distrahimus vulgo appellatum Partido de la Matanza; a dioecesi autem Clivi
Zamoërensis territorium vulgo dictum Partido de Cauelas, iisque novam
dioecesim condimus, Sancti Iusti appellandam, iisdemque circumscribendam finibus ac simul sumpta territoria, quae diximus. Novae dioecesis sedes episcopalis in urbe Sancto Iusto erit, episcopalis magisterii
cathedra in curiali templo in eadem urbe exstante, quod D e o est dicatum in honorem Sanctorum Martyrum Iusti et Pastoris Fratrum, quodque dehinc templum cathedrale habebitur, cum debitis iuribus. Decernimus praeterea ut dioecesis Sancti Iusti suffraganea sit metropolitanae Sedi Bonaerensi, eiusque sacer Praesul Archiepiscopo Bonaerensi
o b n o x i u s ; ut in eadem dioecesi Canonicorum collegium condatur, per
alias sub plumbo Litteras, intereaque Consultores dioecesani deligantur,
ad normam i u r i s ;
ut ad Seminarii alumnos quod attinet serventur
normae Codicis Iuris Canonici, prae oculis habito decreto Concilii
Vaticani II « Optatam totius », atque leges peculiares Sacrae Congregationis p r o Institutione Catholica, utque ex iisdem alumnis qui ingenio atque animi virtute praestent R o m a m mittantur,
in
Collegium
Pianum Latinum Americanum, philosophicis theologicisque disciplinis i m b u e n d i ; ut mensa episcopalis constituatur Curiae emolumentis,
fidelium sponte oblatis pecuniis atque bonorum parte, quae conditae
dioecesi obvenient ad normam Canonis 1500 Codicis Iuris C a n o n i c i ;
ut acta et documenta dioecesim Sancti Iusti spectantia ad eius Curiam
transferantur,
ac
hae
in tabulario religiose custodienda;
Litterae
Nostrae
ad
effectum
adductae
ut tandem,
fuerint,
simul
sacerdotes
Ecclesiae illi addicantur, in cuius territorio vel officium vel beneficium
habeant; ceteri autem sacerdotes, clerici Seminariique tirones ei, in
qua legitime degant. Ad haec quae praescripsimus perficienda studeat
qui,
tempore exsecutionis,
Nuntiaturae Argentinae praeerit,
vel ,ab
eo delegatus sacerdos; qui autem negotium perfecerit, congrua documenta ad
Sacram
Congregationem
pro
Episcopis mittat,
de more
signata.
H a n c vero Constitutionem nunc et in posterum efficacem esse et fore
v o l u m u s ; ita quidem ut quae per eam decreta sunt ab iis quorum res
est religiose serventur, atque igitur vim suam obtineant. Cuius Constitutionis efficacitati nulla, cuiusvis generis, contraria praescripta officere
poterunt, cum per eam iisdem derogemus omnibus. Nemini praeterea
haec voluntatis Nostrae documenta vel scindere vel corrumpere l i c e a t ;
quin i m m o huius Constitutionis exemplis et locis, sive typis impressis
3 - A . A . S.
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
34
sive manu exaratis, quae sigillum viri praeferant in ecclesiastica dignitate constituti simulque ab aliquo publico tabellione sint subscripta,
eadem omnino habenda erit fides, quae huic haberetur, si ostenderetur.
Datum ex A r c e Gandulfi, prope R o m a m , die duodevicesimo mensis
iulii, anno D o m i n i millesimo nongentesimo sexagesimo nono, Pontificatus Nostri septimo.
ALOISIUS
Card.
TRAGLIA
CAROLUS
S. R. E. Cancellarius
Card.
CONPALONIBRI
S. Congr. pro Episcopis Praefectus
Franciscus Tinello
Apostolicam
Cancellariam
Regens
Eugenius
Sevi,
Proton.
Iosephus. Massimi,
Apost.
Proton.
Apost.
Loco £8 Plumbi
In Ap. Cane, tab., vol. CXXX11, n. 87.
IX
DALLASENSIS-ARCIS VORTHENSIS
(ARCIS VORTHENSIS)
Territoriis nonnullis a dioecesi Dallasensi - Arcis Vorthensis detractis,
dioecesis « Arcis Vorthensis » conditur.
P A U L U S
SERVUS
AD
E P I S C O P U S
S E R V O R U M "DEI
PERPETUAM
REI
MEMORIAM
Quoniam homines, ad immortalia nati atque procreati, in aspero huius
terrestris vitae itinere
multis
implicantur
difficultatibus atque peri-
culis, i d c i r c o N o s , Petri Apostoli successor atque christiani populi
pater, non solum doctrina sancta gregem pascimus, quod est in muneribus Nostris maximum, verum etiam id annitimur, ut commodis atque
utilitatibus eius consulamus, ut, quasi maiore auxilii oblata facultate,
facilius ad aeterna litora tendat, bonis, quae non pereunt, fruiturus.
Quam ob rem, cuan venerabilis Frater Thomas K. Gorman, Episcopus
Dallasensis - A r c i s Vorthensis, in sui populi bonum petierit ut e sua
dioecesi nova conderetur, Nos auditis tum venerabili Fratre A l o i s i o
R a i m o n d i , A r c h i e p i s c o p o titulo Tarsensi et in Foederatis Americae
Acta Pauli Pp. VI
35
Septemtrionalis Civitatibus A p o s t o l i c o Delegato, tum Coetu Episcoporum eiusdem Nationis, de consilio Patrum Cardinalium Sacrae Congregationi p r o Episcopis praepositorum, haec decernimus. A dioecesi
Dallasensi - A r c i s Vorthensis hos comitatus, quos dicunt, separamus :
Archer, B a y l o r , Bosque, Clay, Comanche, Cooke, Dentón, Eastland
Erath, F o a r d , Hardeman, H i l l , H o o d , Jack, Johnson, K n o x , Montague, P a l o Pinto, Parker, Shakelford, Stephens,
Somervell, Tarrant,
Throckmorton, W i c h i t a , W i l b a r g e r , W i s e et Y o u n g , qui partem occidentalem eiusdem dioecesis constituunt, atque iisdem novam dioecesim
condimus, ab urbe F o r t W o r t h Arcis Vorthensis cognominandam, in
qua urbe Episcopus sedem suam ponet, cathedra episcopalis magisterii
in templo S. Patricii Episcopi et Confessoris collocata, quod fuit adhuc
c o n c a t h e d r a l i Novam Ecclesiam suffraganeam facimus metropolitanae
Sedi S. Antonii, item eius Episcopum * sacro Metropolitae. Mensam
efficient : Curiae emolumenta, populi collationes, pars congrua bonorum novae dioecesi cedens, ad canonem 1500- C . I . C . Ad collegium
Canonicorum quod attinet, dum constitui nequeat, Consultores dioecesani deligantur, Episcopum recte iuvaturi. De Seminario statuimus,
ut in puerorum formatione tum iuris communis normae serventur,
tum Sacrae Congregationis p r o Institutione Catholica, ratione habita
Decreti Concilii Vaticani II « Optatam totius )) ; de clero vero id
decernimus ut qui Sacerdotes in Ecclesiae A r c i s Vorthensis finibus
aut beneficium
aut officium habeant,
hi
ei
addicantur ;
ceteri
seu
Sacerdotes, seu clerici, seu Seminarii tirones ei, in qua legitimo domicilio degant. Insuper, dioecesi A r c i s Vorthensis constituta, documenta et acta,
quae ad eius clerum vel fideles respiciant, ad eius
Curiam c i t o mittantur,
in tabulario custodienda.
Statuimus demum
ut dioecesis Dallasensis - A r c i s Vorthensis, eius Episcopus, templum
cathedrale,
cetera
uno
Dallasensis
cognomine
appellentur
ab
urbe
scilicet Dallas, in qua Episcopus commorabitur cathedramque habebit, nempe in templo Sacratissimo Cordi Iesu dicato. Ceterum has
Litteras Nostras ad exitum adducet venerabilis Frater Aloisius Raimondi, vel per se ipse vel per quem delegaverit. Re vero acta, documenta exaranda faciet, et ad Sacram Congregationem pro Episcopis
mittet sinceris exemplis.
H a n c vero Constitutionem nunc et in posterum efficacem esse et fore
v o l u m u s ; ita quidem ut quae per eam decreta sunt ab iis quorum res
est religiose serventur, atque igitur vim suam obtineant. Cuius Consti{
t u t i o n i s efficacitati nulla, cuiusvis generis, contraria praescripta officere
Acta
36
Apostolicae
Sedis - Commentarium
Officiale
poterunt, c u m per eam iisdem derogemus omnibus. Nemini praeterea
haec voluntatis Nostrae documenta vel scindere vel corrumpere l i c e a t ;
quin i m m o huius Constitutionis exemplis et l o c i s , sive typis impressis
sive manu exaratis, quae sigillum viri praeferant in ecclesiastica dignitate constituti simulque ab aliquo publico tabellione sint subscripta,
eadem omnino habenda erit fides, quae huic haberetur, si ostenderetur.
D a t u m ex A r c e Gandulfi, prope R o m a m , die nono mensis augusti,
anno Domini millesimo nongentesimo sexagesimo n o n o , Pontificatus
Nostri septimo.
ALOISIUS
Card.
TRAGLIA
CAROLUS
S. R. E. Cancellarius
S.
Congr.
Card.
CONFALONIERI
pro Episcopis Praefectus
Franciscus Tinello
Apostolicam
Cancellariam
Regens
Eugenius
Sevi,
Proton.
Iosephus Massimi,
Apost.
Proton.
Apost.
Loco £8 Plumbi
In Ap. Cane, tab., vol. CXXXII, n. 99.
EPISTULA
Ad E.mum P. D. Benedictum «S. R. E. Cardinalem Aloisi Masella, Praefectum Aerariis Apostolicae Sedis per interregnum, decem implentem
lustra, ex quo episcopali ordinatione auctus est.
PAULUS PP. VI
Venerabilis Frater Noster, salutem et A p o s t o l i c a m Benedictionem. —
H o d i e sollemnis idemque perquam raro celebrandus recurrit dies, cuius
tibi exstat grata memoria, hoc anno autem piis atque effusioribus transig e n d o laetitiis : decem enim implebuntur lustra, ex quo episcopali consecratione auctus es.
Perquam gavisi, et hanc pulcherrimam egregiamque nacti occasionem, tibi, venerabilis Frater Noster, iterum palam aperiendi animum
Nostrum, bene ominatis verbis quae profecto caelitus veluti afflata caritas
inspirat, tibi cuncta fausta, salutaria, desideriis sanctis optabilia, ad
veram felicitatem tuam pertinentia, o m i n a m u r ; atque adeo orituram
Acta Pauli Pp. VI
37
lucem cupimus divinorum munerum invocatis divitiis locupletem et
perpetua recordatione honorabilem.
Peractos recensens labores, quibus diuturnam Christi et Ecclesiae
militiam tot annos nobilitasti, aequum solacium praeclarae conscientiae
capies, utpote servus bonus ac fidelis, multis perfunctus muneribus,
egregie semper de Apostolica Sede meritus.
Quare nihil tibi magis cordi sit quam, uti adventantem prospiciens
aeternitatem, vel tacitus vel loquens, boni, recti, pulchri Fonti Principioque iugiter fac inhaereas, atque ea quae, magister virtutis, ipse
docere debes, exemplis vitae et sapientiae plenis verbis, semper et universis, qui te adeunt vel circumstant, prosis : « Lux iustorum laetificat...
lex sapientis fons vitae w.
1
Quod si alacriter feceris, scito a te profectui in regia via evangelici
ascensus consultum iri, atque te amantibus votis Nostris, quae per occasionem promimus, i m m o , quod est potissimum, Dei beneplacito plane
respondere.
Testis interea praecipuae benevolentiae Nostrae speique optimae auspicium sit A p o s t o l i c a Benedictio, quam tibi, venerabilis Frater Noster,
itemque cunctis, qui quinquagesimum episcopatus tui natalem, festiva
gratulantium corona, colent, libenter impertimus.
Datum R o m a e , apud S. Petrum, die x x i mensis Decembris, anno
MDCCCCLXix, Pontificatus Nostri septimo.
PAULUS PP. VI
NUNTIUS GRATULATORIUS
Ad E.mum P. D. Iacobum S. R. E. Cardinalem de Barros Cámara, Archiepiscopum S. Sebastiani Fluminis Ianuarii, decem condentem lustra ex quo
sacerdotio est auctus.
Quamvis religiosae pietati numquam deesse debeat officium D e o
gratias agendi, quia nulla aetas, nulla dies,
nulla hora, nullumque
labilis punctum temporis beneficiorum expers sit caelestium, tamen aliquando occasio praeclara et extra ordinem datur, ut sueto effusiores et
1
Prov. 13, 9, 14 .
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
38
sollemniores
Summo
omnium
bonorum
Largitori
solvantur debitae
munera laudis.
H o c plane tibi, venerabilis Frater Noster, m o x continget, cui in
annalibus vitae nitidis litteris inscripta occurret fausti eventus memoria : decem enim complebuntur lustra, ex quo ad sacri presbyteratus
gradum, iuvenibus desideriis tuis nobilem concupitami metam, evectus
es. Quam quidem recordationem cum clero et p o p u l o ecclesiasticae dicionis tuae celebraturo, tibi in accessionem laetitiae sanctae bene ominantia verba, quae hisce tradimus litteris, amanter promimus, votisque
gratulationes Nostras addimus.
Ab exordio enim sacerdotii tui transacta aetatis spatia — longum
mortalibus aevum — respicienti profecto tibi iusta adest causa, cur
rectae conscientiae suavi solacio afficiaris, quia, in famulatu Ecclesiae
et in militia sempiterni Regis, impensum studium a te factis dictisque
nobilitasti. Mossorensis Episcopus, deinde Belemensis de Para Archiepiscopus, ac viginti sex annos illustri Sedi S. Sebastiani Fluminis Ianuarii praepositus, de emolumento et decore portionis Christi gregis tibi
creditae haud pauca assecutus es merita, quae, sua dona, Deus superna
remuneratione et rutilanti serto coronet.
Nunc, dignis adprobatione constabilitis propositis, sume ex alto
invocandas vires, admove tibi alacre incitamentum, ut implens voluntatem Dei, omnis virtutis legem, in mystico evangelicae perfectionis
ascensu de bono progrediaris in melius, fiasque magis magisque per
omnia discrimina rerum mitis sapientiae nitore atque animi constantia spectabilis.
Meliora igitur et puriora semper appetens, ad tua optata, ad tuos
fac referas mores illud sacri Psaltae magnificum effatum : « Cantabo
D o m i n o in vita mea : psallam D e o meo quamdiu ero )).*
In his perficiundis scito rationem verae felicitatis tuae contineri,
quam durabilem contingere sincere percupimus.
H a e c imo e pectore ominati, tibi, venerabilis Frater Noster, Episcopis Auxiliaribus, clero cunctisque fidelibus, pastorali curae tuae
commissis, A p o s t o l i c a m Benedictionem, praecipuae caritatis pignus,
peramanter
impertimus.
E x Aedibus Vaticanis, die x x i v mensis Decembris, anno
Pontificatus Nostri septimo.
PAULUS PP. VI
Ps. 13, 33.
M C M L X I X ,
39
Acta Pauli Pp. VI
ALLOCUTIONES
I
Sodalibus e Congregatione Filiorum S. Cordis Iesu, qui Generali Coetui
religiosae suae communitatis interfuerunt. *
Diletti
figli,
Volentieri abbiamo voluto sottrarre alle assillanti occupazioni di
questi giorni un p o c o del nostro tempo per incontrarci con voi. La
vostra presenza e il vostro omaggio filiale riempiono il nostro animo
di consolazione, tanto più che abbiamo la gioia di salutare in mezzo a
voi il nuovo Superiore Generale della vostra Congregazione : il caro
e venerato Padre Tarcisio Agostoni, verso il quale nutriamo sentimenti di profonda gratitudine per la parte avuta nella felice riuscita
del nostro viaggio in Uganda,
Nel vedervi qui riuniti, non possiamo fare a meno di richiamare alla
mente il continente africano che qualifica il vostro lavoro missionario
e della cui evangelizzazione il vostro fiorente Istituto si è reso così
altamente benemerito. Pensiamo a quei vostri confratelli che furono
nel secolo scorso i valorosi pionieri delle missioni in terra d ' A f r i c a ;
pensiamo alle difficoltà e ai sacrifìci eroici senza numero da loro generosamente
affrontati;
pensiamo
soprattutto
alle
comunità
cristiane
che essi fondarono e che oggi, in pieno rigoglio di vita religiosa, costituiscono una lieta promessa per l'avvenire cristiano di quel continente.
Quanti motivi per ringraziare il Signore e per felicitarci c o n v o i !
Siatene benedetti, diletti figli, e continuate il vostro lavoro così bello
e così r i c c o di frutti consolanti per la missione della santa madre
Chiesa.
Ma è evidente che la continuità e l'efficacia dei vostri sforzi non si
conseguano se non con una messa a punto coraggiosa, un adattamento
serio delle vostre Costituzioni, per dare al vostro Istituto quella fisionomia aperta ed aggiornata che è richiesta dalle istanze del rinnovamento conciliare. È precisamente ciò a cui voi siete attualmente applicati. Questo lavoro è buono e salutare : e oggi è addirittura indispensabile. Noi pertanto molto ci attendiamo da esso.
* Die 6 mensis decembris a. 1969.
40
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
A questo riguardo una raccomandazione vorremmo affidare alla
vostra riflessione. In mezzo ai rischi dell'eccessivo attivismo e della
secolarizzazione a cui oggi non sfugge neppure il mondo missionario,
o c c u p i n o sempre il primo posto la cura della vita interiore, il ricorso
alla preghiera, l'amore al sacrificio e alla C r o c e . Diversamente, si
disperderebbe energia preziosa e si comprometterebbe l'efficacia dei
programmi anche più sapientemente elaborati. Lo spirito del vostro
venerabile Fondatore, che in vita fu così aperto ai bisogni delle anime,
ma sempre così unito c o n D i o , sembra a noi che oggi vi chieda proprio
questo ; e siamo certi che voi, come sempre, più di sempre, ne asseconderete l'impulso.
Il nostro pensiero vi accompagni durante questo periodo in cui
lavorate insieme, e ci auguriamo di cuore che il vostro Istituto si
trovi, grazie alle vostre decisioni, sempre più autenticamente aderente
ai suoi fini e alla sua spiritualità, più unito nei suoi membri, più
dinamico e adatto alle sue responsabilità presenti.
In questa fiducia noi impartiamo la Benedizione A p o s t o l i c a non
solo a voi che ci fate c o r o n a , ma a tutti i missionari Comboniani e a
tutte le anime, che sono affidate alle loro cure.
II
Ad E.mos Patres Cardinales, ad Romanae Curiae et Pontificalis Domus
Praelatos, per E.mum Sacri Collegii Decanum Summo Pontifici felicia ac
fausta ominatos, Nativitatis Domini nostri Iesu Christi festo adventante. *
Il Signor Cardinale Decano, profittando del presente Concistoro
e calcolando la prossimità della festa del Santo Natale, ha saggiamente e cortesemente anticipato a questo propizio momento l'espressione dei voti suoi e del Sacro Collegio, solita a farsi nell'imminenza
della lieta e solenne ricorrenza di tale festività, ricordando, c o m ' è
costume, alcuni avvenimenti dell'anno trascorso per darne lode a D i o ,
per fissarne memoria negli annali della Chiesa R o m a n a , e per trarne
presagio di future benedette fortune.
N o i lo ringraziamo di questo nobile e devoto p e n s i e r o ; e volentieri
ricambiamo a lui, a v o i , Signori Cardinali, e a voi tutti membri qui
presenti della Curia R o m a n a , c o m e a quanti qui sono a l o r o associati,
* Die 15 mensis decembris a. 1969.
41
Acta Pauli Pp. VI
i nostri rispettosi e affettuosi auguri natalizi, i quali, perché derivati
dal mistero augusto e soave del Natale di Cristo, parole convenzionali
non sono, ma sentimenti di sempre nuova e originale spiritualità, e
auspici non vani di divini favori. Sì, a voi tutti il nostro sincero e
pieno augurio di buon N a t a l e !
Saremmo anche noi tentati di volgere indietro lo sguardo all'anno,
che sta per finire, e intrecciare con quelli testé ascoltati ricordi e
commenti dei fatti salienti del 1969 ; e specialmente su quei quattro, che
meritano davvero particolare menzione :
la nostra visita a Ginevra,
così carica di significati e di emozioni ; il nostro viaggio in Uganda,
omaggio alla vocazione cristiana e civile di quel Continente; il Sinodo
straordinario dei Vescovi, celebrato nel mese di o t t o b r e ; la riforma
liturgica relativa alla santa Messa, presagio, noi speriamo, di fedeltà
e d'incremento per il centro augusto-Hel culto cattolico. Ma la brevità
di
quest'ora e la
preziosità di
questo incontro
richiamano
ora il
nostro pensiero, piuttosto che al passato, al presente e all'avvenire, e
sempre sulla grande questione, che impegna il nostro apostolico ministero, le condizioni cioè della Chiesa. Quali sono queste condizióni o g g i ?
quali si prevedono per domani? L'urgenza di tali domande nasce da una
certa gravità, che non sarebbe saggio dissimulare.
Come va oggi la Chiesa? Il recente Concilio ha prodotto uno stato di
attenzione, e, sotto certi aspetti, di tensione spirituale. Lo sviluppo dottrinale, che il Concilio ha prospettato alla Chiesa, l'impegno pastorale,
al quale l'ha sollecitata, la revisione liturgica e canonica, di cui le ha
fatto precetto, l'apertura ecumenica, a cui l'ha invitata, il confronto
apostolico, con cui l'ha avvicinata alla realtà umana del mondo moderno,
l'onda delle trasformazioni culturali e sociali, che l'hanno pur essa investita, hanno obbligato la Chiesa ad una riflessione intensa, tuttora obbligante. Dentro e fuori di sé la Chiesa ha manifestato non il placido fervore, che il Concilio ci lasciava sperare, ma in alcuni ristretti, però significativi settori, una certa inquietudine. La diffìcile interpretazione dei
(( segni dei tempi » ha svegliato in molti un nuovo studio prevalente delle
realtà contingenti, derivandone non solo sagge osservazioni, ma in taluni
la smania delle novità, o in altri la paura delle riforme. Ad un pluralismo, talora indiscriminato, di idee e di forme, che sembra minacciare
l'intima armonia unitaria, propria della Chiesa cattolica, si accompagna
un accresciuto proposito di ricerca teologica e un più attivo bisogno di
organici rapporti comunitari. Ad un decrescente fervore di vita religiosa
personale fa riscontro un accresciuto interesse alla religiosità collettiva.
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
42
A un cedimento verso la secolarizzazione, che tutto tenta dissacrare, s'è
fatto parallelo un maggior senso sociale di responsabilità cristiana.
Come si vede, questa inquietudine presenta fenomeni contrastanti, negativi e positivi. Ci rassicura l'accresciuta coscienza della propria vocazione cristiana nel P o p o l o di D i o ; ci conforta la salda e c o n c o r d e operosità pastorale dell'Episcopato, desideroso di assumere c o n più larga
applicazione del criterio di sussidiarietà le responsabilità dirette del
p r o p r i o ministero, mantenendo nello stesso tempo tanto più stretti e
solidali i vincoli della collegialità ; ci edifica il proposito delle Famiglie
religiose di rinnovarsi interiormente ed esteriormente per proseguire
coraggiosamente, con intensità di preghiera, con austerità di disciplina
ascetica, con efficace dedizione al bene del prossimo e alla causa del regno
di D i o , il loro programma di perfezione cristiana; ci infonde fiducia e
speranza la multiforme attività d'un Laicato cattolico, non meno nutrito
d'intima e fraterna spiritualità, risoluto ad aprire nuove vie all'apostolato m o d e r n o ; ci dà pace infine il pensiero della moltitudine delle
anime singole, silenziose, pie, operose, pazienti, intente all'imitazione
di Cristo, come pure delle comunità viventi nella grazia, nella concordia e nella letizia d'essere (( chiesa »,
d'essere membra del
Corpo
Mistico, percorso di sempre nuova animazione di Spirito Santo. E c c o
la Chiesa. Benediciamo il Signore.
Ma c i ò non toglie che questa simbolica nave, la Chiesa, risenta l'impeto della grande burrasca, propria del nostro tempo, la quale rimette
alcune volte sulle nostre labbra il grido implorante dei discepoli spaventati : « Signore, salvaci, noi periamo »;
1
e ci ricorda le parole acco-
rate del grande nostro predecessore S. Gregorio : « Nunc ex adverso
Auctus irruunt, nunc ex latere cumuli spumosi maris intumescunt, nunc
a tergo tempestas insequitur. Interque haec omnia turbatus c o g o r m o d o
in ipsam clavum adversitatem d i r i g e r e ; m o d o , curvato navis latere,
minas f l u c t u u m e x obliquo declinare. Ingemisco ... » .
2
Sì, venerati F r a t e l l i ; non si può negare che vi siano oggi nella
Chiesa malanni, pericoli, bisogni. Ciò che per noi significa grandi
doveri.
Il primo dovere : la vigilanza. È un dovere perenne, lo sappiamo ;
ci è intimato più volte dal V a n g e l o .
1
3
Fa parte della pedagogia biblica
Mt. 8, 25.
2
Ep. 43, ad Leandrum Episc. Hispal.; PL 77, 497.
3
Mt. 24, 42; 26, 38-41; etc.
Acta Pauli Pp. VI
43
4
e della psicologia cristiana, ed è reclamato da quel senso escatologico,
che dovrebbe darci un caratteristico senso cristiano del tempo, sia
presente che futuro.
5
Ma oggi la vigilanza diventa un dovere specifico
del nostro tempo, in cui tutto si definisce e si precisa ; non si p u ò camminare alla buona, seguendo passivamente le consuetudini d'una volta,
ovvero l'opinione ambientale. Bisogna essere osservatori attenti, essere
critici sagaci. Oggi tutto si trasforma; tutto diventa p r o b l e m a ; e dappertutto v ' è pericolo d'illusione, anche per i buoni ; il Signore ci ammonisce : (( se alcuno vi dirà : ecco qui il Cristo ; oppure : eccolo là,
non lo credete ! » .
6
Le tante riunioni, che tengono continuamente sve-
glia la Chiesa, in ogni settore, e le parole responsabili del magistero
ecclesiastico, come quelle, nei vari campi loro propri, delle persone
probe e competenti, ci aiutano a compiere questo primo dovere.
Quali osservazioni principali ci offre la vigilanza sulle condizioni
della Chiesa? La prima osservazione è sul Clero, sul nostro amatissimo
Clero. Che cosa vediamo? Vediamo, con nostra grandissima consolazione, che il Clero, nella sua maggioranza, è ottimo per virtù religiose
e morali, per dedizione al proprio ministero, per convinta fedeltà alla
Chiesa, nella quale si trova inserito, per spirito di servizio. V o g l i a m o
mandare, e proprio per il Natale, uno speciale pensiero augurale e
benedicente a tutti i Sacerdoti della Chiesa cattolica, un'assicurazione
della nostra stima e della nostra fiducia, un'esortazione alla fedeltà e
alla perseveranza. Sul Clero buono, pio, fedele, laborioso, disinteressato e intelligente poggia la solidità, la vitalità, la fecondità della
Chiesa : questo vediamo.
Ma vediamo altresì due altri fenomeni, ai quali la facile pubblicità
odierna e la curiosità dell'opinione pubblica danno maggiore risalto
che non ad altri fenomeni ben più larghi e confortanti. Uno di questi
fenomeni abbastanza diffuso è l'incertezza del Sacerdote sul p r o p r i o
stato; una incertezza che investe la fede nella natura stessa del sacerdozio, la sua formazione umana ed ecclesiastica, la sua funzione religiosa e apostolica, la sua posizione gerarchica e sociologica, il suo
costume interno ed esterno, la sua missione nel mondo moderno. È di
somma importanza dare alta testimonianza alla grande maggioranza
del Clero forte e fedele alla sua missione e al suo d o v e r e ; e insieme
ridare sicurezza ad ogni sacerdote circa la sua vocazione, la sua ele4
Cfr. Is. 21, 11; 1 Cor. 16, 13; 1 Thes. 5, 6; etc.
5
Cfr. J. Mouroux, Le mystère du temps, Aubier 1961.
6
Mt. 24, 23.
Acta Apostolicae
44
Sedis - Commentarium
Officiale
zione, la sua investitura sacramentale, la sua relazione c o l V e s c o v o ,
c o n i Confratelli, con i fedeli, con quelli « q u i foris sunt »; infondergli
consapevolezza della sua indispensabile attualità; proporgli la forma
di vita, evangelica e moderna, che lo aiuti a immedesimarsi nel mistero che gii è proprio, e a irradiarne i carismi di parola, di grazia, di
esempio alla comunità e alle singole a n i m e ; bisogna anche dare dignità
seppure spoglia di orpelli alla sua persona, e pane sicuro e sufficiente
alla sua volontariamente povera e faticosa giornata umana. Non dovrà
essere troppo difficile, noi pensiamo, perché già vigenti disposizioni vi
provvedono, già le nuove strutture suggerite dal Concilio sono in via
di attuazione, già i nostri Dicasteri romani intendono offrire opportuni
sussidi per lo stile di vita dei Seminari e per gli organismi presbiterali
nelle diocesi, e già le Conferenze Episcopali in varie Nazioni stanno
studiando come rendere più soddisfacente e più efficiente l'opera dei
Sacerdoti.
Ma questo rinnovamento spirituale e canonico richiederà
molto studio e molto impegno. A b b i a m o già in altra occasione accennato al proposito di dedicare particolare interesse a così complesso
p r o b l e m a ; e, a D i o piacendo, lo faremo con amore e con sollecitudine,
fidando nella
collaborazione
dell'Episcopato
e
nella
corrispondenza
dei nostri buoni sacerdoti stessi.
L'altro fenomeno è la defezione d'una parte minima, ma pur sempre
troppo sensibile, di alcuni Sacerdoti e Religiosi dai sacri impegni a cui
davanti a Cristo, davanti alla Chiesa, davanti alla l o r o coscienza essi
erano solennemente, liberamente e amorosamente impegnati. È questa
la nostra corona di spine. Comprendiamo quanto sia complicato e
drammatico, in ogni suo caso, questo f e n o m e n o ; e c o m e sia vietato
giudicare l'interno di questi cuori infelici, anche se l'esterno di simili
diserzioni rechi tanta amarezza e tanto scandalo al P o p o l o di D i o , e
meriti per sé grave deplorazione. A n c h e questo fenomeno è oggetto di
studi e di provvedimenti. Vi accenniamo per avere il suffragio delle
comuni preghiere per tali confratelli infedeli e per non lasciare l o r o
mancare, ove possibile, il soccorso della carità. Ma riteniamo opportuno confermare, anche in questa occasione, il nostro apostolico dovere
e il nostro pastorale proposito di conservare nella sua intatta bellezza la legge del sacro celibato nella Chiesa latina, ed esprimiamo la
vivissima speranza che i nostri sacerdoti,
quelli giovani non meno
che quelli anziani, con la grazia del Signore, ne sapranno sempre comprendere, difendere, illustrare l'incomparabile valore spirituale, morale
e apostolico.
Acta Pauli Pp. VI
45
Il discorso a questo punto è chiamato ad un altro problema, che
interessa il m o n d o intero, e la Chiesa non meno : quello dei giovani ;
e il discorso qui si limita ad enunciarlo semplicemente, ma c o m e uno
dei temi più importanti e più urgenti. A n c h e questo problema è oggetto
di s t u d i o ; uno studio che parte, innanzi tutto, dall'immensa simpatia della Chiesa per la gioventù,
dalla fiducia nelle grandi risorse
pedagogiche della vita cristiana, dalla mirabile tradizione educativa
e organizzativa della Chiesa rispetto alla gioventù, dallo sforzo, già
in atto, di avvicinarla mediante i metodi nuovi, che le riconoscono
nuova, legittima libertà e le conferiscono maggior senso di responsabilità, e finalmente da un'implorata effusione del segreto carisma di
attrazione, di entusiasmo, di sublimazione, che lo Spirito di Cristo
vorrà concedere alle nuove generazioni verso un ideale di vita nobile
e autentico. Famiglia,
Scuola, Società dovranno avere dalla Chiesa
nuovo contributo per rendere efficace e amata (( l'arte delle arti )),
ch'è quella di formare uomini veri : anche questo è problema nostro.
Finalmente noi ricorderemo,
fra i tanti,
i
problemi
del m o n d o
contemporaneo, ai quali la Chiesa deve rivolgere la sua collaboraz i o n e ; sono molti, ma primeggiano per noi quello della Pace (e abbiamo già inviato al mondo e alla Chiesa il nostro messaggio per la
o
Giornata della P a c e , fissata al I gennaio 1970), e quello dei Paesi in
via di sviluppo : anche su questo tema è noto il nostro pensiero, e
siamo lieti dei consensi che va raccogliendo. Ma siamo sempre all'iniz i o . E siamo convinti che il nostro c o n c o r s o alla soluzione di così
immane problema non può essere che minimo e simbolico nell'offerta
dei mezzi (anche se questa è già non p o c o sensibile per la nostra limitata possibilità) ; ma può essere notevole e fors'anche determinante
nel c a m p o morale dell'esempio, della esortazione, della presenza negli
organi
internazionali.
P e r completare questa sommaria rassegna dei bisogni e dei doveri
della Chiesa nell'anno nuovo noi dovremmo dirvi tante cose che riguardano appunto la vita internazionale, dove con solerte e discreta attività le nostre Rappresentanze Pontifìcie svolgono un'opera, che crediamo di grande merito per la fede e per la pace nel m o n d o ; ma per
i i o n abusare della vostra pazienza ci limitiamo ad un brevissimo cenno
ai tre punti più dolenti nella rete dei rapporti fra i P o p o l i .
La nostra attività,
benché spesso attraverso vie coperte da quel
velo di discrezione che è richiesto da doveroso riguardo verso le parti
interessate e dallo stesso interesse della buona riuscita delle iniziative,
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
46
prosegue infaticabile e senza cedere a tentazioni di scoraggiamento
nella ricerca o nell'appoggio di soluzioni dei dolorosissimi conflitti in
atto nel m o n d o .
Intanto non vogliamo venir meno al dovere, che è particolarmente
nostro perché richiesto dalla carità, di andare incontro, nella migliore
misura a Noi possibile, alle necessità delle vittime di queste tragedie.
P r i m o punto, il conflitto nigeriano.
Mossi da costante e paterna sollecitudine per le popolazioni così
dolorosamente provate dal conflitto nigeriano — le condizioni delle
quali sono divenute in questi mesi, per testimonianze di osservatori
imparziali, ancor più angosciose a causa della mancanza sempre più
grave del nutrimento indispensabile alla vita e della penuria di medicinali e di materiale sanitario — ci siamo preoccupati senza sosta, non
solo di far giungere il nostro soccorso, ma altresì di appoggiare ogni
iniziativa diretta ad assicurare un sollievo, ancorché ridotto e insuficiente, a quelle indicibili sofferenze. E particolarmente, quando vedemmo con soddisfazione profilarsi in settembre il progetto di un accordo
che permettesse al Comitato Internazionale della Croce Rossa di riprendere i voli diurni di soccorso interrotti nel giugno, abbiamo cercato,
attraverso i nostri rappresentanti e di concerto c o n l'azione di buona
volontà di alcuni Governi, di incoraggiare le due parti ad accettare
l ' a c c o r d o così da non ritardare ulteriormente la ripresa degli invìi e la
distribuzione degli aiuti. Ma finora, mentre purtroppo la guerra e la
fame non hanno sosta, dobbiamo registrare c o n dolore che la prospettata intesa è lungi dall'essere conseguita.
A l l o stesso m o d o , trovano profonda e c o nel nostro animo le voci che
a N o i si rivolgono in cerca di aiuto dalle zone del Vietnam tuttora purtroppo sconvolte dalla guerra, da massacri e da ripetuti atti di terrorismo che c o l p i s c o n o anche tanti umili e laboriosi cittadini. Il nostro
cuore, più che la nostra mano t r o p p o spesso impotente, si apre a l o r o ,
a testimonianza di affettuosa partecipazione, ad incoraggiamento e a
conforto. A b b i a m o in questi giorni rivolto un messaggio all'Episcopato Vietnamita per sostenere gli animi di quei cattolici alla fedeltà
alla professione della loro vita cristiana e per disporli a virili e concilianti sentimenti di concordia e di pace.
Né potremmo scordare, proprio in questa vigilia natalizia, le popolazioni del Medio Oriente : di quella terra, in particolare, che risuonò
del canto degli Angeli nella notte beata e vide l'infanzia, la vita
operosa, la morte e la risurrezione del nostro Salvatore.
47
Acta Pauli Pp. VI
A
quanti per il conflitto
soffrono
quotidianamente,
ai
profughi
rimasti senza casa e senza patria, va il nostro pensiero, il nostro
augurio, così c o m e non mancherà di continuare ad andare il nostro
paterno aiuto.
Uno speciale ricordo vorremmo rivolgere alle comunità cristiane
delle antiche regioni della Palestina, i cui problemi e difficoltà di vario
genere non possono non toccarci intimamente. Si sono diradate e si
diradano le file dei fedeli di Gesù in quel suolo benedetto dalla sua
predicazione e dal suo sacrifìcio. Questo fatto ci rende pensosi e ci
pone una grave domanda : i templi maestosi e belli che ricordano le
vicende della vita di Cristo là dove esse si svolsero, non si troveranno
un giorno privi della presenza viva delle loro comunità ecclesiali?
E c c o come, in questo Natale, alle amare considerazioni della pace che
non torna, si unisce il pensiero della Chiesa della Terra Santa : ambedue
sollecitano la nostra opera e la nostra preghiera a Cristo Signore.
Sì, dobbiamo più che mai affidarci a Lui, a Cristo Signore. In mezzo
alle nostre agitate vicende dobbiamo accogliere il suo incoraggiante
rimprovero : (( Perché avete paura? » .
certezza c h ' E g l i è sempre con n o i .
8
7
D o b b i a m o confortarci c o n la
D o b b i a m o ravvivare la nostra
fede, e fare dei suoi misteri luce per i nostri passi, alimento per i
nostri animi. D o b b i a m o riporre in Lui ogni nostra fiducia. Specialmente nella ricorrenza del Santo Natale,
che attualizza l'economia
della rivelazione nel tempo, che ci inebria della sicurezza della intenzione salvatrice divina a noi rivolta, e che ci fa celebrare con tutta
la Chiesa e con tutta l'umanità suscettibile di farsi suo Mistico Corpo :
Christus
hodie,
Christus
nobis,
Christus
totus.
Un eminente membro del Sacro Collegio, scrivendoci cortesemente per
questa prossima felice e santa ricorrenza, ci confidava:
« . . . penso
spesso con gusto ad una figurazione che, nel Natale, osservavo frequente negli anni della mia fanciullezza : l'immagine del bimbo Gesù
che sorreggeva sulla manina il mondo, quasi fosse un g i o c a t t o l o ; era
un'immagine del tutto semplice, ma mi pare dicesse espressivamente
assai :
e soprattutto mi pare fosse vera :
" mundum pugillo conti-
nens " ... ; e tale da dare animo nei momenti duri » .
9
Così sia, davvero.
Questo il nostro augurio natalizio, con la nostra apostolica benedizione.
7
8
9
Mt. 8, 26.
Cfr. Mt. 28, 20.
Card. Lerearo.
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
48
III
In Aede Sixtina habita ad Excellentissime^ Viros e Legatorum Coetu apud
Sedem Apostolicam, qui nocte Nativitatis Domini nostri Iesu Christi Sacro
interfuerunt a Beatissimo Patre peracto. *
Noël : la rencontre avec le Christ.
Cette célébration nocturne revêt un caractère symbolique. Elle est
le symbole de l'homme qui marche dans la nuit et qui cherche. Il cherche
une lumière, il cherche sa propre direction, il cherche la rencontre avec
un H o m m e qui lui est nécessaire, un H o m m e qu'il lui faut absolument
trouver.
Cela signifie que le sens profond de cette cérémonie inaccoutumée est,
avant tout autre, une prise de conscience de nous-mêmes. Qui sommesnous? Nous sommes des êtres humains qui marchons dans les ténèbres.
Oui, si notre vie, sous tant d'aspects, est pleine de lumière : lumière de
la pensée, de la science, de l'histoire et de l'expérience, lumière du
progrès moderne, à Un autre point de vue plus important et décisif, et
qui nous concerne nous-mêmes, c o m m e notre existence personnelle et
notre destin, cette même vie est dans l'obscurité. C'est l'obscurité du
doute, qui semble tout envahir comme une nuit totale, l'obscurité de
notre solitude intérieure, l'obscurité qui règne jusque sur le monde dans
lequel nous vivons, et que nous connaissons bien, mais qui devient toujours plus mystérieux à mesure qu'il se manifeste : qu'est-il réellement?
que signifie-t-il, au fond? que vaut-il, en fin de c o m p t e ? V o i l à quelles sont
nos ténèbres. Il y aurait de quoi gémir et désespérer si nous n'étions
soutenus par une prodigieuse énergie intérieure qui nous pousse à
poursuivre notre recherche, et par une joyeuse espérance qui, cette
nuit, envahit et exalte nos esprits : l'espoir de trouver ce que nous
cherchons, de trouver, disions-Nous, l ' H o m m e nécessaire, l ' H o m m e
1
qui sait tout sur nous-mêmes, l ' H o m m e qui peut nous sauver.
Dans notre recherche, nous ne sommes d'ailleurs pas dépourvus
d'une certaine lumière qui éclaire nos pas et qui, cette nuit, nous a
guidés jusqu'ici. C'est la lumière de la raison naturelle : c'est la lumière des traditions religieuses dans ce qu'elles ont de vrai et d'honn ê t e ; c'est surtout la lumière de notre tradition chrétienne, la lumière
* Die 25 mensis decembris a. 1969.
1
Cfr. Io. 2, 25.
Acta Pauli Pp. VI
49
de notre éducation religieuse, la lumière de notre expérience spirituelle. Nous connaissons l'histoire de l'Evangile. Nous avons foi dans
le Christ, sur le témoignage de cette voix prophétique séculaire qui
s'appelle l'Eglise. Cette nuit est celle de la f o i . Et qu'est-ce que la foi?
La foi, c'est la recontre avec le Christ, la foi, c'est l'accueil du Christ.
Nous entendons résonner dans notre mémoire une parole fatidique
inscrite au frontispice du récit messianique, l'Evangile de saint J e a n :
« Il est venu chez lui, et les siens ne l'ont pas reçu » .
2
Ce fut une ren-
contre manquee. Et il est important de noter que lui aussi, le Christ,
est à la recherche, à la recherche de l'humanité. Q u ' i l est long, le
chemin qu'il a du parcourir pour arriver jusqu'à nous ! D ' o ù vient-il?
Il a dû franchir des abîmes démesurés, des distances infinies :
« Il
descendit du ciel, et il a pris chair ». Verbe ineffable de Dieu et Dieu
lui-même, il s'est fait homme, pour se mettre à notre portée et rendre
possible cette rencontre. Seul un amour sans limite, un amour divin,
a pu imaginer et réaliser un tel plan.
Et tel est le plan de notre
religion : oui, c'est une rencontre, une communion. Mais il nous faut
encore nous demander :
comment se réalise cette venue du
Christ
jusqu'à nous, cet accueil que nous lui réservons? La réponse est toujours la m ê m e : cela se réalise dans la foi. Lui, Dieu, vient à nous
revêtu de la nature humaine; et il viendra pour nous, longtemps après
le moment historique de l'Evangile, caché sous le signe, à la fois révélateur et mystérieux, du sacrement. L'acceptons-nous? Croyons- nous?
Notre prière, en cette heure décisive, est celle-là même, psychologiquement si exacte, des disciples du Seigneur dans l'Evangile : « Augmente en nous la foi » .
3
Nous remarquons en effet que la foi, cette adhé-
sion Vitale au Dieu incarné dans le Christ Jésus, comporte des degrés :
elle peut être inerte et passive, elle peut être douteuse et intermit4
tente, elle peut être laborieuse et en recherche, elle peut être engagée
dans cet effort dialectique bien connu : l'intelligence à la recherche de
la foi ; ou la foi à la recherche de l'intelligence. Elle peut connaître le
drame de ce personnage de l'Evangile qui nous représente tous : « J e
crois, Seigneur ; mais viens en aide à mon incrédulité » .
5
Pour être
authentique, pour être efficace, la foi doit être entière, vivante, personnelle. La rencontre avec le Christ doit s'achever dans un « oui », qui
2
io. i, 11.
3
Lc. 17, 5.
4
Mt. 11, 3.
5
Me. 9, 23.
4 - A . A . S.
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
50
nous le révèle comme le Maître, c o m m e le Sauveur, comme Lui-même
s'est défini, et comme nous voulons le reconnaître en ce j o u r de Noël et,
dans une certaine mesure, en faire l'expérience ; « Je suis la V o i e , la
Vérité e t l a V i e » .
6
A cet instant notre méditation s'interrompt et cesse d'être absorbée dans cette vision où nous a conduits la recherche de cette n u i t ;
nous nous souvenons alors de la réalité, de l'autre réalité, extérieure
et sensible, de la réalité concrète et expérimentale, dans laquelle se
déroule effectivement notre vie naturelle. Il ne faudrait pas que cette
méditation nous eût distrait, c o m m e dans un songe, des conditions qui
nous qualifient comme hommes de ce monde. N o n , Messieurs. La foi,
la vie chrétienne ne nous éloignent pas du contact normal avec l'expérience humaine qui nous est propre. Une telle affirmation mériterait
un long discours : comment la vie surnaturelle du monde de la foi
peut s'associer à la vie naturelle de notre milieu et de nos droits et
devoirs personnels. Kien ne change apparemment. Mais c'est comme
si la nuit était terminée et c o m m e si la lumière du j o u r avait commencé à poindre, éclairant tout le cadre de notre cheminement dans
le temps : toute chose, à la lumière de la foi, prend son vrai visage.
« T o u t ce qu'il y a de vrai, de digne, de juste, de beau, d'aimable,
tout ce qui mérite l'estime ... ))
7
vient au grand jour. Tous les secteurs
de la vie se définissent selon leur valeur p r o p r e ; et au milieu de la
scène — étonnante et dramatique, parfois douloureuse et mauvaise —
du monde qui nous entoure et nous possède, l'homme, la personne
humaine, se dresse et se découvre, souveraine et libre, dans une vérité
8
nouvelle. A i n s i s'exprime l'Evangile de l'Incarnation : « A tous ceux
qui l'ont reçu (le Christ), Il a donné le pouvoir de devenir enfants de
Dieu ) ) .
9
V o i l à le miracle de Noël : la Naissance du Christ devient notre
naissance. Le mystère de la V i e divine, jaillie du Christ, l ' H o m m e Dieu, se communique par voie de participation, non plus seulement
par la foi, mais également par la grâce, à tous ceux qui l'auront accueilli,
L u i le premier-né parmi nous tous, hommes devenus frères.
10
Et vous, Laïcs, qui vivez dans le siècle, qui revendiquez pour la
6
Io. 14, 6.
7
Cfr. PMI. 4, 8.
8
Cfr. Io. 8, 32.
9
Io. 1, 12.
1 0
Cfr. Rom. 8, 29.
51
Acta Pauli Pp. VI
sphère temporelle son autonomie ; vous spécialement,
Diplomates,
Messieurs les
qui représentez une puissance absolue dans son ordre,
indépendante
de
toute
autre
autorité
terrestre,
fût-elle
même
celle
de l'Eglise qui, elle, est au service de l'ordre surnaturel, ne craignez
point pour votre souveraineté temporelle, car non eripit mortalia, qui
regna dat caelestia, il ne prend pas les royaumes de la terre, Celui qui
donne le royaume du C i e l .
11
Il n'est pas venu pour prendre, mais pour
donner. Craignons et exultons en même temps : Il est venu apporter
un feu sur la terre, le feu de la charité. Et que désire-t-il, sinon que
ce feu s'allume dans le monde :
12
le feu de l'amour et de la paix.
IV
Romanae Civitatis Magistro et Administratorum Coetui, novo ineunte anno
Beatissimo Patri fausta ominantibus. *
Signor
Sindaco,
Le siamo molto obbligati della sua visita, con quella dei Signori
Assessori della Giunta Comunale di R o m a e dei suoi immediati Collaboratori. Le siamo anche molto grati degli auguri, c h ' E l l a Ci presenta
a nome proprio e dell'Amministrazione cittadina, e delle elette parole
con le quali Ella li esprime e li accompagna.
Noi ricambiamo cordialmente i nostri voti migliori per Lei, Signor
Sindaco, per le degne persone qui presenti, per tutta l'Amministrazione Comunale, i suoi membri, i suoi funzionari, i suoi dipendenti; e
godiamo di pensare e di sentire quali vincoli spirituali uniscano R o m a
a N o i e Noi a R o m a ; vincoli, che non sono tessuti da pure memorie, ma
sotto l'aspetto religioso e morale sono tuttora vivi ed operanti, quali
esistono in virtù della nostra funzione pastorale con la comunità della
Diocesi di R o m a , e in virtù della nostra missione apostolica, che nell'Urbe trova la sua Sede, centro della Chiesa cattolica. L'atto cortese,
che ora ci fa incontrare i rappresentanti e gli amministratori della
Città, ci procura il conforto di non sentirci forestieri, né puramente
ospiti e quasi pellegrini, né come sovrani decaduti nella R o m a di Pietro
e di P a o l o , ma eredi del l o r o apostolico mandato, responsabili delle
sorti religiose e della autenticità cattolica di questa Urbe fatidica, e
11
Hymnus
12
Lc. 12, 49.
Epiphaniae.
* Die 29 mensis decembris a. 1969.
Acta, Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
52
perciò interessati al suo benessere c o n la forza d'un incomparabile
amore. Il Papa, disimpegnato da ogni funzione temporale verso la
Città, non è per questo esonerato dal diritto e dal dovere di amarla,
come V e s c o v o , come Pastore, come servo dei servi di D i o e a guisa di
San
Paolo,
come
civis
1
Romanus.
Oh ! Noi comprendiamo perciò molto bene la grandezza e la difficoltà del c o m p i t o , che vi è stato affidato, e che in questa ora di grandi
trasformazioni culturali e sociali- presenta problemi enormi e all'apparenza insolubili. Lasciate che con i nostri auguri e con la nostra
benedizione
noi
corroboriamo
l'impresa,
estremamente
ardua,
alla
quale attendete, quella cioè di bene amministrare questa Città, sotto
certi riguardi unica al mondo. Noi vorremmo ricordarvi c o m e dagli
ostacoli stessi dell'opera vostra si possono sprigionare energie morali
capaci di sormontarli.
V o i avete qui una Città antichissima, dove l'archeologia deve avere
parola sovrana e imporre alle necessità urbanistiche rispetto geloso
d'ogni reliquia d'una storia degna d'ogni riguardo. Sì, è v e r o ; ma
questo sapiente riguardo non è paralizzante, ma ispiratore di soluzioni
originali che assicurano a R o m a un volto di bellezza austera e profonda, incomparabile e perennemente eloquente.
V o i avete in tal m o d o un impegno di continuità non solo stilistica,
ma, per certe forme, civica altresì. Ora questo impegno diventa sostegno, se la vostra cultura e il vostro senso della storia, del diritto, dell'arte, delia religione ne sanno trarre lo stile propriamente romano
della vostra vita civica. Non indarno avete sul Campidoglio la vostra
dimora.
V o i vi trovate di fronte, c o m e ogni altra grande Città, a trasformazioni urbanistiche imprevedibili ed impellenti : sarà Roma, che dalla
sua stessa storia secolare trae esempi di audacie edilizie e viatorie tuttora ammirabili, a mancare di ardimenti moderni per dare alla Città
stessa un volto di bellezza, di esemplare socialità, di praticità pari ai
bisogni della sua moltiplicata popolazione?
Qui tocchiamo un tema particolarmente complesso e delicato. La
nostra recente visita natalizia ad una delle più desolate borgate di
R o m a , il messaggio con cui Ella, Signor Sindaco, ha voluto rispondere al nostro in favore delle tristi condizioni di certe parti della
periferia urbana, e le sue stesse rassicuranti parole testé pronunciate
1
Act. 22, 26.
Acta Pauli Pp. VI
53
non risvegliano forse sentimenti efficaci di solidarietà sociale, di propositi nuovi, d'inflessibile c o r a g g i o , di abilità amministrativa per la
soluzione dell'immane problema di dare all'afflusso della popolazione
povera e affamata casa, scuola, chiesa, lavoro e respiro, degni d'una
Capitale,
che s'appresta a celebrare il centenario
del
suo insedia-
mento romano? N o i auspichiamo che la singolare ricorrenza abbia in
tale grandiosa e benefica operazione la sua più significativa e meritoria
manifestazione. Applaudiremo anche Noi, lieti se anche il nostro contributo modestissimo e simbolico (altra misura non ci è concessa),
potrà testimoniare l'animo nostro in tale ricorrenza, suggellando insieme nell'amore a R o m a civile e cattolica la storia passata e presagirne quella futura.
Noi intendiamo sostenere con questi semplici accenni gli animi vostri e l'opera vostra. Possa l'alta coscienza del vostro ufficio affratellare le vostre persone in esemplare concordia, rendere trasparente ed
esemplare l'integrità del vostro lavoro, moltiplicare le vostre energie,
crescere il merito del vostro civico servizio e meritarvi quella divina
protezione che Noi con i nostri voti e con la nostra benedizione vogliamo
propiziarvi per l'anno nuovo.
V
In ecclesia Ss.mi Nominis Iesu habita, Summo Pontifice Sacrum peragente,
die per totum terrarum orbem fovendae paci inter gentes dicato. *
Figli
e
Fratelli,
Siamo qui riuniti per aprire il nuovo anno civile con l'augurio,
con il proposito, con la speranza della P a c e . Con la preghiera per
la Pace. ÍC la pace un ideale che più d'ogni altro dovrebbe riflettersi
nella realtà della vita umana, perché assomma e favorisce ogni bene
a cui l'umanità p u ò aspirare, tanto nell'ordine personale, che familiare, sociale, politico, nazionale e internazionale, temporale ed ultraterreno. Ne abbiamo sempre b i s o g n o ; anzi a mano a mano che la
nostra civiltà cresce e si afferma e che si arricchisce, si sviluppa, e
perciò si c o m p l i c a di cognizioni, di strumenti, di istituzioni, di questioni, di aspirazioni
aumenta il bisogno d'un ordine, d'una Pace,
che assicuri e promuova la giusta e felice complessità della nostra
vita, sia personale, che collettiva, a tutti i livelli, a cominciare da
* Calendis ianuariis a. 1970.
Acta Apostolicae
54
Sedis -
Commentarium
Officiale
quello interiore della nostra coscienza (come si può vivere bene, da
uomini, da cristiani, senza la coscienza in p a c e ? ) , per salire agli altri
piani, nei quali la nostra vita si svolge fra molti rapporti
(che per
essere buoni esigono d'essere pacifici), fra tanti problemi (che restano
aperti e tormentosi, se non sono risolti in P a c e ) , fra mille difficoltà
(che tutte vogliono essere superate con la P a c e ) ,
fra innumerevoli
dolori e malanni (a cui la Pace soltanto può portare giusto ed efficace
rimedio).
V o g l i a m o dare la visione di questa universalità della Pace, quasi
per avere in questo nome grande e benedetto la sintesi della nostra
concezione ottimista sul m o n d o , in cui viviamo, e sul tempo, che
oggi nel nostro c o m p u t o convenzionale, seguace a suo m o d o di quello
solare, si apre in un nuovo corso, in un anno. La Pace vuol essere il
segno del tempo che viene, l'augurio per ogni nostra futura vicenda,
il programma della nostra storia.
D i c i a m o quest'oggi una cosa sola : la Pace è dovere.
Come ognuno vede, abbinare il concetto di Pace a quello di dovere
rende grave la nostra riflessione, e sembra togliere alla visione idilliaca della P a c e grande parte della sua serenità; certo la spoglia da
ogni eventuale ed equivoca parentela con la mollezza e con la viltà.
Perché ogni dovere comporta uno sforzo, che non siamo sempre disposti
a c o m p i e r e ; esige una virtù, di cui spesso ci manca l'energia, e spesso
anche il desiderio. Ma noi, d o p o aver compreso in qualche misura
come la Pace stia al vertice dell'umana costruzione, ripetiamo :
la
Pace è dovere. Dovere grave.
Sorge forse spontaneamente nell'animo una risposta liberatrice da
quella gravità :
sì, è dovere ; ma non ci riguarda. Riguarda i Capi,
riguarda i responsabili della
quelli
rivestiti
d'una
guida d'una comunità,
responsabilità
internazionale.
È
e
specialmente
nelle
Nazioni
e fra le Nazioni, che sorgono i conflitti contrari alla P a c e ; noi, dicono
i privati, stiamo a vedere; che cosa può fare un individuo da solo,
ovvero un gruppo ristretto ed estraneo,
per mettere
Pace nei
rap-
porti interni d'un P o p o l o , o nei rapporti esterni fra i P o p o l i ? tocca
ai Politici, tocca ai Diplomatici ; tocca ai Governi ; si potrebbe dire,
per fare della Pace un sinonimo d'un beato ed egoista disinteresse.
Sì, la Pace è dovere dei Capi. Ma non solo dei Capi ! Oggi la
società, che si organizza democraticamente, attribuisce poteri e doveri
a tutti i membri della comunità. E se anche così non fosse, resterebbe
vero che la Pace è dovere di tutti, sia perché la P a c e non ha il suo
\
Acta Pauli Pp. VI
55
regno solo nella politica, ma lo ha in tante altre sfere inferiori che,
in pratica, impegnano anche di più la nostra personale responsabilità ;
e sia perché la Pace ha la sua operatrice sorgente nelle idee, negli animi,
negli orientamenti morali, ancor prima che nell'attività esteriore. La
Pace ancor prima d'essere una politica, è uno s p i r i t o ; ancor prima di
esprimersi, vittoriosa o vinta, nelle vicende storiche o nelle relazioni
sociali, si esprime, si forma, si afferma nelle coscienze, in quella filosofia della vita, che ciascuno deve procurare a se stesso, c o m e lampada
ai suoi passi nei sentieri del mondo e nei casi dell'esperienza.
La qual cosa, Fratelli e figli carissimi, significa che la Pace esige
un'educazione. Lo affermiamo qui, all'altare di Cristo, mentre stiamo
celebrando la S. Messa rievocatrice della Sua Parola e rinnovatrice in
forma incruenta e sacramentale del suo sacrificio pacificatore del cielo
con la terra; qui, c o m e discepoli, c o m e alunni, sempre bisognosi di
ascoltare, di apprendere, di ricominciare il tirocinio della nostra « metanoia », cioè della trasformazione della nostra istintiva e pur troppo
tradizionale mentalità. Bisogna scuotere i cardini di inveterati pregiudizi : che la forza e la vendetta siano il criterio regolatore dei rapporti
umani; che ad un'offesa ricevuta debba corrispondere altra, e spesso
più grave offesa : « . . . occhio per o c c h i o , dente per dente . . . » ;
1
che l'in-
teresse proprio debba prevalere su quello altrui senza tener conto dei
bisogni degli altri e del diritto comune . . . Bisogna mettere alla radice
della nostra psicologia sociale la fame e la sete della giustizia, insieme
con quella ricerca di Pace, che ci merita il titolo di figli di D i o .
2
Non
è utopia, è progresso, oggi più che mai reclamato dall'evoluzione della
civiltà, e dalla spada di Damocle d'un terrore sempre più grave e
sempre più possibile, che le pende sul capo. Come la civiltà è riuscita
a bandire almeno in linea di principio la schiavitù, l'analfabetismo,
le epidemie, le caste sociali
malanni cioè inveterati e tollerati
come fossero inevitabili e insiti nella triste e tragica convivenza umana,
così bisogna riuscire a bandire la guerra. È la « buona creanza » dell'umanità che lo esige. È il tremendo e crescente pericolo d'una conflagrazione mondiale che lo impone. Non abbiamo, noi singoli e deboli
mortali, alcun mezzo per scongiurare ipotesi di catastrofi devastatrici
di dimensioni universali? Sì, che li abbiamo : abbiamo il ricorso all'opinione pubblica, la quale in questo frangente diventa espressione della
1
Mt. 5; 38.
2
Cfr. Mt. 5, 6, 9.
Acta Apostolicae Sedis -r Commentarium Officiale
56
coscienza morale u m a n a ; e tutti sappiamo quale ne può essere la salutare potenza. A b b i a m o il nostro singolare e personale dovere : essere
buoni, che non vuol dire essere d e b o l i ; vuol dire essere promotori del
bene, vuol dire essere generosi, vuol dire essere capaci di rompere con
la pazienza e c o l perdono la triste e logica catena del male ; vuol dire
amare, cioè essere cristiani.
A b b i a m o noi un'altra risorsa, la quale può avere il potere di muovere
le montagne :
3
ed è l'innesto della causalità divina nel g i o c o misterioso
della causalità naturale e della libertà umana ; e questa risorsa è come
4
una moneta a due facce : una faccia è la preghiera, l'altra è la fede.
5
Quale sia il risultato di forza spirituale, propria della preghiera con la
fede,
non potremo sempre misurare c o n i metodi sperimentali del
nostro mondo sensibile e storico ; pretendere c i ò sarebbe concepire
e strumentalizzare l'azione divina c o m e un'energia cosmica a nostra
arbitraria disposizione; non così si svolge il disegno della misericordia
divina, penetrante nelle nostre vicende temporali. Ma gli effetti non
mancheranno; la preghiera della fede non resterà delusa, e fors'anche
sarà esaudita in misura sovrabbondante, anche se ora resta a noi nascosto il quando ed il c o m e . Ma il Signore, Lui stesso, ci ha esortato
a fare ricorso a questo potenziale aiuto, così confessando noi ad un
tempo la nostra radicale insufficienza a raggiungere la nostra salvezza
e la onnipotente bontà del Padre a « l i b e r a r c i dal m a l e » ,
6
anzi a
convertire in nostro vantaggio le nostre stesse sventure e le nostre
stesse sofferenze.
7
Ed è questo pensiero, alla fine, che ora qui ci raccoglie a pregare
con vivacità di fede Cristo, « nostra pace » ,
8
Cristo, « Principe della
9
pace ) ) , Cristo, che nascendo fa annunciare dagli Angeli (( la pace in
terra » ,
1 0
Cristo, che, risuscitato, ripete ai suoi il saluto felicissimo
« pace a voi » ,
u
che voglia ascoltare, oltre ogni nostro merito, la nostra
invocazione : « dirigi i nostri passi sulla via della pace )) !
s
Cfr. Mt. 17, 20; 21, 21.
4
Cfr. Mt. 1, 7.
s
Cfr. lac. 1, 6.
6
Mt. 6, 13.
7
Cfr. Rom. 8, 28.
8
Eph. 2, 14.
8
Is. 9, 6.
10
Lc. 2, 14.
11
Io. 20, 19, 21.
12
Lc. 1, 79.
12
Acta Pauli Pp. VI
57
Così Ti preghiamo :
Signore,
noi
guerre mondiali,
stringerle
abbiamo ancora le
mani
insanguinate
così che non ancora tutti i
fraternamente
fra
Popoli
dalle
ultime
hanno potuto
loro;
Signore, noi siamo oggi tanto armati come non lo siamo mai stati
nei secoli prima d'ora, e siamo così carichi di strumenti micidiali da
potere, in un istante, incendiare la terra e distruggere fors'anche
l'umanità ;
Signore, noi abbiamo fondato lo sviluppo e la prosperità di molte
nostre industrie colossali sulla demoniaca capacità di produrre armi
di tutti i calibri, e tutte rivolte a uccidere e a sterminare gli uomini
nostri fratelli; così abbiamo stabilito l'equilibrio crudele della economia di tante Nazioni potenti sul mercato delle armi alle Nazioni povere,
prive di aratri, di scuole e di ospedali;
Signore, noi abbiamo lasciato che rinascessero in noi le ideologie,
che rendono nemici gli uomini fra l o r o : il fanatismo rivoluzionario,
l'odio di classe, l ' o r g o g l i o nazionalista, l'esclusivismo razziale, le emulazioni tribali, gli egoismi commerciali, gli individualismi gaudenti e
indifferenti verso i bisogni altrui;
Signore,
noi
ogni
giorno
ascoltiamo
angosciati
e
impotenti
le
notizie di tre guerre, ancora accese nel m o n d o ;
Signore, è vero Î noi non camminiamo rettamente !
Signore,
guarda tuttavia ai nostri sforzi, inadeguati,
ma sinceri,
per la pace nel mondo ! Vi sono istituzioni magnifiche e internazionali ;
vi sono propositi per il disarmo e per la trattativa;
Signore, vi sono soprattutto tante tombe che stringono il cuore,
famiglie spezzate dalle guerre, dai conflitti, dalle repressioni c a p i t a l i ;
donne che piangono, bambini che muoiono ; profughi e prigionieri accasciati sotto il peso della solitudine e della sofferenza; e vi sono tanti
giovani che insorgono perché la giustizia sia promossa e la concordia
sia la legge delle nuove generazioni ;
Signore, Tu lo sai, vi sono anime buone che operano il bene in silenzio, coraggiosamente, disinteressatamente e che pregano con cuore
pentito e c o n cuore innocente; vi sono cristiani, e quanti, o Signore,
nel m o n d o che vogliono seguire il T u o Vangelo e professano il sacrifìcio
e l'amore ;
Signore, A g n e l l o di D i o , che togli i peccati del mondo, dona a noi
la pace.
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
58
VI
Ad Excellentissimos Viros e Legatorum Coetu apud Sedem Apostolicam,
novo ineunte anno Beatissimo Patri fausta ac felicia ominantes. *
Excellences
et
chers
Messieurs,
A vous tous Nous présentons notre salut cordial et respectueux,
nos vifs remerciements, nos vœux fervents pour l'année 1970. Et Nous
remercions particulièrement votre D o y e n , qui s'est fait aimablement
l'interprète des pensées et des
sentiments
du
Corps
Diplomatique
accrédité près le Saint-Siège, les exprimant en des paroles si nobles et
si déférentes envers notre humble personne.
V o t r e présence même, qui se renouvelle chaque année, en cette
circonstance et
manière
une
Nous est particulièrement agréable,
reconnaissance
hautement
qualifiée
de
constitue
la
à sa
mission
de
l'Eglise dans le monde. Représentants de nations si nombreuses et si
diverses, vous êtes comme une synthèse du monde, et vous attestez que
l'Eglise et le Siège Apostolique ne sont pas étrangers aux multiples et
graves problèmes
concernant
le
monde.
C'est là,
pour
Nous,
un
témoignage précieux qui Nous réconforte dans l'accomplissement de nos
responsabilités ; un témoignage qui Nous invite à réfléchir avec vous
à une question souvent débattue aujourd'hui : le Saint-Siège a-t-il raison
de se servir de cette forme d'activité qui s'appelle la diplomatie? Celle-ci
n'est-elle pas totalement étrangère à la nature et à la fin de l'Eglise?
Ne risque-t-elle pas de l'assimiler aux institutions et aux organismes
d'ordre temporel avec lesquels elle ne peut ni ne doit être confondue?
Lorsqu'il s'agit des Etats, une telle question ne se pose pas, car
— en dépit des formes nouvelles que revêtent aujourd'hui les rapports
internationaux — l'activité diplomatique demeure p o u r eux un instrument privilégié, consacré par une expérience historique pluriséculaire.
Mais pour l'Eglise, dont le rôle est essentiellement religieux, le recours
à la diplomatie est-il vraiment justifié?
V o u s , Messieurs les Ambassadeurs, en toute connaissance de cause
vous pouvez répondre à cette question; vous pouvez dire qu'il y a des
motifs valables à ce que le Saint-Siège vous reçoive et traite avec vous,
à ce qu'il envoie lui-même ses propres représentants p o u r exercer des
fonctions analogues auprès de vos Gouvernements.
* Die 12 mensis ianuarii a. 1970.
59
Acta Pauli Pp. VI
L'activité diplomatique du Saint-Siège, en effet, répond, d'une manière très adaptée, aux développements actuels de la vie internationale
et aux nécessités présentes de la mission que l'Eglise doit remplir dans
le monde contemporain : de cette mission dont a parlé le Concile Vatican I I , en affirmant solennellement que l'Eglise est appelée à donner,
et qu'elle entend bien le faire de toute ses forces, une aide déterminante
à la société, en fortifiant et complétant l'union de la famille humaine :
(( Comme, de par sa mission et sa nature — est-il écrit dans la Constitution Gaudium et spes —, l'Eglise n'est liée à aucune forme particulière de culture, ni à aucun système politique, économique ou. social,
par cette universalité même, elle peut être un lien très étroit entre les
différentes
communautés
humaines
et
entre
les
différentes
nations,
pourvu que celles-ci lui fassent confiance et lui reconnaissent en fait
une authentique liberté pour l'accomplissement de sa mission )) (n. 42).
Telle est bien l'action qu'entend exercer le Saint-Siège: contribuer à
rendre plus étroits les liens entre les nations, dans une loyale réciprocité, attentive à reconnaître les droits et devoirs de chacun. Les Pontifes
Romains, particulièrement à l'époque moderne et contemporaine, ont
pris une conscience de plus en plus vive de cette responsabilité, qui
découle directement de leur mission. Et ils ont répondu à cet impératif
inhérent à leur mandat : celui de s'intéresser aussi à la société civile,
non pas pour s'ingérer indûment dans un domaine qui n'est pas de leur
compétence, mais pour favoriser le respect des principes de base de la
vie civile et internationale, la justice envers tous, la concorde mutuelle,
la collaboration entre les peuples : en un mot, pour concourir à la recherche pacifique de ce bien commun, dont l'autorité temporelle doit
être le garant, pour servir et défendre la paix. Ecoutons encore la Constitution Gaudium et spes :
« La paix n'est pas une pure absence de
guerre et elle ne se borne pas seulement à assurer l'équilibre de forces
adverses ; elle ne provient pas non plus d'une domination despotique,
mais c'est en toute vérité qu'on la définit " œ u v r e de justice
Elle
est le fruit d'un ordre inscrit dans la société humaine par son divin
fondateur, et qui doit être réalisé par des hommes qui ne cessent d'aspirer à une justice plus parfaite ... Toutefois, la paix terrestre qui naît
de l'amour du prochain est elle-même image et effet de la paix du Christ
qui vient de Dieu le Père » (n. 78).
Le Pape pourrait-il vraiment se désintéresser d'une telle tâche, qui
1
Is. 32, 17.
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
60
part du cœur même de Dieu? Pourrait-il oublier que la paix, annoncée
à la crèche de Jésus-Christ en la sainte nuit de Noël, doit être sur terre
le reflet de la paix de D i e u ?
Au regard de quiconque veut bien aborder objectivement les problèmes, il est clair que toute l'activité de l'Eglise dans le monde est au
service de la paix.
1. De la paix à l'intérieur des diverses communautés nationales tout
d'abord, en les aidant « à triompher de l'égoïsme, de l'orgueil et des
rivalités, à surmonter les ambitions et les injustices, à ouvrir à tous les
voies d'une vie plus humaine, où chacun soit aimé et aidé comme son
frère » .
2
A cette action quotidienne des chrétiens, guidés par les pasteurs
responsables, les représentants du Saint-Siège apportent, dans l'exercice de leur mission, un concours très efficace, en même temps qu'ils
aident les églises locales à resserrer leurs liens avec Nous.
Ainsi peut être fournie une précieuse contribution à la promotion
humaine sous ses divers aspects :
spirituel,
moral, culturel,
social.
Ainsi est favorisé le développement du pays. Ainsi se construit la
société de demain, dans l'équilibre dynamique des groupes qui la composent. Dans le domaine qui lui revient et avec un désintéressement
évangélique, le représentant du Saint-Siège appuie les initiatives qui
tendent à cette éducation des communautés, des familles et des personnes. A cette mission correspond aussi, Messieurs les Ambassadeurs,
votre propre activité qui demeure très différente, comme Nous l'avons
dit, de l'action diplomatique menée près de tout autre Etat, et qui
cherche elle aussi à établir la paix, en maintenant continuellement avec
le Siège Apostolique des contacts étroits qui, soyez-en sûrs, sont toujours hautement appréciés.
2. Cette action au service de la paix s'étend aussi à la paix extérieure,
internationale, visant à éliminer les différends de toute sorte entre les
peuples. Sur ce point, l'action du Saint-Siège voudrait apporter toute
l'aide qu'elle est en mesure de fournir. Elle permet au Pape de ne pas
se limiter à faire des déclarations de principe, à lancer des affirmations
solennelles mais purement théoriques,
mais d'intervenir sur le plan
concret de l'action pour la paix, voire même entre les parties en désacc o r d . C'est ainsi qu'a fait notre Prédécesseur Pie X I I dans la tragique
guerre mondiale qui a bouleversé le m o n d e ; et les documents actuelle2
Litt.
Encycl.
Populorum progressio, 82.
Acta Pauli Pp. VI
61
ment en cours de publication en sont la preuve la plus convaincante.
C'est ce qu'a fait Jean X X I I I de vénérée mémoire dans les moments de
grave tension internationale, en offrant sa très haute médiation. C'est
ce que Nous cherchons modestement à faire Nous aussi dans les guerres
qui continuent, hélas, d'exercer leurs ravages. Tout ceci a été possible,
grâce aux moyens offerts par l'activité diplomatique. I c i encore, quelle
aide précieuse le Pape trouve, Messieurs les Ambassadeurs, en votre
collaboration qui est parfois le chemin irremplaçable pour atteindre des
buts si nobles et si urgents !
L'activité diplomatique permet donc au Saint-Siège d'intervenir sur
le plan international, en aidant les efforts accomplis pour l'heureux
affermissement de la communauté des diverses nations, en contribuant
à assurer à de tels efforts ce contenu éthique et spirituel, sans l e q u e l ils
seraient voués à la faillite, en se maintenant à l'égale distance de toute
partialité, de tout excès.
P o u r remplir sa mission, l'Eglise emploie aussi des moyens qui
revêtent aujourd'hui de nouvelles expressions, en particulier dans ses
rapports avec les Organismes internationaux. En poursuivant toujours
sa fin propre, le salut spirituel des hommes, elle travaille aussi à
promouvoir la dignité de la personne et le progrès des peuples dans la
justice et dans la paix. Ses contacts qualifiés dans le domaine international permettent au Saint-Siège de mieux faire entendre sa propre
voix, de mieux faire valoir ses propres suggestions, et de traiter avec
ceux qui ont en main le sort des peuples, dans une position de respect
mutuel.
Le désintéressement complet, radical, d'une telle activité pour tout
ce qui pourrait avoir une fin temporelle et territoriale propres, et son
total dévouement aux problèmes de la vie de l'humanité sont mis en
valeur, même visiblement, par la nature et la physionomie universelle,
catholique et supranationale de l'Eglise et du Siège Apostolique. Nous
voudrions, dans ce domaine, manifester toujours plus clairement cette
pauvreté évangélique qui est pour nous une loi de notre divin Maître.
Et Nous voudrions aussi que vous, Excellences et chers Messieurs,
sachiez bien que lorsque le Siège Apostolique agit aux fins que Nous
avons indiquées, il est mû non pas par des considérations calculées et
occultes de profit personnel et de puissance, mais par le service de la
justice, de la paix et de la communauté internationale.
Et même lorsqu'il entretient un dialogue loyal avec les Etats en
vue de faire reconnaître les droits et la liberté de l'Eglise, il n'ambi-
Acta Apostolicae
62
Sedis - Commentarium
Officiale
tionne nullement des privilèges ou des intérêts égoïstes, mais il agit au
service et au bénéfice de l'homme, sujet commun de la société civile et
de l'Eglise, comme au profit moral des Etats dans lesquels est à l'œuvre
la communauté religieuse fondée par le Christ Seigneur.
Experte en humanité, connaissant bien par conséquent ce qu'il y a
dans le cœur de l'homme, promotrice d'un humanisme authentique et
ouvert au transcendant, l'Eglise établit des contacts adéquats et féconds
avec votre diplomatie, pour aider le monde moderne à résoudre ses
contradictions et à réaliser une paix dynamique et constructive, centrée
sur la reconnaissance et sur la promotion des valeurs humaines, personnelles et sociales.
Laissez-Nous vous dire, au terme de cet entretien, combien Nous apprécions votre noble travail et la collaboration intelligente et généreuse que
vous apportez à notre activité, au bénéfice d'abord de vos nations
respectives, et aussi de la paix mondiale. De tels efforts communs, si
profitables, cette rencontre qui inaugure l'année nouvelle est certainement un symbole hautement significatif. Volontiers, Nous en recueillons la valeur salutaire: c'est pour Nous un encouragement, et pour
vous un heureux présage. Dans ces sentiments, Nous invoquons sur vos
personnes, comme sur vos familles, et sur les nobles Nations que vous
représentez,
l'aide constante
du
Dieu
tout-puissant,
qui
ne manque
jamais de nous assister.
Et maintenant, permettez-Nous d'ajouter un m o t encore à tout ce
que Nous venons de dire en cette circonstance particulière. Les événements douloureux de ces derniers jours qui ont pour théâtre ces
terres d'Afrique qui Nous sont si chères appellent tous les hommes de
bonne volonté à tenter l'impossible pour éviter que le conflit nigérian — qui semble toucher à son terme — ne devienne une affreuse
tragédie, et ne se termine dans un épilogue plus cruel encore que
l'horreur entraînée par tout conflit.
Nous-même, dans notre récent voyage en Afrique comme en chaque
occasion, Nous avons fait tout ce qui était en notre pouvoir pour
épargner des vies
humaines,
et
susciter
une
négociation
pacifique.
Nous n'avons jamais manqué d'assister et de secourir, par tous les
moyens
en
notre disposition,
pouvez comprendre avec
les nécessiteux et les affamés.
quelle émotion
Vous
Nous élevons cet appel à
vous, Excellences et chers Messieurs, et par votre intermédiaire, à
tous vos gouvernements, afin que le concours empressé de tous les
63
Acta Pauli Pp. VI
hommes de bonne volonté réussisse à empêcher de nouvelle effusions
de sang, et à épargner les vies innocentes dans le respect du droit
international.
Nous savons que les Autorités nigérianes ont de nouveau manifesté leur volonté d'assurer à tous, y compris ceux de la partie adverse,
le respect des droits humains et civils, comme déjà elles avaient depuis
quelque temps demandé la présence de certains Observateurs en provenance de diverses nations et d'Organisations internationales : cela
représente déjà un bon présage et une heureuse
promesse.
Puisse
l'histoire attester demain la magnanimité de tous ceux qui auront pris
part à ce dénouement décisif. Le Saint-Siège est disposé à tout faire
pour sa part afin d'humaniser cette douloureuse situation, et dans ce
but il est prêt à mettre en œuvre tous les moyens dont il dispose. Que
les armes se taisent, et que très haut se fassent entendre les voix de
la solidarité et de la charité. Puissent les efforts des peuples généreux
et notre prière au Dieu de la paix attirer sur la terre africaine ces dons
précieux.
NUNTIUS RADIOPHONICUS
Die festo Nativitatis Domini nostri Iesu Christi datus, antequam ex externo
Basilicae Vaticanae podio Urbi et Orbi Beatissimus Pater Apostolicam impertiit Benedictionem. *
Salute a V o i , uomini tutti, ai quali giunge l ' e c o della nostra voce !
Salute a V o i , R o m a n i , che qui Ci ascoltate !
Salute a V o i , uomini vicini e uomini lontani !
A V o i , uomini responsabili che guidate il mondo ; e a V o i , P o p o l i tutti
della terra !
A V o i salute, uomini del lavoro, a V o i , uomini della scienza !
A V o i anziani, uomini di ieri ; a V o i , giovani, uomini di domani !
Salute a V o i , Poveri ! a V o i , Sofferenti, a V o i tutti amici nostri ! a
V o i , Cristiani, e non Cristiani !
Salute, nel nome di Gesù Cristo, nella festa del suo Natale, che oggi
è festa nostra, festa di tutti ! Festa di Natale !
Buon N a t a l e !
* Die 25 mensis decembris a. 1969.
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
64
Oggi tutti esprimiamo ed accogliamo questo augurio, che sembra un
g r i d o di gioia di tutta l'umanità, per tutta l ' u m a n i t à : buon Natale ! Lo
possiamo tutti fare nostro?
Siamo tutti Cristiani? un F i l o s o f o autorevole, qualche anno fa,
— forse qualcuno ricorda — affermava che noi moderni possiamo tutti
dirci Cristiani. Ebbene, che cosa significa essere cristiani? questa è la
domanda, questa è la parola, che noi vi rivolgiamo in questa ora seréna,
per fare salire la risposta dalle vostre coscienze. Ognuno oggi deve avere
con se stesso un momento di confidenza per rispondere alla questione
capitale, senza la quale il Natale non avrebbe senso : sono io cristiano?
Ciascuno, a proprio m o d o , esplora il significato di così densa parola.
Beati quelli che la possono accogliere senza riserve, e che ambiscono
possederla nella sua pienezza, e godere del Natale di Cristo, come di
un p r o p r i o Natale alla vita nuova e vera ed eterna, che da Lui ci è
comunicata : beati !
Ma guardiamo al mondo c o m ' è . Non tutti rispondono con lo stesso
entusiasmo, con la stessa fede al nome cristiano. Molti lo rifiutano. Molti
lo vivisezionano, privandolo del suo significato misterioso, del suo contenuto religioso.
Oggi si vuole da molti un Cristo senza D i o ; anzi un uomo senza
Cristo, se pure a questo u o m o si vogliono conservare certi superlativi
caratteri, che Cristo gli conferì : il suo diritto alla vita, il suo inconfondibile volto di persona, la sua dignità umana, la sua coscienza inviolabile, la sua libertà responsabile, la sua spirituale bellezza. Anzi da
molti, fors'anche da tutti, si vuol riconoscere nell'uomo deformato dalla
fatica, dalla povertà, dalla schiavitù, dalla debolezza, un soggetto preferenziale di diritto, di solidarietà, di assistenza, proprio come Cristo
aveva insegnato.
Oggi si parla di umanesimo. Questo sarebbe il termine moderno nel
quale si risolve il cristianesimo. Natale d e l l ' u o m o oggi si vorrebbe celebrare, non del V e r b o che si è fatto carne, non di Gesù che è venuto a noi
Salvatore, Maestro, F r a t e l l o ; dell'uomo che si salva da s é ; d e l l ' u o m o
che progredisce per sapienza e per forza propria, dell'uomo principio e
fine a se stesso.
E c c o , F i g l i e Fratelli, c i ò che noi vi dobbiamo dire in questo felicissimo giorno : un umanesimo vero, senza Cristo, non esiste. E noi supplichiamo D i o e preghiamo voi tutti, uomini del nostro tempo, a risparmiarvi la fatale esperienza d'un umanesimo senza Cristo. Basterebbe
una facile riflessione sull'esperienza storica di ieri e di oggi per con-
Acta Pauli Pp. VI
vincersi che le virtù umane,
65
sviluppate senza il carisma cristiano,
possono degenerare nei vizi che le contraddicono. L ' u o m o , che si fa
gigante, senza un'animazione spirituale, cristiana, cade su se stesso
per il p r o p r i o peso. Manca della forza morale, che lo fa davvero u o m o ;
manca della capacità di giudicare la gerarchia dei v a l o r i ; manca delle
ragioni trascendenti che diano stabilmente motivo e sostegno alle sue
virtù ; manca, per tutto dire, della vera coscienza di sé, della vita, dei
suoi perché, dei suoi destini : l ' u o m o , da sé, non sa chi egli sia. Manca
del prototipo autentico dell'umanità; si crea degli idoli, che sono
fragili e talvolta indegni. Manca del vero F i g l i o d e l l ' u o m o — F i g l i o di
D i o : modello operante per l ' u o m o vero.
Il vero umanesimo dev'essere cristiano. Per nostro p r i m o dovere.
Per nostro supremo interesse.
Quale speranza di novità vera e costruttiva potrebbe essere data
a voi, Giovani, senza la parola non fallace e sempre viva di Colui che,
nato al m o n d o , p u ò dire : « e c c o , è fatta nuova ogni cosa »?
Quale liberazione
dall'oppressione della
fatica
e
1
della
disugua-
glianza sociale potrà essere offerta al mondo del lavoro, che la cerca
nel rovesciamento dei sistemi economici, se la v o c e di Cristo non lo
solleva a livello umano e spirituale superiore : ricordati che « non di
solo pane vive l ' u o m o »?
2
E voi, sapienti e pazienti artefici della pace fra i P o p o l i , fra le classi
sociali, fra i conflitti razziali e tribali, fra le contese d ' o g n i genere che
fanno spesso gli uomini avidi, egoisti e feroci fra di l o r o , dove troverete
l'energia di proseguire nella vostra interminabile e
salutare fatica,
se non vi assisterà chi può dire c o n trionfante certezza : badate, uomini,
che « voi tutti siete fratelli »?
3
Il nostro pensiero si rivolge alla fine con un augurio ed una benedizione particolari a quanti soffrono :
per il conflitto in N i g e r i a ; terra africana a noi tanto c a r a ;
per quello del Vietnam ; dove vogliamo ancora sperare che la tregua
di questi giorni si prolunghi e si risolva alla fine onorevolmente nella
riconciliazione;
e per quello finalmente del Medio Oriente, là dove è Betlemme e
dove dal cielo, con la gloria a D i o , fu annunciata nel giorno sacro della
1
2 Cor. 5, 17.
3
Mt. 4, 4.
s
Mt. 23, 8.
5 - A . A . S.
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
66
nascita di Cristo Signore la pace ; oh, sì ! la pace, la pace agli Uomini
di buona volontà.
E così sia. Il messaggio di Cristo è ampio e aperto per tutti.
Ascoltatelo, F i g l i e Fratelli. E che ciascuno di voi possa dire a se
stesso, e voglia ciascuno di v o i testimoniarlo nella propria vita : anc h ' i o sono cristiano.
Questo è il Natale. È il buon Natale, che noi vi auguriamo, c o n la
nostra benedizione a p o s t o l i c a !
NUNTIUS SCRIPTO DATUS
E.mo P. D. Bernardo Ioanni S. R. E. Cardinali Alfrink, Archiepiscopo
Ultraiectensi, ceterisque Exc.mis Hollandiae Ordinariis, Pastoralem Coetum
celebraturus.
En novembre 1966, Nous vous adressions, Monsieur le Cardinal, ainsi
qu'aux autres Evêques, au clergé, aux religieux et aux catholiques des
Pays Bas, un message vous assurant que Nous étions très proche de
vous par la prière en une heure particulièrement importante pour la
vie de l'Eglise dans votre Patrie. C'était en effet le moment où les
représentants des catholiques hollandais « invités par leurs Evêques
et sous leur direction, se réunirent pour une étude approfondie des
délibérations conciliaires, afin d'en pénétrer l'esprit, de trouver les
voies les plus appropriées pour les appliquer à leur vie spirituelle et
religieuse et à leurs œuvres d'apostolat, en vue de les rendre plus
vivantes et plus fécondes ».
N o u s vous disions dans ce message combien l'initiative des catholiques hollandais Nous paraissait (( grave et délicate, à cause de son
caractère nouveau et unique », mais aussi combien Nous avions confiance en vous, Vénérables Frères, placés par le Saint-Esprit pour
gouverner l'Eglise de D i e u .
1
Nous pouvions espérer en effet qu'à
travers cette difficile entreprise et grâce à votre patient labeur, le
dépôt de la foi serait fidèlement gardé et qu'on saurait trouver, par
surcroît, le moyen de le présenter de façon plus efficace et mieux
adaptée à la mentalité des hommes de notre temps.
Quant aux projets de réforme et d'adaptation des structures locales
1
Cfr. Act. Ap., 20, 28.
Acta Pauli Pp. VI
67
aux nouvelles circonstances historiques, Nous pensions que des propositions concrètes auraient été formulées, à la suite de l'analyse attentive des institutions existantes, conduite avec l'aide de personnes expertes dans les différents domaines, guidées par le « sensus Ecclesiae »
et sensibles aux besoins de l'heure présente.
Depuis lors quatre sessions plénières du « Pastoraal Concilie » ont
déjà été tenues, une cinquième est annoncée pour le mois de janvier
prochain. Et, si aucune délibération n'a été encore, à Notre connaissance, définitivement approuvée par l'Autorité légitime, en revanche,
Nous avons eu connaissance des « p r o j e t s - r a p p o r t s » admis par l'Episcopat c o m m e base de discussion, et Nous ne pouvons vous cacher que
certaines des affirmations doctrinales qui y figurent Nous laissent perplexe et Nous semblent mériter de sérieuses réserves.
Des réserves d'un autre genre — mais qui ne semblent pas non
plus dénuées de fondement — ont été exprimées dans la presse touchant
le critère de représentativité des catholiques de Hollande à ces assemblées plénières. Enfin, pour qui considère les intentions et les buts qui
ont été à l'origine de ces assemblées, une considération s'impose, qui
Nous fait une profonde impression : dans les projets-rapports, les citations des Documents du Deuxième Concile Œ c u m é n i q u e du Vatican
ou d'autres actes plus récents du Magistère ecclésiastique sont extrêmement rares. Bien plus : les réflexions et recommandations contenues
dans ces projets n'apparaissent guère en harmonie avec les Documents et
les Actes en question.
Nous songeons en particulier aux deux projets admis comme base
de discussion pour la prochaine session : 1) « pour un fonctionnement
fructueux et renouvelé de l'office ministériel » et 2) « les Religieux ».
V o u s en avez déjà vous-mêmes, Vénérables Frères, critiqué quelques
afiirmations erronées ou équivoques, et relevé certaines orientations
périlleuses. Permettez qu'à Notre tour Nous en soumettions quelquesunes à votre attention pastorale.
1) En ce qui concerne l'office ministériel : a) la description du but et
des tâches de l'Eglise est présentée comme si la mission de celle-ci était
purement terrestre ; b) le ministère sacerdotal est considéré comme une
charge conférée par la communauté chrétienne ; c) on propose — et
parfois de façon impérative — la dissociation du sacerdoce et du célibat ;
d) on critique la thèse que l'homme seul puisse devenir prêtre ; é) on ne
parle du Pape que pour minimiser sa charge et les pouvoirs qui lui ont
été conférés par le Christ lui-même, etc. ... 2) quant au projet-rapport
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
68
qui traite du problème des Religieux, on ne peut manquer d ' y relever
certaines ambiguïtés et déficiences doctrinales qui risquent de conduire
dans l'application pratique à des conséquences déplorables.
Nous comprenons bien, Vénérables Frères, la situation difficile dans
laquelle vous vous trouvez, en présence de tendances nouvelles, qui se
manifestent de façon particulièrement aiguë en Hollande depuis quelques années. Il est trop évident que ce n'est pas la Hiérarchie qui crée
ces difficultés : elle les trouve sur son chemin et doit les affronter. De
même il est bien loin de Notre pensée de minimiser tout le bien qui
se réalise dans vos diocèses en tant de domaines. Mais devant le danger
de déviations qui pourraient être gravement dommageables p o u r la foi
du peuple catholique des Pays-Bas, la conscience de Notre responsabilité de Pasteur de l'Eglise Universelle Nous oblige à vous demander
en toute franchise :
que pensez-vous que Nous puissions faire pour
vous venir en aide, pour renforcer votre autorité, p o u r vous permettre
de mieux surmonter les difficultés présentes de l'Eglise en Hollande?
Dans l'attente de votre réponse sur ce point, et étant donnée l'imminence de la prochaine session plénière du « Pastoraal Concilie »,
permettez-Nous de vous suggérer dès maintenant une double directive.
Il Nous semble qu'en présence des courants mentionnés ci-dessus,
et tout en ayant bien présente à l'esprit la distinction fondamentale
2
entre le dépôt de la foi et la façon de l'exprimer, votre attention devrait
se porter avant tout sur ce qu'implique votre charge de maîtres de la
doctrine chrétienne :
le devoir de transmettre dans son intégrité le
contenu de la Révélation dont l'Eglise est dépositaire.
3
En second lieu, sur le point précis du célibat consacré à Dieu, le
devoir de la Hiérarchie catholique dans les difficultés présentes de
l'Eglise Nous semble clairement tracé : en harmonie avec les décisions
du Deuxième Concile du Vatican
4
inspirer à tous le respect et l'estime
de cet incomparable trésor de l'Eglise latine; enseigner avec clarté et
fermeté que la pratique généreuse de la chasteté parfaite non seule-
2
Cfr. Decr. de Oecumenismo Unitatis redintegratio, II, 6; Const. past. de Eccl. in
mundo huius temporis Gaudium et spes, n. 62.
s
Cfr. Const. dogm. de Ecclesia Lumen gentium, nn. 25, 26; Decr. de past. Episcop.
munere in Ecclesia Christus Dominus, n. 2 et 12 ; Allocution de Jean X X I I I à l'ouverture
du Concile, U octobre 1962.
* Const. dogm. de Ecclesia Lumen gentium, n. 42/3; Decr. de Presbyt. ministerio et
vita Presbyterorum ordinis, n. 16; Decr. de accomm. renov. vitae religiosae Perfectae
caritatis, n. 12.
Acta Pauli Pp. VI
69
ment est possible, mais qu'elle est source de joie et de sainteté; faire
connaître et favoriser partout les conditions indispensables à son exercice.
Nous avons Nous-même, plus d'une fois manifesté Notre pensée sur
ce thème du célibat sacerdotal. Nous lui avons consacré, vous le savez,
une encyclique particulière, « Sacerdotalis coelibatus », dans laquelle
Nous donnons réponse aux objections formulées à ce sujet. Nous y
sommes revenu dans l'une ou l'autre des lettres que Nous vous adressions ces derniers temps, Monsieur le Cardinal, et encore tout récemment dans Notre allocution du 15 décembre au Sacré Collège des Cardinaux.
Cette attitude,
dans
laquelle
Nous
Nous
sentons corroboré
par
l'appui de tant de Nos Frères dans l'Episcopat, Nous est dictée avant
tout par la conscience de Notre responsabilité vis-à-vis de l'Eglise dans
l'application des décrets du C o n c i l e ; par la conscience également de
Notre responsabilité vis-à-vis des hommes de bonne volonté, qui comprennent quel haut exemple et quel encouragement constitue, surtout
en un moment où tant de forces s'emploient à la dégradation de la
moralité publique et privée, le témoignage séculaire rendu, dans l'Eglise
latine, p a r les prêtres et par les âmes consacrées à Dieu dans la vie
religieuse.
Qu'il s'agisse de doctrine ou de discipline, Nous sommes sûr, Vénérables Frères, que le meilleur service que vous puissiez rendre à vos
prêtres et à vos fidèles dans le moment présent — et en particulier lors
des prochaines assises du « Pastoraal Concilie » — sera d'affirmer sereinement votre accord total et sans réticence avec l'Eglise universelle sur
les points contestés. Les âmes droites vous seront reconnaisantes de les
avoir confirmées dans leur foi et dans leur amour de l'Eglise. Et le Suprême Pasteur,
Episcopus animarum vestrarum/
témoin de vos
peines
et de vos mérites vous réservera la récompense promise à ses bons et
fidèles serviteurs.
Dans ces sentiments Nous vous accordons à tous de grand cœur,
ainsi qu'à Nos chers Fils les catholiques de Hollande, une particulière
et affectueuse Bénédiction Apostolique.
Du Vatican, le 24 Décembre 1969.
PAULUS PP. VI
s
1 Pt. 2, 25.
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium
70
Officiale
ACTA SS. CONGREGATIONUM
SACRA CONGREGATIO PRO EPISCOPIS
i
BARRANCABERMEJENSIS
DECRETUM
Translationis cathedrae episcopalis
Constitutione Apostolica (( Divina Christi » a
S u m m o Pontifice
Ioanne X X I I I die 27 octobris 1962 data, curiale templum in urbe v u l g o
Barrancabermeja exstans Ssmo Cordi D. N. I. C. sacrum, ad gradum
et dignitatem ecclesiae cathedralis evectum fuit.
Cum
vero,
insequentibus
annis,
praefata
urbs
Barrancabermeja
late explicata fuerit, ibique novum templum honori B. M. V. Immaculatae dicatum,
frequentioris
populi commoditati
aptius
magisque
decorum, exstructum sit, Excmus P. D. Bernardus A r a n g o Henao,
Episcopus Barrancabermejensis, ab A p o s t o l i c a Sede enixe postulavit,
ut in hoc templum episcopalis cathedra transferretur.
P o r r o Sacra Congregatio p r o Episcopis, rata huiusmodi translationem decori Ecclesiae Barrancabermejensis atque Sacrae Liturgiae ibi
felicius peragendae cessuram, porrectas preces excipiendas censuit.
Quapropter, vigore specialium facultatum sibi a S u m m o Pontifice
Paulo
Divina
Providentia
Pp.
VI
tributarum,
suppleto,
quatenus
opus sit, eorum interesse habentium vel habere praesumentium consensu, praesenti decreto perinde valituro ac si Apostolicae sub plumbo
Litterae datae forent, a curiali templo Ssmo Cordi D. N. I. C. sacro,
ad memoratum templum B. M. V. Immaculatae dicatum, Episcopi
cathedram transfert, idque ad cathedralis ecclesiae Barrancabermejensis gradum et dignitatem evehit, collatis praerogativis, iuribus et privilegiis quibus ceterae cathedrales ecclesiae iure communi decorantur.
Ad
haec
perficienda
Sacra
Congregatio
pro
Episcopis
deputat
E x c m u m P . D . A n g e l u m Palmas, Archiepiscopum titularem Vibia-
71
/Sacra Congregatio pro Episcopis
nensem,
in
Republica
Columbiana
Apostolicum
Nuntium,
eidem
tribuens necessarias et opportunas facultates, etiam subdelegandi ad
effectum de quo agitur quemlibet virum in ecclesiastica dignitate constitutum, onere imposito ad eandem Sacram Congregationem authenticum exemplar actus peractae exsecutionis remittendi.
Contrariis quibusvis minime obstantibus.
Datum R o m a e , ex Aedibus S. Congregationis pro Episcopis, die
19 mensis Septembris anno 1969.
CAROLUS
Card.
CONFALONIERI,
Praefectus
L. © S.
£8 Ernestus Civardi, A r c h i e p . tit. Serdicen., a Secretis
II
JABOTICABALLENSIS - RIOPRETENSIS
S. CAROLI IN BRASILIA
DECRETUM
De mutatione finium dioecesium
Maiori animarum bono consulentes, E x c m i P P . D D . Iosephus V a rani, Episcopus Jaboticaballensis, Iosephus de A q u i n o Pereira, Episcopus Riopretensis, et Rodericus Serra, Episcopus S. Caroli in Brasilia, ab Apostolica Sede expostulaverant ut fines dioecesium
concreditarum
aliquantulum
immutarentur
et
aptius
sibi
disponerentur.
Haec Sacra Congregatio pro Episcopis, praehabito favorabili voto
Excmi P. D. Humberti Mozzoni, Archiepiscopi tit. Sidetani et in Brasilia Apostolici Nuntii, rata huiusmodi immutationes aeternae animarum saluti profuturas,
vigore specialium facultatum
sibi a S u m m o
Pontifice Paulo Divina Providentia P p . VI tributarum, oblatis precibus annuere censuit.
Quapropter, suppleto, quatenus opus sit,
eorum interesse haben-
tium vel habere praesumentium consensu, praesenti decreto distrahit
a dioecesi
Jaboticaballensi integrum
territorium,
prout in praesens
lege civili circumscribitur, municipiorum vulgo nuncupatorum Riolândia,
Paulo
de
Faria,
Orindiuva,
Icém
et
Altair,
illudque
tribuit
dioecesi Riopretensi ; a dioecesi autem Riopretensi separat territorium
Acta
72
Apostolicae
Sedis
-
Commentarium
municipiorum vulgo Palmares, Ariranha et
Officiale
Santa
Adélia
et
a
dioe-
cesi S. Caroli in Brasilia municipia vulgo Gandido Rodrigues, Taquaritinga,
Santa
Ernestina
et
Dobrada,
quae
omnia
dioecesi
Jaboti-
caballensi adnectit.
Omnia acta et documenta praefata territoria respicientia, a tabulario Curiae dioecesium a qua separata sunt ad tabularium Curiae dioecesium c u i illa noviter aggregata sunt, tradantur; ad clerum quod attinet, haec Sacra Congregatio pro Episcopis decernit ut simul ac praesens decretum ad effectum deductum fuerit, eo ipso sacerdotes Ecclesiae
illi censeantur adscripti in cuius territorio beneficium vel officium ecclesiasticum legitime detinent; ceteri vero clerici seminariique tirones Ecclesiae illi incardinati maneant vel incardinentur in cuius territorio legitimum habent domicilium.
Ad haec omnia exsecutioni mandanda eadem Sacra Congregatio pro
Episcopis memoratum E x c m u m P . D . Humbertum Mozzoni deputat,
eidem
necessarias et
opportunas
facultates
tribuens
etiam
subdele-
gandi ad effectum de quo agitur quemlibet virum in ecclesiastica dignitate constitutum, onere imposito ad eamdem Sacram Congregationem authenticum exemplar actus peractae exsecutionis remittendi.
Quibus super rebus praesens edit decretum perinde valiturum ac
si Apostolicae sub plumbo Litterae datae forent.
Contrariis quibuslibet minime obstantibus.
D a t u m R o m a e , ex Aedibus Sacrae Congregationis p r o Episcopis,
die 10 mensis Octobris anno 1969.
CAROLUS
L.
B
Card.
CONFALONIERI,
Praefectus
S.
& Ernestus Civardi, A r c h i e p . tit. Serdicen., a Secretis
73
Sacra Congregatio pro Gentium Evangelizatione
SACRA CONGREGATIO
PRO GENTIUM EVANGELIZATIONE
SEU DE PROPAGANDA FIDE
i
PROVISIO ECCLESIARUM
Sanctissimus Dominus Noster Paulus Divina Providentia P p .
VI,
successivis decretis Sacrae Congregationis pro Gentium Evangelizatione
seu de Propaganda Fide, singulas quae sequuntur Ecclesias de novo
Pastore dignatus est providere, nimirum :
die
20
Novembris
1969.
Cathedrali
Ecclesiae
Sekondiensi-Takora-
diensi, noviter erectae, E x c . P. D. Iosephum Amihere Essuah, hactenus
Episcopum Kumasiensem.
— Cathedrali Ecclesiae Kumasiensi R. D. Petrum Kwasi Sarpong,
e clero saeculari.
die
12 Decembris.
— Titulari
episcopali
Ecclesiae
Tamascaniensi
R. D. Simonem Tonye, e clero saeculari dioecesano, quem constituit
Coadiutorem cum iure successionis E x c m i P. D. Thomae M o n g o , Episcopi Dualaënsis.
die 15 Decembris. — Titulari episcopali Ecclesiae Tepeltensi E x c .
P. D. Eugenium Cornelium Arthurs, hactenus Episcopum Tangaênsem.
— Titulari episcopali Ecclesiae Ardmorensi E x c . P.
D.
Iacobum
Hoimes-Siedle, hactenus Episcopum Kigomaënsem.
II
NOMINATIO
Decreto, ut infra, dato, Sacra Congregatio pro Gentium Evangelizatione seu de Propaganda F i d e ad suum beneplacitum renunciavit :
die 18 Novembris 1969. — R. P. Iosephum Michaelem López Hurtado,
Ordinis
Fratrum
fecturae
apostolicae
Minorum
sodalem,
Guapiensis.
Praefectum
Apostolicum
prae-
74
Acta Apostolicae
ACTA
Sedis - Commentarium
Officiale
TRIBUNALIUM
TRIBUNAL VICARIATUS URBIS
Citatio edictalis
ROMANA
Nullitatis matrimonii
(Gaetano - Ambrogio)
Cum ignoretur locus actualis commorationis dominae Iosephinae
A m b r o g i o , in causa de qua supra conventae, eandem citamus ad comparendum in H. S. T. Vicariatus Urbis ( R o m a , Palazzo A p o s t o l i c o dei
Laterano - Piazza S. Giovanni in Laterano, 6 ), aut per se aut per procuratorem legitime constitutum, die 2 aprilis 1970, hora 9, p r o dubii
contestatione nullitatis matrimonii de quo agitur.
Ordinarii l o c o r u m , parochi, fideles quicumque, notitiam habentes
actualis commorationis praedictae dominae Iosephinae A m b r o g i o , curare
debent ut ipsa de hac edictali citatione rite moneatur. *
Albanus
Milioni,
Iudex Instructor
Ex Aedibus Tribunalis Vicariatus Urbis, die 16 ianuarii a. 1970.
Angelus Caravella,
Cancellarius
* Etant inconnu le lieu de la demeure actuelle de M.me Joséphine Ambrogio, défenderesse en cette cause, nous la citons à comparaître, par propre
personne ou par un procureur légitimement constitué, au siège du Tribunal
du Vicariat de Rome (Roma, Piazza S. Giovanni in Laterano, 6) le 2 avril
1970, à 9 heures, pour concorder le doute ci dessous rapporté :
Conste-t-il de la nullité du mariage, dans le cas?
Les Ordinaires des lieux, les curés, les fidèles ayant connaissance du lieu
de la résidence de ladite M.me Joséphine Ambrogio, devront, dans la mesure
du possible, l'avertir de la présente citation.
Diarium Romanae Curiae
75
DIARIUM ROMANAE CURIAE
SEGRETERIA DI STATO
NOMINE
Con Breve Apostolico il Santo Padre Paolo VI ha nominato :
16
gennaio
1970. S. E. Revma Mons. Perrin Maurizio, Pro-Nunzio Apostolico in Etiopia.
Con Biglietti della Segreteria di Stato il Santo Padre Paolo VI ha
nominato :
9
gennaio
»
»
»
»
13
»
1970. Il Rev. Mons. Deskur Andrea, Segretario della Pontificia Commissione per le Comunicazioni Sociali.
»
Il Rev. P. Panciroli Romeo, della Congregazione dei Sacerdoti del S. Cuore di Gesù, Sotto-Segretario della Pontificia Commissione per le Comunicazioni Sociali.
»
Il Rev. Mons. Noè Virgilio, Sotto-Segretario della Sacra
Congregazione per il Culto Divino, Maestro
delle Cerimonie Pontificie.
»
Le Loro Eccellenze Revme i Monsignori : Hurley Dionigi,
Arcivescovo di Durhan; Spülbeck, Vescovo
di Meissen; Boudon Renato, Vescovo di Mende; Nagae Lorenzo, Vescovo di Urawa; Isnard
Clemente, Vescovo di Nova Friburgo; Carter
Geraldo, Vescovo di London; Hänggi Antonio, Vescovo di Basel, Membri della Sacra
Congregazione per il Culto Divino.
Con Biglietti della Segreteria di Stato il Santo Padre Paolo VI ha
nominato :
Cappellani
15 novembre 1968. Monsig.
Monsig.
5 dicembre
14 gennaio 1969. Monsig.
Monsig.
18 febbraio
»
Monsig.
Monsig.
Monsig.
di
Sua Santità:
Haggerty Giuseppe (Winona).
Flamia Pietro (Udine).
Perusina Giovanni (Galveston - Houston).
Raye Alfredo Gualtiero (Galveston - Houston).
Burns Vincenzo (Philadelphia).
McDonough Giacomo (Philadelphia).
Monihan Terenzio (Philadelphia).
76
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
19 febbraio 1969. Monsig. King Carlo (Dallas - Fort Worth).
10 marzo
»
Monsig. Griesl Goffredo (Innsbruck).
»
»
»
Monsig. Streinringer Giovanni (Innsbruck).
»
»
»
Monsig. Waitz Gualtiero (Innsbruck).
»
»
»
Monsig. Weiser Giovanni (Innsbruck).
18
»
»
Monsig. Walter Eugenio (Friburgo).
14 maggio
»
Monsig. Rieder Ludovico (Eichstätt).
»
»
»
Monsig. Bernal Candido (Manila).
»
»
»
Monsig. Ginete Simeone (Manila).
»
»
»
Monsig. Mendiola Arturo (Manila).
»
»
»
Monsig. Mirasol Giuseppe (Manila).
»
»
»
Monsig. Reyes Vincenzo (Manila).
»
»
»
Monsig. May er Giuseppe Ernesto (Wien).
20
»
»
Monsig. Barry Giovanni (New York).
27
»
»
Monsig. Grimme Giorgio (Warmia).
31
»
»
Monsig. Knauer Luigi (Breslavia).
»
»
»
Monsig. Boscariol Sante (Concordia).
»
»
»
Monsig. Cadore Domenico (Concordia).
»
»
»
Monsig. Cecco Ennio (Concordia).
»
»
»
Monsig. Del Fiol Olinto (Concordia).
»
»
»
Monsig. Franceschetto Bruno (Concordia).
»
»
»
Monsig. Marin Giuseppe (Concordia).
»
»
»
Monsig. Paties Primo (Concordia).
»
»
»
Monsig. Perin Giovanni (Concordia).
»
»
»
Monsig. Romanin Giuseppe (Concordia).
»
»
»
Monsig. Wolf Luigi (Haarlem)
10 giugno
»
Monsig. Coyne Giorgio (Steubenville).
»
»
»
Monsig. Zekas Stanislao (Steubenville).
13
»
»
Monsig. Galeani Pietro (Roma).
14
»
»
Monsig. Galeotti Ferruccio (Montefiascone).
»
»
»
Monsig. Volpi Italo (Volterra).
23
»
»
Monsig. Seinsche Francesco (Essen).
»
»
»
Monsig. Menorca Lorenzo (Lucena).
»
»
»
Monsig, Vidal Riccardo (Lucena).
12 luglio
»
Monsig. Rebelo Bastos Annibale (Lamego).
14
»
»
Monsig. McCormack Gerardo (Salford).
15
»
»
Monsig. Gatti Carlo (Bobbio).
18 agosto
»
Monsig. Zadi Divo (Chiusi e Pienza).
»
»
: »
Monsig. Squillace Armando (Napoli).
4 settembre »
Monsig. Simard Andrea (Chicoutimi).
»
»
»
Monsig. Dömer Alberto (Köln).
»
»
»
Monsig. Meuser Guglielmo (Köln).
»
»
»
Monsig. Sanders Massimiliano (Köln).
»
»
»
Monsig. Kunstner Emilio (Litomëfice).
Diarium Romanas Curiae
77
ONORIFICENZE
Con Brevi Apostolici il Santo Padre Paolo VI ha conferito:
La Gran Croce dell'Ordine Piano :
2
maggio
21
giugno
»
»
»
»
»
»
»
»
»
»
»
1969. A S. E. il sig. Brin Pedro E., Ambasciatore del Pa
nama.
E.
il
sig. Ghods Nakhai Hossein, Ambasciatore
A
S.
»
dell'Iran.
» A S. E. il sig. Shields Joseph Francis, Ambasciatore dell'Irlanda.
» A s. E. il sig. Valladares y Aycinena Luis, Ambasciatore del Guatemala.
» A s. E. il sig. Yung Chung, Ambasciatore della Corea.
» A s. E. il sig. Jean-Baptiste Fritz, Ambasciatore di
Haiti.
» A s. E. il sig. Medina Febres Mariano, Ambasciatore del
Venezuela.
A s. E. il sig. Ravony Jules, Ambasciatore del Madagasear.
La Gran Croce dell'Ordine di san Gregorio Magno, classe civile :
5
ottobre
1968. Al sig. Lever Leslie (Salford).
Con Biglietti della Segreteria di Stato il Santo Padre Paolo VI ha
conferito :
La Commenda con Placca dell'Ordine di san Gregorio Magno, classe civile :
20 dicembre 1968. Al sig. Meany Giorgio (Washington).
24 febbraio 1969. Al sig. Paumgartner Bernardo (Salzburg).
27 maggio
»
Al sig. Ventriglia Ferdinando (Roma).
La Placca dell'Ordine di san Gregorio Magno, classe civile:
11 dicembre 1968. Al sig. Dippelhofer Ottone (München und Freising).
3 maggio 1969. Al sig. Spada Filippo (Roma).
27
»
»
Al sig. Cozi Mario (Roma).
La Commenda dell'Ordine di san Gregorio Magno, classe civile:
22 novembre 1968. Al sig. Mahon Simone (Liverpool).
24 febbraio 1969. Al sig. Heger Giovanni Alfredo (Salzburg).
12 marzo
»
Al sig. Van Doorne Uberto Giuseppe ('s-Hertogenboschì.
19
»
»
Al sig. Migliorini Luigi (Roma).
10 aprile
»
Al sig. Gowen Franklin (New York).
17
»
»
Al sig. Santoro Silvestro (Roma).
22
»
»
Al sig. Musumeci Salvatore Vittorio (Catania).
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
78
00
maggio
»
»
»
»
27
»
»
»
»
»
»
13
giugno
1969. Al
» Al
» Al
» Al
Al
» Al
» Al
» Al
Al
sig.
sig.
sig.
sig.
sig.
sig.
sig.
sig.
sig.
Petrossian Carapet (Ispahan degli Armeni).
Piredda Francesco (Firenze).
Planes Giorgio (Paris).
Calauti Dante (Roma).
Ciocci Carlo (Roma).
De Pascale Vincenzo (Roma).
De Sanctis Camillo (Roma).
Porretti Giorgio (Roma).
Ameglio Leonardo (Taranto).
La Commenda con Placca dell'Ordine di san Gregorio Magno, classe militare:
23
12
aprile
giugno
1969. Al Ten. Col. Stadler Luigi (Svìzzera).
»
Al sig. Di Giorgio Angelo (Roma).
Il Cavalierato dell'Ordine di san Gregorio Magno, classe civile:
6 dicembre 1967. Al sig. Me Ñamara Guglielmo (Salford).
4 gennaio 1968. Al sig. Farelly Guglielmo (Southwark).
22 luglio
» Al sig. Farmer Alberto ( Southwark).
Al sig. Oheshire Leonardo (Westminster).
22 novembre »
sig. Jansen Francesco Giovanni (Westminster).
Al
29
»
»
Al
sig. Lavery Francesco (Westminster).
»
»
»
11 gennaio 1969. Al sig. Muldoon Cornelio (Westminster).
19 marzo
» Al sig. Caporali Aldo (Roma).
»
»
» Al sig. Giamini Eugenio (Roma).
21
»
» Al sig. Morin Giovanni (Beauvais - Noyon - Senlis).
Al sig. Forlani Carlo (Lodi).
»
»
Al
sig. Ramselaar Martino M. A. (Utrecht).
12 aprile
»
Al
17
sig. Van Veen Federico (Haarlem).
»
»
Al
sig.
Corajoud Luigi (Annecy).
25
»
»
Al
sig.
Orgiazzi Giovanni (Annecy).
»
»
Al
sig.
Pochât
Edoardo (Annecy).
»
»
»
»
»
» Al sig. Rolland Eliseo (Annecy).
8 maggio
» Al sig. Apearían Giuseppe (Ispahan degli Armeni).
»
»
» Al sig. Tchiloyan Mardiros (Ispahan degli Armeni)
»
» Al sig. Roozen Leonardo Cornelio G. (Rotterdam).
14
»
» Al sig. Foran Giovanni (Brentwood).
20
»
» Al sig. Peeters Pietro Evaristo E. A. (Haarlem).
27
» Al sig. Coppini Eithel (Roma).
»
»
» Al sig. De Marsico Alfonso (Roma).
» Al sig. D'Orazio Orazio (Roma).
»
»
»
»
» Al sig. Gengarelli Angelo (Roma).
» Al sig. Ventura Piselli Gino (Roma).
»
»
Il Cavalierato dell'Ordine di san Gregorio Magno, classe militare:
23
»
aprile
»
1969. Al Serg. Magg. Chèvre Ernesto (Svizzera).
»
Al Serg. Eyer Pietro (Svizzera).
79
Diarium Romanae Curiae
La
10
12
Commenda con Placca dell'Ordine di san Silvestro Papa:
marzo
giugno
1969. Al sig. Lubrano Giuseppe (Napoli).
» Al sig. Orecchia Rinaldo (Roma).
La Placca dell'Ordine di san Silvestro Papa:
12
17
25
19
aprile
»
»
luglio
1969. Al
» Al
Al
»
Al
»
La
»
»
»
7
»
18
»
26
1969. Al
» Al
» Al
»
» Al
giugno
» Al
»
» Al
luglio
» Al
agosto
» Al
»
» Al
»
» Al
»
» Al
»
» Al
»
» Al
»
» Al
»
» Al
» Al
»
» Al
» Al
»
Al
»
Al
settembre »
Il
21
marzo
»
»
17
aprile
»
»
»
14
maggio
»
»
»
»
»
27
»
»
»
»
»
»
Pisaturo Michele Mario (Napoli).
Scheithauer Antonio (Sankt Pölten).
Rossi Pietro (Roma).
Mollari Luigi (Roma).
Commenda dell'Ordine
29 gennaio
10 marzo
17 aprile
21
23
15
4
sig.
sig.
sig.
sig.
sig.
sig.
sig.
sig.
sig.
sig.
sig.
sig.
sig.
sig.
sig.
sig.
sig.
sig.
sig.
sig.
sig.
sig.
sig.
sig.
sig.
sig.
sig.
sig.
sig.
sig.
sig.
sig.
sig.
sig.
sig.
sig.
san
Silvestro
Papa:
Maggio Nicola (Newark).
Kozel Francesco Amadeo (Wien).
Stanke Francesco (Sankt Pölten).
Zwetzbacher Carlo (Sankt Pölten).
Palmisani Tommaso (Roma).
Santuz Giancarlo (Milano).
Cammerinesi Bernardino (Roma).
Mignone Francesco (Alessandria).
Torri Luigi (Alessandria).
Legatore Alberto (L'Aquila).
Monti Elvio (L'Aquila).
Varrassi Giuseppe (L'Aquila).
Catanese Demetrio Stefano (Roma).
Pessano Emilio (Savona).
Costa Antonino (Catania).
Rosato Domenico (Ortona e Lanciano).
Pierpaoli Edoardo (Jesi).
Sarno Domenico (Napoli).
Fattori Fausto (Tarquinia e Civitavecchia)
Lulitananda Vichitr (Bangkok).
Cavalierato dell'Ordine
1969. Al
» Al
» Al
» Al
» Al
» Al
» Al
»
Al
Al
»
» Al
» Al
» Al
di
di
san
Silvestro
Papa:
Korber Giovanni (Eisenstadt).
Stocker Ermanno (Eisenstadt).
Dobringer Paolo (Gurk).
Bayr Giuseppe (Sankt Pölten).
Sommer Eriberto (Sankt Pölten).
Foran Giovanni (Brentwood).
Enriquez Virgilio (Manila).
Javier Alfonso (Manila).
Mendoza Salvatore (Manila).
Sisón Perfetto (Manila).
Dijkstra Enrico (Groningen).
Kalter Giovanni (Utrecht).
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
80
31
»
7
»
15
23
26
»
14
4
»
»
18
maggio
»
giugno
»
»
»
»
»
luglio
agosto
»
»
»
1969.
»
»
»
»
»
»
»
»
»
»
»
»
Al
Al
Al
Al
Al
Al
Al
Al
Al
Al
Al
Al
Al
sig.
sig.
sig.
sig.
sig.
sig.
sig.
sig.
sig.
sig.
sig.
sig.
sig.
Bergers Pietro (Rotterdam).
Van Dongen Mario (Rotterdam).
Vijgen Uberto (Roermond).
Jnnink Giovanni (Utrecht).
Laybourn Kenneth (Salford).
Zanatta Adolfo (Casale Monferrato).
Mouak Giuseppe (Douala).
Buri Alberto (Pescia).
Görna Giovanni (Salford).
Furlanetto Luigi (Treviso).
Pascucci Ilario (Nocera Umbra - Gualdo Tadino).
Travaglia Mario (Nocera Umbra - Gualdo Tadino).
Bonazzi Ottavio (Pescia).
NECROLOGIO
2 gennaio
»
»
3
»
»
»
6
»
9
»
1970.
»
»
»
»
»
13
16
»
»
»
»
19
»
»
21
»
»
Mons. Baldini Carlo, Vescovo di Chiusi e Pienza.
Mons. Shanley Patrick, Vescovo tit. di Sofene.
Mons. Fernández-Conde Manuel, Vescovo di Córdoba.
Mons. Poli Giuseppe Angelo, Arcivescovo tit. di Perge.
Mons. Taffi Antonio, Arcivescovo tit. di Sergiopoli.
Mons. Hefter Adam, Arcivescovo tit. di Massinianopoli di
Rodope.
Mons. Petit Marie-Georges, Vescovo tit. di Voncaria.
Mons. Côté Philip, Vescovo di Süchow e Amministratore
Apostolico delle Isole Quemoy.
Mons. De Uriarte Bengoa León, Vescovo tit. di Madauro,
Vicario Apostolico di San Ramón.
Mons. Attipetty Joseph, Arcivescovo di Verapoly.
An. et vol. LXII
28 Februarii 1970
N. 2
ACTA APOSTOLICAE SEDIS
COMMENTARIUM
OFFICIALE
Directio: Palazzo Apostolico - Città del Vaticano — Administratio: Libreria Editrice Vaticana
ACTA PAULI PP. VI
IN SOLLEMNI CANONIZATIONE
Beatae Mariae a Solitudine Torres Acosta, virginis, fundatricis Instituti
Servarunt Infirmis Ministrantium, die
XXV
mensis ianuarii a.
MCMLXX
dominica tertia per annum, in Basilica Vaticana peracta.
Ad postulationem factam, per Advocatum Sacri Consistorii, a Viro Eminentissimo Paulo S. R. E.
Card. Bertoli,
Sacrae Congregationis pro
Causis Sanctorum Praefecto, R. D. Villelmus Zannoni, Secretariae Status
Praelatus, Sanctitatis Suae nomine haec respondit :
H o c sollemnis horae momento, quo omnes, quotquot adsumus, desiderio aestuamus faustissimi, qui iam instat, eventus, idem v o t u m idemque
desiderium pulsant Beatissimi Patris animum. Scilicet et Ipse, postulationi vestrae annuens, vehementer optat summos
sanctitatis honores
Beatae Caeliti Mariae a Solitudine Torres Acosta decernere.
Revera virtutum omnium laudes, quibus universa honestatur sacrae
huius virginis vita, n o v o argumento veritatem confirmant maximi m o menti atque gravitatis, h o c est verae sanctitatis nitorem in Catholica
Ecclesia nec defuisse nec deesse unquam; quin i m m o quo tristiora sunt
tempora, eo pulchriores videntur e saeculi fluctibus emergere evangelicae
1
virtutis héroes, qui sicut stellae quae inter se claritate differunt errantibus hominibus tutum ostendunt iter, mentes ad caelestia desideria erigunt,
torpentes animos movent.
H a e c secum considerans, Summus Pontifex peropportunum sane aesti1
Cfr. 1 Cor. 15, 41.
6 - A. A.
S.
Acta Apostolicae
82
Sedis -
Commentarium
Officiale
mat h o c n o v u m sanctitudinis exemplar Ecclesiae filiis ad imitandum
proponere. Attamen, quia de negotio agitur, q u o d c u m inerranti magisterio suo arcte coniungitur, Sanctitas Sua, antequam exspectatissimam sententiam pronuntiet, vult, ex tradito Eomanae Ecclesiae more, brevem
adhuc interponere moram ad uberiorem superni luminis copiam impetrandam;
quare nos
omnes enixe adhortatur, ut nostris incensissimis
precibus h o c ipsum lumen menti suae a D e o imploremus.
Post cantatas Sanctorum Litanias,
Summus Pontifex hanc canoniza-
tionis formulam sollemniter pronuntiavit :
« Ad honorem Sanctae et individuae Trinitatis, ad exarationem fidei catholicae et vitae christianae incrementum, auctoritate
Domini nostri Iesu Christi, beatorum apostolorum Petri et Pauli
ac Nostra, matura deliberatione praehabita, ac plurimorum Fratrum Nostrorum consilio, Beatam Mariam a Solitudine Torres
Acosta Sanctam esse decernimus et definimus, ac Sanctorum
Catalogo adscribimus, statuentes eam in universa Ecclesia inter
Sanctos pia devotione recoli debere. In Nomine Patris £g et Filii £g
et Spiritus£gSancti. Amen ».
Post lectum Evangelium, a Summo Pontifice haec habita est
HOMILIA
Venerati Fratelli e diletti figli!
In quest'ora di tribolazione per la Chiesa e di amarezza per noi, ecco
un momento di grande consolazione: Maria Soledad Torres Acosta è riconosciuta e proclamata Santa, è iscritta nell'albo dei Santi, è presentata a
tutta la Chiesa terrestre c o m e appartenente alla Chiesa celeste, ella è
dichiarata degna del culto di venerazione, perché per sempre e totalmente
unita a Cristo risorto e partecipe della sua gloria. Questo vuol dire l'atto
straordinario e solenne, che ora abbiamo compiuto; abbiamo canonizzato
questa beata figlia della Chiesa, e noi sentiamo la luce, il fascino, il mistero della santità irradiare sopra di noi, sopra questa assemblea esultante,
sopra la terra, che fu patria della nuova Santa, la Spagna, sopra la famiglia religiosa da lei fondata, le Serve di Maria Ministre degli Infermi,
sopra la Chiesa intera, sopra il m o n d o . Benediciamo il Signore. Ascoltiamo
la v o c e che discende dalle profondità dei cieli, e facciamole eco con la
Acta Pauli Pp. VI
83
nostra: «Alleluia! Perché il Signore Iddio nostro onnipotente vuole regnare. Eallegriamoci ed esultiamo, e diamo a lui gloria; poiché sono giunte
le nozze dell'Agnello, e la sua sposa s'è abbigliata, e le fu dato d'indossare
bisso splendente e candido. Il bisso (questa nitida e finissima veste), infatti, sono le opere giuste dei Santi
ÌD questa la v o c e della Apocalisse,
dell'ultima rivelazione, che svela il senso estremo delle cose, e la sorte della
nostra salvezza finale. È una v o c e misteriosa, ma chiara, la quale ci dice
finalmente il segreto, il valore della santità.
La santità si manifesta finalmente come pienezza di vita, come felicità
sconfinata, come immersione nella luce di Cristo e di D i o , come bellezza
incomparabile ed ideale, come esaltazione della personalità, come trasfigurazione immortale della nostra esistenza mortale, come sorgente di
ammirazione e di letizia, come conforto solidale con il nostro faticoso
pellegrinaggio
nel tempo,
come nostra pregustazione inebriante della
« comunione dei santi », cioè della Chiesa vivente, che, sia nel tempo sia
nell'eternità, è del Signore.
2
Un fenomeno di questa visione ci sorprende specialmente in questo
momento; ed è il duplice aspetto della santità: l'aspetto ch'essa acquista
in paradiso, e l'aspetto, ch'essa presenta nella scena del m o n d o attuale.
Sono due aspetti d'una medesima realtà morale, delle opere della santità,
come ci indica il testo della Sacra Scrittura, ora da noi citato. Le opere
compiute in questa vita conservano il loro valore nell'altra: « Opera enim
illorum sequuntur illos », dice ancora l'Apocalisse di coloro che sono morti
3
nel Signore; ma esse, le opere, rivestono ben diversamente chi le compie
quaggiù, che non lassù; lassù di splendore e di gaudio; quaggiù invece:
1
come appariscono ? come sono % È il perenne Tángelo delle beatitudini,
che lo dice nel suo drammatico linguaggio: quaggiù la santità è povertà,
è umiltà, è sofferenza, è sacrifìcio; cioè imitazione di Cristo, Verbo di D i o
fatto u o m o , nella sua « Kénosis », nella sua duplice umiliazione dell'Incarnazione e della Eedenzione.
Questo confronto fra i due aspetti della santità produce in noi un
vivissimo interesse, quello di conoscere prima, d'imitare poi la vita temporale di chi, proprio per merito di essa, gode ora della vita eterna. Nasce
di qui l'agiografìa, cioè lo studio delle biografìe dei Santi, studio che faremmo bene tutti a riprendere con maggiore passione, e con le discipline
moderne della critica storica, dell'analisi psicologica, mistica e ascetica,
1
Apoc. 19, 6-8.
2
Cfr. Born. 14, 8-9.
3
Apoc. 14, 13.
84
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium
Officiale
dell'arte narrativa, della valutazione ecclesiale. Ne abbiamo ancor oggi
tanto bisogno, e ne possiamo trarre istruzione e conforto.
Viene spontanea la domanda: c o m ' è la vita di Maria Soledad ? Com'è
la sua storia? Com'è diventata Santa? Impossibile, senza dubbio, per noi
dare risposta a questa domanda e fare qui il panegirico di Maria Soledad.
Troverete nei libri, che narrano la sua vita, c o m e soddisfare questa legittima e lodevole curiosità. Si tratta del resto d'una vita semplice e silenziosa, che due grandi parole possono riassumere: umiltà e carità. Una
vita tutta tesa nell'intensità della vita interiore, nella fatica della fondazione d'una nuova famiglia religiosa, nella imitazione di Cristo, nella devozione alla Madonna, nel servizio degli Infermi, nella fedeltà alla Chiesa.
Ma se la biografìa di Maria Soledad non ci offre le singolarità spesso
avventurose e prodigiose, né la ricchezza di parole e di scritti, che distinguono altre figure di Sante, il suo mite e puro profilo presenta alcune
caratteristiche, a cui ci sembra doveroso qui accennare.
Maria Soledad è una Fondatrice, la Fondatrice d'una Famiglia religiosa, molto numerosa e molto diffusa. Ottima e provvida Famiglia. Così
che Maria Soledad si inserisce in quella schiera di Sante ed intrepide
Donne, che nel secolo scorso fecero scaturire nella Chiesa fiumi di santità
e di operosità; interminabili processioni di vergini consacrate all'unico e
sommo amore di Cristo, e tutte rivolte al servizio intelligente, indefesso,
disinteressato del prossimo. V o i le conoscete, le trovate dappertutto;
superfluo che noi ora ve ne descriviamo la magnifica espansione. La vitalità della Chiesa, la sua fecondità, la sua audacia, la sua bellezza, la sua
poesia, la sua santità sono splendidamente documentate in questa irrompente fioritura di Famiglie religiose, femminili specialmente, che hanno
intessuto la storia, si può dire, della vita cattolica in questi ultimi tempi.
Fra queste Famiglie elette ed operose si inserisce quella delle Serve di
Maria di Santa Maria Soledad. Si inserisce a tal punto che potremmo
considerare in essa il tipo di questa immensa e multiforme espressione di
vita religiosa, che, nonostante le specifiche
peculiarità d'ogni singolo
Istituto, sembra ricalcata sopra un modello comune, una formula sostanzialmente eguale per tutte le n u o v e fondazioni dell'Ottocento, così che
oggi, nel fervore e nella eccitazione del rinnovamento della vita religiosa
e nella ricerca, alle volte troppo critica e alquanto fantasiosa, di nuove
formule di consacrazione alla sequela di Cristo, sorge la questione se il
paradigma, di cui stiamo ammirando un insigne esemplare, sia esatto in
se stesso e ancora valido per il nostro tempo.
Davanti alla figura di S. Maria Soledad ed alla legione delle sue fighe
Acta Pauli Pp. VI
85
noi siamo felicemente in dovere di rispondere affermativamente. Senza
escludere che l'interpretazione della vocazione alla perfetta e totale sequela del Maestro Gesù ammetta, c o n quelle storiche e classiche, che hanno
preceduto lo schema di vita religiosa c o m e quello che abbiamo davanti,
altre nuove espressioni degne di fiorire nel giardino della Chiesa e di misurarsi con i bisogni e nelle forme del nostro tempo, noi confermiamo il
nostro suffragio al paradigma di vita religiosa realizzato principalmente
nel secolo scorso e in quello presente. I caratteri peculiari, che lo descriv o n o specificamente, giustificano e glorificano questo tipo di ricerca della
perfezione cristiana; e cioè: il distacco pratico ed ascetico dalla comune
vita secolare, alla quale oggi invece molti danno la preferenza; la vita
comune organizzata nella osservanza dei consigli evangelici della povertà,
della castità e dell'obbedienza; il primato gelosamente conservato alla vita
interiore, alla preghiera, al culto divino, all'amor di D i o , in una parola,
la dedizione senza limiti e senza calcoli egoistici a qualche opera di carità;
e finalmente l'adesione profonda ed organica alla santa Chiesa. Questi caratteri basilari, che costituiscono uno stato di vita qualificato dallo sforzo
verso la perfezione cristiana, sono autenticamente conformi alle esigenze
del Vangelo, e sono tuttora validi a definire e ad avvalorare la vita religiosa per il nostro tempo. La Congregazione delle Serve degli Infermi,
nel n o m e e nell'esempio della sua Santa Fondatrice, merita questo nostro
riconoscimento.
E ne merita un altro, quello che specificamente la definisce c o m e Istituto religioso dedicato all'assistenza degli Infermi. Questa è la scelta che
esprime, impegna ed illustra la carità di Maria Soledad e della sua progenie
spirituale.
Si potrà dire: non è scelta nuova, non è scopo originale. La cura della
sofferenza fisica, e con quella fisica la cura quasi da sé risultante della
indigenza spirituale, ha interessato la carità di molte altre istituzioni religiose immensamente benemerite nell'esercizio amoroso e generoso delle
« opere di misericordia ». È vero; e perciò classificheremo le Ministre degli
Infermi nell'eroico esercito delle Religiose consacrate alla carità corporale
e spirituale; ma non dobbiamo trascurare un rilievo specifico proprio del
genio cristiano di Maria Soledad, quello della forma caratteristica della
sua carità, e cioè dell'assistenza prestata agli Infermi nel loro domestico
domicilio; forma questa che nessuno, a noi pare, aveva ideato in maniera
sistematica prima di lei; e che nessuno prima di lei aveva creduto possibile
affidare a delle Religiose appartenenti a Istituti canonicamente organizzati.
La formula esisteva, fin dal messaggio evangelico, e quale! semplice, seul-
Acta Apostolìeae
86
Sedis - Commentarium
Officiale
torea, degna delle labbra del divino Maestro: « Infirmus, et visitastis me »;
I o , dice Cristo, misticamente personificato nella umanità sofferente, Io
4
ero ammalato, e v o i mi avete visitato. E c c o la scoperta d'un campo n u o v o
per l'esercizio della carità, ecco il programma di anime totalmente consacrate alla visita del prossimo sofferente. N o n è in questo caso il prossimo
sofferente che va in cerca di chi lo assista e lo curi, non è lui che si lascia
trasportare nei luoghi e nelle istituzioni, d o v e l'infelice è accolto e circondato dalle premure sanitarie saggiamente e scientificamente predisposte;
è invece l'angelo della carità, la Serva volontaria che va in cerca di lui,
nella sua dimora, nel focolare dei suoi affetti e delle sue abitudini, d o v e
la malattia non lo ha privato dell'ultimo bene superstite, la sua individualità, la sua libertà. Non è questa una semplice finezza della carità;
è un metodo che indica una penetrazione acuta sia della natura propria
della carità, ch'è quella di cercare il bene altrui, e sia della natura del
cuore umano, geloso, anche quando riceve, della propria sensibilità, della
propria personalità. Qui è un lampo di sapienza sociale, che precede le
forme tecniche e scientifiche dell'assistenza sanitaria moderna, e che, per
essere gratuitamente effusa a chiunque abbia per chiederla il titolo del
bisogno e del dolore, ci dimostra, ancora una volta, l'incomparabile originalità della carità evangelica.
Maria Soledad diventa precorritrice e maestra della più consumata
sollecitudine assistenziale e sanitaria del nostro umanesimo sociale. Tutti le
dobbiamo essere riconoscenti; tutti dobbiamo benedire il servizio provvidenziale, ch'ella, seguita poi da non poche similari iniziative, ha inaugurato.
Y aquí nos gustaría individuar, en la historia de esta Santa, otro
carácter distintivo que ha pasado a ser herencia común de su Eamilia
religiosa. Pero no nos es fácil definirlo aunque nos parece evidente. Y
es el tesoro espiritual propio de su formación española. Su tierra gloriosa
y bendita infundió en esta Santa y después, por derivación insensible
pero vital, en sus hijas fieles, algo del « humus » de la España católica.
No pensamos ahora en la riqueza del talento y del sentimiento que la
historia y la literatura nos describen sobre el espíritu castellano, el pundonor caballeresco, el sentido de grandeza y la extraordinaria pasión
de lo trágico y de lo humorístico. Pensamos más bien en lo connatural
de un pueblo fuerte y de su historia venturosa, c o n el sentido religioso,
más aún, cristiano, más aún, católico; pensamos en su aptitud para las
ascensiones místicas hasta las expresiones absolutas del « t o d o y nada »;
4
Matth. 25, 36.
Acta Pauli Pp. VI
87
pensamos en su tendencia al extremismo moral, es decir, el heroísmo,
y al religioso, es decir, la santidad; pensamos en su humanidad lírica
y profunda, que desdeña cualquier mezquindad y milita p o r una plenitud
de personalidad moral, pronta a la lucha, al amor, al sacrifìcio... Pensamos
no equivocarnos al hallar en el humilde perfil de María Soledad algún
rasgo de esta nobleza nativa, de esta magnanimidad vivida, que imprimen
en la figura de la Santa y, por reflejo, en su Instituto, algo de extraordinariamente bello y universal. En ella encuentran España y la Iglesia su recíproca simpatía, su gloria común, su respectiva v o c a c i ó n al amor de
nuestro Señor Jesucristo.
En este día tales son al menos nuestros vivísimos v o t o s .
Sollemni ritu peracto, Beatissimus Pater hispanica lingua haec verba
fecit iis qui Romam preregrinati sunt, ut sollemnitatibus canonizationis
interessent :
Venerables Mérmanos, amadísimos Mijos e Hijas:
Cuando aún resuenan en esta Basílica las expresiones de paz y de
benedición que, desde el Altar, os hemos dirigido en nombre del Señor,
nuestros labios y nuestro corazón vuelven a abrirse para daros un saludo
deferente de bienvenida y de gratitud por vuestra presencia que, bien
lo sabemos, es un tributo de veneración a la nueva Santa y de homenaje
delicado a cuanto nuestra humilde persona significa.
Sois muchos y m u y cualificados. Querríamos citaros personalmente,
uno a uno. Consentid que lo hagamos c o n los Señores Cardenales de Santiago de Compostela, de Sucre y de Pamplona; con el Señor Arzobispo
de Madrid-Alcalá, cuya Arquidiócesis — cuna de Santa María Soledad —
vive alborozada este día; con el de Yalencia donde la Santa dio ejemplos
de intrépida caridad; con los de La Paz, Santo Domingo y San Juan de
Puerto R i c o , cuyas comunidades cristianas siguen beneficiándose del
ministerio amoroso de las « Siervas de María ». V e m o s también a otros
dilectísimos Hermanos en el Episcopado de España, Francia, Portugal,
Italia y América, cuyos nombres los pronuncia en silencio nuestro afecto.
A todos nuestra benevolencia « in osculo sancto » por vuestra inequívoca
comunión c o n nos, nuestra estima por vuestro ardiente celo pastoral.
No podemos dejar de mencionar a cuantos aquí se encuentran revestidos de autoridad o de resentación; en particular, a quienes dignamente
integran las Misiones Extraordinarias que el Gobierno Español y el A y u n tamiento de Madrid han designado para asistir a la ceremonia que acabamos de celebrar. Más aún, nos sentimos en el grato deber de decirles
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium
88
Officiale
nuestro aprecio por su distinguida presencia y de expresarles nuestros
mejores v o t o s .
¿Cómo no referirnos asimismo a los carísimos Sacerdotes, Religiosos,
Religiosas y fieles que contemplamos tan numerosos y devotos en esta
piadosa asamblea, y asegurarles toda la efusión de nuestro ánimo que
los alienta y bendice? Estos sentimientos se hacen felicitación para las
Siervas de María, Ministras de los Enfermos, cuya Fundadora evoca y
sintetiza la trayectoria luminosa de t o d o su Instituto y lo compromete
a seguir las huellas de fe, de humildad y de servicio, huellas de un sendero
que llevó a María Soledad a la jubilosa gloria beatífica.
Nuestro espíritu, rebosante de satisfacción, tendría mucho que añadir
a la homilía apenas pronunciada. Recordando los orígenes de esa mujer
singular que h o y veneramos, nos limitamos a ratificar nuestra admiración
por su patria terrena, la entrañable España, hogar y fragua de virtudes,
que inagotablemente ha ido poniendo a través de los siglos, con sus grandes santos, jalones sublimes en la marcha de su historia y en el camino
de la Iglesia peregrinante. Y esto, aun en épocas difíciles c o m o la vivida
por la nueva Santa. Ella, junto con San Antonio María Claret, Santa María
Micaela, Santa Joaquina Yedruna, es un testimonio fehaciente de la Providencia que hizo brotar copiosos frutos de santidad en medio de un
siglo, turbulento para la Iglesia en esa siempre recordada Nación. A q u í ,
junto a la T u m b a de San Pedro, ante la cual se postró en el ocaso del
ochocientos Santa María Soledad; aquí, sobre esta piedra de fe y de unidad, tenemos presente históricamente a la Iglesia de la España de ayer,
a la de h o y tan rica de piedad y de obras apostólicas, y profèticamente a
la del mañana, para que el Señor la siga guiando amorosa y fecundamente.
No podríamos acabar, Venerables Hermanos y amadísimos Hijos e
Hijas, sin invitar a un examen de conciencia que culmine en un propósito.
¿Qué debe hacer cada uno para traslucir los ejemplos que c o n gran actualidad nos ofrece esta Santa? Como ella, rebosemos de amor divino para
volcarlo en los hermanos; captemos las angustias y las legítimas exigencias de los demás, c o n gran sensibilidad social; escuchemos permanentemente, c o n absoluta disponibilidad, despojados de voluntades egoístas
y de cálculos humanos, la v o z de Dios que nos hará descubrir los signos
verdaderos de su presencia y de su voluntad, esos signos que son una
invitación y un estímulo para que cada uno, fiel y valientemente, viva
su propia v o c a c i ó n cristiana que, en síntesis, es caridad.
Así lo pedimos a D i o s , por intercesión de Santa María Soledad, y a
ello incita nuestra amplia Bendición Apostólica.
Acta Pauli Pp. VI
89
CONSTITUTIO APOSTOLICA
RATCHABURENSIS
(SURATTHANENSIS)
Divisa dioecesi Ratchaburensi, nova dioecesis constituitur, « Suratthanensis » cognominanda.
P A U L U S
E P I S C O P U S
SERVUS SERVORUM DEI
AD PERPETUAM REI MEMORIAM
Qui R e g n o Christi tum servando tum propagando praepositi sumus,
nihil sanctius umquam in officiis Nostris habuimus, quam ut catholicam fidem in populis prorogemus usque ad ultimum terrae, divinae
gratiae rore favente. Quam ob rem, cum ad christianam religionem intendendam, Sacro Consilio Christiano Nomini Propagando, post auditus Venerabilem Fratrem Ioannem Jadot, Archiepiscopum titulo Zuritanum atque A p o s t o l i c u m in Thailandensi, Laosiensi,
Malacensi et
Singaporensi regionibus Delegatum, necnon Conventum Episcoporum
Thailandiae, visum esset bene fieri, si divisa dioecesi Ratchaburensi, nova
in eius finibus conderetur, Nos hanc sententiam in omnibus confirmantes
et ratam habentes,
Nostra suprema potestate haec
statuimus atque
iubemus. A dioecesi Ratchaburensi territorium separamus quod complectitur civiles districtus vulgo appellatus Praciuab, Ciumphom, Surat
Thani, Nakhon Sithammarat, Phatthalung, Phuket, Ranong, Phanga,
K r a b i , Trang, Songkhla, Satul, Pattani, Y a l a et Narathivat; quibus
omnibus novam erigimus dioecesim Suratthanensem cognominandam,
atque
Ecclesiae
metropolitanae
Bangkokensi
sufiraganeam.
Huius
dioecesis erit caput atque Episcopi domicilium urbs vulgo Surat-Thani,
in qua cathedra episcopalis potestatis collocabitur, in templo D e o
dicato in honorem Sancti Raphaelis, quod ad dignitatem cathedralis
evehimus, iustis honoribus ac iuribus datis. Praesentium autem difficultatum ratione habita, concedimus ut ad tempus pro Canonicorum
collegio Consultores dioecesani deligantur, Episcopum consilio et ope
ad iuris normas iuvat uri. Ceterum quae per has Litteras mandavimus
exsequenda, is curabit qui, eo tempore quo negotium agendum erit,
Apostolicam in Thailandensi, Laosiensi, Malacensi et Singaporensi
regionibus Delegationem regat, vel per se ipse vel per alium, factis
90
Acta Pauli Pp. VI
ad id necessariis facultatibus.
quorum sincera exempla ad
Re vero acta, documenta exarentur,
Sacram
Congregationem pro
Gentium
Evangelizatione seu de Propaganda F i d e quam primum mittantur.
H a n c vero Constitutionem nunc et in posterum efficacem esse et fore
v o l u m u s ; ita quidem ut quae per eam decreta sunt ab iis quorum res
est religiose serventur, atque igitur vim suam obtineant. Cuius Constitutionis efficacitati nulla, cuiusvis generis, contraria praescripta officere
poterunt, cum per eam iisdem derogemus omnibus. Nemini praeterea
haec voluntatis Nostrae documenta vel scindere vel corrumpere l i c e a t ;
quin immo huius Constitutionis exemplis et locis, sive typis impressis
sive manu exaratis, quae sigillum viri praeferant in ecclesiastica dignitate constituti simulque ab aliquo publico tabellione sint subscripta,
eadem omnino habenda erit fides, quae huic haberetur, si ostenderetur.
Datum Romae apud S. Petrum, die vigesimo sexto mensis iunii,
anno D o m i n i millesimo nongentesimo sexagesimo nono, Pontificatus
Nostri septimo.
A L O I S I U S Card. T R A G L I A
GREGORIUS P . C a r d . AGAGIANIAN
8. R. E. Cancellarius
8. Congr.
pro Gentium Evangelizatione
seu de Propaganda Fide Praefectus
R o d o m o n s Galligani
pro
Apostolicae
Cancellariae Regente
Ioannes
Calieri,
Proton.
Apost.
Gaspar Cantagalli, Proton. Apost. s.n.
Loco £8 Plumbi
In Ap.
Cane. tab. vol. CXXXII, n. 48.
LITTERAE APOSTOLICAE
I
In regionibus Maris Rubri Delegatio Apostolica constituitur
PAULUS P P . V I
AD PERPETUAM REI MEMORIAM
Sollicitudo omnium Ecclesiarum, ad quam arcano Dei consilio vocati
sumus, id exigit ut non solum eis aptos praeficiamus Pastores qui sapienti
moderatione oves ad salutaria pascua deducant, sed etiam ut Legatos
91
Acta Pauli Pp. VI
Nostros ad varias mittamus gentes, qui Nostram gerant personam eamque quodam m o d o aspee tabuem reddant. Quod quidem eo consilio fit ut
Nos Ipsi, omnium filiorum Nostrorum vitam participantes, eorum necessitates atque intima desideria magis comperta habeamus et praesidium
ac tutelam Episcopis et Sacerdotibus praebeamus. H a c ducti mente
Delegationem Apostolicam in regionibus Maris E u b r i instituere decrevimus, quae territoria Sudan, Littoris Gallici gentium Afars et Issas,
Reipublicae Somalae atque partis Arabicae paeninsulae, usque adhuc
infra limites Delegationis Apostolicae Africae Orientalis posita, complectuntur. Quae cum ita sint, Nos e consulto Sacrae Congregationis
pro Gentium Evangelizatione seu de Propaganda F i d e , motu p r o p r i o ,
certa scientia et matura deliberatione Nostra deque Apostolicae potestatis plenitudine, harum Litterarum vi perpetuumque in modum Delegationem Apostolicam Regionum Maris Rubri nomine appellandam
eri-
gimus eiusque sedem in urbe Khartumensi collocamus ; quae quidem Delegatio praedicta territoria comprehendat. Eidem ergo omnia et singula
deferimus officia, privilegia atque indulta, quae huiusmodi Delegationum propria sunt. Contrariis quibusvis non obstantibus. Haec edicimus, statuimus, decernentes praesentes Litteras, firmas, validas atque
efficaces iugiter exstare ac permanere; suosque plenos atque integros
effectus sortiri et obtinere; enuntiataeque Delegationi ita constitutae
nunc et in posterum plenissime suffragari ; sicque rite iudicandum esse
ac definiendum ; irritumque ex nunc et inane fieri, si quidquam secus,
super his, a quovis, auctoritate qualibet, scienter sive ignoranter attentari contigerit.
Datum Romae, apud S. Petrum, sub anulo Piscatoris, die tertio
mensis Iulii, anno Domini millesimo nongentesimo sexagesimo nono,
Pontificatus Nostri septimo.
ALOISIUS
Card.
TRAGLIA,
S. R. E. Cancellarius
Franciscus Tinello
Apostolicam
Cancellariam
Regens
© Iosephus Rossi, E p . tit. Palmyrenus, Proton Apost.
Iosephus Del T o n , Proton. Apost.
Loco 6B Sigilli
In Ap. Cane, tab., vol. CXXXIII, n. 98.
92
Acta Apostolicae
Sedis -
Commentarium
Officiale
II
Templum Dominae Nostrae a Perpetuo Succursu, in civitate Bruklyniensi,
titulo Basilicae Minoris insignitur.
PAULUS PP. VI
AD PERPETUAM REI MEMORIAM
Quamquam Christianus, si beatissimo P a u l o fidem tribuimus (cf.
Hebr. 10, 3 8 ; Rom. 1, 17) Christi fide vivit, est tamen tum humanae
naturae insitum, tum per Ecclesiae leges iussum (cf. C o n c . Nicaen.
Definitio) ut religionis officium et diligens cultus non m o d o summo
atque immortali Numini tribuatur, verum etiam et Sanctis eius, potissimum autem Sanctae atque castae Matri Christi. Quas sane religiones
atque caerimonias i d c i r c o Ecclesia semper promovit, quod e caelestium diu ac diligenter considerata virtute simul animi propensione
quadam in pietatem ferantur, simul D e o ampliores usque deferantur
honores. Qua de re, cum venerabilis Frater Franciscus Mugavero, Episcopus Bruklyniensis, suo, cleri populique universi suae dioecesis nomine id petierit ut templum B. M. V. a perpetuo Succursu, quo Sanctae
Matris imago summa veneratione colitur,
titulo
Basilicae
Minoris
decoraretur : templum enim ipsum egregium esse pietatis domicilium,
utpote in quo cotidie frequentissime sacra fiant et populus ad sacram
synaxim multus accedat ; circum praeterea, in eius ambitu, inesse scholas florentissimas,
pueris puellisque christiane educandis,
e quibus
plus quingentos in sortem Domini vocatos fuisse; hic, in templo scilicet, plures Episcopos consecratos esse, et haud minus quam viginti
quinque laicorum consociationes vivere, pietate insignes, et coeptis
omne genus, cetera ; cumque Sacra Congregatio pro Cultu Divino, factis
a Nobis olim facultatibus, in eius sacri Praesulis sententiam venerit,
Nos, ea probantes quae eadem Sacra Congregatio egerit, libenter templum Dominae Nostrae a perpetuo Succursu, quod populi lingua Our
Lady of Perpetual H e l p Church cognominatur, in civitate Bruklyniensi
exstans, titulo ac dignitate Basilicae Minoris insignimus, factis iuribus
atque liturgicis concessionibus debitis, servatis tamen iis, quae, iuxta
Decretum « De Titulo Basilicae Minoris », die sexto mensis iunii anno
M C M L X V I I I vulgatum, servanda sunt. Contrariis non obstantibus.
93
Acta Pauli Pp. VI
Decernimus praeterea has Litteras firmas esse oportere suosque effectus habere nunc et in posterum.
Datum ex A r c e Gandulfi, prope R o m a m , sub anulo Piscatoris, die
quinto mensis septembris, anno D o m i n i millesimo nongentesimo sexagesimo nono, Pontificatus Nostri septimo.
ALOISIUS
Card.
TRAGLIA,
8. R. E. Cancellarius
Franciscus Tinello
Apostolicam
Cancellariam
Regens
Ioannes
Calieri,
Proton.
Apost.
Eugenius Sevi, Proton. Apost.
Loco £& Sigilli
In Ap.
Cane, tab., vol. CXXXIII, n. 86.
III
Titulo ac privilegiis Basilicae Minoris ecclesia cathedralis Aesina decoratur.
PAULUS PP. VI
AD PERPETUAM REI MEMORIAM
Aesina urbs, rerum gestarum memoria illustris, vetere religionis stud i o commendatur, siquidem iam saeculo iv, uti opinantur, dioecesis
constituta esse videtur. Pietatis vero praecipua sedes praedicatur templum cathedrale D e o in honorem Sancti Septimii, E p i s c o p i et Confessoris, consecratum, quod, ut nunc conspicitur, saeculo x v i n est conditum, eius tamen initia ab antiquissimis temporibus repetuntur. Iuvat
quoque memorare eius Antistitem olim fuisse Camillum Borghese, qui
ad Petrianam Sedem electus, cognominatus est Paulus V, atque in Canonicorum collegium Marcellum Cervini cooptatum esse, cui, ad summum
Pontificatus apicem evecto, nomen fuit Marcellus I I . Compertum vero
habemus cathedralem istam ecclesiam non solum propter antiquitatem
et artificiosa opera merito laudari sed pietatis esse i n d i t u m domicilium,
ubi sacri ritus magno cum splendore celebrantur et incolae, in rebus
tum secundis tum adversis, S. Septimium, totius dioecesis patronum,
admirabili consensione et firma fide invocare consuescunt, cuius honori
solemnia centenaria nunc alacriter agere perhibentur. Volens autem
94
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
pietatem, iam vigentem, etiam maioribus augere incrementis, venerabilis Frater Ioannes Baptista Pardini, Episcopus Aesinus, vota quoque
significans Canonicorum collegii, cleri et Christifidelium, N o s rogavit
ut hoc templum, tot laudibus insigne, Basilicae Minoris nomine ac iure
donaremus. Quibus precibus libenter exceptis, Nos e Sacrae Congregationis p r o Cultu Divino sententia, certa scientia et matura deliberatione Nostra, deque Apostolicae potestatis plenitudine, harum Litterarum vi perpetuumque in modum cathedralem ecclesiam Aesinam D e o
in honorem Sancti Septimii E p i s c o p i et Confessoris dicatam, ad honorem ac dignitatem Basilicae Minoris evehimus, omnibus adiectis iuribus ac privilegiis, quae templis eodem nomine insignibus rite competunt, servatis tamen iis, quae iuxta Decretum « De titulo Basilicae
Minoris » die sexto mensis iunii anno M C M L X V I I I in lucem editum, servanda sunt. Contrariis quibusvis non obstantibus. H a e c edicimus, statuimus, decernentes praesentes Litteras firmas, validas atque efficaces
iugiter exstare ac permanere; suosque plenos atque integros effectus
sortiri et obtinere; illisque, ad quos spectant vel spectare poterunt,
nunc et in posterum plenissime suffragari; sicque rite iudicandum esse
ac definiendum ; irritumque ex nunc et inane fieri, si quidquam secus,
super his, a quovis, auctoritate qualibet, scienter vel ignoranter attentari contigerit.
Datum ex A r c e Gandulfi prope R o m a m , sub anulo Piscatoris, die
decimo secundo mensis septembris, anno D o m i n i millesimo nongentesimo
sexagesimo nono, Pontificatus Nostri septimo.
ALOISIUS
Card.
TRAGLIA,
S. R. E. Cancellarius
Franciscus Tinello
Apostolicam
Cancellariam
Regens
® Iosephus Rossi, E p . tit. Palmyrenus, Proton Apost.
Iosephus Del T o n , Proton. Apost.
Loco £g Sigilli
In Ap. Cane, tao., vol.
CXXXIII, n. 31.
Acta Pauli Pp. VI
95
IV
Templum S. Ioannis Evangelistae in oppido Waldsassen, in dioecesi
Ratisbonensi, titulo Basilicae Minoris decoratur.
PAULUS PP. VI
AD PERPETUAM REI MEMORIAM
Qui naturam et indolem cultus Sanctorum consideret, is facile intelleget duabus de causis praecipue ab Ecclesia illum iisdem tribui, quarum una est quod per talem honorem, amplissimum quidem, non m o d o
Sanctos colere mater Sanctorum Ecclesia contendit, sed etiam summum Dei numen, cuius gratia et beneficio illi floruere, cuiusque in
consuetudine
fuerunt;
altera
est
causa
quod,
Sanctorum
homines
meditati virtutem, ut sunt ad malum rapti vitiorum illecebris, ita facilius bonis eorum exemplis egregiisque facinoribus capiuntur. Quibus
acta argumentis,
semper Ecclesia est debita veneratione templa ea
prosecuta, quae sint Sanctorum reliquiis illustria. In his autem W a l d sassense templum paroeciale, in dioecesi Ratisbonensi, est merito annumerandum. Etenim anno millesimo centesimo tricesimo tertio conditum, quo Cistercienses uterentur, Romanis Pontificibus semper earum
fuit, qui in id liberales tum ei privilegia multa fecerunt, tum corpora
Sanctorum
decem
dono
illa sacra ad praesentem
dederunt
diem
aliasque
reliquias,
nituit nitetque.
Inter
quibus
aedes
annum
autem
M D C L X X X I V et annum MDCCIV templum illud est denuo structum; idque
tanta magnificentia atque splendore, ut in maximis ac religiosissimis
totius Germaniae meridionalis sit habendum. A t , quod maximum est,
Waldassense templum, quasi flamma in dies gliscens, pietatem alit
coeptis multis quae ibi suscipiuntur, ad christianam fidem in pectoribus intendendam, quaeque populos undique trahunt, quasi ad civitatem « supra montem positam » (Mt. 5, 14). Cum ergo venerabilis Frater Rodulfus Graber, Episcopus Ratisbonensis, suo clerique populique
nomine totius dioecesis, petierit ut id templum titulo Basilicae Minoris honestaretur, atque Sacra Congregatio p r o Cultu D i v i n o , factis
olim a Nobis facultatibus, existimaverit admotis precibus concedendum esse,
Nos
sententiam
hanc
confirmantes,
libentissimo
quidem
animo concedimus sacram Aedem curialem S. Ioannis Evangelistae,
quae in pago Waldsassen sita est, titulo atque honore Basilicae Minoris
insigniri, cum omnibus iuribus atque liturgicis concessionibus debitis,
Acta Apostolicae
96
Sedis -
Commentarium
Officiale
servatis tamen quae iuxta Decretum (( De titulo Basilicae Minoris )> die
vi iunii, anno M C M L X V I I I , vulgatum, servanda sunt. V o l u m u s autem
ut quae per has Litteras decrevimus, et firma omnino sint et suos
effectus habeant, contrariis nihil obstantibus.
Datum ex A r c e Gandulfi, prope R o m a m , sub anulo Piscatoris, die
quinto decimo mensis septembris, anno D o m i n i millesimo nongentesimo sexagesimo nono, Pontificatus Nostri septimo.
ALOISIUS
Card.
TRAGLIA,
8. B. E. Cancellarius
Franciscus Tinello
Apostolicam
Cancellariam
Regens
Iosephus Del T o n . Proton. Apost.
Eugenius
Sevi,
Proton.
Apost.
Loco © Sigilli
In Ap. Cane, tab., vol. CXXXIII, n. 37.
V
In Dicione Canadensi Nuntiatura Apostolica constituitur
PAULUS PP. VI
AD PERPETUAM REI MEMORIAM
Quam multum afferat commodi iustas cum populo necessitudines
constituere, is plane intellegit qui vel hoc consideret, omnem amicitiae
coniunctionem, c u m pacem,
ordinis tranquillitatem, concordiamque
civium promoveat, Ecclesiae simul favere rebus, cui maior proferendae
religionis facultas permittitur, simul Rerum Publicarum b o n o conducere, aucta profecto animorum unitate, atque i d c i r c o etiam civium
virtute. Quam ob rem, cum inter hanc A p o s t o l i c a m Sedem atque Canadensem Dicionem publica officiorum vincula constricta sint, ad necessitudines mutuas sancte colendas bene visum est in eadem Natione
Apostolicam Nuntiaturam condere atque constituere, cuius Sedes esset
in urbe Octava. Quod quidem per has ipsas Litteras fieri placet. Sedi
huius Nuntiaturae iura omnia tribuimus,
quae talium propria sunt,
ad normam Litterarum Apostolicarum die undetricesimo mensis iunii,
anno MDCCCCLXIX, motu proprio datarum, de muneribus Legatorum
97
Acta Pauli Pp. VI
Romani Pontificis, quae initium ducunt a verbis « Sollicitudo omnium
Ecclesiarum » .
Has vero Litteras firmas esse statuimus, suosque effectus sive nunc
sive in posterum obtinere. Contrariis minime obstantibus.
Datum R o m a e , apud S. Petrum, sub anulo Piscatoris, die sexto
decimo mensis Octobris, anno D o m i n i millesimo nongentesimo sexagesimo nono, Pontificatus Nostri septimo.
ALOISIUS
Card.
TRAGLIA,
8. B. E. Cancellarius
Franciscus Tinello
Apostolicam
Cancellariam
Regens
£8 Iosephus Rossi, E p . tit. Palmyrenus, Proton Apost.
Ioannes
Calieri,
Proton.
Apost.
Loco © Sigilli
In Ap. Cane, tab., vol. CXXXIII, n. 6>
h
VI
Templum Beatae Mariae Virg. Assumptioni dicatum in urbe Trzemeszno,
in archidioecesi Gnesnensi, titulo Basilicae Minoris ornatur.
PAULUS PP. VI
AD PERPETUAM REI MEMORIAM
Venerabilis Frater Noster Stephanus S. R. E. Cardinalis Wyszyiiski,
Archiepiscopus Gnesnensis atque Varsaviensis, idemque Poloniae Primas, Beatae Mariae Virginis cultor eximius, suo ipsius nomine atque
cleri et populi, qui semper tum secundis tum asperis rebus Christi
Matrem p r o Regina habuerunt, ab hac sancta Petri Sede petiit ut eius
templum quod in urbe Trzemeszno situm est, in Gnesnensi archidioecesi,
atque assumptioni A l m a e Genetricis Dei Mariae dicatum,
in
eorum templorum numerum redigeretur, quae titulo Basilicae Minoris
ornata sunt : sacram enim hanc aedem, de qua semper magna fuerit
Polonorum opinio, post proximi atque universalis belli casus, quo
acerbo bello et despoliata, et igne vastata, et deleta scelere, et exterminata est, sacri Praesulis sollicitudine clerique populique religione
ac liberalitate, esse omnino in pristinum restitutam, ad quam multitudines affluere pietatis causa,
7 - A. A. s.
magno sane animorum emolumento.
Acta Apostolicae Sedis -. Commentarium Officiale
98
Quae c u m ita sint, Nos, quibus a m o r ergo Christi Matrem sanctus
semper resedit in animo, optantes simul tam venerabilis Fratris concedere expostulationibus, simul nobilissimo eius populo benevolentiae
Nostrae documentum dare certissimum pro vetere ac perpetua fide erga
Petri Ecclesiam, simul denique laetitiae causam afferre tanta passis,
et scilicet probantes, quae Sacra Congregatio p r o Cultu D i v i n o censuit,
templum
Assumptioni A l m a e
Genetricis
Dei
Mariae
sacrum,
loco
Trzemeszno, in archidioecesi Gnesnensi, titulo ac dignitate Basilicae
ornamus, factis iuribus ac liturgicis concessionibus rite competentibus,
servatis tamen iis, quae iuxta Decretum (( De titulo Basilicae Minoris »
servanda sunt, die vi iunii, anno MDCCCCLXVIII factum.
Quibuslibet
nihil obstantibus.
Ceterum, quae per has Litteras iussimus, firma esse volumus, suosque effectus sive nunc sive in posterum obtinere.
Datum Romae, apud S. Petrum, sub anulo Piscatoris, die duodetricesimo mensis Octobris, anno D o m i n i millesimo nongentesimo sexagesimo nono, Pontificatus Nostri septimo.
ALOISIUS
Card.
TRAGLIA,
8. R. E. Cancellarius
Franciscus Tinello
Apostolicam
Cancellariam
Regens
Ioannes
Eugenius
Calieri,
Proton.
Sevi, Proton.
Apost.
Apost.
Loco £B Sigilli
In Ap. Cane, tab., vol. CXXXIII, n. 68.
EPISTULA
Ad E.mum P. D. Ioannem S. R. E. Card. Villot, a publicis Ecclesiae negotiis: de sacro ecclesiastico caelibatu.
Signor
Cardinale,
Le dichiarazioni rese pubbliche in questi giorni in Olanda sopra il
celibato ecclesiastico Ci hanno profondamente addolorato ed hanno sollevato tante questioni nel Nostro spirito: per i motivi di così grave atteggiamento, contrario alla sacrosanta norma vigente nella nostra Chiesa
Latina; per le ripercussioni in tutto il P o p o l o di D i o , specialmente nel
99
Acta Pauli Pp. VI
clero e nei giovani che si preparano al sacerdozio; per le conseguenze perturbatrici nella vita dell'intera Chiesa, e per le risonanze che essa p r o v o c a
presso tutti i cristiani, ed anche tra gli altri membri della famiglia umana.
Davanti a questi interrogativi, N o i sentiamo il bisogno di aprire il
Nostro animo a Lei, Signor Cardinale, che così da vicino condivide le
sollecitudini del Nostro Apostolico ufficio.
N o i Ci domandiamo innanzitutto con umile ed assoluta sincerità
interiore se non vi fosse da parte Nostra qualche responsabilità al riguardo
di così infelici risoluzioni, tanto difformi dall'atteggiamento Nostro e da
quello, crediamo, dell'insieme della Chiesa.
Il Signore Ci è testimone dei sentimenti di stima, d'affetto, di fiducia,
che abbiamo sempre nutrito verso una porzione tanto benemerita del
Corpo Mistico di Cristo come quella di Olanda. Ed Ella ben conosce, Signor Cardinale, l'azione sempre deferente ed amica, da N o i svolta, sia
nelle personali conversazioni, sia nella corrispondenza epistolare, sia mediante l'interessamento degli Organi di questa Sede Apostolica per prevenire le dichiarazioni in questione.
Tali dichiarazioni portano a molte incertezze e turbamenti.
Di conseguenza è per Noi un dovere grave e impellente di precisare
con ogni chiarezza l'atteggiamento Nostro: di colui, cioè, al quale un
misterioso disegno della Divina Provvidenza ha affidato, in quest'ora difficile, la « sollicitudo omnium Ecclesiarum » .
x
I motivi addotti per giustificare un cambiamento così radicale della
norma secolare della Chiesa Latina, apportatrice di tanti frutti di grazia,
di santità e di apostolato missionario, sono ben conosciuti. Ma questi
motivi, N o i dobbiamo precisarlo senza equivoco, non Ci appariscono
convincenti. Essi sembrano trascurare in realtà una considerazione fondamentale ed essenziale che non va in nessun m o d o dimenticata e che è
di ordine soprannaturale; sembrano cioè rappresentare un cedimento nel
genuino concetto del sacerdozio.
La sola prospettiva che debba essere tenuta presente è, in effetti, quella
della missione evangelica, di cui noi con fede, e nella speranza del Eegno,
siamo araldi e testimoni. Il V e s c o v o e il prete hanno missione di annun2
ciare l'Evangelo della grazia e della verità, portare il messaggio della
salvezza al m o n d o , fargli prendere nello stesso tempo coscienza del suo
peccato e della sua redenzione, invitarlo alla speranza, strapparlo agli
1
Cfr. 2 Cor. 11, 28.
2
Cfr. Io. 1, 14.
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
100
idoli sempre rinascenti, convertirlo al Cristo Salvatore. I valori evangelici
non possono essere compresi e vissuti se n o n nella fede, nella preghiera,
nella penitenza, nella carità e non senza lotte né mortificazioni, né senza
suscitare ancora, talvolta, c o m e il Cristo e gli Apostoli, lo scherno e il
disprezzo del m o n d o , l'incomprensione e perfino la persecuzione. Il d o n o
totale al Cristo giunge fino alla follia della Croce.
"È la sempre più profonda comprensione di queste considerazioni, maturata prowidenzialemente nel corso d'una storia che ha conosciuto tanti
sforzi e tante lotte per affermare l'ideale cristiano, che ha condotto la
Chiesa Latina a fare della rinuncia al diritto di fondare una propria famiglia — già spontaneamente compiuta da tanti servitori dell'Evangelo
— condizione per l'ammissione dei candidati al sacerdozio. Le accennate
considerazioni sono valide tuttora, ed oggi forse più che in altri tempi.
E noi, chiamati al seguito di Gesù, saremmo divenuti forse incapaci di
accettare una legge comprovata da così lunga esperienza, e abbandonare
tutto, famiglia e reti, per seguire Lui e portare la Buona Novella del
3
4
S a l v a t o r e ? Chi potrà trasmettere con pienezza di grazia e di forza, agli
uomini dei nostri giorni, questo messaggio liberatore, meglio di pastori
che sappiano consacrarsi irrevocabilmente e senza riserve al servizio
esclusivo del Vangelo?
Di conseguenza, considerando tutto davanti a D i o , davanti al Cristo
e alla Chiesa, davanti al m o n d o , Ci sentiamo in dovere di riaffermare
chiaramente ciò che Noi abbiamo già dichiarato e più volte ripetuto,
cioè che il legame tra sacerdozio e celibato, stabilito da secoli dalla Chiesa
Latina, costituisce per essa un bene sommamente prezioso e insostituibile. Sarebbe grave temerità sottovalutare o addirittura lasciar cadere in
desuetudine questo legame consacrato dalla tradizione, segno incompa5
rabile di una dedizione totale all'amore del Cristo, che manifesta così
luminosamente l'esigenza missionaria essenziale ad ogni vita sacerdotale,
nel servizio del Cristo risuscitato, sempre vivente, al Quale il sacerdote si
è consacrato, in una disponibilità totale per il E e g n o di D i o .
Quanto ai preti che, per ragioni riconosciute valide fossero venuti a
trovarsi, malauguratamente, nella impossibilità radicale di perseverarvi
— Noi sappiamo che si tratta solo di un piccolo numero, mentre la grande
maggioranza vuole restare fedele, con l'aiuto della grazia, agli impegni
3
Cfr. Me. l.
4
Cfr. Act. 6, 8.
5
Cfr. Mat. 12, 29.
Acta Pauli Pp. VI
101
sacri assunti davanti a D i o e alla Chiesa —, è con grande dolore che N o i
Ci induciamo ad accogliere la loro istante preghiera di essere prosciolti
dalle loro promesse e dispensati dai loro obblighi, d o p o un attento esame
di ogni singolo caso. Però la profonda comprensione che, in uno spirito
di paterna carità, N o i v o g h a m o avere per le persone, non deve impedirci
di deplorare un atteggiamento così p o c o conforme a ciò che la Chiesa legittimamente attende da coloro che si sono definitivamente consacrati
al suo esclusivo servizio.
La Chiesa, pertanto, continuerà domani come ieri ad affidare il divino
ministero della parola, della fede e dei sacramenti della grazia ai soli
sacerdoti che restino fedeli ai loro obblighi.
La stessa contestazione multiforme che si manifesta oggi nei riguardi
di una istituzione così santa qual è il sacro celibato, rende ancor più imperioso il Nostro dovere di sostenere e di incoraggiare in ogni m o d o la
innumerevole schiera dei sacerdoti rimasti leali ai loro impegni, ai quali
va con specialissimo affetto il Nostro pensiero benedicente.
Per questo, con decisione presa d o p o maturo esame, N o i affermiamo
chiaramente il Nostro dovere di non ammettere che il ministero sacerdotale possa essere esercitato da coloro che d o p o aver messo mano all'aratro si sono voltati indietro.
6
N o n è questa d'altronde la tradizione costante anche delle venerabili
Chiese Orientali, alle quali si ama far riferimento a questo proposito?
Del resto, appena osiamo pensare aUe conseguenze incalcolabili che
una diversa decisione comporterebbe per il P o p o l o di D i o sul piano spirituale e pastorale.
Mentre Ci sentiamo in dovere di riaffermare così, con tanta chiarezza,
la norma del sacro celibato, non dimentichiamo una questione che Ci è
proposta con insistenza da alcuni Vescovi, dei quali Noi conosciamo lo
zelo, l'attaccamento alla venerabile tradizione del sacerdozio nella Chiesa
Latina ed ai valori tanto eminenti che esso esprime, ma anche le ansie
pastorali di fronte a certe necessità, del tutto particolari, del loro ministero apostolico. In una situazione di estrema carenza di sacerdoti — essi
Ci domandano — e limitatamente alle regioni che si trovino in simile
situazione: non si potrebbe forse considerare l'eventualità di ordinare per
il sacro ministero uomini di età già avanzata, che abbiano dato nel loro
ambiente la buona testimonianza di una vita familiare e professionale
esemplare?
6
Cfr. Lc. 9, 02.
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium
102
Officiale
N o n possiamo dissimulare che una tale eventualità solleva da parte
Nostra gravi riserve. N o n sarebbe, infatti, tra l'altro, un'illusione m o l t o
pericolosa il credere che un tale cambiamento della disciplina tradizionale potrebbe, nella pratica, hmitarsi a casi locali di vera ed estrema
necessità? N o n sarebbe p o i una tentazione, per altri, di cercarvi una risposta apparentemente più facile all'insufficienza attuale di vocazioni?
-In ogni caso, le conseguenze sarebbero così gravi e porrebbero delle
questioni talmente nuove per la vita della Chiesa, che dovrebbero, semmai, essere previamente e attentamente esaminate, in unione c o n N o i ,
dai Nostri Fratelli nell'Episcopato, tenendo conto davanti a D i o del
bene della Chiesa universale, che non si potrebbe disgiungere da quello
delle Chiese locali.
Questi problemi, che si pongono alla Nostra responsabilità pastorale,
sono veramente gravi e Noi, Signor Cardinale, abbiamo voluto a Lei confidarli.
Con N o i Ella è testimone degli appelli che da ogni j>arte Ci pervengono:
numerosi Nostri Fratelli e Figli Ci supplicano di nulla cambiare in una
così venerabile tradizione, ed insieme essi auspicano c o n N o i che i Nostri
Venerati Fratelli Vescovi di Olanda intraprendano c o n la Sede Apostolica,
in un contatto fiducioso e fraterno, una nuova riflessione, la quale dovrà
maturare nella preghiera e nella carità.
Più che mai, per parte Nostra, N o i desideriamo di ricercare con i
Pastori delle diocesi dei Paesi Bassi i mezzi per risolvere in m o d o conveniente i loro problemi, nella comune considerazione del bene di tutta
la Chiesa. E perciò stimiamo necessario innanzi tutto, Signor Cardinale,
di assicurare i Vescovi, i sacerdoti e tutti i membri della Comunità cattolica olandese della Nostra affezione costante, ma nello stesso tempo
del Nostro convincimento che è indispensabile di riconsiderare, alla luce
delle riflessioni sopra esposte e nello spirito di una autentica comunione
ecclesiale, i v o t i espressi e l'atteggiamento assunto in una questione di
così grave portata per la Chiesa universale.
Nel lavoro che, a questo scopo, sarà da svolgersi dalla Santa Sede,
N o i contiamo particolarmente, Signor Cardinale, sulla sua valida collaborazione.
H suo aiuto Ci sarà prezioso, anche per i contatti che saranno da prendere c o n i Vescovi del m o n d o intero affinché tutte le Conferenze Episcopali, mantenendosi in perfetta comunione c o n N o i e c o n la Chiesa universale nell'assoluto rispetto delle sue sante leggi, vogliano assicurare i
sacerdoti, Nostri collaboratori, che seguiamo e continueremo a seguire
103
Acta Pauli Pp. VI
con affetto paterno le loro ansie d'apostolato e i loro problemi, e ricordare
loro, insieme, la bellezza della grazia che il Signore ha ad essi accordato,
i loro impegni sacri, le esigenze missionarie del loro ministero. Né, in
questa circostanza, il Nostro cordialissimo pensiero potrebbe non andare
ai giovani che c o n la generosità del loro slancio apostolico si preparano
a servire di tutto cuore, nel Sacerdozio, Cristo e i loro fratelli. Essi, infatti,
sono la speranza della Chiesa per l'evangelizzazione del m o n d o di d o mani: sempre che si impegnino irrevocabilmente e senza riserve nella
forma di vita che la Chiesa loro propone.
Bisognerà finalmente, Signor Cardinale, chiedere insistentemente alla
moltitudine delle anime fedeli, che restano silenziose, ma non per questo
soffrono meno in quest'ora di prova, generose preghiere.
Che il Signore conceda a tutti, Pastori e fedeli, la fermezza della fede,
la forza della speranza e l'ardore della carità: « la grazia sia con tutti quelli
che amano Nostro Signore Gesù Cristo di un amore immutabile » .
7
Con questi sentimenti Noi Le impartiamo, Signor Cardinale, la Nostra
Benedizione Apostolica.
Dal Vaticano, 2 febbraio 1970, nel giorno della Presentazione di Gesù
al Tempio.
PAULUS PP. VI
ALLOCUTIONES
I
Christifidelibus coram admissis Beatissimus Pater Oecumenicae Synodi
normas rationesque commendat. *
Diletti figli e figlie,
Nessuno sfugge in quest'ora della nostra storia alla vertigine dell'incertezza. Lo sappiamo: troppe cose cambiano intorno a noi; il senso del
mutamento passa dalle cose agli spiriti. Il bisogno d'aderire alla realtà
mette in dubbio le nostre idee acquisite, le nostre posizioni interiori, le
nostre abitudini; perché la realtà esteriore è in continuo cambiamento,
il m o n d o in progressiva trasformazione. L'esperienza delle cose nuove, dei
fatti in movimento, delle idee originali ci attrae, e diventa spesso criterio
7
Eph. 6, 24.
* Die 14 mensis ianuarii a. 1970.
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
104
di verità. Crediamo d'essere liberi, perché ci affranchiamo da ciò che abbiamo imparato, perché ci sottraiamo all'obbedienza e alla normalità,
perché ci fidiamo del n u o v o e dell'ignoto; e spesso non ci accorgiamo di
diventare seguaci delle idee altrui, imitatori delle m o d e imposte dagli altri,
gregari di chi più osa e più si distacca dal senso comune. Chi definisce teoricamente questo, oggi tanto diffuso, atteggiamento, parlerà di relativismo: cioè noi diventiamo relativi a ciò che fuori di noi ci circonda e ci
condiziona; parlerà di storicismo: cioè noi ci arrendiamo alla fugacità
del tempo e non abbiamo-più il gusto delle cose che restano e che conservano la loro ragione d'essere; parlerà d'esistenzialismo: cioè troverà in
ciò che esiste, o in ciò che si fa il criterio superiore di valutazione, senza
cercarne la misura nella verità e nell'onestà. E così via. Ma parlando col
linguaggio semplice del senso comune dovremo riconoscere che un fenomeno di debolezza c'investe tutti; un'inquietudine abituale e interiore
ci toghe la sicurezza, la soddisfazione di ciò che siamo e di ciò che facciamo;
poniamo la nostra speranza nella trasformazione, nella rivoluzione, nella
metamorfosi radicale del patrimonio, che la tradizione e il progresso stesso
ci hanno procurato. Yero è che noi oggi abbiamo anche molte buone ragioni per tendere a qualche innovazione: noi abbiamo ora, più che in
passato, l'avvertenza delle tante cose imperfette e ingiuste, che esistono,
resistono e alle volte crescono d'intorno a noi; e ci facciamo dovere di
rimediare e d'inventare cose migliori.
Ma in questo turbamento spesso si resta disorientati. N o n si sa più
che cosa sia bene pensare e fare. D o b b i a m o essere riconoscenti a quelli
che studiano, pensano, vedono, insegnano e guidano con vero senso umano.
Si riabilita dinanzi a noi la ragione: il bene dell'uomo non può essere che
ragionevole.
1
E si riabilita il magistero di chi con responsabilità e con
sapienza insegna agli altri il valore delle cose e il senso dei fini. Possiamo
aggiungere: si riabilita l'autorità, cioè la funzione di chi legittimamente
presta agli altri il servizio della guida e dell'ordine. Ma ancora aggiungiamo: dobbiamo stima ed appoggio a chi, personalmente, o nell'esercizio
dei propri doveri si mantiene forte. La fortezza non è virtù oggi abbastanza onorata: suppone principi, suppone logica, suppone libertà personale, suppone spesso impopolarità e sacrifìcio, suppone fedeltà a qualche impegno irreversibile, a qualche scelta irrevocabile, a qualche legge
indiscutibile.
Figli carissimi, non vogliamo fare in questo momento né l'analisi, né
1
Cfr. S. Th. IIa-II*>, 123, 1.
Acta Pauli Pp. VI
105
la critica del nostro tempo. Accenniamo appena alla confusione, che invade tante zone del pensiero moderno e dell'attività odierna, per ricordare c o m e pur troppo una certa confusione penetri anche nella vita religiosa e nello sforzo stesso, che la Chiesa, d o p o il Concilio, sta facendo per
ritrovare se stessa, per migliorare se stessa. L'esame di coscienza, p r o v o cato dal Concilio, sta producendo, noi crediamo, ottimi frutti: tutto, si
p u ò dire, è sottoposto a riflessione, e molte cose sono in via di revisione;
v o i lo sapete, v o i lo vedete; e se lo Spirito Santo assiste la Chiesa nel suo
duplice intento fondamentale d'essere cioè quale Cristo la vuole, e di
abilitarsi sempre meglio, facendo uso delle sue tradizioni istituzionali
e delle sue esperienze spirituali, a infondere nel mondo moderno le energie
della fede e della grazia, il suo volto apparirà tutt'oggi giovane e sereno,
con lo sguardo che tutto vede, la storia passata, il dramma presente, la
speranza, e c o n la bellezza della santità e della conformità al suo divino
prototipo, il Figlio di D i o fattosi Figlio dell'uomo.
2
Questa è la base: il Concilio. Dovere nostro è di attenerci a questa grande parola, che la Chiesa, nella pienezza della sua coscienza e della sua autorità, nell'invocazione e nell'obbedienza al carisma dello Spirito Santo,
che l'assiste e la francheggia, nella visione del m o n d o , in cui v i v e e per
cui vive, ha pronunciata per questa ora della storia. Nel Concilio è la
chiarezza; nel dopo-Concilio sia la fortezza.
Perché, v o i lo sapete, v o i lo vedete, il risveglio, non solo autorizzato,
ma promosso dal Concilio, tende ad assopirsi in molti cristiani e in molte
forme di vita cristiana; l'indolenza ci vince, la pigrizia sembra togliere e
sciogliere ogni questione; ovvero il risveglio si traduce in spirito critico
corroditore e demolitore; impugna l'obbedienza, e lascia all'arbitrio m o dellare a piacimento una c o m o d a concezione della Chiesa, più conforme
allo spirito e al costume del m o n d o , che non alle esigenze del suo genio
soprannaturale e della sua missione apostolica.
Per questo vi diciamo: stiamo al Concilio. Esso ci deve togliere quel
senso d'incertezza, che tanto turba oggi l'umanità. Pellegrini nel tempo,
noi abbiamo la nostra lampada che rischiara il cammino. Noi vorremmo
infondere in v o i quel conforto che viene dalla sicurezza di sapere che si
cammina per la buona strada. Lo diciamo a voi, Sacerdoti, assaliti da tanti
dubbi sul vostro essere, nella Chiesa e nel m o n d o ; non temete, rileggete
la pagina del Concilio, che vi riguarda, e andate avanti con fiducia e con
coraggio. Lo diciamo a voi, Religiosi; anche v o i aggrediti dalle critiche
2
Cfr. Rom. S, 29.
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
106
alla scelta magnanima, che qualifica la vostra vita: avete scelto « l'ottima
parte », e se v o i siete fedeli e forti nella vostra singolare vocazione, « nes3
suno ve la toglierà » ; non temete. A v o i , giovani, militanti per la contestazione: le ragioni di giustizia e di libertà, che vi fanno aspirare ad una
nuova, più vera e più fraterna vita sociale, non saranno eluse ed inoperanti,
solo che le tante energie, di cui disponete e di cui molte volte alcuni fra
v o i più animosi fanno forse incosciamente sperpero fuori e contro il n o m e
di Cristo, le vogliate convogliare nell'alveo della autentica vita ecclesiale;
non temete che la Chiesa non vi sappia accogliere e comprendere, e che
la fermezza dei suoi principi possa paralizzare la vostra vivacità; essi
sono cardini e non ceppi; non temete! V o i tutti, fedeli fervorosi e pensosi
del P o p o l o di D i o : sappiate aderire con fermezza alla santa Chiesa, di
cui v o i siete membra vive e sante; e non temete; ascoltate, sopra il frastuono oggi circostante, la v o c e sicura e ineffabile, perché divina, di Cristo:
« Abbiate fiducia, Io ho vinto il m o n d o » .
4
Con la nostra Apostolica Benedizione.
II
Ad clarissimum Virum Romanae Studiorum Universitatis Rectorem ceterosque Iuris Canonici peritos, qui Coetui internationali interfuerunt Romae
habito. *
Chiarissimo Signor Professore e
Studi di Boma,
Magnifico Bettore dell'Università degli
La ringraziamo delle alte, franche e amiche parole, che Ella ha teste
pronunciate, nelle quali già risuonano alcune di quelle che per questa
straordinaria occasione vorremmo rivolgere agli illustri visitatori qua da
Lei ora guidati.
E ringraziamo insieme questi stessi visitatori, che con la loro presenza,
la loro qualifica ed il loro numero ci attestano l'importanza, l'esito e lo
spirito del Congresso Internazionale di Diritto Canonico, celebrato in
questi giorni a R o m a , domicilio quant'altri mai celebre e fecondo del
Diritto, sia civile che ecclesiastico. Tutti li salutiamo, e onoriamo in tutti
un titolo da noi grandemente apprezzato, quello della scienza giuridica
relativa alla vita sociale della Chiesa, il Diritto Canonico.
3
Cfr. Lc. 10, 42.
4
Io. 16, 33.
* Die 20 mensis ianuarii a. 1970.
Acta Pauli Pp. VI
107
D o b b i a m o subito manifestare la nostra compiacenza per la celebrazione d'un tale Congresso, e per la sede che lo ha degnamente ospitato:
l'Ateneo civile romano. Questo fatto è già di per se stesso un riconoscimento d'un aspetto, sia pur esso esteriore e storico della Chiesa, di innegabile rilievo nella vita spirituale e nel progresso civile dell'umanità; e, se
ciò è per noi argomento di soddisfazione, è per v o i , per l'Università R o m a na e per quanti altri Istituti scientifici sono qui rappresentati, un segno
di nobile cultura e di aperta intelligenza.
E tanto più siamo lieti deU'awenimento, di cui v o i siete protagonisti,
per il tema, che lo definisce, e per il momento storico, in cui esso è collocato: « La Chiesa d o p o il Concilio ». Chiesa e Concilio assorbono, c o m e
tutti possono comprendere, la nostra attenzione, fi nostro interesse, la
nostra passione. Possiamo noi pensare ad altro, per l'impegno del nostro
ufficio apostolico e per l'ora critica che stiamo passando, che alla Chiesa
ed al Concilio or ora celebrato? Vedere che studiosi di chiarissima fama,
quali v o i siete, si riuniscono a Congresso, per studiare con la competenza
loro propria e c o n l'intensità d'una riflessione tesa dalla vostra vicendevole conversazione, e sempre — non possiamo dubitare — con libera e
onesta probità scientifica, ci edifica e ci consola, e suscita in noi l'obbligo
di renderci edotti dei risultati dei vostri studi: corrisponderemo volentieri
a questo obbligo, riputandoci fortunati se le tante e troppe cure del nostro
ministero ce ne concederanno il tempo dovuto ed ambito.
A tanto c'invitano i temi del vostro vasto e vario programma, e ci
attrae l'autorità dei vostri nomi. Le poche, ma rilevanti notizie, date
dalla stampa circa le trattazioni e le discussioni del vostro Congresso,
già ce ne dicono la serietà e il valore; così che noi ci asteniamo dall'entrare
c o n queste nostre occasionali parole nel merito delle materie studiate.
Tralasciamo perfino dal farvi commento. Qualcuno sarebbe forse necessario da parte nostra, qualche approfondimento, qualche riserva. Notiamo
soltanto le felici formulazioni dei temi, scaturiti dal grande ripensamento
che la Chiesa cattolica, riunita in Concilio, ha fatto di se stessa, quali
sono principalmente quelli circa la tradizione e l'innovazione nel Diritto
Canonico (dottamente trattato dal Prof. Orio Giacchi), circa il Diritto
divino e il Diritto umano nella Chiesa, circa il Diritto Canonico nei princìpi conciliari, circa la potestà nella Chiesa (nella chiara esposizione del
Prof. Mario Petroncelli); e così via.
N o i ci limitiamo ora a raccogliere la testimonianza, che risulta in tal
m o d o dal vostro Congresso sopra un duplice ordine di princìpi, quello
che riguarda le verità fondamentali relative alla natura e alla costituzione
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
108
della Chiesa, e quello che riguarda il rinnovamento del Diritto Canonico
secondo gli insegnamenti e i v o t i del Concilio. Dalle autorevoli parole
stesse del Prof. Pietro Agostino D ' A v a c k noi abbiamo ora ascoltata la
testimonianza che v o i date, innanzi tutto, alla legittimità e alla necessità
dell'esistenza d'un Diritto Canonico nella Chiesa. V o i avete riconosciuto
che la Chiesa, fondata da Cristo, è una società visibile; l'idea che la Chiesa
possa essere invisibile, c o m ' è stato affermato da studiosi e da correnti
d'un'interpretazione puramente spiritualista e liberale del cristianesimo
in altri tempi, si dimostra utopistica, per non dire addirittura contraddittoria nei termini; così la tendenza, oggi alquanto diffusa nelle persone
e nelle file cristiane, ad attestare una loro propria v o c e carismatica, libera
o autorevole che dir si voglia, per affrancare la propria e l'altrui coscienza,
la propria e l'altrui condotta dalla potestà normativa della Chiesa, si
dimostra aliena dalla genuina concezione comunitaria e gerarchica della
Chiesa stessa, e ci ricorda l'energico ragionamento di San Paolo, dispen1
satore, sì, dei misteri di D i o , ma nello stesso tempo organizzatore delle
prime comunità cristiane, c o m e nuclei ben distinti, governati dall'autorità
apostolica e appartenenti ad un unico medesimo corpo sociale, il corpo
mistico di Cristo; ad un certo punto, quasi polemizzando, egli scrive:
« La parola di D i o è forse uscita da voi, o a v o i soli è pervenuta? Se qualcuno si ritiene per profeta, o per u o m o ispirato, sappia che le cose che io
2
scrivo a v o i , sono precetti del Signore » . La Chiesa è un P o p o l o costituito
corpo sociale organico, in virtù d'un disegno e di un'azione divina, mediante un ministero di servizio pastorale, che promuove, dirige, ammaestra, educa e santifica in Cristo l'umanità, che a Lui aderisce nella fede
e nella carità.
3
È ciò che risulta dal Concilio. Esso ha approfondito la dottrina della
Chiesa, ha messo in rilievo l'aspetto mistico che le è proprio, ed ha perciò
obbligato il Canonista a ricercare più profondamente nella Sacra Scrittura
e nella teologia le ragioni della propria dottrina. Questo fatto lo ha scosso
nella sua abitudine, solita per lo più a fondare in una secolare e indiscussa
tradizione il suo insegnamento, e a confortarlo con il confronto e con l'apporto, dapprima del Diritto R o m a n o (« quod ratio scripta est merito nuncupatum », c o m e dicevano i Canonisti), p o i con quello dei Popoli verso i
quali la Chiesa ha rivolto la sua missione evangelizzatrice; ciò che per
J
2
3
1 Cor. 4, 1.
1 Cor. 14, 36-37.
Cfr. De Lubac, Méditations sur l'Eglise, p. 203.
Acta Pauli Pp. VI
109
troppo o v v i motivi ella continuerà a fare nel suo pensiero e nella sua storia;
ma, fedele, in quest'ora post-conciliare, all'impulso dottrinale e disciplinare del grande Sinodo, ella cercherà in se stessa, nella sua intima e misteriosa costituzione, il perché ed il come della sua antica e rinnovata
disciplina canonica.
4
Questa sembra a noi la novità, che entra oggi nello studio e nella formulazione del Diritto Canonico; novità dalla quale germina la revisione
del Codice vigente; e non già, c o m e quasi sempre sono nate nella storia
del Diritto le grandi compilazioni giuridiche, per uno scopo principalmente pratico, « ad communem et maxime studentium utilitatem » ,
5
o, c o m e
6
fa dire Dante a Giustiniano: « d'entro le leggi trassi il troppo e il vano »,
ma per derivare la legge canonica dall'essenza stessa della Chiesa di D i o ,
per la quale la legge nuova e originale, quella evangelica, è l'amore, è la
« gratia Spiritus Sancti, quae datur per fidem Christi » ;
7
così che, se questo
è il principio interiore che guida la Chiesa nel suo operare, esso dovrà
manifestarsi sempre più nella sua disciplina visibile, esteriore e sociale,
con quali conseguenze è più facile ora intravedere che dire. Vedremo
sorgere innanzi tutto da questa introspezione mistico-etica della Chiesa
un bisogno, quello della Chiesa stessa di definirsi in una « L e x fundamentalis », che la Teologia ancor più che il Diritto va approfondendo, e che,
qualora fosse formulata in canoni espliciti, risolverebbe, fors'anche susciterebbe, molte e gravi questioni circa la vita cattolica nel nostro tempo.
Questa più stretta parentela fra la Teologia e il Diritto Canonico infonderà in quest'ultimo caratteristiche nuove, alle quali certamente il vostro
Congresso ha già rivolto lo sguardo, riconoscendo nel Diritto Canonico
non tanto una legge dominante, un'espressione di potere autocentrico,
un « iussum » dispotico e arbitrario, ma piuttosto una norma che tende
massimamente a interpretare una duplice legge, quella superiore, divina,
e quella interiore, morale, della coscienza, e perciò norma promovente e
proteggente, equilibratrice, quanto meglio è possibile alla nostra condizione umana, dei diritti e dei correlativi doveri, della libertà e della responsabilità, della dignità della persona e nel contempo della sovrana esigenza
del bene comune, e -— ciò ch'è proprio della Chiesa — dell'immutabile
sua costituzione unitaria e comunitaria e della sua versatile adattabilità
nelle attività contingenti di lingua e di costume alle peculiari esigenze
4
Decr. de institutione sacerdotali Optatam totius, n. 16.
4
Cfr. Decret. Gregorii IX.
6
7
Car. 6, 12.
S. Tit. I-II, 106, 1; e 108, 1.
Acta Apostolicae Seáis - Commentarium Officiale
110
delle varie civiltà e delle peculiari condizioni storiche dell'umano consorzio. La Tradizione avrà, c o m e sempre, ma ora con rinnovato prestigio,
nel Diritto Canonico, una v o c e sommamente autorevole e gradita, un
titolo di sapienza e di autenticità, ed il suo alimento altresì che sollecita
la comunità ecclesiale a inverarsi nella perenne e non mai del tutto raggiunta perfezione della vocazione cristiana.
Quante, quante cose suggerirebbe anche ad un semplice discorso, c o m e
questo, un tema di tale ampiezza e di tale importanza!
Ma noi lo concluderemo con l'espressione del nostro plauso e con la
nostra esortazione per la continuazione dei vostri studi sul Diritto Canonico e su quello ecclesiastico, tanto più degni del vostro impegno quanto
maggiore il Concilio ne dimostra la nuova fecondità e le nuove referenze
alla vita della Chiesa e a quella, in non piccola parte, della società moderna»
Lasciate che noi, messi dalla Provvidenza, con nostra confusione, ma
8
con immenso (vorremmo poter dire: incomparabile! amore a capo visibile della Chiesa, della quale Cristo è il solo e sommo Capo generatore ed
eterno, lasciate che vi invitiamo a guardare la Chiesa, anche nel suo aspetto
esterno, temporale e giuridico, per ciò ch'ella realmente è, e per ciò a cui
è realmente destinata. Il Concilio vi aiuta, quasi vi obbliga, a questa
nuova visione, più profonda e più realistica. Se di giuridismo e di formalismo non dovrebbero più essere colpevoli gli uomini di Chiesa, anche
quando devono legiferare e governare, vedete che queste accuse ricadono su quegli studi canonici che si attengono alle vecchie posizioni del
positivismo giuridico, o dello storicismo giuridico. Sappiate anche v o i
vedere nella Chiesa, oltre lo schermo della sua profanità, la «societas
9
spiritus » ; non crediate che, venendo ella a confronto con la società civile,
da questa si separi o a questa si o p p o n g a ,
animazione per dominarla,
11
10
o in questa infonda la sua
o accordandosi c o n essa, la Chiesa voglia
ancor oggi concedere, o chiedere privilegi, e non piuttosto, priva ormai
di temporale potenza, né ambiziosa di ricuperarne il peso e il vantaggio,
che ella altro desideri se non che effettivamente le sia assicurato il libero
esercizio della sua spirituale e morale missione, mediante eque, leali e
stabili delimitazioni delle rispettive competenze. N o n temetela; anche v o i ,
amatela piuttosto. Yi diremo con S. Agostino: « Amate hanc Ecclesiam,
8
9
Cfr. Io. 21, 15.
Phil. 2, 1; S. Agostino, Serra. 71, PL 38, 462.
10
Cfr. Const. past. de Eccl. in mundo huius temporis Gaudium et spes.
11
Cfr. Ep. ad Diognetum, V - V l .
Acta Pauli Pp. VI
estote in tali Ecclesia, estote talis Ecclesia*. » .
111
1 2
E abbiate anche v o i la per-
cezione del riferimento unico, personale e vitale, che questa misteriosa
istituzione, la quale possiamo, sì, chiamare il sacramento della salvezza,
13
ha con ciascuno di noi come tramite obbligato e risolutivo della questione
centrale e inevitabile del nostro destino, la questione religiosa; perché
è sempre vera e urgente la parola di Cipriano: « Affinché uno possa avere
D i o come Padre, deve prima avere la Chiesa c o m e madre » .
1 4
A tanto, o Signori e Figli, vi sia propizia la nostra Apostolica Benedizione.
III
Ad Praelatos Auditores et Officiales Tribunalis Sacrae Romanae Rotae,
a Beatissimo Patre novo litibus iudicandis ineunte anno coram admissos. *
Siamo lieti di corrispondere con tutto il cuore alle parole del venerato
Decano della Sacra R o m a n a R o t a , Monsignor Boleslao Filipiak, che bene
ha interpretato i vostri sentimenti e il vostro animo in questa particolare
circostanza, diletti e venerati Uditori e Ufficiali di quel Tribunale. Dalle
sue parole è balzata viva alla nostra mente l'immagine del Giudice nella
Chiesa di oggi, la sua coscienza, le doti che debbono sorreggerlo nel c o m pimento delle sue funzioni, con umiltà, col senso del dovere e della responsabilità che gli incombe, con discrezione, con clemenza unita al rigore
pur doveroso, per essere sempre l'interprete sereno e imparziale della
legge nell'applicazione ai casi concreti, che gli offre la mobilità della vita.
Di qui l'importanza della vostra missione. Il servizio che v o i prestate
alla Chiesa è di una importanza fondamentale, così che per esso non possiamo non avere parole di sincero encomio, di viva riconoscenza, e di
1
paterno incoraggiamento. E ci piace ancor oggi ripetere, a conforto della
vostra delicata missione, quelle scarne, ma significative espressioni, con
le quali un insigne giurista del passato qualificava, per il tempo presente
e per la vita futura, l'attività del maestro e del giureconsulto canonico:
« Q u i c u m q u e ergo ecclesiasticus doctor ecclesiasticas regulas ita interpretatur aut moderatur, ut ad regnum charitatis cuncta quae docuerit
12
Serm. 138, PL 38, 769.
13
Const. dogm. de Ecclesia Lumen gentium, n. 48.
14
De eath. unitate, c. 6, PL 4, 503.
* Die 29 mensis ianuarii a. 1970.
1
Cfr. Discorso al Convegno internazionale dei canonisti: A. A. S. 60 (1968), p. 341.
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
112
vel exposuerit referat, nec peccat, nec errat;
c u m saluti proximorum
consulens, ad finem sacris institutionibus debitum pervenire intendat » .
2
Con la retta applicazione della norma ai casi concreti, v o i completate
l'opera del legislatore e contribuite allo sviluppo vitale dell'ordinamento
ecclesiale. Ma ciò che più rifulge nella vostra missione è appunto la caritas
Christiana, che rende ancor più nobile e ancor più proficua quell'aequitas
dei giudizi, da cui tanto onore trasse il diritto romano, e che è diventata
per voi, in virtù dello spirito evangelico, la « sacerdotale moderazione »,
secondo la bella espressione di San Gregorio Magno.
E mentre vi diciamo fi nostro apprezzamento per la sensibilità morale
che ci dimostrate, vogliamo rivolgervi altresì il nostro incoraggiamento
per l'esercizio sempre coerente e generoso delle vostre funzionijpratiche.
1. Lodiamo la vostra sensibilità morale, che è altissima e indispensabile
prerogativa del Giudice. Ci pare di poter qui cogliere il tratto essenziale,
che deve distinguervi, e ci rallegra intimamente constatare come ne siate
profondamente compresi. Di fatto, il Giudice, come tutti sanno, è l'interprete dello ius obbiettivo, cioè della legge, mediante l'uso del proprio
ius soggettivo — cioè di quella potestas et libertas di cui egli deve poter
disporre nel massimo grado —; ne consegue che egli deve possedere una
grande obbiettività nel giudizio, e insieme una grande equità, per poter
valutare tutti gli elementi di cui è venuto pazientemente e tenacemente
in possesso, e per giudicare di conseguenza con imperturbabile, imparziale
equidistanza. Sarebbe assai utile, a questo fine, approfondire il concetto
già accennato di aequitas, sia nel progresso del diritto romano, sia nel
complesso del diritto canonico: tale concetto implica una rigorosa valutazione del soggetto sottoposto al giudizio; di qui il processo moderno,
canonico o civile, che tiene conto della psicologia delle parti in causa
e degli elementi soggettivi, valutando altresì le circostanze ambientali,
familiari, sociologiche, ecc. Evidentemente, nell'applicazione di questa
obbiettività, di questa aequitas, il Giudice non verrà mai meno ai criteri
fondamentali del diritto naturale, cioè umano, giusto, né all'osservanza
della legge vigente, dello ius scriptum, che si suppone espressione della
ragione e delle necessità del bene comune. Ma per tener conto di tutti
questi elementi, si richiede nel Giudice una integra dirittura morale, che
invano si cercherebbe di instaurare se egli per primo ne fosse privo; e ci
conforta sapere che da cotesta nobile corona di servitori della Chiesa tale
istanza è avvertita in tutta la sua urgenza e serietà.
2
Ivo di Chartres, Prol. in Decretum: PL 161, 47-48.
Acta Pauli Pp. VI
113
2. V i esortiamo quindi, duetti figli, al retto e fervoroso esercizio della
vostra funzione pratica di Giudici. Quali virtù si richiedono, e quante!
V o i ben lo sapete, che vivete a quotidiano contatto con le realtà e le difficoltà della vostra funzione. È necessaria l'imparzialità, dicevamo, che
suppone profonda e irremovibile onestà; è necessario il disinteresse, - per
il pericolo che intorno ai Tribunali premano interessi estranei al giudizio,
venalità, politica, favoritismo, ecc.; è necessaria la sollecitudine, che si
prende a cuore la causa della giustizia, nella consapevolezza che essa è
alto servizio a Colui che è giusto e misericordioso, misericors et miserator
et iustus/ iustus iudex/
fidelis
et iustus.*
Fate sempre onore al vostro ufficio, esercitando sempre così la vostra
altissima missione, che in tal m o d o deve adeguarsi, sublimandosi, alla
stessa giustizia di D i o , di cui si rende specchio, e fedele strumento.
3. Ma qui siamo obbligati a fermarci, per esaminare una questione
di fondo. Queste considerazioni che abbiamo fatto, questa, diciamo così,
apologia del Giudice, sembrano implicare un bisogno di difesa della sua
funzione, cioè dell'esercizio della potestà giudiziaria, oggi criticata, specialmente nella Chiesa, quasi che essa fosse una « struttura » sovrapposta
alla spiritualità e alla libertà del messaggio evangelico. Nessuno ignora
oggi l'accentuata tendenza a svalutare l'autorità in nome della libertà:
lo ha sottolineato il Concilio in un documento molto significativo, quello
appunto sulla libertà religiosa, quando ha osservato che « non sembrano
pochi coloro che, sotto pretesto della libertà, respingono ogni dipendenza
6
e apprezzano p o c o la dovuta obbedienza » . È la diffusa tendenza cosiddetta carismatica, che diventa antigerarchica: si sottolinea esclusivamente
la difficilmente definibile funzione dello spirito a scapito della autorità.
In tal m o d o , si diffonde una mentalità, che vorrebbe presentare c o m e
legittima e giustificata la disobbedienza, a tutela della libertà di cui debb o n o godere i figli di D i o .
Le ragioni di tale atteggiamento offrirebbero l'occasione ad una lunga
disamina, perché si tratta di tema amplissimo. Ma, sia pure per semplici
accenni, c o m e purtroppo ci è imposto dalla limitatezza del tempo a disposizione, possiamo ridurre a tre le obbiezioni che ne stanno alla base.
a) Anzitutto ci si appella alla libertà contro la legge, contro qualsiasi
m,
3
Ps.
4
2 Tim. 4, 8.
5
1 Io. 1, 9.
6
Decl. de libertate religiosa Dignitatis humanae, 8.
8
A A.. S.
4.
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
114
legge. E, per questo, ci si richiama al Vangelo. Effettivamente, il Vangelo
è un richiamo alla preminente libertà dello spirito. N o n si possono dimenticare le severe condanne del legalismo farisaico, pronunziate da Gesù
in favore dell'amore e della libertà dei ñgli di D i o : Audistis quia dictum
1
est... Ego autem dico vobis. Tutta la sua predicazione, del resto, fu orientata alla interiore spiritualità, alla carità che libera dal giogo della costrizione. Le parole e l'esempio di Gesù sono rivolte qui: « Infatti — c o m e ha
sottolineato il Concilio nel citato Decreto — Cristo che è Maestro e Signore nostro, mite e umile di cuore, ha invitato e attratto i discepoli pazientemente. Certo ha sostenuto e confermato la sua predicazione con
i miracoli per suscitare e confortare la fede negli uditori, ma senza esercitare su di essi alcuna coercizione... Conoscendo che la zizzania è stata
seminata c o n il grano, comandò di lasciarli crescere tutti e due fino alla
messe che avverrà alla fine del tempo. N o n volendo essere un Messia politico e dominatore c o n la forza, preferì essere chiamato Figlio dell'Uomo
che viene per servire e dare la sua vita in redenzione di molti;
8
ed ha
finalmente ultimato la sua rivelazione compiendo sulla croce l'opera della
redenzione, con cui ha acquistato agli esseri umani la salvezza e la vera
libertà » .
9
Di qui le scultorie dichiarazioni di San Paolo nelle lettere ai
Romani e ai Galati e la sua dottrina polemica sulla libertà, quando, in
contrasto con il legalismo giudaizzante, scriveva: « Si spiritu ducimini,
non estis sub lege », o quando dettava il Codice dell'amore, alieno da ogni
imposizione: « Omnis lex in uno sermone impletur: diliges proximum
tuum sicut teipsum » .
1 0
Tutto questo è verissimo. Ma è anche vero che l'insegnamento evangelico e apostolico non si ferma a questo punto. Lo stesso Gesù che predicò l'amore e proclamò l'interiorità e la libertà, ha dato prescrizioni m o rali e pratiche obbligando i suoi discepoli a fedele osservanza, e voluto,
c o m e ancora diremo, una autorità fornita di determinati poteri, al servizio dell'uomo.
A coloro che si appellano al Vangelo per difendere la libertà contro
la legge, occorrerà dunque ricordare il significato polivalente del termine
« legge »: quella mosaica è stata abrogata; quella naturale rimane in tutto
il suo innato vigore, ed è supposta dal N u o v o Testamento; e c o m e essa
non priva l'uomo della sua libertà, ma ne è la guida intrinsecamente giusta,
7
Cfr. Matth. 5, 21 ss.
8
Me. 10, 45.
9
Decl. de libertate religiosa Dignitatis humanae, 11.
10
Gal. 5, 18, 14.
Acta Pauli Pp. VI
115
così la legge positiva, sempre sorretta o suggerita da quella naturale, tutela
i beni umani, dispone e p r o m u o v e il bene comune, garantisce, contro ogni
eventuale interferenza ed abuso, quella inviolabile e responsabile autonomia dell'individuo, in forza della quale ciascun essere umano è capace
di attuare fruttuosamente la sua personalità. Libertà e autorità non sono
termini che si contrastano, ma valori che si integrano; ed il loro mutuo
concorso favorisce ad un tempo la crescita della comunità e le capacità
d'iniziativa e di arricchimento dei singoli membri.
Con il richiamo del principio di autorità e della necessità dell'ordinamento giuridico, nulla si sottrae al valore della libertà ed alla stima in
cui essa deve essere tenuta; si sottolineano bensì le esigenze di una sicura
ed efficace tutela dei beni comuni, tra i quali quello fondamentale dell'esercizio della stessa libertà, che solo una convivenza bene ordinata può
adeguatamente garantire. La libertà, infatti, che cosa varrebbe all'individuo, se non fosse protetta da norme sapienti e opportune? Con ragione
affermava il grande Arpinate: « Legum ministri magistratus, legum interpretes iudices, legum denique idcirco omnes servi sumus ut liberi esse
possimus
».
u
La legge evangelica, infine, si riduce all'amore di Dio e del prossimo,
ma si ramifica in tre direzioni: nella coscienza, che diventa più sviluppata
e operante nella libertà vincolata dalla verità; nei molti precetti e virtù,
che n o n coartano, ma esaltano la libertà personale nel rispetto di D i o ,
di se stessi, del prossimo; e nei carismi dello Spirito nel fedele, docile sempre tuttavia alla potestà pastorale e al suo servizio per l'edificazione
dell'intero corpo nella carità.
12
b) Una seconda obiezione, che vorrebbe giustificare l'odierno atteggiamento antigerarchico, fa appello alla libertà contro Vautorità. Anche
qui ci si richiama al Vangelo. Ma il Vangelo non solo non abolisce l'autorità, ma la istituisce, la stabilisce. La pone al servizio, sì, del bene altrui,
ma non perché e in quanto sia derivata dalla comunità, quasi come sua
serva, ma perché derivata dall'alto per governare e giudicare, originata
da un positivo intervento della volontà del Signore. Infatti, Gesù ha
voluto che il suo insegnamento non fosse soggetto alla Ubera interpreta13
zione del singolo, ma affidato ad un potere qualificato; ha voluto che la
sua comunità fosse strutturata e compaginata in unità, costituita di organi
gerarchici; che fosse organismo sociale, spirituale e visibile, una sola c o m 11
1 2
13
Cicerone, Pro Gluentio, 146.
Cfr. Eph. 4, 16.
Cfr. Matth. 28, 16-20; Me. 16, 15; Lc. 24, 45-48; Io. 20, 21-23.
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
116
plessa realtà risultante di un duplice elemento, umano e d i v i n o .
14
E perché
fatto anche sociale, la Chiesa esige e postula delle strutture e delle norme
esterne, con i caratteri propri del diritto: ubi societas, ibi ius.
Se, quindi, il primato è dello spirito e dell'interiorità, l'inserimento
organico nel corpo ecclesiale e la sottomissione all'autorità resta pur sempre un elemento insopprimibile, voluto dallo stesso Fondatore della Chiesa.
Ce lo ha ricordato il Concilio: « la Chiesa, ... che il Salvatore nostro, d o p o
la sua resurrezione, diede da pascere a Pietro, affidandone a lui e agli altri
Apostoli la diffusione e la guida, e costituì per sempre colonna e sostegno
della verità...
15
In questo m o d o costituita e organizzata c o m e società,
sussiste nella Chiesa cattolica, governata dal Successore di Pietro e dai
Vescovi in comunione con lui... » .
1 6
Il Diritto Canonico consacra sì il
primato dello spirito quale sua propria « suprema lex », ma parimente
risponde alla necessità inerente alla Chiesa c o m e comunità organizzata.
Esso gravita attorno ai valori spirituali; protegge e tutela scrupolosamente
l'amministrazione dei Sacramenti, che sono al centro delle sue norme;
vieta di amministrare il battesimo all'adulto che non sia «sciens et v o lens » ;
1 7
non vuole che entri e che neppure resti tra i ministri sacri chi
n o n abbia liberamente scelto lo stato sacerdotale;
18
non considera valido
il sacramento del matrimonio contratto senza il libero consenso.
insieme non tollera che sia alterato il deposito della R i v e l a z i o n e ;
20
19
Ma
che i
poteri nella Chiesa cadano nella confusione, senza distinzione di ordini
e di funzioni ministeriah;
21
che la libera iniziativa del singolo sconvolga
l'ordine costituito dal Cristo e che le regole della communio fidei, sacramentorum et disciplinae siano retaggio ed oggetto di contrattazioni umane,
promosse da sole iniziative di gruppi n o n rivestiti di responsabilità qualificate.
22
Il Diritto Canonico ubbidisce ad un precetto di fondo, che,
c o m e si esprime San Clemente nella sua prima lettera ai Corinti, parte
da D i o e, tramite Gesù Cristo, è affidato agli Apostoli, i quali « p o i fissarono la norma di successione, cosicché alla loro morte altri uomini
14
15
Cfr. Const. dogm. de Ecclesia Lumen gentium, 8.
1 Tim. 3, 15.
16
Const dogm. de Ecclesia Lumen gentium, 8.
1 7
Can. 752.
18
Canoni 214 § 1, 1994 § 2.
1 9
Can. 1087 § 1.
20
Canoni 1322-1323.
21
Canoni 108 §§ 1-3; 948.
22
Canoni 109, 218, 329.
Acta Pauli Pp. VI
provati ne raccogliessero il ministero » .
2 3
117
La struttura organica e gerar-
chica contraddistingue quindi l'ordinamento canonico come legge costituzionale della Chiesa, così voluta da Cristo per il bene e la salvezza degli
uomini, che, « liberati a peccato, servi autem facti Deo » j
24
sono chiamati
a vivere in pienezza la vita dello spirito.
c) Una terza obiezione si appella alla libertà contro certe forme
antiquate o troppo discrezionali, o troppo severe dell'esercizio della potestà
giudiziaria. La discussione, in sede di revisione del Codice di Diritto
Canonico, è aperta. Tutto quanto, ad esempio, si riferisce a messe in guardia, a condanne, a scomuniche porta la gelosa sensibilità odierna a pensare
in termini di rifiuto, c o m e di fronte a vestigia di un potere assolutistico
ormai tramontato. Eppure non bisogna dimenticare che la potestà coercitiva è anch'essa fondata nell'esperienza della Chiesa primitiva, e già
San P a o l o ne fece uso nella comunità cristiana di C o r i n t o :
25
basta la pro-
spettiva di questa citazione, per far comprendere il significato pastorale
di un provvedimento tanto severo, preso unicamente in vista della integrità spirituale e morale dell'intera Chiesa, e per il bene dello stesso col26
pevole: ut spiritus salvus sit in die Domini nostri Iesu Christi.
Tale esercizio, nella forma e nella misura convenienti, è perciò al
servizio del diritto della persona, come dell'ordine della comunità; esso
rientra quindi nell'ambito della carità, e in questa luce va considerato e
presentato, qualora circostanze gravi e proporzionate lo esigano per il
bene comune, sia pure con la massima delicatezza e comprensione verso
gli erranti. La sua applicazione pratica è allo studio, allo scopo di perfezionarlo sempre di più, per adattarla alle esigenze del rispetto della persona umana, divenute oggi più severe e attente, e per inserirla così più
armonicamente nel contesto della moderna realtà sociologica. Nessuno
però vorrà contestare la necessità, l'opportunità e l'efficacia di tale esercizio, inerente all'essenza stessa della potestà giudiziaria, perché, c o m e
abbiamo detto, è anch'esso espressione di quella carità, che è suprema
legge nella Chiesa, e c o m e dalla carità è mosso per la salvaguardia della
comunità ecclesiale, così la carità ne fa comprendere la necessità a chi
ne fosse oggetto, facendone a lui accettare con fruttuosa umiltà le penose
conseguenze medicinali.
Vorremmo perciò non solo a voi, insigni estimatori della Legge e saggi
23
1 Cor. XLII-XLIV, 2
2 4
Rom. 6, 22.
25
1 Cor., 5.
2 6
Ib. 5, 5.
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
118
interpreti delle sue regole, ma anche a tutti i nostri figli ripetere l'invito
del Concìlio, nel citato Decreto sulla libertà religiosa, « ad adoperarsi per
formare esseri umani i quali, nel pieno riconoscimento dell'ordine morale,
sappiano obbedire alla legittima autorità e siano amanti della genuina
libertà » .
2 7
E siamo assai lieti che l'odierno incontro ci abbia permesso di
intrattenervi,
sia pure frammentariamente,
su
di un problema
tanto
importante e sentito.
A v o i ripetiamo, col nostro v i v o compiacimento, l'esortazione paterna
che ci sgorga dal cuore, in questa circostanza solenne e a noi sempre tanto
gradita: esercitate con alta coscienza cristiana il vostro ufficio; fate onore
alla Chiesa, rispondendo c o n assoluta dedizione alla fiducia che essa ripone
in voi; servite le anime, c o n umiltà, c o n amore e c o n disinteresse. La
grazia del Signore vi accompagni sempre, e vi sia di luce quotidiana, vi
infonda la forza necessaria, vi dia pace profonda.
È il nostro augurio, che vi facciamo di tutto cuore in occasione dell'inaugurazione dell'Anno giudiziario: e lo accompagniamo con la nostra
Apostolica Benedizione.
27
Decl. de libertate religiosa Dignitatis humanae, 8.
Sacra Congregatio pro Episcopis
119
ACTA SS. CONGREGATIONUM
SACRA CONGREGATIO PRO EPISCOPIS
I
PROVISIO ECCLESIARUM
Sanctissimus Dominus Noster Paulus Divina Providentia P p . V I ,
successivis decretis Sacrae Congregationis p r o Episcopis, singulas quae
sequuntur Ecclesias de novo Pastore dignatus est providere, nimirum :
die 7 Novembris 1969. — Titulari episcopali Ecclesiae Amaiensi praefecit R. P. D. Romualdum Kriksciünas, V i c a r i u m Generalem Kaunensem, quem deputavit Auxiliarem E x c m i P. D. Iosephi Matulaitis-Labukas, Episcopi titulo Moptensis, Administratoris Apostolici Kaunensis
et Vilkaviskensis.
— Titulari episcopali Ecclesiae Arcavicensi R. P. Ludovicum Pavilonis, Congregationis Clericorum Regularium Marianorum sub titulo
Immaculatae Conceptionis Bmae Virginis Mariae sodalem, quem deputavit Auxiliarem E x c m i P. D. Iosephi Pletkus, Episcopi titulo Tubiensis, Administratoris Apostolici Telsensis et Klaipedensis.
die SI Deòembris. — Titulari episcopali Ecclesiae Aquensi E x c . P. D.
Iacobum Guilhem, hactenus Episcopum Valleguidonensem.
die 12 Ianuarii 1970. — Titulari episcopali Ecclesiae Novalicianensi
R. D. Hectorem Peña Gómez, Cappellanum Sanctitatis Suae, curionem
paroeciae S. Isidori in civitate vulgo Holguin in archidioecesi S. Iacobi
in Cuba, quem deputavit Auxiliarem E x c m i P. D. Petri Meurice Estiu,
Episcopi titularis Teglatensis in Numidia, Administratoris Apostolici
(( sede vacante )) archidioecesis S. Iacobi in Cuba.
die lk Ianuarii. — Titulari episcopali Ecclesiae Egarensi R. P. Iustum
Goizueta Gridilla,
Administratorem
sodalem
Ordinis Augustinianorum
Apostolicum
praelaturae Materiensis,
Recollettorum,
quem
consti-
tuit Praelatum eiusdem praelaturae.
— Titulari episcopali Ecclesiae Aquaenovensi in Proconsulari R. D.
Braulium Sánchez Fuentes,
sodalem Societatis S.
Administratorem Apostolicum praelaturae
stituit Praelatum eiusdem praelaturae.
Francisci Salesii,
Mixepolitanae,
quem con-
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium
120
Officiale
die 15 Ianuarii. — Cathedrali Ecclesiae Albae Pompeiensis E x c .
P . D . Aloisium Bongianino, hactenus E p i s c o p u m titularem Vulturiensem.
— Cathedrali Ecclesiae Montis Regalis in Pedemonte E x c . P. D.
Franciscum - Brustia, hactenus E p i s c o p u m titularem Sinnensem.
die 20 Ianuarii. — Titulari, pro hac vice archiepiscopali, Ecclesiae
Mentesanae E x c . P . D . Hugonem Eduardum P o l a n c o Brito, hactenus Episcopum titularem Novagermaniensem, quem constituit Coadiutorem (( sedi datum » E x c m i P. D. A n t o n i i Beras R o j a s , Archiepiscopi
S. Dominici.
die % Ianuarii. — Titulari, p r o hac vice archiepiscopali, Ecclesiae
Celenensi E x c . P. D. Evelium Díaz y Cía, hactenus Archiepiscopum
S. Christophori de Habana.
— Metropolitanae Ecclesiae S. Christophori de Habana E x c . P. D.
Franciscum Oves Fernández, hactenus E p i s c o p u m titularem Montis
Cor bini.
II
DECRETUM
De facultatibus et gratiis pro America Latina et pro Insulis Philippinis
R o m a n i Pontifices, quemadmodum de universali Ecclesiae prosperitate ita et de particularium Ecclesiarum utilitate apprime solliciti,
diligenter consuluerunt, ut Sacrorum Antistitibus aequiore ratione ea
privilegiorum et facultatum
summa agnosceretur,
quibus pastoralia
munia efficacius expeditiusque obire valerent.
H a c sane ratione ductus, Leo X I I I , fel. r e c , iam anno 1897 Ordinariis locorum Americae Latinae, in utilitatem tum sacerdotum tum
christifidelium, peculiaria privilegia et gratias concessit, quae, in Indicem redacta, eiusdem in Petri cathedra Successores, ad Insulas quoque Philippinas extensa, usque ad integrum annum 1969 benigne prorogarunt.
Cum autem hoc anno exeunte, Ordinarii l o c o r u m quos supra commemoravimus postulaverint, ut, prioribus manentibus adiunctis, eadem
privilegia
adhuc
prorogaretur,
Summus
Pontifex
Paulus
Divina
Providentia P p . V I , consultis Emis Patribus Romanae Curiae Dicasteriis praepositis, pro rebus et causis ad unumquodque spectantibus,
de consilio infrascripti Cardinalis Sacrae Congregationis p r o Episcopis
Praefecti, oblatis precibus annuendum censuit.
Sacra
121
Congregatio pro Episcopis
Quandoquidem nonnulla privilegia in superiore Indice contenta,
ex Litteris Apostolicis « Pastorale Munus » atque (( De E p i s c o p o r u m
muneribus » Motu P r o p r i o datis, universis dioecesanis Episcopis collata sunt, ut tamen ceteri etiam locorum Ordinarii charactere episcopali non pollentes iisdem fruantur, hic opportune referuntur.
Quapropter hoc Decreto idem Summus Pontifex omnibus et singulis
locorum
Ordinariis,
Sacerdotibus
et
Christifidelibus
dioecesium
et
ditionum Americae Latinae et Insularum Philippinarum facultates et
gratias quae infra edicuntur confirmat atque elargitur usque ad diem
31 mensis decembris anni 1979.
1. Ordinarii locorum, secluso V i c a r i o Generali sine Episcopi speciali mandato, deputare possunt, ad Sacramentum Confirmationis administrandum,
sacerdotes,
quatenus fieri potest in
aliqua
dignitate
ecclesiastica constitutos, vel munere V i c a r i i foranei fungentes, numquam vero simplices sacerdotes commorantes illis in locis in quibus
praedictum Sacramentum administrandum erit; servata Sacrae Congregationis de disciplina Sacramentorum Instructione pro simplici sacerdote, ex Sedis Apostolicae delegatione, Sacramentum Confirmationis administrante (A. A. S., X X V I I , 11 seq.).
N.B.
Declaratio :
Sacramentum
et
Vi
Confirmationis
Administratoribus
huius
concessionis,
competit
Apostolicis,
licet
etiam
facultas
Vicariis
charactere
administrandi
Capitularibus
episcopali
careant.
2. Iidem Ordinarii locorum ad assistendum nuptiis iuxta formam
a
iure statutam
delegare possunt
sacerdotes
qui
Missionum
causa
ad evangelizandos fideles vel ad aliud exercitium pietatis implendum
in longinquas regiones, a parochiali sede dissitas, pergunt, iisdem Missionibus perdurantibus, atque iis servatis, quae, prouti res ferat et
loci ac temporis conditiones observare permittant, matrimonii celebrationi, ad normam canonis 1019 et seq. Codicis Iuris Canonici, praemitti debent ; facta tamen huius Apostolici Indulti expressa mentione in
unoquoque casu et semper firmis sacrorum canonum praescriptionibus
tum de iuribus parochi servandis tum de inscriptione in libris paroecialibus facienda.
3. Ordinarii locorum pariter dispensare valent tantummodo super
matrimonialibus impedimentis, de quibus in Litteris Apostolicis (( De
Episcoporum muneribus »,
Motu
P r o p r i o datis die 30
iulii 1966,
Acta Apostolicae
122
Sedis -
Commentarium
Officiale
c u m Litteris Apostolicis « Pastorale Munus » diei 30 novembris 1963
c o l l a t i s ; exceptis tamen mixtae religionis et cultus disparitatis impedimentis, nisi speciales facultates a Sacra Congregatione p r o D o c t r i n a
F i d e i obtentae fuerint.
Insuper venia iisdem conceditur decernendi atque declarandi legitimam prolem nupturientium, dummodo ipsa in adulterio ne sit concepta ; facta in unoquoque casu, etiam in concedendis dispensationibus,
huius Apostolici Indulti expressa mentione.
4. Conceditur pariter ut Sacra Olea etiam antiqua, non ultra duos
annos, adhiberi possint, d u m m o d o ne sint corrupta et nova vel recentiora Sacra Olea, peracta omni diligentia, haberi nequeant.
5. Ordinarii l o c o r u m permittere possunt
ut sacerdotes celebrent
extra locum sacrum, tantum tamen in fidelium bonum et d u m m o d o
celebrationis locus sit decens atque honestus (Cfr. « Pastorale Munus »
n. 7 et (( Institutio generalis Missalis R o m a n i », n. 260).
6. Ordinarii locorum
concedere
possunt
sacerdotibus
facultates
celebrandi in navi sacrosanctum Missae Sacrificium, durante dumtaxat
tempore itineris, d u m m o d o locus, in quo Missa litanda est,
nihil
indecens aut indecorum praeseferat, mare aut flumen sit adeo tranquillum, ut quodcumque e Calice effusionis Sacrarum Specierum periculum absit; atque sacerdos, superpelliceo indutus, si adsit, celebranti
presbytero adsistat.
7. Omnibus autem
Americae Latinae
Christifidelibus
permittitur
ut a festo in Praesentatione D o m i n i usque ad diem 16 mensis iulii, in
Commemoratione B. M. V. de Monte Carmelo, praecepto annuae paschalis Communionis satisfacere possint.
Contrariis quibusvis non obstantibus, etiam speciali mentione dignis.
Datum R o m a e , ex Aedibus Sacrae Congregationis p r o Episcopis,
die 6 mensis decembris anno 1969.
CAROLUS
Card.
CONFALONIERI,
Praefectus
L . © S.
© Ernestus Civardi, A r c h i e p . tit. Serdicen., a Secretis
Sacra Congregatio pro Clericis
123
SACRA CONGREGATIO PRO CLERICIS
LITTERAE CIRCULARES
Ad Conferentiarum Episcopalium Praesides de permanenti cleri, maxime
iunioris, institutione et formatione secundum placita Congregationis
Plenariae die 18 Octobris anno 1968 habitae.
1. Inter ea, quae ad Sacram Congregationem pro Clericis pertinent,
Constitutione Apostolica Regimini Ecclesiae universae hoc
tuitur :
sta-
« Congregatio media et subsidia quaerit, proponit et urget
quibus sacerdotes ad sanctitatem assequendam contendant; studia ne
intermittant, adeo ut iidem praesertim in divina revelatione, scientia
theologica,
artibus
liturgicis
necnon
in
humanis disciplinis
magis
magisque edocti, fructuosius exerceant sacerdotale ministerium ; instituta pastoralia promovet ; curat erigendas bibliothecas pro clero ; instituendos ubique statis temporibus cursus, quos vocant, pro sacerdotibus,
praesertim
novensilibus,
ut
iidem
pastorales
cognitiones
et
methodum perficiant atque amplificent, experientias apostolicas mutuo
communicent, activitates pastorales coordinent » -
1
2. Quod officium ut recte impleret, Sacra Congregatio p r o Clericis
necessarium esse duxit peculiari examine expendere quaestionem de
permanenti clericorum, potissimum iuniorum, formatione, quo efficacius ad usum deducerentur statuta hac de re a Concilio Vaticano II
edita.
2
H u n c in finem, ampla quaestionum series ad Conferentias Episcopales missa est, unde cognosci possent, modo quidem vivido ac definito,
cum verae et germanae quaestiones, quae ex illa permanenti formatione
in variis orbis terrarum partibus oriuntur, tum ea, quae hac in re
experiendo usque adhuc sunt comperta.
1
Pauli
VI,
Const.
Apost.
Regimini Ecclesiae
universae,
n.
67,
1:
A.
A.
S.
59
(1967), pp. 908-909.
2
Cfr.
Conc. Oec.
Dominus, n. 16:
Vat.
I I , Decr.
de past.
Episcop.
munere in Ecclesia
Christus
A. A. S. 58 (1966), pp. 680-681; Decr. de Presbyt. ministerio et vita
Presbyterorum ordinis, n. 19:
A. A. S. 58
(1966), pp. 1019-1020; Decr. de institutione
sacerdotali Optatam totius, n. 22: A. A. S. 58 (1966), pp. 726-727.
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
124
Postquam omnia responsa mature considerata sunt atque perpensa,
eorum summarium propositum est, ut de eo inquireret, Coetui plenario
Sacrae Congregationis p r o Clericis, die 18 mensis Octobris anno 1968
acto. Ea, quae eiusdem coetus Sodales concluserunt, per has litteras
cum Conferentiis Episcoporum communicantur, ut Episcopi, sive singuli sive plures coniunctim, ad eiusmodi institutionem et formationem
efficiendam ordinandamque iuventur.
CONSIDERATIONES GENERALES
3. Neminem sane latet totius Ecclesiae renovationem, quam Concilium Vaticanum II et exoptavit et promovit, magnam partem pendere
e
sacerdotali
ministerio/
atque
adeo
e
formatione
sacerdotibus
tra-
dita, ex eiusque continuitate ac perfectione post susceptam sacerdotalem ordinationem, maxime per priores vitae pastoralis annos. Ad
potiores vero partes ministerii Episcoporum pertinet, ut haec formatio
tuta reddatur et excolatur altius : « Cum sacerdotalis institutio, ob recentioris potissimum societatis rerum adiuncta, etiam studiorum in Seminariis curriculo absoluto prosequenda atque perficienda sit, Conferentiarum Episcoporum erit in singulis nationibus aptiora media adhibere,
cuiusmodi sunt pastoralia Instituta cum paroeciis opportune selectis c o o perantia, conventus statis temporibus cogendi et accommodatae exercitationes quarum ope iunior clerus sub aspectu spirituali, intellectuali
et pastorali
in
sacerdotalem vitam
atque
apostolicam
operositatem
gradatim introducatur easque in dies magis renovare ac fovere valeat ) ) .
4. Hi
tres
aspectus
sacerdotalis
formationis
—
spiritualis,
4
intel-
lectualis, pastoralis — intime, et apte convenienterque inter se componantur o p o r t e t :
est enim omnino necessarium, ut recta vigeat con-
gruentia inter fines, quos assequi permanenti formationi est propositum, inter doctrinam nempe theologicam, praxim pastoralem et vitam
spiritualem, ac quidem arcta quadam coniunctione mutuaque cooperatione.
Periculum modum excedendi in formatione spirituali,
his ipsis
3
temporibus,
minus
frequens
atque
remotius
esse
saltem
videtur.
Cfr. Conc. Oec. Vat. I I , Decr. de Presbyt. ministerio et vita Presbyterorum ordi-
nis, n. 1: A. A. S. 58 (1966), p. 991; Decr. de institutione sacerdotali Optatam totius,
Prooemium: A. A. S. 58 (1966), p. 713.
4
58
Conc. Oec. Vat. I I , Decr. de institutione sacerdotali Optatam totius, n. 22: A. A. S.
(1966), pp. 726-727; cfr.
etiam Decr.
de Presbyt.
ministerio et vita Presbyterorum
ordinis, n. 19: A. A. S. 58 (1966), pp. 1019-1020; Pauli V I , Litt. Apost, motu proprio datae
Ecclesiae Sanctae, I, n. 7: A .A. S. 58 (1966), p. 761.
125
Sacra Congregatio pro Clericis
Haec vita spiritualis ceterorum duorum aspectuum est veluti fundamentum habenda, c u m pastoralis actio sit quasi eius fructus et scientia
theologica merito dici possit eius criterium dirigens.
5. Sub respectu intellectuali, sacerdotum formatio,
ordine ratione-
que composita, complecti debet non solum iteratam tractationem sed
etiam confirmationem primariarum disciplinarum, quarum studio ipsi
iam diu operam dederunt, praesertim quod ad eas doctrinae sacrae quaestiones attinet,
quae maius momentum habent ad vitam spiritualem
pastoralemque operositatem; considerentur quoque oportet doctrinae
theologicae
progressio
ac
novae
quaestiones
pastorales,
maxime
quatenus hae a vivo Ecclesiae Magisterio elucidatae sunt;
vero
demum
curandum est, ut omnia, quae circa rem pastoralem experiendo sunt
comperta,
cum
Quapropter,
solida
inter
doctrinae
studia
summa conectantur.
sacram
ordinationem
subsequentia haec
recensenda esse videntur : quae scilicet pertinent ad Sacram Scripturam, Ecclesiae Patres ac Doctores, traditionis documenta — in quibus peculiarem locum
Summorum
obtinent Decreta
Pontificum —,
necnon practicas
Liturgiam,
exercitationes de re
Magisterii
probata
pastorali,
Conciliorum ac
theologorum
opera,
catechetica,
homi-
letica ac paedagogica et quaestiones de doctrina sociali Ecclesiae. Prae
oculis
ordinis :
quidem
habeantur
oportet
haec
verba
Decreti
Presbyterorum
(( Presbyteri ab Episcopo in sacro ritu ordinationis admo-
nentur ut sint maturi in scientia et sit doctrina eorum spiritualis medicina populo Dei. Scientia autem ministri sacri sacra esse debet, quia
e sacro fonte desumpta et ad sacrum finem directa » .
6. Determinatio
autem
materiae
huius
studii
pro
5
sacerdotum
for-
matione non videtur esse remittenda singulorum arbitrio vel optatis.
Hanc enim materiam non licet determinari placitis quibusdam hac
aetate vigentibus neque schola
quadam theologica.
Semper
quidem
considerandum et attendendum est id, quod sacerdotes cupiunt, non
ita tamen,
ut eiusmodi optatum
fiat
ratio et norma materiae pro
theologica formatione seligendae.
7. Expedit hic nonnullas exponere considerationes circa quasdam
difficultates, quae his temporibus non raro contingunt, cum haec iunio5
Conc. Oec. Vat. I I , Decr. de Presbyt. ministerio et vita Presbyterorum ordinis,
n. 19: A. A. S. 58 (1966), pp. 1019-1020.
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium
126
Officiale
rum sacerdotum institutio ad usum deducitur. Nostra enim aetate fere
quoad omnia, etiam quoad fidei veritates, dubitationes exceptionesque
proponuntur, unde etiam consequitur, ut apud multos sacerdotes personalis certitudo circa germanam doctrinam catholicam iam non habeatur, ita ut ipsa principia,
quae vitam christianam et sacerdotalem
regunt ac moderantur, in dubium vel saltem in controversiam vocentur.
Hic
mentis
habitus
spiritui
supernaturali
nullatenus
favet,
qui
omnino necessarius est ad sacerdotum vitam et ministerium, sed eos
potius ad illam « saecularizationem », quae dicitur, inducit, quaeque
non solum reapse invenitur, sed etiam interdum aperte intenditur. Si
enim catholicae doctrinae veluti patrimonium, quod quisque certe ac
personali ratione possidet, ita ut eius vitam et operationem efficaciter
dirigat, amittitur, subsidia deficiunt, quorum ope resisti possit naturalismo et materialismo practico, quibus vita socialis nostra aetate in
toto circuitu suo inficitur.
8. Iuniores
sacerdotes
non raro difficultates
experiuntur in fidei
deposito integre retinendo, quod a Iesu Christo est Ecclesiae traditum.
Cuius rei multiplices causae sunt : etenim partim ex aucta voluntate
oritur contra dicendi, adeo ut non dubitetur etiam ipsas traditas veritates fidei improbare, praesertim quod ad modum attinet eas enuntiandi; quae quidem ad improbandum propensio imprimis authentici
Magisterii ecclesiastici dicta respicit, eo progrediens, ut oboedientia in
discrimen v o c e t u r ;
partim
vero causa
huius
animorum
turbationis
ponenda etiam esse videtur in aucto momento disciplinarum empiricarum, quarum conclusiones theologi m o d o fidei non congruenti interdum
interpretantur : quam interpretationem ne ipsi quidem harum disciplinarum cultores probant, saltem ii qui non imbuti sint ideologia aliqua
religioni christianae infensa. D e m u m memoranda est rei socialis mutatio, quae magnam vim habet ad ea, quae ad socialem sacerdotis vitam
spectant.
9. V i t a vero spiritualis vividam fidem personalem postulat, ex qua
illa oritur,
in
qua innititur,
ex
qua incrementa
capit.
Mutua est
autem haec ratio : etenim vita spiritualis, quantum ad ipsam pertinet,
fidem roborat ideoque tutum efficit modum theologalem in studia incumbendi, cogitandi ac statuendi, quid sit agendum, atque ita faciliorem
etiam reddit comprobationem doctrinae a Magisterio propositae, quod
quidem est norma proxima laboris theologici.
127
Sacra Congregatio pro Clericis
Supremo enim Ecclesiae Pastori et Episcopis cum Eo coniunctis
ex
divina institutione competit
munus
docendi
ea,
quae
ad fidem
spectant; quae potestas neque laicis neque presbyteris tribuitur. Ea
igitur, quae a Magisterio proponuntur, sincere accipiantur oportet :
quae omnia nisi accipiantur ac quidem sine ullis ambagibus vel exceptione, cetera omnia ad vanum et irritum rediguntur. Etenim propter
auxilium Spiritus Sancti Ecclesiae Magisterio promissum, suppositis
quidem supponendis, « religiosum voluntatis et intellectus obsequium . . .
praestandum est R o m a n i Pontificis authentico magisterio etiam c u m
non ex cathedra loquitur », immo vero supremi Magisterii « defininitionibus f i d e i obsequio adhaerendum » .
6
Ad confirmandam hanc vitam spiritualem et conscientiam sacerdotii, optandum est, ut Feria V Hebdomadae Sanctae mane quisque
presbyter — sive Missae chrismatis intersit sive non intersit — renovet actum, quo se Christo devovit, quo officia sacerdotalia se exsecuturam,
maxime
sacrum
caelibatum
servaturum
et
oboedientiam
Episcopo (aut Moderatori Religioso) praestiturum esse promisit, atque in animo suo celebret munus sacro Ordine sancitum, quo vocatus
est ad servitium Ecclesiae.
10. I d c i r c o theologica institutio imprimis catholicam doctrinam ab
Ecclesiae
atque
Magisterio
propositam
explicare debet atque
plene
subtilius
omnibusque
explanare,
partibus
tutari
adiumentis
subsi-
diisque adhibitis, quae disciplinae Bibliorum sacrorum, Ecclesiae Patrum necnon et « patrimonii philosophici perenniter validi »
7
impor-
taverunt. Neque omitti licet catholicam doctrinam de ipsius Magisterii Ecclesiae auctoritate eodem m o d o tuenda. Haec omnia praestanda sunt ratione quoque habita difficultatum, quae circa sacram
doctrinam e quaestionibus, hodie acriter motis, oriuntur ac quibus
responsio vere christiana danda est.
11. Solida vita spiritualis atque recta scientia theologica excitant
foventque impulsionem et operositatem pastoralem, fructuosam Sacramentorum administrationem, verbi Dei praedicationem vi persuadendi
praeditam, et omnimodam caritatem pastoralem, ad quod munus ex-
6
Conc. Oec. Vat. II, Const. dogm. de Ecclesia Lumen gentium, n. 25: A. A. S. 57
(1965), pp. 29-31.
7
Conc. Oec. Vat. I I , Decr. de institutione sacerdotali Optatam totius, n. 15: A. A. S.
58 (1966), p. 722; cfr. etiam Decl. Dignitatis humanae, n. 14: A. A. S. 58 (1966), p. 940.
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
128
sequendum sacerdotes ordinationem receperunt :
8
ita quidem, ut Dei
caritas fundamentum semper sit caritatis erga p r o x i m u m , et illi fidei
doctrinam exponant omnino congruenter Ecclesiae Magisterio apteque
distinguant sacerdotalem operam ab actione politica et sociali, quae
ad laicos propria ratione pertinet.
9
Necessarius est habitus animi in-
ducens ad vitam agendam pietate ac disciplina conformatam, cum
sacerdotale
ministerium,
cuius
sunt
presbyteri
participes,
omnino
postulet modum ac rationem vitae congruentem donis in sacramentali ordinatione susceptis et muneribus in vita pastorali cuique exercendis : (( ut, aptis adhibitis mediis ab Ecclesia commendatis, ad illam
semper maiorem sanctitatem
nitantur,
qua evadant in dies aptiora
instrumenta in servitium totius Populi Dei ) ) .
Beatus
Paulus
Apostolus
resuscites
gratiam
Dei,
praeterea
1 0
hortatur :
« Admoneo
quae est in te per impositionem
te
ut
manuum
mearum. Non enim dedit nobis Deus spiritum timoris, sed virtutis,
et dilectionis et sobrietatis a.
11
Sacerdotes, si haec in ipsis inveniantur et vigeant, numquam obliviscentur, cur se olim D e o eiusque gregi devoverint in sacerdotio, neque
periculum erit, ne ignorent, quid fidelibus praestare possint ad salutem
procurandam neve pro caritate proximi substituatur merus humanismus naturalis.
12. Qua de causa Episcopus instanter curet oportet, ne docentes,
quibus munus instituendi sacerdotes credatur, casu designentur. R a t i o
seligendi eiusmodi docentes sana mens ecclesiastica esse debet. Illud
enim
sentire
cum
Ecclesia,
quod
iterum
iterumque
excitari
debet,
postulat sane theologum Ecclesiae fidelem. In universum autem, ut
vita sacerdotalis eiusque vis persuasibilis foveantur, arctior coniunctio
inter scientiam theologicam et spiritualitatem sacerdotum propriam
efficienda est.
8
Cfr. Pont. Rom., De Ordinatione Presbyt.; Conc. Oec. Vat. I I , Const. dogm. de
Ecclesia Lumen gentium, n. 28: A. A. S. 57 (1965), pp. 33-36.
9
Cfr. Conc. Oec. Vat. I I , Const. dogm. de Ecclesia Lumen gentium, n. 32: A. A. S.
57 (1965), pp. 38-39; Decr. de apostolatu laicorum Apostolicam actuositatem, n. 7: A. A. S.
58 (1966), pp. 843-844; Decr. de Presbyt. ministerio et vita Presbyterorum ordinis, n. 6:
A. A. S. 58 (1966), pp. 999-1001; Const. Past. Gaudium et spes, nn. 43 et 76: A. A. S. 58
(1966), pp. 1061-1064 et 1099-1100.
10
Conc. Oec. Vat. I I , Decr. de Presbyt. ministerio et vita Presbyterorum ordinis,
n. 12: A. A. S. 58 (1966), pp. 1009-1011.
11
2 Tim. 1, 6-7.
129
Sacra Congregatio pro Clericis
Itaque ii magistri ad hoc opus praestandum apti possunt haberi,
qui propositas sibi quaestiones solvunt, non autem qui dubitationes
ingerunt
et
augent.
Nominis
fama,
qua
palam
fruuntur,
novitatis
studium in quaestionibus proponendis et explanandis vel enuntiandi
modus, qui animos quidem allicit, non tamen erudit neque iis persuadet, nequeunt esse rationes, ob quas designentur. M o s ille impugnandi traditiones, institutiones auctoritatemque Ecclesiae, non idoneum quemquam reddunt ad hoc munus exsequendum. Sed ut magister, qui discipulos instruat, sacerdos asciscatur, qui sincero animo
cum Ecclesia sentit, ac de hac via neque in hanc neque in illam partem deflectit.
Magistri sacerdotum,
attento animo et corde sincero
germana bona nostrae aetatis et ea, quae haec vere postulat, inspicientes, atque penitus inhaerentes, quoad vitam ac doctrinam, traditionibus Ecclesiae, mente et opere componere studeant ea, quae haec
tempora nostra exigunt et in quae inclinant atque propendent, prout
eadem
sunt
legitima,
cum
Ecclesiae
traditione.
« Facile
cernitur
quam opportunum ac prorsus necessarium sit optimos habere duces
ac magistros, qui eis non tam doctrinae praeceptis, quam sacerdotalis
ministerii exercitatione in exemplum praeluceant ) ) .
1 2
13. Ut autem sacerdotum formatio ordine rationeque progrediatur,
accurate est praeparanda ac disposite exsequenda. « Quam doctrinalem de re apostolica institutionem et formationem, ut usu et experientia firmetur, practica quoque, quae dicitur, per gradus sapienter progrediens prudenterque moderanda exercitatio comitetur oportet, quam
peculiari deinde post adeptum sacerdotium tirocinio peritissimis viris
sive doctrina sive consilio et exemplo moderantibus, exercendam et
perficiendam
esse volumus,
continuo solidandam » .
Episcopus cuidam
1 3
et
studiis
sacris
numquam intermissis,
Cui necessitati optime occurri videtur,
sacerdoti
tamquam
Directori
studiorum
vel
si
parvo
cuidam coetui, qui non e pluribus quam tribus sacerdotibus constet,
sacerdotum institutionem consulto c o m m i t t a t .
14
Propter rei momen-
12
Pii X I I , Litt. Apost, motu proprio datae Quandoquidem: A. A. S. 41 (1949), p. 166.
18
Pii X I I , Const. Apost. Sedes Sapientiae: A. A. S. 48 (1956), p. 364.
14
Pauli V I , Litt. Apost, motu proprio datae Ecclesiae Sanctae, I, n. 7: A. A. S. 58
(1966), p.
761:
«Curent etiam Episcopi vel Conferentiae
Episcopales,
iuxta cuiusque
territorii condiciones, ut eligantur unus vel plures Presbyteri probatae scientiae et virtutis, qui tamquam studiorum moderatores, promoveant et ordinent praelectiones pastorales ceteraque subsidia, quae necessaria existimantur ad fovendam formationem scientificam et pastoralem Presbyterorum proprii territorii».
9 - A . A . S.
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
130
tum valde expedit, ut Episcopus arctam habeat necessitudinem c u m
Directore
vel
Directoribus
formationis
sacerdotalis.
Foveatur, quatenus fieri potest, per speciales disciplinarum cursus
congrua illorum sacerdotum praeparatio,
qui permanenti ceterorum
formationi atque institutioni erunt addicti.
SUBSIDIA PROPONENDA
14. Cura
rerum
gerendarum,
sacerdotalem formationem,
ratione
primo
atque
spectat
ad
exsecutione,
loci
quoad
Ordinarium, idque
hinc quia presbyteri munera et sollicitudinem Episcoporum pro sua
quisque parte in se recipiunt et cotidiano studio gerunt :
si igitur
Episcopus « integrum opus pastorale totius dioecesis promovere )) studet, etiam continuae formationi sacerdotum prospiciat necesse est ;
illinc vero,
quia
necessitates
et
possibilitates
formationis
15
sacerdo-
tum tantopere differunt p r o populorum ac regionum diversitate,
ut
seria formatio haberi possit solummodo, si condicionum uniuscuiusque
loci
ratio
habeatur.
Patet
tamen
interdum
hanc
quaestionem
melius solvi posse intra fines latiores, ex. gr. Conferentiarum Episcopalium.
15. Quapropter, inter subsidia quae hoc in documento recensentur,
quaeque sunt etiam fructus multarum rerum, quae experiendo variis
in locis compertae sunt, ea Episcopi vel Conferentiae Episcopales seligant, p r o p r o p r i o quidem cuiusque territorio, quae secundum rerum
adiuncta ac possibilitates opportuniora videantur. Nec quidquam o b stat
quominus,
interdioecesana
communi
consensu
constituantur,
eorum
praesertim
ubi
quorum
cleri
intersit,
penuria
incepta
id
sua-
deat.
1.
Annus
pastoralis
16. In Litteris Apostolicis Ecclesiae Sanctae, die 6 mensis Augusti
anno 1966 motu p r o p r i o datis ad exsequenda ea, quae in Decreto
Christus Dominus, n. 16, et Decreto Presbyterorum Ordinis, nn. 19-21,
statuta sunt, hoc decernitur : « Curent E p i s c o p i aut singuli aut inter
se coniuncti ut omnes Presbyteri, etiam si ministerio addicti sunt,
seriem praelectionum pastoralium statim post ordinationem per annum
15
Conc. Oec. Vat. I I , Decr. de past. Episcop. munere in Ecclesia Christus Domi-
nus, n. 16: A. A. S. 58 (1966), pp. 680-681.
Sacra Congregatio pro Clericis
perficiant » .
1 6
131
Nonnullis in dioecesibus huic pastorali anno usque ad-
huc per diaconatum plus minusve protractum provisum est.
H u i c pastorali anno haec,
a)
quae sequuntur,
facilior transitus a vita
sunt proposita:
Seminarii ad exercitium
ministerii
pastoralis ;
ö) accessus per gradus faciendus ad opera pastoralia ita ut c o gnitio hominum consortionis, in qua sacerdotes vivere et agere debeant,
et ars exercendi varia ministeria atque communicandi c u m variis personarum coetibus gradatim procedant, sine improvisis i n c e p t i s ;
c) absolutior maturitas humana et sacerdotalis,
probante expe-
rientia pastorali.
Necessitas haec in omnium memoriam revocata iam fuit a Summo
Pontifice P i o X I I , fel. r e c , in Adhortatione Apostolica Menti Nostrae,
ubi
suadebatur
etiam,
tamquam
subsidium
opportunissimum,
com-
munis vita iuniorum sacerdotum : « V o s adhortamur, Venerabiles Fratres, ut, quantum fieri potest, inexpertos adhuc sacerdotes in medias
ne ingeratis operas, neve eos assignetis locis, vel ab urbe Dioecesis
principe vel a celebrioribus eius oppidis remotis. In huiusmodi enim
vitae statu si versarentur, segreges, imperiti, periculis oppositi, a magistris prudentibus inopes, incommoda procul dubio ipsi capere eorumque alacritas possent. Probatur quoque admodum Nobis, Venerabiles
Fratres, hos novellos sacerdotes una cum loci curione maxime eiusque
administris vivere; propterea quod facilius ita,
senioribus praeeunti-
bus, ad sacra munera iidem poterunt informari, atque pietatis studio
ardentius i m b u i . . . Quod in votum iam venerat Ecclesiae id Nos et nunc
comprobamus
et commendamus vehementer,
iniri
scilicet
ab
unius
curiae vel a plurium vicinarum curiarum clero communis vitae consuetudinem ) ) .
1 7
17. Annus pastoralis peragi potest sive in instituto aut d o m o ad hoc
destinatis sive in paroeciis aliisve actionis pastoralis sedibus. Tempus
ita componatur, ut sive doctrinae sive praxi pastorali debite prospiciatur.
In hoc anno pastorali introducendo sequentes prae ceteris condiciones serventur necesse est :
a) parochi et paroeciae, quo mittuntur diaconi vel iuniores sacer-
16
I, n. 7: A. A. S. 58 (1966), p. 760.
17
A. A. S. 42 (1950), pp. 692-693 .
Acta Apostolicae
132
Sedis -
Commentarium
Officiale
dotes inducendi in ministerium curae animarum, sedulo et accurate
seligi debent;
b) quoad sacerdotum a presbyteratu suscepto recentium pastoralem operam, condiciones clare definitae statuantur quod ad laboris
magnitudinem attinet; iunior enim sacerdos, cum considerandus non
sit veluti cooperator, licet nondum plene exercitatus, ad eos sacerdotes mittendus est, qui vere parati sint tempus et laborem impendere
in formationem iuvenis s o d a l i s ;
c) per
annum
pastoralem,
sacerdotibus
novensilibus
sufficiens
occasio danda est in conventibus cum aequalibus ea, quae experiendo
cognoverunt, mutuo communicandi, complendi et, si casus ferat, corrigendi ;
d) speciatim per annum pastoralem fovendum est alacre colloquium sacerdotum cum E p i s c o p o , cum V i c a r i o Generali vel Episcopali, etc. ;
e) solummodo post expletum annum pastoralem sacerdotes novensiles in paroecia aliqua certam nominationem accipiant.
2. Examina
triennalia
et
paroecialia
18. Normae canonis 130 Codicis Iuris Canonici de examinibus triennalibus, quae dicuntur, pergunt vigere. Remanet etiam examen paroeciale, quo candidatus suam idoneitatem ostendat, etsi abrogati sunt
concursus praescripto Litterarum Apostolicarum « Ecclesiae Sanctae »,
I, n. 18, § 1.
Opportuna tamen accommodatio huiusmodi subsidiorum traditione
receptorum, necnon examinum
ordinatio,
materiarum distributio ac
quaestionum particularium determinatio fieri possunt ab E p i s c o p o vel
a Conferentia Episcopali.
Haec examina verti debent non solum in doctrina, verum etiam
in praxi, neque quidquam obstat, quominus forma colloquii adhibeatur aut pensi alicuius peculiaris, quod fiat de materia definita sub
ductu magistri periti.
3. Cursus
disciplinarum
sacerdotibus
destinati
19. Decretum Presbyterorum Ordinis ante omnia postulat,
ut sacer-
dotibus, paucos post annos ab eorum ordinatione, copia detur frequentandi « cursum, quo ipsis praebeatur occasio c u m ad pleniorem
133
S aera Congregatio pro Clericis
methodorum pastoralium et scientiae theologicae cognitionem acquirendam, tum ad vitam spiritualem roborandam et ad mutuo experientias apostolicas c u m fratribus communicandas » .
1 8
Expedit,
ut
initium huius cursus destinetur recessui spirituali per sufficiens tempus protrahendo.
A g i t u r ergo de cursu diverso ab anno pastorali, qui dicitur, et
fortasse in hoc cursu speciatim opera dari potest, ut « iuvenes a sacerdotio recentes opportunis illis disciplinis ac rebus exerceantur, quibus
iisdem opus sit ut novas etiam apostolatus formas, quas nostra induxerit aetas,
expedite,
apte alacriterque
tractare valeant » .
1 9
Eiusmodi disciplinarum cursus per aliquot annos imponi ac praescribi possunt; libere tamen pateant etiam ceteris sacerdotibus.
4. Sessiones
studii
eausa
agendae
20. Expedit ut S. Theologiae Facultates universo clero offerant
opportunas sessiones studii causa agendas
(ex. gr. per hebdomadam
in anno, vel semel in mense), quibus ipsis praebeatur utile complementum formationis theologicae. Cursus hebdomadales fieri possunt
per seriem lectionum quae litteris mittendis accipiendisque peraguntur.
Post 10 et 25 a recepto sacerdotio annos imperari possunt huiusmodi
studiorum
sessiones.
5. Sacerdotum
conventus
21. Conferentiae decanales, de quibus in can. 131 C . I . C . opportune
ad hodiernas rationes accommodentur ; foveantur sacerdotum sive eiusdem aetatis sive eiusdem regionis conventus ad mutuam fovendam
caritatem, ad ea, quae experientia cognoverunt, inter se communicanda, ad differentias ex aetate ortas superandas.
6. Institutio
bibliothecarum
22. Convenit ut, per decanatus vel saltem per regiones, bibliothecae
instituantur,
libris probatae doctrinae
instructae,
quibus
sacerdotes
indigere possunt ad confirmandam augendamque cognitionem rei theologicae, spiritualis ac pastoralis, ita ut ipsis libri facile et sine expensis
praesto sint.
18
Conc. Oec. Vat. I I , Decr. de Presbyt. ministerio et vita Presbyterorum ordinis,
n. 19: A. A. 8. 58 (1966), pp. 1019-1020.
19
Pii X I I , Litt. Apost, motu proprio datae Quandoquidem: A. A. S. 41 (1949), p. 165.
Acta
134
7. Feriae
studiorum
Apostolicae Sedis -
causa
Commentarium
Officiale
habitae
23. Libenter vacationes concedantur sacerdotibus, qui eas desiderent ad sua studia theologica amplificanda.
8. Aliae
opportunitates
formationis
sacerdotum
24. Singulis in dioecesibus vel in regione interdioecesana, prout
unoquoque in casu fieri potest, Institutum Pastorale, sub ductu Commissionis opportune nominatae, condi potest, quod faciliorem etiam
reddat progressum in cognitione theologiae pastoralis, per breves cursus, commentarios per intervalla editos, acroases aliaque id genus, quae
universis sacerdotibus destinentur.
25. Expedit, ut foveatur — cum opportunis cautelis, quas singulis
in casibus prudentia suggérât — libera formatio coetuum de re theologica, atque, generatim, provehantur institutiones, quae sacerdotibus
adiutorium praebeant ad eorum vitam spiritualem, actionem pastoralem et formationem intellectualem : constat enim multis in locis uberes
fructus
percipi,
quoad
sacerdotum
sanctitatem
ac
ministerium,
ex
eiusmodi institutionum alacritate.
CONCLUSIO
26. Sacra haec Congregatio, Cleri servitio addicta, mutuas cum
Conferentiis Episcopalibus et cum earundem particularibus Commissionibus pro Clero necessitudines quam maxime fovere intendit, sibi
proponens notitias de inceptis atque rebus experientia cognitis colligere easdemque cum omnibus, quorum interest, communicare.
Pergrata itaque erit Episcopis atque Conferentiis Episcopalibus, si
referre voluerint ea, quae experientia compererint, suggestiones ac propositiones, quibus dirigatur et in tuto collocetur permanens sacerdotum formatio, quae tanti momenti est p r o universae Ecclesiae vita.
Confidit hoc Sacrum Dicasterium fore ut colloquium, his litteris
de permanenti sacerdotum institutione atque formatione inchoatum,
futuro tempore melius usque perficiatur ad communem, in sacerdotum
servitio, utilitatem.
D a t u m Romae, die 4 mensis novembris anno 1969 in festo S. Caroli
Borromaei.
IOANNES
Card.
WRIGHT,
Praefectus
© Petrus Palazzini, A r c h i e p . tit. Caesarien. in Cappadocia, a Secretis
Sacra
Congregatio
pro
135
Gentium Evangelizatione
SACRA CONGREGATIO
PRO GENTIUM EVANGELIZATIONE
SEU DE PROPAGANDA FIDE
i
HOSANNENSIS
DECRETUM
De mutatione finium
Cum fines praefecturae apostolicae Hosannensis, in Aethiopiae territorio per Constitutionem Apostolicam « Quae utilia )) constitutae,
non amplius respondeant mutatis locorum rerumque adiunctis, Conferentiae Episcopali memorati territorii Aethiopiae visum est novam
supradictorum
finium
praefecturae
apostolicae
Hosannensis
delimi-
tationem huic Sacro Consilio Christiano Nomini Propagando proponere.
Qua de re eadem Sacra Congregatio p r o Gentium Evangelizatione
seu de Propaganda F i d e , omnibus mature perpensis, accepto favorabili
v o t o E x c m i ac Revmi Domini Iosephi Mojoli, Archiepiscopi titulo
Larissensis in Thessalia atque Apostolici in Aethiopia Pro-Nuntii, necnon
quorum interest,
ita memoratos fines mutandos
censuit
ut
in
posterum praefectura apostolica Hosannensis sequentes territorii A e thiopiae
partes
complectatur,
scilicet :
illam
territorii
provinciae
a Kambatta )) vulgo appellatae, quae in praesens intra fines Gubernii
de (( Scioa » invenitur, illam territorii provinciae (( W o l l a m o » vulgo
appellatae, quae in praesens infra fines Gubernii de « Sidamo » exstat.
Itaque Sacra haec Congregatio, vigore specialium facultatum sibi
a Ssmo D o m i n o Nostro Paulo Divina Providentia Papa VI concessarum,
supramemoratam propositionem ratam habuit et confirmavit, atque ad
haec perficienda memoratum E x c m u m Pro-Nuntium Apostolicum deputavit, necessarias ei et opportunas tribuens facultates etiam subdelegabiles
ad effectum de quo agitur, onere tamen imposito ad eandem Sacram
Congregationem remittendi authenticum exemplar actus peractae exsecutionis. In cuius rei memoriam h o c Decretum confici et expediri iussit.
Datum Romae, ex Aedibus Sacrae Congregationis pro Gentium
Evangelizatione seu
de
Propaganda F i d e ,
die xv
mensis
Octobris
a. D . 1969.
Si SERGIUS PIGNEDOLI, Archiep. tit. Icon., a Secretis
L . © S.
Eduardus
Pecoraio,
Subsecretarius
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium
136
Officiale
II
HAKARENSIS
DECRETUM
De mutatione finium
Cum vicariatus apostolici Hararensis, in Aethiopiae territorio per
Constitutionem A p o s t o l i c a m « Quo in Aethiopia » constituti, fines civiles non amplius respondeant mutatis
locorum
rerumque
adiunctis,
Conferentiae Episcopali memorati territorii Aethiopiae visum est novam supradictorum finium vicariatus apostolici Hararensis delimitationem huic Sacro Consilio Christiano Nomini P r o p a g a n d o proponere.
Qua de re eadem Sacra Congregatio pro Gentium Evangelizatione
seu de Propaganda F i d e , omnibus mature perpensis, accepto favorabili
voto E x c m i ac Revmi D o m i n i Iosephi Mojoli, Archiepiscopi titulo
Larissensis in Thessalia atque A p o s t o l i c i in Aethiopia Pro-Nuntii,
necnon quorum interest, ita memoratos fines mutandos censuit ut in
posterum vicariatus apostolicus Hararensis sequentes districtus civiles complectatur, scilicet : districtum civilem vulgo de Harar nuncupatum necnon districtus civiles de Bale ac de Arussi atque insuper provinciam civilem de Haykoch-Butagira, quae in praesens sub auctoritate
gubernii de Scioa sita est, necnon territorium de Nazareth, quod intra
fines memorati gubernii de Scioa usque adhuc exstat.
Itaque Sacra haec Congregatio, vigore specialium facultatum sibi
a Ssmo D o m i n o Nostro Paulo Divina Providentia P a p a VI concessarum,
supramemoratam
propositionem
ratam
habens
et
confirmans,
praesens in re Decretum confici iussit, et ad haec perficienda memoratum E x c m u m Pro-Nuntium A p o s t o l i c u m deputavit, necessarias ei et
opportunas tribuens facultates etiam subdelegabiles ad effectum de
quo agitur, onere imposito ad eandem Sacram Congregationem remittendi authenticum exemplar actus peractae exsecutionis.
Datum R o m a e , ex Aedibus Sacrae Congregationis pro Gentium
Evangelizatione seu de
Propaganda Fide,
die xv mensis
Octobris
a. D . 1969.
© SERGIUS PIGNEDOLI, Archiep. tit. I c o n . , a Secretis
L . & S.
Eduardus
Pecoraio,
Subsecretarius
Sacra
Congregatio
pro
Gentium Evangelizatione
137
III
GIMMAËNSIS
DECRETUM
De mutatione finium
Cum fines vicariatus apostolici Gimmaënsis, in Aethiopiae territorio
per Constitutionem Apostolicam « Quae christiano nomine )) constituti,
non amplius respondeant mutatis locorum rerumque adiunctis,
Con-
ferentiae Episcopali memorati territorii Aethiopiae visum est novam
supradictorum finium vicariatus apostolici Gimmaënsis delimitationem
huic S a c r o Consilio Christiano Nomini Propagando proponere.
Qua de re eadem Sacra Congregatio p r o Gentium Evangelizatione
seu de Propaganda F i d e , omnibus mature perpensis, accepto favorabili voto Extími ac Revmi D o m i n i Iosephi Mojoli, Archiepiscopi titulo
Larissensis in Thessalia atque Apostolici
in
Aethiopia
Pro-Nuntii,
necnon quorum interest, ita memoratos fines mutandos censuit ut in
posterum vicariatus apostolicus Gimmaënsis sequentes districtus civiles complectatur scilicet : districtum civilem quem vulgo « governatorato » appellant de Illubabor necnon districtus civiles de W o l l e g a ,
Kaffa, Gomu-Gofa atque insuper provinciam civilem de Jibat-Metcha,
quae in praesens sub auctoritate gubernii de Scioa sita est.
Itaque Sacra haec Congregatio, vigore specialium facultatum sibi
a Ssmo D o m i n o Nostro Paulo Divina Providentia Papa VI concessarum,
supramemoratam
propositionem
ratam
habens
et
confirmans,
praesens in re Decretum confici iussit, et ad haec perficienda memoratum E x c m u m Pro-Nuntium Apostolicum deputavit, necessarias ei et
opportunas
tribuens facultates
etiam
subdelegabiles
ad effectum
de
quo agitur, onere imposito ad eandem Sacram Congregationem remittendi authenticum exemplar actus peractae exsecutionis.
Datum Romae,
Evangelizatione
seu
ex Aedibus Sacrae Congregationis pro Gentium
de
Propaganda F i d e ,
die
xv mensis
Octobris
a. D . 1969.
© SERGIUS PIGNEDOLI, A r c h i e p . tit. I c o n . , a Secretis
L. © S.
Eduardus
Pecoraio,
Subsecretarius
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
138
IV
NEGHELLIENSIS
(A W A S SANA)
DECRETUM
De nominis mutatione
Cum nomen praefecturae
apostolicae
Neghelliensis in
Aethiopiae
territorio, ob mutata locorum rerumque adiuncta non amplius respondeat eiusdem praefecturae apostolicae statui,
Conferentiae Episcopali
memorati territorii Aethiopiae visum est novam memoratae praefecturae denominationem huic Sacro Dicasterio Christiano Nomini Propagando proponere.
Qua de re eadem Sacra Congregatio pro Gentium Evangelizatione
seu de Propaganda F i d e , omnibus mature perpensis, accepto favorabili voto E x c m i ac Revmi Domini Iosephi Mojoli, Archiepiscopi titulo
Larissensis in Thessalia atque Apostolici in Aethiopia Pro-Nuntii, necnon
quorum
interest,
ita
denominationem
mutandam
censuit
ut
in
posterum praefectura apostolica Awassana appelletur ab urbe principe,
vulgo Awassa nuncupata.
Itaque Sacra haec Congregatio, vigore specialium facultatum sibi
a Ssmo D o m i n o Nostro Paulo Divina Providentia P a p a VI concessarum,
supramemoratam
propositionem
ratam
habuit
et
confirmavit
atque ad haec perficienda memoratum Exctmum Pro-Nuntium Apostolicum deputavit, necessarias ei et opportunas tribuens facultates etiam
subdelegabiles ad effectum de quo agitur,
eandem
Sacram
Congregationem
onere tamen imposito ad
remittendi
authenticum
exemplar
actus peractae exsecutionis.
Datum
Romae,
Evangelizatione
seu
ex
de
Aedibus
Sacrae
Propaganda
Congregationis
Fide,
die
xv
pro
Gentium
mensis
Octobris
a. D . 1969.
ffi SERGIUS PIGNBDOLI, A r c h i e p . tit. I c o n . , a Secretis
L . © S.
Eduardus
Pecoraio,
Subsecretarius
Sacra Congregatio pro Gentium Evangelizatione
139
V
NEGHELLIENSIS
DECRETUM
De mutatione finium
Cum fines praefecturae apostolicae Neghelliensis, in Aethiopiae territorio per Constitutionem Apostolicam « Quo in Aethiopia » constitutae,
non amplius respondeant mutatis locorum rerumque adiunctis,
Conferentiae Episcopali memorati territorii Aethiopiae visum est novam
supradictorum
finium
praefecturae
apostolicae
Neghelliensis
delimi-
tationem huic Sacro Consilio Christiano Nomini Propagando proponere.
Qua de re eadem Sacra Congregatio pro Gentium Evangelizatione
seu de Propaganda F i d e , omnibus mature perpensis, accepto favorabili
voto E x c m i ac Revmi Domini Iosephi Mojoli, Archiepiscopi titulo
Larissensis
necnon
in
Thessalia
quorum
interest,
atque
ita
Apostolici
memoratos
in
Aethiopia
fines
Pro-Nuntii,
mutandos
censuit
ut
in posterum praefectura apostolica Neghelliensis sequentem territorii
Aethiopiae
partem
complectatur,
scilicet :
illam
territorii
Gubernii
de (( Sidamo » vulgo nuncupati, quae usque adhuc ad praefecturam
apostolicam Hosannensem pertinebat, provincia tamen de « W o l l a m o ))
excepta.
Itaque Sacra haec Congregatio, vigore specialium facultatum sibi
a Ssmo D o m i n o Nostro Paulo Divina Providentia Papa VI concessarum,
supramemoratam propositionem ratam habens et confirmans, praesens
in
re
Decretum
confici
iussit,
et
ad
haec
perficienda
E x c m u m Pro-Nuntium Apostolicum deputavit,
memoratum
necessarias ei et op-
portunas tribuens facultates etiam subdelegabiles ad effectum de quo
agitur, onere imposito ad eandem Sacram Congregationem remittendi
authenticum exemplar actus peractae exsecutionis.
Datum
Romae,
Evangelizatione
seu
ex Aedibus
de
Sacrae
Propaganda
Congregationis
Fide,
die
xv
pro
Gentium
mensis
Octobris
a. D . 1969.
83 SERGIUS PIGNEDOLI, Archiep. tit. I c o n . , a Secretis
L. © S.
Eduardus
Pecoraio,
Subsecretarius
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
140
VI
SEULENSIS
(CHUNCHEONENSIS)
DECRETUM
De mutatione finium
Cum ad disciplinae activitatisque ecclesiasticae c o m m o d u m expostulatum sit ut districtus civiles vulgo K a p y o n g et P o c h o n , nunc ad
archidioecesim Seulensem pertinentes, ad dioecesim Chuncheonensem
adscribantur, Sacrum hoc Consilium Christiano Nomini Propagando,
consensu Ordinariorum quorum interest prae oculis habito acceptoque
favorabili voto Conventus Episcoporum Coreae necnon E x c m i ac Revmi
Domini Hippolyti R o t o l i , Archiepiscopi titulo Thibiucensis et A p o stolici in
Corea Pro-Nuntii, re mature perpensa,
vigore facultatum
sibi a Sanctissimo D o m i n o Nostro Paulo Divina Providentia P a p a VI
concessarum, oblatis precibus obsecundare censuit.
Qua de re idem Consilium fines inter memoratas circumscriptiones
ecclesiasticas ita emendare statuit ut praedicti districtus civiles, usque
adhuc pertinentes ad
archidioecesim
Seulensem,
ab
ipsa
separentur
atque dioecesi Chuncheonensi uniantur.
D a t u m Romae,
ex Aedibus
Sacrae Congregationis p r o Gentium
Evangelizatione seu de Propaganda Fide,
die 19 mensis novembris
a. D . 1969.
© SERGIUS PIGNEDOLI, A r c h i e p . tit. I c o n . , a Secretis
L. $ S.
Eduardus
Pecoraio,
Subsecretarius
Sacra Romana
141
Rota
ACTA TRIBUNALIUM
SACRA ROMANA ROTA
Citationes
edictales
I
NUSCANA SEU SALERNITANA
Nullitatis matrimonii (Lomazzo - Del Perciò)
Cum ignoretur locus actualis commorationis domini Marini Nicolai
Del Perciò, conventi in causa de qua supra, eumdem citamus ad comparendum, aut per se aut per procuratorem legitime constitutum, coram
Tribunali S. Romanae Rotae (Piazza della Cancelleria, 1 - R o m a ) , in
diem 16 aprilis 1970, bora 10,30, pro concordatione vel subsignatione
sequentis dubii :
An
constet
de
matrimonii
nullitate,
in
casu.
Ordinarii l o c o r u m , parochi et fideles, qui notitiam habuerint actualis commorationis praedicti domini Marini Nicolai Del Perciò, curare
debent ut ipse de hac citatione edictali rite moneatur. *
Ernestus F i o r e ,
Ponens
Ex Cancellaria Tribunalis S . R . Rotae, die 28 mensis ianuarii a. 1970.
Raphael
Funghini,
Notarius
* Etant inconnu le lieu de la demeure actuelle de M. Marin Nicolas
Del Perciò, défendeur en cette cause, nous le citons à comparaître, par
propre personne ou par un procureur légitimement constitué, au siège du
Tribunal de la S. Rote Romaine (Roma, Palazzo della Cancelleria) le 16
avril 1970, a 10 heures 30, pour concorder ou souscrire le doute ci-dessous
rapporté :
Conste-t-il de la nullité du mariage, dans le cas?
Les Ordinaires des lieux, les curés, les fidèles ayant connaissance du
lieu de la résidence dudit M. Marin Nicolas Del Perciò, devront, dans la
mesure du possible, l'avertir de la présente citation.
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
142
II
JANUENSIS
Nullitatis matrimonii (Tomassini - Capponcelli)
Cum ignoretur locus actualis commorationis dominae Aemiliae Capponcelli, conventae in causa de qua supra, eamdem citamus ad comparendum, aut per se aut per procuratorem legitime constitutum, coram
Tribunali S. Romanae Rotae (Piazza della Cancelleria, 1 - R o m a ) , in
diem 6 maii 1970, hora undecima, p r o concordatione vel subsignatione
sequentis dubii :
An
constet
de
matrimonii
nullitate,
in
casu.
Ordinarii locorum, parochi et fideles, qui notitiam habuerint actualis commorationis praedictae dominae Aemiliae Capponcelli, curare
debent ut ipsa de hac edictali citatione rite moneatur. *
Sebastianus
Másala,
Ponens
Ex Cancellaria Tribunalis S. R. Rotae, die 4 mensis februarii a. 1970.
Raphael
Funghini,
Notarius
* Etant inconnu le lieu de^la demeure actuelle de Mme Emilie Capponcelli, défenderesse en cette cause, nous la citons à comparaître, par propre
personne ou par un procureur légitimement constitué, au siège du Tribunal
de la S. Rote Romaine (Roma, Palazzo della Cancelleria) le 6 mai 1970,
à 11 heures, pour concorder ou souscrire le doute ci-dessous rapporté:
Conste-t-il de la nullité du mariage dans le cas?
Les Ordinaires des lieux, les curés, les fidèles ayant connaissance du
lieu de la résidence de ladite Emilie Capponcelli, devront, dans la mesure
du possibile, l'avertir de la présente citation.
143
Diarium Romanae Curiae
DIARIUM ROMANAE CURIAE
SEGRETERIA DI STATO
ONORIFICENZE
Con Biglietti della Segreteria di Stato il Santo Padre Paolo VI ha
conferito :
La
Commenda dell'Ordine
19 febbraio 1969. Al
Al
»
»
»
Al
24
»
»
Al
31 marzo
»
Al
»
»
»
Al
17 aprile
»
Al
»
»
»
Al
»
»
»
Al
»
»
22
»
»
»
»
25
29
»
14
20
»
»
»
»
»
»
»
»
»
»
maggio
»
»
»
»
»
»
»
»
7
giugno
»
»
»
»
»
31
14
19
»
»
»
»
»
»
»
»
»
»
»
»
»
»
»
»
»
»
»
A*
Al
Al
Al
Al
Al
Al
Al
Al
Al
Al
Al
Al
Al
Al
Al
Al
Al
Al
Al
Al
sig.
sig.
sig.
sig.
sig.
sig.
sig.
sig.
sig.
sig.
sig.
sig.
sig.
sig.
sig.
sig.
sig.
sig.
sig.
sig.
sig.
sig.
sig.
sig.
sig.
sig.
sig.
sig.
sig.
sig.
di
san
Silvestro
Papa:
Auner Alfonso (Graz-Seckau).
Walch Giovanni (Graz-Seckau).
Schopp Giuseppe (Salzburg).
Dell'Olmo Tommaso (Roma).
Appetiti Spartaco (Roma).
Garlatti Renato (Massa Marittima).
Di Prima Francesco (Roma).
Mancinelli Carlo (Roma).
Campana Cesare (Rimini).
Fabbri Achille (Rimini).
Zalaffi Giovanni (Roma).
Kessler Emilio (Germania).
Müller Ludovico (Germania).
Weber Gregorio (Germania).
Pera Carlo (Roma).
Ruoppolo Gaetano (Napoli).
Esposito Mario (Roma).
Hojris Araldo (Köbenhavn).
Tempesta Giuseppe (Ruvo e Bitonto).
Dalbagni Mario (Alessandria d'Egitto).
De Luca Egizio (Alessandria d'Egitto).
De Luca Luigi (Alessandria d'Egitto)
Fiore Francesco (Conversano).
Schiavone Giovanni (Conversano).
Ventura Santino (Conversano).
De Rogatis Achille (Roma).
Sessa Antonio (Roma).
Mammano Prospero (Nicosia).
Pontieri (Ernesto (Nicastro).
Carletti Amos (Roma).
Il Cavalierato dell'Ordine di san Silvestro Papa:
30 maggio
31 maggio
14 gennaio
1967. Al sig. Thomsen Alex (Danimarca).
1968. Al sig. Van de Wal Francesco (Antwerpen).
1969. Al sig. Carlisle Federico Guglielmo (Ndola).
- 144
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
24 febbraio 1969. Al
Al
»
»
26
Al
»
»
»
Al
»
»
»
Al
»
»
28
Al
»
4 marzo
Al
»
»
10
Al
»
»
12
»
Al
»
18
Al
»
19
Al
»
24
Al
»
»
Al
12 aprile
»
»
Al
»
»
Al
17
»
»
Al
»
»
»
»
Al
23
Al
»
»
»
20 maggio
»
Al
»
Al
»
»
»
Al
»
»
»
Al
»
»
27
Al
»
»
»
Al
31
»
12 giugno
»
Al
Al
»
»
sig. Beumer Ludovico Martino Cr. A. (Utrecht).
sig. Canelli Costantino (Alessandria d'Egitto).
sig. Janssen Giacomo Antonio (Roermond).
sig. Conlon Pietro (Salford).
sig. Kerkhoven Ermanno (Haarlem).
sig. Hueber Quirino Antonio F. M. (Rotterdam).
sig. Stenutz Erico (Gurk).
sig. Swinkels Giovanni fs-Hertogenbosch).
sig. Rootinck Antonio Gerardo (Haarlem).
sig. Uberti Giorgio (Roma).
sig. Van den Bogaard Alberto Cornelio A. (Utrecht).
sig. Woutman Barend Giuseppe (Utrecht).
sig. Boot Giovanni G. F. (Breda).
sig. Rosenthal Gustavo Adolfo (Haarlem).
sig. Lajacona Michele (Roma).
sig. Novelli Salvatore (Roma).
sig. De Villeneuve-Esclapon (Luçon).
Serg. Pfefferlé Renato (Svizzera).
sig. Winkeler Giovanni Battista (Haarlem).
sig. Hinskens Giovanni Mattia (Roermond).
sig. Fluitsma Cornelio (Utrecht).
sig. Janssen Antonio Francesco (Utrecht).
sig. Morassutti Marino (Padova).
sig. Belli Andrea (Brescia).
sig. Giustini Renzo (Roma).
sig. Martinelli Lotario Francesco (Roma).
NECROLOGIO
6 febbraio 1970. Mons. da Silveira d'Elboux Manuel, Arcivescovo di Curitiba.
7
»
»
Mons. Altamirano y Bulnes Luis Maria, Arcivescovo di
Morelia.
15
»
»
Mons. Papineau Joseph-Arthur, Vescovo tit. di Simittu.
18
»
»
Mons. Gagnon Joseph Roméo, Vescovo di Edmundston.
21
»
»
L'Emo Signor Card. Doi Peter Tatsuo, del Titolo di S. Antonio in via Merulana, Arcivescovo di Tokio.
24
»
»
Mons. Boiardi Carlo, Vescovo di Apuania.
An. et vol. LXII
31 Martii 1970
N. 3
ACTA APOSTOLICAE SEDIS
COMMENTARIUM
OFFICIALE
Directio: Palazzo Apostolico - Città del Vaticano — Administratio: Libreria Editrice Vaticana
ACTA PAULI PP. VI
LITTERAE DECRETALES
Beatae Iuliae Billiart virgini, fundatrici Congregationis Sororum a Domina Nostra
Namurcensi, Sanctorum honores decernuntur.
P A U L U S
E P I S C O P U S
SERVUS SERVORUM D E I
AD PERPETUAM REI MEMORIAM
Admirabilis Deus, dum in Ecclesiae suae naviculam magnae insurgunt
maiorum tempestates, Christi sanguine redemptos homines potenti manu
ad aeternas dirigere oras numquam desinit, omnia largiens, pro temporum
ac rerum adiunctis, opportuna et aptiora auxilia. Quin i m m o , quo graviora obstant certamina atque hostium incursus, eo plures sive viros sive
mulieres inditas excitat, qui, omne genus virtutibus cumulati, sanctitatis
fulgore et praegrandi apostolatus alacritate hominum societatem illustrent. Quos inter, Iuliani Billiart recensendam censemus, iure meritoque.
Ea enim, exeunte saeculo x v i n , quo scilicet tempore maximae in Galliae
finibus perturbationes atque eversiones desaeviebant, quasi
Candidus
inta-
minatae virginitatis flos eminuit, quippe quae innumeris, Dei praecedente
ac ducente gratia, difficultatibus superatis, ei industriae generi indefessam daret operam, quod cum societatis necessitatibus maxime tunc temporis copulari videbatur, pauperibus nempe puellis excolendis et educandis. Eas enim non solum ut in litterarum rudimentis, quae antiquo
privilegio praesertim divitibus et nobilibus tunc tradebantur, institueret
curavit sed praesertim ut ad christianos mores christianamque doctrinam
10 - A . A . S.
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
146
informaret. Huius rei gratia peculiarem etiam Sororum Congregationem
condidit, quae in eiusdem
navitatis
provincia tot
tantaque, ad haec
usque tempora, de Ecclesia et Patria merita collegit.
Huic igitur Dei famulae sanctorum Caelitum honores decernendos
esse existimavimus, fore quidem confisi ut et fidelibus cunctis praeclariorum futura esset exemplo virtutum, et educatoribus praecipue incitamento atque auxilio: perarduum enim opus rectis instituere pueros
iuvenesque principiis, eos ad celsissima quaeque ac nobilissima movere,
ad castimoniam servandam incitare ad catholicamque in publicis privatisque agendi rationibus fidem integre strenueque profitendam.
Quibus in officiis nomen consecuta amplissimum, Iulia Billiart, non
claro neque locuplete orta genere, sed obscuro l o c o , in veteris Picardiae
oppidulo, cui vulgo nomen Cuvilly, in dioecesis Bellovacensis finibus,
nata est, quinta e septem filiis, die xn iulii anno MDCCLI, eidemque eo
ipso die in aquis Baptismatis intinctae nomina indita sunt Maria Bosa
Iulia.
In eius d o m o , dura egestate laborante, eximiae d u c e b a n t virtutes,
quae pacem et concordiam fovebant. Parentes autem, Ioannes Franciscus
et Maria Ludovica Antonia Debraine, c u m parvum agrum colerent et in
quadam minore mercatura versarentur, victum sibi suisque quaeritabant,
vitaeque rationibus consulebant manibus operando.
Re quidem vera,
amborum praecipuum erat ornamentum septem filiorum corona, eorumque divitiae fides sincera, casta in D e u m pietas et officiorum suorum
proba diligentia.
Iulia autem pietatis religionisque exercitiis iam a pueritia sollicita,
christianas
praeterea
veritates
litterarumque rudimenta tam libenter et
celeriter arripuit, tamque in eis uberrimos fecit progressus, ut ceteras
alumnas in sui oppiduli ludo facile superaret. Lucens puritatis filium,
ita omnes morum innocentia antecessit, ut adhuc novennis, incredibili
quodam gaudio perfusa, ad sacrum Agni Convivium admitteretur, cuius
ardenti flagrabat desiderio. Id tamen secreto factum est, ne ceterarum
excitaret invidiam, quibus tamen post triennium se sociavit, primae Communionis caerimoniam palam et sollemniter iterans. Postquam autem
D e o , panis sub specie velato, vesci coepit, maiora dedit gravitatis ac
pietatis testimonia novumque in ea arsit in sanctorum scientia proiiciendi
studium. Divina opitulante gratia, ad sanctitatem eniti et ipsa firmiter
proposuit, mundanas res spernere, Dei proximique caritate fervere, peccatum abhorrere nihilque antiquius habere quam divina meditari m y steria. I a m actuosa caritatis administra, non alieno sed suo ducta, exun-
Acta Pauli Pp. VI
147
dantis fluminis instar, impulsu, aliorum b o n o procurando acriter studebat.
N a m in ipso curiali templo, annuente parocho, aequales suas mira perspicuitate et patientia catechesim docebat, simulque operam navabat, ut
omnes ad pietatem erga D e u m incenderet, ad oboedientiam, castimoniam
aliasque virtutes servandas adduceret. Deerrantes etiam per viam secum
quandoque in templum avocabat, ut ante Sacramenti augusti sacrarium
orarent. Ita magistra tredecim annorum, cum pia et consideratior quam
pro aetatula esset, discipularum animos sibi conciliavit iisque fuit quasi
vitae perfectrix, iam tum satis perspicue portendens quid esset aliquando,
afflatu divino, factura. Nihil igitur mirum si, secum pie cogitans q u o m o d o
ad supremum perfectionis apicem celerius perveniret, consentiente spiritus
moderatore, perpetuam D e o virginitatem adulescentula v o v i t .
Die autem iv iunii, anno MDCCLXIV, sacro chrismate delibuta est atque
ad perfectioris vitae certamina ineunda corroborata. Quod vero attinet
ad eius primum tempus aetatis, duo insuper recolenda sunt: in sacratissimum videlicet Iesu Christi Cor eam summa emicuisse observantia, atque beatissimam Mariam Virginem matrem benignissimam et potentissimam habuisse.
Iulia tamen, dum ardentius ad res divinas animum applicabat, sive
matri domi opus facienti se sociam praebebat docilem atque industriam,
sive in asperioribus agrorum laboribus perficiendis adiutricem patri operam praestabat; quinimmo, parentibus ob acerbiores adversae fortunae
casus ad duriorem egestatem redactis, apud extraneas familias muliebres
artes exercebat et in agris cum messoribus allaborabat. Quae graves
agrorum operae non solum facultatem ei dabant Deum, omnium creatorem, in naturae spectaculis admirandi, verum etiam operarios,
qui
pravis doctrinis exagitati atque egestate pressi fidem amisissent et in
flagitia se misere ingurgitavissent, ad bonam reducendi frugem, aut eos,
impetu interdum irae aes tuantes et se contumeliis obruentes, blandis
verbis reprimendi ac retardandi. Persaepe ideo factum est, ut rustici illi
homines, qualibet insolentia sermonis remissa, divinas una cum Iulia
concinerent laudes, haud minus operum socia quam pietatis magistra.
Graves autem labores, quos constanti tamen hilarique semper animo
exantlavit,
corporis praeterea mala et aegrimoniae
quibus numquam
carebat, omnium membrorum debilitatem adduxerunt et acerbiora usque
ac diuturna mala paraverunt, non sine provido Numinis consilio: nam
una hac mercede contingere solet, ut sanctorum opera prospere cedant
et felicibus augescant incrementis. N e c Iulia divinam hanc salubremque
rationem effugit: nondum enim vigesimum tertium aetatis annum expie-
1
1
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
148
verat, ipso iuventutis vere arridente, cum primis signis paralysis percussa
est, quae ita brevi in peius vertit, ut lectum relinquere amplius non valuerit, ibique duo ac viginti annos affixa mirae fortitudinis ac patientiae
documentum exstiterit. Emicuerunt t u m maxime invicta eius firmitas
animi atque summum in divinae voluntatis obsequium, adeo ut quidquid
aerumnarum incidisset, agere D e o gratias soleret atque in se transferre
verba Domini: « Nisi granum frumenti cadens in terram mortuum fuerit,
ipsum solum manet, si autem mortuum fuerit multum fructum affert »
(Io. 12, 24-25).
In tanta rerum acerbitate virgo, neminem habens ad quem confugeret
nisi Christum in Cruce sublatum, in eius transverberato Corde omnes
curas ac dolores deponebat, summo ei amore iuncta. Ex ipso doloris l o c o
nihil, sui prorsus immemor, quietis ac solacii sibi petebat, aliorum unice
studiosa quos vehementer movebat ad admirationem morumque emendationem. Impetrata cotidiana divinae mensae participatione, plurimum
temporis precibus dicabat, atque orans ita inflammabatur, ut caelestis
ille ignis ex ore ipso atque oculis emicaret. Quoniam ergo tam praeclara
exempla diu abdere non potuit, non m o d o quarundam virginum studia in
se convertit, quae eam habebant caelesti instinctu ducem vitae sanctioris,
sed et complurium aliorum, sive ii pueri erant, sive adulti, sive pauperes,
sive nobiles, in quos semina sparsit virtutum, quaecumque nempe « vera,
quaecumque pudica, quaecumque sancta, quaecumque amabilia, quaecumque bonae famae » essent, ad beatissimi Pauli sententiam (Phil. 4, 8 ) .
Ob ortas praeterea ab anno MDCCLXXXIX in Gallia magisque in dies
gliscentes perturbationes, auctae etiam Iuliae angustiae animique aegritudines, tunc in primis c u m eius pietatis magister, oppiduli curio, in exsilium pulsus in eiusque locum sacerdos quidam suffectus, qui iniquo n o v o
regimini consenserat. Quamobrem et ipsa ab Ecclesiae hostibus vexata,
ad vitae usque discrimen, quod non sine manifesto caelesti auxilio effugit.
Innocens perfuga hospitalem d o m u m primum in urbe vulgo Compiègne
invenit, deinde, pluribus immutatis domiciliis, humanissime recepta est
Ambiani, qua in urbe quasdam mulieres ad caritatis et apostolatus opera
exercenda excitavit et praecipuam operis sociam invenit Mariam Ludovicam Franciscam, ex familia vicecomitis Blin de Bourdon. At tranquilla
pace in Gallia tandem restituta, nova doloris absinthia affuerunt, cum
bona Iuliae mater ad sempiternam lucem excessit. T u m summi Numinis
voluntatem adoravit, qui monuerat «sine ut mortui sepeliant mortuos
suos; tu autem v a d e et adnuntia regnum Dei » (Lc. 9, 10). L o c o igitur
familiae, quae erat secundum carnem, n o v a m et altiorem iam constituere
Acta Pauli Pp. VI
149
maturavit, consiliis et adhortationibus usa dignissimi presbyteri,
qui
crudeles et ipse insectationes pro Christi fide passus erat, atque in primis
Iosephi Varin, e Societate Iesu. Statim hic intellexit quantis donis et
gratus humilem Deus replevisset creaturam,
ad amplissimam
salutis
operam inter homines peragendam.
Ineunte autem saeculo x i x , pacatis iam populi concitationibus, Iulia
eiusque primae sociae aptam d o m u m in eadem urbe Ambiano invenerunt,
ubi, dum in puellas instituendas incumbebant, communiter agendae vitae
rationem amplexae sunt et die festo Beatae Mariae Virginis Deiparae,
anno MDCCCIV, duplici se v o t o astrinxerunt, perfectae scilicet castitatis
servandae ac iuventutis pauperioris instituendae.
Tunc etiam nomen
Societati primum inditum est, Sororum Nostrae Dominae, et regularum
lineamenta descripta. Deus autem, antequam illam magnis amplili caret
fortunis, suam adprobationem significare dignatus est, supra v i m ordinemque naturae. Iulia enim nesciens pro quo infirmo, cuiusdam pii sacerdotis
suasu, a Sacratissimo Iesu Christi Corde sanationem peteret, ferventissimas
plures per dies fudit preces. Cumque idem sacerdos, superno quasi ductus
instinctu, eam iussisset ut e sella surgeret et deambularet, quae viginti
duo annos dirae paralysis causa quolibet membrorum m o t u prohibebatur, illico surgere valuit absque ullo auxilio, et stabili atque expedito
incedere gressu.
Cuius animum ardor caritatis atque cupiditas amplificandae Dei gloriae semper inflammaverat, tunc recuperata valetudine, quasi incendio
excitata, ea, munus erudiendae et sanctificandae pueritiae summo studio
obiit. Insimul m o x conditi Instituti ordinationi, experientia duce, instabat.
Collatis consiliis, denuo elaboravit atque expolivit regularum textus,
quae anno MDCCCV ab Ordinario dioecesano probatae sunt. T u m sodales
nova religiosae vitae professione se Deo mancipaverunt, peculiarem vestem et nomen sumentes: n o v u m Iuliae nomen, generalis Moderatricis
electae, fuit soror a Sancto Ignatio. Dei famula, postquam Congregationem aptis munivit legibus, quod reliquum ei vitae fuit, totum impendit
in illam recte gubernandam et amplificandam, nullis parcens laboribus,
sive ut iam constitutis domibus, quo in dies frequentiores puellae conveniebant, consuleret, sive ut novas in gallicae atque belgicae nationis dioecesibus excitaret, magno quidem c u m civium plausu ipsarumque civilium
auctoritatum laude ob eius praesertim in pauperibus puellis erudiendis
operam.
Sunt praeterea longa et asperrima Iuliae itinera recolenda, quibus
amplissimas regiones perlustravit. Cumque huiusmodi sit Dei providentis
150
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium
Officiale
ratio ad maxima quaeque gerenda ac perficienda, ut
«infirma mundi
eligat » (1 Cor. 1, 27), nihil mirum si n o v a quaedam eaque acerba aegritudo lenissimum matris animum premere coepit, c u m potissimum in grave
adduceretur discrimen ipsa natura et vita Instituti.
Quibusdam enim
visum est ita eius immutandos esse fines et constitutiones, ut ex actuosis
apostolatus operibus ad rerum tantum divinarum contemplationem se
converterent sodales, utque singulae religiosae domus, aliae ab aliis seiunctae et omnino sui iuris, intra limites cuiusque dioecesis coercerentur et
circumscriberentur. Quibus consiliis Episcopus Ambianensis est assensus,
resque eo usque processerunt, ut non solum fuerit auctoritas bonae matris
eoangustata et relaxata pacis vincula inter religiosas mulieres, sed etiam
ut decreto expulsionis Institutum ab Episcopo affectum fuerit. Post aliquot tamen annos, idem Episcopus se tum, licet bona fide, erravisse
plane confessus est, novumque et luculentissimum sanctitudini Famulae
Dei adiungens testimonium, eam omni c u m honore et laude denuo v o c a v i t
atque recepit. Ceterum tanti egregiae Antistitae angores et afflictationes
non sine magna eius Sodalitatis mercede contigisse videntur, quae postea
vel maiora incrementa ceperit, iuxta illud: « descende ut ascendas, humiliare ut exalteris » (S. Bern. P. L. 184, 1260). Sodales enim fere omnes
piam matrem sequi maluerunt postquam ex urbe, quam summopere diligebat, discessit, atque claris divinae bonitatis signis alita atque sustenta,
in finitimas regiones se contulit, novos ut excoleret et ampliores apostolatus agros. Primae ideo domus in Belgica ditione erectae sunt. Namurci
autem, in urbe iam antiquitus religione in primisque mariali pietate
insigni, domus Instituti princeps collocata. Cuius sacer Antistes Iuliae
inceptis sua auctoritate et auxilio quam maxime favit, optimis praeterea
consiliis et hortamentis semper beneficus.
M o d o conditum Institutum Episcopus quoque Gandavensis propensissima prosecutus est voluntate: in eius enim dioecesis finibus quattuor
brevi tempore religiosae domus constitutae sunt. Accedit quod currentem
quasi incitavit Pius V I I , immortalis recordationis Decessor Noster, cum
Iulia ad illius genua, apud Castrum Fontebellaqueum arcta custodia detenti, provoluta, summam ei fidem ac se devovendi studium obtestata
est, atque idem Summus Pontifex spem certam ei dedisse dicitur, fore ut
Institutum per universum terrarum orbem diffunderetur et copiosam
fructuum messem colligeret.
Conflagrabat interea, atroci bello, Europa fere tota; nonnullae iacebant prostratae nationes; ubique vastationes, incendia, caedes. Nobilis
Christi alumna non solum inter concrepantia arma suis mulier fortissima
Acta Pauli Pp. VI
151
affuit, sed etiam, sui prodiga, aliorum calamitatibus subvenit, egenis ac
vulneratis dulcia praebens caritatis religionisque solacia, «revera esurientibus facta cibus, spes miserorum, solamen lugentium » (Cf. 8. Hier.,
JEp., P. L. 22, 595). At tot tantisque rebus adversis sic mitissimus eius
animus fractus, sic vires corporis attenuatae, ut in pristinum eius statum
non amplius redierint et breve vitae spatium ei reliquerint. Divinum
autem, quo intus exercebatur, ignem nulla valuit restinguere calamitas,
nullus opprimere labor, nulla minuere iniuria.
Eebus tandem in ordinem adductis, dum Institutum mirabiliter florescit et propagatur, munus Antistitae generalis constanti et sollerti opera
eadem obire perrexit, ac sodalibus praecipue splendidum sanctitatis documentum praebere quas verbo et epistulis adbortabatur, gravitatem et
sapientiam redolentibus. Pia itaque virgo, « mansueta ad omnes, docibilis,
patiens » (2 Tim. 2, 24) adventum Sponsi praestolabatur. N a m die VII
decembris anno MDCCOXV, scalis perniciose devoluta, decumbere tres
menses in lectulo coacta est, atque magis magisque cruciatibus vexata,
ad extremum vitae discrimen pervenit. Quo autem melius ad imminentes
caelorum nuptias se pararet, propitiationis victimam pro populo corpus
suum exhibuit « h o s t i a m viventem, sanctam, D e o placentem >> {Rom. 12,
1). Instantis denique mortis non inscia, petiit ut, una cum sororibus, puellarum corona pauperum circumstaret; et sacramentis Ecclesiae refecta,
blanda v o c e leniterque arridens « Magnificat » canere coepit, donec piissime obiit, die VIII aprilis anno MDCCCXVI. Dies erat dominica palmarum,
cum et pueri Hebraeorum obviaverunt D o m i n o .
Illa autem sanctitatis fama, qua vivens semper floruit, maior est post
mortem facta altiorque apud homines virtutum, quas excoluerat, recordatio: commemorabatur scilicet in primis de eius proximorum b o n u m
persequendi sedula cura, c u m adsidua rerum caelestium contemplatione
coniuncta; de mira corporis animique cruciatuum patientia deque summa
erga omnes humanitate morumque suavitate; de praeclara denique animi
demissione suique despicientia et contemptu simulque de invicta fortitudine sapientique moderandi ratione. Quare de Beatorum Caelitum honoribus eidem decernendis Causa coepta est agitari et, processibus ordinariis
de vitae sanctimonia Famulae Dei rite institutis, usque a Sacra Rituum
Congregatione probatis, L e o X I I I , fel. rec. Decessor Noster, introductionis
Causae commissionem die x x v mensis iunii, anno MDCCCLXXXIX obsignavit. Peractis deinde processibus apostolicis, disceptatum est de venerabilis
Dei Ancillae virtutibus, quas gradum heroicum attigisse idem Leo X I I I
die VIII ianuarii a. MDCCCCIII sollemni sanxit decreto, imposito tamen
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
152
onerejquattuor miracula proponendi ad eiusdem beatificationem, cum in
processibus defuissent testes de visu. Cum autem S. Pius X, Decessor
Noster, dispensationem super quarto miraculo largitus esset, exercita est
quaestio de tribus miraculis, quae Deus, venerabili Iulia Billiart deprecante, operatus esse dicebatur; atque suetis a Sacra Rituum Congregatione habitis comitiis, idem S. Pius X, die x mensis decembris, anno
MDCCCCV, sollemniter declaravit constare de tribus miraculis a D e o patratis, intercedente venerabili Iulia Billiart. Die autem III februarii, anno
MDCCCCVI idem Summus Pontifex tuto procedi posse ad venerabilis Iuliae
Billiart beatificationem edixit. Quae sollemnia in Basilica Petriana, die
XIII insequentis mensis maii, sueto ritu celebrata sunt. Cum deinde no*
vensilis Beatae deprecatione alia ferrentur a D e o patrata miracula, canonizationis gratia die x x u i iunii a. MDCCCCXXIV resumpta est Causa, et
de duabus miris sanationibus quae, eadem intercedente, effectae dicebantur, apostolici instituti sunt processus.
Prius miraculum contigit Otacilio Ribeiro, rustico Brasiliensi, qui
inter agrestes labores doloribus t o t o in abdomine correptus est et ad
nosocomium graviter aegrotans deductus. Chirurgus laparotomiam peregit
explorationis causa, at induratam inventam tumefactionem nec aperuit
nec abscidit, sibi persuasus iam omnem spem vivendi ei esse praecisam,
propter imi intestini occlusionem.
Tunc soror valetudinaria aegrotum
adhortata est ut Beatae sese commendaret Iuliae eiusque sacras reliquias
infirmae corporis parti applicavit. P r o x i m o autem die, chirurgus demiratur
Otacilium ad plenam sanationem reversum esse. N e c minus mirabili
virtute Homerus Rhodius, e Namurcensi dioecesi, sanatus est. Qui, cum
quadragesimum aetatis annum ageret, perturbationibus dyspepticae indolis atque hemicrania laborare coepit, cui brevi alia graviora symptomata adiecta sunt, adeo ut medicus infaustam omnino quoad
ipsam ediderit prognosim, propter hepaticam
vitam
et renalem urhaemiam.
Tunc beatae Iuliae patrocinium ita fuit ferventissimis praecibus novem
per
dies
pentibus
invocatum, ut
cunctis,
mortiferae aegrotantis
viri
condiciones,
stu-
in perfectam sanitatem mutatae sint. Utrumque mi-
raculum a Sacra Rituum Congregatione diligenter expensum est.
In-
dulta autem in casu dispensatione a Congregatione antepraeparatoria,
die n mensis aprilis, anno MDCCCCLXVIII, Congregatio praeparatoria de
duabus illis miris rebus iudicandis habita est, felicissimo prorsus exitu.
Quam secuta est, die x x x mensis ianuarii huius anni, Congregatio generalis coram Nobis, in qua venerabilis Frater Noster Paulus
S. R. E.
Cardinalis Giobbe, Causae Ponens seu Relator, dubium discutiendum
Acta Pauli Pp. VI
153
posuit, an et de quibus miraculis, post indultam eidem Beatae ab A p o stolica Sede venerationem, constet in casu et ad effectum de quo agitur.
De quo, qui aderant, cum Patres Cardinales tum eiusdem Sacrae Congregationis Praelati Officiales et Consultores propositas sanationes miraculo tribuendas esse affirmarunt. Quibus suffragiis libentissime exceptis,
eodem die ediximus constare de duobus miris sanationibus, Beata Iulia
Billiart virgine intercedente a D e o patratis, scilicet: de instantánea perfectaque sanatione ab occlusione imi intestini Otaciln Ribeiro, megacolo
affecti; et de instantánea perfectaque sanatione a cornate gravi et persistenti Homeri Rhodius, insufficientia hepática et renali affecti. Concessa
autem dispensatione, die iv mensis aprilis huius anni, a decreto « de
tuto » appellato, sacrum Consistorium in diem x x v u i eiusdem mensis
aprilis indiximus, ut in eo Patrum Cardinalium, Patriarcharum, Archiepiscoporum, Episcoporum et A b b a t u m , eo die in Urbe affuturorum, ab
iis prolatam, sententiam exquireremus. Quo in coetu venerabilis Frater
Noster Eugenius S. R. E. Cardinalis Tisserant, Sacri Patrum Cardinalium
Collegii Decanus, astantes rogavit, ut, quid de beatae Iuliae sanctorum
decernendis honoribus sentirent, singuli significarent. Omnium denique
receptis suffragiis, plane compertum est eam dignam ab iis
concordi
sententia aestimari, quae fulgidissimo decoraretur Sanctorum diademate.
Ad quod statuimus diem x x i i proximi mensis iunii. Cum itaque hic dies
illuxit, omnes regularis et saecularis cleri Ordines, Romanae Curiae Praesules et Officiales, non pauci Abbates, Episcopi, Archiepiscopi, Patriarchae, Cardinales in Petrianam
Basilicam
convenerunt, innumera
iam
fidelium copia stipatam, quos inter plurimae e Congregatione a Beata
illa condita sorores. Nos autem eandem Basilicam ingressi, brevique ad
altare maximum effusa prece, ad Nostram cathedram perreximus. Tunc
venerabilis Frater Noster Paulus S. R. E. Cardinalis Giobbe, perorante
dilecto Filio Ioanne Baptista Ferrata, Consistorialis Aulae A d v o c a t o r u m
Decano, postulavit, ut beatam Iuliani Billiart summis Caelitum honoribus
decoraremus. Cui per dilectum filium Villelmum Zannoni, ab Epistulis ad
Principes adiutorem, respondimus iam in eo esse ut huiusmodi postulationi
concederemus. Postquam autem Litanias Sanctorum cum fidelium turba
cecinimus, a divino Paraclito impetravimus, ut superni luminis copia
magis magisque menti Nostrae coruscaret. Dein in sancti Petri cathedra
sedentes, uti supremus Christi Ecclesiae Magister, haec sollemniter pronuntiavimus: Ad honorem Sanctae et Individuae Trinitatis, ad exaltationem
Fidei Catholicae et vitae christianae incrementum, auctoritate Domini Nostri
Iesu
Christi,
Beatorum
Apostolorum
Petri
et
Pauli
ac
Nostra;
matura
Acta Apostolicae
154
Sedis -
Commentarium
Officiale
deliberatione praehabita et divina ope saepius implorata, ac de plurimorum
Fratrum Nostrorum consilio,
Beatam luliam Billiart Sanctam
nimus et definimus, ac Sanctorum
universa
Ecclesia
inter
catalogo
Sanctos pia
Fa £g tris et Fi £g Iii et Spiritus
esse
decer-
ascribimus: statuentes eam in
devotione
recoli
debere.
In
Nomine
£ß Sancti. Amen.
Qua formula prolata, precibus annuentes eiusdem venerabilis Fratris
Nostri Pauli S. R. E. Cardinalis Giobbe, per eundem Advocatorum Consistorialium Decanum Nobis adhibitis, Decretales has Litteras confici et
expediri iussimus; praesentibus vero Protonotariis Apostolicis ut de hac
canonizatione publicum confluerent instrumentum mandavimus. Deinde
postquam hymnum « Gloria in excelsis » cum astantibus cecmimus, Sanctae
illius patrocinium invocavimus de eiusdemque virtutibus sermonem habuimus. Omnibus itaque quae inspicienda erant bene perpensis, certa
scientia et Apostolicae auctoritatis Nostrae plenitudine, quae supra memoravimus confirmamus atque universae Christi Ecclesiae denuntiamus,
mandantes ut harum Litterarum exemplis et locis, etiam typis excusis,
manu tamen alicuius apostolici tabellionis subscriptis sigilloque impressis,
eadem prorsus tribuatur fides,
quae hisce haberetur, si o s t e n d e r e t u r .
Nemini autem iis quae per has Litteras statuimus obniti liceat. Quod
si quis temere ausus fuerit, sciat se poenas esse subiturum iis iure statutas,
qui Summorum Pontificum iussa non fecerint.
Datum R o m a e , apud S. Petrum, die altero et vicesimo mensis iunii,
anno Domini millesimo nongentesimo sexagesimo nono, Pontificatus Nostri
septimo.
E g o P A U L U S Catholicae Ecclesiae Episcopus
£g E g o EUGENIUS Episcopus tit. ecclesiae suburb. Ostiensis ac Portuensis et S. Rufinae Cardinalis TISSERANT, Sacri Collegii Decanus.
$g E g o IOSEPHUS Episcopus tit. ecclesiae suburb. Albanensis Cardinalis
PIZZARDO.
Acta Pauli Pp. VI
155
£8 E g o BENEDICTUS Episcopus tit. ecclesiae suburb. Praenestinae Cardinalis ALOISI MASELLA, S. R. E. Camerarius.
gß E g o FERDINANDUS Episcopus tit. ecclesiae suburb. Veliternae Cardinalis CENTO.
£8 E g o HAMLETUS IOANNES Episcopus tit. ecclesiae suburb. Tusculanae
Cardinalis CICOGNANI.
£g E g o IOSEPHUS Episcopus tit. ecclesiae suburb. Sabinensis et Mandelensis Cardinalis FERRETTO.
E g o GREGORIUS PETRUS tit. S. Bartholomaei in Insula Presbyter Cardinalis AGAGIANIAN.
E g o ALFREDUS tit. S. Mariae in D o m n i c a Presbyter Cardinalis OTTAVIANI.
E g o PAULUS tit. S. Mariae in Vallicella Cardinalis GIOBBE.
E g o CAROLUS tit. S. Agnetis extra Moenia Presbyter Cardinalis CONFALONIERI.
E g o ALBERTUS tit. S. Pudentianae Presbyter Cardinalis DI JORIO.
E g o FRANCISCUS tit. SS. D u o d e c i m Apostolorum Presbyter Cardinalis
ROBERTI.
Ego PAULUS tit. S. Andreae de Hortis Presbyter Cardinalis MARELLA.
E g o ARCADIUS MARIA tit. Immaculati Cordis B. M. V. Presbyter Cardinalis LARRAONA.
E g o ALOISIUS tit. S. Laurentii in Damaso Presbyter Cardinalis TRAGLIA.
E g o ILDEBRANDUS tit. S. Sebastiani ad Catacumbas Presbyter Cardinalis
ANTONIUTTI.
E g o EPHRAEM tit. S. Crucis in Hierusalem Presbyter Cardinalis FORNI.
E g o IOSEPHUS tit. S. Athanasii Presbyter Cardinalis SLIPTJ.
E g o FRANCISCUS tit. SS. Petri et Pauli in Via Ostiensi Presbyter Cardinalis SEPER.
E g o IOANNES tit. SS.mae Trinitatis in Monte Pincio Presbyter Cardinalis VILLOT.
E g o CAESAR tit. Dominae Nostrae a Sacro Corde in Circo Agonali Presbyter Cardinalis ZERBA.
E g o IOSEPHUS tit. S. Mariae Liberatricis ad Collem Testaceum Presbyter Cardinalis BELTRAMI.
E g o GABRIEL MARIA tit. S. Sabinae Presbyter Cardinalis GARRONE.
E g o MAXIMILIANUS tit. SS.mi Cordis Iesu ad Castrum Praetorium Presbyter Cardinalis DE FURSTENBERG.
E g o ANTONIUS tit. S. Mariae supra Minervam Presbyter Cardinalis SAMORÉ.
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
156
E g o PETRUS tit. S. Laurentii in Lucina Presbyter Cardinalis PARENTE.
E g o CAROLUS tit. S. Marcelli Presbyter Cardinalis GRANO.
E g o ANGELUS tit. SS. Ambrosii et Caroli ad V i a m Latam Presbyter Cardinalis DELL'ACQUA.
E g o DINUS tit. SS.mi Cordis Iesu Christi Eegis Presbyter Cardinalis
STAFFA.
E g o IOANNES tit. Iesu Divini Magistri Presbyter Cardinalis WRIGHT.
E g o VILLELMUS THEODORUS tit. S. Theodori in Palatio Diaconus Cardinalis HE ARD.
E g o ANTONIUS tit. S. Eugenii Papae Diaconus Cardinalis BACCI.
E g o MICHAEL tit. S. Pauli Apostoli in Arenula Diaconus Cardinalis BROWNE.
E g o FRIDERICUS tit. S. Ioannis B o s c o in Via Tusculana Diaconus Cardinalis CALLORI DI VIGNALE.
E g o AEGIDIUS tit. S. Iosephi ad V i a m Triumphalem Diaconus Cardinalis
VAGNOZZI.
E g o PERICLES tit. S. Apollinaris Diaconus Cardinalis FELICI.
E g o BENNO tit. S. Georgii in Velabro Diaconus Cardinalis GUT.
E g o PAULUS tit. S. Hieronymi a Caritate in Via Iulia Diaconus Cardinalis
BERTOLI.
EGO SILVIUS tit. S. Agathae in Urbe Diaconus Cardinalis ODDI.
E g o IOSEPHUS tit. Omnium Sanctorum in Via Appia N o v a Diaconus Cardinalis PAUPINI.
E g o IACOBUS tit. S. Eustachii Diaconus Cardinalis VIOLARDO.
E g o IOANNES tit. SS. Cosmae et Damiani Diaconus Cardinalis WILLEBRANDS.
E g o MARIUS tit. S. Ioannis Decollati Diaconus Cardinalis NASALLI EOCCA
DI CORNELIANO.
E g o SERGIUS tit. SS.mi Nominis Mariae ad F o r u m Traiani Diaconus Cardinalis GUERRI.
ALOISIUS Card. TRAGLIA
PAULUS Card. BERTOLI
S. R. B. Cancellarius
S. Congr. pro Causis Sanctorum Praefectus
Franciscus Tinello
Apostolicam
Cancellariam
Regens
Iosephus Del T o n , Proton. Apost.
Iosephus Massimi,
Loco £ß Plumbi
In Ap. Cane, tab., vol. CXXXII, n. 2.
Proton. Apost.
Acta Pauli Pp. VI
157
CONVENTIO
INTER SANCTAM SEDEM ET RHENANIAM-PALATINATÜM
ACCORDO
VERTRAG
fra la Santa Sede ed il Land Rena-
zwischen d e m Heiligen Stuhl und
nia-Palatinato, c o n cui si appor-
dem Land Rheinland-Pfalz zur Er-
tano aggiunte e modifiche alle di-
gänzung und Änderung der kon-
sposizioni
kordatären
concordatarie
vigenti
nella Renania-Palatinato.
Bestimmungen
im
Land Rheinland-Pfalz.
DER HEILIGE STUHL,
LA SANTA SEDE,
rappresentata dal suo Plenipoten-
vertreten
durch
dessen
Bevoll-
ziario Monsignor Corrado Baule,
mächtigten, den Herrn Apostoli-
Arcivescovo titolare di Antiochia
schen
di Pisidia, Nunzio Apostolico in
Corrado
Germania,
v o n Antiochen in Pisidien,
Nuntius
Bafile,
in
Deutschland,
Titularerzbischof
E
UND
IL LAND RENANIA-PALATINATO,
DAS LAND RHEINLAND-PFALZ,
rappresentato dal Signor Dr. h. c.
vertreten durch den Herrn Mini-
Peter Altmeier, Presidente dei Mi-
sterpräsidenten, Dr. h. c. Peter Alt-
nistri, mossi dal desiderio di raffor-
meier,
zare e promuovere le amichevoli
Wunsch,
relazioni esistenti fra la Santa Sede
Verhältnis zwischen dem Heiligen
ed il Land, partendo dalla conside-
Stuhl und dem Lande zu festigen
razione che i Concordati con la Ba-
und zu fördern, ausgehend v o n der
viera del 29 marzo 1924 (per il ter-
Tatsache, daß die Konkordate mit
ritorio già bavarese), con la Prussia
Bayern v o m 29. März 1924 (im
del 14 giugno 1929 (per il territorio
ehemals bayerischen Teil des Lan-
già prussiano) e c o n il Reich Ger-
des), mit Preußen v o m 14. Juni
manico del 20 luglio 1933 sono in
1929 (im ehemals preußischen Teil
vigore,
des Landes) und d e m Deutschen
hanno deciso di stipulare il seguen-
Reich v o m 20. Juli 1933 in Geltung
te A c c o r d o al fine di adeguare alla
stehen, beschlossen, in Anpassung
haben,
das
geleitet
von
dem
freundschaftliche
Acta Apostolicae
158
nuova situazione le
Sedis - Commentarium
disposizioni
Officiale
an die Entwicklung auf dem Gebiet
concernenti la formazione dei mae-
der Lehrerbildung den folgenden
stri.
Vertrag zu schließen:
ARTICOLO 1
Artikel 1
(1) In ogni sezione dell'Alta Scuola
(1) An jeder Abteilung der Erzie-
scientifico-educativa del Land
hungswissenschaftlichen H o c h -
vengono istituite:
schule des Landes werden eingerichtet:
1. cattedre di Teologia cattoli-
1. Lehrstühle
für
katholische
ca, i cui titolari saranno no-
Theologie, deren Inhaber erst
minati soltanto se dal c o m -
dann ernannt werden, wenn
petente V e s c o v o diocesano
v o n dem zuständigen Diöze-
non saranno state sollevate
sanbischof gegen die in Aus-
obiezioni contro il candidato;
sicht
Genommenen
keine
Erinnerung erhoben worden
ist;
2. una cattedra per Pedagogia
2. ein Lehrstuhl für Religions-
religiosa, il cui titolare sia in
pädagogik,
dessen
Inhaber
grado di svolgere il suo inse-
in der Lage ist, seinen Wis-
gnamento nello spirito della
senschaftsbereich im Geiste
dottrina cattolica.
der katholischen Lehre
zu
vertreten.
(2) I programmi e gli ordinamenti
(2) Die Studien- und Prüfungsord-
per gli esami nelle discipline
nungen für die Fächer katholi-
Teologia cattolica e Didattica
sche Theologie und Didaktik
dell'insegnamento religioso ven-
des Religionsunterrichts werden
gono
con
imEinvernehmen mit den kirch-
l'Autorità diocesana. Nelle com-
lichen Oberbehörden aufgestellt
missioni di esame,
In
compilati
d'intesa
che
sono
den
Prüfungsausschüssen,
competenti per il conferimento
die für die Erteilung der Lehr-
della idoneità all'insegnamento
befähigung für den katholischen
della Eeligione cattolica nelle
Religionsunterricht
Grundschulen,
Grund-,
Hauptschulen
e
Haupt-
und
an
den
Sonder-
Sonderschulen, le Autorità dio-
schulen zuständing sind, erhal-
cesane
ten die kirchlichen Oberbehör-
saranno
conveniente-
mente rappresentate.
Per im-
den eine angemessene Vertre-
partire l'istruzione religiosa si
tung. Die Erteilung des katholi-
Acta Pauli Pp. VI
159
richiede la missio canonica da
sehen Religionsunterrichts setzt
parte del Vescovo diocesano.
die Missio canonica durch den
Diözesanbischof voraus.
Articolo 2
Artikel 2
(1) Il Land garantisce l'istituzione
(1) Das Land gewährleistet die Er-
ed il funzionamento di una Alta
richtung und den Betrieb einer
Scuola scientifico-educativa ec-
kirchlichen
Erziehungswissen-
clesiastica.
schaftlichen
Hochschule.
La
partecipazione
Die
dello Stato alle spese relative
Beteiligung des Landes am not-
sarà regolata in apposita con-
wendigen Aufwand wird in einer
venzione.
besonderen
Vereinbarung
ge-
regelt.
(2) Il Land
curerà
che
all'Alta
(2) Das Land wird dafür Sorge tra-
Scuola scientifico-educativa ec-
gen, daß der kirchlichen Erzie-
clesiastica siano riconosciuti gli
hungswissenschaftlichen H o c h -
stessi diritti accademici che alle
schule
corrispondènti Alte Scuole sta-
schen Rechte wie vergleichba-
tali.
ren staatlichen Hochschulen des
die gleichen
akademi-
Landes eingeräumt werden.
(3) Gli studenti formati nell'Alta
(3) Die an der kirchlichen Erzie-
Scuola scientifico-educativa ec-
hungswissenschaftlichen H o c h -
clesiastica
schule ausgebildeten Studenten
verranno
ammessi,
a tenore delle prescrizioni gene-
werden nach Maßgabe der all-
rali, agli esami di Stato e ver-
gemeinen Bestimmungen zu den
ranno
staatlichen Prüfungen zugelas-
agli
equiparati
insegnanti
nell'impiego
formati
nelle
Alte Scuole statali.
sen und in ihrer beruflichen Verwendung
den
an
staatlichen
Hochschulen des Landes ausgebildeten Lehrern gleichgestellt.
Articolo 3
Artikel 3
Se in avvenire sorgesse qualche di-
Sollte sich in Zukunft wegen der
vergenza
e
Auslegung oder praktischen An-
sulla pratica applicazione di una
wendung einer Bestimmung dieses
disposizione del presente A c c o r d o ,
Vertrages
sulla
interpretazione
irgendeine
Meinungs
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium
160
Officiale
la Santa Sede ed il Land Renania-
verschiedenheit ergeben, so werden
Palatinato procederanno di comu-
der Heilige Stuhl und das Land
ne intelligenza ad una amichevole
Rheinland-Pfalz im gemeinsamen
Einvernehmen
soluzione.
eine freundschaft-
liche Lösung herbeiführen.
Articolo 4
Artikel 4
Il presente A c c o r d o , i cui testi ita-
Dieser Vertrag, dessen italienischer
liano e tedesco fanno ugualmente
und deutscher Text gleiche Kraft
fede, dovrà essere ratificato. Gli
haben, bedarf der Ratifikation. Die
Istrumenti della ratifica verranno
Ratifikationsurkunden
scambiati in B a d Godesberg. Esso
B a d Godesberg ausgetauscht. Er
entrerà in vigore il giorno dello
tritt mit dem Tage des Austaus-
scambio di detti Istrumenti.
ches in Kraft.
In fede di che il presente A c c o r d o
Zu Urkund dessen ist dieser Ver-
è stato sottoscritto in d o p p i o ori-
trag in doppelter Urschrift unter-
ginale.
zeichnet worden.
Magonza, 29 aprile 1969.
Mainz, den 29. April 1969.
werden
in
CORRADO B AFILE
ALTMEIER
Nunzio Apostolico
Ministerpräsident
PROTOCOLLO FINALE
SCHLUSSPROTOKOLL
Nell'atto di sottoscrivere l ' A c c o r d o
Bei der Unterzeichnung des am
oggi concluso fra la Santa Sede ed
heutigen Tag geschlossenen Ver-:
il Land Renania-Palatinato, sono
träges zwischen dem Heiligen Stuhl
state fatte le seguenti concordi di-
und
dem
chiarazioni che costituiscono parte
sind
folgende
integrante dell'Accordo stesso:
Erklärungen
Land
Rheinland-Pfalz
übereinstimmende
abgegeben
worden,
die einen integrierenden Bestandteil des Vertrages bilden:
Circa VArt. 1:
Zu Artikel 1:
Norme analoghe si applicheranno,
Bei einer Änderung der inneren
in caso
di modifica dell'interna
Struktur
struttura
dell'Alta
schaftlichen Hochschule gilt für
Scuola scien-
der
Erziehungswissen-
Acta Pauli Pp. VI
tiflco-educativa, alle nuove forme
161
neue Organisationsformen, die an
organizzative che subentreranno a
die Stelle der bisherigen Organisa-
quelle finora in vigore per la forma-
tionsformen zur Ausbildung der
zione
Lehrer an Grund- und Hauptschu-
dei
maestri
destinati
alle
Grundschulen e Hauptschulen.
len treten, Entsprechendes.
Circa VArt. 1 comma 1:
Zu Artikel 1 Abs. 1:
I titolari delle cattedre di cui al-
Die Lehrstuhlinhaber gemäß Art. 1
l'Art. 1 n. 1 estendono il loro inse-
A b s . 1 Ziff. 1 vertreten ihren Wis-
gnamento anche alla Didattica del-
senschaftsbereich
l'insegnamento
alle
lich der Didaktik des Religions-
questioni di confine fra la Teologia
unterrichts und der theologischen
religioso
ed
e le altre scienze. La dotazione mi-
Grenzfragen.
nima per la disciplina Teologia cat-
tung
tolica comprende,
Theologie
oltre a dette
für
auch
hinsicht-
Die Mindestausstat-
das
Fach
umfaßt
Katholische
neben
diesen
cattedre, secondo il bisogno, inca-
Lehrstühlen nach Bedarf Lehrauf-
richi di insegnamento, posti per
träge, Stellen für akademische Mi-
collaboratori accademici, personale
tarbeiter, Hilfs- und Schreibkräfte
ausiliario e di segreteria, come pure
sowie eine Bibliothek; sie sollen
una biblioteca, il tutto da inte-
zu einer Einheit zusammengefaßt
grarsi in una unità.
werden.
Le liste dei candidati alle cattedre
Die Vorschlagslisten für die Beru-
di Teologia cattolica vengono com-
fungen auf die Lehrstühle für ka-
pilate d'intesa con il competente
tholische Theologie werden im Ein-
Vescovo diocesano, il quale con
vernehmen mit dem zuständigen
ciò stesso fa conoscere che non sol-
Diözesanbischof erstellt, der damit
leva obiezioni contro le persone
gleichzeitig zum Ausdruck bringt,
proposte. Per il conferimento di
daß er gegen die Vorgeschlagenen
un incarico d'insegnamento si ap-
keine Erinnerung erhebt. Für die
plica l'Art. 1 comma 1 n. 1.
Erteilung eines Lehrauftrages gilt
Art. 1 Abs. 1 Ziff. 1 entsprechend.
I titolari delle cattedre di Peda-
Die Lehrstuhlinhaber fürReligions-
gogia religiosa trattano il campo
pädagogik vertreten den pädago-
scientifico della Pedagogia con spe-
gischen Wissenschaftsbereich un-
ciale riguardo alla formazione ed
ter
educazione religiosa. Il giudizio se
der religiösen Bildung und Erzie-
i candidati presi in considerazione
hung. Die Beurteilung, ob die für
besonderer
Berücksichtigung
per le cattedre di cui all'Articolo 1
die Besetzung der Lehrstühle ge-
c o m m a 1 n. 2. siano in grado di
mäß Art. 1 Abs. 1 Ziff. 2 in Aus-
11
- A. A. s.
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
162
svolgere il proprio insegnamento
sieht Genommenen in der Lage
nello spirito della dottrina catto-
sind,
lica spetta alla competente A u t o -
im Geiste der katholischen Lehre
rità diocesana.
zu vertreten, trifft die zuständige
ihren
kirchliche
Wissenschaftsbereich
Oberbehörde.
Nella configurazione dello studio
Im
pedagogico e nella compilazione dei
Studiums und in der Gestaltung der
programmi e degli ordinamenti per
Studien-
gli esami, il Land curerà che gli stu-
wird das Land dafür Sorge tragen,
denti, i quali scelgono le materie
daß die Studenten, die die Fächer
Teologia cattolica e Pedagogia re-
Katholische Theologie und Reli-
ligiosa, non vengano per questo
gionspädagogik wählen,
gravati più che gli altri studenti.
Aufbau
des
und
Pädagogischen
Prüfungsordnungen
dadurch
nicht mehr als andere Studenten
belastet werden.
Circa VArt. 1 comma 2:
Zu Artikel 1 Absatz 2:
Il Land favorirà l'aggiornamento
Das Land wird die Fortbildung der
dei maestri nell'insegnamento della
Lehrer im Fach Religion in glei-
Religione nello stesso m o d o che
cher Weise fördern wie die Fort-
nelle altre discipline.
bildung in den anderen Fächern.
Circa VArt. 2 comma 3:
Zu Artikel 2 Absatz 3:
Il Land assicura agli studenti del-
Das Land wird die schulpraktische
l'Alta Scuola scientifico-educativa
Ausbildung
ecclesiastica possibilità di tirocinio
kirchlichen Erziehungswissenschaf-
pari a quelle degli studenti del-
tlichen Hochschule in gleicher Wei-
l'Alta Scuola scientifico-educativa
se sicherstellen wie diejenige der
del Land.
Studenten der Erziehungswissens-
der
Studenten
der
chaftlichen Hochschule des Landes.
Magonza, 29 aprile 1969.
CORRADO
B
Nunzio Apostolico
Mainz, den 29. April 1969.
AFILE
ALTMEIER
Ministerpräsident
Conventione inter Apostolicam Sedem et Rhenaniam-Palatinatum rata JiaMta, die XXVII mensis Februarii anno MDGGGGLXX Ratihabitionis Instrumenta accepta et reddita mutuo fuerunt. Exinde, i. e. a die XXVII Februarii
anno MDGGGOLXX, huiusmodi Conventio inter Apostolicam Sedem et Rhenaniam-Palatinatum icta vigere coepit ad normam articuli IV eiusdem Pactionis,
Acta Pauli Pp. VI
163
CONVENTIO
INTER SANCTAM SEDEM ET REMPUBLICAM AUSTRIACAM
ACCORDO
ZUSATZVERTRAG
Addizionale fra la Santa Sede e la
Repubblica Austriaca alla Convenzione fra la Santa Sede e la
Repubblica Austriaca per il R e golamento di Rapporti Patrimoniali del 23 giugno 1960.
zwischen dem Heiligen Stuhl und
der Republik Österreich zum Vertrag zwischen d e m Heiligen Stuhl
und der Republik Österreich zur
Regelung v o n vermögensrechtlichen Beziehungen v o m 23. Juni
1960.
FRA LA SANTA SEDE
ZWISCHEN DEM HEILIGEN STUHL,
rappresentata dal suo Plenipotenziario
Sua
Eccellenza
Rev.ma
Mons. Dr. Opilio Rossi, Arcivescovo tit. di Ancira e Nunzio A p o stolico in Austria,
vertreten durch dessen Bevollmächtigten, Seine Exzellenz, den Herrn
Apostolischen Nuntius in Österreich, Titularerzbischof v o n A n cyra, Msgr. Dr. Opilio Rossi,
E
LA REPUBBLICA AUSTRIACA
UND
DER REPUBLIK ÖSTERREICH,
rappresentata dai suoi Plenipotenziari il Signor D r . Wilfried Platzer, Ambasciatore Straordinario e
Plenipotenziario, Segretario Generale del Ministero degli Affari
Esteri, e il Signor Dr. Alois M o c k ,
Ministro Federale per l'Istruzione,
vertreten durch deren Bevollmächtigte, Herrn Dr. Wilfried Platzer,
ausserordentlicher
und
bevollmächtigter Botschafter, Generalsekretär für Auswärtige Angelegenheiten, und Herrn Dr. Alois
Mock, Bundesminister für Unterricht,
viene concluso, a complemento
della Convenzione fra la Santa
Sede e la Repubblica Austriaca
per il Regolamento di Rapporti
Patrimoniali del 23 giugno 1960,
il seguente A c c o r d o Addizionale.
wird in Ergänzung des Vertrages
zwischen dem Heiligen Stuhl und
der Republik Österreich zur Regelung v o n vermögensrechtlichen B e ziehungen v o m 23. Juni 1960 nachstehender Zusatzvertrag geschlossen:
Articolo I
Artikel I
La somma di 50 milionifdi scellini,
di cui all'Articolo I I , Capov. 1,
Der in Artikel II Absatz 1 lit. a des
Vertrages zwischen dem Heiligen
164
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium
Officiale
lettera a della Convenzione fra la
Santa Sede e la Repubblica A u striaca per il Regolamento di R a p porti Patrimoniali del 23 giugno
1960, verrà elevata a partire dall'anno 1970 a 67 milioni di scellini.
Stuhl und der Republik Österreich
zur Regelung v o n vermögensrechtlichen Beziehungen v o m 23. Juni
1960 genannte Betrag v o n 50 Millionen Schilling wird beginnend mit
dem Jahr 1970 auf 67 Millionen
Schilling erhöht.
Articolo II
Artikel II
L'Articolo X X I I del Concordato
del 5 giugno 1933 vale, per analogia, per la soluzione di difficoltà
concernenti l'interpretazione del
presente A c c o r d o Addizionale.
Artikel X X I I Absatz 2 des K o n kordates v o m 5. Juni 1933 gut für
die Regelung v o n Schwierigkeiten
bezüglich der Auslegung dieses
Zusatzvertrages sinngemäss.
Articolo
III
Questo A c c o r d o Addizionale, il cui
testo italiano e tedesco sono ugualmente autentici, dev'essere ratificato e gli istrumenti di ratifica dev o n o essere scambiati al più presto
in R o m a . Esso entra in vigore il
giorno dello scambio degli istrumenti di ratifica.
In fede di che i Plenipotenziari
hanno firmato il presente A c c o r d o
in doppio originale.
Artikel I I I
Dieser Zusatzvertrag, dessen deutscher und italienischer Text authentisch ist, wird ratifiziert; die
Ratifikationsurkunden werden sobald wie möglich in R o m ausgetauscht werden. Er tritt mit dem
Tag des Austausches der Ratifikationsurkunden in Kraft.
Zu Urkund dessen haben die Bevollmächtigten diesen Zusatzvertrag in doppelter Urschrift unterzeichnet.
Fatto a Vienna, il 29 settembre
1969.
Geschehen zu Wien, am 29. September 1969.
Per la Santa Sede:
Für den Heiligen Stuhl:
Für die Republik Österreich:
Per la Repubblica Austriaca:
gß OPILIO ROSSI
Dr. ALOIS MOCK
PLATZEK
Conventione inter Apostolicam Sedem et Rempublicam Austriacam rata
habita, die XXIII mensis Februarii anno MDCCOGLXX Ratihabitionis
Instrumenta accepta et reddita mutuo fuerunt. Exinde, i. e. a die XXIII
Februarii anno MDCCGOLXX, huiusmodi Conventio inter Apostolicam
Sedem et Rempublicam Austriacam icta vigere coepit ad normam articuli III
eiusdem Pactionis.
Acta Pauli Pp. VI
165
ALLOCUTIONES
I
In Aede Sixtina habita Romano Clero et quadragenaria temporis in Urbe oratoribus*
Figli e Fratelli in Gesù Cristo, carissimi,
Questo incontro annuale sembra a noi assumere un'importanza straordinaria: perché unico, e carico perciò di tutti i desideri, di tutti i problemi,
di tutte le esperienze, che vorrebbero avere qui una loro espressione, e
trovare qui un giudizio, un conforto, un orientamento. Ciascuno dei presenti noterà come una spontanea esigenza, relativa all'ora presente della
vita della Chiesa, impone a questo discorso un cambiamento di prospettiva:
invece di rivolgere la sua attenzione ai tanti e non certo superati temi della
predicazione quaresimale e della preparazione pasquale, come vorrebbe
la consuetudine, donde trae la sua origine e la sua ragion d'essere, la nostra
parola si sente obbligata a riflettersi sulle persone presenti, su voi stessi,
su i ministri, piuttosto che su i problemi del loro ministero. Il discorso
diventa conversazione. La confidenza lo vorrebbe qualificare, l'affezione
vivificare. Cioè: noi ci sentiamo compresi di cotesta presenza, come di ciò
che maggiormente ci interessa. Le questioni relative al nostro Clero primeggiano, in questo momento, su quelle relative al campo in cui esso esercita le sue funzioni sacerdotali e pastorali. È accaduto lo stesso rivolgimento, se ben ricordiamo, anche lo scorso anno, quando, in questa medesima occasione, si disse qualche cosa circa la controversa posizione sociologica del Sacerdote nel m o n d o contemporaneo. Così quest'anno, Fratelli e Figli carissimi, noi non sappiamo parlare d'altro, se non di quanto
vi riguarda direttamente. E se noi cediamo a questo invito interiore, non
è certo per semplificare il tema di queste semplici parole e per alleggerire
il peso del nostro ministero, ma piuttosto per sentircene maggiormente
responsabili, e per dare a v o i prova del posto, che voi occupate nel nostro
spirito e nella nostra carità.
Vi diremo, scegliendo fra le tante che si addensano sulla nostra considerazione, una sola cosa: lo spirito comunitario. D o b b i a m o accrescere
lo spirito comunitario. Lo spirito comunitario in questa nostra comunità,
che è la diocesi di R o m a . Si parla di accrescere: ben volentieri riconosciamo
che esso già esiste; deve svilupparsi, deve approfondirsi, deve caratteriz* Die 9 mensis februarii a. 1970.
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
166
zare la nostra spiritualità, deve esprimersi nella nostra attività pastorale,
deve diventare fiducia, collaborazione, amicizia.
Sono già in atto rapporti comunitari esteriori; la comune dimora,
l'appartenenza anagrafica alla Chiesa romana, l'inserzione canonica nel
suo tessuto organico, ministeriale, gerarchico. Esiste la comunità ecclesiale; ma è questa sempre pari ad una perfetta comunione di animi, di
intenti, di opere? N o n siamo talvolta dei solitari in mezzo ad una moltitudine, che dovrebbe essere di fratelli e costituire famiglia? N o n preferiamo
talora d'essere isolati, d'essere noi stessi, distinti, diversi, ed anche separati,
e fors'anche dissociati, e perfino antagonisti, in mezzo alla nostra compagine ecclesiastica? Ci sentiamo davvero ministri solidali nel medesimo
ministero di Cristo? È sempre viva fra di noi un'affezione fraterna, che
ci fa solleciti e lieti del bene dei nostri confratelli, e umilmente e santamente fieri della nostra vocazione fra le file del tìlero romano?
La revisione in corso, provocata dal Concilio, della vita sacerdotale
ci presenta queste domande, rese più incalzanti dal fatto che in questa
nostra comunità diocesana confluiscono membri m o l t o eterogenei, che
sono per origine, per formazione, per ufficio, per qualificazione spirituale
e culturale molto differenti gli uni dagli altri: occorre fondere insieme maggiormente queste schiere di preti, di religiosi, di Prelati, se vogliamo davvero essere « chiesa », cioè congregazione, famiglia, corpo di Cristo, moltitudine animata dalla stessa fede, dalla stessa carità, come fu quella dei
primi credenti, « un cuor solo e un'anima sola » .
1
Perché è fuori dubbio che questo è il pensiero di Cristo: l'« unum sint »
è al vertice dei suoi v o t i ;
nico
3
e divino
4
2
e prima di spaziare questo desiderio messia-
su tutta l'umanità, esso si rivolge direttamente ai suoi
5
d i s c e p o l i : prima dell'unità ecumenica della Chiesa il Signore domanda a
noi l'unità fraterna, comunitaria nella Chiesa. E pare a noi che uno dei
più chiari orientamenti del recente Concilio sia proprio quello di mettere
in evidenza l'indole comunitaria di tutta la umanità, resa specialmente
manifesta nell'intenzione del piano
divino
soprannaturale.
6
La Chiesa
cattolica già realizza, per virtù dello Spirito Santo, questo disegno costituzionale del suo Fondatore; ma siamo ancora in dovere di perfezionarne
l'attuazione.
1
2
3
4
5
6
Act. 4, 32.
Io. 17.
Cfr. Io. 11, 52.
Cfr. 1 Tim. 2, 4.
Io. 13, 34.
Cfr. Const. past. de Eccl. in mundo huius temporis Gaudium et spes, nn. 23-24.
Acta Pauli Pp. VI
167
Due fattori, pare a noi, vengono in aiuto di questo perfezionamento
nell'unità e nella carità, cioè comunitario, della vita sacerdotale. Il primo
è il rilievo, dato dal Decreto conciliare « sul ministero e la vita sacerdotale »
alla subordinata partecipazione dell'Ordine presbiterale alla missione dell'Ordine episcopale. Verità nota, ma messa in luce dal Concilio, in m o d o
che « d'ora innanzi chi vorrà sapere che cosa è il prete non potrà non riferirsi al sacerdozio episcopale, a cui il prete partecipa e che condivide, al7
l'esercizio del quale egli è destinato a portare la sua collaborazione » . La
comunione nella Chiesa è gerarchica; e questo carattere ne costituisce un
più stretto e più vitale principio di coesione. Il secondo fattore è la rinnovata e chiarita nozione della solidarietà che unisce l'ordine sacerdotale
all'ordine episcopale, alla quale è stato ridato un nome, il « presbiterio »,
e col n o m e una struttura e una funzione: « I sacerdoti — dice il Concilio —,
saggi collaboratori dell'ordine episcopale, e suo aiuto e strumento, chiamati a servire il P o p o l o di D i o , costituiscono col loro V e s c o v o un presbi8
terio unico, sebbene destinato a diversi uffici » . Sotto la configurazione
associativa e giuridica, che il ceto ecclesiastico viene così ad assumere, si
vorrà ravvisare una più palese ed operante animazione spirituale, la quale
non fa salire democraticamente dalla base al vertice l'autorità ecclesiastica,
né tende a imporle le ragioni del numero, ovvero del pluralismo delle opinioni, paralizzandone l'esercizio carismatico e responsabile, ma mira a
rendere vitale, cosciente, concorde la comunione e la cooperazione fra il
V e s c o v o ed i suoi sacerdoti, e la coesione di questi fra loro.
Sembra a noi che sia venuto il momento opportuno per dare allo spirito comunitario ecclesiale una sua migliore coscienza, una sua maggiore
efficienza, specialmente fra coloro che sono insigniti del sacerdozio, e ancor più fra quanti di essi, del Clero diocesano e Religiosi, sono impegnati
nell'esercizio d'un ministero pastorale. A R o m a è stato designato in questi
giorni il gruppo di Sacerdoti componenti il Consiglio presbiterale: diamo
importanza, significato, efficacia a questo nuovo organismo. Pensiamo
che tale sia anche il proposito del nostro venerato e zelante Cardinale Vicario. N o n sia questo gruppo di Sacerdoti separato dagli altri Confratelli,
né tanto meno sia esponente d'una corrente che frazioni il Clero in tendenze
antagoniste fra loro, ma piuttosto segno ed organo della concordia e della
collaborazione, della solidarietà e dell'amicizia dei nostri preti fra di essi,
e sia alimento di quello spirito comunitario, di quell'unità e di quella ca7
Decr. de Presbyt. ministerio et vita Presbyterorum ordinis, nn. 2, 6, 7; Card. Gar-
rone: Le Concile, p. 78.
8
Const. dogm. de Ecclesia Lumen gentium, n. 28.
168
Acta, Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
rità, di cui stiamo parlando. Saremo noi stessi lieti di assecondare cotesta
fusione di animi e di opere per quanto ci sarà dato conoscere e approvare
i vostri comuni propositi e sovvenire ai vostri bisogni. D o v r à risultare da
tale spirituale e operativa concordia un qualche programma d'azione pastorale combinata e solidale (la « pastorale d'ensemble », c o m e ora si dice),
con migliore risparmio ed impiego di persone, di iniziative e di mezzi, e
con maggiore efficienza di risultati.
Subito vengono alla nostra mente alcuni temi di questa attività pastorale simultanea e concertata: primissimo quello delle vocazioni ecclesiastiche. ìsToi non ci rassegniamo a pensare che il nostro campo pastorale
sia sterne di anime giovanili e adulte, capaci d'intendere la chiamata all'eroico servizio del regno di D i o ; noi pensiamo sempre che la scarsità di
vocazioni nelle grandi città dipenda, sì, in gran parte dall'ambiente familiare e sociale, che rende refrattaria la coscienza delle nuove generazioni
allo stimolo della voce di Cristo, ma abbiamo sempre la fiducia che un
prete, un vero prete, né bigotto, né secolarizzato, ma vivente in intensità
di sapienza e di sacrifìcio il suo sacerdozio al contatto con la comunità,
con quella giovanile specialmente, abbia la virtù, o meglio la grazia di accendere in altre anime la fiamma che arde in lui dell'amore totale a Cristo
Signore; e crediamo che la presentazione della vita sacerdotale, vissuta
nella pienezza dell'immolazione, col sacro celibato ch'essa comporta,
all'unica dilezione di Gesù Maestro e Signore, di Gesù sommo Sacerdote
e unico Agnello redentore, e insieme alla completa ed esclusiva sua sequela nel servizio pastorale del P o p o l o di D i o , eserciti maggiore attrattiva ad abbracciare lo stato ecclesiastico, che non una formula umanamente più naturale e apparentemente più facile, nella quale però dedizione
a Cristo e sacrifìcio di sé non abbiano più la perfetta ed esaltante coincidenza che noi conosciamo. Tutto sta nel capire; questo è il carisma condizionante; ma dobbiamo dubitare che lo Spirito lo possa dare ai figli più
generosi della nostra generazione? La fortezza morale, il dono di sé, la
dilezione a Cristo, sacra e sovrumana, ma verissima, vivissima e dolcis9
sima, staccata da ogni pur legittimo amore, la croce insomma per la propria e per l'altrui salvezza, hanno più efficace incidenza nel cuore umano,
giovanile specialmente, che non quell'invito al sacerdozio, che fosse agevolato dalla combinazione dell'amore naturale con quello soprannaturale.
Così che, anche nell'assillante bisogno di vocazioni ecclesiastiche, noi pensiamo che il celibato, spiritualmente trasfigurato e trasfigurante, sia mi-
Ofr. Matth. 19, 29.
Acta Pauli Pp. VI
169
gliore incentivo al loro reclutamento qualitativo e quantitativo, che non
una flessione alla legge canonica, che lo vuole integro e fermo e che costituisce l'epilogo di fedeltà e di amore al regno di Dio dell'esperienza storica
e dell'agone ascetico e mistico della nostra Chiesa latina. Y o i lo sapete,
e con noi v o i lo volete, Pigli e Fratelli nostri. Siate benedetti.
Î3 allora col problema delle vocazioni che dobbiamo riprendere a studiare e a risolvere, con proposito comunitario, quello del Seminario. A n ch'esso dev'essere più che mai un centro di convergenza della nostra
comunità ecclesiale, per l'affezione, per la fiducia, per il sostegno di ciascuno
e di tutti. Una tradizione, che non deve spegnersi, ha fatto del nostro
Seminario un focolare del cuore per tanti degnissimi ecclesiastici, che vi
furono alunni e maestri, ancor più che una scuola scientifica e una palestra pedagogica; esso fu ed è la casa della nostra incomparabile madre,
la nostra Chiesa, la casa degli affetti che non muoiono mai, dei ricordi che
rivivono sempre, dei propositi che sorreggono la vita. Così ancora e sempre
dev'essere per la vostra collettiva e cordiale fedeltà. Ne avrete merito e
vantaggio anche voi, Religiosi.
E poi quanti, quanti problemi attendono dallo spirito comunitario
uno studio più sistematico e più organico, una soluzione più moderna e
più larga; le condizioni economiche del Clero, la vita comune dei Sacerdoti,
la predicazione rigenerata, l'istruzione religiosa della gioventù e degli
adulti, l'Azione Cattolica, le chiese nuove, l'assistenza ai quartieri poveri,
il giornale cattolico, l'attuazione metodica della riforma liturgica, il canto
religioso, l'arte sacra, gli esercizi spirituali, eccetera. È venuto il momento
di una ripresa concorde e vigorosa per ogni forma d'apostolato, per ogni
esercizio del ministero, per ogni sollecitudine pastorale. Tutti devono fare;
noi ora diciamo: tutti devono collaborare. L'orchestra ha molti e diversi
strumenti, ciascuno suona il proprio; ma la musica è unica; dev'essere
un'armonia, una somma di sforzi comuni. V o i vedete come il nostro Vicariato, considerato pur troppo da alcuni
solo sotto l'aspetto burocratico
e disciplinare, possa diventare il centro del fervore, della concordia, dello
zelo,
della carità diocesana.
Noi non finiremmo adeguatamente questa esortazione all'incremento
dello spirito comunitario, se non vi ricordassimo, come già conoscete, l'intrinseca relazione, che esso suppone e che esso promuove, con la spiritualità personale. Cadremmo nell'esteriorità, nel calcolo puramente sociologico, nel giuridismo, se all'accresciuto spirito comunitario non facessimo
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
170
corrispondere un'intensa, intima, puntuale religiosità interiore. L'apostolato perderebbe le sue interiori radici, le sue migliori e originali espressioni,
le sue più alte finalità, se l'apostolo non fosse u o m o di orazione e di meditazione; la compagine del popolo educato alla partecipazione liturgica
mancherebbe di vera coesione spirituale e di vero frutto di comunione con
i misteri divini celebrati, se il ministro e se i singoli fedeli non ricavassero
dal rito e non vi infondessero un proprio fervore religioso; la Chiesa non
sarebbe più Chiesa, se nell'attuazione della carità fraterna non vi anteponesse e non vi infondesse la carità divina; e questa esige il colloquio silenzioso dell'anima, che ascolta e contempla dentro di sé; e dice a Cristo, che
all'anima, nell'anima si è reso presente, le parole sue, infantili e superlative, balbettanti, piangenti, supplicanti, esultanti
e
cantanti, ma sue,
segrete e forse solo a D i o comprensibili; solo c o n lo Spirito e forse dallo
Spirito stesso in noi e per noi pronunciate ineffabilmente, «gemitibus inenarrabilibus » .
1 0
La vita interiore non ha supplementi; per noi specialmente,
ministri del Signore; non p u ò , non deve mancare.
Lasciateci terminare c o n questa « liturgia della parola ». La parola è
11
di San Paolo ai Filippesi. Figli e Fratelli: « Se dunque è possibile qualche
consolazione in Cristo, se vi è qualche conforto dell'amore, se vi è qualche
comunanza di spirito, se avete sentimenti di compassione, rendete c o m piuto il mio gaudio con la vostra concordia, avendo uno stesso amore, una
stessa anima, uno stesso sentire; nulla si faccia per spirito di rivalità, o
per vanagloria, ma per umiltà, ritenendo ciascuno gli altri a sé superiori;
non guardi ciascuno solo alle cose proprie, ma anche a quelle degli altri. '
Abbiate fra v o i quei medesimi sentimenti, che furono in Cristo Gesù ».
Così sia, con la nostra Benedizione Apostolica.
II
Christifidelibus coram admissis, sacro quadragenario ineunte tempore.*
Diletti figli e figlie.
Oggi, primo giorno di Quaresima, quale rito abbiamo noi compiuto?
Un rito, che trae le sue origini dalla più lontana antichità; il Vecchio
Testamento ce lo ha insegnato, le origini cristiane lo hanno praticato, la
liturgia, fin dall'alto medio-evo, lo ha fatto proprio, lo spirito religioso
cristiano del nostro tempo lo ha conservato; è il rito della imposizione delle
ceneri sul capo dei membri della comunità ecclesiale, ministri o fedeli che
10
Rom. 8, 26.
2, 1-5.
* Die 11 mensis februarii a. 1970.
1 1
Acta Pauli Pp. VI
171
siano. Parla da sé: un linguaggio impressionante e esuberante di significati
circa la caducità della nostra vita, come ineluttabile verità, che rovescia la
nostra illusoria ed abituale opinione della sua stabilità; circa la coscienza
spietatamente realistica, che dobbiamo avere della nostra miseria morale;
circa il bisogno di confrontare questa inanità del nostro essere con il mistero di D i o , che in questa visione crudamente obbiettiva, ma unilaterale,
delle nostre condizioni fragilissime e colpevoli ci appare nella sua terribilità soverchiante ed inesorabile; circa la necessità imperiosa di vincere
la disperazione, che sembrerebbe essere la fatale conclusione del nostro disastroso bilancio umano, se uno scampo non ci fosse ancora offerto; uno
scampo, che intuiamo ancora vicino e provvidenziale, la penitenza. Una
parola, estremamente severa, ma, in fondo,
estremamente confortante,
una parola di Gesù batte oggi alla porta della nostra coscienza; ed è questa:
« Se non farete penitenza, v o i perirete tutti » -
1
Quale serie di pensieri inusitati per la nostra generazione, che si qualifica l'età del benessere! Faremo cosa buona a riflettere su questa definizione della vita moderna, che sembra racchiudere la sintesi della saggezza
pratica e che guida la filosofìa popolare e la politica sociale del nostro tempo:
il benessere, cioè l'uomo soddisfatto non solo in tutti i suoi bisogni fondamentali, ma gratificato altresì di quegli agi, di quelle comodità, di quei
divertimenti, di quegli svaghi, di quei piaceri, che vorrebbero rendere
felice la vita. Questa sembra la concezione ideale della civiltà, questo lo
scopo del progresso, questo il fine a cui tutti aspirano: il benessere, la felicità presente; uno stato dal quale la povertà, il dolore, la fatica, l'obbedienza, la rinuncia, l'abnegazione, e finalmente la penitenza siano assenti.
Stare bene, avere mezzi, essere liberi, godere la vita..., ecco ciò che oramai
tutti cercano, e in crescente misura tutti ottengono. Come mai la Chiesa
viene ancora a parlarci di penitenza?
Il quadro si fa largo, e la scena interessante. Sarà da meditare. Innanzi
tutto per discolpare la Chiesa, anzi Cristo, dall'accusa di rendere triste
la nostra esistenza, e di farle mancare ciò di cui ha bisogno, mettendo pure
nel bisogno umano ogni sano progresso. La Chiesa non solo non si opporrà
al benessere legittimo e moderno, ma lo favorirà. Tuttavia essa tradirebbe
la sua missione, ch'è rivolta al vero bene dell'uomo, se lo lasciasse nell'illusione che il benessere basta a renderlo felice; e che la felicità, se pur è
raggiungibile, del benessere è sufficiente al destino al quale è rivolta la vita
dell'uomo, e che questa non comporta ben altre esigenze che quelle che
il benessere culturale ed economico moderno può soddisfare. N o n ne daremo adesso la prova, che sarebbe facile e lunga: tutti sappiamo come
l'edonismo conduce l'uomo a fermarsi entro i confini di se stesso, a non
1
Le. 13, 5.
Acta Apostolicae Sedis -
172
Commentarium
Officiale
superarsi, come sarebbe suo radicale destino, e perciò ad accrescere senza
fine i suoi desideri, anzi a soddisfarli a livelli gradualmente inferiori alla
propria statura razionale, eretta verso la misteriosa trascendenza religiosa;
a cercarne l'insaziabile compimento nelle degradanti passioni, nello smarrimento dei fini superiori, nel vizio e nell'angoscia.
La Chiesa non rinuncia a imputare all'uomo che cerca soltanto se stesso
la sua fallacia, la sua bassezza, la sua necessità di purificazione e di elevazione. Questo è il primo capitolo della penitenza: il risveglio della coscienza;
c o m e si legge nella parabola del fìgliuol prodigo: in se reversus, ritornato
2
in sè. P o i viene quello delle scelte: l'uomo è un essere assai complicato;
non può esplicarsi senza scegliere un piano libero e logico insieme, quello
della ragione, della verità. E ciò comporta abnegazione e sforzo; Vobstine
et sustine, della saggezza stoica: occorre un dominio di sè, una gerarchia
di operazioni, una moderazione di alcuni atti, e una promozione di altri,
cioè occorre seguire un disegno, una legge, un modello di u o m o vero e completo, che noi sappiamo essere Cristo, il vero Piglio dell'uomo, il Quale
nella sua immensa stima per l'uomo, e nel suo immenso amore, ci dirà due
cose: che nell'uomo vi è un disordine mortale, il peccato, e che solo Lui,
Cristo, vale a ripararlo. E allora la rispondenza dell'uomo, edotto da questa indiscutibile diagnosi, si porrà in un atteggiamento, qualificato da un
corrispondente duplice sentimento, di intrinseco dolore e di implorante
amore. Tutto questo è la penitenza.
Comprendiamo c o m e essa entri necessariamente nella psicologia, nella
coscienza, nella verità dell'uomo; e quanto più egli è in grado di comprendere il dramma che lo riguarda, tanto più apprezzerà questa redentrice
sapienza.
Vediamo, figli carissimi, di farla nostra, specialmente in questo tempus acceptabile, in questo periodo propizio, ch'è la Quaresima; e sperimenteremo ch'essa non dà né tristezza, né minorazione di vita; ma ci guida
alla speranza e alla gioia della Pasqua di risurrezione.
Prima di concludere con la consueta benedizione queste poche parole,
ci sembra opportuno aggiungerne un'altra, circa tema ben diverso, ma
sempre collegato al bene spirituale di quanti ci ascoltano.
Noi infatti non potremmo dimenticare, oggi, 11 febbraio, una data
che, se ha particolare significato per l'Italia e per la Chiesa di Dio che v i v e
entro i suoi confini, ne ha uno di non minore importanza per questa Sede
Apostolica, e quindi per l'intera grande famiglia cattolica sparsa in tutto
il m o n d o : vogliamo dire la ricorrenza dell'anniversario della Conciliazione
fra lo Stato Italiano e la Santa Sede, ossia dei Patti Lateranensi.
2
Lc. 15, 17.
Acta Pauli Pp. VI
173
Essi — maturati i tempi che spiriti sinceri e generosi avevano previsti
e preparati — misero fine, ormai sono 41 anni, al prolungato e dannoso
conflitto che aveva contrapposto al Papa il Paese d o v e il Successore di
Pietro, primo V e s c o v o di E o m a , ha per disposizione della Provvidenza la
sua residenza e d o v e si trova l'insieme degli organi che sono a lui necessari
per poter esercitare adeguatamente la sua funzione di Vicario di Cristo
al servizio della Chiesa universale.
E vi misero fine grazie, da una parte, alle rinunzie che la Santa Sede
ha fatto dei suoi diritti su quelli che erano stati per secoli « gli Stati Pontifici », accontentandosi di quel minimo territorio che è sufficiente per dimostrare e umanamente garantire la sua sovranità e la sua indipendenza
di fronte a qualsiasi potere statale; grazie, dall'altra, al solenne riconoscimento, nelle forme internazionalmente valide, di questa sovranità e di
questa indipendenza da parte dell'Italia, ma grazie ancora, non meno,
alla situazione fatta, mediante il Concordato, alla Chiesa ed ai cattolici
nello Stato Italiano, in confronto a quella — insufficiente ed insicura —
di prima.
La concordia così ristabilita — come più volte la Sede Apostolica ha
riconosciuto — è stata fertile di buoni ed utili frutti per la Chiesa e per lo
Stato, nella garantita possibilità di un'armonia di rapporti che non confonde e non subordina l'uno all'altro i rispettivi poteri, ma sottolinea e
esalta l'indipendenza e la sovranità di ciascuno di essi nel proprio ordine.
Noi non possiano se non augurare vivamente, alla Santa Sede e all'Italia, che simile equilibrio non conosca scosse, ancor meno ferite o rotture.
Senza difficoltà noi abbiamo acceduto alla proposta di una revisione
bilaterale, compiuta cioè con comune lavoro e di comune accordo, di quelle
norme del Concordato che apparissero non più in armonia con la nuova
situazione. Vogliamo sinceramente sperare, e di tutto cuore auspichiamo —
per amore della pace, per l'onore stesso dell'Italia e per il maggior bene di
tutto il P o p o l o Italiano — che sia evitato qualsiasi passo, che con. decisione unilaterale venisse a vulnerare ciò che fu di comune intesa solennemente stabilito.
Pensiamo in particolare, v o i l'avete ben compreso, al punto tanto sostanziale del matrimonio cristiano, che il Concordato ha voluto circondare
di stabili garanzie, e che il nostro grande Predecessore di v. m. Pio XI considerava fra i risultati più preziosi della raggiunta Conciliazione.
E con questi voti diamo a voi ed a coloro che li vorranno condividere
la nostra Apostolica Benedizione.
174
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
III
Ad Excellentissimum Virum Hisaji Hattori, Japoniae cum auctoritate Legatum,
Summo Pontifici Litteras concrediti muneris testes tradentem.*
Mister Ambassadeur,
We accept with sincere pleasure the Letters of Credence which y o u
présent to Us on behalf of His Majesty the Emperor of Japan, and We
bid y o n a|heartfelt welcome as your country's Ambassador to the H o l y See.
Y o u r Excellency will represent a people whose energy and self-sacrifìce have enabled them to make a wonderful recovery from the effects of
war, and who, as y o u have reported, are inspired by the profound desire
to contribute to harmony among nations by encouraging friendly coopération and by promoting that development and prosperity without which
there can be no secure peace.
The great W o r l d Exposition to be held this year in Osaka will provide
a brilliant reflection b o t h of the advance in your country's e c o n o m y and
of its wish to join with others in furthering the weif are of all.
Y o u r words, Mister Ambassador, show forth your deep appréciation
of the capital importance of working for peace, in view of the destructive
forces which man has learned to unleash, to the extent that modern war
threatens the very survival of mankind, and in view of the immense blessings that peace can produce.
In accordance with the obligation laid on Us by H i m who gave men
the commandment to love one another, We have made it one of the main
aims of Our Pontificate to labour in that worthy cause. In that work
We count especially on the collaboration of dedicated persons such as
Y o u r Excellency, who, because of their calling as diplomats, have the
special concern to create human and rational relations among nations.
Y o u r Excellency will find Us ready at all times to assist y o u in the
performance of your duties, in all that can promote the spiritual and m o ral values of your country, and in furthering mutual understanding and
assistance between peoples.
It is therefore with a full heart that We invoke upon Y o u r Excellency
and upon your activity the riebest blessings of heaven.
* Die 26 mensis februarii a. 1970.
Sacra
Congregatio pro Episcopis
17Ö
ACTA SS. CONGREGATIONUM
SACRA CONGREGATIO PRO EPISCOPIS
I
PROVISIO
ECCLESIARUM
Sanctissimus Dominus Noster Paulus Divina Providentia P p . V I ,
successivis decretis Sacrae Congregationis pro Episcopis, singulas quae
sequuntur Ecclesias de n o v o Pastore dignatus est providere, nimirum:
die 20 Octobris 1969. — Cathedrali Ecclesiae Vladislaviensi praefecit
E x c . P. D. Ioannem Zareba, hactenus Episcopum tit. Bityliensem.
die 22 Decembris. — Titulari episcopali Ecclesiae Lugmadensi E x c .
P. D. Michaelem 0 ' R e i l l y , hactenus Episcopum S. Georgii Terrae Novae.
die 2 Ianuarii 1970. — Titulari episcopali Ecclesiae Basticensi E x c .
P. D. Martinum Antonium Jansen, hactenus Episcopum Roterodamensem.
die S Ianuarii. — Titulari, pro hac vice archiepiscopali, Ecclesiae
Eliocrocensi E x c . P. D. Paulum C. Schulte, hactenus Archiepiscopum
Indianapolitanum.
die 9 Ianuarii. — Titulari episcopali Ecclesiae Iliberritanae R. D. Onofrium Candidum Rosa, sodalem Societatis S. Francisci Salesii, quem
deputavit Auxiliarem Exc.mi P. D. Almir Marques Ferreira, Episcopi
Fertiliensis.
— Titulari episcopali Ecclesiae Atrimensi R. D. Michaelem Fenelon
Cámara, Vicarium Episcopalem pro Religiosis in archidioecesi Fortalexiensi, quem deputavit Auxiliarem E x c . m i P. D. Iosephi de Medeiros
Delgado, Archiepiscopi Fortalexiensis.
die 12 Ianuarii. — Titulari episcopali Ecclesiae Accitanae
Henricum Gulbinowicz, sacerdotem archidioecesis Vilnensis.
R.
D.
die 14 Ianuarii. — Titulari episcopali Ecclesiae Biatiensi R. P. Albinum Maîysiak, Congregationis Missionis sodalem, quem constituit Auxiliarem Em.mi P. D. Caroli S. R. E. Cardinalis W o j t y l a , Archiepiscopi
Cracoviensis.
— Titulari episcopali Ecclesiae Alavensi R. D. Stanislaum Smolenski,
sacerdotem archidioecesis Cracoviensis, quem constituit Auxiliarem Em.mi
P. D. Caroli S. R. E. Cardinalis W o j t y l a , Archiepiscopi Cracoviensis.
die 27 Ianuarii. — Titulari episcopali Ecclesiae Davligensi R. P. D.
Franciscum T. Hurley, e clero archidioecesis S. Francisci in California,
176
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
Secretarium Generalem adiunctum Conferentiae Episcopalis Civitatuum
Foederatarum Americae Septentrionalis, quem deputavit Auxiliarem
E x c . m i P. D. Iosephi T. R y a n , Archiepiscopi Ancoragiensis et Administratoris Apostolici « sede vacante » dioecesis Junellensis.
— Titulari episcopali Ecclesiae Naiarensi R. P. D. Patricium V.
Ahern, archidioecesis Neo-Eboracensis, curionem ad Dominam Nostram
Angelorum in oppido vulgo « Bronx », quem deputavit Auxiliarem Em.mi
P. D. Terentii S. E. E. Cardinalis Cooke, Archiepiscopi Neo-Eboracensis.
— Titulari episcopali Ecclesiae Ardstratensi E. P. D. Eduardum
D. Head, ex archidioecesi Neo-Eboracensi, quem deputavit Auxiliarem
Em.mi P. D. Terentii S. E. E. Cardinalis Cooke, Archiepiscopi N e o - E b o racensis.
die 31 Ianuarii. — Titulari episcopali Ecclesiae Segiensi E x c . P. D.
Eduardum Martínez González, hactenus Episcopum Zamorensem.
— Titulari episcopali Ecclesiae Sitabensi E x c . P. D. Paulum P. Pinier,
hactenus Episcopum Constantinianum.
die 2 Februarii. — Titulari episcopali Ecclesiae Magnetensi E. P. Angelum Frosi, e Pia Societate S. Francisci Xaverii pro exteris missionibus,
quem constituit Praelatum Abaëtiensem ad Tocantinsum.
— Titulari episcopali Ecclesiae Vegeselitanae in Numidia E x c . P. D.
Eduardum Larraín Cordóvez, hactenus Episcopum Rancaguensem.
— Cathedrali Ecclesiae Rancaguensi E x c . P. D. Alexandrum Duran
Mor eira, hactenus Episcopum S. Mariae Angelorum.
die 5 Februarii. — Titulari episcopali Ecclesiae Syddensi R. P. D.
Danielem Iosephum Mullins, Vicarium Generalem archidioecesis Cardiffensis, quem deputavit Auxiliarem E x c . m i P. D. Ioannis Murphy,
Archiepiscopi Cardiffensis.
die 6 Februarii. — Cathedrali Ecclesiae Fernandopolitanae ab Unione,
noviter erectae, E x c . P. D. Victorinum Ligot, hactenus Episcopum tit.
Ruduanensem.
die 11 Februarii — Cathedrali Ecclesiae Fororaphaëliensi E x c . P. D.
Ansgarium Felicem Villena, hactenus Episcopum titularem Mustitanum.
die 12 Februarii. — Titulari episcopali Ecclesiae Ramsbiriensi R. P.
D. Martinum N. Lohmuller, e clero archidioecesis Philadelphiensis, Vicarium Episcopalem pro Sororibus Religiosis dioecesis Harrisburgensis,
quem deputavit Auxiliarem Em.mi P. D. Ioannis S. R. E. Cardinalis K r o l ,
Archiepiscopi Philadelphiensis.
— Titulari episcopali Ecclesiae Insulae Gathensis R. P. D. T h o m a m
J. Welsh, Seminarii archidioecesis Philadelphiensis Moderatorem, quem
deputavit Auxiliarem Em.mi P. D. Ioannis S. R. E. Cardinalis K r o l ,
Archiepiscopi Philadelphiensis.
— Titulari episcopali Ecclesiae Cornubiensi E x c . P. D. Petrum M.
Theas, hactenus Episcopum Tarbiensem et Lourdensem.
Sacra Congregatio pro Episcopis
177
— Cathedrali Ecclesiae Tarbiensi et Lourdensi E x c . P. D. Henricum
D onze, hactenus Episcopum Tutelensem.
die 14 Februarii. — Titulari episcopali Ecclesiae Sufaritanae E x c .
P. D. Carolum Schmitt, hactenus Episcopum Aurotopolitanum.
die 16 Februarii. — Cathedrali Ecclesiae Palmensi R. P. Agostinum a
Capinzal, sodalem Ordinis Fratrum Minorum Cappuccinorum, saeculo:
Iosephum Sartori.
— Titulari episcopali Ecclesiae Iriensi E. D. Gerardum Dicke, sacerdotem dioecesis Aquisgranensis, quem deputavit Auxiliarem E x c . m i
P. D. Ioannis Pohlschneider, Episcopi Aquisgranensis.
— Metropolitanae Ecclesiae Managuensi E x c . P. D. Michaelem Obando Bravo, hactenus Episcopum tit. Putiensem in Byzacena.
die 18 Februarii. — Cathedrali Ecclesiae Campifontis-Capitis Girardeaunensis R. P. D. Yillelmum W. Baum, Cancellarium dioecesis Kansanopolitanae-Sancti Iosephi.
die 20 Februarii. —- Titulari, pro hac vice archiepiscopali, Ecclesiae
Castulonensi E x c . P. D. Angelum Mariam Ocampo Berrio, hactenus
Archiepiscopum Tunquensem.
— Metropolitanae Ecclesiae Tunquensi E x c . P. D. Augustum Trujillo
Arango, hactenus Episcopum Jericoënsem.
die 21 Februarii. — Metropolitanae Ecclesiae Guadalaiarensi E x c .
P. D. Iosephum Salazar López, hactenus Episcopum Zamorensem in
Mexico.
die 24 Februarii. — Titulari episcopali Ecclesiae Epagrensi E x c . P.
D. Malcolm M. MacEachern, hactenus Episcopum Carolinapolitanum.
die 26 Februarii. — Cathedrali Ecclesiae Sanctae Mariae Angelorum
E x c . P. D. Orozimbum Fuenzalida y Fuenzalida, hactenus Episcopum
tit. Burcensem et Praelatum Calamensem in Chilia.
die 6 Martii. — Cathedrali Ecclesiae Antioquiensi R. P. Eladium
Acosta Arteaga, sodalem Congregationis Iesu et Mariae seu Eudistarum,
Moderatorem provincialem eiusdem Congregationis in Columbia.
— Cathedrali Ecclesiae Alaiuelensi E x c . P. D. Henricum Bolaños
Quesada, hactenus Episcopum tit. Andropolitanum.
die 9 Martii. — Cathedrali Ecclesiae Victoriensi E x c . P. D. A n t o n i u m
Cunial, hactenus Episcopum Lucerinum.
die 10 Martii. — Cathedrali Ecclesiae Brittinoriensi E x c . P. D. Ioannem Proni, hactenus Episcopum Thermularum, quem constituit Coadiutorem cum iure successionis Ecclesiae Foroliviensis.
12 - A . A . S.
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium
178
Officiale
II
ARCIS GULIELMI
DECRETUM
De mutatione nominis dioecesis
Apostolicis sub plumbo Litteris « Cotidiano prope... », diei 29 mensis
Aprilis anno Domini 1952, dioecesis Arcis Gulielmi erecta fuit, metropolitanae Ecclesiae Torontinae suffraganea; sedes autem eius et cathedra
statuta fuit in urbe vulgo Eort William.
Cum vero huic urbi hodiernis temporibus nomen vulgo Thunder Bay
datum sit, Exc.mus P. D. Eduardus Q. Jennings, Episcopus tit. Assidonensis et Administrator Apostolicus « sede vacante » praefatae dioecesis
Arcis Gulielmi, ab Apostolica Sede expostulavit ut nomen eiusdem dioecesis immutaretur.
Sacra Congregatio pro Episcopis, audita Conferentia Episcopali Dicionis Canadensis et praehabito favorabili v o t o E x c . m i P. D. Emmanuelis
Clarizio, Archiepiscopi tit. Antiatensis et Apostolici Pro-Nuntii in eadem
Dicionej vigore specialium facultatum sibi a Summo Pontifice Paulo
Divina Providentia
P P . VI
tributarum, praesenti Decreto statuit ut
dioecesis Arcis Gulielmi posthac vernacula lingua Thunder Bay, nomine
autem curiali Sinus Tonitralis nuncupetur, eiusque pro tempore Episcopus item Sinus Tonitralis nominetur.
Quibus super rebus praesens edit Decretum perinde valiturum ac si
Apostolicae sub plumbo Litterae datae forent.
Contrariis quibusvis minime obstantibus.
Datum R o m a e , ex Aedibus Sacrae Congregationis pro Episcopis, die
26 mensis Februarii anno 1970.
CAROLUS Card. CONFALONIERI, Praefectus
L . © S.
© ERNESTUS CIVARDI, Archiep. tit. Serdicen., a Secretis
Sacra
Congregatio
pro
Ecclesiis
Orientalibus
179
SACRA CONGREGATIO
PRO ECCLESIIS ORIENTALIBUS
DECLAEATIO
Apostolica Sedes, de tuitione atque incremento Ecclesiarum catholicarum orientalium sollicita, ad magis firmandos nexus inter Patriarchatus et proprii ritus Hierarchas extra fines territorii patriarchalis constitutos atque ad b o n u m fidelium orientalium extra patriarchatus c o m m o rantium efficacius fovendum, normas quasdam statuendas esse censuit.
Quapropter Sacra Congregatio pro Ecclesiis Orientalibus, votis annuens ut praescriptum commatis tertii n. 7 Decreti Conciliaris « Orientalium Ecclesiarum » in praxim deduceretur, ea quae sequuntur de mandato Summi Pontificis declarat.
1. Hierarchae Orientales extra fines territorii patriarchalis constituti,
in Synodis patriarchalibus proprii ritus, sive electionum sive negotiorum,
cum suffragio deliberativo partem habere possunt.
2. Patriarcha et, Sede vacante vel impedita, Administrator Patriarchalis convocare tenetur ad Synodos, de quibus in n. 1, omnes et singulos
Hierarchas sui ritus extra fines territorii patriarchalis constitutos.
3. Designationem Hierarcharum proprii ritus pro fidelibus orientalibus extra patriarchatus commorantibus quod attinet, Patriarcha cum
sua Synodo electionum elenchum saltem trium idoneorum candidatorum
Sedi Apostolicae, opportuno tempore, proponere valet, firmo iure Romani
Pontificis nominandi ad huiusmodi officium quem Ipse maluerit.
Super statutae normae valebunt ad interim donec disciplina canonica
orientalis iuxta Decreta et ad mentem Concilii Oecumenici Vaticani II
organice recognoscatur, abrogatis, quatenus opus sit, praescriptionibus
iuris canonici orientalis vigentis, quin exinde potestas iurisdictionis Patriarchae extra fines sui patriarchatus extendatur.
Quibuscumque, etiam speciali mentione dignis, in contrarium non
obstantibus.
D a t u m R o m a e , die 25 mensis Martii anno 1970.
M. Card. DE FUKSTEMBERG, Praefectus
L.
B
S.
£ß Marius Brini, Archiep. tit. Algizen., a Secretis
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
180
SACRA CONGREGATIO
PRO GENTIUM EVANGELIZATIONE
SEU DE PROPAGANDA FIDE
i
RATBURENSIS
(RATCHABURENSIS)
DECRETUM
De mutatione nominis dioecesis
Cum Excmus ac Revmus Dominus Petrus Carretto, Episcopus Ratburensis, proposuisset ut praesens denominatio eiusdem dioecesis ita permutaretur ut deinde Ratchaburensis nuncuparetur, iuxta novum nomen
« Ratchaburi » nuper urbi (( Ratburi » datum, haec Sacra Congregatio
p r o Gentium Evangelizatione seu de Propaganda F i d e , audito favorabili
voto E x c m i ac Revmi Domini Ioannis Jadot, Archiepiscopi tit. Zuritani
et A p o s t o l i c i in Thailandensi, Laosiensi, Malacensi et Singaporensi
regionibus Delegati, necnon Conventus E p i s c o p o r u m Thailandiae, optatis
praedicti Episcopi Ratburensis inhaerendum esse censuit.
Itaque, eadem Sacra Congregatio, vigore facultatum sibi a S S m o
D o m i n o Nostro P a u l o Divina Providentia P a p a V I tributarum, supramemoratam propositionem adprobavit ac praesens ad rem Decretum
confici iussit.
Datum Romae, ex Aedibus Sacrae Congregationis pro Gentium Evangelizatione, die 25 iunii a. D. 1969.
G.
P.
Card.
AGAGIANIAN,
Praefectus
L. © S.
Titianus Scalzotto, Adiutor a Studiis
Sacra Congregatio pro Gentium Evangelizatione
181
II
CHANTABURIENSIS ET ALIARUM
DECRETUM
De mutatione nominum dioecesium
Cum E x c m u s ac Revmus Dominus Ioannes Jadot, Archiepiscopus
tit. Zuritanus et Apostolicus in Thailandensi, Laosiensi,
Malacensi
et Singaporensi regionibus Delegatus, proposuisset ut praesens denominatio
dioecesium
Sawanensis,
permutarentur
sawanensis,
Chantaburiensis,
Nakhornrajasimaënsis,
ut
deinde
Chiengmaiensis,
Ubonensis
Chanthaburiensis,
Nakhonratchasimaënsis,
et
Nakhornensis
Udonthanensis
Chiangmaiensis,
JJbonratchathaniensis,
ita
NakhonUoZontha-
niensis, nuncuparentur, a novis nominibus (( Chanthaburi », « ChiangMai », « Nakhon Sawan », « Nakhon Ratchasima », « Ubon Ratchathani » et « Udon Thani », urbibus « Chantaburi », (( Chieng-Mai »,
(( Nakhorn Sawan », « Nakhorn Rajasima », « Ubon » et Udonthani »,
nuper datis ab auctoritate civili, haec S. C. p r o Gentium Evangelizatione seu de Propaganda Fide, audito favorabili v o t o Conventus Episcoporum Thailandiae, optatis praedicti Delegati Apostolici inhaerendum esse censuit.
Itaque, eadem Sacra Congregatio, vigore facultatum sibi a Ssmo
D o m i n o Nostro P a u l o Divina Providentia P a p a VI tributarum, supramemoratam propositionem adprobavit ac praesens ad rem Decretum
confici iussit.
Datum R o m a e , ex Aedibus Sacrae Congregationis p r o Gentium
Evangelizatione seu de Propaganda F i d e , die 2 mensis iulii a. D. 1969.
G.
P.
Card.
AGAGIANIAN,
Praefectus
L. © S.
ffi Sergius Pignedoli, A r c h i e p . tit. Iconien., a Secretis
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
182
ACTA TRIBUNALIUM
SACRA ROMANA ROTA
Citationes
edictales
I
BRUGELLENSIS SEU TAURINENSIS
Nullitatis matrimonii (Coda Zabetta - Antoniotti)
Cum ignoretur locus actualis commorationis dominae Rosulae A n t o niotti, conventae in causa de qua supra, eamdem citamus ad comparendum, aut per se aut per procuratorem legitime constitutum, coram Tribunali S. Romanae R o t a e (Piazza della Cancelleria 1, R o m a ) , in diem
11 iunii 1970, hora undecima, pro concordatione vel subsignatione sequentis dubii:
An constet de matrimonii nullitate, in casu.
Ordinarii locorum, parochi et fideles, qui notitiam habuerint actualis
commorationis praedictae dominae Rosulae Antoniotti, curare debent
ut ipsa de hac edictali citatione rite moneatur.*
Iosephus M. Pinto,
Ponens
Ex Cancellaria Tribunalis S. R. Rotae, die 25 mensis februarii a. 1970.
Raphaël
Funghini,
Notarius
* Etant inconnu le lieu de la demeure actuelle de M'.me Rosine Antoniotti, défenderesse en cette cause, nous la citons à comparaître, par propre
personne ou par un procureur légitimement constitué, au siège du Tribunal
de la S. Rote Romaine (Roma, Palazzo della Cancelleria) le 11 juin 1970 à
11 heures, pour concorder ou souscrire le doute ci-dessous rapporté:
Conste-t-il de la nullité du mariage, dans le cas?
Les Ordinaires des lieux, les curés, les fidèles ayant connaissance du
lieu de la résidence de ladite Rosine Antoniotti, devront, dans la mesure
du possible, l'avertir de la présente citation.
183
Sacra Romana Rota
II
PARISIENSIS
Nullitatis matrimonii (Raev - Gueorgueva)
Cum
ignoretur
locus
actualis
commorationis
dominae
Temenuga
Gueorgueva, conventae in causa de qua supra, eamdem citamus ad c o m parendum, aut per se aut per procuratorem legitime constitutum, coram
Tribunali S. Romanae R o t a e (Piazza della Cancelleria 1, R o m a ) , in diem
6 iunii 1970, hora 11,30, pro concordatione vel subsignatione sequentis
dubii:
An constet de matrimonii nullitate ob simulationem totalem, exclusionem
bonorum sacramenti et prolis,
et, tamquam in prima instantia, ob defectum
formae.
Ordinarii locorum, parochi et fideles, qui notitiam habuerint actualis
commorationis praedictae dominae Temenuga Gueorgueva, curare debent ut ipsa de hac edictali citatione rite moneatur.*
Carolus Lefebvre, Ponens
Ex Cancellaria Tribunalis S. R. Rotae, die 11 mensis martii a. 1970.
Raphael Funghini,
Notarius
* Etant inconnu le lieu de la demeure actuelle de M.me Temenuga Gueorgueva, défenderesse en cette cause, nous la citons à comparaître, par propre personne ou par un procureur légitimement constitué, au siège du Tribunal de la S. Rote Romaine (Roma, Palazzo della Cancelleria) le 6 juin
1970, a 11 heures 30, pour concorder ou souscrire le doute ci-dessous rapporté :
Conste-t-il de la nullité du mariage, à cause de simulation totale, d'exclusion des biens du sacrement et de la progéniture ; et, comme en première
instance, pour défaut de forme.
Les Ordinaires des lieux, les curés, les fidèles ayant connaissance du
lieu de la résidence de ladite Temenuga Gueorgueva, devront, dans la
mesure du possible, l'avertir de la présente citation.
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
184
ACTA SECRETARIATUUM
SECRETARIATUS
AD CHRISTIANORUM UNITATEM FOVENDAM
DÉCLARATION
sur la position de l'Eglise Catholique en matière d'Eucharistie commune entre chrétiens de diverses confessions.
.1. Dans ces derniers temps, en diverses parties du monde, des initiatives ont été prises au sujet de la participation commune à l'eucharistie, engageant d'une part fidèles et clergé de l'Eglise catholique
et d'autre part chrétiens et pasteurs d'autres Eglises et communautés
ecclesiales.
Il s'agit tantôt d'admission de fidèles catholiques
communion eucharistique
protestante
ou
anglicane,
tantôt
à la
de parti-
cipation de protestants et d'anglicans à la communion eucharistique
dans l'Eglise catholique,
tantôt encore de célébration eucharistique
commune célébrée conjointement par des ministres appartenant à des
Eglises et communautés ecclesiales encore séparées et à laquelle participent des fidèles de ces communautés.
Sur ce sujet de grande importance théologique, pastorale et surtout
œcuménique, nous voulons rappeler les normes de l'Eglise telles qu'elles ont été récemment formulées.
2. Le deuxième Concile du Vatican s'est prononcé à ce sujet dans
le décret sur l'œcuménisme,
Unitatis Redintegratio.
Après avoir
rap-
pelé que les prières communes pour l'unité sont un moyen efficace de
demander la grâce de l'unité et constituent une expression authentique
des liens par lesquels les catholiques demeurent unis avec les autres
chrétiens, le décret continue :
« Cependant il n'est pas permis de considérer la
" communicatio
in sacris " comme un moyen à employer sans réserve pour rétablir
l'unité des chrétiens. Une telle " communion " dépend surtout de deux
principes : unité de l'Eglise qu'elle doit exprimer, participation aux
moyens de grâce. L'expression de l'unité empêche la plupart du temps
cette " c o m m u n i o n " .
fois.
La grâce à procurer la recommande quelque-
Sur la façon pratique d'agir, eu regard aux circonstances de
temps, de lieux et de personnes, c'est l'autorité episcopale locale qui
doit prudemment donner des instructions, à moins qu'il n ' y ait eu
d'autres dispositions de la conférence episcopale selon ses propres statuts,
ou
du
Saint-Siège »
(Unitatis
Redintegratio, 8 ) .
Secretariatus ad Christianorum unitatem fovendam
185
3. Dans la mise en œuvre de ces principes généraux, le Concile
nous invite à bien considérer la « condition particulière des Eglises
d'Orient »
(Unitatis Redintegratio, 14)
et d'en tirer les conséquences
appropriées :
« Puisque ces Eglises, bien que séparées, ont de vrais sacrements,
surtout en vertu de la succession apostolique : le sacerdoce et l'eucharistie, qui les unissent intimement à nous, une certaine " communicatio in sacris ", dans des circonstances favorables, et avec l'approbation de l'autorité ecclésiastique, est non seulement possible, mais
même
recommandable »
(Unitatis
Redintegratio,
15).
Le décret sur les Eglises orientales catholiques, Orientalium Ecclesiarum, entrant dans des précisions, permet l'accès aux sacrements de
pénitence, d'eucharistie et onction des malades aux orientaux qui ne
sont pas en pleine communion avec le siège apostolique de R o m e , qui
se trouvent dans les conditions requises.
Il autorise également les
catholiques à demander ces mêmes sacrements aux prêtres orientaux
chaque fois que la nécessité ou une véritable utilité spirituelle le demande et que l'accès à un prêtre catholique s'avère matériellement ou moralement impossible. Il recommande en outre les contacts à ce suiet entre
autorités ecclésiastiques des Eglises en cause
(cf.
Orientalium Eccle-
siarum, 27, 29).
4. Dans la section du décret sur l'œcuménisme
(Unitatis Redinte-
gratio) consacrée aux « Eglises et communautés ecclesiales séparées en
Occident », qui groupe des confessions chrétiennes très diverses, le
Concile a abordé le problème théologique sous-jacent aux relations
sacramentelles eucharistiques avec les communautés chrétiennes dans
lesquelles ne se réalisent pas les mêmes conditions que dans les Eglises
d'Orient :
« Certes, les communautés ecclesiales séparées de nous n'ont pas
avec nous la pleine unité dérivant du baptême, et nous croyons, surtout
par suite du défaut du sacrement de l'ordre, qu'elles n ' o n t pas conservé la substance propre et intégrale du Mystère eucharistique. Néanmoins, en célébrant à la Sainte Cène le mémorial de la mort et la
résurrection du Seigneur, elles professent que la vie consiste dans la
communion au Christ et elles attendent son retour glorieux. Il faut
donc que la doctrine sur la Cène du Seigneur, les autres sacrements,
le culte et les ministères de l'Eglise, fassent l'objet du dialogue »
(Unitatis
Redintegratio,
22).
On remarquera que l'appréciation doctrinale sur l'eucharistie de
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
186
ces communautés est liée à un appel à un dialogue sur l'eucharistie et
toute la vie sacramentelle, avec une mention spéciale des ministères de
l'Eglise. On sait l'importance décisive que l'Eglise catholique accorde
à l'enseignement traditionnel sur la nécessité et les conditions d'existence du sacerdoce ministériel de succession apostolique ».
5. Les dispositions prises per le deuxième Concile du Vatican ont
été appliquées par le Directoire œcuménique approuvé par le Saint
Père le 27 avril 1967 (publié dans les A. A. 8. le 5 juillet de la même
année).
En ce qui concerne les relations eucharistiques avec les orientaux
qui ne sont pas en pleine communion avec le siège apostolique de
Eome, le Directoire reproduit les dispositions du Concile, avec certaines précisions utiles notamment en matière de réciprocité et d ' a c c o r d
préalable entre les autorités ecclésiastiques des Eglises concernées (Directoire
œcuménique,
39-47).
6. Le Directoire est entré dans plus de détails pour les communautés chrétiennes, avec lesquelles nous n'avons pas le fondement ecclésiologique et sacramentel qui nous unit notamment aux Eglises d'Orient.
V o i c i comment il formule ses normes après les avoir justifiées d o c trinalement :
« La célébration des sacrements est une action de la communauté qui
célèbre, réalisée dans cette communauté, dont elle manifeste l'unité
dans la foi, le culte et la vie. Là donc où cette unité de foi concernant
les sacrements fait défaut, la participation des frères séparés avec des
catholiques,
particulièrement
dans
les
sacrements
d'eucharistie,
de
pénitence et d'onction des malades, n'est pas permise. Cependant, c o m m e
les sacrements sont à la fois des signes d'unité et des sources qui procurent la grâce (cf.
Unitatis redintegratio, 8), l'Eglise peut, pour des
raisons suffisantes, permettre à un frère séparé d'accéder à ces sacrements. Cet accès peut être permis à un frère séparé en danger de mort
ou en situation d'urgente nécessité (pendant une persécution, en prison),
si le frère séparé ne peut pas accéder au ministre de sa propre confession et s'il demande spontanément des sacrements à un prêtre catholique, à condition qu'il professe sur ces sacrements une foi conforme
à celle de l'Eglise catholique et qu'il soit convenablement disposé.
Dans d'autres cas de semblable urgente nécessité, la décision appartiendra à l'ordinaire du lieu ou à la conférence episcopale.
Le catholique, dans des circonstances semblables, ne peut demander
Secretariatus ad Christianorum unitatem fovendam
187
ces sacrements, si ce n'est à un ministre qui a reçu validement le
sacrement de l'ordre » {Directoire, 55).
7. Commentant ce passage, Son Eminence le cardinal Bea, président du Secrétariat pour l'unité des chrétiens, un mois avant sa mort,
tint à en mettre en lumière le sens exact :
(( Ces textes bien précis déterminent les conditions requises pour
admettre un anglican ou un protestant à la communion eucharistique
dans l'Eglise catholique. Il ne suffit donc pas qu'un de ces chrétiens
soit spirituellement bien
disposé et qu'il demande spontanément la
communion à un ministre catholique, il faut avant tout que se vérifient
deux autres conditions : qu'il tienne sur l'eucharistie la foi que professe l'Eglise catholique elle-même et qu'il ne puisse accéder à un
ministre de sa propre confession.
Le Directoire cite en exemple trois cas de force majeure où ces
conditions
peuvent se vérifier : le péril de mort, la persécution, l'em-
prisonnement. Dans les autres cas, l'ordinaire du lieu ou la conférence
episcopale pourront donner la permission, si celle-ci est sollicitée, à
condition toutefois qu'il s'agisse de cas d'urgente nécessité semblables
à ceux cités en exemple et où donc se vérifient les mêmes conditions.
Quand l'une de ces conditions fait défaut, l'admission à la communion
{Note
eucharistique
sur
l'application
dans
du
l'Eglise
Directoire
catholique
œcuménique,
n'est
pas
publiée
possible ))
dans
l'Os-
servatore R o m a n o du 6 octobre 1968).
8. A propos du rôle que le Directoire est appelé à jouer dans l'action
pastorale de l'Eglise, il nous paraît indiqué de rappeler ici les paroles
que le Saint-Père adressait le 13 novembre 1968 aux membres du Secrétariat pour l'unité des chrétiens :
« Nous n'avons pas besoin de vous dire que, pour promouvoir efficacement l'œcuménisme, il faut aussi le guider, en soumettre la mise
en œuvre à des règles bien précises. Dans notre pensée, le Directoire
œcuménique n'est pas un recueil de conseils qu'il serait loisible d'accueillir ou d'ignorer. C'est une véritable instruction, un exposé de la
discipline à laquelle doivent se soumettre ceux qui veulent vraiment
servir l'œcuménisme »
(L'Osservatore Romano, 14 novembre 1968).
9. Le Secrétariat pour l'unité des chrétiens suit ce problème de très
près. Il a pris lui-même diverses initiatives en ce domaine. Récemment, au cours de son assemblée plénière
(Congregatio plenaria dont
les membres sont quarante evêques du monde entier), tenue à R o m e
du 18 au 28 novembre dernier, il s'en est occupé avec grande attention.
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
188
II se réjouit également des travaux qui sont effectués dans le monde
entier pour approfondir la théologie de l'Eglise, du ministère et de
l'eucharistie, comme sacrement et comme sacrifice, dans le contexte
historique de la division des chrétiens.
Il prend connaissance avec
intérêt et profit des efforts faits pour clarifier la problématique et pour
préciser le vocabulaire. Il est heureux surtout du dialogue interconfessionnel sur ce sujet qui se poursuit actuellement soit au plan local
soit à l'échelle mondiale. Il manifeste l'espoir que ces entretiens serviront à rapprocher les positions. Toutefois il constate que jusqu'à
présent ces dialogues n ' o n t pas encore abouti à des résultats capables
d'être adoptés de part et d'autre par ceux qui ont la responsabilité
des Eglises et communautés ecclesiales en cause.
Pour l'Eglise catholique, il n ' y a donc pas lieu de modifier actuellement les normes
du Directoire œcuménique
rappelé plus haut.
La
ligne de conduite qui y est tracée résulte de la réflexion de l'Eglise sur
sa propre foi et de la considération des besoins pastoraux du peuple
fidèle. Avant d'envisager un autre comportement en matière d'eucharistie commune,
il faudra
clairement
établir
qu'un
éventuel
chan-
gement restera rigoureusement conforme à la profession de foi de
l'Eglise et qu'il servira à la vie spirituelle de ses membres.
10. Au moment où va se commencer la semaine de prière pour l'unité,
nous mesurons combien le désir d'une eucharistie commune est un
puissant stimulant de la recherche de la parfaite unité ecclésiale de
tous les chrétiens, telle que le Christ l'a voulue. Cette aspiration peut
être très opportunément exprimée dans les célébrations qui prendront
place durant cette semaine d'imploration. Celles-ci pourraient en effet
comporter, outre la lecture et la méditation de l'Ecriture, des éléments
qui orientent vers l'eucharistie commune espérée :
notre reconnais-
sance pour l'unité partielle déjà obtenue, notre regret des divisions
qui demeurent et notre ferme propos de tout mettre en oeuvre pour les
surmonter, enfin notre supplication au Seigneur de hâter le jour où
nous pourrons célébrer ensemble le mystère du Corps et du Sang du
Christ.
R o m e , le 7 janvier 1970.
Cardinal
JEAN
WILLEBRANDS,
Fr.
Président
Jérôme Hamer,
O . P . , Secrétaire
Diarium Romanae Curiae
189
DIARIUM ROMANAE CURIAE
Giovedì, 26 febbraio 1970, il Santo Padre Paolo VI ha ricevuto in solenne Udienza, per la presentazione delle Lettere
Credenziali, Sua Eccellenza il Signor HISAJI HATTOEI, Ambasciatore Straordinario e Plenipotenziario del Giappone.
SEGRETERIA DI STATO
NOMINE
Con Brevi Apostolici il Santo Padre Paolo VI ha nominato :
9
marzo
»
»
1970. Il Rev. Mons. Tagliaferri Mario, Pro-Nunzio Apostolico
nella Repubblica C entro-Africana, con incarico di Delegato Apostolico per il Ciad ed il
Congo-Brazzaville.
»
S. E. Revma Mons. Cecchini Michele, Arcivescovo tit. di
Aquileia, Pro-Nunzio Apostolico in Maurizio.
Con Biglietto della Segreteria di Stato il Santo Padre Paolo VI ha
nominato :
13 febbraio 1970. Il Rev. Mons. Géraud Giuseppe, della Compagnia dei
Sacerdoti di S. Sulpizio; i Rev.di Padri Lio
Ermenegildo, dell'Ordine dei Frati Minori, e
Visser Giovanni, della Congregazione del SS.mo
Redentore, Consiglieri della Sacra Penitenzieria Apostolica.
Con Brevi Apostolici il Santo Padre Paolo VI ha nominato :
Assistenti al Soglio Pontificio :
28 ottobre 1968. S. E. Mons. Reicher Luigi (Austin).
24 marzo 1969. S. E. Mons. Boardman Giovanni (Brooklyn).
4 novembre »
S. E. Mons. Benedetti Tarcisio Vincenzo, Vescovo di Lodi.
Con Biglietti della Segreteria di Stato il Santo Padre Paolo VI ha
nominato :
Protonotari
Apostolici
soprannumerari:
25 novembre 1968. Mons. Culleton Hillis Giacomo (Fresno).
»
»
»
Mons. Roach Giovanni (Galveston - Houston).
190
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
25 novembre 1968.
»
»
»
14 giugno 1969.
9 settembre
25 ottobre
»
»
»
»
29
»
30
Mons.
Mons.
Mons.
Mons.
Mons.
Mons.
Mons.
Mons.
Mons.
Falicki Edmondo (Grand Rapids).
Murphy Guglielmo (Grand Eapids).
Podhajski Giuseppe (Grand Rapids).
Montéenlo Stefano (Cebú).
Galli Enea (Urbino).
Haendly Wolfang (Berlin).
De Marchi Giuseppe (Roma).
Polzin Bernardo (Gdansk).
Filippin Erminio (Treviso).
Prelati
d'onore
di
Sua
Santità:
os
25 aprile 1969. Mons. O'Connor Bernardo Stefano (Birmingham).
Mons. Bellarmino Alberto (Cebù).
14 giugno
»
»
Mons. Dean Pietro (Cebù).
»
Mons. Elima-Eugéne Francesco (Cap Haïtien).
14 luglio
»
Mons. Willinger Francesco (Sankt Pölten).
»
»
4 agosto
Mons. 0'Sullivan Giacomo (Sandhurst).
»
Mons. Colagiovanni Emilio (Campobasso).
9
»
Mons. Ledi Giuseppe (Linz).
4 settembre »
»
Mons. Caputo Pasquale (Nicastro).
9
»
Mons. Curzi Gaetano (Sant'Angelo in Vado).
»
»
»
» Mons. Moriccioni Antonio (Sant'Angelo in Vado).
Mons. Fini Alessandro (Urbanía).
»
»
»
»
Mons. Fraternali Aldo (Urbino).
Mons. Sartori Giovanni (Vicenza).
»
17
Mons. D'Souza Enrico (Calicut).
4 ottobre
»
Mons.
Kinsella Matteo (Paisley).
»
»
»
»
»
Mons. Cozzi Giuseppe (Tortona).
»
20
Mons. Borowiec Francesco (Warszawa).
»
Mons. Kocyìowski Gerolamo (Breslavia).
23
»
Mons. Zator Przytocki Giuseppe (Gdañsk).
»
29
novembre
Mons. Liss Arcadio (Chelmno).
»
Mons. Campbell Martino (Hexham and Newcastle).
»
»
»
Mons. Wakim Michele (Tripoli dei Maroniti).
»
Mons. Fiorelli Leone (Norcia).
11
»
13
» Mons. Degni Ettore (Aquino,Sora e Pontecorvo).
»
»
» Mons. Marciano Vincenzo (Aquino, Sora e Pontecorvo).
»
»
» Mons. Mariani Angelo (Aquino, Sora e Pontecorvo).
20
» Mons. Klosak Casimiro (Krakow).
»
Mons. Turowicz Giulio (Krakow).
OD
Cappellani di Sua Santità:
14 giugno 1969. Mons. Alo Patrizio (Cebú).
»
»
Mons. Anisich Eugenio (Kalocsa).
.19
25 luglio
Mons. Jjemba Eugenio (Uganda).
»
Mons. Mukasa Paolo K. (Uganda).
Mons. Gruber Giovanni (Linz).
4 settembre »
»
» Mons. Hoëckner Francesco (Linz).
Diarium Romanae Curiae
4 settembre 1969. Mons.
»
»
» Mons.
»
»
» Mons.
9
»
» Mons.
17
»
» Mons.
»
»
» Mons.
»
»
» Mons.
»
»
» Mons.
»
»
» Mons.
»
» Mons.
»
»
» Mons.
27
»
» Mons.
»
»
» Mons.
Mons.
4 ottobre
»
13
»
» Mons.
»
»
» Mons.
20
»
» Mons.
»
»
» Mons.
23
»
» Mons.
Mons.
»
» Mons.
»
»
» Mons.
»
» Mons.
»
»
» Mons.
Mons.
»
»
» Mons.
29
»
» Mons.
»
» Mons.
»
»
» Mons.
Mons.
1 novembre »
»
»
» Mons.
»
»
» Mons.
»
» Mons.
»
» Mons.
»
»
» Mons.
»
» Mons.
»
»
» Mons.
Mons.
o
8
»
» Mons.
13
»
» Mons.
»
»
» Mons.
Mons.
15
»
» Mons.
»
»
» Mons.
19
»
» Mons.
Mons.
20
Kronsteiner Ermanno (Linz).
Mayr Michele (Linz).
Singer Ignazio (Linz).
Regine Giuseppe (Ischia).
Cocco Felice (Vicenza).
Masetto Adriano (Vicenza).
Mattiello Luigi (Vicenza).
Meneghini Giuseppe (Vicenza).
Stecco Giovanni (Vicenza).
Tassoni Cosina (Vicenza).
Tovo Sergio (Vicenza).
von der Sitt Mattia (Regensburg).
Paliani Camillo (Roma).
Manciocchi Camillo (Velletri).
Pendolesi Valfrido (Arezzo).
Buikus Giovanni (Vilkaviskis).
Juza Giuliano (Tarnów).
Musial Antonio (Gniezno).
Demel Taddeo (Breslavia).
Kucy Giovanni (Breslavia).
Marusak Ceslao (Breslavia).
Maruszcak Giovanni (Breslavia).
Oslizlok Pietro (Breslavia).
Pietraszko Stanislao (Breslavia).
Kostka Andrea (Gorzow).
Mini Nicola (Skoplje).
Gustkowicz Giovanni (Gdaiisk).
Montalbetti Giovanni (Poznan).
Swoboda Ladislao (Poznan).
Baratto Alfredo (Napoli).
Basso Antonio (Napoli).
Cozzolino Agostino (Napoli).
Davino Edoardo (Napoli).
Locci Antonio (Napoli).
Postiglione Gaetano (Napoli).
Sirico Pasquale (Napoli).
Rizzello Antonio (Nardo).
Zitkus Casimiro (Kaunas).
Milandri Anacleto (Forlì).
Facchini Dino (Aquino, Sora e Pontecorvo).
Pascale Leonida (Aquino, Sora e Pontecorvo).
Hermach Giuseppe (Litomëfice).
Poul Giuseppe (Litomèfice).
Scimeca Salvatore (Palermo).
Nanni Luigi (Lucca).
Dzwigonski Francesco (Krakow).
191
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
192
ONORIFICENZE
Con Brevi Apostolici il Santo Padre Paolo VI ha conferito:
La Gran Croce dell'Ordine di san Gregorio Magno, classe civile:
27
giugno
1969. Al sig. Ridder de van der Schueren Giovanni Battista
Gerardo Maria ('s-Hertogenbosch).
Con Biglietti della Segreteria di Stato il Santo Padre Paolo VI ha
conferito :
La Commenda con Placca dell'Ordine di san Gregorio Magno, classe civile :
25 ottobre 1969. Al sig. Steiner Ludovico (Austria).
25 novembre »
Al sig. Hogan Michele (Hong Kong).
La Commenda dell'Ordine di san Gregorio Magno, classe civile:
1969. Al sig. Lambert Giuliano (Antwerpen).
» Al sig. Weebers Guglielmo Pietro G. A. ('s-Hertogen
bosch).
25 luglio
Al
sig.
Emojong
M. (Uganda).
»
Al
sig.
Rodrigues
F. J. E. (Uganda).
»
»
»
29 agosto
» Al sig. Van Helvoort Enrico Giovanni C. M. (Breda).
»
»
» Al sig. Lewandowski Giorgio (Versailles).
Al sig. Andriolo Vittorio (Vicenza).
17 settembre
»
»
» Al sig. Breganze Uberto (Vicenza).
»
» Al sig. Marzot Virgilio (Vicenza).
Al sig. Rumor Sebastiano (Vicenza).
»
»
18
»
» Al sig. Abbadessa Giuseppe (Brindisi).
»
»
» Al sig. Cartia Giov. Battista (Ragusa).
»
»
» Al sig. Todisco Antonio (Roma).
23
»
» Al sig. Amato Antonino (Alife).
»
»
» Al sig. Onorato Orlando (Cagliari).
26
»
» Al sig. Fobretto Giuseppe Paolo (Milano).
31
27
marzo
giugno
NECROLOGIO
2
10
15
marzo
»
»
»
»
16
21
»
«
24
»
1970. Mons. Campos Paulo de Tarso, Vescovo tit. di Garba.
»
Mons. Acciari Ambrogio Florido, Arcivescovo di Rodi.
»
Mons. Moran Lawrence Patrick, Vescovo tit. di Cesarea
di Filippo, Ausiliare dell'Arcivescovo di Melbourne.
»
Mons. Lacoursière François-Xavier, Vescovo tit. di Amadassa.
»
Mons. Bouter William, Vescovo di Nellore.
«
Mons. Albanesi Adelchi, Arcivescovo-Vescovo di Viterbo
e Tuscania e Abbate « nullius » di S. Martino al
Cimino.
»
Mons. Sosa Gaona Emilio, Vescovo tit di Sergenza.
An. et vol. LXII
30 Aprffis 1970
N. 4
ACTA APOSTOLICAE SEDIS
COMMENTARIUM
OFFICIALE
Directio: Palazzo Apostolico - Città dei Vaticano — Administratio: Libreria Editrice Vaticana
ACTA PAULI PP. VI
LITTERAE APOSTOLICAE
MOTU PROPRIO DATAE
Pontificia Commissio de spirituali migratorum atque itinerantium
cura constituitur.
PAULUS
PP.
YI
impulsu Catholica Mater Ecclesia
curas sollicitudinesque in eo ponere consuevit, ut filiis suis illa
subsidia, praesertim spiritualia, suppeditentur, quae peculiaria hominum, rerum, temporum adiuncta postulare videantur.
Campus vero, quo eius salutifera excurrit industria, fere
immensum est amplificatus hac ipsa aetate, qua, mirabili technicae artis progressione, facillima sunt reddita cuiusvis generis
itinera atque mutuae civium et nationum necessitudines hominumque congressiones perquam increbruerunt. Pastorale igitur
studium non solum ad eos est convertendum, qui statutis finibus paroeciarum, consociationum aliorumque hoc genus institutorum continentur, sed ad eos etiam, qui sponte vel ob aliquam necessitatem e sedibus suis se movent. Praeterea, ad
altioris doctrinae rationem, inquirendum est, collatis etiam
consiliis, quae huiusce rei sint causae earumque consecutiones,
atque pervidendum, quomodo huiusmodi peregrinatores ad
progressionem humanam et religiosam faciendam possint adiuvari et a quibus avertendi sint periculis. Ecclesia ergo salutaria
APOSTOLICAE CARITATIS
13 - A. A. S.
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
194
incepta debet excitare, suscipere aptoque nexu inter se coniungere, ut iisdem ipsa, quantum fieri possit, opituletur, simul vero
sententiam suam ostendere de quaestionibus socialibus, oeconomicis, ad animi culturam et similia pertinentibus, quae has
migrationes saepe solent inferre.
Re quidem vera Romani Pontifices, Decessores Nostri, eiusmodi intuentes necessitates, his pro viribus conati sunt occurrere, operam adiutricem praebentibus Coetibus Episcoporum,
nonnullis plurium gentium institutis, christianis singulis vel
consociatis. Satis est memorare opus Pii XII, qui anno M C M L I I ,
cum post immane bellum commigrationes plurimum auctae
essent, Constitutionem Apostolicam a verbis « Exsul Familia »
incipientem provide edidit, quam Nos horum temporum condicioni accommodavimus. Ille praeterea apud Sacram Congregationem Consistorialem, nunc pro Episcopis appellatam,
« Consilium Superius de Emigrantibus » instituit et ibidem
« Secretariatum Generalem Internationalem ad moderandum
Opus Apostolatus Maris » in commodum maritimorum, qui
scilicet nauticis rebus sunt addicti, condidit. Denique, novas
attendens necessitates, idem Decessor Noster anno M C M L I I I
Congregationi Consistoriali munus mandavit spirituale ministerium impendendi fidelibus, qui in aëroportibus vel ipsis
aëronavibus officia exercent vel opus faciunt, atque etiam
vectoribus in aërio itinere versantibus; cui instituto nomen
datum « Opus Apostolatus Caeli » vel « Aëris ».
Ipsum deinde Concilium Vaticanum II sollertes curas in
homines sese moventes intendit, cuius modi sunt « quam plurimi migrantes, exsules et profugi, maritimi sicut et aëronavigantes, nomades » .
1
2
3
4
s
1
A. A. S. 44 (1952), pp. 649 ss.
Litt. Apost. Pastorali migratorum cura, motu proprio datae; A. A. S. 61 (1969),
pp. 692 ss.
A. A. S. 44 (1952), pp. 692 ss.
Ibid., p. 695.
Decr. de past. Episcop. munere in Ecclesia Christus Dominus, 18; cfr. ibid. 16;
cfr. A. A. S. 58 (1966), pp. 682, 680 s.
2
3
4
5
Acta Pauli Pp. VI
195
Huic hortationi, cum animi Nostri sententia plane convenienti, obsecuti, anno M C M L X V apud praedictam Sacram Congregationem instituimus « Secretariatum Internationalem ad
moderandum Opus Apostolatus Nomadum », quo nempe spiritualis levatio afferretur genti sine sede vaganti, atque etiam
similis sortis hominibus, veluti iis, qui, circensibus ludis vel
operi per certa anni tempora addicti, peregrinantur.
Recens demum Sacra Congregatio pro Clericis Officio est
adaucta, cuius est religionis subsidia ad eos perferre, qui ob
rusticationem, curationes, pietatem, ingenii cultum, ludicras
corporum exercitationes, animi oblectationem aliasque his similes causas iter faciunt. Quae quidem multiplex res, nomine
vulgato « tourisme » comprehensa, permagnas hominum turbas respicit atque in sociali regione novum quiddam efficit ac
singulare.
Ad impensius vero procurandam spiritualem salutem eorum,
qui procul a sedibus propriis morantur, iam expedire videtur,
ut huiusmodi operositates apto, fecundo efficacique nexu inter
se copulentur atque uni subiciantur moderationi. Visum est
igitur Pontificiam Commissionem de spirituali migratorum
atque itinerantium cura, Sacrae Congregationi pro Episcopis
obnoxiam, constituere, complectentem ea, quae supra recensita sunt, Opera : curam emigrantium, Apostolatum Maris,
Apostolatum Aëris, Apostolatum Nomadum, curam peregrinatorum, qui « touristes » vulgo dicuntur et de quibus pastoralis sollicitudo per Constitutionem Apostolicam « Regimini
Ecclesiae Universae » provinciae Congregationis pro Clericis
fuit attributa.
6
7
Huius autem Commissionis haec erit ordinatio:
1. Munere Praesidis fungitur Cardinalis Praefectus Sacrae
Congregationis pro Episcopis eique adest Pro-Praeses, episco6
Codex normarum, seu «Directorium Generale», de ministerio pastorali in utilitatem eorundem peregrinatorum obeundo, anno M C M I ^ I X editus est; A. A. 8. 61 (1969),
pp. 631 ss.
69, 1«; A. A. 8. 59 (1967), p. 910.
7
196
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
pali dignitate auctus, qui scilicet illius vices gerit, opem ferente Secretario. Praeterea eiusdem Commissionis Membra sunt
Substitutus Secretariae Status seu Papalis, Secretarius Consilii pro Publicis Ecclesiae Negotiis, Secretarii Sacrarum Congregationum pro Episcopis, pro Clericis, pro Religiosis et Institutis saecularibus, pro Gentium Evangelizatione seu de Propaganda Fide, pro Institutione Catholica, Consilii « de Laicis »,
Pontificiae Commissionis a « Iustitia et Pace » atque quinque
Episcopi Dioecesani a Nobis nominati. Cardinalis Praefectus
Sacrae Congregationis pro Episcopis, Substitutus Secretariae
Status et Secretarii ut Membra recensiti, proprio munere durante, officium in hac Commissione gerunt; ceterorum munus,
expleto quinquennio, cessat, integrum tamen est Apostolicae
Sedi his iisdem munus, exacto quinquennio, prorogare.
2. Commissio, quamquam, ut supra dictum est, e Sacra
Congregatione pro Episcopis pendet, tamen certa autonomia
in gerendis suis muneribus fruitur. Eius imprimis est de cura
pastorali hominum praedicto modo se moventium agere cum
Coetibus Episcopalibus Nationum, qui secundum regionum
necessitates et opportunitates rem ad effectum deducere studebunt.
3. In certum ac definitum numerum Consultorum, ad
quinquennium, ascribuntur delecti homines, sive ex clero sive
ex ordine laicorum, qui, ad migrationes quod attinet, peculiari
peritia commendantur.
4. Quoniam harum Litterarum vi iura quinque praedictis
institutis concessa desinunt, Nostrum erit eas novae huic Commissioni tribuere facultates, quae necessariae et opportunae
videantur. Per specialem vero « Ordinem servandum » rationes,
quae inter Sacram Congregationem pro Episcopis et hanc Commissionem ita a Nobis constitutam, intercedant, accuratius describantur.
Spem igitur fovemus bonam fore, ut ex hac Commissione,
quippe cui novae singularesque apostolatus formae sint mandatae, fructus pastorales oriantur nec pauci nec leves, atque ut
Acta Pauli Pp. VI
197
materna sollicitudo Ecclesiae, signa et necessitates temporum
perspicientis, magis clarescat eademque testimonium ipsius
evadat animos blande alliciens.
Volumus ut hae Litterae ab hoc ipso die, quo datae sunt,
valere incipiant.
Quaecumque vero a Nobis hisce Litteris motu proprio datis
decreta sunt, ea omnia firma ac rata esse iubemus, contrariis
quibusvis non obstantibus.
Datum Romae, apud Sanctum Petrum, die x i x mensis Martii, in festo Sancti Ioseph, B. V. Mariae Sponsi, anno M C M L X X ,
Pontificatus Nostri septimo.
PAULUS PP. VI
CONSTITUTIONES APOSTOLICAE
I
SPALATENSIS - MACARSCENSIS
Dioecesis Macarscensis dioecesi Spalatensi iungitur et ad gradum metropolitanae
evehitur, nomine « Spalatensis-Macarscensis ».
P A U L U S
EPISCOPUS
SERVUS SERVORUM D E I
AD PERPETUAM R E I MEMORIAM
Qui vicariam in terris Christi potestatem obtinemus eiusque sanctae
Ecclesiae gubernandae munus habemus, studium omne et voluntatem pro
viribus collocamus ut, opportunis initis coeptis, fideles foveamus. Qua
de re, cum Conferentia Episcoporum Iugoslaviae accedendum esse censuerit sententiae venerabilis Fratris Francisci Franié, Episcopi Spalatensis et Macarscensis, posse videlicet Macarscensis dioecesis Sedi Spalatensi
iungi novaque ibi locorum provincia ecclesiastica excitari, idque ut fieret
ab Apostolica Sede petitum sit, 3S"os, audito venerabili Fratre Mario Cagna, Archiepiscopo titulo Heracleensi in Europa et in Iugoslavia A p o s t o lico Delegato, suprema Nostra potestate sequentia decernimus atque iubemus. Dioecesim Macarscensem unione ut dicitur exstintiva coniungimus
cum Spalatensi ita ut haec in posterum Spalatensis-Macarscensis appelletur, eamque ad gradum et dignitatem metropolitanae attollimus, cum
iuribus et privilegiis quae archiepiscopalibus et métropolitains Sedibus
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
198
competunt. N o v a proinde provincia ecclesiastica constituitur, cuius metropolitana erit Spalatensis-Macarscensis Ecclesia,
suffraganeae
autem,
dioeceses Bagusina, Sebenicensis, Pharensis et Catharensis, adhuc A p o s t o licae Sedi directo subiectae. Earundem vero dioecesium Episcopi metropolitano iuri
Archiepiscopi Spalatensis-Macarscensis obnoxii
erunt.
Decernimus praeterea ut venerabilis Frater Franciscus Franic, hactenus Episcopus Spàlatensis et Macarscensis, primus fiat Spalatensis-Macarscensis
Archiepiscopus
Metropolita,
cum iuribus
et
oblationibus
congruis; ut eiusdem Sedis Canonicorum collegium titulo metropolitam
decoretur suisque iuribus fruatur, in eoque n o v a dignitas constituatur,
archidiaconatus nuncupanda, atque duo alii canonicatus; ut tandem Canonicorum collegium concathedrale Macarscense dehinc titulo collegialis
ornetur. Ad haec perficienda studeat venerabilis Frater Marius Cagna,
quem diximus, vel ab eo delegatus sacerdos; qui vero negotium perfecerit
congrua documenta exaranda curet ad Sacramque Congregationem pro
Episcopis quam primum ea mittat, de more signata sigilloque impressa.
H a n c vero Constitutionem nunc et in posterum efficacem esse et fore
volumus; ita quidem ut quae per eam decreta sunt ab iis quorum res est
religiose serventur, atque igitur v i m suam obtineant. Cuius Constitutionis
effìcaeitati nulla, cuiusvis generis, contraria praescripta officere poterunt,
cum per eam iisdem derogemus omnibus. Nemini praeterea haec voluntatis Nostrae documenta vel scindere vel corrumpere liceat; quin immo
huius Constitutionis exemplis et locis, sive typis impressis sive manu
exaratis, quae sigillum viri praeferant in ecclesiastica dignitate constituti
simulque ab aliquo publico tabellione sint subscripta, eadem omnino habenda erit fides, quae huic haberetur, si ostenderetur.
D a t u m ex Arce Gandulfi, prope E o m a m , die septimo et vicesimo mensis iulii, anno Domini millesimo nongentesimo sexagesimo nono, Pontificatus Nostri
septimo.
A L O I S I U S Card. T R A G L I A
C A R O L U S Card. C O N F A L O N I E R I
S. R. E. Cancellarius
S. Congr. pro Episcopis Praefectus
Franciscus Tinello
Apostolicam
Cancellariam
Regens
Ioannes
Eugenius
Loco £B Plumbi
In Ap.
Cane,
tab., vol.
CXXXIII, n. 70.
Calieri,
Sevi,
Proton.
Proton.
Apost.
Apost.
Acta Pauli Pp. VI
199
II
FLUMINENSIS - SENIENSIS
Nova in Iugoslavia constituitur provincia ecclesiastica, nomine « FluminensisSeniensis ».
P A U L U S
E P I S C O P U S
SERVUS SERVORUM D E I
AD PERPETUAM REI MEMORIAM
Coetu instante Episcoporum Iugoslaviae ut Ecclesiam cathedralem
Fluminensem, eidem unitis dioecesibus Modrussensi unione exstinctiva
atque Seniensi unione aeque principali, ad Sedis metropolitanae dignitatem eveheremus simulque n o v a m provinciam ecclesiasticam ibi locorum
constitueremus, libenti Nos animo, postquam hoc super negotio venerabilem Fratrem audivimus Marium Cagna, Archiepiscopum titulo Heracleensem in Europa et in Iugoslavia Apostolicum Delegatum, sequentia
decernimus atque iubemus. Dioecesim Modrussensem unione exstinctiva
et dioecesim Seniensem unione aeque principali c u m dioecesi Fluminensi
coniungimus,
quae
dehinc
appellabitur
Flwminensis-ßeniensis,
eamque
ad gradum metropolitanae archiepiscopalis Ecclesiae attollimus, cum iuribus et privilegiis sive huiusmodi Sedibus sive earum Praesulibus congruis.
Cui novae Sedi metropolitanae suffraganeas dioeceses destinamus V e glensem atque Parentinam et Polensem; item locorum Ordinarios suffraganeos constituimus metropolitano iuri Archiepiscopi Fluminensis-Seniensis. Primus autem Fluminensis-Seniensis Archiepiscopus Metropolita
erit venerabilis Frater Victor Buric, hactenus Episcopus Seniensis, salvis
iuribus venerabilis Fratris Ioannis Jenko, Episcopi titulo Acufidensis atque
Administratoris Apostolici « ad nutum Sanctae Sedis » territorii dioecesis
Fluminensis in Slovenia exstantis. Indulgemus praeterea ut Sedibus Fluminensi-Seniensi unica sit Curia, in urbe vulgo Eijeka constituta, atque
unicum maius et minus Seminarium. Ad Canonicorum collegia quod attinet, gradu et dignitate metropolitam archiepiscopalis Fluminense collegium insignimus; de Modrussensi autem atque Seniensi, permittimus ut
eadem in posterum subsistant, donec aliter Archiepiscopo Ordinario peculiaria adiuncta suadeant. Haec quae praescripsimus ad effectum adducenda curet venerabilis Frater Marius Cagna, quem diximus, vel ab eo
delegatus sacerdos. Qui vero negotium perfecerit, documenta de more
exaranda studeat ad Sacramque Congregationem pro Episcopis mittat,
de more signata sigilloque impressa.
Hanc vero Constitutionem nunc et in posterum efficacem esse et fore
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
200
volumus; ita quidem ut quae per eam decreta sunt ab iis quorum res est
religiose serventur, atque igitur v i m suam obtineant. Cuius Constitutionis
efficacitati nulla, cuiusvis generis, contraria praescripta officere poterunt,
c u m per eam iisdem derogemus omnibus. Nemini praeterea haec voluntatis Nostrae documenta vel scindere vel corrumpere liceat; quin i m m o
huius Constitutionis exemplis et locis, sive typis impressis sive manu exaratis, quae sigillum viri praeferant in ecclesiastica dignitate constituti
simulque ab aliquo publico tabellione sint subscripta, eadem omnino habenda erit fides, quae huic haberetur, si ostenderetur.
D a t u m ex A r c e Gandulfi, prope E o m a m , die septimo et vicesimo mensis iulii, anno Domini millesimo nongentesimo sexagesimo nono, Pontificatus Nostri septimo.
A L O I S I U S Card. T R A G L I A
C A R O L U S Card. C O N F A L O N I E R I
S. R. E. Cancellarius
S. Congr. pro Episcopis Praefectus
Franciscus Tinello
Apostolicam
Cancellariam
Regens
Ioannes
Eugenius
Calieri,
Sevi,
Proton.
Proton.
Apost.
Apost.
Loco £ß Plumbi
In Ap. Cane,
tab., vol. CXXXIV, n. 15.
III
JUJUYENSIS
(HUMAHTJACENSIS)
Quibusdam territoriis detractis a dioecesi Jujuyensi, nova conditur praelatura,
« Humahuacensis » appellanda.
P A U L U S
E P I S C O P U S
SERVUS SERVORUM D E I
AD PERPETUAM R E I MEMORIAM
Munus Apostolicum, quod in beati Petri similitudinem Dei voluntate
suscepimus, id sane docet ut nullam umquam occasionem praetermittamus singularum Ecclesiarum commodis atque utilitatibus providendi.
Quam ob rem, c u m venerabilis Frater Humbertus Mozzoni, Archiepiscopus titulo Sidetanus et in Bepublica Argentina o h m Nuntius Apostolicus,
audita Conferentia Episcopali Argentina, ab hac Petri Sede expostulaverit ut, distractis quibusdam territoriis a dioecesi Jujuyensi, n o v a quae-
Acta Pauli Pp. VI
201
dam constitueretur praelatura, Nos, sententiam rogato Ordinario Jujuyensi eorumque omnium consensum supplentes qui de hac re aliquid iuris
vel habeant vel se praesumant habere, ea quae sequuntur decernimus et
iubemus. A dioecesi Jujuyensi territorium separamus quod complectitur civiles provincias seu Departamentos vulgo Humahuaea, Cochinoca,
Einconada, Santa Catalina, Y a v i et Susques; quibus omnibus distractis
territoriis n o v a m condimus
praelaturam, Humahuacensem
appellandam,
iisdem circumscribendam finibus ac provinciae simul sumptae quas diximus. N o v a e praelaturae sedes in urbe vulgo Humahuaea erit templumque curiale ibi D e o in honorem Beatae Mariae Virginis sub titulo « La
Candelora » dicatum ad gradum et dignitatem Ecclesiae Praelaticiae tollimus, cum iuribus debitis. Praesuli autem, praeterquam quod iura congrua damus, obligationes etiam imponimus, quibus ceteri eiusdem gradus
Praelati, ad normam iuris communis, ornantur atque astringuntur. Praelatura Humahuacensis erit metropolitanae Ecclesiae Saltensi suffraganea; eius mensam praelaticiam constituent tum Curiae emolumenta, tum
fidelium christianorum collationes, tum bonorum pars congrua, quae ad
normam canonis 1500 C.I.C. novae Ecclesiae obvenient. De Seminario
struendo atque moderando id statuimus quod sive Ius Canonicum praescribit, sive leges Sacrae Congregationis pro Institutione Catholica, sive
Decretum Concilii Vaticani II « Optatam totius » monet. Cum vero iuvenes adoleverint, qui meliores fuerint E o m a m mittantur, in Collegio Piano
Latino Americano philosophia atque sacra theologia imbuendi. Simulatque praeterea nova praelatura per harum Litterarum exsecutionem condita erit, Sacerdotes qui in eius territorio beneficium vel officium habeant
eidem addicantur, tamquam proprius clerus, ceteri clerici atque Seminarii
tirones, ei Ecclesiae in qua legitime degant. Ultimum acta et documenta
novae Sedis res seu personas respicientia ad huius Curiam cito mittantur,
ibique religiose custodiantur.
Ceterum, haec omnia venerabilis Frater Linus Zanini, Archiepiscopus
titulo Hadrianopolitanus in Haemimonto et nunc in Eepublica Argentina
Apostolicus Nuntius, ad exitum adducet vel quem ipse delegaverit; re
vero acta, documenta exarentur, atque sinceris exemplis ad Sacram Congregationem pro Episcopis cito mittantur.
H a n c vero Constitutionem nunc et in posterum efficacem esse et fore
volumus; ita quidem ut quae per eam decreta sunt ab iis quorum res est
religiose serventur, atque igitur v i m suam obtineant. Cuius Constitutionis
efficacitati nulla, cuiusvis generis, contraria praescripta officere poterunt,
c u m per eam iisdem derogemus omnibus. Nemini praeterea haec volun-
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
202
tatis Nostrae documenta r e i scindere vel corrumpere liceat; quin i m m o
huius Constitutionis exemplis et locis, sive typis impressis sive manu exaratis, quae sigillum viri praeferant in ecclesiastica dignitate constituti
simulque ab aliquo publico tabellione sint subscripta, eadem omnino habenda erit fides, quae huic haberetur, si ostenderetur.
D a t u m ex A r c e Gandulfi, prope E o m a m , die o c t a v o mensis septembris,
anno Domini millesimo nongentesimo sexagesimo nono, Pontificatus Nostri
septimo.
A L O I S I U S Card. T R A G L I A
C A R O L U S Card. C O N F A L O N I E R I
/g. R. E. Cancellarius
S.
Congr. pro Episcopis Praefectus
Franciscus Tinello
Apostolicam
Cancellariam
Regens
83 Iosephus Bossi, E p . tit. Palmyrenus, Proton. Apost.
Ioannes Calieri, Proton. Apost.
Loco £8 Plumbi
In Ap. Cane, tao., vol.
CXXXIII, n. 56.
IV
SCOPIENSIS
(SCOPIENSIS-PBISBIANENSIS)
Dioecesis Scopiensis, quibusdam detractis territoriis, nomine « Scopiensis-Prisrianensis »
appellatur et suffraganea « ad instar et ad tempus » Sedis metropolitanae Vrhbosnensis
seu Serajensis constituitur.
P A U L U S
E P I S C O P U S
SERVUS SERVORUM D E I
AD PERPETUAM R E I MEMORIAM
Ad Ecclesiam Christi in dies augendam nemo non videt quantum conferant apta rerum religiosarum dispositio finiumque dioecesium idonea
temperatio. Quam ob rem cum Sacrum Consilium Christiano Nomini Propagando censuerit bene fieri si quaedam immutationes in territoriis, nomine aliisque rebus dioecesis Scopiensis inducerentur, Nos re bene reputata, haec quae sequuntur decernimus atque iubemus. Seiunctam partem
territorii dioecesis Scopiensis, quae in Bepublica civili Montis Nigri sita
Acta Pauli Pp. VI
203
est, archidioecesi Antibarensi annectimus, eandemque dioecesim Scopiensem, cui Sedem titulo Prisrianensem pleno iure unimus, nomine Scopiensem-Prisrianensem
in
posterum
appellari volumus et suffraganeam
ad instar et ad tempus Sedis Metropolitanae Vrhbosnensis seu Serajensis
constituimus necnon Sacrae Congregationis de Propaganda Fide iurisdictioni o b n o x i a m confirmamus. Ecclesiam autem Beatae Mariae Virginis
sub titulo Auxilii Christianorum, in urbe Prisrianensi, ad dignitatem
et honorem concathedralis Ecclesiae tollimus. Ceterum, quae per has
Litteras
mandavimus
exsequenda
curabit
venerabilis
Frater
Marius
Cagna, Archiepiscopus titulo Heracleensis in Europa et Apostolicus in
Iugoslavia Delegatus, vel per se ipse vel per alium, factis ad id necessariis facultatibus. Ee vero acta documenta exarentur, quorum sincera
exempla ad Sacram Congregationem Christiano Nomini Propagando cito
mittantur.
Hanc vero Constitutionem nunc et in posterum efficacem esse et fore
volumus; ita quidem ut quae per eam decreta sunt ab iis quorum res est
religiose serventur, atque igitur v i m suam obtineant. Cuius Constitutionis
efficacitati nulla, cuiusvis generis, contraria praescripta officere poterunt,
cum per eam iisdem derogemus omnibus. Nemini praeterea haec voluntatis Nostrae documenta vel scindere vel corrumpere liceat; quin i m m o
huius Constitutionis exemplis et locis, sive typis impressis sive manu exaratis, quae sigillum viri praeferant in ecclesiastica dignitate constituti
simulque ab aliquo publico tabellione sint subscripta, eadem omnino habenda erit fides, quae huic haberetur, si ostenderetur.
Datum E o m a e apud S. Petrum, die altero mensis octobris, anno D o mini millesimo nongentesimo sexagesimo nono, Pontificatus Nostri septimo.
A L O I S I U S Card. T R A G L I A
G R E G O R I U S P . Card. A G A G I A N I A N
S. B. E. Cancellarius
8. Congr. pro Gentium Evangelizatione
seu de Propaganda Fide Praefectus
Franciscus Tinello
Apostolicam
Cancellariam
Begens
Eugenius Sevi, Proton. Apost.
Iosephus Massimi, Proton. Apost.
Loco £ß Plumbi
In Ap.
Cane, tab., vol.
CXXXIII, n. 53.
204
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
LITTERAE APOSTOLICAE
I
S. IOANNIS POBTORICENSIS
Beata Maria Virgo a Divina Providentia, seu, ut populus ait, « Nuestra Señora de
la Divina Providencia », cunctae Nationis Portoricensis Patrona principalis constituitur ac declaratur.
P A U L U S
PP.
VI
AD PERPETUAM REI MEMORIAM
Inter negotia et sollicitudines,
quas
summus
Pontificatus magnas
affert, quibusque, fluctuum in morem, Nos in dies accumulât, h o c potissimum relevat animum, erigit mentem atque confirmat, christiani scilicet
populi pietatem ac studia, quibus est semper castissimam Christi Matrem complexus, incrementa capere usque maxima. Qui sane amor in Virginem idcirco Nos solatur quod est tum in se ipse laudabilis, cum Matri
Dei attribuatur et Salvatoris Nostri Iesu Christi, cui tandem amor ille
honori cedit, tum quod fuit semper Maria, communis omnium christianorum parens, auxilium, spes, securitas, atque in periculis, in incertis ac
dubiis rebus refugium, sic ut in prospera fortuna gaudium. Quam ob rem,
c u m venerabilis Frater Aloisius A p o n t e Martínez, Archiepiscopus S. Ioannis Portoricensis, idemque Praeses coetus Episcoporum eiusdem nationis, suo, cleri ac populi universi nomine, id petierit ut Beatam Mariam
Virginem a divina Providentia, seu, ut populus cognominare consuevit,
Nuestra Señora de la «Divina Providencia», cunctae Nationis Portoricensis
Patronam principalem constitueremus atque declararemus, idque Sacra
Congregatio pro Cultu Divino, potestate a Nobis olim facta, concesserit,
N o s , ratione habita singularissimi amoris quo semper populus Portoricensis egregius beatissimam Christi Matrem eo titulo cultam prosecutus
est, concessum honorem ratum omnino habemus atque per has Litteras
confirmamus. Placet ergo Beatam Mariam Virginem a Divina Providentia, sive « Nuestra Señora de la Divina Providencia » Patronam principalem totius Nationis Portoricensis constitui atque
declarari,
factis
iuribus ac privilegiis iuxta rubricas competentibus. Volumus autem ut
Acta Pauli Pp. VI
205
hae Litterae Nostrae sive nunc sive in posterum sint efficaces. Contrariis
nihil obstantibus.
D a t u m R o m a e , apud S. Petrum, sub anulo Piscatoris, die undevicesimo mensis novembris, anno Domini millesimo nongentesimo sexagesimo nono, Pontificatus Nostri septimo.
ALOISIUS
Card.
TRAGLIA,
S.R.E.
Cancellarius
Franciscus Tinello
Apostolicam
Cancellariam Regens
Iosephus Del Ton, Proton. Apost.
Iosephus Massimi, Proton. Apost.
Loco £B Sigilli
in Ap. Cane, tab., vol.
CXXXIII, n. 88.
II
CASALENSIS
Templum S. Cordis Iesu in urbe Casalio titulo Basilicae Minoris decoratur.
P A U L U S
PP. V I
AD PERPETUAM R E I MEMORIAM
Quandoquidem religio sancta in Iesu Christi Cor, adorandi Dei Filii,
quantum ex iis cogere possumus, quae beatissima Margarita Maria Alacoque divino instinctu patefecit atque ipsa pietatis historia docet, et
gloriam summo N u m m i procurat antiquissimam quocum homines caritate
maxime coniungit, idcirco Apostolica haec atque R o m a n a Sedes non m o d o
capit voluptatem non mediocrem cum alicubi pietatem hanc coli ac florere cognovit, verum etiam quam studiosissime contendit ut eam et augeat, et proferat, et amplificet. Quam ob rem, cum venerabilis Frater
Iosephus Angrisani, Episcopus Casalensis, suo clerique populique universae dioecesis nomine id ab hac sancta Petri Sede petierit ut templum
S. Cordi Iesu dicatum, quod ea in urbe exstat, ad dignitatem Basilicae
Minoris eveheretur, tum huius originis ratione habita, quam Ioannes B o s c o ,
vir sanctus, praedixit, tum operis nobilitatis, t u m cultus erga Christum
singularis, t u m denique fructuum qui in eo abundantes colliguntur, p o tissimum inter milites ibi loci frequentissimos, sacri huius Antistitis expostulationibus libenter concedimus. Quae cum ita sint, iis probatis quae
Sacra Congregatio pro Cultu divino hac de re statuit, factis a Nobis fa-
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
206
cultatibus, placet Nobis paroeciale templum S. Cordis Iesu, quod diximus, titulo ac dignitate Basilicae Minoris decorare, servatis tamen quae
iuxta Decretum « De titulo Basilicae Minoris » die vi mensis iunii anno
MDCCCCLXViii
factum, servanda sunt, factis scilicet iuribus atque litur-
gicis privilegiis quae sacris aedibus eiusdem ordinis competunt. Contrariis
nihil obstantibus. H a e c autem, quae iussimus firma ac rata haberi volumus suosque effectus nunc et in posterum habere.
D a t u m E o m a e , apud S. Petrum, sub anulo Piscatoris, die tertio decembris anno Domini millesimo nongentesimo sexagesimo nono, Pontificatus Nostri septimo.
ALOISIUS
Card.
TRAGLIA,
S. B. E. Cancellarius
Franciscus Tinello
Apostolicam
Cancellariam
Regens
Ioannes
Eugenius
Calieri,
Sevi,
Proton.
Proton.
Apost.
Apost.
Loco ffî Sigilli
In Ap. Cane, tab., vol. CXXX.IV, n. 7.
III
GUAYAQUILENSIS ET DIOECESIUM
LITORIS AEQUATORIAE
Beata Maria Virgo a Mercede Patrona principalis archidioecesis Guayaquilensis et
dioecesium Litoris Aequatoriae constituitur ac declaratur.
P A U L U S
PP. V I
AD PERPETUAM R E I MEMORIAM
Quantopere Maria, Christi Mater, redimendis hominibus a peccati
captivitate contulerit, tum id ostendit, quod sub Cruce magno animo
stetit socia dolorum, t u m etiam q u o d semper, per hominum aetates, sedula et dulcis christianorum Mater Ecclesiae sanctae in prosperis, in adversis exstitit. Cuius rei documento titulus etiam est atque nomen singulare « beatissimae Virginis a Mercede », quod anno millesimo ducentésimo
duo de vicesimo religiosi viri ac Sodales quidam, quasi antiquae operis
sui custodi atque patronae, ei indiderunt, quodque in omnes nationes et
populos summa religione propagarunt. Qua re factum est, ut in populorum animis, praesertim in Americae Meridionalis oris, maxime in A e -
Acta Pauli Pp. VI
207
quatoria, nomen illud, amor, pietas, studium erga Matrem aeerrimum
alte insederit. Cum ergo venerabilis Frater Bernardinus Echeverría, Archiepiscopus Guayaquilensis, suo ipsius nomine atque totius cleri atque
populi tum suae archidioecesis, tum dioecesium Lit oris Aequatoriae huic
Apostolicae Sedi preces exhibuerit, ut Beatam Mariam Virginem a Mercede archidioecesis Guayaquilensis ac dioecesium Litoris Aequatoriae
Patronam principalem constitueremus atque declararemus, Nos, re bene
reputata atque iis confirmatis, quae Sacra Congregatio pro Cultu Divino,
facta a Nobis potestate, egerit, id quod petitum est quam liberali animo
concedimus cum omnibus iuribus et privilegiis iuxta rubricas competentibus, contrariis nihil obstantibus. Haec vero quae iussimus tum ad praesens tum in posterum omnino firma ac rata esse volumus, ut efficaciam
suam obtineant.
Datum E o m a e , apud S. Petrum, sub anulo Piscatoris, die tertio mensis ianuarii, anno Domini millesimo nongentesimo septuagesimo, Pontificatus Nostri septimo.
ALOISIUS
Card.
TRAGLIA,
8. P. E. Cancellarius
Franciscus Tinello
Apostolicam
Cancellariam Regens
Ioannes Calieri, Proton. Apost.
Eugenius
Sevi,
Proton. Apost.
Loco © Sigilli
In Ap. Cane, tao., vol. CXXXIV, n. 44.
IV
GNESNENSIS
Kruszwicense templum Sanctorum Apostolorum Petri et Pauli, in Polonia, ad dignitatem Basilicae Minoris evehitur.
P A U L U S
PP. V I
AD PERPETUAM R E I MEMORIAM
Cuique consideranti quam impense Polonae nationis cives sanctam
Christi religionem ex maiorum consuetudine coluerint in praesensque
constantes colant, clare sane patebit cur E o m a n i Pontifices, Nosque Ipsi
haud infrequenter, fidelibus illis opportuna ad divini cultus ardorem
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
208
magis excitandum subsidia eomparaverint. Quae cum ita sint, precibus
concedendum esse putavimus venerabilis Fratris Nostri Stephani S.R.E.
Cardinalis Wyszyáski, Archiepiscopi Gnesnensis et Varsaviensis, qui,
post auditum Episcoporum Poloniae Coetum, suo suique cleri atque p o puli nomine ab Apostolica Sede petiit, ut templum Sanctorum A p o s t o lorum Petri et Pauli, Kruszwicae, in Gnesnensis archidioecesis finibus,
exstans, ad Basilicae Minoris dignitatem attolleremus. Ea enim sacra
aedes non solum pristinae Polonorum nationis praeclarissimum documentum per saeculorum decursum facta est, verum etiam christianae
fidei quasi praesidium adhuc habetur, in primisque erga Eucharistiae
sacramentum atque Christi Matrem pietatis fons uberrimus. De sententia ideo Sacrae Congregationis pro Cultu Divino, fore optime confisi ut
sive ipse Kruszwicensis populus sive undique eo peregrinantes coetus
m a x i m u m utilitatis bonique capiant, suprema Nostra potestate, harum
Litterarum vi templum quod diximus, D e o dicatum in honorem Sanctorum Apostolorum Petri et Pauli, titulo ac dignitate Basilicae Minoris
decoramus, c u m iuribus et privilegiis congruis, servatis tamen quae,
iuxta Decretum « De titulo Basilicae Minoris », die sexto mensis iunii,
anno millesimo nongentesimo sexagesimo octavo datum, servanda sunt.
Contrariis nihil obstantibus. Haec autem, quae ediximus, firma ac rata
haberi volumus suosque effectus nunc et in posterum capere.
Datum R o m a e , apud S. Petrum, sub anulo Piscatoris, die tertio et
vicesimo mensis ianuarii, anno Domini millesimo nongentesimo septuagesimo, Pontificatus Nostri septimo.
ALOISIUS
Card.
TRAGLIA,
S. B. E. Cancellarius
Franciscus Tinello
Apostolicam
Cancellariam
Regens
Iosephus Del Ton, Proton. Apost.
Iosephus Massimi, Proton. Apost.
Loco © Sigilli
In Ap. Cane, tab., vol. CXXXIV, n. 56.
209
Acta Pauli Pp. VI
HOMILIA
Habita in patriarchali Archibasilica Lateranensi, feria quinta « in Cena Domini »,
Beatissimo Patre Sacrum pontificali ritu peragente.*
Venerati Fratelli e Figli tutti carissimi,
Obbligati dal nostro ministero ad aprire le labbra in questo luogo sacro, « magnum Stratum », grande ed ornato, cenacolo per eccellenza della
Chiesa romana e cattolica, ed in questo momento, fra tutti intenso di sentimenti e di pensieri religiosi ed umani, mentre ci sarebbe caro ascoltare
in interiore silenzio le grandi v o c i che salgono dalla sublime liturgia, che
stiamo celebrando, noi offriremo alla vostra benevola attenzione alcune
elementari indicazioni, che valgano a stimolare la nostra riflessione su gli
aspetti ovvii e fondamentali di questo rito e a mettere in sintonia i nostri
animi in un comune coro spirituale.
E la prima indicazione è proprio questa relativa alla comunione ecclesiale, che qui ci riunisce e che ora acquista una singolare pienezza, un
suo proprio significato. Questo è un momento particolare di comunione
fra noi, fra quanti hanno accolto il nostro invito e ci hanno fatto dono
della loro presenza. Se mai occasione felice ci è offerta per realizzare le
parole del Signore: « D o v u n q u e due o tre persone sono riunite nel m i o
x
nome, Io sono in mezzo a loro » , questa è per noi, mentre appunto questo
suo nome, e solo il suo nome, polarizza la nostra assistenza, ed emerge fra
noi, c o m e se qui ora Egli fosse e tra p o c o sacramentalmente sarà, e fin
d'ora riempie di Sé le nostre anime, e le affratella nella fede, nella concordia, nella pace, nel gaudio di saperci e di sentirci « chiesa », cioè unione,
suo unico ovile, suo corpo mistico. Cada in questo momento ogni distanza
fra noi, ogni diffidenza, ogni noncuranza, ogni estraneità; cada ogni rancore, ogni rivalità; e procuri ognuno di noi di sperimentare « quanto è
2
bello e quanto è giocondo che dei fratelli si trovino insieme » ; e avverta
ciascuno dentro di sé c o m e l'aver la fortuna d'essere, c o m e la prima comu3
nità dei credenti, « un cuor solo e un'anima sola » significhi realizzare la
nostra impegnativa qualifica di cristiani cattolici. La carità dentro la Chiesa,
la carità, che la raduna e la compone, la carità che la specifica « corpo
* Die 26 mensis martii a. 1970.
1
Matth. 18, 20.
2
Ps. 132, 1.
* Act. 4, 32.
14 - A. A. S.
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
210
mistico » e rende fratelli tutti quelli che ne accettano la socialità organiz4
zata, la carità umile, amica e solidale fra di noi fedeli e seguaci e ministri
di Cristo, è il primo esigente requisito per sedere alla mensa del Giovedì
Santo.
5
Insieme dunque, più che mai, viviamo quest'ora fugace. Ma quale ne
è lo scopo, quale l'intenzione? Perché siamo qui riuniti? E c c o allora una
seconda nostra indicazione, anch'essa notissima. Siamo qui per una c o m memorazione. Questo è un rito di memoria. Sempre è tale una Messa, ma
in questo giorno vogliamo far risaltare il suo carattere commemorativo.
N o i celebriamo il memoriale del Signore, obbedendo alle sue parole, che
6
possiamo dire testamentarie: « Fate questo in memoria di me » . Tutto il
nostro spirito si riempie adesso del ricordo di Lui, di Gesù: vorremmo p o tercelo raffigurare nella nostra fantasia, c o m ' E g l i era, com'era la sua figura,
il suo v o l t o , com'era il suono della sua v o c e , la luce dei suoi occhi, i gesti
delle sue mani... Nessuna immagine sensibile ci è pervenuta di Lui; pensiamo con stupore a quella così impressionante e profonda della sacra
Sindone; pensiamo a scelta del nostro genio alle effigie pie dei grandi artisti preferiti, alle descrizioni dei dotti e dei santi; ma sempre con l'insoddisfazione propria di noi moderni, anche troppo favoriti dalla civiltà dell'immagine, perché la sua non è esibita al nostro sguardo, ma solo al nostro
7
desiderio escatologico: « Vieni, o Signore Gesù! » . La nostra memoria deve
contentarsi d'un'altra sua presenza, quella della sua parola! Allora tutto
il Vangelo passa davanti alla nostra mente, la quale però si arresta a quella
parola, che Cristo pronunciò in quell'ultima cena notturna, e che Egli
raccomandò al nostro ricordo. Quale parola? Oh, bene lo sappiamo: « Prendete e mangiate: questo è il mio Corpo; prendete e bevete: questo è il calice
del mio Sangue ».
8
Il convito pasquale, perché tale era quella cena rituale, doveva essere
oggetto dell'indimenticabile ricordo, ma sotto un aspetto n u o v o , non già
dell'uccisione e del pasto dell'agnello, segno e pegno dell'antica alleanza,
ma sotto quello del pane e del vino, tramutati nel corpo e nel sangue di
Gesù. L'agape a questo punto si fa mistero. La presenza del Signore si fa
v i v a e reale. Le apparenze sensibili restano quelle che erano, pane e vino;
ma la loro sostanza, la loro realtà è intimamente cambiata; quelle restano
4
Matth. 23, 8; Lc. 10, 16.
5
Cfr.Le. 22, 24 ss.
6
Le. 22, 19; 1 Cor. 11, 25.
7
Apoc. 22, 20.
8
Cfr. Le. 22, 7 ss.
211
Acta Pauli Pp. VI
solo per significare ciò che le ha definite la parola onnipotente, perché divina, di Gesù: corpo e sangue. N o i rimaniamo attoniti. A n c h e perché
questo prodigio è proprio ciò che il Signore ci ha detto di ricordare; anzi
di rinnovare. Egli ha detto agli Apostoli « fate questo », cioè ha trasmesso
in loro la virtù di ripetere il suo atto consacratorio, e non solo di ripensarlo,
ma di rifarlo; il sacramento dell'Ordine sacro, c o m e custodia, c o m e sorgente del sacramento dell'Eucaristia, è stato insieme a questo, in quella
sera unica, istituito. N o i rimaniamo attoniti, e subito tentati: ma è vero?
ÌD proprio vero? Come si spiegano quelle sillabe sacrosante di Cristo: questo è il mio corpo, questo è il mio sangue? Si può trovare una interpretazione, che non faccia violenza alla nostra elementare mentalità? Alla nostra abituale metafìsica riflessione? Viene anche alla nostra b o c c a il c o m mento repulsivo degli uditori di Cafarnao: « Questo linguaggio è duro; e
9
ehi mai può ascoltarlo? » . Ma il Signore non ammette dubbi, né esegesi
elusive della autentica realtà delle sue testuali parole; Egli ne fa questione
di fiducia; lascerebbe disperdere il gruppo amatissimo dei suoi discepoli,
piuttosto che esimerli dall'aderire alle sue paradossali ma veraci parole,
proponendo loro con linguaggio non meno duro: « Volete andarvene anche
voi? » .
1 0
Dunque questa è un'ora decisiva, l'ora della fede, l'ora che accetta
nella sua integrità, anche se incomprensibile, la parola di Gesù; l'ora in
cui celebriamo il « mistero della fede », l'ora in cui ripetiamo anche con
cieco e sapiente abbandono la risposta di Simone Pietro: « Signore, a chi
andremo noi? Tu solo hai parole di vita eterna. Noi abbiamo creduto e
conosciuto che tu sei il Cristo Figlio di D i o » .
u
Sì, Fratelli e Figli, questa è l'ora della fede, che assorbe e consuma l'oscura e immensa nube delle obiezioni, che la nostra ignoranza da un lato, e
la raffinata dialettica del pensiero profano, dall'altro, addensano sopra il
nostro spirito, che umilmente e beatamente si lascia fulminare dal verbo
luminoso del Maestro e gli dice tremando c o m e l'implorante evangelico:
« Credo, o Signore; ma Tu aiuta la mia incredulità » .
1 2
Ed allora la fede interroga ancora: ma che cosa significa questo m o d o
di ricordare il Signore? Qual è il senso, quale il valore di questo memoriale? Di questo sacramento di presenza, di questo mistero di fede? Qual
9
Io. 6, 61.
1 0
Ib. 68.
11
Io. 6, 69-70.
12
Me. 9, 24.
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
212
è l'intenzione dominante del Signore, che Egli voleva imprimere nella memoria dei suoi in quell'ultimo incontro conviviale?
Vi è chi non si pone questa domanda, quasi per non scoprire una nuova
e strabiliante verità. Ma noi non ci possiamo fermare senza raccogliere
l'ultimo tesoro del testamento di Gesù. Tutto ci obbliga a farlo, perché
tutto in quella sera ultima della sua vita temporale è estremamente intenzionale e drammatico: basterebbe l'osservazione di questo aspetto dell'ultima cena per non porre più termine alla nostra estatica meditazione.
La tensione spirituale quasi toglie il respiro. L'aspetto, la parola, i gesti, i
discorsi del Maestro sono esuberanti della sensibilità e della profondità di
chi è prossimo alla morte; Egli la sente, Egli la vede, Egli la esprime. D u e
note squillano sopra le altre in questa atmosfera attonita e resa silenziosa
dagli atti e dai presagi del Maestro: amore e morte. La lavanda dei piedi,
esempio impressionante di umile amore, il mandato, il mandato ultimo
e nuovo: amatevi c o m e Io vi ho amato; e quell'angoscia per il tradimento
incombente, quella tristezza che traspare dalle parole e dall'atteggiamento
del Maestro, e quella effusione mistica e incantevole dei discorsi finali,
quasi soliloqui di Cristo traboccanti da un cuore che si apre alle estreme
confidenze, tutto si concentra nell'azione sacramentale, testé ricordata:
corpo e sangue! Sì, amore e morte vi sono raffigurati; una sola parola li
esprime: sacrificio. La morte vi è significata, la morte cruenta, la morte
che avrebbe separato dal corpo di Cristo il suo sangue; una immolazione,
una vittima. E vittima volontaria, vittima cosciente, vittima per amore.
Data per noi. Da ricordare come annunciatrice della morte di Gesù, del
suo sacrifìcio per sempre, finché Egli non tornerà alla fine del m o n d o .
13
Cristo ha sigillato in un rito, rinnovabile dai suoi discepoli, fatti Apostoli
e Sacerdoti, l'offerta di Se stesso, vittima al Padre, per la nostra salvezza,
per nostro amore. ÌJ la Messa. Ë l'esempio, è la fonte dell'amore che si dà
fino alla morte.
È il Giovedì Santo, che stiamo ricordando e celebrando. È il cuore e il
paradigma della vita cristiana. È il mandato, è il memoriale, è la passione,
è la carità di Cristo, che si trasfonde nella sua Chiesa; in noi, affinché noi
di Lui e per Lui, c o m e Lui possiamo v i v e r e ,
per i fratelli, per la salute del m o n d o ,
13
1 Cor. 11, 26.
14
Io. 6, 57.
1 5
Cfr. Io. 12, 24 ss.
16
Cfr. Io. 6, 54-58.
15
14
offrirci in sacrificio anche noi
e un giorno in Lui risorgere.
16
Acta Pauli Pp. VI
213
ALLOCUTIONES
I
Moderatoribus ac Membris e « Consilio de Laicis », qui octavo plenario Coetui Romae habito interfuerunt.*
Nous sommes heureux de vous accueillir au terme de vos travaux,
chers fils et amis, Membres et Consulteurs du Conseil des Laïcs; heureux
d'entendre arriver jusqu'à Nous, par votre v o i x , l'écho du magnifique
apostolat du peuple de Dieu à travers le monde. Vous êtes en quelque
sorte nos « experts » en ce domaine, nos conseillers, et c'est pourquoi Nous
avons accepté bien volontiers que plusieurs d'entre vous prennent la parole devant Nous au cours de cette audience. Aussi adressons-Nous un
merci particulier à Monseigneur Derek W o r l o c k , à Madame Branca A l v e s ,
à Monsieur Rienzie Rupasinghe, qui viennent d'être auprès de Nous vos
porte-paroles.
Ils ont fort bien dit votre fierté et votre joie pour la grande tâche que
l'Eglise vous a confiée, et ils n'ont pas dissimulé non plus les difficultés
rencontrées; ces « tensions » qui semblent devenues une caractéristique de
notre époque et qui n'épargnent pas le champ de l'apostolat; tension entre
Eglise et monde, entre foi et vie, entre clergé et laïcs, et ainsi de suite.
Mais il Nous semble percevoir, à travers votre triple témoignage, une v o lonté résolue de dominer ces tensions en les transformant en dialogue,
pour les faire servir au bien, et Nous applaudissons à votre détermination
de poursuivre, sans cesser de la mûrir et de l'approfondir, l'œuvre entreprise. Bien volontiers Nous vous donnons l'assurance que, dans votre précieux travail au service de l'Eglise, les encouragements et la bénédiction,
que vous êtes venus Nous demander, ne vous manqueront pas.
Nous voudrions maintenant profiter de votre présence ici pour réfléchir avec vous à ce que sont les laïcs dans l'Eglise. Qu'est-ce qu'un laïc?
qu'est-ce qu'un laïc catholique? qu'est-ce que l'Eglise attend de votre
Conseil pour aider à promouvoir l'apostolat des laïcs en notre temps? Il
y a là un enseignement qu'il vous appartient de méditer pour assurer sa
mise en œuvre au sein du Peuple de Dieu, selon trois dimensions essentielles.
* Die 20 mensis martii a. 1970.
Acta Apostolicae
214
Sedis -
Commentarium
Officiale
1. D ' a b o r d la personne humaine. Toute personne, faut-il le rappeler,
est créée à l'image de Dieu, est supérieure à tout l'univers visible, et a un
destin éternel.
Mais cette personne humaine, sous le caractère spécifique de laïc où
Nous la considérons, est appelée à accomplir son destin au cœur du monde
profane, à partager les souffrances et les joies de la communauté humaine,
à assumer en son sein des solidarités sociales et culturelles qui lui créent
des droits et des devoirs, et lui donnent aussi des possibilités d'action
multiformes sur l'organisation et la marche du monde.
C'est dire le rôle eminent et la dignité de la personne humaine et l'obligation pour toute société de la respecter tant dans son être individuel que
familial et social.
2. Puis la personne chrétienne: cet autre titre ajoute à la grandeur de
la personne humaine celui que lui ouvre la porte du baptême. C'est l'entrée dans un m o n d e nouveau, aux horizons infinis: le m o n d e de la foi, le
m o n d e de la grâce.
Le laïc apparait ici dans sa dignité supérieure de membre du peuple
de Dieu, élevé au plan surnaturel, en puissance déjà citoyen du ciel, et
riche dès ici-bas de nouveaux droits et de nouveaux devoirs, auxquels
l'homme naturel ne pouvait prétendre ni parvenir par ses propres forces.
3. Enfin le laïc catholique, membre de l'Eglise, corps mystique du Christ,
et plus spécialement, c o m m e vous l'êtes tous, chers amis, le laïc qui a pris
conscience de sa place, de son rôle dans ce corps mystique — si un et si divers à la fois —: c'est le laïc considéré c o m m e sujet non plus seulement
passif, c o m m e ce fut trop souvent le cas dans le passé, mais c o m m e sujet
actif dans l'Eglise, selon l'enseignement formel du Concile Oecuménique
Vatican I I .
Ce n'est certes pas à vous qu'il est besoin de le rappeler: la Constitution Lumen gentium, après avoir énoncé le devoir d'obéissance et de prière
des fidèles, demande PMX pasteurs de «reconnaître et promouvoir la dignité et la responsabilité des laïcs dans l'Eglise, utiliser volontiers leurs
avis prudents, leur assigner des postes de confiance au service de l'Eglise,
leur accorder la liberté d'action et un champ où üs puissent l'exercer, et
m ê m e les encourager à entreprendre des œuvres de leur propre initiative »,
en leur reconnaissant bien sûr «la juste liberté dont chacun doit jouir dans
la cité terrestre » .
x
Qui ne v o i t le vaste champ d'action ainsi ouvert au Conseil des laïcs
1
N. 27.
Acta Pauli Pp. VI
215
dans le sillage de l'enseignement conciliaire? Dans quel sens va-t-il ouvrer
pour que se réalisent les grandes perspectives de l'apostolat des laïcs dessinées dans les divers décrets ou constitutions de Yatican I I ? Son rôle,
Nous semble-t-il, aura un double pôle: il s'exercera par rapport aux laïcs
et par rapport à la Hiérarchie.
Vis à vis des premiers, votre Conseil doit se tenir dans une attitude d'écoute et de dialogue, sensible à discerner dans leurs milieux de vie les besoins et les possibilités de salut. Ainsi il s'efforcera de susciter, en liaison
avec les épiscopats des diverses parties du monde, les formes d'apostolat
qui respectent le génie et le caractère de chaque culture, mais se rejoignent toutes dans la communion de l'Eglise par l'affirmation claire de
leur identité catholique. Ce sera votre rôle, ce faisant, de rappeler et de
témoigner que le zèle, le dévouement ne suffisent pas. Il y faut aussi la réflexion, la méditation, la confrontation constante avec l'Evangile et le
Magistère de l'Eglise.
Dans une telle perspective s'impose le confiant échange entre prêtres
et laïcs qui, dans le regard qu'ils portent ensemble sur les mêmes situations,
sur les mêmes événements, sur les mêmes besoins du monde, s'entrainent
mutuellement à réaliser leur vocation et leur mission respectives.
Telle Nous apparaît être, chers Fils, la première responsabilité du Conseil des Laïcs. La seconde n'est pas moins importante: elle concerne l'articulation de l'apostolat des laïcs avec celui de la Hiérarchie, deux forces
que la constitution même de l'Eglise ne permet pas d'imaginer divergentes. Là encore votre propre témoignage doit être exemplaire.
A u x écoutes des v o i x du monde, vous pouvez vous considérer c o m m e
les interprètes qualifiés des innombrables fils que le Père commun v o u drait pouvoir entendre mais, c o m m e Nous vous le demandions déjà l'an
passé, Nous comptons sur vous aussi pour être auprès d'eux les fidèles
porte-parole de Nos préoccupations pastorales à leur endroit. De plus, la
place que le Conseil des laïcs est appelé à occuper désormais dans les organes centraux de l'Eglise l'autorise à rechercher les meilleurs moyens de
conjuguer, d'harmoniser son rôle avec celui des divers dieastères, secrétariats ou commissions de la Curie romaine, dans le respect des compétences
de chacun. Acquérant ainsi le sens de l'ensemble, v o u y décrouvrirez à la
fois votre fonction avec ses limites et aussi votre responsabilité dans
toute son étendue et sa spécificité. De cette manière également se développera en vous de plus en plus le sens de l'Eglise hiérarchique où tout
doit se traiter en termes de confiance, de service et de communion.
Pour la tâche que Nous venons de dessiner à grands traits, Nous sa-
,1
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
216
vons que Nous pouvons compter sur votre fidélité au Siège de Pierre c o m me sur la maturité de votre réflexion. L'une et l'autre s'imposent plus que
jamais en cette période tourmentée pour l'Eglise et pour le monde.
Si divers soient vos provenances, v o s formations, vos engagements,
unique doit être votre souci: prêcher Jésus-Christ, annoncer dans la joie
la bonne nouvelle du salut. Le monde a besoin de cette bonne nouvelle,
c o m m e il a besoin de nourriture: un de vos interprètes nous l'a fort bien
dit tout à l'heure. On peut même dire que rarement dans l'histoire est apparue aussi clairement qu'aujourd'hui l'urgente nécessité de christianiser le
monde, ce m o n d e agrandi et inquiet, devenu capable d'explorer le cosmos,
et aussi de se détruire lui-même. Plus que jamais c'est l'heure de l'Evangile, l'heure de la pénétration du levain chrétien dans toute la société.
Soyez, à la place spécifique et importante qui est la vôtre, celle du Conseil
des Laïcs, les bons artisants de cette œuvre immense, chers Fils, et que
Notre bénédiction vous y encourage et vous y accompagne.
II
Christifideles coram admissos Beatissimus Pater hortatur ad excitandam conscientiam
male factorum, quae perpetranti» in mundo.*
Diletti figli e figlie,
Mercoledì Santo: pare a noi che non sia possibile parlare d'altro, in
questo preludio del dramma pasquale, che della nostra posizione, come
uomini e c o m e cristiani, di fronte al mistero ch'esso, il dramma pasquale,
contiene, significa e rinnova, il mistero della nostra salvezza. Mistero divino ed umano; mistero profondo fino alle insondabili ragioni della giustizia e della b o n t à divina; mistero di Cristo, « che non conosceva peccato
e (Dio) lo fece peccato, affinché noi diventassimo in Lui giustizia di D i o » ;
1
mistero, nel quale il dolore, che sembra inutile nemico della nostra esistenza, è trasformato nel valore prezioso del nostro riscatto, mistero della
morte vittoriosa e sconfitta per il trionfo d'una nuova e superiore forma di
Tita. In questo mistero è il n o d o in cui si stringe ed in cui si scioglie ogni
questione delle sorti umane, lo sappiamo o no, lo crediamo o no; noi tutti
vi siamo coinvolti.
Ora un'afférmazione fondamentale s'impone: tutti abbiamo bisogno
* Die 25 mensis martii a. 1970.
1
2 Cor. 5, 21.
Acta Pauli Pp. VI
217
2
di salvezza; nascendo, noi siamo naufragai in questa inevitabile avventura; dimenticarla è cecità; rifiutarla è perdizione. D o b b i a m o salvarci.
Ed allora un'altra logica conclusione: noi dobbiamo avere coscienza
di questo bisogno; e cioè, dobbiamo avere coscienza del male; del male
nostro, del male che è nel m o n d o . N o n è pessimismo disperato, è realismo;
e per noi credenti nella salvezza, che ci viene da Cristo Salvatore, è la
diagnosi sincera e salutare, che precede la terapia della salute. Sopra questo aspetto della verità umana faremo bene a chiarire le nostre idèe, le
quali risentono i disordini d'una duplice confusione, quella generata da un
ingenuo e aprioristico ottimismo, al quale ci ha abituato il naturalismo
moderno; e quella da un angoscioso pessimismo, di cui ci è triste maestro
certo esistenzialismo, che ha spietatamente svelato la radicale miseria
dell'umana esperienza, senza sapervi portare altro conforto che quelli
d'un rassegnato fatalismo, o d'un drogato edonismo.
N o i che cosa faremo per entrare nel cono di luce della salvezza cristiana? Accetteremo la luce. La quale, proiettando i raggi dello sguardo
divino sopra di noi, svela a noi stessi la nostra multiforme rovina; ci dà
una previa e salutare, c o m e dicevamo, coscienza del male. U nostro bene
comincia dalla conoscenza del nostro male. Il quale, ahimé!, è c o m e un
oceano inondante: « u n ' o n d a t a dilagò sovra il mio capo; ho detto: sono
perduto! », è la v o c e di Geremia, che ascolteremo gemere in quelle Lamentazioni, che fanno vibrare 1'officiatura della Settimana Santa d'incomparabili emozioni; sarà bene che i loro fremiti di desolata verità vengano a
pulsare, in questi giorni, nei nostri animi.
Ma noi ora condensiamo in due capitoli questa scienza del male, la
quale deve predisporci a partecipare al mistero della salvezza pasquale.
Il primo capitolo ci riguarda tutti personalmente. È quello del male
supremo, il peccato. Anch'esso ha una storia grandiosa. La quale ci travolge tutti nell'infausta eredità del famoso peccato originale, causa prima
della morte e degli squilibri psico-etici che turbano la nostra vita morale.
3
Il battesimo ci ha redenti da questo fatale malanno, ma non ci ha del tutto
guariti dalle sue conseguenze, da cui derivano quegli altri mali, dei quali
noi stessi siamo stolti fautori; e sono i nostri peccati, attuali, nemici anch'essi mortali della nostra vera vita, ch'é l'unione c o n D i o , sorgente
unica e prima della vita. Discorso difficile, ma inevitabile. N o i moderni
2
Cfr. Const. dogm. de Ecclesia Lumen gentium, n. 53; 1 Tim. 2, 4.
3
Cfr. Rom. 5.
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
218
stiamo perdendo il senso del peccato. P i o X I I , nostro venerato predecessore, ebbe a dire che « forse il più grande peccato del m o n d o oggi è che gli
4
nomini hanno cominciato a perdere il senso del peccato » . Ed è spiegabile
c o m e . Perduto il senso di D i o e la percezione del nostro rapporto c o n Lui,
rapporto continuamente urgente (la legge morale) nel campo del nostro
agire e perciò del nostro comportamento responsabile in ordine a Lui,
cade anche il senso del peccato; l ' u o m o pensa d'essersi liberato, ma s'è in
realtà liberato dalla bussola direttiva del proprio divenire cosciente e vitale; rimane solo e senza principi assoluti per distinguere il bene dal male
e per dare al dovere il suo vigore trascendente; senza D i o , tutto può di5
ventare lecito. Ma un senso oscuro ed inestinguibile d'indegnità e d'incapacità subentra nello spirito di chi agisce senza più riferirsi a D i o ; e tanto
dovrebbe bastare per non disdegnare, anzi per accogliere con ineffabile
gioia l'incontro con Cristo, che dà simultaneamente la coscienza del peccato e quella della sua misericordiosa e vittoriosa riparazione.
Siamo in pieno e autentico cristianesimo; siamo alla prima fase della
celebrazione della Pasqua; la penitenza, il pentimento, la dolorosa, ma benefica sincerità con se stessi, e con D i o , la confessione sacramentale; siamo,
col fìgliol prodigo, sulle soglie della casa paterna: « Padre, ho peccato contro il cielo e davanti a t e , n o n sono degno d'essere chiamato tuo figlio!».
6
E c c o una scienza del male, che apre la porta alla riconquista del bene.
Quanto, quanto vi sarebbe da dire; v o i certo già lo sapete.
Secondo capitolo di questa dolorosa sapienza: l'avvertenza, e con l'avvertenza la deplorazione, e, per quanto possibile, la riparazione dei mali,
che sono nel m o n d o . Chi ne può mai fare l'elenco? chi misurare la estensione? chi si può dire innocente? « Sappiamo — scrive l'apostolo San Gio7
vanni — che... tutto il m o n d o è posto nel male » . A n c h e di questo male,
dalle mille facce, n o n dobbiamo essere ignoranti. Come non possiamo consentire c o n quelli che denunciano fieramente soltanto i mali fuori delle
loro persone e delle loro responsabilità, e dimenticano il « mea culpa » per
i propri peccati e per le loro proprie corresponsabilità (oggi questo atteggiamento è tanto frequente), così non possiamo approvare quelli che circoscrivono la sensibilità morale al campo della loro personale coscienza,
e si disinteressano dei mali, dei dolori, dei bisogni, di cui soffre la società,
* Discorsi e Radiomessaggi, V I I I , p. 288.
5
Cfr. Dostoievskj.
6
Lc. 25, 19-21.
7
1 Io. 5, 19.
Acta Pauli Pp. VI
219
anche se tali elementi negativi riguardano la sfera temporale, piuttosto che
quella strettamente religiosa. La Pasqua ci obbliga a guardare anche questa
scena dell'umanità. Quei mali, che hanno annientato la vita terrestre di
Cristo, l'empietà, l'ipocrisia, l'ingiustizia, la cattiveria, la delinquenza,
la crudeltà, la viltà, la debolezza umana, ecc., sono ancora là; anch'essi,
c o m e sono messi in evidenza dalla Passione di Cristo crocifìsso, così possono e debbono ricevere un flusso di resipiscenza, di redenzione, di rinascita dal mistero pasquale.
E il solo sguardo, che perciò siamo obbligati a posare sopra i disordini
e le sofferenze, che sono nel panorama storico e sociale di questa ora della
vita moderna, ci riempie d'immenso dolore, il quale però diventa per noi
immenso amore per i nostri fratelli ed immensa fiducia nei carismi redentori
della morte e della risurrezione del Signore Gesù.
Come rimanere insensibili a ciò che oggi avviene nel m o n d o ? Tanti
sono questi stimoli dolorosi, che noi rinunciamo a farne l'elenco ordinato
e completo. Diciamo soltanto che ci colpiscono specialmente i conflitti
bellici, che nel Medio e nell'Estremo Oriente, invece di placarsi, si inaspriscono e si prolungano; ci impressionano, c o m e fenomeni irrazionali e c o m e
presagi sconfortanti per il futuro, gli armamenti crescenti, che talvolta
costituiscono parte notevole del commercio tra grandi potenze industriali
e nazioni più deboli, le quali di ben altre forniture avrebbero bisogno; ci
sembrano residui ignobili del passato le intransigenze razziste e le inique
discriminazioni etniche e sociali; né crediamo che valgono ideali di libertà
e di giustizia a coonestare la violenza, la vendetta, la rappresaglia, gli
atti di terrorismo e le guerriglie, spesso rivolte contro la legittima autorità, o inflitte a popolazioni inermi; non possiamo che deplorare e auspicare che, per l'onore stesso di Nazioni a noi care, siano smentiti dai fatti
quei casi di torture poliziesche a loro attribuite, di cui s'è tanto parlato,
e per cui noi stessi, non senza positiva speranza, abbiamo interposto qualche doveroso intervento; ci fa acutamente soffrire l'intollerabile e clandestino, ma sciaguratamente tanto organizzato contrabbando di droghe,
velenose n o n meno per la salute fìsica che psichica e morale, e diffuse perfino e soprattutto fra la gioventù; ci sembra degradante per una società
civile il sequestro di persone per farne prezzo d'acquisto di ricatti venali
o vendicativi; ci pesano sempre sul cuore le condizioni d'insufficienza economica e civile dei Popoli in via di sviluppo e di non pochi strati sociali;
e ci fa sempre soffrire, anche se la dobbiamo sopportare silenziosamente,
la negata libertà religiosa, che, nonostante tanti declamati princìpi, non
trova ancora in alcune regioni sufficiente cittadinanza, e talora nemmeno
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
220
alcun civile e privato respiro, per la pacifica professione della fede cristiana.
Sono questi malanni tanto più dissonanti col mistero pasquale in quanto
un fattore volontario li rende delittuosi e deplorevoli. D o v r e b b e questo
penoso « giro d'orizzonte » guardare anche all'area immensa dei dolori patiti, non voluti, da grande parte dell'umanità; vorremmo inviare agli infermi, ai poveri, ai carcerati, agli orfani, alle vedove... a quanti soffrono
e piangono quel conforto, che la Croce offre al dolore umano: un'utilità
redentrice, una ragione valorizzatrice.
Ma qui fermiamoci; e con gli animi pieni della coscienza dei nostri mali
morali, fisici e materiali andiamo verso la « spes unica », la Croce di Cristo,
trofeo non più di morte, ma di vita risorta: questa sia la Pasqua, c o n la
nostra Benedizione Apostolica.
III
Iis qui interfuerunt Symposio internationali Romae habito de mysterio Resurrectionis Christi.*
Chers
Messieurs,
Nous sommes très touché des paroles affectueuses et confiantes que
le Révérend Père Dhanis vient de nous adresser en votre nom, et Nous
remercions le Seigneur de cette rencontre q u ' i l Nous donne d'avoir avec
des spécialistes hautement qualifiés de l'exégèse, de la théologie et de la
philosophie, venus mettre fraternellement en c o m m u n leurs recherches
sur le mystère de la Résurrection du Christ.
Oui, vraiment, Nous Nous réjouissons beaucoup de ce Symposium,
facilité par l'aimable hospitalité de l'Institut Saint-Dominique de la via
Cassia, et Nous en félicitons les responsables et tous les participants, que
Nous accueillons ici de grand cœur, heureux de leur exprimer, avec notre
haute estime, notre particulière bienveillance et nos plus vifs encouragements.
Pour répondre à votre attente, Nous voudrions en toute simplicité
vous livrer quelques pensées qui Nous sont suggérées par ce thème capital de la Résurrection de Jésus, que vous avez si heureusement choisi
c o m m e objet de vos travaux.
1) Est-il besoin, tout d'abord, de vous manifester l'importance radicale que Nous attachons à cette étude, c o m m e tous nos fils et frères chré* Die 4 mensis aprilis a. 1970.
221
Acta Pauli Pp. VI
tiens, et, oserions-Nous dire, encore pins qu'eux tous, à la place où le Seigneur Nous, à placé dans son Eglise, c o m m e témoin et gardien privilégié
de la foi? Vous en êtes bien tous persuadés!
N'est-ce pas toute Vhistoire évangélique qui est centrée sur la Resur«?
rection: sans elle, que seraient les évangiles eux-mêmes, qui annoncent
la Bonne Nouvelle du Seigneur Jésus »? Ne trouvons-nous pas là la source
de toute la prédication chrétienne, depuis le premier kérygme, lequel est
né précisément du témoignage de la résurrection?
1
N'est-ce pas toujours le pôle de toute l'epistemologie de la foi, sans
lequel elle perdrait sa consistance, selon les mots mêmes de l'apôtre saint
Paul: « Si le Christ n'est pas ressuscité..., vide est notre foi » .
2
N'est-ce pas la même Résurrection qui, seule, donne son sens à toute
la liturgie, à nos « Eucharisties », en nous assurant de la présence du Ressuscité que nous célébrons dans l'action de grâce: « Nous proclamons ta mort,
Seigneur Jésus, nous célébrons ta résurrection, nous attendons ta venue
dans la gloire » .
3
Oui, toute l'espérance chrétienne est fondée sur la Résurrection du
Christ, sur laquelle est « ancrée » notre propre résurrection avec lui. Bien
4
plus, dès maintenant nous sommes ressuscites avec l u i : toute l'étoffe de
notre vie chrétienne est tissée de cette inébranlable certitude et de cette
réalité cachée, avec la joie et le dynamisme qu'elles engendrent.
2) Aussi n'est-il pas étonnant qu'un tel mystère, si fondamental pour
notre foi, si prodigieux pour notre intelligence, ait toujours suscité, avec
l'intérêt passionné des exégètes, une contestation multiforme, tout au
long de l'histoire. Ce phénomène se manifestait déjà du vivant même de
l'évangéliste saint Jean, qui estimait nécessaire de préciser que Thomas
l'incrédule avait été invité à toucher de ses mains la marque des clous et
le côté blessé du Verbe de Vie ressuscité.
5
Comment ne pas évoquer, depuis lors, les tentatives d'une gnose toujours renaissante sous de multiples formes, pour pénétrer ce mystère avec
toutes les ressources de l'esprit humain, et s'efforcer aussi de le réduire
aux dimensions de catégories tout humaines? Tentation bien compréhensible, certes, et sans doute inévitable, mais dont une pente redoutable
1
Cf. Act. 2, 32.
2
Cf. 1 Cor., 15, 1-4.
3
Anamnese.
4
Cf. Colos. 3, 1.
5
Cf. Io. 20, 24-29.
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
222
tand à évacuer insensiblement toutes les richesses et la portée de ce qui
est d'abord un fait: la Résurrection du Sauveur.
Aujourd'hui même — et ce n'est certes pas à vous que Nous avons
besoin de le rappeler — Nous voyons cette tendance manifester ses ultimes
conséquences dramatiques, allant jusqu'à nier, auprès de fidèles qui se disent chrétiens, la valeur historique des témoignages inspirés, ou, plus récemment, en interprétant de façon purement mythique, spirituelle ou
morale, la résurrection physique de Jésus. Comment ne ressentirions-nous
pas profondément l'effet dissolvant de ces discussions délétères, pour tant
de fidèles? Mais, Nous le proclamons avec force: c'est sans crainte que
Nous considérons tout cela, car, aujourd'hui c o m m e hier, le témoignage
« des Onze et de leurs compagnons » est capable, avec la grâce de l'Esprit
Saint, de susciter la vraie foi: « C'est bien vrai! Le Seigneur est ressuscité,
et il est apparu à Pierre » .
6
3) C'est dans ces sentiments que Nous observons avec un grand respect
le travail herméneutique et exégétique que des hommes de science qualifiés c o m m e vous accomplissent autour de ce thème fondamental. Cette
attitude est conforme aux principes et aux normes que l'Eglise catholique
a établis pour les études bibliques; qu'il Nous suffise de rappeler ici les
encycliques bien connues de nos prédécesseurs: Providentissimus Deus,
de Léon X I I I en 1893, et Divino afflante Spiritu de Pie X I I , en 1943, ainsi
que la récente Constitution dogmatique Dei Verbum du Concile Vatican I I :
non seulement la saine liberté de recherches s'y trouve reconnue, mais on
y recommande aussi l'effort nécessaire pour adapter l'étude de la Sainte
Ecriture aux besoins d'aujourd'hui, et pour « v r a i m e n t découvrir ce que
l'auteur sacré a voulu affirmer » .
7
Cette perspective retient l'attention du monde de la culture et est
source de nouveaux enrichissements pour les études bibliques. Nous sommes heureux qu'il en soit ainsi. Comme toujours, l'Eglise apparait gardienne jalouse de la révélation écrite; et aujourd'hui elle se montre animée d'une préoccupation réaliste: tout connaître et tout peser avec discernement, en interprétant de façon critique le texte biblique. Ainsi l'Eglise,
tout en se donnant le m o y e n de connaître la pensée des autres, cherche à
vérifier celle qui lui est propre, et à offrir des occasions de rencontres loyales et réconfortantes à tant d'esprits droits en recherche. Bien plus,
l'Eglise, elle aussi, rencontre les difficultés inhérentes à l'exégèse des textes
6
Le. 24, 34-35.
7
Of. Const. dogm. de Divina Revelatione Dei Verbum, n. 12.
Acta Pauli Pp. VI
223
douteux et difficiles, et elle éprouve l'utilité des diverses opinions. Saint
Augustin le notait déjà: « Utile est autem ut de obscuritatibus divinarum
Scripturarum, quas exercitationis nostrae causa Deus esse voluit multae
inveniantur sententiae, cum aliud alii videtur, quae tamen omnes sanae
fidei doctrinaeque concordant » .
8
Et l'Eglise exhorte, toujours sous la conduite de saint Augustin, à
rechercher les solutions par l'étude et la prière conjointes: « N o n solum
admonendi sunt studiosi venerabilium Litterarum, ut in Scripturis sanctis
genera locutionum sciant...; verum etiam, quod est praecipuum et maxime
9
necessarium, orent ut intelligant ».
4) Mais revenons-en au thème qui est l'objet de votre Symposium. Il
Nous semble, quant à Nous, que cette somme d'analyses et de réflexions
aboutit à confirmer, avec l'aide de nouvelles recherches, la doctrine que
l'Eglise tient et professe en ce qui concerne le mystère de la Résurrection.
Comme le notait avec finesse et délicatesse le regretté E o m a n o Guardini,
dans une pénétrante méditation de foi, les récits évangéliques soulignent
« souvent et avec force que le Christ ressuscité est tout autre que celui
d'avant Pâques et que le reste des hommes. Sa nature, dans les récits, a
quelque chose d'étranger. Son approche bouleverse, remplit de frayeur.
Alors qu'autrefois, il « venait » et « allait », il est dit maintenant qu'il
« a p p a r a î t » « s u b i t e m e n t » , à côté des pèlerins, qu'il « disparaît » .
1 0
Les
barrières corporelles n'existent plus pour lui. Il n'est plus astreint aux
frontières de l'espace et du temps. Il se meut avec une liberté nouvelle,
inconnue sur terre... mais en même temps, il est affirmé vivement qu'il
est Jésus de Nazareth, en chair et en os, tel qu'il a vécu jadis avec les
siens, et non pas un fantôme... ». Oui, « l e Seigneur est transformé. Il vit
autrement qu'auparavant. Son existence présente nous est incompréhensible. Et cependant elle est corporelle, elle contient Jésus tout entier,... et
même, à travers ses plaies, toute sa vie vécue, le sort subi par lui, sa passion
et sa mort ». Ce n'est donc pas seulement une survivance glorieuse de son
moi. Nous sommes en présence d'une réalité profonde et complexe, d'une
vie nouvelle, pleinement humaine: « La pénétration, la transformation de
la vie entière, y compris le corps, par la présence de l'Esprit Saint... Nous
réalisons ce changement d'axe qui s'appelle foi et qui, au lieu de penser
le Christ en fonction du monde, fait penser le m o n d e et toutes choses en
s
9
10
Ep. ad Paulinum, 149, n. 34, PL 33, 644.
De Doctrina christiana, I I I , 56: PL 34, 89.
Cf. Me. 16, 9-14; LC. 24, 31-36.
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
224
fonction du Ohrist... La Résurrection développe un germe qu'il a toujours
porté en lui ». Oui, dirons-nous avec R o m a n o Guardini, « il nous faut la
résurrection et la transfiguration pour comprendre vraiment ce qu'est le
corps humain... En réalité, le christianisme seul a osé placer le corps dans
les profondeurs les plus cachées de Dieu » .
u
Devant ce mystère, nous demeurons tous saisis d'admiration et remplis
d'émerveillement, tout c o m m e devant les mystères de l'Incarnation et de
la naissance virginale.
12
Laissons-nous donc introduire, avec les apôtres,
dans la foi au Christ ressuscité qui seule peut nous apporter le salut.
13
Soyons aussi pleins de confiance dans la sécurité de la Tradition que
l'Eglise garantit avec son magistère, elle qui encourage l'étude scientifique
en même temps qu'elle continue à proclamer la foi des Apôtres.
Chers Messieurs, ces quelques paroles toutes simples, au terme de v o s
savants travaux, ne voulaient que vous encourager à les poursuivre dans
cette même foi, sans jamais perdre de v u e le service du peuple de Dieu,
tout entier « régénéré par la Résurrection de Jésus Christ d'entre les morts,
pour une vivante espérance » .
1 4
Et N o u s , au n o m « de celui qui est mort
et qui a repris vie », de ce « témoins fidèle, premier-né d'entre les morts » ,
1 8
Nous vous donnons de tout cœur, en gage d'abondantes grâces pour la
fécondité de v o s recherches, notre Bénédiction Apostolique.
IV
lis qui interfuerunt Conventui decimo internationali Laureti habito de Cantorum
Coetibus a Musica Sacra.*
Benvenuti, carissimi figli, benvenuti nella Casa del Padre, o v e avete
voluto concludere la Rassegna Internazionale delle Cappelle Musicali, che,
c o m e ogni anno, si è svolta a Loreto, città deU'anima, santuario della
Vergine, luogo ideale per le vostre manifestazioni canore a lode del Signore. Salutiamo il carissimo Prelato lauretano, Monsignor Aurelio Sabattani, che qui vi ha accompagnati; salutiamo i vostri valenti Direttori;
e cordialmente salutiamo v o i , carissimi figli, che avete allietato la Rasse11
E. Guardini, Le Seigneur, trad. R. P. Lorson, t. 2, Paris Alsatia, 1945, pp. 119-126.
12
Cf. S. Grégoire le Grand, Horn. 26 in En., lecture du bréviaire du dimanche in albis.
1 3
Cf. Act. 4, 12.
14
1 Pt. 1, 3.
15
Apoc. 1, 5; 2, 8.
* Die 6 mensis aprilis a. 1970.
Acta Pauli Pp. VI
225
glia, giunta ormai al suo decimo anniversario, con le vostre esecuzioni,
piene di talento e di vera bellezza.
Desideriamo esprimervi il nostro compiacimento per il vostro numero:
le Cappelle sono venute dai vari Paesi europei. Ma ci rallegriamo soprattutto c o n v o i perché sapete impiegare le vostre doti musicali e la vostra
preparazione artistica non solo per la soddisfazione vostra e di quanti vi
ascoltano, ma per il servizio della Liturgia; ne fate dunque uno strumento
per la gloria di D i o , una espressione e una professione di fede.
V o i desiderate di ascoltare la parola del Papa: e questa parola non può
essere che l'eco di quanto la Chiesa — attraverso la Costituzione conciliare
sulla Liturgia, le varie Istruzioni ad essa susseguite, e specialmente quella
sulla Musica Sacra, del 5 marzo 1967 — ha recentemente dichiarato sui
rapporti tra musica e Liturgia, e sul ruolo che voi, c o m e Cappelle musicali,
siete chiamate a svolgere per conferire sempre maggior splendore e devozione alla celebrazione dei Santi Misteri.
Dall'esame di questi documenti, risulta chiaramente che, anche oggi,
il compito che la Chiesa affida alla musica — a chi la c o m p o n e ea chi la
esegue — è, come è sempre stato, di nobile rilievo, di altissimo fine: si
tratta di esprimere forme di bellezza, che, all'interno della celebrazione
liturgica, accompagnino lo svolgimento dei sacri riti, e rivestano con la
commozione e la fusione del canto le diverse espressioni della preghiera
della Chiesa. Per mezzo della musica, si irradia sulla santa assemblea, radunata nel nome di Cristo, come lo splendore del volto stesso di D i o ; i
cuori, aiutati dalla potenza immateriale dell'arte, si elevano con maggiore
facilità all'incontro purificante e santificante con la realtà luminosa del
Sacro, e si apprestano così a celebrare nelle migliori disposizioni il Mistero
della salvezza, partecipandone intimamente ai frutti.
Per questo, i citati documenti hanno lasciato libero spazio a ogni tipo
di Cappelle musicali: da quelle maggiori, esistenti presso le grandi Basiliche, le artistiche Cattedrali, gli storici Monasteri, alle modeste « scholae »
1
delle chiese m i n o r i ; anzi, perché non manchi in nessuna Liturgia il canto,
l'istruzione sulla Musica sacra ha esortato — qualora non si abbia a disposizione neppure una piccola « schola » — « che vi siano almeno uno o due
cantori a eseguire i canti, sia pure tra i più semplici, per la partecipazione
del p o p o l o , e a guidare e sostenere opportunamente i fedeli » .
2
La vostra presenza è dunque richiesta, a tutti i livelli; nulla si sottrae
1
Instructio Musicam sacram, 19; A. A. S. 59 (1967), p. 306.
2
Ib. 21; loc. cit., p. 306-307.
15 - A. A. S.
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium
226
Officiale
alla vostra capacità, al vostro gusto, alla vostra buona volontà, anche
fuori delle esecuzioni che vi impegnano globalmente, nell'apporto che ciascuno può dare alla propria chiesa, alla propria parrocchia. La vostra funzione continua perciò ad essere preziosa, anzi insostituibile: basti ricordare
che la citata Istruzione ha solennemente affermato che, a seguito delle
norme conciliari sulla riforma liturgica, il ruolo della corale, o della Cappella musicale, o della schola cantorum « è divenuto di ancor maggiore im3
portanza ed efficacia » . Adempite c o n gioia, con amore, con rispetto, con
dedizione questa missione: il campo in cui possono muoversi le vostre esecuzioni è vastissimo, perché, se è auspicabile che tutta l'assemblea partecipi
col canto ai sacri riti, è peraltro realistico considerare che la schola ha una
funzione di preminenza sul piano musicale, perché essa sola può offrire
una valida esecuzione dei canti più solenni, c o m e quelli processionali dell'introito, dell'offertorio, della Comunione, e i versetti del salmo responsoriale. Al tempo stesso non staccatevi dalle necessità del rito e non trascurate le esigenze del p o p o l o fedele; non chiudetevi nella, D i o non voglia,
narcisistica compiacenza delle vostre possibilità canore, e delle vostre
abilità artistiche, ma sappiate realmente guidare l'assemblea, c o m e vuole
l'Istruzione, animandone il canto, educandone il gusto, stimolandone a
gara la partecipazione attiva. Date solennità, infondete gaudio, imprimete
coesione alle sacre celebrazioni: è questo un servizio preziosissimo, che v o i
offrite alla Chiesa, al Clero specialmente, e alle assemblee solenni; e al
quale servizio dovete tendere c o n tutte le vostre possibilità.
Su questa linea di « servizio » voi saprete certamente indirizzare anche
tutto ciò che riguarda il vostro repertorio: esso è un tesoro inestimabile di
storia, d'arte e di fede, che la Chiesa ha sempre stimato c o m e espressione
d'arte e come componente di vita spirituale.
Ma non tutto ora è ordinariamente usufruibile. La parte più valida di
questo patrimonio musicale deve rimanere nel repertorio delle Cappelle
musicali: a tale scopo, esso sia adattato alle nuove esigenze liturgiche, o,
se ciò non fosse talora possibile, sia impiegato nelle paraliturgie, nelle
celebrazioni della Parola di D i o , nelle veglie bibliche, ovvero in esecuzioni
musicali straordinarie, staccate dal rito, ecc., come fa saggiamente capire
4
l'Istruzione. Per quanto riguarda il repertorio nelle lingue nazionali,
siamo in alcuni Paesi certamente ai primi passi, e una sterminata possibilità è offerta ai musicisti, ai compositori, ai cantori delle future genera-
3
Ib. 19; loc. cit., p. 306.
* Ib., 46, 53; loc. cit., pp. 313, 316.
Acta Pauli Pp. VI
227
zioni, nello sforzo di contemperare tutte le risorse della tecnica musicale
delle Cappelle, da una parte, c o n la facilità dei m o d i da proporre al p o polo, dall'altra. La genialità degli artisti si è già messa ad affrontare questi
nuovi problemi: a v o i mandarne ad esecuzione le produzioni, le quali,
quando rispondono alle norme direttive della Chiesa e alle esigenze dell'arte, sono da eseguire volonterosamente, allo scopo di dare inizio al grande
lavoro che attende la musica sacra, specialmente quando andrà in vigore
il nuovo Messale romano, con le parti che tanto arricchiranno il patrimonio liturgico tradizionale. Occorre saper accogliere con umiltà e libertà
interiore quanto è n u o v o , staccandosi, se è necessario, da quelle abitudini
che si vorrebbero qualificare c o m e immobile tradizione della Chiesa, ma
che tali non sono: in questo spirito di apertura, di disponibilità, di adattamento si esprime quel fine ministeriale, a cui, c o m e abbiamo detto, siete
chiamati, e che conferisce alle vostre prestazioni altissimo merito.
Vi accompagna nei vostri sforzi la nostra affettuosa stima, e il nostro
cordiale appoggio: il Papa vi ama, perché voi siete l'espressione sensibile
della gioia pasquale, che deve permeare tutti i riti dell'anno liturgico.
Siate irradiatori di gioia, irradiatori di preghiera, irradiatori di bontà: e il
vostro canto salirà a D i o come degna espressione del culto a Lui d o v u t o ,
e della interiore armonia che esso richiede. Adempirete così le splendide
parole di S. A m b r o g i o di Milano, a cui tanto deve la musica liturgica occidentale: il canto dei Salmi, egli diceva, « è benedizione del p o p o l o , lode di
D i o , celebrazione dell'assemblea, universale consenso, parola di tutti, v o c e
della Chiesa, professione canora di fede, devozione piena di prestigio, letizia di libertà, clamore di giocondità, esultanza di gaudio. Esso mitiga
l'irritazione, placa le ansie, allontana le pene... Si canta per gioire, e si impara per credere » .
5
Sia questo anche il vostro programma, e vi guidi come una luce mattutina, c o m e una melodia ininterrotta, fino al possesso di D i o , nell'armonia
eterna e nella pienezza di gaudio del suo R e g n o celeste, « che solo amore
e luce ha per confine » ;
6
con la nostra Apostolica Benedizione.
5
Enarr. in Ps. 1, 9; PL 14, 968.
8
Dante, Paradiso, 28, 54.
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
228
NUNTIUS RADIOTELEVISIFICAS
Universis Urbis et Orbis Christifidelibus cunctisque hominibus, die Paschatis Resurrectionis Domini nostri Iesu Christi, antequam ex externo Petrianae Basilicae podio
Beatissimus Pater Apostolicam impertiat Benedictionem.*
Uomini
Fratelli!
Quale altro saluto vi possiamo noi rivolgere in questo felice giorno
pasquale se non quello stesso che Cristo risorto rivolse alla comunità dei
suoi discepoli, ancora oppressi dall'incertezza e dalla paura: « Pace a v o i ! » .
x
Sì, noi osiamo fare nostro questo annuncio tranquillo e forte, c o m e se
la nostra v o c e fosse eco fedele della Sua; e da parte di Lui, Gesù redivivo
nella nostra realtà storica e già esistente in una nuova realtà metastorica
beata ed eterna, vi ripetiamo: Pace a v o i !
A voi, radunati in questo foro delle genti, ed esperti in qualche misura
della sua arcana presenza, promessa dovunque è una riunione congregata
nel suo nome; a voi, carissimi fedeli di R o m a , a voi, pellegrini e ospiti
dell'Urbe, d o v e ogni cittadino del m o n d o può sentirsi a casa sua; a voi,
ministri con noi di questa Sede Apostolica; a voi, illustri Rappresentanti
dei Popoli, qui messaggeri e con noi collaboratori dell'amicizia che v o ghamo far regnare sulla terra, noi esprimiamo il nostro sincero ed ottimo
augurio: Pace a v o i !
Ed alzando la v o c e del cuore noi estendiamo questo sereno v o t o pasquale a cerchi più larghi d'un desiderato uditorio: alla più vicina Nazione
italiana; a tutte, a tutte le Nazioni del m o n d o ; all'intera umanità; e vorremmo che il nostro augurio di pace si facesse penetrante ed efficace là
d o v e ancora le guerre locali infieriscono, e là d o v e le trattative tentano e
stentano a sostituirle ed a risolverle, affinché nella giustizia e nella libertà
fosse ricomposta la concordia e la collaborazione per un comune progresso:
P a c e , pace a v o i !
A v o i , giovani della generazione che sale, e che, accusando le disfunzioni della società progredita, ne cercate i futuri sviluppi in più veri c o m plementi umani; a v o i , uomini del lavoro, tuttora bisognosi di migliore
equità sociale, non nella eversione, ma nell'equilibrio del bene comune;
* Die 29 mensis martii a. 1970.
1
Io. 20, 19;
Acta Pauli Pp. VI
229
a v o i , artefici del m o n d o scientifico e tecnico; a v o i , esponenti qualificati
della cultura; a voi, politici, promotori e arbitri del pubblico bene; a v o i
tutti, operatori del m o n d o moderno, giunga il nostro augurio di pace.
Alle Famiglie, alle Scuole, alle Oifìcine, alle Caserme, alle Case di sofferenza e di cura, ai luoghi di pena, dappertutto: Pace!
Molti forse di quanti ci ascoltano chiederanno a noi c o n quale diritto
noi ci facciamo araldi di questa pacifica voce. Rispondiamo subito: tutti
dobbiamo essere annunciatori di pace, perché questo è vangelo che deve
diventare comune; e, per quanto ci riguarda, noi lo abbiamo già detto:
non è questo grido generato da noi, ma, quale noi abbiamo ascoltato da
Cristo, tale noi, fatti strumento della sua v o c e , noi vi ripetiamo. ÌD la sua
Pace, che noi a tutti annunciamo.
E se alcuno ci domanda quale particolare significato assume la parola
Pace in questa circostanza, noi possiamo ora dirgli semplicemente che
questa nostra Pace pasquale significa una grande certezza, una grande sicurezza. N o n vedete, Uomini Fratelli, che di certezza nel pensiero, di sicurezza nella azione tutti oggi abbiamo soprattutto bisogno? Perché avviene
questo: quanto più l'uomo cerca, studia, pensa, scopre e costruisce la sua
gigantesca torre della cultura moderna, tanto meno si sente sicuro della
validità della ragione, della verità oggettiva, della utilità esistenziale del
sapere, della sua propria immortalità; il dubbio lo insidia, lo annebbia,
lo scuote, lo avvilisce; egli si rifugia nell'evidenza delle sue meravigliose
conquiste, egli si alimenta della sincerità delle sue esperienze, egli si fida
del credito delle grandi e sonore parole di moda; ma in realtà il timore gli
dà le vertigini sul valore di ogni sua cosa.
Ebbene, noi, con questo v o t o pasquale, noi siamo in grado di offrire
all'uomo, naufrago nel mare del suo proprio umanesimo, una base sicura.
Oh! non è questa base di nostra fabbricazione, in competizione con quante
altre il m o n d o moderno offre all'umana incertezza; poiché noi, uomini
piccoli e deboli c o m e siamo, non presumiamo di alcun nostro potere. Ma
è pur vero che noi possediamo una base sicura sulla quale si può costruire
la vita; la vita religiosa, sì, nella incomparabile certezza, della quale da
venti secoli questa tribuna apostolica dà la testimonianza di Pietro: Cristo
2
è risorto. Questo è l'avvenimento nuovo e prodigioso, vero e incontrovertibile, su cui tutto si fonda; questa è ormai e per sempre « l a pietra
angolare, disprezzata dai costruttori. N o n vi è altra salvezza che in essa » .
2
3
Cfr. Act. 2, 24.
Cfr. Act. 4, 11-12.
3
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
230
Ma anche la vita di questo m o n d o può risentire i vantaggi di una tale
fermezza vitale. D i c e il Concilio:
« Con la sua risurrezione Egli, Cristo, costituito Signore,... opera ormai
nel cuore degli uomini c o n la virtù del suo Spirito, non solo suscitando il
desiderio del mondo futuro, ma per ciò stesso anche ispirando, purificando
e fortificando quei generosi propositi c o n i quali la famiglia degli uomini
cerca di rendere più umana la propria vita e di sottomettere a questo fine
tutta la terra » .
4
Noi abbiamo questa convinzione, e a voi, c o n la Pace la trasmettiamo.
La trasmettiamo c o m e un umile, fraterno ricordo:
— Se voi, uomini del nostro secolo, non volete essere ingannati dalla
vostra stessa sapienza, e non volete convertire in strumento di distruzione
il vostro stesso progresso, ricordatevi della priorità di quel regno di D i o ,
che Cristo ha proclamato c o m e somma giustizia del m o n d o ;
— se volete conferire la sua sfera maggiore alla libertà, sia personale
e sia sociale, affinché essa non si converta in dominio dell'uomo inferiore
su quello superiore ch'è in noi, o nella sopraffazione delle potenze più
ricche e più armate su quelle più piccole e più deboli, ricordatevi del grande
promotore della coscienza responsabile di fronte all'inesorabile legge dell'Amore evangelico, e del difensore del povero, del piccolo, del debole, del
sofferente che è Cristo;
— se volete portare davvero il m o n d o alla sua organica unità, ricordatevi dei principi donde essa desume la sua logica e la sua possibilità,
la fratellanza che il Cristo ci ha insegnata e ci ha resa doverosa e facile;
— se volete dare al m o n d o moderno la sua emancipazione piena ed
adulta, non dimenticate la radice donde la nostra civiltà trae il suo genio
e la linfa della sua maturazione, la concezione dell'uomo redento.
E c o m e speranza trasmettiamo a v o i , al m o n d o la certezza, una certezza di fede, la sicurezza, una sicurezza d'amore, che ci derivano dall'annuncio pasquale. Sì, in termini di fiducia e di speranza sia a v o i la nostra
Pace, alba d'una sempre nuova e serena giornata nella storia del m o n d o .
Pace e benedizione!
Variis subinde linguis Beatissimus Pater paschalia protulit omina.
4
Const. past. de Eccl. in mundo huius temporis Gaudium et spes, n. 38.
Sacra
Congregatio
pro
Gentium Evangelizatione
231
ACTA SS. C O N G R E G A T I O N U M
SACRA CONGREGATIO
PRO GENTIUM EVANGELIZATIONE
SEU DE PROPAGANDA FIDE
I
PROVISIO
ECCLESIARUM
Sanctissimus Dominus Noster Paulus Divina Providentia P p . V I ,
successivis decretis Sacrae Congregationis pro Gentium Evangelizatione
seu de Propaganda Eide, singulas quae sequuntur Ecclesias de n o v o
Pastore dignatus est providere, nimirum:
die 20 Decembris 1969. — Titulari episcopali Ecclesiae Glendalacensi
praefecit E x c . P. D. R a y m u n d u m D'Mello, hactenus Episcopum Allahabadensem.
die 2 Ianuarii 1970.
Iosephum Thumma, e
rensis, quem constituit
Ambrosii De Battista,
— Titulari episcopali Ecclesiae Congensi R. D.
clero archidioecesis Pondicheriensis et CuddaloCoadiutorem cum iure successionis E x c . m i P. D.
Episcopi Vijayavadani.
die 13 Ianuarii. — Titulari, pro hac vice archiepiscopali, Ecclesiae
Samonensi E x c . P. D. Marcum Alaupovic, hactenus Archiepiscopum
Vrhbosnensem.
die 5 Februarii. — Cathedrali Ecclesiae Bafussamensi, noviter erectae,
R. D. Dionysium Ngande, e clero saeculari.
— Titulari episcopali Ecclesiae Oretanae R. D. Stephanum Fumio
Hamao, e clero saeculari dioecesano, quem deputavit Auxiliarem Em.mi
P. D. Petri Tatsuo S.R.E. Cardinalis Dpi, Archiepiscopi Tokiensis.
— Titulari episcopali Ecclesiae Tuccitanae R. D. Paulum Hisao Y a suda, e clero dioecesis Fukuokaënsis, quem deputavit Auxiliarem E x c . m i
P. D. Pauli Yoshigoro Taguchi, Archiepiscopi Osakensis.
— Titulari episcopali Ecclesiae Stagnensi R. D. Felixbertum Comacho Flores, e clero dioecesano, Administratorem Apostolicum « sede plena » dioecesis Aganiensis.
die 5 Martii. — Titulari, pro hac vice archiepiscopali, Ecclesiae Formianae R. D. Marium Tagliaferri, e clero saeculari Alatrino, Antistitem
Urbanum, quem deputavit Pro-Nuntium Apostolicum in Republica
232
Aeta. Apostolicae Sedis ^ Commentarium Officiale
Medio-Africana necnon Delegatum Apostolicum in Republica Ciadensi
et in Republica Congica Brazzapolitana.
die 7 Martii. — Titulari, pro hac vice archiepiscopali, Ecclesiae Sancti
Secundini in Dominica E x c . P. D. I a c o b u m Michaelem Liston, hactenus
Archiepiscopum-Episcopum Aucopolitanum.
— Titulari, pro hac vice archiepiscopali, Ecclesiae Garbensi R. D.
Aemilium Biayenda, è clero saeculari, quem constituit Coadiutorem cum
iure successionis E x c . m i P. D. Theophili Mbemba, Archiepiscopi Brazzapolitani.
— Cathedrali Ecclesiae Sancti Georgii in Insula Grenada E x c . P. D.
Patricium Webster, hactenus Episcopum titularem Ottocensem.
— Cathedrali Ecclesiae Enuguensi E x c . P. D. Godefridum Okoye,
hactenus Episcopum residentialem Portus Harcurtensis.
— Cathedrali Ecclesiae Ohurchülpolitanae-Sinus de Hudson R. P.
Audomerum Alfredum R o b i d o u x , Congregationis Missionariorum Oblatorum B. M. V. Immaculatae sodalem.
— Titulari episcopali Ecclesiae Ardcarnensi E x c . P. D. Franciscum
Ioannem D o y l e , hactenus Episcopum Sideianum.
— Cathedrali episcopali Ecclesiae Sideianae R. P. Desmondum Carolum Moore, Missionariorum Sacratissimi Cordis Iesu sodalem.
— Cathedrali Ecclesiae Leribensi R. D. Paulum Khóarai, e clero
saeculari dioecesano.
die 17 Martii. — Titulari episcopali Ecclesiae Buduanensi E x c . P. D.
Ludovicum B. Tirilly, hactenus Episcopum Taiohaënum.
die 4 Aprilis. — Titulari episcopali Ecclesiae Ursitanae E x c . P. D.
Franciscum Xaverium Sanguon Souvannasri, hactenus Episcopum Chanthaburiensem.
die 9 Aprilis. — Cathedrali Ecclesiae Ubonratchathaniensi R. P. Germanum Berthold, Societatis Parisiensis Missionum ad exteras gentes
sodalem.
II
NOMINATIONES
Decretis ut infra datis, Sacra Congregatio pro Gentium Evangelizatione seu de Propaganda Fide ad suum beneplacitum renunciavit:
die 2 Ianuarii 1970. — E x c . P. D. Iosephum Cucherousset, Archiepiscopum Banguensem, Administratorem Apostolicum dioecesis Bambaritanae.
die 13 Februarii. —• R. P. Alfonsum V a n Buggenhout,
Congrega-
tionis Immaculati Cordis Mariae sodalem et Administratorem Aposto-
233
Sacra Congregatio pro Gentium Evangelizatione
licum dioecesis Tatomensis, Administratorem Apostolicum in Insulis Kinmen
et
Matzu,
dioecesis
Sciiamenensis.
die 24 Februarii. — B. P. Eduardum Gabrielem Quint, Ordinis Fratrum Minorum sodalem et Praefectum Apostolicum praefecturae
stolicae
Veihaiveiensis,
seu Pescadores,
Administratorem
dioecesis
Apostolicum
in
Insulis
apo-
Penghu
Tainanensis.
die 27 Februarii. — E. D. Georgium Singha, e clero saeculari, Administratorem Apostolicum « sede vacante » dioecesis Arcis Eousset.
die 6 Martii. — E x c . P. D. Augustinum Fataki, Archiepiscopum Kisanganiensem, Administratorem Apostolicum « Sede plena » dioecesis Bondoënsis.
die 7 Martii. — E x c . P. D. Patricium Webster, Episcopum Sancti
Georgii
Sanctae
in
Insula
Grenada,
Administratorem
Sedis » nuper erectae
dioecesis
Apostolicum
« ad
nutum
Pontipolitanae-Begalitanae.
III
GAUHATINA-SHILLONGENSIS
(SHILLONGENSIS-GAUHATINA)
DECRETUM
De mutatione nominis dioecesis
Cum Exc.mus ac Rev.mus Dominus Hubertus D'Rosario, Episcopus
Gauhatinus-Shillongensis, proposuisset ut praesens denominatio dioecesis
Gauhatinae-Shillongensis
hatina nuncuparetur,
ita permutaretur
et Cathedra
ut
deinde
Archiepiscopi
in
SMllongensis-Gau~
ecclesia
principe
urbis Shillongensis collocaretur atque Concathedra remaneat in civitate
vulgo Gauhati, Sacra haec Congregatio pro Gentium Evangelizatione seu
de Propaganda Fide, re mature perpensa, optatis praelaudati E x c . m i D o mini Huberti D'Rosario inhaerendum esse censuit.
Itaque eadem Sacra Congregatio, vigore facultatum sibi a Sanctissimo
D o m i n o Nostro Paulo Divina Providentia Papa VI concessarum, supermemoratam propositionem adprobavit et praesens in re Decretum confici
iussit.
Datum Romae, ex Aedibus Sacrae Congregationis pro Gentium Evangelizatione seu de Propaganda Fide, die 22 mensis ianuarii a. D. 1970.
G. P. Card.
it.
m
AGAGIANIAN,
Praefectus
s.
ffi Sergius Pignedoli, Archiep. tit. Iconien., a Secretis
Acta Apostolicae
234
Sedis -
Commentarium
Officiale
IV
NTASTGARAENSIS
(ISIBENSIS-NIANGABAËNSIS)
DECRETUM
De mutatione nominis dioecesis
Cum Exc.mus ac Eev.mus Dominus Franciscus De Wilde, Episcopus
Niangaraënsis, proposuisset ut praesens denominatio suae dioecesis ita
permutaretur
ut
deinde Isirensis-Niangaraënsis
nuncuparetur,
iuxta no-
men civitatis vulgo Isiro ubi sedes episcopalis nuper translata fuit, Sacra
haec Congregatio pro Gentium Evangelizatione seu de Propaganda Fide,
re mature perpensa auditoque favorabili v o t o E x c . m i ac B e v . m i Domini
Brunonis Torpigliani, Archiepiscopi titulo Mallianensis et Apostolici in
Congo Nuntii, optatis praelaudati Ordinarii inhaerendum censuit.
Itaque eadem Sacra Congregatio, vigore facultatum sibi a SS.mo D o mino Nostro Paulo Divina Providentia
Papa VI
concessarum, supra-
memoratam propositionem adprobavit ac praesens ad rem Decretum confici iussit.
D a t u m Bomae, ex Aedibus Sacrae Congregationis pro Gentium Evangelizatione seu de Propaganda Fide, die 23 mensis martii a. D. 1970.
© SERGIUS PIGNEDOLI,
Archiep. tit. Iconien., a Secretis
L. 83 S.
Eduardus Pecoraio, Subsecretarius
Sacra Congregatio pro Causis Sanctorum
235
SACRA CONGREGATIO
PRO CAUSIS SANCTORUM
i
LOrCIENSIS
Confirmationis cultus ab immemorabili tempore praestiti Servo Dei Bertholdo, primo Abbati Monasterii Garstensis O. S. B., « Sancto » nuncupato.
SUPER DUBIO
An confirmandus sit cultus Servo Dei Bertholdo, « Sancto » nuncupato, ab
immemorabili tempore praestitus-, an constet de heroicitate eius virtutum
theologalium
et
cardinalium
earumque
adnexarum.
Quemadmodum fratrum et populi sui amatorem et pro iis universaque civitate multum orantem Sacrae Litterae dicunt leremiam, prophetam Dei (cfr. 2 Mach. 12, 14-16), ita Austriae christifideles, sive religiosi
sive laici, Supernum se habere apud Deum protectorem gloriantur, Bertholdum dicimus illum Garstensem, cuius patrociniis, adversis praesertim in rebus, per saecula usi sunt et adhuc utuntur, et quem adeo de religione deque patria bene meritum habent, ut decus Ecclesiae, patriae
solamen et lumen dicant.
Bertholdum ex clara comitum Raabensium prosapia, et per eos sancti
Leopoldi, Austriae marchionis, cognatum, certo constat duxisse ortum,
incertis tamen nativitatis tempore et l o c o parentumque nominibus. Veri
est simile intra annos 1060 et 1070 primam aspexisse lucem. «A primis
pueritiae annis — ut tradidit anonymus biographus, coevis usus testimoniis — in regularis vitae proposito D e o studuit strenue militare ». H i n c
sancti Benedicti religionem ad Sanctum Blasium in Hercynia Silva, ubi
Cluniacensium instaurata vigebat reformatio, adhuc adulescens ingressus
est. M o x amplae bibliothecae praepositus est et deinde claustralis Prioris officio auctus; anno demum 1107 monasterii Gottvicensis, in Austria
Inferiore, Prior nominatus, quippe qui esset « spectatae pietatis » atque
vir « sancti testimonii et providens bona non solum coram D e o sed etiam
coram omnibus hominibus ». A n n o denique I l l i ad recens erectum a
Acta> Apostolicae
236
Sedis - Commentarium Officiale
Marcinone Styriae coenobium Garstense, non procul ab Anaso et Styra
confluentibus, una c u m aliquot sociis vocatus est eorumque primus antistes seu Abbas electus; q u o d quidem munus triginta amplius annos, idest
ad mortem usque, pietate et gubernandi peritia obiit.
« E r a t autem — ut refert biographus — in lege divina apprime eruditus, eloquentia clarus, innocentia purus, moribus venerandis decentissime ornatus ». Multorum fratrum pater constitutus, in monasterii disciplina tuenda et in rebus
temporalibus
administrandis
prudentissimus.
Yir in diurnis nocturnisque orationibus, vigiliis et ieiuniis assiduus, divino servitio et Ecclesiae utilitati unice intendebat. Undique ad eum,
quasi ad oraculum, omnis condicionis homines consilii gratia convolabant
et ad quaelibet auxilia quaerenda; et ipse obvius et expositus erat omnibus.
Benedictinorum morem secutus, monasterium suum voluit hospitalibus
insigne.
Pluribus licet distentus laboribus, indefessam in confessionibus excipiendis praestabat diligentiam, ut paenitentes ad b o n a m duceret frugem,
aut eorum spiritualem progressionem foveret augeretque aut eos, ubi
opus esset, ipsa religionis rudimenta edoceret. A d e o quidem apud eum
peccata sua confiteri fideles cupiebant, ut imperator ipse Conradus tertius
Bertholdum specialem confessarium voluerit.
Erga pauperes maxima fuit liberalitate; ex innumeris, quae benefactores monasterio offerebant, donis numquam obliviscebatur partem aliquam pauperibus destinare, eleemosynamque petentibus semper etiam
optima dabat consilia vel eos Orationem Dominicam docebat. Ad hanc
in pauperes caritatem sive in se sive in aliis fortiter inculcandam, constituerat ut singulis diebus post cenam tribus ex illis manus et pedes lavarentur et eleemosyna daretur; q u o d munus ipse Bertholdus diebus dominicis sibimet reservavit, sed saepius etiam ceteris diebus « i p s e mandatum illud summa celebrabat devotione ». Apostolico studio motus, haud
raro itinera longiora et graviora suscipiebat ut miseris et egenis auxilia
afferret.
Sapiens moderator,
ut omnium sodalium conciliaret sibi animum,
consiliatorem et cappellanum proprium assumpsit eum, qui repugnantiam erat veluti dux; qui quidem in posterum adeo fidelem laboris socium
se praebuit, ut Famulus Dei illum sibi post mortem subrogandum censuerit. Sibi subditos libenter consulebat et audiebat iisque amplam in
coenobii negotiis peragendis navitatem permittebat. Eo moderatore, coenobium Garstense religiosis vocationibus floruit factumque est monasticae disciplinae veluti insigne centrum. Solida quoque pius Abbas iecit
Sacra Congregatio pro Causis Sanctorum
237
fundamenta, prout temporis postulabat condicio, rei oeconomicae sui
coenobii, cuius possessiones initio tenues erant, et quidem tum propinquitatis c u m margraviis Austriae et Styriae vinculo usus, tum maxime
devotis christifidelium donationibus. Silvestres autem et vastae regiones,
ubi sodales monasterii apostolatum exercebant, aratro aliisque rusticis
eorundem monachorum subsidiis mutatae sunt in agros frugum fertiles
ibique exsurrexere vici, oppidula et ecclesiae eiusdem monasterii curae
spirituali commissa.
Praeter haec, quae de religiosa et sociali re, sibi collegit merita, Bertholdus Abbas devotione quoque praestitit erga Sancti Petri sedem, quam
manifesto ostendit c u m asylum in monasterio praebuit Conrado, Salisburgensi Archiepiscopo, ab Henrico quinto proscripto, atque potissimum
Gregorianam, quam vocant, reformationem fovendo et provehendo.
Morti proximus, Bertholdus fratres omnes ad se vocavit, illorum audivit confessionem, salutares exhortationes eis dedit et cum Litaniae decantarentur, quas ipse coeperat, nocte inter diem 27 et 28 Iulii anno 1142,
obdormivit in D o m i n o .
Magna fuit apud aequales sanctitatis fama, qua Bertholdus gavisus
est, et quidem multifariam demonstrata.
Biographus expressis verbis
testatur propter huiusmodi famam Servum Dei ab omnibus fuisse amatum, ab universis honoratum, a multis invitatum, ab omnibus frequentatum. Quae fama sanctitatis statim post eius mortem augeri coepta est
et in dies magis magisque increbruit multaque ad Famuli Dei invocationem Dominus traditur patrasse miracula. Inde factum est, ut vix anno
a morte elapso indubia cultus signa eidem tribui coepta sint, idque non
m o d o in monasterio Garstensi, sed in aliis quoque coenobiis. Fideles quoque
finitimarum
paroeciarum turmatim ad eius sepulcrum accurrebant
non solum petituri beneficia, verum etiam ad illius memoriam honorandam, praesertim anniversaria recurrente die depositionis eius. A n t e saeculum
XIII
memoriam Servi Dei illustrant, inter alia, Annales et Necrolo-
gia variorum monasteriorum, in quibus ipse ut « piae memoriae », « sanctae
memoriae », « beatus », immo « sanctus » nuncupatur. Saeculo x n i Eugerius, episcopus Passaviensis, dissertis verbis approbavit ut antiphona de
sanctis confessoribus in honorem Bertholdi caneretur, et festum Servi
Dei in nonnullis calendariis, missalibus manu scriptis et breviariis reperitur inscriptum. Saeculo autem x i v orationes propriae sub titulo « de
Sancto Perchtoldo » leguntur, quibus Bertholdi patrocinium agnoscitur
et invocatur; i m m o sub eiusdem saeculi finem Officium proprium rhytm i c u m pro festo « sancti Bertholdi » concinnatum est. Subsequentibus
238
Acta Apostolicae Sedis -
Commentarium
Officiale
saeculis publicus Servi Dei cultus diffunditur et augescit concessione indulgentiarum pro die festo, aedificatione altarium in eius honorem, multis
tam sculptis quam pictis publicae venerationi expositis imaginibus. Officium denique n o v u m et Missa « B e a t i B e r t h o l d i » a Sacra Rituum Congregatione annis 1883 et 1954 approbata sunt festumque eius aliis monasteriis et dioecesibus Apostolicae Sedis auctoritate concessum.
His itaque innumeris paene documentis et monumentis litterariis, liturgicis et i c o n o g r a p h i a innixum, Capitulum Generale Congregationis
Austriacae Ordinis Sancti Benedicti episcopum Linciensem adprecatum
est, ut processum ordinarium instituere vellet, eo consilio ut publicus
cultus ab immemorabili tempore, nempe longe centum annorum metam
excedentem ante Constitutionem Urbanianam anno 1634 editam, Servó
Dei Bertholdo tributus atque ad haec usque tempora perseverans, ab
Apostolica Sede confirmaretur. Constructus est igitur eiusmodi processus
in Curia Linciensi a die 5 Maii a. 1951 ad diem 25 Aprilis a. 1952 R o m a m que fuit transmissus. Porro, Sectioni historicae S. Rituum Congregationis
munus fuit concreditum documenta omnia ad hanc Causam spectantia
et diligenter conquirendi et ad criticae methodi trutinam revocandi et
expendendi; quod quidem sedulo ab ipsa perfectum est.
Plurimas interim
Summo
Ecclesiae Pontifici postulatorias
litteras
adhibuerunt Patres Cardinales, sacrorum Antistites, Abbas Primas atque
Abbates Congregationum confoederatarum Ordinis Sancti Benedicti, Capitula cathedralia, aliique insignes civili auctoritate viri, quibus permanens fama sanctitatis Beati Bertholdi eiusque numquam intermissus in
Austria cultus confirmantur.
Servatis itaque omnibus de iure servandis, instante R e v . m o D o m i n o
A b b a t e H i e r o n y m o Gassner, Congregationis Austriacae O. S. B. Postulatore generali, habitus est, die 21 Octobris a. 1969, peculiaris Congressus ad
normam Constitutionis Apostolicae incipientis a verbis Sacra Rituum Congregatio diei 8 Maii a. .1969, qua instituta est Sacra Congregatio pro Causis
Sanctorum. Praelatis autem Officialibus Patribusque Consultoribus affirmative proposito dubio respondentibus, ventum est ad Congregationem Plenariam in Aedibus Vaticanis die 2 Decembris anno 1969 celebratam, in qua
Em.mus Cardinalis Benedictus Aloisi Masella, Tituli ecclesiae suburbicariae
Praenestinae atque huius Causae Ponens seu Relator, dubium posuit denuo
discutiendum: An confirmandus sit cultus Servo Dei Bertholdo, « Sancto » nuncupato, ab immemorabili tempore praestitus-, an constet de heroicitate eius virtutum theologalium, cardinalium earumque adnexarum. Et Em.mi ac R e v . m i
Cardinales, Sacrae Congregationi pro Causis Sanctorum praepositi, qui
239
Sacra Congregatio pro Causis Sanctorum
aderant, probe intellegentes ex adductis monumentis et documentis indubie constare cultum hunc publicum et ecclesiasticum longe ante Centenariam ab Urbano Y I I I in suis Decretis requisitam, inchoatum, absque
ulla intermissione ad haec usque tempora perseverare, pro illius confirmatione haud dubitarunt annuere, et priori enunciati dubii parti respondendum censuerunt: Affirmative, seu constare de casu excepto; atque alteri
dubii parti: Ita constare de virtutibus, ut ad disceptationem super miraculis
pro
canonizatione
quandocumque
deveniri possit.
Super quibus omnibus facta postmodum per infrascriptum Secretarium Summo Pontifici Paulo Papae VI fideli relatione in Audientia diei
8 Ianuarii 1970, Sanctitas Sua rescriptum Sacrae Congregationis ratum
habuit et confirmavit.
Datum R o m a e , die 8 Ianuarii a. D. 1970.
PAULUS
Card.
BEETOLI,
Praefectus
Ferdinandus Antonelli, Archiep. tit. Idicren., a Secretis
L. © S.
II
ROMANA SEU SALISBURGENSIS
Beatificationis et canonizationis Servae Dei Mariae Teresiae Ledochowska, fundatricis
Sodalitatis a Sancto Petro Claver.
SUPER DUBIO
An constet de virtutibus theologalibus Fide, Spe et Caritate cum in Deum
tum
in proximum,
necnon
perantia et Fortitudine,
de
cardinalibus
Prudentia,
Iustitia,
Tem-
earumque adnexis, in gradu heroico, in casu
et ad effectum de quo agitur.
In dogmatica Concilii Oecumenici Vaticani secundi Constitutione
Lumen Gentium (nn. 49-51), non pauca sunt probe agnita vincula circa
vitale consortium cum fratribus qui in gloria caelesti sunt vel adhuc post
mortem purificantur; ibidem perspicue eminet ecclesialis quoque communio
eorum qui
in
vita, humanitatis
Christi perfectius transformantur,
seu
sanctitatem pervenire
nostrae
consortes, ad imaginem
tamen
quo ad perfectam cum Christo unionem
valent.
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium
240
Per
eos,
Deus
praesentiam
vultumque
Officiale
hominibus
vivide
manifestat;
in eis Ipse nos alloquitur, signumque nobis praebet Regni sui, ad quod tantam habentes impositam nubem
Evangelii,
potenter
testium,
talemque
contestationem veritatis
attrahimur.
Inter eos proinde, in quibus gratia Dei vacua non fuit (1 Cor. 15, 10),
quique, hac nostra aetate, facti Christi sectatores, eum in Cruce sitientem
caritate maxima dilexerunt,
eumque sitim
animarum pati suavissima
fide intellexerunt, recensetur Maria Teresia Ledochowska, quae, Sancti
Spiritus instinctu, nigritarum sortem maxime dolens, africano missionali
apostolatui omnes suas vires et vitam impendit; immo, mirifica rerum
perspicientia mota, iam tunc temporis, illa instrumenta adhibuit, quae,
nostris temporibus, merito sunt vocata socialis communicationis
(Conc.
Oecum.
socialis,
Vatic.
II,
Decretum
de
Instrumentis
communicationis
n. 1: in AAS., 1964, p . 145).
Maria Teresia Ledochowska orta est, die 24 Aprilis mensis anno 1863,
in oppido Austriae Inferioris, cui nomen Loosdorf, Sancti Hippolyti dioeceseos. Parentes habuit Comitem Antonium Ledochowski, ex Polonia
oriundum, et Comitissam Iosepham de Salis-Zizers; qui quidem nihil
omiserunt quominus primogenitam suam ad germanam pietatem sedula
cura conformarent, sed praesertim prospexerunt, ut eius aere ingenium
effusamque indolem excolerent et foverent, ad illum dignitatis gradum,
ipsi iure debitum in societate nobilium imperii Austriae - Hungariae,
assequendum.
Licet singularibus dotibus tum naturae tum ingenii ornaretur, puella
tamen rerum terrenarum vanitatem intus sentire coepit, simulque nobiliori nisu ad excelsiora se trahi, et animam suam ponere pro fratribus nigritis debere percepit.
Nihilominus, anceps prius, et animo dubitationibus atque angustiis
per aliquod spatium temporis fluctuante, tandem, superno lumine ducta,
anno 1891, aulam regiam archiducissae Etruriae prompte deseruit, et
omnibus huiusce mundi rebus derelictis, causae Christi Missionarii se
plane devovit.
Die 29 Aprilis anni 1894, initium fecit « P i a e Sodalitatis Sancti Petri
Claver pro Missionibus Africanis et Captivorum redemptione », cuius
etiam Constitutiones condidit, et generalis Moderatrix fuit ad mortem
usque, quam E o m a e obiit, die 6 Iulii anno 1922.
N o v u m Institutum non levibus premebatur difficultatibus, et undique
fere impugnabatur, sed illa mulier, gracilis quidem corpore, mente autem
et spiritu fortissima, omnia caritate vicit.
Sacra Congregatio pro Causis Sanctorum
241
Proinde, Dei voluntati firmiter adhaerens, eiusque divino auxilio fidenter freta, omni ope est annisa, ut finem novi Instituti verbo et scriptis
illustraret; paene omnibus locis coetus et consilia instituit pro missionibus
africanis; in Europa autem et ipsa Africa non paucas typographicas officinas, recentioribus machinis praeditas condidit, quo citius ac facilius
verbum divinum et christiana doctrina, variis linguis et sermonibus, praesertim pluribus Africae regionum dialectis, diffunderentur. Ingens habuit
epistularum commercium cum longinquis missionariis, quibus, sine ulla
mora, fuit per se et Sodalitium suum, tanto auxilio, in eorum perpetuis
petitionibus, ut ipsi solerent eam appellare Africae Matrem.
Etsi tanta mater exoptaret suos filios nigritas convenire eisque inservire, ut, praesens inter eos, maximum dare posset Christo testimonium
sui amoris, tamen intellexit D o m i n u m vocasse se, una cum suo Sodalitio,
ad auxilia et subsidia, opera et consilia humiliter et in abscondito, pro
Missionariis paranda.
Licet, in tot operibus et aerumnis, pondus diei et horae portaret, tamen tota exterius laborabat et tota interius Deo vacabat: in altero pascens
conscientiam, in altero devotionem. Laboris ergo tempore: intus orabat seu
meditabatur
absque
intermissione
exterioris
absque iactura interioris suavitatis
laboris,
(Gaufridi,
et
exterius
laborabat
Vita 8. Bernardi, I, c. 3,
n. 26).
Cum esset quidem natura sortita indomitum et ardentem animi vigorem,
tamen,
frequenti
Sacramentorum
usu,
omniumque
virtutum,
praesertim mortificationis, studio, scivit tam fortem indolem suam paulatim vertere in mitem dulcemque animum, ut, una cum prompto ingenio firmoque proposito, appareret vere uti perfecta species Moderatricis,
quae in magna fuit apud omnes aestimatione ac dilectione, praesertim
apud sodales sui Instituti, quod sub huiusmodi providenti regimine mature laetis est auctum incrementis.
Inter tanta incepta, quae suscipiebat, Maria Teresia Ledochowska
eo semper potissimum spectabat ut faceret in omnibus voluntatem
Dei
et simpliciter oboediret supremo magisterio Ecclesiae, cui aequo et sereno animo serviebat. Ea igitur hominibus nostrae aetatis proponi p o test uti exemplar vitae exterius et interius actuosae, congruentis quidem
cum
postulatis et inclinationibus
bilibus humanae
sapientiae
temporum, non autem
verbis, sed in ostensione spiritus
«m persuasiet virtutis »
(1 Cor. 2, 4).
Causae Introductio pro eius Beatificatione, instantibus perplurimis
Episcopis et Christifidelibus, signata est die 26 Ianuarii mensis anno
16 - A . A . S..
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
242
1945. Post autem Apostolicum processum, E o m a e biennio peractum, a
die 21 Maii 1947 ad eosdem diem et mensem anni 1949, habita est Antepraeparatoria Congregatio die 25 Februarii 1958, et Praeparatoria, die
7 Novembris anno 1967, super heroicitate theologicarum et cardinalium
virtutum Servae Dei Mariae Teresiae Ledochowska.
Facta p o s t m o d u m de hisce omnibus Summo Pontifici fideli relatione,
Sanctitas Sua sententiam Sacrae R i t u u m Congregationis die 21 Martii
a. 1968 confirmavit, edicens posse ad ulteriora, idest ad Congregationem
generalem procedi. Instituta
interea Congregatione
pro
Causis Sancto-
rum n o v o q u e condito iure in huiusmodi Causis servando, quo generalis
Congregatio non iam praescribitur, idem Summus Pontifex Paulus V I ,
referente subscripto Cardinali Praefecto die 11 mensis Septembris anno
1969, dispensavit a generali coetu coram Se cogendo iussitque Decretum
super heroicitate virtutum Servae Dei apparari.
Hodierno tandem die Sanctitas Sua, accitis ad Se Rev.mis Cardinalibus Paulo Bertoli, S. Congregationis pro Causis Sanctorum Praefecto,
et Benedicto Aloisi Masella, Causae Ponente, meque a Secretis aliisque
vocari solitis, iisque adstantibus, solemniter edixit: Constare de virtutibus
theologalibus Fide,
de
cardinalibus
Spe,
Caritate eum in Deum tum in proximum, necnon
Prudentia,
Iustitia,
Temperantia
et
Fortitudine
earumque
adnexis Servae Dei Mariae Teresiae Ledochowska, in gradu heroico, in casu
et ad effectum de quo agitur.
H o c autem Decretum rite promulgari et in A c t a Sacrae Congregationis pro Causis Sanctorum referri mandavit.
Datum R o m a e , die 16 Martii a. D. 1970.
PAULUS
Card.
BERTOLI,
Praefectus
EB Ferdinandus Antonelli, Archiep. tit. Idicren., a Secretis
L.
m s.
243
Sacra Congregatio pro Causis Sanctorum
III
VICTOEIENSIS SEU FLAVIOBRIGENSI
Beatificationis et canonizationis Servae Dei Raphaëlae Ybarra viduae de Yilallonga,
fundatricis Instituti Sororum Angelorum Custodum.
SUPER DUBIUM
An constet de virtutibus theologalibus Fide, Spe et Caritate cum in Deum
tum in proximum,
necnon
de
cardinalibus
Prudentia,
Iustitia,
Tempe-
rantia, Fortitudine earumque adnexis, in gradu heroico, in casu et ad
effectum de quo agitur.
Laici, utpote Baptismate Christo incorporati, in populum Dei constituti et de munere Christi sacerdotali suo m o d o participes facti, in saeculo
viventes, in omnibus mundi officiis et operibus, in ordinariis vitae familiaris et socialis condicionibus, a D e o vocantur, ut, spiritu evangelico
ducti, fermenti instar, ad mundi sanctificationem, velut ab intra, conferant, sicque testimonio vitae suae, fide, spe et caritate fulgentes, Christum aliis manifestent (cfr. Const. Dogmat, de Eccl. Lumen Gentium,
cap. I V , nn. 30-31).
H o c demum toto vitae suae curriculo, sive ut puella et virgo, sive ut
sponsa, mater familias, vidua et religiosi Instituti Fundatrix, mirabili
quidem exemplo, praestitit Serva Dei Raphaela
longa.
E
parentibus
virtutibus,
nobilitate et
Ybarra
vidua
de
censu praeclaris,
Yilalortum
habuit Serva Dei Flaviobrigae in Hispania, die 16 Ianuarii anno 1843.
Postridie per Baptismatis lavacrum renata, die 22 Maii 1844, sacro Chrismate Confirmationis est linita.
Prima ab ipsis parentibus accepta institutione, indole mitissima ac
pietate et oboedientia enituit. Undecim vero annos nata ad S. Synaxim
primo accessit.
D o m i et Baionae, in Gallia, studiis perfectis, aequales omnes pietate
et comitate longe antecellens, d o m u m reversa, die 14 Septembris 1861,
probo divitique nupsit viro Iosepho de Vilallonga. Septem liberi h o c laetificarunt coniugale foedus. T a m perfectum vero sponsae exemplar Serva
Dei exstitit, ut merito miremur, quod tanta suavitate et humilitate, tanta
oboedientia et prudentia itemque tanta dilectione et sedulitate, necnon
tanto
spiritu
pacis
et
concordiae
praestitit, ut,
per totum
connubii
tempus, 37 scilicet annorum, iugem intimamque cum viro suo pacem et
unitatem perfectae caritatis servaverit. Ut mater, in omnibus suis adim-
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium
244
Officiale
plendis officiis, quinque erga superstites filios (duo enim immatura morte
erant ablati) et quinque item orbatos
matre nepotes, quos in d o m u m
suam receperat, quasi filios, egregiis excellebat virtutibus. Etiam, qua
domina, erga ancillas et domesticos studio salutis animarum enituit.
Statum autem religiosum quam maximi faciens, in suis ipsis liberis,
in ancillis et in aliis summo studio et maxima prudentia vocationem religiosam excitare et fovere sategit.
Mirandum porro eam, in saeculo viventem, matris familias officiis
cum religiosa perfectione egregie compositis, de viri et animi sui moderatoris consensu, anno 1885, cum quadragesimum secundum vix ageret
annum,
tria
nuncupasse
vota
paupertatis,
castitatis
et
oboedientiae,
quibus, anno 1890, quartum, maxime arduum, addidit constanter faciendi id quod perfectius videretur. Quae quidem v o t a adamussim servavit. Cum vero domi multas haberet fámulas, quandam, aetate iam
provectam et probatam, suadente Moderatore suo, Antistitam suam elegit, e cuius nutu demisse quoad omnia pependit.
Cotidiana Corporis Christi sumptione et continua oratione animum
pascens atque ad caelestia intendens, vires inde hausit ad opera in Dei
gloriam et proximorum b o n u m perficienda. Beneficae enim illi, inter alias,
debentur institutiones « Consociatio Operum zeli » et « Sodalitium Doctrinae Christianae pro carcere reclusis ». Praeterea visitatione crebra in tuguriis, in nosocomiis, in d o m o pro puerperis et non raro in ipsis vitii domibus, lapsas mulieres, e vitiorum elevans caeno, Christo lucrifecit.
B o n a rei familiaris ad pauperes levandos potissimum insumpsit; plurimis nosocomiis, xenodochiis, Seminariis et religiosis Familiis suis divitiis tam large subvenit, ut mater pauperum merito sit dicta.
Prae ceteris vero praestantior Servae Dei laus caritas est erga puellas,
inter mundi insidias periclitantes, pro quibus Asylum condidit Sacrae
Familiae. Difficile dictu est quot iuvenes, vitio deditas, ad meliorem revocaverit frugem, eas, die nocteque vias vicosque urbis percurrens, visendo, hortando et corrigendo, ac tandem tuta in hospitia recipiendo,
inefíabiles in h o c ministerio exantlans labores, contumelias, iniurias et
calumnias iugiter aequo animo ferens, c u m gravi interdum suae ipsius
vitae periculo.
Tandem, perarduis superatis difficultatibus, Congrega-
tionem religiosam instituit Sororum ab Angelis Custodibus, die 18 Octobris 1899 a Victoriensi Ordinario deindeque, anno 1914, ab Apostolica
Sede approbatam, ad perichtantium adulescentularum tuitionem atque
in b o n o perseverantiam. Quae quidem Servae Dei operum fulgens fuit
corona.
Sacra Congregatio pro Causis Sanctorum
-
245
Demortuo autem, die 7 Maii 1898, viro suo, Famula Dei religiosam,
a se conditam, Congregationem Angelorum Custodum et ipsa ingredi tandem cupiebat, sed sui v o t i compos fieri non potuit. T o t enim laboribus
fracta et letali m o r b o correpta, die 23 Februarii anno 1900, aetatis suae
v i x quinquagesimo septimo, placidissime ad D o m i n u m migravit.
Peculiaris vero nuntius, quem Serva Dei Christifidelibus tradere videtur, nuntius, in primis, est fidei, contra Dei neglegentiam et incredulitatem late hodie pervagatas: iusta enim illa ëx fide vixit. Externae operositas internus perfectionis labor mirabiliter respondit. In oratione indefessa, erga SS.mam Eucharistiam ardenti flagrans amore, pane Angelorum cotidie reficiebatur; adorationi Altaris Sacramenti, quidquid supererai temporis impendere consueverat. Tenerrimam insuper erga Deiparam Virginem et Sanctos Angelos colebat devotionem, quorum patrocinium mirabiliter est experta.
Tribus insuper illis concupiscentiis, quae — docente S. Ioanne (I,
2, 16) — in mundo dominantur, concupiscentiae carnis, concupiscentiae
oculorum et superbiae vitae, bellum indixit atque de iis triumphavit.
N o n m o d o enim puella, sed nupta quoque, animi et corporis puritatem,
veluti monialis domi vivens, sancte servavit. Demisso animo, veste paupérrima et obsoleta, nobilis ipsa matrona, vilioribus quoque ministeriis
erga pauperes aegrotosque assidue vacare non erubuit.
Paenitentiae insuper
cultrix
studiosissima,
ad puritatem
tutandam,
corpus suum ieiuniis, vigiliis et ciliciis dire cruciavit, quarum afflictatior
num vestigia propinqui, adhuc ignari, in exanimi eius corpore mirabundi
compererunt.
Tale vero actionis socialis Servae Dei fuit momentum, ut etiam ipsi
Ecclesiae hostes commotione et admiratione moverentur.
Sanctitatis fama, qua, vivens quoque, Serva Dei honestata fuerat,
in dies percrebrescens, caelestibus signis visa est confirmari. Quam ob
rem factum est, ut Causa de Beatorum Caelitum honoribus eidem decernendis ageretur. V i x igitur Actoribus licuit, processus Ordinaria A u c t o ritate, annis 1929-1931, adornati sunt in Curia Episcopali Victoriensi,
R o m a m q u e , iuridice excutiendi, transmissi.
Scriptis deinde Servae Dei rite perpensis, S. Rituum Congregatio, die
12 Maii 1937, decrevit nihil obstare quominus ad ulteriora procederetur
atque, servatis de iure servandis, auctoritate Pii Papae X I I Causa beatificationis est introducta, die 11 Iulii a. 1952. Recognita, die 27 N o v e m bris eiusdem anni, oboedientia Urbanianis Decretis super indebito cultu
latis, apostolici processus Flaviobrigensi in Curia, annis 1954-1957, super
Acta Apostolicae Sedis — Commentarium Officiale
246
virtutibus et miraculis in specie instructi sunt, deque omnium processuum validitate, die 16 Iunii 1959, Decretum editum.
Servatis itaque omnibus de iure servandis, quaestio agitata est apud
Sacram Rituum Congregationem super virtutibus in specie Famulae Dei,
primum in antepraeparatorio coetu, die 19 Maii anno 1964 celebrato,
postea in coetu praeparatorio, die 15 Aprilis a. 1969, f elici quidem cum
exitu, ita ut Paulus Papa VI die 12 mensis Iunii eiusdem anni ad ulteriora, idest ad generalem Congregationem, procedi posse statuerit.
Cum interim Congregatio pro Causis Sanctorum instituta sit n o v u m que conditum sit ius in huiusmodi Causis servandum, quo non iam
praescribitur generalis Congregatio celebranda, Summus idem Pontifex,
referente infrascripto Cardinali Praefecto die 11 mensis Septembris a.
1969, dispensavit a coetu generali coram Se cogendo iussitque ut D e cretum pararetur de heroicis Servae Dei virtutibus.
Hodierno demum die, Sanctitas Sua ad Vaticanas Aedes arcessivit
Reverendissimos Cardinales Paulum Bertoli, Sacrae Congregationis pro
Causis Sanctorum Praefectum, et Arcadium Mariam Larraona, Causae
Ponentem seu Relatorem, meque infrascriptum a secretis aliosque arcessiri solitos, iisdemque adstantibus solemniter edixit: Constare de virtutibus theologalibus Fide, Spe,
necnon
de
cardinalibus
Caritate cum in Deum tum in proximum,
Prudentia,
Iustitia,
earumque adnexis Servae Dei Baphaèlae
Temperantia
Ybarra
et
Fortitudine
de Vilallonga, in
gradu
heroico, in casu et ad effectum de quo agitur.
H o c autem Decretum rite promulgari et in A c t a S. Congregationis
pro Causis Sanctorum referri mandavit.
Datum R o m a e , die 16 Martii a. D. 1970.
PAULUS
Card.
BERTOLI,
Praefectus
£8 Ferdinandus Antonelli, Archiep. tit. Idicren., a Secretis
L.
m s.
Sacra
247
Romana Rota
ACTA TRIBUNALIUM
SACRA ROMANA ROTA
Citationes
edictales
I
MEDIOLANENSIS
Nullitatis matrimonii (Galiazzo - Spinolo)
Cum ignoretur locus actualis commorationis domini H y g i n i Spinolo,
conventi in causa de qua supra, eundem citamus ad comparendum, aut per
se aut per procuratorem legitime constitutum, coram Tribunali S. R o m a nae R o t a e (Piazza della Cancelleria, 1 - R o m a ) , in diem 10 iunii 1970, hora
decima cum dimidio, pro concordatione vel subsignatione sequentis dubii:
An constet de matrimonii nullitate, in casu.
Ordinarii locorum, parochi et fideles, qui notitiam habuerint actualis
commorationis praedicti domini Hygini Spinolo, curare debent ut ipse
de hac edictali citatione rite moneatur.*
Marius Franciscus Pompedda, Ponens
Ex Cancellaria Tribunalis S. R. Rotae, die 16 mensis martii a. 1970.
Raphael Funghini,
Notarius
* Etant inconnu le lieu de la demeure actuelle de M. Igino Spinolo,
défendeur en cette cause, nous le citons à comparaître, par propre personne
ou par un procureur légitimement constitué, au siège du Tribunal de la
S. Rote Romaine (Roma, Palazzo della Cancelleria) le 10 juin 1970, à
10 heures 30, pour concorder ou souscrire le doute ci-dessous rapporté :
Conste-t-il de la nullité du mariage, dans le cas?
Les Ordinaires des lieux, les curés, les fidèles ayant connaissance du
lieu de la résidence dudit M. Igino Spinolo, devront, dans la mesure
du possible, l'avertir de la présente citation.
248
Acta Apostolicae
Sedis -
Commentarium
Officiale
II
POSKANIENSIS
Nullitatis matrimonii (Steinmetz • Michajluk)
Cum ignoretur locus actualis commorationis domini Ioannis Michajluk,
conventi in causa de qua supra, eundem citamus ad comparendum, aut
per se aut per procuratorem legitime constitutum, coram Tribunali S. R o manae R o t a e (Piazza della Cancelleria, 1 - R o m a ) , in diem 21 iulii 1970,
hora undecima, pro concordatione vel subsignatione sequentis dubii:
An constet de matrimonii nullitate, in casu.
Ordinarii locorum, parochi et fideles, qui notitiam habuerint actualis
commorationis praedicti domini Ioannis Michajluk, curare debent ut ipse
de hac edictali citatione rite moneatur.*
Antonius Czapla, Ponens
Ex Cancellaria Tribunalis S. R. Rotae, die 18 mensis martii a. 1970.
Raphael Funghini, Notarius
* Etant inconnu le lieu de la demeure actuelle de M. Jean Michajluk,
défendeur en cette cause, nous le citons à comparaître, par propre personne
ou par un procureur légitimement constitué, au siège du Tribunal de la
S. Rote Romaine (Roma, Palazzo della Cancelleria), le 21 juillet 1970, à
11 heures, pour concorder ou souscrire le doute ci-dessous rapporté:
Conste-t-il de la nullité du mariage, dans le cas f
Les Ordinaires des lieux, les curés, les fidèles ayant connaissance du
lieu de la résidence dudit Jean Michajluk, devront, dans la mesure du possible, l'avertir de la présente citation.
Tribunal Vicariatus
Urbis
249
TRIBUNAL VICARIATUS URBIS
Citatio edictalis
ROMANA
Nullitatis matrimonii (La Venuta - Di Maria)
Cum ignoretur locus actualis commorationis dominae Philomenae
Di Maria, Salvatoris et Filippone Violetae (Violetta) filiae, Panormi
die 8 februarii a. 1946 ortae, in causa de qua supra conventae, eandem
citamus ad comparendum coram Tribunali Vicariatus Urbis ( E o m a ^—
Palazzo Apostolico dei Laterano, Piazza S. Giovanni in Laterano, 6 ) ,
aut per se aut per procuratorem legitime constitutum, die 3 iulii 1970,
hora 9, pro dubii contestatione nullitatis matrimonii de quo agitur.
Ordinarii locorum, parochi, fideles quicumque, notitiam habentes actualis commorationis praedictae Philomenae Di Maria, curare debent ut ipsa
de hac edictali citatione rite moneatur.*
Albanus Milioni, Iudex Instructor
Ex Aedibus Tribunalis Vicariatus Urbis, die 4 aprilis 1970.
Angelus Caravella, Cancellarius
* Etant inconnu le lieu de la demeure actuelle de Mme Philomène Di
Maria, défenderesse en cette cause, nous la citons à comparaître, par propre
personne ou par un procureur légitimement constitué, au siège du Tribunal
du Vicariat de Rome (Piazza S. Giovanni in Laterano, 6 - Roma) le 3 juillet 1970, à 9 heures, pour concorder le doute ci-dessous rapporté :
Conste-t-il de la nullité du mariage, dans le cas?
Les Ordinaires des lieux, les curés, les fidèles ayant connaissance du
lieu de la résidence de ladite Philomène Di Maria, devront, dans la mesure
du possible, l'avertir de la présente citation.
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
260
DIARIUM ROMANAE CURIAE
SEGRETERIA DI STATO
NOMINE
Il Santo Padre Paolo VI ha nominato Membri della Pontifìcia Accademia
delle Scienze gli Ilimi Signori :
— Ohandron Georges, docente di Chimica Applicata nell'Università della
Sorbona di Parigi ;
— de Duve Christian, professore di Biochimica nell'Università di Lovanio e alla Rockefeller University di New York;
— Feigl Fritz, direttore del Laboratorio di Ricerche del Ministero dell'Agricoltura del Brasile ;
— Garnham Peter, professore di Protozoologia medica nell'Università
di Londra e direttore della Scuola di Igiene e Medicina Tropicale di Londra;
— Gentner Wolfgang, direttore dell'Istituto « Max Planck » di Fisica
Nucleare di Heidelberg;
— Joakimoglou George, presidente del Comitato Permanente Centrale
dei Narcotici di Ginevra;
— Mössbauer Rudolf, direttore del Dipartimento di Fisica e del Reattore presso il Politecnico di Monaco di Baviera, Premio Nobel per la Fisica
nel 1961;
— Picone Mauro, professore emerito di Analisi Matematica nell'Università di Roma;
— Roche Marcel, presidente del Consiglio Nazionale delle Ricerche
Scientifiche e Tecniche di Caracas, nel Venezuela;
— Stoneley Robert, professore di Geofìsica nell'Università statunitense
di Pittsburg;
— Szent-Györgyi Albert, direttore dell'Institute for Muscle Research,
di Woods Hole, negli Stati Uniti, Premio Nobel per la Medicina nel 1937 ;
— Tuppy Hans, professore di Biochimica nell'Università di Vienna.
Il Santo Padre Paolo V I , in relazione al voto espresso dalla prima Assemblea straordinaria del Sinodo dei Vescovi, ha costituito il Consiglio
della Segreteria Generale dello stesso Sinodo, composto da 15 membri, dei
quali 12 eletti dall'Assemblea sinodale e 3 nominati da Sua Santità.
Membri
eletti
dall'Assemblea
Sinodale:
— il
— il
— il
— il
— Il
singa ;
Signor
Signor
Signor
Signor
Signor
Cardinale Zoungrana Paolo, Arcivescovo di Ouagadougou;
Cardinale Dearden Giovanni, Arcivescovo di Detroit;
Cardinale Gilroy Normanno, Arcivescovo di Sydney;
Cardinale Gracias Valeriano, Arcivescovo di Bombay;
Cardinale Döpfner Giulio, Arcivescovo di Monaco e Fri-
Diarium Romanae Curiae
—
—
—
—
—
—
—
251
il Signor Cardinale Dural Leone Stefano, Arcivescovo di Algeri;
il Signor Cardinale Rossi Agnelo, Arcivescovo di San Paolo in Brasile;
il Signor Cardinale Poma Antonio, Arcivescovo di Bologna;
il Signor Cardinale Marty Francesco, Arcivescovo di Parigi;
Mons. Cordeiro Giuseppe, Arcivescovo di Karachi;
Mons. Zoa Giovanni, Arcivescovo di Yaounde;
Mons. McGrath Marco Gregorio, Arcivescovo di Panama.
Membri nominati dal Santo Padre:
— il Signor Cardinale Felici Pericle, Presidente della Pontifìcia Commissione per la Revisione del Codice di Diritto Canonico;
— Mons. Trochta Stefano, Vescovo di Litomërice;
— Mons. Doumith Michele, Vescovo di Sarba dei Maroniti.
Con Brevi Apostolici il Santo Padre Paolo VI ha nominato :
25
marzo
11
aprile
1970. Il Rev. Sac. Serrano José Maria, Prelato Uditore del Tribunale della Sacra Romana Rota.
»
S. E. Revma Mons. Mosconi Paolo, Arcivescovo tit. di
Leges, Pro-Nunzio Apostolico in Iraq.
Con Biglietti della Segreteria di Stato il Santo Padre Paolo VI ha
nominato :
25
marzo
8
aprile
13
»
1970. Il Rev. Mons. Wissing Guglielmo, Direttore nazionale
delle Pontificie Opere Missionarie per la Germania, Membro della Sacra Congregazione
per F Evangelizzazione dei Popoli.
»
Il Rev. Mons. Magnoni Antonio, Sotto-segretario della
Sacra Congregazione per la Disciplina dei
Sacramenti.
»
Gli Illmi Signori Avvocati Spinelli Giuseppe e Dante
Giulio, Membri del Collegio degli Avvocati del
Sacro Concistoro.
Con Breve Apostolico il Santo Padre Paolo VI ha nominato :
Assistente al Soglio Pontificio :
17 dicembre 1969. S. E. Mons. Theas Pietro, Vescovo di Tarbes e Lourdes.
Con Biglietti della Segreteria di Stato il Santo Padre Paolo VI ha
nominato :
Protonotari
24
20
25
12
5
Apostolici
soprannumerari:
luglio 1968. Mons. Fini Luigi (Urbanía).
dicembre »
Mons. Correrà Tommaso (S. Agata dei Goti).
novembre 1969. Mons. Scarpa Giuseppe (Venezia).
dicembre »
Mons. Aurati Augusto (Urbino).
gennaio 1970. Mons. Goertz Enrico (Münster).
252
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
Prelati
d'onore
di
Sua
Santità:
13 agosto 1968. Mons. Curran Giovanni (Leeds).
29 gennaio 1969. Mons. Kwadwo Owusu Giacomo (Kumasi).
»
Mons. Brady Thomas (Leeds).
13 febbraio
Mons. O'Brien Giuseppe (Westminster).
luglio
»
14
17 agosto
Mons.
Brunette Lionello (Timmins).
»
Mons. Cote Luigi Carlo (Timmins).
»
»
»
Mons. Leblanc Lauro (Timmins).
»
»
»
»
Mons. Marin Pietro (Timmins).
Mons. Campbell Colin (Halifax).
29
»
»
Mons. Murphy Riccardo (Halifax).
»
»
17 settembre »
Mons. Mathieu Carlo E. (Montréal).
Mons. Hessen Giovanni (Münster).
26
»
»
22 ottobre
Mons. Jiménez Andrade Ildefonso (Badajoz).
»
Mons. Peralta Sosa Giovanni (Badajoz).
»
»
»
1 novembre
Mons. Canovas Albalade jo Salvatore (Almería).
Mons. Pérez Molina Andrea (Almería).
»
»
»
10
Mons. Akpan Godwin Pio (Calabar).
»
»
20
Mons. Hüssler Giorgio (Freiburg im Breisgau).
»
Mons. Chen-Tao Che Vincenzo (Ning-Po).
»
»
»
2 dicembre »
Mons. Caselli Domenico (Imola).
6
»
Mons. Melli Raffaele (Lecce).
9
»
Mons. Tacchino Virginio (Tortona).
Mons. Bournique Giuseppe (Nice).
31
»
»
3 gennaio 1970. Mons. Notarpasquale Giuseppe (Termoli).
12
Mons. Hoffmann Federico (Breslavia).
»
21
Mons. Curis Carlo (Ampurias e Tempio).
»
»
Cappellani
di
Sua Santità:
27 maggio 1969. Mons. Pancorbo Marco (Ponce).
9 settembre »
Mons. Capaila Fernando (Jaro).
Mons. Diva Giuseppe (Jaro).
Mons. Montano Giuseppe (Jaro).
18
Mons. Manzanares Giuseppe del Monte Carmelo (Caracas).
»
Mons. TJgarte Giuseppe Maria (Caracas).
Mons. Van de Velde Emilio (Caracas).
30
Mons. Janez Spini Raffaele Giuseppe (Barquisimeto).
6 ottobre
»
Mons. Rodríguez Sánchez Giacinto Agapito (Avila).
25
»
» Mons. Bief ari Luigi (Oppido Mamertina).
»
»
»
Mons. Quattrone Giuseppe (Oppido Mamertina).
27
»
»
Mons. Romanato Evaristo (Padova).
29
»
»
Mons. Minardi Giulio (Imola).
6 novembre »
Mons. Hegenkötter Agostino (Münster).
»
»
»
Mons. Tensundern Teodoro (Münster).
8
»
»
Mons. Sternemann Guglielmo (Essen).
10
»
»
Mons. Marizy Carlo (Osnabrück).
»
»
»
Mons. Günter Uberto (Praha).
Diarium Romanae Curiae
253
13 novembre 1969. Mons. Jones Alessandro (Liverpool).
20
»
»
Mons. Boden Ottone (Fulda).
»
»
»
Mons. Gumbel Ernesto (Fulda).
3 dicembre
»
Mons. Rodler Villebaldo (Graz-Seekau).
»
»
»
Mons. Galia Salvatore (Trapani).
»
»
»
Mons. Giordano Paolo (Trapani).
»
»
»
Mons. Martinico Giuseppe (Trapani).
»
»
»
Mons. Messana Antonino (Trapani).
»
»
»
Mons. Papa Tommaso (Trapani).
»
»
»
Mons. Scandariato Giuseppe (Trapani).
9
»
»
Mons. Boffitto Luigi (Tortona).
11
»
»
Mons. Di Donato Angelo (Castellaneta).
23
»
»
Mons. Bodet Enrico (Angers).
3 gennaio 1970. Mons. Faria Sebastiano (Taubaté).
»
»
»
Mons. Benedetto Nicola (Termoli).
23
»
»
Mons. De Paiva Macedo Filippo (Braga).
»
»
»
Mons. Frania Giovanni (Breslavia).
31
»
»
Mons. Linari Attilio (Forlì).
ONORIFICENZE
Con Biglietti della Segreteria di Stato il Santo Padre Paolo VI ha
conferito :
La Commenda dell'Ordine di san Gregorio Magno, classe civile:
27 settembre 1969. Al
Al
Al
»
»
Al
12 ottobre
Al
13
»
Al
18
Al
23
Al
»
»
Al
25
Al
26
Al
27
Al
»
Al
Al
29
Al
»
Al
1 novembre
sig.
sig.
sig.
sig.
sig.
sig.
sig.
sig.
sig.
sig.
sig.
sig.
sig.
sig.
sig.
sig.
Gandolfi Sotero (Imola).
Guariento Antonio (Padova).
Travetti Eugenio (Padova).
Forni Igino (Roma).
Costa Luigi (Comacchio).
Siswosocbroto Sochari (Indonesia).
Albani Tito (Crotone).
Matloub Farid Naoum (Mossul dei Siri).
Cuttitta Carmelo (Roma).
Chacko Kadankavil (Tellicherry).
Marzano Alfredo (Salerno).
Jullien de Pommerol Francesco (Lyon).
Verrière Pietro (Lyon).
Da Costa Vilaça Fernando (Braga).
Da Silva Vilaverde Emanuele (Braga).
Sepe Nunzio (Napoli).
Il Cavalierato dell'Ordine di san
25
23
14
25
marzo
giugno
luglio
»
»
1969 Al
Al
Al
Al
Al
sig.
sig.
sig.
sig.
sig.
Gregorio
Magno, classe civile:
Howard Butcher Natale Felice (Westminster).
Holla Francesco Giovanni (Utrecht).
Dezwart Giovanni Arnoldo ('s-Hertogenbosch).
Adoko Akena (Uganda)';
Christensen (Uganda).
254
Acta Apostolicae Sedis — Commentarium Officiale
1969. Al
Al
»
» Al
Al
»
Al
»
»
Al
»
»
Al
»
Al
»
»
»
Al
»
»
»
Al
»
»
»
Al
»
»
Al
»
»
Al
»
»
Al
»
»
»
Al
»
»
»
Al
»
»
Al
»
»
4 agosto
Al
»
Al
»
»
»
Al
»
»
7
Al
»
»
9 settembre »
Al
17
Al
»
»
Al
»
»
Al
26
Al
»
»
Al
»
»
Al
»
»
Al
»
»
»
30
Al
»
»
Al
»
»
4 ottobre
Al
20
»
Al
»
»
»
»
Al
Al
»
»
25
luglio
»
»
»
»
»
»
»
27
»
»
»
»
»
sig.
sig.
sig.
sig.
sig.
sig.
sig.
sig.
sig.
sig.
sig.
sig.
sig.
sig.
sig.
sig.
sig.
sig.
sig.
sig.
sig.
sig.
sig.
sig.
sig.
sig.
sig.
sig.
sig.
sig.
sig.
sig.
sig.
sig.
sig.
Dol Renato (Uganda).
Dronyi R. (Uganda).
Jannelli Armando (Uganda).
Jannelli Donato (Uganda).
Kalali B. M. (Uganda).
Kapoor D. D. (Uganda).
Kawuli J. N. (Uganda).
Keating M. J. P. (Uganda).
Kyalwazi S. (Uganda).
Matovu A. L. (Uganda).
Mubiru J. (Uganda).
Pollak R. (Uganda).
Obbo H. J. (Uganda).
Saldanha Justice L. P. (Uganda).
Sebalu Lorenzo (Uganda).
Siba A. M (Uganda).
Wakhweya E. (Uganda).
Maltha Pietro Rainiero Antonio (Utrecht).
Van der Berg Marino Antonio (Utrecht).
Zegers Gerardo Domenico (Utrecht).
Kutz Carlo (Essen).
Sippel Giovanni (Rotterdam).
Giuliari Silvio (Vicenza).
Moretto Carlo (Vicenza).
Zoppei Guido (Vicenza).
Bender Gerardo Antonio (Groningen).
Rottinghuis Ermanno (Groningen).
Post Ermanno Giacomo (Haarlem).
Maassen Guglielmo Varnerio Giovanni (Utrecht).
Hart Matteo (Johannesburg).
Boylan Bernardo (Leeds).
Frutos Emanuele (Asunción).
Randazzo Alfredo (Basel).
Favazza Salvatore (Sankt Gallen).
Van de Ven Gerardo Maria Giacomo Guglielmo
('s-Hertogenbosch).
Al sig. Emery Giuseppe (Lyon).
Al sig. Paponaud Marcello (Lyon).
f
La Commenda con Placca dell'Ordine di san Silvestro
25
luglio
»
»
»
»
1969. Al sig. Baingana C. (Uganda).
Al sig. Kalimuzo F. K. (Uganda).
»
Al sig. Nakibinge E. W. (Uganda).
»
La Placca dell'Ordine di san Silvestro Papa:
4
7
agosto
1969. Al sig. Civera Ignazio (Bari).
Al sig. Neyrink Giorgio (Antwerpen).
Papa:
Diarium Romanae Curiae
La Commenda dell'Ordine di san
13
25
giugno
luglio
1969. Al
Al
»
Al
»
»
Al
»
»
Al
»
agosto
Al
4
Al
»
»
Al
»
»
Al
18
»
Al
22
»
Al
»
»
Al
29
Al
»
»
Al
17 settembre
18
»
Al
Al
»
Al
»
Al
26
Al
27
Al
»
Al
30
Al
13 ottobre
Al
»
»
Al
»
»
Al
»
»
Al
23
»
Al
»
»
Al
6 novembre
Il
14
giugno
16
luglio
25
»
»
»
»
»
»
»
»
»
»
»
»
»
»
»
»
»
4
agosto
»
»
sig.
sig.
sig.
sig.
sig.
sig.
sig.
sig.
sig.
sig.
sig.
sig.
sig.
sig.
sig.
sig.
sig.
sig.
sig.
sig.
sig.
sig.
sig.
sig.
sig.
sig.
sig.
sig.
Cavalierato
Silvestro
255
Papa :
Ancia Alberto (Liège).
Barigye J. (Uganda).
Dwonga J. (Uganda).
Kaduyu Y. (Uganda).
Watson T. (Uganda).
Ayoub Enrico (Eparchia di Bairut dei Melchiti).
Fusillo Francesco (Roma).
Grossi Dante (Roma).
Valeri Sahis (Barcelona).
Fogliani Giovanni (Reggio Emilia).
Fontana Flaminio (Reggio Emilia).
Finder Giuseppe (Wien).
Pfannhauser Carlo (Wien).
D'Urso Pasquale (Trenton).
Focacci Edoardo (Città della Pieve).
Gagliardi Enea (Imola).
Oneto Tommaso (Roma).
Lulitananda Vichitr (Bangkok).
Haslinger Alfredo (Linz).
Froggio Francica Giacinto (Mileto).
Finder Giuseppe (Sankt Pölten).
Bittar Gabriele Michele (Khartoum).
Kassar Naem Giorgio (Khartoum).
Tadros Samaan (Khartoum).
Gambacorta Carino (Teramo - Atri).
Aris Adèle (Baghadad degli Armeni Cattolici).
Cardone Angelo (Ruvo - Bitonto).
Curini-Galletti Giovanni Battista (San Miniato).
dell'Ordine
di
san
Silvestro
Papa.
1969. Al sig. Lestocqu de Castelnau-Bucher Riccardo (G-ran
Bretagna).
Al sig. Plasmans Giuseppe Giovanni Adriano Maria
(Breda).
Al sig. Bakkabulinde Daniele (Uganda).
»
Al sig. Courtney-Fitch B. (Uganda).
»
Al sig. Fernandez Agostino Bruno (Uganda).
»
Al sig. Kateregga Paolo (Uganda).
»
Al sig. Kyemba H. (Uganda).
»
Al sig. Lugolobi Luigi (Uganda).
»
Al sig. Mahaya J. B. (Uganda).
Al sig. Ntende C. (Uganda).
»
Al sig. Oryema F. W. (Uganda).
»
Al sig. Zikusoka J. M. N. (Uganda).
»
Al sig. Frietscheck Enrico Giovanni (Haarlem).
»
Al sig. Van den Brink Adriano Enrico (Utrecht).
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
256
1969. Al
Al
»
Al
2 settembre »
Al
»
»
9
Al
»
»
Al
17
»
Al
»
»
18
Al
»
»
»
Al
»
23
Al
»
»
26
22
agosto
»
»
»
»
»
»
»
»
»
27
6
ottobre
»
»
»
»
»
»
»
»
»
»
13
»
20
»
»
»
»
29
»
»
»
sig.
sig.
sig.
sig.
sig.
sig.
sig.
sig.
sig.
sig.
Al
Al
Al
Al
Al
Al
Al
Al
sig.
sig.
sig.
sig.
sig.
sig.
sig.
sig.
Al
Al
Al
Al
Al
sig.
sig.
sig.
sig.
sig.
Pick Giuseppe (Leeds).
Morelli Enrico (Roma),
Jansen Alberto A. (Rotterdam).
Purkynie Oscar (Fabriano).
Celletti Giulio (Veroli - Frosinone).
Garoldini Pietro (Vicenza).
lori Federico (Firenze).
Monello Giovanni (Genova).
Milesi Silvestro (Brescia).
Van den Heuvel Martino Cornelio Giovanni (Haarlem).
Mulkens Winando Pietro (Roermond).
Bulthnis Giovanni Lamberto (Utrecht).
Van Harten Gerardo Antonio Giovanni (Utrecht).
Del Vecchio Salvatore (Roma).
Van Dun Adriano Cornelio Giovanni (Breda).
Schröder Pietro Francesco Antonio (Roermond).
Niesten Adriano Leonardo (Utrecht).
Van
Roermund
Guglielmo
Giuseppe
Luigi
(Utrecht).
Abagi Naoum Abdalla (Khartoum).
Akolawin Natale Olwak (Khartoum).
Rezvani Ahmed (Iran).
Maffei Giovanni Leonardo (Napoli).
Zynda Boleslao (Posnania).
NECROLOGIO
4
»
aprile
»
10
24
»
»
1970. Mons. Távora José Vicente, Arcivescovo di Aracajù.
»
Mons. Hamvas Endre, Arcivescovo tit. di Are di Numidia.
»
Mons. Sartori Luiz Victor, Vescovo di Santa Maria.
»
Mons. Boivin Jean Baptiste, Arcivescovo tit. di Viminacio.
An. et rol. LXII
30 Man 1970
N. 5
ACTA APOSTOLICAE SEDIS
COMMENTARIUM
OFFICIALE
Directio: Palazzo Apostolico - Città del Vaticano — Administratio: Libreria Editrice Vaticana
ACTA PAULI PP. VI
LITTERAE APOSTOLICAE
MOTU PROPRIO DATAE
Normae de matrimoniis mixtis S t a t u u n t u r
PAULUS PP. VI
MATRIMONIA M I X T A , id est matrimonia inita a parte catholica c u m
parte non catholica sive baptizata sive non baptizata, Ecclesia p r o suo
munere magna semper sollicitudine prosecuta est. Quam quidem sollicitudinem ipsa instantius hodie praestare urgetur ob peculiares huius
aetatis condiciones. Cum enim superiore tempore catholici ab asseclis
aliarum confessionum christianarum atque a non christianis loco quoque
et finibus essent seiuncti, recentioribus tamen his temporibus non solum
eiusmodi separatio est valde imminuta, sed etiam commercium inter homines variarum regionum religionumque magnopere increbruit ; quo
factum est, ut mixta coniugia valde multiplicarentur. Ad hoc etiam vim
habuerunt incrementum atque propagatio humanae civilisque culturae
et quaestuosae industriae, densatus urbium incolatus cum vitae rusticae
detrimento, commigrationes et amplificatus omnes genus exsulum numerus.
Novit quidem Ecclesia matrimonia mixta, quippe quae et religionis
diversitatem et christianorum divisionem consequantur, unitati omnium
christianorum redintegrandae, quibusdam exceptis casibus, non prodesse. Plurimae enim difficultates ipsi matrimonio mixto insitae sunt,
cum divisio quaedam in cellulam viventem Ecclesiae, uti familia chri17 - A. A. S.
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
258
stiana merito dicitur, inferatur, et in ipsa familia evangelicorum praeceptorum obtemperatio magis ardua reddatur ob rerum religiosarum
diversitatem, imprimis quod attinet ad Ecclesiae cultus participationem
prolisque educationem.
Has ob causas Ecclesia, sui officii conscia, dissuadet matrimonia
contrahi mixta, quia valde exoptat, ut catholici in coniugio perfectam
animorum concordiam atque plenam vitae communionem assequi possint. Quoniam vero ius est homini a natura datum, inire matrimonium
prolemque procreare, Ecclesia suis legibus, quae sollicitudinem eius pastoralem plane ostendunt, ita res curat disponendas, ut hinc iuris divini praescripta religiose serventur, illinc autem praedictum ius matrimonii contrahendi in tuto collocetur.
Vigilanter profecto ipsa respicit sive iuvenum institutionem eorumque habilitatem ad onera c u m officii conscientia suscipienda et ad munera sua in Ecclesia obeunda, sive praeparationem nupturientium, qui
matrimonium mixtum inire intendunt, sive curam iis adhibendam, qui
mixtum matrimonium iam contraxerunt. Et quamquam in hominibus
baptizatis variae fidei professionis minus metuendum est, ne circa religionem fiant indifferentes, nihilominus id facilius praecaveri poterit,
si, quamvis mixto matrimonio coniuncti, ambo coniuges indolem christianam maritalis societatis exploratam habeant, et si ecclesiasticae auctoritates, ad quas pertinet, iis congrua ratione auxilientur. Ipsae etiam
difficultates, quae inter coniugem catholicum et non baptizatum forte
coortae sint, vigilantia et sollertia pastorali queunt evinci.
Ecclesia aequam non habet rationem, neque in doctrina neque in
legibus, matrimonii a coniuge catholico cum non catholico homine baptizato initi, et matrimonii, quo coniunx catholicus sibi iunxit hominem
non baptizatum. Nam, ut Concilium Vaticanum II declaravit, ii qui,
etsi non catholici, in Christum credunt et baptismum rite receperunt, in
quadam
1
tuuntur.
cum
Ecclesia
catholica
communione,
etsi
non
perfecta,
consti-
Fideles autem orientales, extra Ecclesiam catholicam sacro
fonte abluti, quamquam a nostra communione seiuncti, vera sacramenta
in propriis Ecclesiis possident, praecipue Sacerdotium et Eucharistiam,
2
per quae arctissima necessitudine nobiscum coniunguntur. V i g e t nimi-
1
Decr. de Oecumenismo Unitatis redintegratio, 3, A.A.S. 57 (1965), p. 93; cfr. Const.
Dogm. de Ecclesia Lumen gentium, A.A.S. 57
2
Cfr.
pp. 100-104.
CONO.
VAT.
II,
Decr.
de
(1965), pp. 19-20.
Oecumenismo
Unitatis
redintegratio, 13-18,
I.
c,
Acta Pauli Pp. VI
259
rum in coniugio inter baptizatos — quod verum est sacramentum —
quaedam spiritualium bonorum communio, quae in matrimonio deest,
a coniugibus inito, quorum alter est baptizatus, alter expers baptismi.
Nihilominus non sunt praetereundae difficultates, quae in ipsis matrimoniis mixtis inter baptizatos insunt. Saepe enim differunt inter se
opiniones de sacramentali natura matrimonii, de significatione propria
conubii in Ecclesia celebrati, de interpretatione quorundam principiorum moralium ad matrimonium et familiam pertinentium, de finibus,
quibus oboedientia Ecclesiae catholicae debita contineatur, de provincia,
quae auctoritati ecclesiasticae competat.
Ex quibus liquet solum in
redintegrata christianorum unitate huiusmodi difficiles quaestiones plane
posse expediri.
Edoceantur ergo fideles Ecclesiam, quamvis in particularibus casibus vinculum ecclesiasticae disciplinae aliquantum relaxet, numquam
tamen posse partis catholicae obligationem auferre, quae lege divina,
ipso videlicet ordine salutis per Christum instituto, pro variis casuum
adiunctis imponitur.
Ideo fideles commoneantur officium esse penes catholicum coniugem
propriae fidei conservandae, ac propterea ipsi numquam licere proximo illam amittendi periculo sese offerre.
Praeterea in matrimonio mixto pars catholica obligatione tenetur
non solum perstandi in fide, sed etiam, quantum fieri potest, curandi,
ut proles baptizetur et in eadem fide educetur atque omnia salutis
aeternae accipiat subsidia, quae Ecclesia catholica filiis suis suppeditat.
Ad liberos autem quod spectat educandos, cum ambo coniuges hoc
munere obstringantur illudque, una cum omnibus conexis obligationibus, ipsis minime fas sit ignorare, res difficultate non caret :
cui
tamen, quemadmodum ceteris, Ecclesia legibus suis et cura pastorali
occurrere studet.
Hisce prae oculis habitis, nemo profecto mirabitur, si etiam disciplina canonica matrimoniorum mixtorum uniformis esse nequeat, eaque
ad varia casuum adiuncta accommodanda sit, quod attinet sive ad formam iuridicam contrahendi matrimonii, sive ad eiusdem liturgicam
celebrationem, sive denique ad curam pastoralem praestandam coniugibus filiisque in matrimonio susceptis, secundum varias coniugum condiciones vel diversos ipsorum gradus communionis ecclesiasticae.
Consentaneum omnino erat, ut ad tam gravis momenti quaestionem
Concilii Oecumenici Vaticani II sollicitudines converterentur.
Quod
reapse, occasione data, pluries c o n t i g i t ; i m m o votum a Patribus ipsius
Acta Apostolicae
260
Sedis -
Commentarium
Officiale
Concilii in tertia periodo prolatum est, quo tota quaestio Nobis est
demandata.
Ut huic satisfieret voto, die 18 mensis Martii anno M C M L X V I , a S. Congregatione pro D o c t r i n a Fidei Instructio de matrimoniis mixtis promulgata
est,
a
verbis
incipiens
Matrimonii
3
sacramentum,
qua
cau-
tum est, ut normae ibidem statutae, si experientia comprobatae essent,
in Codicem Iuris Canonici, qui nunc recognoscitur, certa ac definita
ratione
insererentur.
4
Cum autem in p r i m o Coetu generali Synodi E p i s c o p o r u m , mense
Octobri anni M C M L X V I I celebrato, quaestiones quaedam de matrimoniis mixtis propositae essent, de quibus Patres multas easque opportunas animadversiones protulerunt,
5
Nobis visum est eas examinandas
tradere peculiari Patrum Cardinalium Commissioni, quae magna c u m
sedulitate conclusiones suas Nobis exhibuit.
Nunc igitur id primum praeponimus, normis has per Litteras statuendis obnoxios non esse catholicos orientales, qui cum baptizatis
acatholicis vel cum non baptizatis matrimonium contrahant. Ad matrimonia vero catholicorum cuiuslibet ritus cum christianis orientalibus
non catholicis quod attinet, Ecclesia iam nonnullas normas recentiore
6
tempore impertivit, quas quidem normas vim suam retinere volumus.
Itaque N o s , eo consilio permoti, ut ecclesiastica disciplina de matrimoniis mixtis perficiatur utque, salvis divinae legis praescriptis,
canonicae leges variis coniugum condicionibus consulant, iuxta mentem
a Concilio V a t i c a n o II significatam, praesertim iri Decreto, cui index
Unitatis redintegratio
humanae ;
8
7
et in Declaratione, a verbis incipiente Dignitatis
itemque optata considerantes, quae in S y n o d o Episcopo-
rum sunt prolata, auctoritate Nostra et post maturam deliberationem
normas statuimus ac decernimus, quae sequuntur.
1) Matrimonium inter duas personas baptizatas, quarum altera sit
catholica, altera vero non catholica, cum natura sua plenae spirituali
3
Cfr. A.A.S. 58 (1966), pp. 235-239.
4
Cfr. ibid., I. c., p. 237.
5
Cfr.
Argumenta
de
quibus
disceptabitur
in
primo
generali
coetu
Synodi
Episco-
porum. Pars altera, Typis Polyglottis Vaticanis, M C M X X V I I , pp. 27-37.
6
Cfr. C O N C . V A T . I I , Decr. de Ecclesiis Orientalibus Catholicis Orientalium Eccle-
siarum,
18,
A.A.S.
57
Crescens matrimoniorum,
(1965),
A.A.S.
p.
59
7
A.A.S. 57 (1965), pp. 90-112.
8
A.A.S. 58 (1966), pp. 929-94«.
82;
S.
(1967),
Congr.
pro
pp. 165-166.
Ecclesiis
Orientalibus Decr.
Acta Pauli Pp. VI
261
coniugum communioni obstet, sine praevia Ordinarii loci dispensatione,
contrahi non licet.
2) Matrimoninm inter duas personas,
quarum altera sit baptizata
in Ecclesia catholica, vel in eandem recepta, et altera non baptizata,
initum sine praevia Ordinarii loci dispensatione, est invalidum.
3) Ab utroque impedimento Ecclesia pro temporum, locorum personarumque rationibus et adiunctis, dispensationem non recusat, dummodo iusta causa habeatur.
4) Ad impetrandam ab Ordinario loci dispensationem impedimenti,
pars catholica declaret se paratam esse pericula a fide deficiendi removere. Eadem insuper gravi obligatione tenetur promissionem sinceram
praestandi, se omnia pro viribus facturam esse, ut universa proles in
Ecclesia catholica baptizetur et educetur.
5) De his promissionibus á parte catholica faciendis, pars non catholica tempestive certior fiat, adeo ut constet ipsam vere consciam
esse promissionis et obligationis partis catholicae.
6) Ambae partes edoceantur de finibus et proprietatibus essentialibus matrimonii, a neutro contrahente excludendis.
7) Conferentiae
Episcoporum
est,
secundum
propriam
territorii
competentiam, statuere modum quo hae declarationes et promissiones,
quae semper requiruntur, faciendae sint, sive ore tantum, sive etiam
scriptis, sive coram testibus ; tum rationem definire qua de ipsis et in foro
externo constet et pars acatholica certior reddatur; itemque edicere
quae alia sint, p r o opportunitate, postulanda.
8) Mixtae nuptiae forma canonica contrahendae sunt, quae forma
ad validitatem matrimonii requiritur, salvo praescripto Decreti Crescens matrimoniorum, a
S.
Congregatione pro
die 22 mensis Februarii anno 1967 editi.
Ecclesiis
Orientalibus
9
9) Si graves difficultates formae canonicae servandae obstent, Ordinariis locorum ius est dispensandi a forma canonica matrimonii
m i x t i ; Conferentiae autem Episcoporum est normas statuere, quibus
praedicta dispensatio in sua regione vel in suo territorio concordi
ratione ac licite, salva tamen aliqua publica forma celebrationis, concedatur.
10) Curandum est, ut omnia matrimonia valide contracta in libris,
a iure canonico praescriptis, sedulo adnotentur.
9
Cfr. A.A.S. 59 (1967), p. 166.
Pastores animarum
Acta Apostolicae Sectis - Commentarium Officiale
262
curent, ut ministri quoque non catholici operam praestent ad adnotationem nuptiarum cum parte catholica in libris inserendam.
Conferentiae vero Episcopales normas edant, quibus in earum regione vel territorio modus communi ratione determinetur,
quo de
matrimonio, post obtentam dispensationem a forma canonica, publice
contracto, in libris iure canonico praescriptis constet.
11) Quoad formam liturgicam celebrandi matrimonia mixta, si ea
desumenda sit ex Rituali R o m a n o , ritus adhiberi debent ex Ordine
celebrandi
Matrimonium,
auctoritate Nostra
promulgato,
sive
Ma-
trimonium fit inter partem catholicam et partem baptizatam non catholicam (nn. 39-54), sive matrimonium fit inter partem catholicam et
partem non baptizatam (nn. 55-66). Si autem casus ferat, in matrimonio inter partem catholicam et partem baptizatam non catholicam
adhiberi possunt, de consensu Ordinarii l o c i , ritus celebrandi matrimonium intra Missam (nn. 19-38), servato legis generalis praescripto
quoad Communionem Eucharisticam.
12) Conferentiae Episcopales Apostolicam Sedem certiorem reddant
de iis, quae circa matrimonia mixta pro sua competentia decreverint.
13) Matrimonii celebratio coram sacerdote vel diacono catholico et
ministro non catholico, qui simul suum quisque ritum peragant, vetatur ; neque admittitur, ante vel post catholicam celebrationem, alia matrimonii celebratio religiosa ad matrimonialem consensum praestandum
vel renovandum.
14) Ordinarii locorum et parochi curent, ne coniugi catholico et
filiis, e matrimonio m i x t o natis, auxilium spirituale desit ad eorum officia conscientiae adimplenda ; eundemque hortentur coniugem, ut memor
sit semper doni divini fidei catholicae eiusque testimonium reddat cum
modestia
et
timore,
conscientiam
habens
bonam ;
10
coniuges
adiu-
vent ad vitae coniugalis et familiaris fovendam unitatem, quae, si de
christianis agatur, in illorum quoque baptismo innititur. Qua de re,
optandum est, ut iidem Pastores relationes instituant c u m ministris
aliarum communitatum religiosarum, easque sincera probitate et sapienti
fiducia conforment.
15) Poenae, quae in C.I.C. can. 2319 statutae sunt, omnes abrogantur ; p r o iis autem qui tales poenas iam contraxerint, earundem poenarum effectus cessant, salvis tamen obligationibus, de quibus in n. 4
harum normarum sermo est.
1 0
Cfr. I Pt. 3,16.
Acta Pauli Pp. VI
263
16) Ordinarius loci sanationem in radice matrimonii mixti concedere potest, impletis condicionibus, de quibus in nn. á et 5 harum
normarum, et servatis ceteris de iure servandis.
17) In casu peculiaris difficultatis vel dubii quoad applicationem
harum normarum, recurrendum est ad Sanctam Sedem.
Quaecumque a Nobis hisce Litteris motu p r o p r i o datis decreta sunt,
ea omnia firma ac rata esse iubemus suosque integros effectus obtinere
a die i mensis Octobris huius anni, contrariis quibuslibet non obstantibus.
Datum R o m a e , apud Sanctum Petrum, die x x x i mensis Martii anno
M C M L X X , Pontificatus Nostri septimo.
PAULUS PP. VI
CONSTITUTIONES APOSTOLICAE
I
SALTENSIS - TUCUMANENSIS - CATAMARCENSIS
(CAFAYATENSIS)
Quibusdam distractis territoriis ab archidioecesibus Saltensi et Tucumanensi ac dioecesi Catamarcensi, nova conditur praelatura, « Cafayatensis » appellanda.
P A U L U S
E P I S C O P U S
SERVUS SERVORUM D E I
AD PERPETUAM REI MEMORIAM
Praeclarissima exempla Pauli sequentes, quem tanta urgebat Christi
caritas, ut diu noctuque Ecclesiarum, quas condidisset, cura atque sollicitudine paene conficeretur ( I I Cor. 11-28), Nos etiam, quos omnipotentis
Dei providentia multarum gentium patrem constituit, omni opere annitimur ut singularum Ecclesiarum commodis atque utilitatibus provideamus. Quam ob rem cum venerabilis Frater Humbertus Mozzoni, Archiepiscopus titulo Sidetanus et in Republica Argentina Apostolicus Nuntius,
audita Conferentia Episcopali Argentina, id proposuerit ut partitis quibusdam territoriis, nova exinde praelatura erigeretur, Nos haec omnia
probantes sequentia decernimus. Eorum omnium consensum supplentes
qui hac de re aliquid iuris vel habeant vel se praesumant habere, aposto-
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium
264
Officiale
liea Nostra potestate, ab archidioecesi Saltensi territoria paroeciarum
seiungimus, quarum nomina vulgo: Cafayate, San Carlos et Molinos; ab
archidioecesi
Tucumanensi territorium
separamus
quod
complectitur
paroeciam vulgo A y m a c h a dei Valle; a dioecesi denique Catamarcensi
distrahimus territoria paroeciarum Santa Maria et Antofagaste de la
Sierra nuncupatarum,
novamque
his
praelaturam
constituimus
Cafa-
yatensem appellandam, iisdem cingendam finibus quibus praedicta territoria simul sumpta in praesens terminantur: quae nova praelatura attingit, inter septentrionem et orientem solem archidioecesim Saltensem,
inter meridiem et ortum solis archidioecesim Tucumanensem, ad meridiem
dioecesim Catamarcensem, ad occidentem denique Eempublicam Chilensem. Praelaticia huius Ecclesiae sedes in urbe statuetur Cafayate populari sermone cognominata; in curiali templo eiusdem urbis D e o in honorem Beatae Mariae Virginis, sub titulo Sacratissimi Eosarii, dicato, ponetur cathedra, factis sacrae aedi iuribus quae sunt propria talium templorum. E a d e m praelatura erit metropolitanae Ecclesiae Saltensi suffraganea; eius mensam praelaticiam constituent tum Curiae emolumenta, tum
fidelium christianorum collationes, tum bonorum pars congrua, quae, ad
normam canonis 1500 C. I. C. novae Ecclesiae obvenient. De seminario
struendo atque moderando id statuimus quod ius canonicum legesque
Sacrae Congregationis pro Institutione catholica praescribunt atque Decretum Concilii Vaticani II « Optatam totius » monet. Cum vero iuvenes
adoleverint, qui meliores fuerint, R o m a m mittantur, in Collegio Piano
Latino Americano philosophia atque sacra theologia imbuendi.
attinet ad praelaturae regimen,
Quod
administrationem, Vicarii Capitularis,
sede vacante, electionem aliaque id genus, quae Sacri Canones praescribunt, adamussim et religiose serventur. Simulatque praeterea nova praelatura per harum Litterarum exsecutionem condita erit, Sacerdotes qui
in eius territorio beneficium v e l officium habeant, eidem addicantur, tamquam proprius clerus, ceteri clerici atque Seminarii tirones, ei in qua legitime degant. Ultimum acta et documenta novae Sedis res seu personas
respicientia, ad huius Curiam cito mittantur, ibique religiose custodiantur.
Haec omnia ut ad effectum adducantur curet venerabilis Prater Linus
Zanini Archiepiscopus titulo Hadrianopolitanus in Haemimonto et ad
praesens in Republica Argentina Apostolicus Nuntius, vel quem ille delegaverit. Re vero acta, documenta exarentur, quorum sincera exempla
ad sacram Congregationem pro Episcopis cito mittantur.
H a n c vero Constitutionem nunc et in posterum efficacem esse et fore
volumus; ita quidem ut quae per eam decreta sunt ab iis quorum res est
Acta Pauli Pp. VI
265
religiose serventur, atque igitur v i m suam obtineant. Cuius Constitutionis efflcaeitati nulla, cuiusvis generis, contraria praescripta officere poterunt, cum per eam iisdem derogemus omnibus. Nemini praeterea haec
voluntatis Nostrae documenta vel scindere vel corrumpere liceat; quin
immo huius Constitutionis exemplis et locis, sive typis impressis sive manu
exaratis, quae sigillum viri praeferant in ecclesiastica dignitate constituti
simulque ab aliquo publico tabellione sint subscripta, eadem omnino habenda erit fides, quae huic haberetur, si ostenderetur.
D a t u m ex Arce Gandulfi prope R o m a m , die octavo mensis septembris,
anno Domini millesimo nongentesimo sexagesimo nono,
Pontificatus
Nostri septimo.
A L O I S I U S Card. T R A G L I A
C A R O L U S Card. C O N F A L O N I E R I
8. B. B. Cancellarius
8. Congr. pro Episcopis Praefectus
Franciscus Tinello
Apostolicam
Cancellariam
Regens
Ioannes
Calieri, Proton.
Eugenius
Sevi,
Proton.
Apost.
Apost.
Loco © Plumbi
In Ap.
Cane,
tab., vol.
CXXXIII, n.
61.
n
SANCTI IOANNIS MAGUANENSIS
Praelatura Sancti Ioannis Maguanensis ad dioecesis gradum attollitur,
eodem servato nomine iisdemque finibus.
P A U L U S
E P I S C O P U S
SERVUS SERVORUM D E I
AD PERPETUAM R E I MEMORIAM
Summopere laetantes quod, D e o favente, tam efficienter in praelatura Sancti Ioannis Maguanensis operatum est ex quo eadem est die vicesimo quinto mensis septembris, anno millesimo nongentesimo quinquagesimo tertio, condita ut uberrimos christifideles animorum fructus
habuerint, censuimus sententiae esse accedendum precibusque venerabilis Fratris Antonii Del Giudice, Archiepiscopi titulo Hierapolitani in
Syria atque in Republica Dominicana Apostolici Nuntii, qui, post auditum
venerabilem Fratrem
Thomam
Franciscum
Reilly,
Episcopum
titulo
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium
266
Officiale
Themisonensem eundemque Praelatum Sancti Ioannis Maguanensis, atque Conferentiam episcopalem nationis Dominicanae, ab Apostolica Sede
petiit, ut eadem praelatura ad dioecesis gradum eveheretur. Summa ideo
et apostolica Nostra potestate, eorum omnium suppleto consensu qui h o c
super negotio aliquid iuris habeant vel se praesumant habere, his sub
plumbo
Litteris
praelaturam Sancti Ioannis
Maguanensis ad dioecesis
dignitatem attollimus, eodem nomine iisdemque servatis finibus. Cuius
praeterea sedem episcopalem in urbe vulgo San Juan de la Maguana collocari volumus, episcopalis vero magisterii cathedram in templo D e o dicato in honorem Sancti Ioannis Baptistae, eadem in urbe exstante, quod
ad cathedralis item dignitatem evehimus, cum iuribus congruis. Conditam dioecesim suffraganeam facimus metropolitanae Sedi Sancti D o m i nici; Episcopum, metropolitano Archiepiscopi eius Ecclesiae iuri obnoxium. Praecipimus insuper ut Canonicorum collegium ad normam iuris
ad legesque per alias sub plumbo Litteras edendas condatur; interea tamen consultores dioecesani deligantur, Episcopum consilio et ope iuvaturi. Mensa episcopalis efficietur Curiae bonis atque fidelium collationibus, sponte oblatis. Ad Seminarium quod attinet, illud ad normam iuris
communis condatur sacrique alumni instituantur, prae oculis praesertim
habitis Decreto « Optatam totius » Concilii Vaticani II atque peculiaribus legibus Sacrae Congregationis pro Institutione Catholica. Eiusdem
vero alumni illi, qui virtute simul et ingenio praestiterint, E o m a m mittantur ad Pontificium Collegium Pianum Latinum Americanum, ut philosophia et sacra theologia imbuantur. De clero autem mandamus, ut,
qui hactenus praelaturae Sancti Ioannis Maguanensis, eiusdem nominis
conditae dioecesi ascripti maneant. Quod demum attinet ad dioecesis
regimen, administrationem, Vicarii Capitularis, sede vacante, electionem
aliaque id genus, quae sacri canones praescribunt ad amussim serventur.
H a e c omnia quae praescripsimus ut ad effectum adducantur curet venerabilis Prater Antonius Del Giudice, quem memoravimus, vel ab eo delagatus sacerdos. Qui autem negotium perfecerit, documenta de more exaranda studeat ad Sacramque Congregationem pro Episcopis quam prim u m mittat, eademque signata sigilloque impressa.
H a n c vero Constitutionem nunc et in posterum efficacem esse et fore
volumus; ita quidem ut quae per eam decreta sunt ab iis quorum res est
religiose serventur, atque igitur v i m suam obtineant. Cuius Constitutionis
efficacitati nulla, cuiusvis generis, contraria praescripta officere poterunt,
c u m per eam iisdem derogemus omnibus. Nemini praeterea haec voluntatis Nostrae documenta vel scindere vel corrumpere liceat; quin immo
huius Constitutionis exemplis et locis, sive typis impressis sive manu exaratis, quae sigillum viri praeferant in ecclesiastica dignitate constituti si-
Acta Pauli Pp. VI
267
mulque ab aliquo publico tabellione sint subscripta, eadem omnino habenda erit fides, quae huic haberetur, si ostenderetur.
D a t u m E o m a e , apud S. Petrum die undevicesimo mensis novembris?
anno Domini millesimo nongentesimo sexagesimo nono,
Pontificatus
Nostri septimo.
A L O I S I U S Card. T R A G L I A
C A R O L U S Card.
8. R. E. Cancellarius
CONFALONIERI
8. Congr. pro Episcopis Praefectus
Franciscus Tinello
Apostolicam
Cancellariam Regens
Iosephus
Del T o n ,
Proton.
Apost.
Eugenius Sevi, Proton. Apost.
Loco £ß Plumbi
In Ap.
Cane, tab., vol.
CXXXIII, n. 8/ .
f
III
LITORIS CAPITIS
( SEKONDIENSIS- T A K O R ADIENSIS )
Detracta civili regione « Western Region » ab archidioecesi Litoris Capitis,
nova quaedam dioecesis conditur, « Sekondiensis-Takoradiensis » nomine.
P A U L U S
EPISCOPUS
SERVUS SERVORUM D E I
AD PERPETUAM R E I MEMORIAM
Quandoquidem
Christus,
Ecclesiae
sanctae
conditor
hominumque
redemptor, iam iam caelos ascensurus id potissimum iussit apostolos suos,
mundum nempe universum peragrare hominesque cunctos evangelica
mbuere veritate, idcirco Nos qui, impares quidem, christianae rei publicae gubernacula tractanda suscepimus, semper et sanctum habuimus,
et sollemne cum dioeceses condere, tum constitutis recte providere. Quam
ob rem, cum venerabiles Fratres Nostri S.R.E. Cardinales, qui Sacrae
Congregationi pro Gentium Evangelizatione seu De Propaganda Fide
sunt praepositi, auditis quidem sive venerabili Fratre Aloisio Bellotti,
Archiepiscopo titulo Voncariensi atque in Africa Media et Occidentali
Apostolico Delegato, sive loci Ordinario Praesule, bene fieri censuerint,
si diviso territorio archidioecesis Litoris Capitis, nova excitaretur Ecclesia, Nos re iusta consideratione reputata, haec statuimus. Regionem civilem, quam vulgari lingua Western Region cognominant, ab Ecclesia
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
268
Litoris Capitis detrahimus, eamque in dioecesis formam redigimus, 8eIcondiensis-Takoraäiensis
appellandae;
quam
sane
metropolitanae
Sedi
Litoris Capitis subiectam volumus, atque Sacrae Congregationi de Propaganda Fide o b n o x i a m . Sedem Episcopi in urbe Takoradi p o m censemus,,
ibique cathedram collocari, in templo scilicet Dominae Nostrae Stellae
Maris, cui iura debita facimus. In nova Ecclesia Canonicorum collegium
condatur; quod si statim id fieri non possit, eorum l o c o Consultores dioecesani deligantur, Antistitem
suum ad normam
iuris
iuvaturi. Cetera
vero quae ad regimen novae Ecclesiae respiciant, Iuris Canonici legibus
omnino regantur. Quae autem per has Litteras mandavimus, venerabilis
Frater Aloisius Bellotti exsequi curet, vel quem ipse delegaverit, factis
necessariis potestatibus.
Ee vero
acta,
documenta exarentur,
quorum
sincera exempla ad Sacram Congregationem pro Gentium Evangelizatione
cito
mittantur.
Hanc vero Constitutionem nunc et in posterum efficacem esse et fore
volumus; ita quidem ut quae per eam decreta sunt ab iis quorum res est
religiose serventur, atque igitur v i m suam obtineant. Cuius Constitutionis
efficacitati nulla, cuiusvis generis, contraria praescripta officere poterunt,
cum per eam iisdem derogemus omnibus. Nemini praeterea haec voluntatis Nostrae documenta vel scindere vel corrumpere liceat; quin i m m o
huius Constitutionis exemplis et locis, sive typis impressis sive manu exaratis, quae sigillum viri praeferant in ecclesiastica dignitate constituti
simulque ab aliquo publico tabellione sint subscripta, eadem omnino habenda erit fides, quae huic haberetur, si ostenderetur.
Datum E o m a e , apud S. Petrum, die vicesimo mensis novembris, anno
Domini millesimo nongentesimo sexagesimo nono, Pontificatus Nostri
septimo.
A L O I S I U S Card. T R A G L I A
G R E G O R I U S P . Card. A G A G I A N I A N
S. R. E. Cancellarius
S. Congr. pro Gentium Evangelizatione
seu de Propaganda Fide Praefectus
Franciscus Tinello
Apostolicam
Cancellariam
Regens
Iosephus Del Ton, Proton. Apost.
Iosephus Massimi, Proton.
Loco £B Plumbi
In Ap.
Cane, tab., vol. CXXXIII, n. 90.
Apost.
269
Acta Pauli Pp. VI
LITTERAE APOSTOLICAE
VARMIENSIS
Templum Nativitatis B. Mariae Virginis, in dioecesi Varmiensi, eo loco
qui Gietrzwald cognominatur extans, ad dignitatem Basilicae Minoris
evehitur.
P A U L U S
PP.
VI
AD PERPETUAM R E I MEMORIAM
Ex quo Maria, Salvatoris nostri Mater liliumque convallium, caelesti
nuntio salutata est suavissimis iis vocibus ' A v e , Maria', Ecclesia sancta
Christique populus ea verba numquam repetere desierunt pietatisque
talia dare documenta erga illam, qualia praeter D e u m nemini dare consueverunt: nemo enim neque in caelo neque in terra cum Maria comparari
poterit, ob suam dignitatem, et auctoritatem, et nomen, quibus floruit
aeternumque florebit. In hac autem pietatis causa haud ultima gens
Polona fuit, neque de Polonis fuit Varmiensis dioecesis, amore erga hanc
augustissimam Matrem, remissior. Cuius in finibus, quasi sanctum religionis domicilium, est templum pulcherrimum, Nativitati Beatissimae
Virginis Mariae dicatum, in urbe, quam populus Gietrzwald cognominat,
quod Canonicis Regularibus Lateranensibus creditum, potissimum studio
atque cura pietatis, quae sicut fax et flamma in totam dioecesim pervadit.
Quibus de causis, c u m venerabilis Frater Iosephus Drzazga, Episcopus
titulo Siniandenus, atque Apostolicus Administrator Varmiensis, suo clerique populique nomine cunctae dioecesis Varmiensis petierit ut sacrum
templum,
cuius mentionem fecimus,
ad dignitatem Basilicae Minoris
eveheretur, idque Sacra Congregatio pro Cultu Divino, factis a Nobis
facultatibus, concesserit, Nos haec omnia probantes atque rata habentes,
aequissimo
animo
tanti Episcopi expostulationibus
concedimus,
contrariis nihil obstantibus. Additis scilicet iuribus atque liturgicis concessionibus rite competentibus, m o d o serventur ea, quae iuxta Decretum
« D e titulo Basilicae Minoris quod die v i mensis iunii, anno MDCCCCLXVIII,
factum est, servanda sunt.
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
270
Decernimus autem ut haec quae iussimus sive nunc sive in posterum
sancte serventur, suamque efficacitatem habeant.
D a t u m E o m a e , apud S. Petrum, sub Anulo Piscatoris, die altero mensis februarii, anno Domini millesimo nongentesimo septuagesimo, Pontificatus Nostri septimo.
ALOISIUS
Card.
TRAGLIA,
8. B. E. Cancellarius
Franciscus Tinello
Apostolicam
Cancellariam
Regens
Ioannes Calieri, Proton. Apost.
Eugenius Sevi, Proton. Apost.
Loco £8 Sigilli
In Ap. Cane, tab., vol. CXXXIV, n. 67.
ALLOCUTIONES
I
Ad Moderatqres Sodalitatis v. d. « Mouvement Mondial des Travailleurs
Chrétiens », qui Romae Coetui interfuerunt. *
Chers fils,
Nous sommes très heureux que la réunion de votre Conseil exécutif
Nous donne l'occasion de vous recevoir, vous « dont le souci majeur se
porte vers ceux qui sont les plus loin du Christ, les plus menacés dans
leur foi, ou les plus dénués dans leurs espérances humaines » .
x
T o u s représentez à nos yeux tout le monde du travail, et au sein de
ces masses innombrables d'hommes à travers le monde, les hommes et les
femmes au cœur généreux qui s'emploient, par toute leur vie, à être au
milieu de leurs frères, les vivants témoins de l'amour du Christ ressuscité.
Certes, le monde a bien changé depuis deux millénaires, mais, nous
en sommes sûr, et votre présence nous en est le gage, demain comme hier,
ce seront des travailleurs qui seront les apôtres des travailleurs, tout c o m me les premiers apôtres, travailleurs authentiques eux aussi, choisis par
le Christ pour porter le message libérateur de l'Evangile à travers le m o n d e
* Die S mensis aprilis a. 1970.
1
Statut du M. M. T. C, art. 2.
Acta Pauli Pp. VI
271
Ce m o n d e est dur pour beaucoup de travailleurs. Pour tous ceux
d'abord, et ils sont légion, qui ne réussissent pas à s'employer utilement,
à trouver de l'embauche dans une profession qui réponde à leurs aspirations et utilise leurs capacités. Pour tous ceux aussi qui sont les victimes
des mutations qui ébranlent aujourd'hui la civilisation industrielle, et
voient disparaître leur emploi sans réussir à retrouver une réinsertion
dans leur communauté de vie. Pour tous ceux enfin qui doivent se déplacer et émigrer dans des conditions difficiles pour eux et leur famille,
sans que leur soient garantis un minimum de stabilité et une juste application de la législation du travail. Nous nous sommes fait, vous le savez,
devant l'Organisation internationale du Travail, à Genève, le 10 juin
dernier, le porte-parole de « ce cri de douleur qui continue à monter de
l'humanité
souffrante » .
2
Mais qui dira aussi la détresse morale et spirituelle de ces millions
d'hommes qui ont le sentiment d'être embarqués dans un système qui
les dépasse, dont la finalité leur échappe, et qui n'entrevoient, par-delà
des espoirs humains trop souvent déçus, aucune espérance libératrice?
En un m o n d e devenu le champ clos des idéologies, dans une confusion
croissante des valeurs, les désillusions se font plus vives, et un certain indifférentisme gagne les uns et les autres, dans une civilisation portée à
propager un syncrétisme dissolvant.
Qui ne v o i t dès lors, chers fils, l'ampleur de la tâche qui est la vôtre,
avec tous les travailleurs chrétiens? Apporter une réponse aux interrogations fondamentales de l'homme, surmonter l'hostilité et la méfiance
qui l'écartent souvent encore de l'Eglise, donner, avec humilité et audace
tout à la fois, le témoignage d'un amour désintéressé uni à la ferveur d'une
foi inébranlable au Christ Sauveur: tel est le message libérateur de l'espérance chrétienne qu'il vous appartient de donner aujourd'hui à vos frères.
Oui, vous l'avez compris: toute vie chrétienne est, par nature, apostolique. Vous avez certes assez d'expérience pour avoir éprouvé combien
les difficultés sont nombreuses pour qui veut porter ce témoignage, mais
combien la force de l'Esprit est grande aussi, qui permet de les surmonter.
Le grand apôtre Paul nous en a tout le premier donné le convaincant
exemple, lui qui associe si souvent dans ses exhortations aux chrétiens
l'espérance à la constance, à la patience et à la persévérance, et n'a cessé
de les pousser à aller de l'avant, « pourvu cependant que vous demeuriez,
2
Discours à l'OIT, n. 18: A. A. 8. 61 (1969), p. 499.
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
272
leur dit-il, solidement établis dans la foi, fermes, inébranlables dans l'espérance apportée par l ' E v a n g i l e » .
3
Telle est l'assurance de notre foi: le travail terrestre coopère avec
Dieu pour parachever la création, et collaborer à la rédemption, et, avec
son cortège de larmes et de joies, il est assumé par le Christ en son Eucharistie, et acquiert par là sa pleine dimension spirituelle que l'homme aspire
plus ou moins confusément à lui donner.
Il vous appartient, chers fils, d'aider les travailleurs à découvrir cette
dimension qui donne à leurs efforts tout son sens, de leur faire découvrir
que la croix elle-même est lumière et vie, et que la joie dè Pâques est celle
de tout le peuple des fils de Dieu rassemblés autour du Christ ressuscité,
dans l'espérance du grand rassemblement que réalisera le Seigneur à la
fin des temps. Vous êtes, avec tous ceux que vous représentez, les messagers authentiques de cette espérance au cœur même du monde du travail: que le Seigneur bénisse cet apostolat et suscite autour de vous de
nouveaux apôtres, Nous le lui demandons de tout cœur avec vous dans
notre prière.
II
E.mis Patribus Cardinalibus, Exc.mis Praesulibus et disciplinae liturgicae
peritis e Consilio ad exsequendam Constitutionem de sacra Liturgia, ultimum Coetum habentibus. *
Venerabiles Fratres ac dilecti filii,
Gaudemus sane v o s , qui, Bennone Cardinali Gut Praeside, Consilium
ad exsequendam Constitutionem de sacra Liturgia effecistis, quod, post
conditam Sacram Congregationem pro Cultu Divino, iam dimittitur, ex
animo salutare et alioqui.
Eespicientes opus per hos annos a vobis patratum, impellimur, ut pro
tot tantisque laboribus gratias vobis maximas agamus. Etenim prompti
et alacres ad rem implicatam et perdifficilem c u m peritia incubuistis,
nullam exspectantes mercedem, sed solum Ecclesiae utilitati servire studentes. Arduum profecto negotium h o c vestrum fuit: siquidem documenta,
quibus Constitutio illa Concilii ad usum paulatim deduceretur, erant apparanda ipsique textus liturgici, diuturno usu probati, in n o v a m rationem redigendi aut novae omnino formulae conficiendae.
3
Colos. 1, 23.
* Die 10 mensis aprilis a. 1970.
Acta Pauli Pp. VI
273
Quae difficultates si considerantur, mirandum est, quod tanta rerum
copia iam est perfecta et absoluta; ut praecipua tantum attingamus, c o m memorare libet plures Instructiones aliaque documenta edita et libros
subsidii causa a nonnullis sodalibus vestris conscriptos, n o v u m Ordinem
Missae, Variationes in Liturgiam Hebdomadae Sanctae inductas, ritum
Baptismi, ad parvulos spectantem, Diaconatus, Presbyteratus, Episcopatus, Matrimonii, ordinem lectionum Missae, exsequiarum, professionis
religiosae, Calendarium E o m a n u m . Proxime autem, post assiduos labores,
divulgabitur Missale E o m a n u m , quod subsequentia* praeter alia Breviarium R o m a n u m , ritus Confirmationis et Baptismi adultorum, Martyrologium R o m a n u m recognitum, secundus Liber Pontificalis, Caeremoniale
Romanum.
H o c totum opus vestrum collustraverunt principia per Constitutionem
Concilii de sacra Liturgia sancita. Ex illa enim, ut ita dicamus, « m a g n a
charta » renovationis liturgicae motus quidam circa cultum divinum in
Ecclesia originem traxit, eo pertinens, ut homines nostrae aetatis capaces
fierent ad animi sensus in sacra Liturgia vere efficaciterque exprimendos,
et ut simul hereditas Ecclesiae Latinae, hac in re, quantum fieri posset,
servaretur.
His duabus rationibus, quae non semper inter se facile componi poterant, Liturgiae instaurandae operam navastis. Itaque textus, sive antiqui
sive ad nostrum cogitandi m o d u m aptati sive emendati, comparati sunt,
qui et numerosiores essent iis, quibus antea usi sumus, et spirituali significatione uberiores; ritus vero, ex eiusdem Concilii voluntate, simpliciores
redditi ac tales, ut res apertius declararent.
Peculiari vero m o d o contendistis, ut amplior locus daretur verbo Dei,
quod Sacris Bibliis continetur, ut theologia maiorem v i m haberet ad liturgicos textus atque adeo lex orandi cum lege credendi aptius contineret, ut cultus divinus vera quadam simplicitate ac nobilitaretur, simul
vero ut populus Dei, praesertim eo quod usus linguae vulgaris permitteretur, Liturgiae formulas melius intellegeret sacrasque celebrationes actuosius participaret.
Ita feliciter evenit, ut Concilium Vaticanum Secundum, non modica
ex parte opera et sollertia vestra, vitam Ecclesiae salubriter renovaret
q u o d attinet ad admirabile illud commercium hominum cum D e o ac Dei
cum hominibus, quod in Liturgia haberi contingit.
Cum igitur Consilium h o c vestrum post egregiam operositatem desinit
et praedicta Congregatio ut pars stabilis Curiae Romanae commissum
sibi munus iam naviter exsequitur, placet Nobis optata quaedam proís - A. \ . S.
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
274
ferre, quae ad proximum et futurum tempus referuntur. Omni scilicet
studio curandum erit, ut renovatio sacrae Liturgiae pie, sapienter, fideliter, non ad cuiusvis arbitrium, peragatur ac tandem abstineatur ab experimentis, a competenti Ecclesiae auctoritate non probatis. N o n est sacrificium D e o acceptum, q u o d ei, neglectis Ecclesiae praeceptionibus, offertur. Mente igitur, quae voluntati Concilii Oecumenici inhaereat, instauratio liturgica erit perficienda atque in re tam sancta, utpote quae ad
cultum
divinum vitamque
spiritualem pertineat,
animorum unitas
et
concordia omnino custodienda, tuenda, provehenda.
Integra ergo et pia permaneat Ecclesiae oratio maiusque in dies robur
accipiat; per eam honor Dei et religiosa fidelium alacritas in dies magis
magisque augeantur.
Haec ominati, vobis singulis universis Benedictionem Apostolicam
singulari cum caritatis affectu impertimus.
III
E.mis Patribus Cardinalibus et Exc.mis Praesulibus ex Italico Episcopali
Coetu, qui generali Conventui Romae interfuerunt. *
D i a m o il benvenuto alla sesta Assemblea generale della Conferenza
Episcopale Italiana; lo diamo c o m e V e s c o v o di R o m a , e perciò c o m e
membro di diritto della Conferenza stessa; il che vuol dire con sentimento
di fraternità, di solidarietà, di comunione; lo diamo c o m e Successore di
San Pietro, avvertendo il rapporto di collegialità e di pastorale funzione,
che « c o m e visibile principio e fondamento dell'unità sia dei Vescovi, sia
1
della moltitudine dei fedeli », c o m e dice il Concilio, a tutti e a ciascuno
di voi ci unisce, e che vorrebbe esprimere in sconfinata sollecitudine per
2
3
v o i lo sconfinato amore che, auspice il suo per noi, noi a Cristo dobbiamo.
Noi saremmo tentati di concedere a questo nostro doveroso e affettuoso interesse pastorale un momento, un lungo m o m e n t o , di analisi, di
riflessione, di contemplazione: la vostra presenza pone davanti a noi un
quadro vastissimo e globale della vita della Chiesa in Italia; un quadro
storico e tradizionale quant'altri mai, e, nello stesso tempo, fresco e n u o v o ,
delineato in coteste moderne strutture, non mai prima d'ora esistenti, e
già fin d'ora promettenti una ringiovanita ed organica vitalità: quanti
* Die 11 mensis aprilis a. 1970.
1
Const. dogm. de Ecclesia Lumen gentium, n. 23.
2
Cfr. 2 Cor. 11, 28; Rom. 12, 8.
3
Lc. 22, 32.
Acta Pauli Pp. VI
275
aspetti sarebbero da ammirare, da esaminare, da commentare! quali criteri ispiratori della nuova compagine ecclesiale sarebbero da individuare
e da incoraggiare: l'unione, l'organizzazione, la collaborazione, la rinnovazione, lo stile evangelico e sociale, e così via! e quali nomi benemeriti
in cotesto processo evolutivo dovremmo già menzionare per nostra memoria e per nostra riconoscenza! uno solo, per tutti, non taceremo: quello
del compianto Cardinale Giovanni Urbani, Patriarca di Venezia e Presidente della Conferenza Episcopale, che pochi mesi or sono, inaspettatamente, ci ha preceduti « nel segno della fede e... nel sonno della pace ».
E poi le questioni, i problemi, gli avvenimenti, e tutti i commenti ed i
suggerimenti, che pur avremmo nel cuore per v o i alla visione che cotesta
Assemblea ci presenta?
Ma non cederemo al desiderio d'un discorso adeguato ai temi che voi
ci offrite. Per dovere di discrezione. Ed anche perché voi avete già trattato e discusso ampiamente e saggiamente questi temi; noi ne prendiamo
nota, e ci riserviamo di riprendere il discorso, all'occorrenza, partitamente
sopra di essi. Basti a noi ora tributare un sincero elogio ai Relatori di
questa assemblea, e un vivo ringraziamento per la serietà delle loro trattazioni. Vogliamo raccomandare alla comune attenzione l'ampia e profonda Proluzione del Card. Poma; essa costituisce a parere nostro un testo importante, per la sintesi, ch'esso ci offre delle questioni studiate, e
per l'orientamento, ch'esso indica alla soluzione dei nostri problemi.
Una sola parola da parte nostra segni questo incontro, la parola che
deriviamo dall'esortazione di Gesù a Pietro: « Confirma fratres tuos »:
4
ed
è la fiducia.
Sì, la fiducia. La quale non ignora le difficoltà del tempo presente, né
le delusioni, che possono abbattere il nostro ottimismo. N o n dimentichiamo l'ammonimento dell'Apostolo medesimo:
« In timore incolatus
vestri tempore conversamini », vivete c o n timore nel tempo del vostro pellegrinaggio;
5
e presumiamo talvolta riferire le nostre cose alla desolata
nota autobiografica di San Paolo: «foris pugnae, intus timores », lotte di
6
fuori, apprensioni al di dentro. Ma sarebbe ignorare, o male interpretare
tanti « segni dei tempi », dimenticando la fiducia, che dobbiamo alla Provvidenza, la quale quida le sorti del m o n d o , e certamente, con particolare
misericordia, quelle della Chiesa Italiana; sarebbe trascurare tanti fer-
4
Le. 22, 32.
5
6
1 Pet. 1, 17.
2 Cor. 1, 5.
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
276
menti generosi e nobili della presente generazione, se non mostrassimo di
saper individuare nel tumulto delle inquietudini e delle agitazioni odierne
certe aspirazioni, certe promesse, che ci sembrano presagi e fattori di un
felice rinnovamento; e non saremmo fedeli seguaci del Maestro, se non sapessimo spingere la nostra fiducia « contra spem in spem »
7
in ogni situa-
zione per non meritarci il rimprovero di Lui d'essere gente di p o c a f e d e .
8
Fiducia dunque. Il discorso passa così dalle cose alle persone; e rinuncia di proposito a pronunciarsi in termini precisi sui temi di questa Assemblea, e passa molto rapidamente e semplicemente nella sfera « pneum a t i c a » , cioè spirituale, che aleggia sopra di essa.
La prima categoria di persone presenti, alle quali rivolgiamo il nostro
invito alla fiducia, è quella dei Laici. Ci concedano i Confratelli Vescovi
di dare loro questa precedenza. Li vediamo anche questa volta ufficialmente rappresentati nell'Assemblea Generale di questa Conferenza Episcopale. ÎD una novità, dalla quale vogliamo trarre per noi stessi motivi
di fiducia. Se davvero il Laicato cattolico, c o m e da più di cent'anni lo
attende la Chiesa gerarchica, e, come il Concilio insegna ed esorta, vorrà
rispondere alla vocazione propria di tutto il P o p o l o di D i o , la quale gli
riconosce la dignità e la funzione del comune sacerdozio battesimale, lo
destina alla perfezione cristiana, lo unisce organicamente al corpo ecclesiale, lo chiama autorevolmente alla diffusione del regno di Cristo e all'esercizio attivo dell'apostolato, lo impegna all'obbedienza e alla collaborazione con i Pastori responsabili della guida dei Fedeli, allora la Chiesa
vedrà tempi nuovi; vedrà se stessa modellata sulla primitiva tradizione
cristiana e sulle esigenze teologiche della sua costituzione; vedrà l'autenticità della preghiera e del costume cristiano farsi evidente ed esemplare; vedrà
la sua compagine fortificarsi nella concordia fraterna e nella carità operosa; vedrà la sua irradiazione nel m o n d o diventare più larga e più benefica.
Noi abbiamo fiducia nel Laicato cattolico; l'umile testimonianza personale della nostra vita sacerdotale lo dice; l'esercizio del nostro magistero pastorale lo conferma. E desideriamo che v o i , Laici cattolici, abbiate fiducia nella Chiesa. Le dovete questo dono duplice generoso e cordiale: fiducia e fedeltà. La fiducia e fedeltà non impongono un'adesione
passiva, non sono docile pigrizia, c o m e forse taluno crede. Sorretta dalla
fiducia, la fedeltà è coesione, è coerenza, è difesa, è collaborazione. Ed è
7
s
Rom. 4, 38.
Mt. 8, 26.
Acta Pauli Pp. VI
277
anche relativa partecipazione e corresponsabilità; ed è per di più stimolo
all'iniziativa, sia diretta che disciplinata, che comporta la libertà propria
del cristiano adulto e maturo, il quale abbia educato la sua coscienza al
lume della autentica dottrina della Chiesa, specialmente quando egli si
m u o v e nel campo della attività temporale. A questo riguardo si può dire
che il Concilio, da un lato, ha messo in onore il carattere « ecclesiale »
del Laico cattolico, dall'altro gli ha riconosciuto una « secolare » autonomia, che distingue nella sfera a lui propria la sua responsabilità da quella
della Chiesa; il che dovrebbe ispirare al Laico stesso la fiducia, di cui
stiamo parlando.
Certamente non bisogna credere che la potestà della Chiesa, sia nella
dottrina, che nell'azione, derivi ai Pastori dalla comunità ecclesiale, democraticamente operante, perché ciò sarebbe cedere a falsa opinione;
ma ricordando che nella Chiesa i Pastori, per volontà di Cristo e per via
d'investitura sacramentale, sono costituiti dottori e dispensatori dei misteri divini al servizio di tutta la comunità e al bene anche di quanti vi
sono estranei, e ricordando inoltre che ciò comporta un ordinamento ecclesiale originale, non modellato sugli schemi convenzionali della società
temporale, sarà facile e bello stabilire nuovi rapporti organici fra Gerarchia e Laicato cattolico, che diano a quest'ultimo la dignità e la funzionalità a lui riconosciute dal Concilio. Confidare perciò!
Analogamente, noi diremo a voi, Sacerdoti, a quanti qui siete, ed a
quanti Confratelli qui v o i moralmente rappresentate: abbiate fiducia!
Fiducia in chi, e in che cosa, e perchè? Qui la risposta è più complessa.
Ma diciamo subito: fiducia in Cristo. Sì, in Lui, fiducia immensa, per9
sonale e totale. In Cristo dobbiamo assai confidare; Lui lo v u o l e . Lui vi
ha chiamati,
10
vi ha a Sé assimilati, vi ha estremamente, divinamente
amati; la vostra spiritualità deve fondarsi su questa fiducia, su questa
teologia, dalla quale emerge la prevalente causalità divina nel qualificarvi
suoi discepoli, suoi eletti, suoi amici¿ suoi testimoni, suoi ministri, suoi
apostoli. Y o i conoscete questa storia ineffabile, che discende nelle profondità della vostra psicologia e si esprime nelle vicende esteriori della
vostra vita nell'umiltà del vostro servizio, spesso estenuante ed eroico.
Eileggete la pagina autobiografica di San Paolo, e fate vostra la sua estrema fiducia: « Scio cui credidi » .
9
Cfr. Io. 14, 1; 16, 33; Mr. 6, 50.
10
Mr. 3, 13.
11
2 Tim. 1, 7-12.
u
Acta Apostolicae
278
Sedis -
Commentarium
Officiale
E quindi: fiducia in v o i stessi; vogliamo dire nella definizione canonica della vostra identità ecclesiale e sociale. Conosciamo bene anche noi
i molteplici e gravi motivi deU'mquietudine ecclesiale presente, e ne pesiamo davanti al Signore la loro validità, scostando dai nostri occhi il
velo della c o m o d a consuetudine, e ci fermiamo c o n affettuosa intensità di
spirito a considerare la cosiddetta « crisi », che oggi tormenta tanti strati
del sacerdozio cattolico, e tanto interessa la pubblica opinione, la quale
però spesso drammatizza episodi e costruisce fantasmi, esagerando e deformando il quadro della realtà. Soffriamo anche noi osservando tale situazione nelle file del Clero, e tanto di più in quanto ci sembra talora artificiosamente inasprita; ma ci domandiamo se non si creano problemi pesanti, che potrebbero essere evitati c o n qualche maggiore riverenza alla
tradizione, da cui tutto abbiamo ereditato, e dalla quale riceviamo quel
tesoro intangibile del famoso « depositum », non peso da trascinare, ma
riserva di certezze e di energie per la Chiesa vivente nella storia.
Ciò che ci affligge a questo riguardo è la supposizione, più o meno
penetrata in certe mentalità, che si possa prescindere dalla Chiesa qual è,
dalla sua dottrina, dalla sua costituzione, dalla sua derivazione storica
evangelica e agiografica, e che si possa inventarne e crearne una nuova,
secondo dati schemi ideologici e sociologici, mutevoli anch'essi e non suffragati da intrinseche esigenze ecclesiali; così che talora vediamo che a
scuotere e a indebolire la Chiesa a questo riguardo non sono tanto i suoi
nemici di fuori, quanto alcuni suoi figli, alcuni che pretendono essere suoi
liberi fautori, di dentro. E che diremo di quei casi rarissimi, per fortuna,
ma clamorosi, di Sacerdoti e Religiosi che ostentano una rottura aperta
e sacrilega degli impegni solenni verso Cristo e verso la Chiesa? « necesse
ut veniant scandala; verumtamen vae homini illi, per quem scandalum venit » .
1 2
Di quale coraggio, di quale n u o v o amore abbiamo bisogno per su-
perare in fortezza e in carità urti così dolorosi!
Noi vorremmo che un'accentuazione problematica del genere non
avesse a invadere i vostri spiriti. Diciamo a v o i , Sacerdoti; a v o i , Religiosi: « Sobrii estote et vigilate, . . . » con quel che segue.
13
Abbiate fiducia:
la definizione essenziale della vostra figura di ministri della Chiesa cattolica non deve essere messa in discussione; siate forti e siate felici d'essere
ciò che siete, come Cristo, dati alla Chiesa e per ciò stesso assunti a quella
superlativa fusione del duplice amore di Cristo e della Chiesa, che confe-
12
Mt. 18, 7.
13
1 Pet. 5, 8.
Acta Pauli Pp. VI
279
risce alla vostra personalità un'incomparabile interiore pienezza di carità
e di felicità, e che fa della vostra sacrificata esistenza, in mezzo alla c o munità dei fratelli e in mezzo al m o n d o profano, un tale segno di fuoco
del regno di D i o , che solo il celibato, insieme col sacerdozio liberamente
scelto, può realizzare.
Abbiate fiducia nella vostra vocazione. La vita del Prete domanda,
oltre questo, molti altri sacrifìci; v o i li conoscete: il suo è un genere di vita
a sé. Tutto ciò riguarda anche la posizione del Sacerdote nella società
contemporanea: da essa vi distingue, e in essa vi innesta, c o m e il sale della
terra. N o n vi inibisce alcuna conoscenza della cultura e della vita; vi sottrae a molte esperienze inutili o nocive al vostro ministero. Vi dispensa da
tante cure, che, diventate difitti-doveri, avrebbero diritti d'avere per sé,
non più per Vunum necessarium, cioè il servizio pastorale, 1' « optimam
partem », del vostro cuore e del vostro tempo.
Ma ripetiamo, abbiate fiducia nella Chiesa. Essa attraversa un'ora di
tensione e di ricerca; ma ha il Concilio a sua guida: questo grande avvenimento non sarà sepolto nel passato, ma darà i suoi frutti per l'awenire;
e v o i , Sacerdoti, ne sperimenterete le nuove esigenze ed i nuovi vantaggi.
Le prospettive sono per il riconoscimento della vostra personalità, per
l'assistenza ad ogni vostro legittimo bisogno, per la vostra più stretta collaborazione e per la vostra adeguata corresponsabilità alla cura pastorale
del V e s c o v o , per il rinnovamento delle strutture che fossero superate e
dei metodi troppo vecchi ed empirici, in ordine ad una migliore efficienza
del vostro ministero.
Ed ora a v o i , venerati Confratelli, il nostro augurio di fiducia.
Noi notiamo ogni giorno, nell'esercizio del nostro ufficio apostolico,
c o m e sia diventato grave e diffìcile il ministero del V e s c o v o . Veramente
la funzione episcopale non è più un titolo d'onore temporale, ma un dovere di servizio pastorale. E quale servizio! Tutta la mole delle sollecitudini ecclesiali ricade sul V e s c o v o ; egli può dire con San Paolo: « Quis infirmatur, et ego non infirmor 1 quis scandalizatur, et ego non urorì » .
1 4
Questo
aspetto essenziale del sacerdozio ministeriale, oggi rimesso in piena luce
dal Concilio,
15
e reclamato dalla vicenda storica della Chiesa, purifica la
dignità episcopale da ogni possibile insorgenza di esteriore vanità e di terreno potere, caratterizza spiritualmente e praticamente la figura del Pastore, quale lo volle, conforme al suo esempio, il divino Maestro, gli asse14
15
2 Cor. 11, 29.
Cfr. Const dogm. de Ecclesia Lumen gentium, n. 24, n. 32; etc.
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
280
gna la sua indispensabile, grande e yera funzione nella comunità ecclesiale, gli moltiplica le forze fino alla dedizione completa. Servi enim sumus
Ecclesiae, diremo a noi stessi con S a n t ' A g o s t i n o ;
16
e saremo grati al Card.
Pellegrino del florilegio agostiniano, che egli ci offre nel bell'opuscolo dal
17
titolo: Verus Sacerdos.
N o n ci sorprende perciò notare spesso, nell'eser-
cizio del nostro ufficio apostolico, c o m e Vescovi in carica, e non sempre
infermi o anziani, e Candidati chiamati all'Episcopato, cerchino declinare tale ufficio, che oggi non solo per le sue intrinseche esigenze, ma anche per tante estrinseche difficoltà sembra essere diventato incomportabile.
Questo ci dice c o m e anche v o i , Confratelli in passione socii, avete bisogno di conforto, di esortazione alla fiducia.
P o t r e m m o ricavarne argomento dalla costituzione e dalla crescente
efficienza di questa Conferenza Episcopale, che molti nuovi doveri impone
ai Vescovi, ma che molti nuovi aiuti viene loro offrendo con mirabile progresso. Tributiamo volentieri a chi ne ha merito il nostro plauso e il nostro
incoraggiamento.
Ma un cenno ci sembra piuttosto dovuto alle due maggiori difficoltà
che oggi incontra il ministero episcopale.
La prima difficoltà è quella dell'esercizio del magistero. N o n spendiamo
parole per illustrare ciò che tutti sperimentiamo con apprensione e con
dolore. La fermezza e la purezza della fede sono oggi minacciate, non solo
per l'implacabile opposizione del pensiero e del costume del mondo, ma
altresì per certa « stanchezza della verità cattolica », e per certo eccessivo
e spesso incauto pluralismo, che si diffondono anche all'interno della
Chiesa. Faremo bene ad osservare, con rispetto e cautela, sì, questi fenomeni, che infirmano nel suo sostanziale contenuto l'ortodossia della dottrina della fede, ma altresì con la responsabile e coraggiosa sapienza, propria del nostro ufficio di testimoni, di custodi, di maestri. Il magistero
ecclesiastico è oggi talora impugnato proprio da quelli che lo dovrebbero
difendere, non foss'altro per autenticare il proprio. Ma non dobbiamo temere: i primi a godere dei carismi dello Spirito sono coloro, a cui principalmente essi sono stati promessi; ed i primi, a cui compete il dirittodovere d'insegnare le verità della rivelazione cristiana, sono gli Apostoli,
18
e perciò anche i loro successori: « euntes docete ».
E possiamo trarre motivo di conforto per l'esercizio del nostro magi-
16
De opere monachorum, X X I X ; PL 40, 577.
17
Fossano, 1965.
18
Mt. 28, 19; Lc. 10, 16; Mt. 10, 27; etc.
Acta Pauli Pp. VI
281
stero anche da alcuni fatti concreti e recenti, come l'istituzione della Pontifìcia Commissione Teologica, fatto questo che da solo dimostra c o m e
la Chiesa docente apprezzi e promuova gli studi teologici, c o m e accetti
di attingere dalle loro provate ricerche l'incremento della sua intelligenza
della verità rivelata, e tanto più di quella dell'umana speculazione, e c o m e
intenda profittare della loro scienza per dare al proprio linguaggio l'espressione più idonea alla comprensione e alla diffusione del suo insegnamento.
Noi auspichiamo un n u o v o e fiorente periodo degli studi ecclesiastici, e
confidiamo che l'irradiazione della fede ne tragga novello splendore.
Altro fatto, per il quale la Conferenza Episcopale merita encomio, è
la pubblicazione del vostro Documento pastorale sul rinnovamento della
catechesi. È un documento che segna un momento storico e decisivo per
la fede cattolica del P o p o l o italiano. ÎD un documento, in cui si riflette
l'attualità dell'insegnamento dottrinale, quale emerge dalla elaborazione
dogmatica del recente Concilio. Ì3 un documento ispirato alla carità del
dialogo pedagogico, che dimostra cioè la premura e l'arte di parlare con
discorso appropriato, autorevole e piano, alla mentalità dell'uomo m o derno. Faremo bene a darvi grande importanza, e a farne la radice d'un
grande concorde, instancabile rinnovamento per la catechesi della presente generazione. Esso rivendica la funzionalità del magistero della Chiesa:
gli dobbiamo onore e fiducia.
La seconda difficoltà è l'esercizio dell'autorità.
Alla quale viene meno, per tanti titoli, l'obbedienza che le è dovuta;
e le procura invece contestazioni irriverenti ed esaurienti. Nessuno vorrà
dire che sia facile oggi fare il V e s c o v o ! Ma anche su questo punto capitale noi ripetiamo: fiducia! Fiducia nell'incontestabile potestà del nostro
mandato; (parliamo a maestri, e non diciamo di più). Fiducia nella bontà
della grandissima maggioranza del P o p o l o cristiano verso la Gerarchia.
Fiducia nell'esigenza della autorità, insita nelle necessità della comunità
dei credenti. Fiducia infine nel rinnovamento sapiente e paziente, che noi
stessi Pastori del P o p o l o di D i o imprimeremo alla vostra arte di esercitare l'autorità che a noi Vescovi compete nella santa Chiesa.
È su quest'ultimo capo che avvertiamo la ripetuta e monotona contestazione: non è l'autorità, si dice, che è rifiutata (sebbene vi sia anche
chi radicalmente la impugna!); è il m o d o di esercitarla che deve essere
cambiato. L'osservazione può essere considerata, almeno fino a quando
essa non nasconda una sofisticata conclusione: il m o d o desiderato per l'esercizio dell'autorità è quello che fa del Fratello Superiore il docile esecutore di ciò che i Fratelli subordinati desiderano e dispongono!
I
282
Acta Apostolicae Sedis -
Commentarium
Officiale
Ma n o . Accettiamo umilmente di rivedere i nostri modi d'esercitare
l'autorità. Per semplificare, diremo che vi sono due m o d i nell'esercizio
dell'autorità: il primo è quello di pesare su gli altri e di contenere, di solito col t i m o r e
1 9
l'altrui libertà e l'altrui attività; l'altro è quello di aiu-
tare gli altri a dare di sé buona, libera e responsabile espressione.
20
De po-
testate nostra, quam dedit nobis Dominus in aedificationem, et non in de21
structionem vestram, non erubeseam.
Scegliamo questo secondo m o d o .
22
Esso è più conforme alla natura e alla finalità dell'autorità nella Chiesa.
I due sistemi hanno i loro inconvenienti; il secondo maggiormente li manifesta e li soffre; ma il primo, se li nasconde, li accresce.
Siamo al « dialogo », di cui troppo si parla e talvolta si abusa. Ma per
sé, se impiegato quando e c o m e si deve, esso sembra a noi offrire l'espressione buona dell'autorità pastorale, V o i tutti ne conoscete le difficoltà
e le risorse, e tutti vi sapete trovare quello stile ecclesiale, quello spirito
evangelico, che ora la Chiesa e il m o n d o attendono da uomini di Chiesa.
E c c o il Consiglio Presbiterale che diventa amichevole palestra di questo
n u o v o stile della potestà episcopale. E c c o il n u o v o Statuto dell'Azione
Cattolica, che viene sapientemente a contemperare la necessità del coordinamento dei Laici militanti c o n la direzione propria del V e s c o v o , e la
maturità dei Laici stessi, che ambiscono agire c o n pratica autonomia e
offrire liberamente il contributo della loro collaborazione.
Potremmo continuare. Ma vi bastino questi semplici accenni a corroborare in v o i , ciò che vi stiamo augurando, la fiducia, serena, apostolica.
E avremmo molte, molte cose da dirvi: « Adhuc multa habeo vobis dicere » !
2 3
V i sarebbero tutti i temi, che sono stati oggetto delle vostre di-
scussioni: le nuove circoscrizioni diocesane, la famiglia, il giornale, il movimento dei Lavoratori, le opere missionarie, le vocazioni, la riforma liturgica, ecc. A noi basta che v o i abbiate presenti tutti questi temi; a voi
basti che noi pure li abbiamo presenti, e siamo a v o i uniti nella preghiera,
nella pazienza, nella carità.
10
Cfr. 1 Cor. 4, 21.
2 0
Cfr. 2 Cor. 1, 24.
21
2 Cor. 10, 8.
2 2
Cfr. Pet. 5, 1-3.
2 3
Cfr. Io. 16, 12.
Acta Pauli Pp. VI
283
IV
Membris habita e Consilio, cui munus est demandatum parandi laicorum
Coetum e tota Africa in urbe Yaounde proximo mense augusto habendum. *
CJiers fils (PAfrique,
La Session qui vous rassemble à E o m e pour préparer les étapes et le programme d'une future Rencontre panafricaine des laïcs Nous donne l'heureuse occasion d'accueillir en vous des représentants qualifiés du laïcat
africain. A l'initiative de notre Conseil des Laïcs, vous avez en effet entrepris, sous la responsabilité de v o s evêques, de susciter pour la première
fois à l'échelle de votre vaste continent une réflexion concertée de délégués des diverses associations catholiques d'Afrique, de Madagascar et
d'autres îles subtropicales sur le thème « L'engagement du laïc dans la
croissance de l'Eglise et dans le développement intégral de l'Afrique ».
Sujet immense en vérité qu'une assemblée de quelques jours ne saurait aborder qu'en surface, s'il n'était inscrit dans le cadre d'une approche
apostolique et préparé dans chaque pays par une étude tenant compte
de sa situation religieuse, des diverses catégories sociales selon l'âge, la
mentalité, l'état de vie
qui caractérisent sa population, tenant compte
enfin des degrés de formation humaine et apostolique de ses chrétiens.
Aussi bien vos projets, pour une telle rencontre, doivent viser à l'essentiel, à ce qui spécifie l'action des membres laïcs de l'Eglise dans l'œuvre
du développement. Plus qu'aux problèmes socio-économiques et aux programmes que leur solution suggère, c'est à l'esprit, à la motivation, à la
finalité de l'engagement chrétien que votre Rencontre pourrait utilement
s'attacher. Ce qu'il importe de susciter avant tout parmi vos frères dans
la foi c'est le témoignage collectif d'un engagement fondé sur la foi en
Jésus-Christ, Seigneur de la Création et Sauveur des hommes. En assumant leur part dans l'effort du développement, les chrétiens ne peuvent
oublier les perspectives spirituelles du salut des âmes. Le mieux être de
l'homme auquel ils entendent contribuer ne se limite pas pour eux à la
satisfaction de ses besoins matériels, mais respectant la dimension de son
être naturellement religieux, il doit être conçu et réalisé de manière que
cette vocation spirituelle ne soit pas étouffée par la promotion matérielle.
Cette hiérarchie de valeurs, applicable à tout être humain quelle que
soit sa religion, revêt pour le catholique une signification bien précise. Le
* Die 13 mensis aprilis a. 1970.
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
284
développement intégral pour lui c'est non seulement l'épanouissement
des valeurs humaines, mais par dessus tout la réalisation des promesses
de l'Evangile dans sa vie, la connaissance et l'amour de plus en plus profonds du Christ Sauveur et leur couronnement dans la béatitude éternelle
de l'au-delà. C'est dans cette inspiration religieuse, propagée de groupes
en groupes, de familles en familles, de communautés en communautés
paroissiales ou diocésaines, que le laïcat catholique d'Afrique pourra rendre compte de la mission à laquelle l'Eglise l'appelle. Le Concile vous trace
le chemin, quand il précise aux fidèles « qu'ils doivent, à travers les travaux du siècle, s'aider mutuellement en vue d'une vie plus sainte, afin
que le m o n d e s'imprègne de l'esprit du Christ et atteigne plus efficacement
sa fin dans la justice, la charité et la paix... Qu'ils s'appliquent, poursuit
le texte, de toutes leurs forces à obtenir que les biens créés soient cultivés
dans l'intérêt d'absolument tous les hommes, selon les fins du Créateur
et l'illumination de son Verbe »-
1
Considérez donc, chers Fils, c o m m e votre tâche particulière cette promotion apostolique des laïcs en Afrique. Nous l'avons souligné lors de
Notre inoubliable pèlerinage aux Martyrs de l'Ouganda et Nous vous le
répétons volontiers aujourd'hui: « A l'impulsion que donnait à la foi l'action missionnaire de Pays étrangers doit s'unir et succéder l'impulsion
venant de l'intérieur de l'Afrique ». En de nombreuses régions la responsabilité de la construction de l'Eglise repose déjà sur des evêques, des
prêtres, des religieux et religieuses issus de leur communauté de race. Mais,
vous le savez, l'Eglise ne saurait être implantée sans la participation
active de tous ses fils à sa mission, parce que son Message de salut ne
saurait profondément s'insérer dans la société des hommes si les laïcs
chrétiens qui y sont présents par leur condition normale de vie n'en apportent la révélation à leurs semblables. C'est l'une des convictions affirmées par les Evêques au Concile: « Les pasteurs savent qu'ils n'ont pas
été eux-mêmes institués par le Christ pour assumer à eux seuls tout l'ensemble de la mission salutaire de l'Eglise à l'égard du monde, leur tâche
magnifique consistant à comprendre leur mission de pasteurs à l'égard
des fidèles et à reconnaître les ministères et les grâces propres à ceux-ci » .
2
Que ces affirmations inspirées par la grâce de l'Esprit Saint vous encouragent, chers Fus, à développer sur votre continent la constitution
d'un laïcat catholique vivant, actif, soucieux d'apporter la lumière de l'E-
1
Const. dogm.
2
L. G., 30.
de Ecclesia Lumen gentium, 36.
285
Acta Pauli Pp. VI
vangile dans les divers milieux de vie. A v e c le concours indispensable de
vos evêques et de v o s prêtres, consacrez-vous à votre formation et celle
de vos semblables dans une connaissance toujours plus profonde de la
Personne du Christ qui se révèle dans la méditation de Sa Parole ou dans
l'amour et l'attention que nous devons porter en Son N o m à nos frères.
C'est le fruit que Nous attendons de la Eencontre panafricaine que
vous préparez et sur laquelle Nous appelons, c o m m e sur chacune de vos
personnes, de vos familles et de vos diocèses, la Bénédiction du Seigneur.
V
Membris habita e Consilio v. d. « Commission Sociale et Sanitaire du
Parlement Européen ». *
Monsieur
Chers
le
Président,
Messieurs,
Est-il besoin de vous dire la joie que Nous éprouvons à recevoir les
membres de la Commission Sociale et Sanitaire du Parlement Européen,
assistés de représentants qualifiés des Parlements des Etats membres du
Conseil de l'Europe? Yous savez le prix que Nous attachons à cette construction harmonieuse de notre vieille Europe à laquelle vous travaillez
de façon opiniâtre depuis plus de vingt ans. Et le vaste programme de
votre Commission Nous est particulièrement cher, puisqu'il touche l'ensemble des problèmes posés par le développement de l'économie, la promotion sociale, le droit au travail, la protection de la santé, bref la recherche de conditions de vie plus humaines pour notre société.
Nous ne l'ignorons pas, la situation présente requiert de vos services
une vigilance accrue, à l'heure où la période transitoire d'application du
Traité de E o m e cède le pas à une phase plus décisive d'échanges et de
rapports mutuels. L'élaboration d'une communauté aussi vaste s'inscrit
dans un progrès qui suscite beaucoup d'espoirs: Nous voulons les partager
avec confiance. Elle entraine aussi des bouleversements économiques et
sociaux fort complexes, qu'il importe de maîtriser, afin que, en définitive,
cette mutation demeure, c o m m e Nous ne cessons de le redire, « au service
1
de l'homme, de tout h o m m e et de tout l'homme »- Certes les responsabilités sont multiples et partagées, depuis la plus modeste entreprise qui
aura peut-être à faire avec courage des reconversions difficiles, jusqu'aux
•* Die 16 mensis aprilis a. 1970.
1
Allocution à l'O.I.T. à Genève, le 10 juin 1969.
286
Acta Apostolicae Sedis -
Commentarium
Officiale
grands consortiums privés ou nationaux, en passant par les relais c o m merciaux et bancaires. Mais qui pourrait veiller mieux que vous à ce que
les régions ou les secteurs défavorisés, les catégories de personnes, jeunes
ou âgées, déjà en situation difficile, et les travailleurs eux-mêmes, ne
1
soient pas les victimes d'un développement déséquilibré ? Il vous revient,
Nous semble-t-il, de poursuivre l'étude de ces questions, d'alerter l'opinion et les responsables, mais aussi de prévoir cette protection efficace
des droits que vous avez si hautement proclamés dans la Convention
européenne des droits de l'homme, et d'inscrire dans les faits de réelles
possibilités pour tous d'accéder à des conditions de vie dignes des hommes
et de leurs familles.
A v e c satisfaction, Nous avons relevé que figurent parmi vos objectifs
le plein emploi, la libre circulation de la main-d'œuvre, l'élévation du
niveau de vie. La sécurité de l'emploi et la protection de la santé exigent
un effort constant. Il faut aussi vous employer sans relâche à satisfaire
ces requêtes primordiales que sont le respect des personnes, leur intégration dans la société, leur participation responsable à la vie des c o m munautés humaines, le soutien apporté aux valeurs morales, l'aide donnée
à cette cellule fondamentale de la vie sociale qu'est une famille unie, la
protection efficiente aussi contre des fléaux qui se font de nos jours plus
menaçants pour les jeunes, — telle la drogue dont il faut, à tout prix et
sans retard, juguler la diffusion périlleuse —, la possibilité enfin assurée
pour tous les groupes humains de satisfaire leurs exigences spirituelles
les plus profondes. Si l'un de ces éléments vient à manquer, c'est l'homme
lui-même qui faillit à sa vocation et la civilisation qui peu à peu se désagrège, c o m m e rongée de l'intérieur.
Nous voudrions aussi vous dire que Nous portons un souci tout spécial au problème crucial des migrants à la recherche d'un travail, à l'intérieur de la Communauté européenne. Ils sont légion, Nous le savons, et
on peut sans nul doute s'attendre à voir le phénomène aller en s'accentuant. Peut-on affirmer que ces migrants trouvent vraiment l'assistance
qui leur est nécessaire, et que la communauté à laquelle ils apportent leur
travail leur fournit en justice une contrepartie appropriée? Des bruits
alarmants Nous parviennent sur ce sujet si douloureux. Nous avons cherché Nous-même à promouvoir une pastorale mieux adaptée à la situation
de ces personnes et de leurs familles. La Charte sociale de l'Europe contient du reste, en son article 19, des dispositions que Nous approuvons
de tout cœur. Puissent-elles trouver une application effective, grâce à la
collaboration de tous, personnes, communautés, gouvernements! Quel
Acta Pauli Pp. VI
287
dommage ce serait, pour une civilisation qui se targue de progrès, de laisser s'aggraver pareille situation, aussi inique que dangereuse pour la paix
sociale! Et quelle tâche pour une société pétrie de christianisme et initiée
depuis tant de siècles à la justice et à la charité chrétiennes!
Oui, ü reste encore beaucoup à faire chez nous pour y assurer un développement intégral. Mais comment ne pas le redire inlassablement;
« Le développement intégral de l'homme ne peut aller sans le développe2
ment solidaire de l'humanité » . Le tiers-monde a les yeux fixés sur nous.
C'est au milieu de difficultés sans nombre qu'il lutte pour assurer ce développement auquel il a droit, lui aussi, à partir des conditions de vie
souvent plus que précaires qui sont les siennes. Nous vous confions, Mes3
sieurs, ce dernier souci qui Nous angoisse: saurons-nous éviter le repliement égoïste sur nous-mêmes et, il faut bien le dire, sur des privilèges et
des talents que Dieu nous a donnés pour les mettre au service de tous nos
frères? La communauté que nous construisons sera-t-elle pour le m o n d e
de la faim, et des antagonismes raciaux ou idéologiques, un motif d'espoir,
une main tendue fraternellement?
Ces questions sont graves. Mais tant de bonnes volontés sont à l'œuvre,
tant de générosités se manifestent, tant d'appels de l'Esprit Saint se font
entendre, que Nous regardons l'avenir avec confiance.
Vous entendez pour votre part participer généreusement à sa construction, et Nous vous y encourageons de grand
cœur.
C'est à cette
intention que Nous appelons sur vos personnes, vos familles et vos pays,
c o m m e sur vos travaux, la Bénédiction du Christ ressuscité.
VI
Ad sodales Pontificii Sopliorum Collegii, per hebdomadam undecimum
Coetum habentes, proposita quaestione: « I nuclei delle Galassie ». *
Excellences et chers Messieurs,
Nous vous remercions de tout cœur des sentiments si délicats que le
Révérend Père O'Connel vient de Nous exprimer au n o m des ses illustres
collègues. C'est toujours une joie pour Nous, vous le savez, d'accueillir les
membres de notre Académie Pontificale des Sciences, en présence du Corps
Diplomatique et de personnalités distinguées, et aussi une certaine émo2
Litt. Encycl. Populorum progressio, n. 43.
3
Cf. Litt. Encycl. Populorum progressio, n. 87.
* Die 18 mensis aprilis a. 1970.
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
288
tion de voir réunis des représentants aussi qualifiés de tout l'univers, v é ritable Sénat de savants, à la pointe de la recherche scientifique et de la
réflexion qu'elle suscite dans l'esprit humain. Le thème de vos travaux,
consacrés aux « n o y a u x des galaxies», n'en est-il pas le signe éclatant?
1. Votre Session plénière marque un temps fort dans la vie de l'Académie, et Nous Nous en réjouissons. Car cette institution, qui a pu connaître un certain ralentissement d'activité au cours de ces dernières années,
demeure hautement significative: elle peut apporter à notre monde un
concours appréciable par la compétence et l'universalité de son témoignage, et fournir aussi à la réflexion des croyants une base solide pour un
dialogue fructueux avec la pensée scientifique. Que de chemin parcouru
depuis la fondation de l'Académie des « Lincei » en 1603, sa restauration
par Pie I X , son élargissement sous Léon X I I I , et surtout sa reconstitution par les soins éclairés de notre grand prédécesseur Pie X I , avec le
Motu proprio du 28 octobre 1936 In multis solaciis, sous la forme de l'Académie pontificale des sciences, constituée de soixante-dix Académiciens
pontificaux, « v e l u t i doctorum hominum Senatus, seu "scientificus Senatus",... ad scientiarum progressionem f o v e n d a m » , sous la présidence
du regretté Père Agostino Gemelli.
1
D'illustres savants n'ont cessé d'honorer l'Académie de leur présence
et de leurs travaux, et Nous avions Nous-même, hier, la joie d'adjoindre
à ce Cénacle choisi douze nouveaux membres, qui permettent de mieux
représenter l'ensemble des maîtres qui cultivent les disciplines scientifiques avec succès à travers le monde.
Vos études de sciences mathématiques et expérimentales, menées avec
la liberté qui convient à la culture, ont certainement apporté leur contribution au progrès de la science pure et préparé le progrès des sciences
appliquées. Mais un tel développement n'appelle-t-il pas aujourd'hui d'autres prolongements? Tout en continuant les recherches qui sont les vôtres
dans une spécialité dont l'importance ne cesse de croître — les expériences
des voyages spatiaux, dont nous avons suivi la plus récente ces jours derniers avec angoisse et, à la fin, avec joie et admiration émues, le démontrent suffisamment —, ne serait-il pas désirable et opportun de promouvoir, en d'autres Académies, d'autres disciplines, essentielles elles aussi à
l'esprit humain, telles que les lettres et les arts, la phisolophie, le droit,
l'histoire, l'économie, la sociologie et les sciences humaines qui marquent
si profondément les hommes de notre temps? Nous aimons ce matin vous
1
Cf. A. A. S. 28 (1936), pp. 423 et 424.
Acta Pauli Pp. VI
289
confier cette pensée que Nous méditons depuis longtemps déjà, et qui,
dans notre esprit, est plus qu'un rêve: un véritable désir qu'il Nous plairait de réaliser.
2. La nature même de votre travail Nous amène à souligner deux
principes dont vous êtes déjà bien convaincus, que votre propre expérience, Nous pourrions dire: votre personnalité, atteste tous les jours.
C'est que le savoir humain, si développé qu'il soit, n'est pas, et ne saurait être en opposition avec celui de la foi: « Scientia, quae vera rerum c o gnitio sit, numquam christianae fidei veritatibus repugnat » .
2
Bien plus, l'un et l'autre peuvent être intégrés dans l'unité de l'esprit
humain, tout en gardant leur autonomie propre, c o m m e l'enseigne le premier Concile du Vatican: « F i d e s et ratio... opem quoque sibi mutuam
ferunt » .
3
Qu'on Nous entende bien en effet. Selon la Constitution pastorale
Gaudium et spes, qui «reprend à son compte l'enseignement du premier
Concile du Vatican », l'Eglise « affirme l'autonomie légitime de la culture
et particulièrement celle des sciences », avec « leurs principes et leur pro4
pre méthode en leurs domaines respectifs » . Mais ces disciplines, qui peuvent si bien « contribuer à ouvrir la famille humaine aux plus nobles valeurs du vrai, du bien et du beau, et à une vue des choses ayant valeur
5
universelle » , peuvent aussi préparer l'homme à reconnaître et accueillir
la vérité en sa plénitude, pourvu qu'elles ne considèrent pas « à tort les
méthodes de recherche qui leur sont propres c o m m e règle suprême pour
6
la découverte de toute vérité » . C'est le même Dieu qui a créé le m o n d e
avec ses lois que vous scrutez — « toutes choses dans les cieux et sur la
7
terre, les visibles et les invisibles » — et qui se révèle aux hommes et leur
apporte le salut en Jésus-Christ. C'est le même esprit humain qui est apte
8
à scruter les secrets de la création et à « dominer la terre » , et en même
temps à reconnaître et à accueillir, « sous l'impulsion de la grâce », le don
que Dieu lui fait de Lui-même: « le Verbe de Dieu qui, avant de se faire
chair pour tout sauver et récapituler en lui, était déjà dans le m o n d e »
2
Motu proprio In multis solaciis, ibid., p. 421.
3
H.
Denzinger-A.
Sehönmetzer, Enchiridion symbolorum,
e
definitionum et declara-
tionum de rebus fidei et morum; 34 éd. - Fribourg en Brisgau, 1967, n. 3019 (1799).
4
Vatican I I , Gaudium et spes, n. 59 § 3.
5
Ibid., n. 57, § 3.
6
7
8
Ibid., § 5.
Col. 1, 16.
Cf. Genèse, 1, 28.
19 - A . A . S.
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
290
c o m m e la « vraie lumière qui éclaire tout h o m m e » .
9
Comment l'Eglise
n'encouragerait-elle pas l'investigation, la découverte et la conquête de
cet univers qui, dans sa merveilleuse et admirable richesse, nous conduit,
de l'infiniment petit à l'infmiment grand, vers l'invisible qui est la source
d u visible?
10
3. Mais le thème que vous venez d'aborder — « Les n o y a u x des galaxies » — mérite une attention particulière. Notre imagination se trouve
confondue et nous laisse remplis de stupeur, c o m m e débordés, écrasés
presque par l'immensité des perspectives entrevues, « ce silence des espaces infinis » cher à Pascal. Nous suivons avec un profond respect et un
grand intérêt votre patient travail d'observation, de coordination d'expériences, de formulation d'hypothèses scientifiques sur la genèse ou l'évolution des mondes astraux.
Est-ce à dire que la pensée humaine épuise toutes ses possibilités au
niveau de ces investigations?
Derrière elles, il y a le problème de l'être m ê m e de ce cosmos, de cet
univers: la question de son existence. V o u s demeurez, en effet, dans l ' o b servation expérimentale scientifique, d'ordre mathématique et cosmologique. Mais qu'est-ce qui empêche de reconnaître à l'esprit, sur le terrain
philosophique, la possibilité de remonter au principe transcendant, au
Créateur, « causa subsistendi et ratio intelligendi et ordo vivendi »?
11
Trop souvent aujourd'hui, on doute de ce pouvoir. « Plus la science, perfectionnant ses méthodes, assujettit le monde à l'homme, plus, en revanche,
l'être, qui ne se laisse pas assujettir, se dérobe... vient alors la tentation de
l'agnosticisme » .
1 2
Mais on ne saurait s'en tenir à pareille attitude. « L'in-
telligence ne peut absolument pas abdiquer; elle ne peut renoncer à sa
loi formelle, qui est de juger, c'est-à-dire toujours d'affirmer » .
1 3
C'est
pour l'esprit humain c o m m e un « besoin irrépressible de posséder en chaque m o m e n t de son aventure temporelle et en chaque état de ses connaissances une idée explicative de l'ensemble des c h o s e s » .
14
On parle souvent de la « mort de Dieu »; mais ne serait-ce pas plutôt
la mort de l'homme et de sa pensée en sa forme supérieure? Sans ce recours à Dieu, source de l'Etre, en effet, elle semble s'engloutir dans l'opa-
9
10
Jean 1, 9-10. Cf. Gaudium et spes, n. 57 § 4.
Cf. Romains, 1, 20.
11
S. Augustin, De Civ. Dei, 1. V I I I , c. IV.
12
R. P. Henri de Lubac, Sur les chemins de Dieu, Paris, Aubier, 1956, p. 84.
13
14
Ibidem.
Pierre-Henri
Simon,
Questions aux savants, Paris,
Seuil,
1969,
p.
41.
291
Acta Pauli Pp. VI
cité et l'incompréhensibilité des choses, l'ignorance d'une unité qui y préside, et d'une finalité d'un ordre mystérieux qui en sont inséparables,
l'amenant à trouver une absurdité qui n'est que dans sa propre démarche.
Peut-être êtes-vous mieux préservés que d'autres
contre ce qu'il faut
bien appeler une véritable maladie de l'esprit, vous qui scrutez objectivement les sciences de la nature, de l'astrophysique, de la physique?
15
Car
l'intelligence, par son mouvement même, si elle n'en reste à l'écorce de la
réalité, s'élève au niveau de sa cause transcendante, l'Absolu véritable,
qui donne consistance à toute la création et d'abord à l'esprit humain,
sans se confondre jamais avec eux. Comme on l'a dit si heureusement,
l'intelligence est «nécessairement, en même temps qu'un pouvoir d'assimilation, un pouvoir de remontée... Elle saisit en toutes réalités ce par quoi
elles sont, c'est-à-dire sont ouvertes vers l'illumination de l'acte. Et ainsi,
à juste titre, on peut dire qu'elle est le sens du divin, la faculté avide
et habile à reconnaître les traces de Dieu » .
1 6
Il y a là, il faut le redire, un développement naturel de la pensée, dans
sa logique fondamentale, et non pas un saut indu comme le prétend une
mentalité antimétaphysique abusivement qualifiée
de scientifique.
La
vraie science, bien loin d'arrêter l'élan de la pensée, constitue un tremplin
qui lui permet de s'élever, dans cet élan même, vers Celui qui lui fournit
généreusement son aliment. Car «l'esprit lui-même est un chemin qui
marche... On ne peut faire l'économie de Dieu » .
1 7
Nous demeurons c o m m e stupéfaits, disions-Nous, devant vos études
sur les n o y a u x des galaxies. Le système solaire paraissait déjà si vaste et
si mystérieux à nos devanciers! Mais nous ne sommes pas déconcertés
pour autant, sachant que « Dieu préfère plutôt créer les êtres dans leurs
germes pour les conduire ultérieurement à leur eclosión » .
1 8
Le temps et
l'espace, la matière et la forme peuvent se développer de façon démesurée,
quasi indéfinie.
Tout en écoutant votre enseignement, nous trouvons certitude dans
notre foi. Et à notre esprit, à nous qui sommes à l'école de la foi, reviennent
les paroles de la sainte Ecriture: « D i e u créa le ciel et la terre... Et Dieu
15
Cf.
C.
Tresmontant,
Comment se pose aujourd'hui le problème de
l'existence
de
Dieu, Paris, Seuil, 1966, p. 349.
16
Cf. Ch. de Moré-Pontgibaud, Du fini à l'infini. Introduction à l'étude de la
connaissance de Dieu; Paris, Aubier, 1957, p. 65.
17
18
R. P. Henri de Lubac, op. oit., p. 78.
Card.
Cñ.
Journet,
L'Eglise
du
Verbe
incarné,
t.
l'histoire du salut, Paris, Desclée de Brouwer, 1969, p. 114.
3,
Essai
de
théologie
de
Acta
292
Apostolicae Sedis
-
Commentarium
Officiale
vit que cela était bon... Dieu v i t tout ce qu'il avait fait, et tout cela était
très b o n » .
1 9
Cette joie que Dieu a éprouvée devant ses créatures, comment
ne l'aurions-noüs pas, nous, pour notre Créateur?
A notre tour nous contemplons cette beauté et cette bonté mystérieuses
de la création: tous ces êtres nous crient, c o m m e à saint Augustin: nous ne
sommes pas Dieu, mais c'est lui qui nous a faits. « E c c e caelum et terra
clamant q u o d facta sint » .
2 0
Et Lui, nous l'adorons! La rencontre avec
Dieu s'opère devant la grandeur quasi illimitée de ses œuvres — n'est-ce
pas une grâce d ' y être initié? —, dans la joie, dans l'admiration, dans la
prière, dans l'adoration de Celui qui « en répandant mille grâces... est passé
à la bâte par ces forêts, et en les regardant... les a laissées revêtues de sa
beauté » .
21
Au terme de cette contemplation des suprêmes réalités du cosmos
dans leur rencontre avec les suprêmes vérités de l'esprit humain, Nous ne
pouvons pas taire notre émotion, notre admiration, notre satisfaction, qui
sont celles mêmes du monde entier, pour l'heureuse conclusion — oui,
heureuse, très heureuse, même si le but principal n'a pas été atteint — du
v o l aventureux de l'Apollo 13. Tous certainement vous avez suivi, avec
appréhension puis avec joie, le déroulement de cette entreprise extraordinaire. Et vous aurez sans nul doute à cœur de saluer chaleureusement
avec Nous les valeureux astronautes qui ont échappé aux périls de ce grand
v o l , et de rendre hommage à tous ceux qui, par leurs études, leur action,
leur autorité, ont une fois de plus manifesté aux y e u x du m o n d e la puissance illimitée des sciences et de la technique moderne. A v e c Nous aussi,
vous ferez monter une hymne ardente de reconnaissance à Dieu, Créateur de l'univers et Père des hommes, qui par ces voies aussi veut être
cherché et trouvé par l'homme, adoré et aimé par lui.
Telles sont les pensées que Nous suggère, Excellences et chers Messieurs,
cette rencontre qui Nous est très agréable. De tout cœur, Nous vous encourageons à poursuivre vos savants travaux, à les mettre en commun,
de façon désintéressée, par delà les frontières, et à aider tous v o s frères à
répondre aux questions que la science ou plutôt ses applications ne cesseront de poser. Y o u s le pouvez, et le devez, à la lumière de la foi que vous
portez en vous. C'est notre v œ u le plus cher. Nous l'accompagnons à votre
intention d'une large Bénédiction Apostolique.
19
Gen. I, 1, 21-31.
20
Confessions, 1. X I , e. 4, n. 6; PL 32, 811. Cf. In Ioannem tract 106, c. 17, n. 4;
PL 35, 1910. Cf. Sagesse, 13, 1 et 9.
21
Saint Jean de la Croix, Cantique Spirituel, strophe 5.
Acta Pauli Pp. VI
293
VII
Ad Excellentissimum Virum Ioannem Everett Robbins, Canadensis Nationis primum cum auctoritate Legatum, Summo Pontifici Litteras concrediti
muneris testes tradentem. *
Mister Ambassador,
It is with warmth and pleasure that We welcome Y o u r Excellency
this morning.
It is with a special j o y that We greet y o u as the first A m -
bassador of Canada to the H o l y See, and thus see operative the diplomatie
relations
recently
established.
We appreciate the kind words which y o u have spoken about the role
exercised by the H o l y See on the international stage.
For Our part, We
k n o w the contribution made by your great Country in this regard over
the years.
We are n o w confident that this new b o n d that unités us will
enable both of us to work more efîectively towards those goals of our c o m m o n interest mentioned by Y o u r Excellency.
It is indeed on behalf of
ali the peoples of the world that our coordinated efforts must be made.
To Y o u r Excellency We extend Our very best wishes for the fulfilment of your mission.
We assure y o u that y o u will find Us always ready
to be of assistance, especially in what concerns world peace. We pray
that y o u will truly render great service to your Country, for which We
renew Our best wishes for prosperity and harmonious development.
To Her Majesty Queen Elizabeth in whose ñame y o u have presented
your Letters of Credence go our respectful greetings; we ask Y o u r Excellency to reiterate to the Bight Honourable Prime Minister the expression
of Our deferential esteem.
U p o n yourself, your family and the beloved
Canadian People We invoke in abundance the blessings of G o d .
VIII
In Calaritano aëronavium portu habita ad honorabilem Virum Lucium
Abis, Regionis Sardae Praesidem, qui Beatissimum Patrem in Sardiniam
advenientem, universae Sardorum gentis nomine, salutaverat. * *
Signor Presidente della Regione Sarda!
La ringraziamo per la sua presenza, nell'accoglierci al nostro arrivo,
e per le nobili parole, che Ella, anche a nome dell'intera popolazione dell'Isola, ha voluto amabilmente rivolgerci in questo m o m e n t o per noi così
* Die 23 mensis aprilis a. 1970.
* * Die 24 mensis aprilis a. 1970.
294
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
caro e commovente. In verità, non è la prima volta che abbiamo avnto
l'onore e la fortuna di venire in Sardegna, perché il nostro lontano ministero
tra i giovani universitari italiani ci portò qui già nel 1929 e, successivamente, nel 1932; e conserviamo tuttora di quelle due visite memoria viva
e cordiale. È dunque un ritorno, il nostro, un graditissimo ritorno:
e
mentre, in questo brevissimo viaggio da R o m a , abbiamo visto c o m e
emergere d'incanto, dal suo mare azzurro e profondo, l'isola rupestre,
l'isola antica, l'isola ricca di monumenti d'arte e di fede, un'onda di ricordi si è ripresentata al nostro pensiero, e un sentimento di saluto e di
augurio è salito dal nostro cuore.
Salute a te, Sardegna nobile e forte, generosa e paziente, laboriosa e
fiera! Salute a te, Sardegna, terra di martiri e di santi, di lavoratori e di
magistrati, di marinai e di pastori semplici e fieri: la tua storia, che affonda
le sue radici nell'enigma di un'antica civiltà, si è intrecciata presto con
quella dei popoli mediterranei, dai Bizantini ai Cartaginesi, ai Romani, ai
Longobardi, agli Aragonesi, alle Città marinare del Continente; e pur essendo stata cotesta storia per te più spesso fonte di sofferenze e di prove,
che di affermazioni e di profitti, ha costituito come la severa secolare esperienza, da cui si è temprata la tua gente laboriosa e coraggiosa. Salute a te,
Sardegna cristiana, Sardegna cattolica, la cui fede è maturata nel sangue
di martiri, si è consolidata nell'adesione piena alla ortodossia della fede
da parte dei tuoi Vescovi, insigne fra questi l'intrepido Lucifero, ed ha
dato nei secoli valida collaborazione all'opera civilizzatrice e santificatrice
della Chiesa. Il Papa viene a te, c o m e per ricompensarti di questa antica
e provata fedeltà. E ci c o m m u o v e pensare che, se da oltre millesettecento
anni un Pontefice R o m a n o non metteva piede su questa terra, nostri
lontani Predecessori ti onorarono con la loro presenza, e qui passarono
attraverso il crogiolo della testimonianza invitta a Cristo: il futuro papa
San Calisto fu qui esiliato durante il regno di C o m m o d o , e San Ponziano,
condannato ai lavori forzati nelle miniere, qui diede la vita per il Vangelo.
D u e santi Pontefici, nostri grandi Predecessori, Gregorio Magno e Gregorio
V I I , ebbero per questa terra sarda speciale cura ed amore.
Il ricordo di questa fìtta trama di storia si fonde, in questo m o m e n t o
con la presente realtà della Sardegna di oggi, la cui Regione, da Lei sì
degnamente diretta, Signor Presidente, è da tempo inserita nel nobile concerto degli sforzi che la Nazione italiana compie per l'elevazione civica e
morale dei suoi cittadini, recandovi l'apporto della sua progredita esperienza, del suo impegno costruttivo, della sua fervida volontà. Un costante
sforzo di ascesa, in tutti i settori della vita pubblica, ha caratterizzato in
Acta Pauli Pp. VI
295
questi anni la netta ripresa economica e sociale dell'Isola forte e gentile; e
se qualche sporadico episodio, d o v u t o a particolari condizioni, ha turbato
i vostri animi, esso non ha inciso per nulla in questa linea chiaramente
positiva e piena di promesse, che continua nel suo programma di ricostruzione e di progresso, in una armonia di intenti che tanto onora il p o polo sardo.
E appunto, nel rivolgerci a Lei, Signor Presidente, vediamo c o m e davanti a noi l'intera popolazione dell'Isola, con i suoi problemi, c o n la sua
sofferenza, con la sua speranza, con la sua tenacia: e a tutti rivolgiamo il
nostro augurio, che nasce da un cuore che tutti li ama: augurio di pace
e di prosperità, augurio di lavoro e di concordia, augurio di elevazione sociale e augurio di fedeltà religiosa! U cammino intrapreso con sì lieti auspici possa proseguire in una magnifica primavera di risultati fecondi: e
sullo sforzo congiunto di menti acute e di braccia valide si effonda la c o stante benedizione del Cielo, col sorriso della Vergine Maria, la cui solennità pluricentenaria ci ha maternamente offerto l'occasione di questa
visita. ÌJ il v o t o che amiamo rivolgere all'inizio di una giornata, per noi
tanto densa di emozioni, c o m e espressione della benevolenza e della stima,
con cui sempre abbiamo seguito, e seguiremo in avvenire, le sorti religiose,
civiche e sociali di questa splendida Isola, e della sua gente ospitale, robusta e cortese. La preghiamo, Signor Presidente, di rendersi interprete
di questi sentimenti presso quanti Ella sì degnamente rappresenta, a ricordo imperituro di un evento tanto lieto, che — ci è caro assicurarlo a
nostra volta — resterà indelebilmente scolpito nel nostro cuore c o m e una
delle più belle esperienze del nostro apostolico ministero.
IX
Ingenti Christifidelium multitudini habita, in sacra Aede B. Mariae Virgini v. « Nostra Signora di Bonaria » Calari dicata, Beatissimo Patre
Sacrum peragente. *
Questo è il momento prezioso del duplice incontro, che ha dato m o t i v o
alla nostra venuta da E o m a a questo vostro Santuario della Madonna di
Bonaria. Duplice incontro: primo, quello della nostra umile persona, del
Papa, con il P o p o l o Sardo; secondo, quello nostro e vostro c o n la Madre
di Cristo, Maria Santissima, che in questo luogo storico e sacro è venerata,
* Die 24 mensis aprilis a. 1970.
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
296
da sei secoli, c o m e la speciale Patrona della Città di Cagliari e dell'Isola di
Sardegna.
E c c o c i pertanto a celebrare il primo incontro, quello con v o i , Sardi
carissimi. E c c o a v o i nel Signore il nostro saluto. N o i lo dovremmo rivolgere dapprima al vostro A r c i v e s c o v o , il Cardinale Sebastiano Baggio, dal
quale abbiamo avuto l'irresistibile invito per questo nostro singolare pellegrinaggio, il nostro cordiale e riverente saluto; così lo dovremmo esprimere agli altri Confratelli Vescovi qui presenti, alle Autorità civili e militari d'ogni grado, che assistono, c o n tanta nostra compiacenza, a questa
cerimonia; così alle altre Personalità e ai vari gruppi qualificati della c o munità ecclesiale dell'Isola, al Clero, ai Eeligiosi e alle Religiose, agli
Alunni dei Seminari, al Laicato Cattolico, agli A m i c i ed ai Fedeli della
Chiesa di Cagliari e dell'intera Sardegna. Ma ci vogliano concedere, tutte
queste categorie di persone, che riserviamo per loro un altro momento di
colloquio proprio per loro, e che diamo ora la precedenza e la preferenza
al P o p o l o , che è qui presente, e che con le sue schiere e con la sua moltitudine ci offre un quadro stupendo, la visione genuina e rappresentativa di
tutta la gente di Sardegna: a voi Sardi, a voi figli di questa Isola, nella quale
convergono dal poligono mediterraneo le più antiche e le più varie linee
etniche e storiche, ma voi ne costituite una sintesi quanto mai caratteristica e relativamente uniforme, a voi, cari figli della Sardegna, si rivolge il
nostro primo, affettuoso saluto. Piace a noi incontrarvi e immaginarvi
ancora scolpiti nella vostra fisionomia atavica di p o p o l o semplice, laborioso,
austero, taciturno, selvatico e triste, ma dai costumi umani e pii; un p o polo adusato alle privazioni e alla fatica, un p o p o l o isolato dal m o n d o ,
c o m e la sua terra; un p o p o l o dalle passioni fiere e tenaci, ma insieme dai
sentimenti ingenui e gentili, capaci di esprimersi in leggendarie fantasie
ed in canti gravi e calmi come echi incantevoli, che recano ancora la v o c e
di secoli lontani. Forse noi non vi conosciamo abbastanza, ma ciò che noi
sappiamo di voi basta per riempire il nostro animo di affezione, di simpatia,
di stima. Noi siamo molto contenti d'essere fra v o i Sardi, vi salutiamo
tutti di gran cuore: Siete anche voi contenti che il Papa sia venuto a trovarvi?
Siamo venuti per tutti. Ma a noi piace rivolgere il nostro particolare
pensiero a voi, Pastori della Sardegna. Y o i Pastori sembrate essere ancora
i rappresentanti tipici della popolazione rurale dell'Isola. È noto anche a
noi, c o m e a tutti, il duro e rupestre vostro genere di vita, che si svolge
povera, primitiva e solitaria, e sempre congiunta, c o m e quella dei Patriarchi
biblici, alle sorti dei vostri greggi. Ci hanno detto che qualcuno di v o i v o -
Acta Pauli Pp. VI
297
leva venire a questo incontro c o n noi guidando qua le sue pecore; v o i ci
avreste raffigurato al v i v o la scena evangelica del buon Pastore, ricordando
così a noi il primo dei nostri doveri, quello pastorale! Questo vi dice, cari
Pastori Sardi, la simpatia c o n la quale vi salutiamo, e la comprensione che
noi abbiamo per l'umile, continua e silenziosa sofferenza, che caratterizza
la vostra esistenza. N o i la vorremmo consolare e migliorare! Siamo perciò
anche noi riconoscenti con quanti si occupano di voi per alleviare le vostre
misere condizioni materiali, economiche e sociali. Ci è conforto sapere che
la piaga finora inguaribile della malaria è stata finalmente debellata, e
che alla bella e selvaggia scena dei vostri monti e dei vostri campi è stato
finalmente aggiunto il d o n o della salubrità: questa è una prima grande
conquista, alla quale certamente altre seguiranno per migliorare le condizioni delle vostre abitazioni, della vostra istruzione, del vostro lavoro.
Auguriamo dunque che la pastorizia rimanga professione onorata, rinnovata e florida della gente sarda e le conservi, con la semplicità, la sanità
del costume.
P o i vogliamo salutare i Minatori della Sardegna. Anche il vostro lavoro
rappresenta una tradizione secolare del P o p o l o Sardo. Il suolo di questa
Isola, aspro ed avaro alla superfìcie, nasconde tesori nelle profondità delle
sue viscere. Fino dai primi tempi della sua storia la Sardegna è conosciuta
c o m e un'isola mineraria; e si deve a questa sua nascosta ricchezza se il
Papa San Ponziano, l'unico Papa che prima di noi abbia messo piede in
Sardegna, vi fu deportato e condannato forse anche lui all'improba vostra
fatica e allora ancor più dura, al tempo degli Imperatori Romani, Alessandro, Severo e Massimino, oltre diciassette secoli fa (235); certo è che
qui morì martire, adflictus, maceratus fustibus,
oppresso, torturato dalle
1
bastonate, fino a morirne, martire di Cristo e della Chiesa Romana.
V o i , Minatori, avete così un collega, il Papa minatore, vittima per la
fede cristiana, mediante la durezza della vostra fatica e della crudeltà dei
suoi persecutori. Come non potremmo guardare a voi con compassione
e con affezione particolare? Oggi certamente il lavoro nelle miniere non è
più così inumano c o m e era una volta; ma rimane sempre un lavoro gravissimo e rischioso. Noi guardiamo a v o i , Minatori, con ammirazione e
con un intimo rammarico d'essere a v o i tanto inferiori nella scala della
sofferenza, che c o m e seguaci ed araldi della Croce, dovrebbe essere pure
la nostra. Ci siete di monito e di esempio. Perciò vi accogliamo con particolare onore, c o n particolare amore. Anche per le vostre condizioni noi
1
Lib. Pont.
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium
298
Officiale
stessi, in nome di Cristo, siamo riconoscenti a chi cerca di migliorarle,
a chi vi assiste, a chi vi ricorda che anche v o i siete figli di D i o , e perché
più degli altri obbligati a così improba e socialmente indispensabile fatica,
più degli altri siete meritevoli della stima comune e della cristiana carità.
A voi, Minatori, il nostro cordiale saluto.
E salutiamo poi i Pescatori. E c c o un altro mestiere che il Signore ha
voluto additare ad esempio del nostro ufficio apostolico. Pescatori erano
i primi discepoli del Signore, pescatore era Simone, p o i da Lui chiamato
Pietro, senza che con ciò fosse cambiato il simbolo dell'attività, alla quale
doveva essere dedicata la missione di Pietro e del fratello Andrea e quindi
ancor oggi la nostra: « Venite con me, Io vi farò pescatori di uomini » .
2
Anche a v o i perciò, Pescatori, va la nostra simpatia e si rivolge oggi il
nostro invito per questo incontro spirituale. E così vorremmo dire a coloro
che lavorano nelle vicine, celebri saline della Sardegna. U repertorio delle
similitudini evangeliche contiene anche quella del sale: « V o i , disse il Signore, ai suoi apostoli attribuendo a loro un carisma, un ufficio, una respon3
sabilità speciale, v o i siete il sale della terra » . A b b i a m o in questo simbolo
della nostra funzione gerarchica un titolo per pensare anche a voi c o m e ad
amici.
Ma vi è un'altra categoria di persone che noi vogliamo espressamente
salutare: sono gli Emigranti dalla Sardegna, qui oggi rappresentati, e sono
specialmente gli Emigranti nella Sardegna, che sta diventando terra aperta
all'attività d'ogni specie di lavoratori e di operatori provenienti dal Continente: possiate v o i tutti trovare qui il Paese amico, al quale dare, dal
quale ricevere, c o n i beni temporali, quelli spirituali, del cuore e della fede.
E finalmente salutiamo la Gente del mare, oggi qua convenuta: donde
venite, Marittimi, ora presenti davanti a questo Santuario? E perché venite? Quali sconfinati orizzonti voi aprite dinanzi al nostro pensiero! Gli
orizzonti del mare, gli orizzonti dei porti e delle città marinare, gli orizzonti
dell'umanità che affida alle onde il proprio destino, per navigare, per lavorare, per trafficare, per esplorare, per tessere fra gli abitanti della terra
relazioni di ogni genere. V o i fate del mare, che pare invalicabile elemento,
e che separa gli uomini fra loro, una via di comunicazione, anzi la via più
largamente e febbrilmente percorsa. V o i avete per casa la nave, per campo
di lavoro il mare, per patria il m o n d o . Il distacco intermittente, ma continuamente ripetuto, dalle vostre famiglie è la vostra sorte, la solitudine
2
Mt. 4, 19.
3
Mt. 5, 13.
Acta Pauli Pp. VI
299
del cuore, la estraneità delle compagnie, la nostalgia della casa, la frequenza
del pericolo, la severità della disciplina sono condizioni normali della v o stra vita. Lanciati sul mare verso paesi lontani e stranieri, chi pensa a v o i f
chi vi assiste? chi vi aiuta a riposare, a pensare, a pregare? Oh! v ' è chi
nella Chiesa vi vuol bene, come marittimi, c o m e uomini, come cristiani:
la rete delle opere dell' « Apostolato del mare », ormai estesa in tanti porti
della terra, non vi lascia soli, vi attende e vi assiste; voi lo sapete. La vostra
presenza qui lo dice, perché questa cerimonia vuole essere anche per voi;
e noi siamo lieti di incontrarvi in questa occasione per offrire anche a voi,
Marittimi, il conforto di sentirvi in comunione con la grande e comune
famiglia dei credenti, la Chiesa, e sapervi affidati ad una eccelsa e rassicurante protezione, quella della Madonna.
E d eccoci allora, Fratelli tutti e Figli carissimi, davanti a Maria per
il secondo e principale incontro, che ci ha chiamati oggi a questo Santuario
della Madonna di Bonaria. D o b b i a m o non solo riconfermare il culto, che
per sei secoli ha fatto di questo Santuario un punto, anzi un ponte, di spirituale contatto delle Genti Sarde e degli Uomini del Mare con la benedetta
fra tutte le creature, Maria Santissima, Madre di Cristo secondo la carne,
4
e Madre nostra spiritualmente. D o b b i a m o soprattutto, a noi pare, cercare di comprendere nuovamente le ragioni della nostra venerazione e della
nostra fiducia verso la Madonna. Ne abbiamo bisogno? Sì, tutti ne abbiamo
bisogno. Bisogno e dovere. Questo momento prezioso deve segnare un
punto di illuminata ripresa, per tutti, della nostra venerazione a Maria, di
quella speciale venerazione cattolica alla Madre di Cristo, che a lei è dovuta e che costituisce un presidio speciale, un conforto sincero, una speranza singolare della nostra vita religiosa, morale e cristiana.
Perché, oggi, che cosa è avvenuto? È avvenuto, fra i tanti sconvolgimenti spirituali, anche questo: che la devozione alla Madonna non trova
sempre i nostri animi così disposti, così inclini, così contenti alla sua intima e cordiale professione com'era un tempo. Siamo noi oggi così devoti
a Maria come lo era fino a ieri il clero ed il b u o n popolo cristiano? Ovvero
siamo oggi più tiepidi, più indifferenti? Una mentalità profana, uno spirito critico hanno forse reso meno spontanea, meno convinta la nostra
pietà verso la Madonna?
Noi non vogliamo ora cercare i motivi di questa eventuale diminuita
devozione, di questa pericolosa esitazione. Noi vogliamo adesso piuttosto
4
Cfr. S. Agostino, De 8. Virg. 2; PL 40, 397.
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
300
ricordare i motivi della nostra obbligazione verso il culto di Maria Santissima, che sono validi oggi c o m e , e più, di ieri. N o n ci riferiamo ora alle
forme di questo culto, ma piuttosto alle ragioni, che lo giustificano e che
devono farcelo più che mai apprezzare e praticare: è ciò che ha fatto, a
questo proposito, c o n magnifiche pagine, il recente Concilio Ecumenico.
Qui noi dobbiamo assai semplificare questo esame, e ridurlo a due fondamentali domande.
La prima: qual è la questione che oggi assorbe, si può dire, tutto il
pensiero religioso, tutto lo studio teologico, e che, lo avverta egli o n o ,
tormenta l'uomo moderno? È la questione del Cristo. Chi Egli sia, come
venuto fra noi, quale sia la sua missione, la sua dottrina, il suo essere divino, il suo essere umano, la sua inserzione nella umanità, la sua relazione
e la sua rilevanza c o n i destini umani. Cristo domina il pensiero, domina
la storia, domina la concezione dell'uomo, domina la questione capitale
della umana salvezza. E c o m e è venuto Cristo fra noi? ÌJ venuto da Sé?
È venuto senza alcuna relazione, senza alcuna cooperazione da parte dell'umanità? Può essere conosciuto, capito, considerato prescindendo dai
rapporti reali, storici, esistenziali, che la sua apparizione nel m o n d o necessariamente comporta? Ì3 chiaro che no. Il mistero di Cristo è inserito
in disegno divino di partecipazione umana. Egli è venuto fra noi seguendo
la via della generazione umana. Ha voluto avere una Madre; ha voluto
incarnarsi mediante il mistero vitale d'una Donna, della D o n n a benedetta
fra tutte. Dice l'Apostolo, che ha tracciato la struttura teologica fondamentale del cristianesimo: « Quando arrivò la pienezza del tempo, D i o
5
mandò il Figlio suo, nato di Donna... » . E « Maria — ci ricorda il Concilio — non fu strumento puramente passivo nelle mani di D i o , ma cooperò
alla salvezza dell'uomo c o n libera fede ed ubbidienza » (Lumen gentium,
n. 56). Questa dunque non è una circostanza occasionale, secondaria, trascurabile; essa fa parte essenziale, e per noi uomini importantissima, bellissima, dolcissima del mistero della salvezza: Cristo a noi è venuto da
Maria; lo abbiamo ricevuto da Lei; lo incontriamo c o m e il fiore dell'umanità aperto su lo stelo immacolato e verginale, che è Maria; « così è germi6
nato questo fiore » . Come nella statua della Madonna di Bonaria, Cristo
ci appare nelle braccia di Maria; è da Lei che noi lo abbiamo, nella sua primissima relazione c o n noi; Egli è u o m o come noi, è nostro fratello per il
ministero materno di Maria. Se vogliamo essere cristiani, dobbiamo essere
5
Gal. 4, 4.
6
Cfr. Dante, Par. 33, 9.
Acta, Pauli Pp. VI
301
mariani, cioè dobbiamo riconoscere il rapporto essenziale, vitale, provvidenziale che unisce la Madonna a Gesù, e che apre a noi la via che a
Lui ci conduce.
Una duplice vita: quella dell'esempio e quella dell'intercessione. V o gliamo essere cristiani, cioè imitatori di Cristo? Guardiamo a Maria; ella
è la figura più perfetta della somiglianza a Cristo. Ella è il « tipo ». Ella è
l'immagine che meglio d'ogni altra rispecchia il Signore; è, c o m e dice il
7
Concilio, « l'eccellentissimo modello nella fede e nella carità » . Com'è dolce
c o m e è consolante avere Maria, la sua immagine, il suo ricordo, la sua dolcezza, la sua umiltà e la sua purezza, la sua grandezza davanti a noi, che
vogliamo camminare dietro i passi del Signore; c o m ' è vicino a noi il Vangelo nella virtù che Maria personifica e irradia con umano e sovrumano
splendore. E c o m e scompare, se di ciò vi fosse bisogno, da noi il timore
che dando alla nostra spiritualità questa impronta di devozione mariana,
la nostra religiosità, la nostra visione della vita, la nostra energia morale
debbano diventare molli, femminee e quasi infantili, quando appressandoci a Lei, poetessa e profetessa della redenzione, ascoltiamo dalle sue
labbra angeliche l'inno più forte e innovatore che sia mai stato pronunciato, il Magnificat; è Lei che rivela il disegno trasformatore dell'economia
cristiana, il risultato storico e sociale, che tuttora trae dal cristianesimo la
sua origine e la sua forza: D i o , Ella canta, « ha disperso coloro che insuperbivano nei loro pensieri..., ha rovesciato dal loro trono i superbi ed ha
esaltato gli umili » .
8
E qui la seconda via Ella, la Madonna, ci apre per arrivare alla nostra
salvezza in Cristo Signore: la sua protezione. Ella è la nostra alleata, la
nostra avvocata. Ella è la fiducia dei poveri, degli umili, dei sofferenti.
Ella è perfino il « rifugio dei peccatori ». Ella ha una missione di pietà, di
bontà, d'intercessione per tutti. Ella è la consolatrice d'ogni nostro dolore. Ella c'insegna ad essere buoni, ad essere forti, ad essere pietosi
per tutti. Ella è la regina della pace. Ella è la madre della Chiesa.
Ricordate tutto questo, figli della Sardegna e Uomini del mare; e non
dimenticate mai di guardare alla Madonna c o m e alla vostra «massima
Protettrice ».
7
Const. dogm. de Ecclesia Lumen gentium, n. 53 e nn. 61, 65, etc.
8
Lc. 3, 51-52.
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
302
X
Calaritanis ceterisque Sardiniae rei publicae ac rei militaris Moderatoribus. *
Questo incontro c o n le Autorità civili e militari di Cagliari e della Sardegna, vuole essere c o m e l'ideale prosecuzione del saluto, che, al nostro
arrivo, mettendo piede su questa terra, abbiamo rivolto al Signor Presidente della Eegione. A b b i a m o già avuto m o d o di sottolineare, nel nostro
augurio, il mirabile sforzo che si è compiuto per il crescente sviluppo dell'Isola, su tutti i piani dell'umana attività. Se tale impegno è stato possibile, e potrà proseguire — c o m e auspichiamo ardentemente — con ritmo
non mai allentato, ciò è d o v u t o , ciò sarà d o v u t o alla vostra intelligente,
solerte, provvida, instancabile attività al servizio della pubblica comunità.
Siamo pertanto lieti di questa occasione che ci permette di dirvi la
nostra stima per l'opera altamente saggia e benefica, che perseguite nell'adempimento delle vostre rispettive funzioni. E ci è caro ripetervi di
persona, nella nostra qualità di umile, ma autentico Vicario di Nostro
Signore, la profonda gratitudine e il rispetto sincero che la Chiesa ha per
l'autorità civile. Il Concilio Vaticano I I , quasi sintetizzando l'intera dottrina teologica sull'argomento, ha tenuto a ribadire che, conforme all'e1
sempio di Cristo Signore e degli Apostoli, essa rispetta l'autorità e intende
2
portare il suo contributo per la elevazione della società umana, pur nella
rispettiva autonomia dei due campi religioso e civile. La Chiesa sa che « la
comunità politica e l'autorità pubblica hanno il loro fondamento nella
natura umana, e perciò appartengono all'ordine stabilito da Dio » ;
3
sa
che « è dovere essenziale di ogni potestà civile tutelare e promuovere gli
4
inviolabili diritti d e l l ' u o m o ; e desidera pertanto offrire la sua collaborazione all'autorità civile, perché questa è al servizio dell'uomo nel suo sviluppo terreno, nella visuale di quell' " umanesimo plenario "
aperto
verso l'Assoluto, nel riconoscimento di una vocazione, che offre l'idea vera
della vita umana », che abbiamo cercato di delineare nella nostra Enciclica
Populorum progressio (n. 42). La Chiesa non può mancare a questo dovere,
perché, a sua volta, essa è al servizio di tutto l ' u o m o , della sua pienezza
* Die 24 mensis aprilis a. 1970.
1
Deel, de libertate religiosa Dignitatis humanae, 11.
2
Const. past. de Eccl. in mundo huius temporis Gaudium et spes, 42.
3
Ib,, 74.
4
Deel, de libertate religiosa Dignitatis humanae, 6.
Acta Pauli Pp. VI
303
e umana e spirituale, a m o t i v o della sua dignità di persona creata a immagine di D i o , inserita nel piano della Redenzione, per guidarlo alla sua destinazione eterna, in quello stato celeste, che sarà il supremo coronamento
della sua dignità e delle sue aspirazioni.
Noi siamo certi che la vostra opera, dedicata al bene comune, si ispira
costantemente a questi grandi principi. È giunto il momento di una sempre più stretta intesa per il bene spirituale dei popoli: un concetto di progresso, non rettamente inteso, minaccia di far dimenticare la vera statura
dell'uomo, che è quella spirituale su cui si riflette il volto stesso di D i o ;
le concezioni materialistiche del m o n d o possono soffocare le più profonde
aspirazioni dell'animo umano; un incontrollato edonismo sembra sommergere i valori più veri e genuini dell'uomo, minacciando soprattutto le
giovani generazioni, e snervando negli animi le segrete risorse di generosità e di donazione. Se l'autorità civile, a sua volta, non sentisse in sé
urgente il dovere di collaborare alla tutela dei sacri diritti dell'uomo
— la sua libertà religiosa, la propria interiorità, la pace e la prosperità
domestica, il diritto alla sana educazione dei figli — gravi pericoli si addenserebbero sull'orizzonte di una Nazione, c o m e la storia insegna.
Yi ringraziamo, pertanto, per quanto avete fatto finora per la elevazione costante di questa diletta popolazione, con un'azione le cui tracce
sono ben visibili, e di cui noi stessi, oggi, abbiamo osservato la rilevanza
e la serietà.
Continuate su quest'opera, con la ferma speranza di giorni sempre migliori; e vi assista nel vostro sforzo, tanto benemerito, la continua protezione del Cielo, di cui vuol essere pegno ed auspicio la nostra particolare
Apostolica Benedizione, che estendiamo con vivissimo affetto alle vostre
singole, amatissime famiglie.
XI
Clero et sacrorum alumnis e Sardinia insula. *
Diletti
figli,
Siamo lieti di dedicare anche a v o i un affettuoso saluto in questa memorabile giornata. Ye lo dedichiamo di gran cuore, perché vi è d o v u t o
per un titolo tutto particolare: siete i rappresentanti del clero e delle varie
famiglie religiose, e perciò v o i costituite la porzione eletta della Chiesa di
Sardegna, il m o t i v o delle sue migliori speranze.
* Die 24 mensis aprilis a. 1970.
Acta Apostolicae
304
Sedis - Commentarium
Officiale
Nel vedervi qui davanti a noi, così pieni di santo fervore, ci pare di
leggere nei vostri cuori un desiderio acceso in questi giorni dalla Vergine
Santissima, il desiderio di sapere che cosa la Chiesa oggi attenda soprattutto da v o i , affinché possiate diventare davvero strumenti efficaci, genuini, autentici del Vangelo del Signore.
Crediamo di dovervi rispondere c o n una frase biblica, che riassume
1
tutto un programma di vita: Sancti estote. E c c o la consegna che vi affidiamo. La Chiesa oggi ha bisogno soprattutto di santi.
Purtroppo in questo tempo ci sono molte v o c i nella Chiesa che fanno
dimenticare questo fondamentale dovere di ogni cristiano; e ciò in nome
di un adeguamento ai tempi che è invece conformità allo spirito del m o n d o
e alle sue mode, che tutto mette in discussione, che si esprime in critiche
dure nei riguardi della Chiesa e per tutto ciò che essa attraverso i suoi
organi ufficiali dice o prescrive, fa o si propone di fare. Sono v o c i suadenti
che cercano di scuotere l'animo specialmente della gioventù.
Diletti figli, sappiate distinguere tra il rumore di queste v o c i ingannevoli, la V o c e per eccellenza, l'unica vera V o c e che può rispondere alle
vostre sante aspirazioni; sappiate tenere l'orecchio sempre
attento
a
Colui che un giorno, in m o d o misterioso ma inconfondibile, vi fece sentire
l'invito: Veni, sequere me.
Certo, tutti i cristiani devono lavorare per il rinnovamento della Chiesa:
essa ha bisogno di rinnovarsi e purificarsi continuamente — come afferma
la Costituzione Lumen gentium, n. 8 — ed ognuno ha il dovere di portare
il suo contributo, secondo i propri carismi. Ma il suo sarà un contributo
valido a due condizioni: che lo faccia con spirito evangelico e che cominci
Popera di riforma e di purificazione della Chiesa da se stesso, sforzandosi
di conformarsi al Vangelo prima di esigere che lo facciano altri: contestando se stesso prima di contestare gli altri. Così hanno fatto i veri riformatori della Chiesa: i Santi. N o n è a dire che questi uomini non sentissero
i mali della Chiesa del loro tempo, anzi protestarono contro di essi, ma
alla marnera del Vangelo: non con critiche amare contro i fratelli, non con
la ribellione alla gerarchia, non accusando la Chiesa e i cristiani per la loro
lentezza a porsi sulla linea del Vangelo, ma mettendosi essi stessi per primi
sulla via della santità. Santità che è fondamentalmente una sola, quella
di Cristo, e che oggi, c o m e ieri, è fatta di amore di D i o , di preghiera, di
dono di sé al servizio del prossimo, di lotta contro le passioni, di ubbidienza,
di amore alla croce di Cristo.
1
Lev. 11, A4.
Acta Pauli Pp. VI
305
E c c o il vero rinnovamento di cui la Chiesa oggi ha urgente bisogno, e
se c'è questo, tutte le altre riforme verranno e saranno veramente utili
per ü regno di D i o .
Noi siamo certi, diletti figli, che v o i sarete fedeli a questa consegna,
e che unitamente ai vostri confratelli, che pur lontani sono qui presenti
spiritualmente, riprenderete c o n rinnovato vigore il vostro posto di lavoro,
facendo sempre onore a Cristo e alla Chiesa, e collaborando strettamente
con i vostri Pastori per il bene spirituale della vostra Sardegna.
A tanto vi conforti la nostra Apostolica Benedizione che a tutti v o i
impartiamo in auspicio delle più elette grazie del Signore.
XII
Christifidelibus
coram
admissis
Beatissimus
Pater Ecclesiae
angores
recolit. *
Ancora ascoltiamo una fra le domande, che vengono più spesso a noi,
c o m e un sospiro, alle volte c o m e un gemito: che cosa fa la Chiesa? la Chiesa
fa molte cose; è in un periodo d'intensa attività. U Concilio ha risvegliato
in lei la coscienza della sua vocazione e quindi quella di nuovi doveri, di
nuove riforme, di nuove attività; e il Concilio, noi confidiamo, le ha infuso
nuova energia, n u o v o impulso dello Spirito Santo. Bisogna dar lode a D i o
e riconoscere che la Chiesa si trova oggi in un momento d'intensa vitalità.
Senza alcuno trionfalismo, la Chiesa studia e ripensa se stessa, la Chiesa
insegna e rinnova la sua catechesi e la sua teologia, la Chiesa prega e riforma la sua Liturgia, la Chiesa perfeziona e sviluppa le sue strutture,
stringe le sue file, accresce la circolazione interna della sua attività, rivede
la sua legge canonica, allarga la sua area missionaria, apre il colloquio con
i Fratelli separati, determina e vivifica la sua posizione nel m o n d o , oggi
tanto più bisognoso di lei, quanto più secolarizzato e progredito. Ma vi è
un aspetto oggi nella Chiesa ch'è pure più evidente e più sensibile: la Chiesa
soffre; la Chiesa resiste, la Chiesa sopporta. Per questo la domanda, dall'accento trepidante, è giustificata: la Chiesa oggi che cosa fa? E nella
ansiosa domanda è già espressa la risposta: soffre. Soffre; c o m e del resto
dappertutto è in sofferenza la convivenza civile: così progredita c o m ' è ,
la società civile non è soddisfatta, non è felice; il progresso ha così aumentato i suoi desideri, così rivelato le sue deficienze, così moltiplicato le sue
polemiche, così sfrenato i suoi estremismi, così rammollito i suoi costumi,
* Die 29 mensis aprilis a. 1970.
20 - A. A. S.
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium
306
Officiale
che raramente essa è contenta di sé, raramente fiduciosa nei principii che
la governano e nei fini che persegue; è intossicata di angoscia, di retorica,
di false speranze, di esasperati radicalismi. Questo disagio collettivo, ch'è
forse una febbre di crescenza, si ripercuote anche sulla Chiesa: esso le infonde l'ansia del trasformismo e del conformismo, le diminuisce la fiducia
in se stessa, le toglie il gusto della sua interiore unità, la invaghisce di particolarismi contestatori, la illude di novità avulse dalla radice della tradizione, eccetera.
Ciò che rende caratteristico questo disagio è il fatto che esso, sebbene
mimetizzato su quello della società esteriore, trova spesso all'interno
della Chiesa le sue cause e i suoi fautori. Sono tesori della Chiesa sovente
minacciati o dissipati; sono alcuni suoi figli e maestri e ministri, che spesso
la contestano; alcuni abbandonano il posto da loro scelto e a loro assegnato;
fenomeni isolati, per fortuna, ma sostenuti dalla pubblicità e qualificati
talora c o m e gesti di rinnovamento postconciliare, di liberazione: la tradizione ecclesiale sembra non avere per alcuni più né peso, né senso; l'indispensabile ordinamento canonico, che è l'involucro protettivo dei misteri
della rivelazione, della comunità, dei carismi dello Spirito, è qualificato
c o m e giuridismo arbitrario, compressivo e repressivo; l'autorità è facilmente avversata e disciolta talora in un eccessivo pluralismo, d o v e non
più la carità unitiva, ma certo istintivo egoismo particolare sembra debba
prevalere.
N o n diciamo di più. Le cause interne della sofferenza della Chiesa,
queste ed altre, sono un p o ' a tutti note, oramai. D o v r e m m o accennare
anche alle cause esterne, che in alcune regioni sono tuttora molteplici e
gravi; in certi Paesi gravissime; tendono a soffocarla, a sopprimerla. Si sa.
Ciò che ora vogliamo considerare è la sofferenza della Chiesa, da ciò
risultante, c o m e una sorte, che, sotto certi aspetti, potremmo dire normale,
quasi connaturata alla sua esistenza. Così è. N o i spesso siamo così persuasi
che la vita cristiana, promossa dalla Chiesa, è la formula vera, la formula
buona, la formula felice sia per i singoli fedeli, sia per la comunità bene
compaginata che la fa propria, sia anche per la società temporale che ne
risente i benefìci che vi può trovare, a livello di libertà e di moralità, una
sua fortunata integrazione, che facilmente ci lusinghiamo della possibilità
di godere d'una sua acquisita e stabile tranquillità. N o i ci ricordiamo abbastanza che la professione cristiana porta in sé, di natura sua (perché
diversa dal m o n d o e avversa alle sue corruttrici seduzioni, alle sue « pompe », diceva fino a ieri il rituale del battesimo), un dramma, una posizione
sfavorevole, un rischio, uno sforzo, un « martirio » (cioè una testimonianza
Acta Pauli Pp. VI
307
difficile), un sacrifìcio. Dice il Signore ai suoi seguaci: « Se hanno perseguitato me, perseguiteranno anche voi... » ;
1
« il m o n d o godrà, v o i invece
2
vi rattristerete e piangerete... » . N o n sono venuto a portare l'ignavia pa3
cifica, ma la spada del coraggio morale, Egli c'insegna. Egli è « bersaglio
4
di contraddizione » . Chi v u o l seguirlo deve portare con Lui la sua c r o c e .
5
E le croci, che sono inflitte alla Chiesa, dal di dentro della sua comunione
e che offendono e straziano questa comunione, non sono meno crude ed
esiziali di quelle inferte dal di fuori. Il dolore più acerbo per il cuore d'una
madre è quello che le è causato da un figlio.
E sarebbe questa, circa le sofferenze della Chiesa, di ieri e di oggi,
una meditazione senza fine. Una sua pagina, bella e consolante, oggi ci
basti, anzi ci consoli e ci edifichi; ed è quella scritta in silenziosa pazienza
da tante anime umili, coraggiose e fedeli, che accettano e condividono le
pene della Chiesa. N o n vi è conforto più dolce per il cuore d'una madre
che quello forte e delicato offertole dai suoi figli sinceri.
E quanti, quanti figli sinceri confortano la santa Chiesa soffrendo c o n
lei e per lei. Noi lo sappiamo. Noi li conosciamo. Noi li ringraziamo. Noi
li incoraggiamo. Grande cosa è nella economia cristiana la comunione
nelle avversità.
Vi sono tanti buoni cristiani che provano pena per le difficoltà legalizzate di cui soffrono in certe regioni popolazioni tuttora fedeli alla Chiesa
cattolica, e non meno sono rattristate dalle inquiete, interne tribolazioni
che ne feriscono il cuore e talora l'onore e la pace. Sono, in genere, Sacerdoti e Laici cattolici provati da lungo e fedele servizio; ovvero giovani che
vorrebbero subito raggiungere risultati positivi e tangibili; spiriti semplici
e tuttora fermamente aderenti alla norma della fede e della legge ecclesiastica; sono gli umili, sono i poveri di spirito, sono gli eredi di quella tradizione, che ha portato per secoli, fino a noi l'annuncio e l'iniziazione del
« regno dei cieli »; sono i custodi di quel « sensus Ecclesiae », di quell'intuitiva sapienza cattolica, che germina la santità, forse ignota alla pubblicità,
ma non certo ignorata dall'occhio di D i o . « Hic est patientia et fides san6
ctorum »; qui è la perseveranza e la fede dei santi. È la Chiesa esistente,
resistente, paziente: sustinens, la Chiesa che sopporta.
1
Io. 15, 20.
2
Io. 16, 20.
3
Cfr. Mt. 10, 34.
4
Lc. 2, 34.
5
Mt. 10, 38.
6
Apoc. 13, 10.
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
308
E a questa Chiesa sono sempre iscritti i cristiani che pregano. La preghiera è l'anima della resistenza ai mali della Chiesa: esteriori ed interiori.
Vorremmo ripetere a tutti coloro che avvertono le difficoltà presenti della
Chiesa le parole gravi e corroboranti del Signore: « Vigilate e pregate per
7
non entrare in tentazione » . E a questa Chiesa paziente sono iscritti i suoi
figli obbedienti. La tendenza di alcuni figli della Chiesa ad affrancarsi dalla
sua autorità è spesso suggerita da un istintivo desiderio di sottrarsi alla
solidarietà della sua patita fermezza. Questi obbedienti invece entrano
nello stato di tensione sperimentata dalla Chiesa paziente, e ne sperimentano essi stessi l'insito carisma di fedeltà e di fortezza; ne condividono il
merito.
Insomma i forti, i fedeli, i testimoni e spesso gli eroi, sono i figli della
Chiesa sustinens pellegrina
e piangente: euntes ibant et fiebant.
8
Dob-
biamo sottrarci, o dobbiamo rassegnarci a questa sorte, propria della Chiesa
e quindi propria di chi le appartiene e di chi la vive? O dobbiamo accettarla virilmente e lietamente, pensando che questa è la sorte di Cristo nella
passione per essere, in parte fin d'ora, nella esultanza?
Certamente così:
venientes
autem
venient
cum
9
exsultatione:
il tra-
guardo del penoso cammino della Chiesa paziente sarà la vittoria e la
gioia. E questo v o t o , paradigma della nostra vita cristiana e cattolica, sia
avvalorato per voi dalla nostra Benedizione Apostolica.
NUNTIUS SCRIPTO DATUS
Universis Christifidelibus cunctoque Clero, ob diem celebrandum ecclesiasticis iuvandis vocationibus per totum terrarum orbem dicatum.
Desideriamo ancora una volta rivolgere la Nostra esortatrice parola
ai Nostri Fratelli e figli dilettissimi di tutto il m o n d o per richiamare la
loro attenzione su un tema di vitale importanza per la Chiesa: le v o c a zioni sacerdotali e religiose. Ce ne offre l'opportunità, c o m e di consueto,
la prossima Giornata mondiale di preghiere per le vocazioni, che sarà celebrata nella seconda domenica d o p o Pasqua.
Riflettere sulla molteplice realtà delle vocazioni nella Chiesa: sacer7
Mt. 26, 41.
8
Ps. 125, 6.
9
Ib.
Acta Pauli Pp. VI
309
doti, diaconi, religiosi, missionari, contemplativi; rendere più cosciente
ed operoso l'impegno di tutti al servizio di una causa, che investe l'intera
comunità cristiana; infine e soprattutto elevare verso il Padrone della
messe un'ardente e comune preghiera perché mandi operai per la sua
1
Chiesa: tali sono gli obiettivi proposti ai fedeli in questa Giornata.
Tra i problemi che travagliano la Chiesa nel tempo presente, quello
del declino generale delle vocazioni è senza dubbio il più urgente, e in
molte parti esso segna momenti di una gravità ognora crescente. Fenomeno, questo, che ha molteplici cause, le stesse che mettono a prova la
Chiesa in ogni parte del m o n d o , e che sono, nella Chiesa stessa, la ripercussione dei turbamenti violenti e delle rapide trasformazioni in atto oggi
nella società.
Di fronte all'estensione di una realtà così angosciosa, nessun cristiano
degno di questo n o m e potrebbe rimanere indifferente, senza rendersi colpevole di viltà o senza dar prova di insensibilità verso un dovere essenziale di ciascun membro del P o p o l o di D i o . Tuttavia sarebbe un errore
altrettanto grave se da questa costatazione derivasse un senso di scoraggiamento o di pessimismo, giacché il mistero delle vocazioni appartiene
solo a D i o , e in nessun m o d o si p u ò dubitare che D i o non voglia p r o v v e dere al bene della Chiesa, a cui ha promesso la sua presenza e la sua assistenza sino alla fine del m o n d o .
È dunque in noi stessi che bisogna ricercare la causa della situazione
attuale delle vocazioni nel m o n d o .
In noi, diciamo, e non nell'animo dei giovani, la cui generosità oggi
non è minore di ieri. Anche se il loro atteggiamento di fronte alla società
contemporanea prende sovente forma di rifiuto o di violenta ribellione,
N o i abbiamo fiducia nella gioventù del nostro tempo, così aperta ai grandi
ideali, così bramosa di autenticità, così disponibile alla dedizione verso
i propri fratelli; e crediamo pertanto che siano ancora numerose le anime
giovanili, capaci di rispondere con grandezza d'animo e fedeltà ad una
eventuale chiamata di D i o . Del resto la qualità stessa delle vocazioni
che si offrono oggi nella Chiesa, manifesta la continuità dell'azione divina
e le profonde ragioni della Nostra speranza.
La grazia di una vocazione deposta da D i o in un'anima non è altro,
in fondo, che un apporto più abbondante di carità divina destinata alla
sua Chiesa per la edificazione del Eegno di D i o sulla terra. A c c a d e di frequente, nel tempo in cui viviamo, che questa grazia non raggiunga lo
1
Cfr. Mt. 9, 38.
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium
310
Officiale
scopo. Perché ciò si ottenga è necessario creare le condizioni favorevoli,
in particolar m o d o nell'animo dei giovani, nell'ambiente familiare, nella
comunità cristiana e nei luoghi stessi di formazione sacerdotale e religiosa.
Nell'animo dei giovani, anzitutto. Per far loro accogliere c o n entusiasmo il dono della vocazione divina, occorre che questo ideale sia presentato ad essi nella sua vera realtà e c o n tutte le sue severe esigenze, c o m e
2
donazione totale di sé all'amore di C r i s t o e c o m e consacrazione irrevocabile al servizio esclusivo dell'Evangelo. A tale riguardo la testimonianza
di un sacerdozio esemplarmente vissuto o il valore di una vita religiosa
che si rivela in concreto nelle varie istituzioni riconosciute dalla Chiesa,
hanno un peso considerevole, anzi preponderante. Il « vieni e seguimi »
di Cristo a un futuro suo ministro passa attraverso il sacerdote, e così
pure avviene analogamente per una vocazione religiosa. ÌJ vero che le
difficoltà sono gravi per il sacerdote stesso, ma egli saprà trovare nella
coscienza delle sue responsabilità nei riguardi dell'avvenire della Chiesa,
una nuova sorgente di coraggio. Gli uomini, oggi più che mai, invocano
coloro che annunceranno ad essi Gesù Cristo: ma « c o m e potranno sentirne parlare — dice San Paolo — se non vi è chi lo annunci? » .
3
Inoltre è necessario mettere in grado il giovane di intendere la v o c e
di D i o che chiama, e di darvi il suo assenso. Qui la responsabilità delle
famiglie è immensa, perché dipende in gran parte dall'atmosfera dell'ambiente familiare la possibilità di un fruttuoso dialogo interiore con D i o .
Purtroppo in talune famiglie il clima non è né di fede né di amore. Diventare sacerdoti significa accettare di amare gli altri c o n una donazione
eccezionale per intensità e qualità, in vista del R e g n o di D i o . Abbracciare lo stato religioso v u o l dire accettare che D i o basti alla propria vita,
mettendo così in evidenza di fronte al m o n d o la presenza di D i o e del
suo amore. Auspichiamo pertanto che nelle famiglie questi ideali trovino
sempre più aperta rispondenza, e regni in esse un clima saturo di fede
e di carità, condizione indispensabile perché una vocazione possa maturare.
A questo punto il Nostro discorso si allarga per richiamare l'attenzione anche sulle responsabilità della comunità cristiana a questo riguard o . « I l dovere di dare incremento alle vocazioni sacerdotali — così si
esprime il Concilio Vaticano II — spetta a tutta la comunità cristiana,
che è tenuta ad assolvere questo compito anzitutto con una vita perfetta-
2
3
Cfr. Mt. 12, 29.
Rom. 10, 15.
Acta Pauli Pp. VI
311
4
mente cristiana » . Infatti è la stessa vocazione cristiana, fondata sul Battesimo, sulla Confermazione e sull'Eucaristia, che trova la sua espressione e il suo culmine nella vocazione sacerdotale e religiosa. Questa è
inconcepibile, se quella non è stata precedentemente risvegliata e educata. Qui, pertanto, si ha l'indice chiaro e inequivocabile della vitalità
delle singole comunità parrocchiali e diocesane. Una comunità che non
v i v e generosamente secondo il Vangelo non può essere che una comunità
povera di vocazioni. Là invece d o v e il sacrifìcio quotidiano tiene sveglia
la fede e mantiene ad un alto livello l'amore di D i o , le vocazioni allo stato
ecclesiastico sacerdotale continuano ad essere numerose. Ne abbiamo
conferma dalla situazione religiosa nel m o n d o : i paesi d o v e la Chiesa è
perseguitata sono paradossalmente i paesi d o v e le vocazioni maggiormente fioriscono, talvolta in sovrabbondanza.
Si deve ancora notare che la responsabilità della comunità cristiana
non si restringe al solo problema, già così delicato, del reclutamento delle
vocazioni. In realtà essa si estende alla formazione stessa degli aspiranti
al sacerdozio, poiché un clima di conformità al m o n d o e di rilassamento
nello spirito di preghiera e di amore alla Croce non può non influire sul
livello spirituale del seminario, e condurre così a soluzioni pratiche, nell'educazione del giovane clero, che sono in contrasto con i doveri essenziali di una vita sacerdotale. In tal m o d o verrebbe compromesso alla base
il coraggioso sforzo di rinnovamento dei seminari, che, sulla linea del
Concilio, è ovunque già felicemente in via di esecuzione.
Tutto ciò deve convincere che invano si cercherebbero spiegazioni
unicamente umane dell'attuale crisi delle vocazioni. Essa non è che un
aspetto della crisi di fede che travaglia oggi il m o n d o . N o n è perciò rendendo più facile il sacerdozio — liberandolo per esempio da ciò che la
Chiesa Latina da secoli considera suo sommo onore: il celibato — che si
renderà più desiderato l'accesso al sacerdozio stesso. I giovani si sentiranno attirati ancor meno da un ideale di vita sacerdotale meno generosa.
N o n è in questo senso che ci si dovrà orientare. Del resto là d o v e la preparazione al sacerdozio si svolge in una atmosfera satura di preghiera,
di carità, di mortificazione, il problema del celibato neppure si pone, e i
giovani trovano più che naturale consacrare se stessi a Cristo in una disponibilità piena e totale per il E e g n o di D i o .
A b b i a m o voluto presentare questo quadro delle necessità più urgenti
della Chiesa nel nostro tempo perché più facilmente la Nostra v o c e trovi
4
Decr. de institutione sacerdotali Optatam totius, 2.
Acta Apostolicae Sedis -
312
Commentarium
Officiale
eco presso le anime generose, e perché più suasivo e pressante riesca l'invito alla ricerca dei rimedi mediante la collaborazione di tutti. Collaborazione che esige dalle nostre umili forze un'offerta piena, un massimo
rendimento, ma facendo della fiducia in D i o e del ricorso ai mezzi soprannaturali le vere condizioni per l'efficacia delle nostre fatiche; giacché è
ben più Iddio ad operare per la salvezza degli nomini, che non noi, i quali,
c o m e avverte San Paolo, solamente « Dei ... sumus adiutores » .
5
E c c o allora che la Giornata mondiale per le vocazioni si traduce anzitutto in giornata di preghiera, espressione culminante di una preghiera
abituale da cui la comunità cristiana non può dispensarsi. N o i pertanto
nutriamo v i v a fiducia che dalle schiere dei cattolici di tutto il m o n d o ,
pensosi con noi di queste necessità così urgenti, e uniti a N o i in questa
ansia, si eleveranno concordi e fervorose le suppliche per implorare da
Gesù, B u o n Pastore delle anime, una novella e splendente fioritura di v o cazioni al sacerdozio e alla vita religiosa; e per invocare altresì la grazia
dell'assistenza celeste sui privilegiati che Gesù ha chiamato alla sua sequela.
A tale scopo Noi impartiamo di cuore l'Apostolica Benedizione a tutti
coloro che accoglieranno il Nostro invito, e in special m o d o a quanti, nei
seminari e nelle case religiose, si preparano nello studio e nella pietà ad
essere un giorno cooperatori dell'ordine sacerdotale.
Dal Vaticano, 15 marzo 1970
PAULUS PP. VI
6
1 Cor. 3, 9.
313
Sacra Romana Rota
ACTA TRIBUNALIUM
SACRA ROMANA ROTA
Citationes
edictales
I
SANCTI PAULI IN BRASILIA
Nullitatis matrimonii (Pilon - Oliveira)
Cum ignoretur locus actualis commorationis domini Nelson Pereira
Oliveira, conventi in causa de qua supra, eumdem citamus ad comparendum, aut per se aut per procuratorem legitime constitutum, coram
Tribunali S. Romanae R o t a e (Piazza della Cancelleria, 1 - R o m a ) , in diem
25 iulii 1970, hora undecima, pro concordatione vel subsignatione sequentis dubii:
An constet de matrimonii nullitate,
in casu.
Ordinarii locorum, parochi, et fideles, qui notitiam habuerint actualis
commorationis praedicti domini Nelson Pereira Oliveira, curare debent
ut ipse de hac edictali citatione rite moneatur.*
Angelus Di Felice, Ponens
Ex Cancellaria Tribunalis S. R. Rotae, die 27 mensis aprilis a. 1970.
Raphael Funghini,
Notarius
* Etant inconnu le lieu de la demeure actuelle de M. Nelson Pereira Oliveira,
défendeur en cette cause, nous le citons à comparaître, par propre personne ou
par un procureur légitimement constitué, au siège du Tribunal de la S. Rote
Romaine (Roma, Palazzo della Cancelleria), le 25 juillet 1970, à 11 heures,
pour concorder ou souscrire le doute ci-dessous rapporté:
Conste-t-il de la nullité du mariage, dans le casf
Les Ordinaires des lieux, les curés, les fidèles ayant connaissance du lieu
de la résidence dudit Nelson Pereira Oliveira, devront, dans la mesure du possible, l'avertir de la présente citation.
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
314
II
BONONIENSIS
Nullitatis matrimonii et dispensationis (Brescia - Bonora)
Cum ignoretur locus actualis commorationis dominae Italiae Bonora,
conventae in causa de qua supra, eamdem citamus ad comparendum, aut
per se aut per procuratorem legitime constitutum, coram Tribunali S. R o manae R o t a e (Piazza della Cancelleria, 1 - R o m a ) , in diem 5 augusti 1970,
hora undecima, pro concordatione vel subsignatione huius alterius dubii:
An
consilium praestandum sit
SS.mo pro
dispensatione super matrimo-
nio rato et non consummato, in casu.
Ordinarii locorum, parochi, et fideles, qui notitiam habuerint actualis
commorationis praedictae dominae Italiae Bonora, curare debent ut ipsa
de hac edictali citatione rite moneatur.*
Ovidius Bejan, Ponens
Ex Cancellaria Tribunalis Vicariatus Urbis, die 11 mensis maii a. 1970.
Raphaël Eunghini,
Notarius
* Etant inconnu le lieu de la demeure actuelle de M.me Italia Bonora,
défenderesse en cette cause, nous la citons à comparaître, par propre personne
ou par un procureur légitimement constitué, au siège du Tribunal de la S. Rote
Romaine (Roma, Palazzo della Cancelleria) le 5 août 1970, à 11 heures, pour
concorder ou souscrire le doute ci-dessous rapporté:
Doit-on interroger le Saint-Père pour la dispense super rato et non consummato, dans le cas?
Les Ordinaires des lieux, les curés, les fidèles ayant connaissance du lieu
de la résidence de ladite Mme Italia Bonora, devront, dans la mesure du possible, l'avertir de la présente citation.
Sacra Romana
315
Rota
III
P ADORMITAN A
Nullitatis matrimonii (Caravello - Citarelli)
Cum ignoretur locus actualis commorationis dominae Gentilinae Citarelli, conventae in causa de qua supra, eamdem citamus ad comparendum, aut per se aut per procuratorem legitime constitutum, coram
Tribunali S. Romanae R o t a e (Piazza della Cancelleria, 1 - R o m a ) , in diem
5 augusti 1970, hora undecima, pro concordatione vel subsignatione sequentis dubii:
An constet de matrimonii nullitate, in casu.
Ordinarii locorum, parochi et fideles, qui notitiam habuerint actualis
commorationis praedictae dominae Gentilinae Citarelli, curare debent ut
ipsa de hac edictali citatione rite moneatur.*
Ovidius Bejan, Ponens
Ex Cancellaria Tribunalis S. R. Rotae, die 19 mensis maii a. 1970.
Raphael Funghini, Notarius
* Etant inconnu le lieu de la demeure actuelle de Mme Gentilina Citarelli,
défenderesse en cette cause, nous la citons à comparaître, par propre personne
ou par un procureur légitimement constitué, au siège du Tribunal de la S. Rote
Romaine (Roma, Palazzo della Cancelleria) le 5 août 1970, à 11 heures, pour
concorder ou souscrire le doute ci-dessous rapporté:
Conste-t-il de la nullité du mariage dans le eas?
Les Ordinaires des lieux, les curés, les fidèles ayant connaissance du lieu
de la résidence de ladite Gentilina Citarelli, devront, dans la mesure du possible,
l'avertir de la présente citation.
316
Acta Apostolicae Sedis -
Commentarium
Officiale
IV
VESTMONASTERIENSIS
Nullitatis matrimonii (Millard - Ostrander)
Cum ignoretur locus actualis commorationis dominae Ioannae Ostrander, conventae in causa de qua supra, eamdem citamus ad comparendum,
aut per se aut per procuratorem legitime constitutum, coram Tribunali
S. Romanae R o t a e (Piazza della Cancelleria, 1 - R o m a ) , in diem .16 iulii
1970, bora undecima, pro concordatione vel subsignatione sequentis dubii:
An constet de matrimonii nullitate in casu.
Ordinarii locorum, Parochi, et fideles, qui notitiam habuerint actualis
commorationis praedictae dominae Ioannae Ostrander, curare debent ut
ipsa de hac edictali citatione rite moneatur.*
Ioannes Angelus A b b o , Ponens
Ex Cancellaria Tribunalis S. R. Rotae, die 19 mensis maii a. 1970.
Raphael Eunghini, Notarius
* Etant inconnu le lieu de la demeure actuelle de Mme Jeanne Ostrander,
défenderesse en cette cause, nous la citons à comparaître, par propre personne
ou par un procureur légitimement constitué, au siège du Tribunal de la S. Rote
Romaine (Roma, Palazzo della Cancelleria) le 16 avril 1970, à 11 heures, pour
concorder ou souscrire le doute ci-dessous rapporté:
Conste-t-il de la nullité du mariage, dans le easf
Les Ordinaires des lieux, les curés, les fidèles ayant connaissance du lieu
de la résidence de ladite Jeanne Ostrander, devront, dans la mesure du possible, l'avertir de la présente citation.
Tribunal
Vicariatus
Urbis
317
TRIBUNAL VICARIATUS URBIS
Citationes edictales
I
ROMANA
Nullitatis matrimonii
(Frieri - Restrepo Morales)
Cum ignoretur locus actualis commorationis dominae Patritiae (vulgo
Patricia) Restrepo Morales, quondam in Calle 44 N. 892, Bogota. Columbia
domicilium habentis, in causa de qua supra conventae, eandem citamus
ad comparendum coram Tribunali Primae Instantiae Vicariatus Urbis
(Palazzo Apostolico Lateranense, Piazza S. Giovanni in Laterano 6,
R o m a ) , aut per se aut per procuratorem legitime constitutum, die 16
iunii 1970, hora 9,30 pro concordatione sequentis dubii:
An constet de matrimonii nullitate in casu.
Ordinarii locorum, parochi, fideles quicumque, notitiam habentes
actualis commorationis praedictae dominae Patritiae Restrepo Morales
curare debent ut ipsa de hac edictali citatione rite moneatur.*
Aemilius Boccalini, Iudex Instructor
Ex aedibus Tribunalis Vicariatus Urbis die 21 aprilis a. 1970
I. Quattrini, V. Cancellarius
* Etant inconnu le lieu de la demeure actuelle de Mme Patricia Restrepo
Morales défenderesse en cette cause, nous la citons à comparaître, par propre
personne ou par un procureur légitimement constitué, au siège du Tribunal de
Première Instance du Vicariat de Rome (Piazza S. Giovanni in Laterano 6,
Roma), le 16 juin 1970, à 9 heures 30, pour concorder le doute ci-dessous rapporté:
Conste-t-il de la nullité du mariage, dans le casf
Les Ordinaires des lieux, les curés, les fidèles ayant connaissance du heu
de la résidence de ladite Patricia Restrepo Morales, devront, dans la mesure
du possible, l'avertir de la présente citation.
318
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
II
ROMANA
Nullitatis matrimonii (Fisicaro - Castigliola)
• Cum ignoretur locus actualis commorationis dominae Emmanuelae
(vulgo Manuela) Florio, vid. Itali Balbo, in causa de qua supra testis,
eandem citamus ad comparendum coram Tribunali Primae Instantiae
Vicariatus Urbis (Palazzo Apostolico Lateranense, Piazza S. Giovanni in
Laterano 6, R o m a ) die 15 iunii 1970, hora 10,30.
Ordinarii locorum, parochi, fideles quicumque, notitiam habentes
actualis commorationis praedictae dominae Emmanuelae Florio curare
debent ut ipsa de hac edictali citatione rite moneatur.
Aemilius Boccalini, Iudex Instructor
Ex aedibus Tribunalis Vicariatus Urbis die 21 aprilis 1970.
Ioannes Quattrini, V. Cancellarius
* Etant inconnu le lieu de la demeure actuelle de Mme Manuela Florio
Vid. Balbo, témoin en cette cause, nous la citons à comparaître, au siège du
Tribunal de Première Instance, du Vicariat de Rome (Piazza S. Giovanni in
Laterano 6, Roma) le 15 juin 1970, à 10 heures, 30.
Les Ordinaires des lieux, les curés, les fidèles ayant connaissance du lieu
de la résidence de ladite Manuela Florio, devront, dans la mesure du possible,
l'avertir de la présente citation.
Diarium Romanae Curiae
319
DIARIUM ROMANAE CURIAE
Giovedì, 23 aprile 1 9 7 0 , il Santo Padre Paolo VI ha ricevuto in solenne Udienza, per la presentazione delle Lettere Credenziali, Sua Eccellenza il Signor JOHN EVERETT ROBBINS,
primo Ambasciatore Straordinario e Plenipotenziario del Canada.
SEGRETERIA DI STATO
NOMINE
Con Brevi Apostolici il Santo Padre Paolo VI ha nominato:
6
maggio
»
»
1970 II Rev. P. Said Marco O.P., Prelato Referendario del Supremo Tribunale della Segnatura Apostolica.
» Il Rev.mo Mons. Augustoni Gilberto, Prelato Uditore del
Tribunale della Sacra Romana Rota.
Con Biglietti della Segreteria di Stato il Santo Padre Paolo VI ha nominato:
28
aprile
30
»
»
»
»
»
4
maggio
»
»
»
»
»
»
1970 II Rev. Mons. Berloco Antonio, Difensore del Vincolo del
Tribunale della Sacra Romana Rota.
»
L'Emo Signor Card. Confalonieri Carlo, Prefetto della S.
Congregazione per i Vescovi, Presidente della
Pontificia Commissione per la Pastorale dell'Emigrazione e del Turismo.
» S. E. Rev.ma Mons. Clarizio Emanuele, Arcivescovo tit.
di Anzio, Vice Presidente della Pontificia Commissione per la Pastorale dell'Emigrazione e del
Turismo.
» Il Rev.mo Mons. Zagon Giuseppe, Segretario della Pontificia Commissione per la Pastorale della Emigrazione e del Turismo.
» Il Rev. Mons. Conti Dino, Consultore della S. Congregazione
per il Clero.
» Il Dott. Salvaggi Giorgio, Ragioniere Generale della Prefettura degli Affari Economici della Santa Sede.
» Il Dott. Labella Camillo, Segretario Aggiunto della Sezione
Straordinaria delVAmministrazione del Patrimonio della Sede Apostolica.
» Il Dott. Stoppa Giorgio, Segretario Aggiunto della Sezione
Straordinaria delVAmministrazione del Patrimonio della Sede Apostolica.
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
320
ONORIFICENZE
Con Breve Apostolico il Santo Padre Paolo VI ha conferito:
La Gran Croce dell'Ordine Piano:
8
gennaio
1970. A S. E. il sig. Tamura Yukihisa {Giappone).
Con Biglietti della Segreteria di Stato il Santo Padre Paolo VI ha conferito:
La Commenda con Placca dell'Ordine di san Gregorio Magno, classe civile:
10 novembre 1969. Al sig. Mikat Paolo (Essen).
11 dicembre
»
Al sig. TJrbaneja Bianco Luigi Filippo (Caracas).
La Placca dell'Ordine di san Gregorio Magno, classe civile:
18 dicembre 1969. Al sig. Golzio Silvio (Roma).
La Commenda dell'Ordine di san Gregorio Magno, classe civile:
29 agosto 1969. Al
»
»
»
Al
1 novembre »
Al
15
»
»
Al
29
»
»
Al
»
»
»
Al
6 dicembre
»
Al
11
»
»
Al
3.1
»
»
Al
23 gennaio 1970. Al
4 febbraio
»
Al
sig. Donahoe Riccardo (Halifax).
sig. O'Hearn Pietro (Halifax).
sig. Hornyold-Strickland Enrico (Lancaster).
sig. Franceschini Giorgio (Ferrara).
sig. Pediconi Mario (Roma).
sig. Spinozzi Giandomenico (Teramo).
sig. Tamborino-Frisari Achille (Otranto).
sig. Cicchetti Amleto (Rieti).
sig. Pisani Giuliano (Firenze).
sig. Pasquini Dazio (Foligno).
sig. Puxeddu Cornelio (Ales).
Il Cavalierato dell'Ordine di san Gregorio Magno, elasse civile:
13
20
23
23
29
15
28
»
4
giugno 1969. Al sig. Bresnan Edoardo (Liverpool).
agosto
»
Al sig. Tong Du Quang (Saigon).
settembre
»
Al sig. Scott Antonio (Westminster).
ottobre
»
Al sig. Turner Bernardo Carlo Arturo (Westminster).
»
»
Al sig. Sapinsky Erberto (Innsbruck).
novembre
»
Al sig. Ganado Erberto (Malta).
gennaio 1970. Al sig. Barioz Giuseppe (Lyon).
»
»
Al sig. Pouzet Francesco (Lyon).
febbraio
»
Al sig. Franceschi Lucio (Roma).
NECROLOGIO
30
16
28
aprile
1970. Mons. Cavagna Alfredo Maria, Vescovo tit. di Tio.
maggio
»
Mons. Sullivan Bernardino Jaime, Vescovo tit. di Alicarnasso.
»
» Mons. Hossu Giulio, Vescovo di CJuj-Gherla.
An. et vol. LXII
15 Iuiui 1970
|
^
^0 l§70N. 6
ACTA APOSTOLICAE SEDIS
COMMENTARIUM OFFICIALE
Directio: Palazzo Apostolico - Città del Vaticano — Administratio: Libreria Editrice Vaticana
Acta SS.
Congregationum
Sacra Congregatio pro Institutione Catholica
RATIO FUNDAMENTALIS
INSTITUTIONIS SACERDOTALIS
Notae Praeliminares
In Synodo Episcopali, mense octobri 1967 E o m a e celebrata, sequens
Quaesitum, a Cardinali Praefecto S. Congregationis pro Institutione Catholica propositum, a Patribus approbatum est:
« A n opportunum videatur ut, enumeratis thematibus quae cunctis
Rationibus
Institutionis
sacerdotalis
inserantur
oportet,
praeparetur,
una cum Conferentiis, Ratio quaedam Fundamentalis, ad normam D e creti Optatam totius ceterorumque documentorum conciliarium, quae in
proxima Congregatione Plenaria S. Dicasterii pro Institutione Catholica
examinetur atque definiatur, ita ut norma fiat omnibus Rationibus conficiendis, ad unitatem servandam simulque sanam varietatem admittendam ».
Quod autem attinet ad memoratam thematum enumerationem, Sacra
Congregatio peculiarem indicem — cui titulus De Ratione Institutionis
sacerdotalis iuxta documenta Concilii
Vaticani II renovanda — apparan-
d u m curavit atque singulis Conferentiis Episcopalibus misit, quo in laboribus suis opportune adiuvarentur.
21
- A. A. S.
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium
322
Officiale
Quoad alterum munus, Fundamentalem nempe Rationem conficiendi,
huius textus Conferentiis Episcopalibus hic proponitur tamquam necessaria via ad unitatem in varietate servandam.
Quo clarius vero eius m o m e n t u m et finis pateant, haec quae sequuntur prae oculis habenda sunt:
1. Documentum h o c ita concipitur ut Conferentiis Episcopalibus,
quarum est Rationes Institutionis sacerdotalis unicuique Nationi proprias
conficere, solida fundamenta indicentur ad grave h o c munus facilius exsequendum v e l perficiendum, atque S. Congregationi pro Institutione Catholica certa criteria suppeditentur in singulis Rationibus ad normam D e creti Optatam totius, n. 1 examinandis et approbandis.
2. Huiusmodi D o c u m e n t u m , c u m a Conferentiarum Episcopalium
delegatis pertractatum atque a Sancta Sede approbatum sit, quoad praecipua capita (quae inferius accuratius circumscribuntur) obligans habend u m est, ita ut, iuxta Primae Synodi Episcopalis v o t a , norma fiat omnibus
et singulis Rationibus conficiendis.*
* Ut essentialia ideoque necessario servanda ab iis quae talia habenda non sunt
facilius distingui possint, haec notare oportet:
a) Magna ex parte ex natura rei elucent quae ad rectam futurorum sacerdotum
efformationem omnino necessario ubique requiruntur.
&) In aliquibus paragraphis aperte indicantur quae, licet tamquam essentialia
requirantur, pro locorum tamen adiunctis variare possunt; cf. v. gr. nn.: 60 (universa
studiorum coordinatio), 75, 80, 81 (rationes studiorum, indices disciplinarum conficiendi),
93 examina, 84, 101 (ratio qua studiis specialibus et formationi post Seminarium perficiendae consulatur).
c) Quaedam prorsus nonnisi ad modum exempli vel consilii practici adducuntur ad
affirmata principia facilius applicanda: cf. v. gr. nn.: 9 (varietas mediorum ad vocationes fovendas), 39, 40, 41 (inculcatur necessitas seriae probationis sed tantum consiliantur quaedam media quibus ipsa obtineri potest), 48, 49, 50, 51 (inculcantur virtutes
et praerogativae sacerdoti propriae, nonnulla vero media et modi tantum proponuntur
ad eas excolendas), 52, 53, 54, 56 (affirmatur necessitas quorundam subsidiorum vitae
spiritualis, quae tamen non tamquam exhaustiva habenda sunt), 91 (inculcatur quidem
necessitas sed non modus methodos didacticas recognoscendi);
27 (elenchus variorum Moderatorum), 29 (ratio agendi et vivendi Moderatorum,
v. gr. vita communis), 31, 36 (varietas mediorum ad paedagogicam et scientificam idoneitatem perficiendam), 38 (ea quae de consociata opera Professorum concrete dicuntur,
v. gr. «saltem semel in mense conveniant»), 67, 68 (ratio qua alumnorum institutio
uberius perfici potest), 89 (lectio communis librorum ad sensum criticum acuendum),
90 (coordinator studiorum), 94, 95, 97, 98, 99 (exercitationum pastoralium obiecta, loca
et tempora nonnisi ad modum exempli adducuntur).
Sacra Congregatio pro Institutione Catholica
323
Quod si in aliquibus Nationibus vel Regionibus rerum condiciones
eiusmodi sint, quae etiam in rebus praecipuis peculiares quasdam sacerdotalis
formationis
huius Fundamentalis
accommodationes
postulent,
ambitum
excedentes
Rationis, res inter Sacram Congregationem pro
Institutione Catholica et eorum locorum Conferentias Episcopales pertractanda est.
3. Sicuti ex natura rei elucet, Documentum quaedam generaliora
tantum fundamenta indicat, quibus Conferentiae Episcopales in propriis
normis definiendis inniti debent. Eius est aptas indicare vias, quibus variis institutionis sacerdotalis necessitatibus opportune occurratur, atque
certos fines designare, intra quos Seminariorum vita tuto progredi possit.
Quare, pro variorum argumentorum natura, saepe D o c u m e n t u m diversas prospectat condiciones inter quas singulae Conferentiae v i a m eligere poterunt propriam et magis cuiusque loci condicionibus congruentem (cf. nn. 17, 18, 19, 42, 60, 63, 83, 84, 85, 97, 98, 99, 101). Itaque,
maius uniuscuiusque Nationis b o n u m appetens, eius industriam atque
incepta non cohibet, sed extimulat.
4. Inter normas in Documento propositas, aliae iam ad instar articulorum redactae sunt, ita ut, si placuerit, integre in nationales Institutionis sacerdotalis Rationes inseri possint (v. gr. nn.: 5-7, 11-14, 16,
20-26, 28-41, 44-58, 67-74, 76-79, 82, 86-89, 94-95, 99); aliae, contra, nonnisi principia tradunt ad ulteriorem requisitam elaborationem dirigendam
(v. gr. nn.: 9, 15, 19, 27, 42, 43, 61-66, 75, 80, 93, 98, 99, 101).
5. In Documento conficiendo opus erat ante omnia tribus hisce necessitatibus pro viribus consulere: claritati, ut variae quae hodie hic illic
divulgantur ambiguae opiniones circa formationem sacerdotalem dissiparentur; universalitati, ut pro varietate condicionum, opportunae suppeditarentur normae ad constituendas leges diversis locis accommodatas;
actualitati, ut nostrae aetatis quaestionibus in sacerdotali formatione ante
omnia consideratis, insurgentibus periculis remedia adhiberentur.
6. Documentum penitus imbutum est spiritu Concilii Vaticani I I ,
atque ipsa eius verba alicubi refert. Experientia enim docet non esse superfluum aliquas obligatorias Concilii normas et principia iterum atque
iterum in medium proferre, ne forte neglegantur, eo q u o d in Ratione Fundamentali expresse non nominentur ( v . gr. nn.: 11, 13, 20, 29, 30, 44,
45, etc.).
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
324
7. Has igitur normas D o c u m e n t u m admisit, ut Conferentiis Episcopalibus in praeparanda vel recognoscenda Eatione Institutionis sacerdotalis quam maximo adiumento esset; nihil omittere q u o d utile videretur;
nihil superflui addere; nihil u m q u a m inculcare nisi q u o d universaliter
valet; ad praesentem rerum statum semper attendere. H o c posito multiplici fine, non poterat non adesse aliquis defectus in partium proportione,
cum hic fusius, illic autem brevius, hic ad m o d u m codicis, illic ad m o d u m
directorii agendum esset: decus enim necessitati cedat oportet.
Introductio
Hodierni conatus ad Seminaria renovanda, quibus Concilium Vaticanum II per decretum De institutione sacerdotali praecipuas et generaliores normas praestituit ut tuto procederent ac salutare pietatis, scientiae
et pastoralis fervoris incrementum in candidatis ad sacerdotium producer e t , ulteriores quasdam determinationes exigunt, ut peculiaribus singularum nationum necessitatibus quam optima ratione accommodentur atque illa catholici sacerdotii unitas et figura servetur, quam ipsa rei natura
1
postulat et idem Concilium enixe inculcavit. H a c igitur duplici necessitate prae oculis habita, Fundamentalis, quae hic proponitur, Eatio Institutionis sacerdotalis a Sacra Congregatione pro Institutione Catholica et
a Delegatis Conferentiarum Episcopalium communi nisu consilioque elaborata est, nec sine constanti sollicitudine sincerisque votis ut et genuinus Concilii Vaticani II spiritus et pastoralis finis fideliter in h o c documento significarentur atque, definitiore forma expressi, efficacius conferre
possent ad educationis operam in Seminariis novis temporum necessitatibus aptandam.
1.
Quo
sensu
Concilium
Vaticanum II
Seminarii institutionem confirmet.
Suam de Seminariis experientiam, iam pluribus comprobatam saeculis,
Ecclesia in Concilio Vaticano II ut validam retinendam decrevit, asserens
Seminaria necessaria esse
tamquam institutiones ad sacerdotes efforman-
dos ordinatas et potioribus illis educationis elementis praeditas, quae c o niunctim cum aliis ad integram futurorum presbyterorum formationem
1
Conc. Vat. I I , Decr. de institutione sacerdotali Optatam totius, Prooem. ; Decr.
de Presbyt. ministerio et vita Presbyterorum ordinis, nn. 1, 2, 7 et passim.
Sacra Congregatio pro Institutione Catholica
325
2
possunt efficaciter conferre. Probatam vero hanc ad sacerdotium viam
denuo confirmando, minime silentio praeterire voluit varias et multiplices
necessitates, ex vetustate instrumentorum vel ex mutatis condicionibus
decursu temporum exortas, admisitque, vel etiam praescripsit immutationes non paucas, quibus huius utilissimae institutionis vis et paedagogica
efficacia augerentur.
Etsi diverso m o d o Concilium locutum est de Seminariis quae Maiora
et de iis quae Minora dicuntur, quaedam tamen definivit quae de utrisque
3
valent. Antequam vero peculiaria utriusque problemata in medium proferantur, necesse est ut primum ea bene considerentur, quae omnibus infra
dicendis q u o d a m m o d o praesupponenda sunt: Seminarium, utpote iuve4
num communitatem, primam v i m aptitudinemque suam ad futuros sacerdotes formandos ex ipsis condicionibus moribusque loci derivare, in
quo iuvenes vivere solent, cuius veluti aerem respirant, in quo definiendo
et in melius immutando ipsi partem habent. Agitur de variis concurrentibus elementis, c u m internis tum externis; de totius communitatis structura deque eius spiritu, qui meliora sive inhibere sive provehere potest,
cuiusque influxus vario gradu in omnibus manifestatur.
5
H a c igitur in re, primum Moderatorum munus in h o c consistit, ut consociatam omnium operam ad spirituales has condiciones inducendas perficiendasque obtineant. Eiusmodi enim sint oportet, ut quicumque Seminarium ingreditur, necessaria in eo inveniat auxilia ad propriam vocatio6
nem excolendam atque integre exsequendam Dei voluntatem. Neque ad
finem hunc assequendum parvi aestimentur quae ad rerum materialium
dispositionem pertinent: loci scilicet, aedium, supellectilis et ceterarum
rerum sobria et digna compositio, c u m iuvenum vita congruens.
2. De condicione iuvenum nostrae aetatis circa educationem.
Praeterea, in quavis sana Seminariorum renovatione, oportet omnino
considerentur praesentis quoque temporis adiuncta earumque peculiares
2
Cf. Conc. Vat. I I , Decr. de institutione sacerdotali Optatam totius, nn. 4-6.
3
Ibid., n. 3.
* Accuratior Seminarii descriptio refertur in p. 342 nota 74.
5
Pius X I I , Adhort. Apost. Menti Nostrae, 23 sept. 1950: A. A. S. 42 (1950), p. 685;
Paulus V I , Alloc. Non è senza, habita occasione inaugurationis novarum aedium Pont.
Collegii Longobardici Romae, 11 nov. 1965: Insegnamenti di Paolo VI, I I I , pp. 604-605,
Typis Polyglottis Vaticanis 1965.
6
Ioannes X X I I I , Alloc. È grande, I<> Conventui Romae habito ex universa Italia
vocationibus sacris fovendis, 21 apr. 1961: A. A. S. 53 (1961), p. 311.
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
326
7
necessitates circa educationem. Iuvenes enim, qui a divina Providentia
ad munus sacerdotale inter nostrae aetatis homines exercendum vocantur, peculiares animorum habitus referunt, c u m mente ingenioque hodiernorum hominum congruentes. Sic, percipitur in eis ardens sinceritatis desiderium et veritatis in variis animi sui manifestationibus; percipitur magna propensio ad omnia n o v a et insolita amplectenda; aestimatio mundi
eiusque progressus technici et scientifici; voluntas inserendi se penitius in
mundum ut ei serviat; sensus « solidarietatis » praesertim cum hominibus
humilioris condicionis et oppressis; spiritus communitatis. Sed, praeter
haec omnia, animadvertitur in eis etiam diffidentia erga omnia vetera antiquo usu recepta, mobilitas in consiliis capiendis, inconstantia in propositis ad effectum deducendis, defectus docilitatis ad verum progressum
spiritualem pernecessariae, animus difficilis et censorius erga auctorita8
tem et varias institutiones societatis civilis et ecclesialis, etc. Omnes has
peculiares qualitates educator in sua opera paedagogica non solum non
neglegit, sed etiam intellegere studet et, quantum potest, cooperantibus
ipsis futuris sacerdotibus, ad suum formationis finem vertere, semper tamen bene distinguens quae inter eas plus vel minus vel nullo m o d o conferant ad aptiorem conformationem sacerdotalem, i m m o eidem educationi officiant. Omnibus consideratis, ignorari non potest nonnullas difficultates, praesertim hisce postremis annis, exortas esse sive ex iuventute
sive ex hodierna societate, quae in totam formationis operam v i m suam
exercent et ideo maiores nisus ab educatoribus postulant.
D u o autem in nostrae aetatis iuvenibus praesertim animadvertenda
sunt: eos impensius sentire tum propriae personae dignitatem t u m res
hominesque huius mundi sive quoad eius indubia bona, sive etiam quoad
eius peculiarem statum spiritualem, qui neglegentiam religionis magis in
9
dies redolet. D u o haec et alia etiam elementa in animis commixta, mentem quamdam veluti communem creant, quae exigit ut in Seminariis,
7
Cf. Conc. Vat. I I , Decl. de educatione christiana Gravissimum educationis, Introd.;
Const. past. de Eccl. in mundo huius temporis Gaudium et spes, cap. I I ;
Alloc.
Salutiamo
con vivissima,
moderatoribus consociationis
Scouts Cattolici Italiani», 5 nov. 1966:
s
v.
d.
Paulus V I ,
«Movimento
Adulti
Insegnamenti, IV, pp. 538ss.
Cf. Paulus V I , Nuntius radiophon. La ricorrenza, occasione festi Nativitatis Do-
mini, 22 dec. 1964:
Insegnamenti, II, p. 761; Alloc. Le parole, ad sodales Confoedera-
tionis universitariae Catholicae Italicae (FUCI), 6 dec. 1966: Insegnamenti, IV, p. 611;
Alloc. Noi sappiamo, Christifidelibus coram admissis, 25 sept. 1968:
Insegnamenti, V I ,
pp. 927 ss.
9
Cf. Conc. Vat. I l , Const. past. de Eccl. in mundo huius temporis Gaudium et spes,
nn. 25, 26, 41; Paulus V I , Alloc. Salutiamo con vivissima, cf. nota 7.
Sacra Congregatio pro Institutione Catholica
327
praeter alia adhibita remedia, maior personae aestimatio habeatur, tollatur quidquid habet iniustificatae « conventionis » rationem, omnia ad
veritatem et caritatem fiant, inter omnes dialogus veri nominis instituatur,
rationes cum mundo, pro iusta rectae formationis necessitate, frequentiores foveantur, denique omnia, quae praecipiuntur et postulantur, veram
qua nituntur rationem ostendant et liberis animis fiant.
10
Si haec exigunt ut quaedam formationis elementa antiquo usu recepta
recognoscantur, paedagogicam etiam veri nominis operam requirunt, quae,
in mutua fiducia et intellegentia innixa, rectam libertatis notionem habeat et sciat praesertim probe discernere educationis media et fines. Si
enim circa media utilis dialogus et fructuosa inquisitio una cum alumnis
institui potest, finis Seminarii et universae educationis iam ab initio est
semper prae oculis bene retinendus tamquam omnium considerationum
fundamentum,
11
ad q u o d quaevis huiusmodi disputatio se referre debet.
Quo clarius enim sublimis formationis finis iuvenibus proponetur, eo libentius illi aptiora media ad eum adipiscendum communi consilio quaerent, atque ducti proposito boni communis et voluntate Dei verum libertatis
et
auctoritatis
sensum
3. De notione sacerdotii
catholici
assequentur.
tamquam
fine
sacerdotalis
educationis
proprio.
Proprius sacerdotalis educationis finis nititur notione sacerdotii catholici, qualis oritur ex revelatione divina, constanti Ecclesiae traditione
et magisterio illustrata. Haec doctrina, quae omnem Eationem Institutionis sacerdotalis informare debet, propriam v i m et sensum ei infundendo,
ex ipsis Concilii Vaticani II verbis erui potest:
Omnis sacerdotalis potestas et ministerium in Ecclesia Catholica originem suam trahit ab unico et aeterno sacerdotio Christi, qui a Patre
sanctificatus et missus in mundum (cf. Io. 10, 36), eiusdem sacerdotii sui
apostolos imprimis et eorum successores, episcopos, participes fecit. De
uno eodemque sacerdotio Christi varia Ecclesiae membra varia ratione
participant: Simplicem quemdam huiusmodi participationis gradum constituit sacerdotium commune fidelium, qui, per baptismum et Spiritus
Sancti unctionem « consecrantur in d o n u m spiritualem et sacerdotium
10
Cf. Conc. Vat. I I , Const. past. de Eccl. in mundo huius temporis Gaudium et
spes, n. 31.
J1
Conc. Vat. I I , Decr. de institutione sacerdotali Optatam totius, passim.
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
328
sanctum, ut per omnia opera hominis christiani spirituales offerant hostias » .
1 2
Diverso m o d o quam fideles sacerdotium Christi participant Presby-
teri, qui, « quamvis pontificatus apicem non habeant et in exercenda sua
potestate ab Episcopis pendeant, cum eis tamen sacerdotali honore c o niuncti sunt et vi sacramenti Ordinis ad imaginem Christi summi atque
aeterni sacerdotis (cf. Hebr. 5, 1-10; 7, 24; 9, 11-28) ad Evangelium praedicandum fidelesque pascendos et ad divinum cultum celebrandum consecrantur, ut veri sacerdotes N o v i Testamenti » .
presbyterorum sacerdotium
ministeriale
superat
1 3
H a c ratione igitur
commune
fidelium
sa-
cerdotium, c u m per illud aliqui in corpore Ecclesiae Christo Capiti assimilentur atque promoveantur « ad inserviendum Christo Magistro, Sacerdoti
et Regi, cuius participant ministerium, quo Ecclesia in populum Dei,
Corpus Christi et Templum Spiritus Sancti, hic in terris indesinenter aedificatur » .
1 4
«Sacerdotium autem commune fidelium et sacerdotium ministeriale
seu hierarchicum, licet essentia et non gradu tantum differant, ad invicem
tamen ordinantur; unum enim et alterum suo peculiari m o d o de uno
Christi sacerdotio participant » .
1 5
Sacerdotio aucti, Presbyteri multiplices ineunt relationes cum proprio
Episcopo, cum ceteris sacerdotibus et cum populo D e i .
16
Etenim « presby-
teri omnes, una cum Episcopis, unum idemque sacerdotium et ministerium Christi ita participant, ut ipsa unitas consecrationis missionisque
requirat hierarchicam eorum communionem cum Ordine E p i s c o p o r u m . . .
Episcopi igitur... illos habent ut necessarios adiutores et consiliarios in
ministerio et munere docendi, sanctificandi et pascendi plebem Dei » .
1 7
Ipsi cum suo Episcopo « unum presbyterium constituunt, diversis quidem
officiis mancipatum. In singulis localibus fidelium congregationibus Episcopum, quocum fidenti et magno animo consociantur, q u o d a m m o d o
praesentem reddunt eiusque munera et sollicitudinem pro parte suscipiunt et cura quotidiana exercent » .
1 8
Vera haec in uno eodemque presbyterio dioecesano participatio in-
12
Conc. Vat. I I , Const. dogm. de Ecclesia Lumen gentium, n. 10.
13
Ibid., n. 28.
14
Conc. Vat. I I , Decr. de Presbyt. ministerio et vita Presbyterorum ordinis, n. 1.
15
16
Conc. Vat. I I , Const. dogm. de Ecclesia Lumen gentium, n. 10.
Quod
quidem praesertim in spirituali et pastorali
alumnorum
formatione
prae
oculis habendum est (cf. cap. V I I I et X V I ) .
17
18
Conc. Vat. I I , Decr. de Presbyt. ministerio et vita Presbyterorum ordinis, n. 7.
Conc. Vat. I I , Const. dogm. de Ecclesia Lumen gentium, n. 28.
Sacra Congregatio pro Institutione Catholica
329
tima et multiplicia ligamina constituit inter ipsos quoque sacerdotes. « Presbyteri, per Ordinationem in Ordine presbyteratus constituti, omnes inter
se intima fraternitate sacramentali nectuntur » ,
1 9
« quae sponte ac liben-
ter sese manifestat in mutuo auxilio, tam spirituali quam materiali, tam
pastorali quam personali, in conventibus et communione vitae, laboris et
caritatis » ,
2 0
« ita ut manifestetur illa unitas qua Christus voluit suos in
unum esse consümmatos, ut agnoscat mundus Filium missum esse a Patre » . ^
Omnis tamen presbyter éx populo Dei sumitur ut pro eodem populo
constituatur. Sed licet vi sacramenti Ordinis munus patris et magistri
presbyteri exerceant, « t a m e n simul Cum omnibus christifidelibus sunt
discipuli Dòmini, Dei vocantis gratia Eius Eegni participes facti. Cum
omnibus enim in fonte baptismi regeneratis Presbyteri sunt fratres inter
fratres, utpote membra unius eiusdemque Christi Corporis, cuius aedificatio omnibus demandata est » .
2 2
Quapropter « fidelium, quos spiritualiter
baptismate et doctrina genuerant (cf. 1 Cor. 4, 15; 1 Pt. 2, 23), curam
tamquam patres in Christo agant. Forma facti gregis ex animo (cf. 1 Pt.
5, 3 ) , suae communitati locali ita praesint et inserviant, ut ista digne v o cari possit illo nomine, quo unus et totus Populus Dei insignitur, Ecclesiae scilicet Dei (cf. 1 Cor. 1, 2; 2 Cor. 1, 1). Memores sint se sua cotidiana
conversatione et sollicitudine fidelibus et infidelibus, catholicis et non catholicis, faciem ministerii vere sacerdotalis et pastoralis exhibere, omnibusque testimonium veritatis et vitae reddere debere, et ut boni pastores
illos quoque quaerere (cf. Lc. 15, 4-7), qui baptizati quidem in Ecclesia
catholica a praxi sacramentorum, vel immo a fide defecerunt » ,
2 3
ita ut
per indefessam eorum operam « Ecclesia ut universale salutis sacramentum »
2 4
coram omnibus eluceat et signum fiat praesentiae Dei in m u n d o .
25
« Vita et verbo, una cum religiosis atque suis fidelibus, demonstrent E c clesiam sola sua praesentia, cum omnibus quae continet donis, inexhaustum
fontem esse illarum virtutum, quibus mundus hodiernus maxime indiget » .
2 6
« Munus vero Pastoris non ad fidelium singillatim curam habendam coarc19
2
Conc. Vat. I I , Decr. de Presbyt. ministerio et vita Presbyterorum ordinis, n. 8.
" Conc. Vat. II, Const. dogm. de Ecclesia Lumen gentium, n. 28.
21
Conc. Vat. I I , Decr. de Presbyt. ministerio et vita Presbyterorum ordinis, n. 8.
22
Ibid., n. 9.
23
Conc. Vat. I I , Const. dogm. de Ecclesia Lumen gentium, n. 2S.
24
Ibid., n. 48.
25
26
n. 43.
Cf. Conc. Vat. I I , Decr. de activ. mission. Ecclesiae Ad gentes divinitus, n. 15.
Conc. Vat. I I , Const. past. de Ecclesia in mundo huius temporis Gaudium et spes,
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
330
tatur, sed etiam ad genuinam communitatem christianam efformandam
proprie extenditur » ,
versalitatis
imbuta
2 7
quae genuino spiritu missionali et catholicae uni-
esse
debet.
Ministerium presbyterale, quale a Concilio Vaticano II exponitur, absolvitur praecipue in ministerio verbi et opere sanctificationis. « Cum enim
nemo salvari possit, qui prius non crediderit, Presbyteri, utpote Episcoporum cooperatores, primum habent officium Evangelium Dei omnibus
evangelizandi » ,
2 8
mandatum
exsequentes Domini:
Euntes in mundum
universum praedicate evangelium omni creaturae (Me. 16, 16). Quod tunc
explent, quando « s i v e . . . conversationem inter gentes habentes bonam,
ad D e u m glorificandum eas adducunt, sive, aperte praedicantes, mysterium Christi non credentibus annuntiant, sive catechesim christianam
tradunt vel Ecclesiae doctrinam explanant, sive sui temporis quaestiones
sub luce Christi tractare student » .
2 9
At ministerium verbi eo tendit, ut homines ad fidem et sacramentum
salutis adducantur, culmenque suum attingit in Eucharistiae celebratione:
« Suum vero munus sacrum (presbyteri) maxime exercent in eucharistico
cultu vel synaxi, qua in persona Christi agentes Eiusque mysterium proclamantes, v o t a fidelium sacrificio Capitis ipsorum coniungunt, et unicum
sacrificium N o v i Testamenti, Christi scilicet Sese Patri immaculatam
hostiam semel offerentis (cf. Hebr. 9, 11-28), in sacrificio Missae usque ad
adventum Domini (cf. 1 Cor. 11, 26) repraesentant et applicant. Pro fidelibus autem poenitentibus vel aegrotantibus ministerio reconciliationis et
alleviationis summe funguntur, et necessitates ac preces fidelium ad D e u m
Patrem afferunt (cf. Hebr. 5 , 1 - 3 ) » .
3(>
Itaque munus praedicationis id habet
proprium, ut munere sanctificationis compleatur, quo sacerdos, Christi
personam gerens, in Ecclesia aedificanda cooperatur.
Populo autem Dei per evangelicam praedicationem atque sacramenta
et praecipue per Eucharistiae celebrationem congregato praeest Presbyter.
Talis ideo esse debet, qui ab omnibus pariter agnosci possit ut Christi Capitis vices gerens: n a m « munus Christi Capitis et Pastoris pro sua parte
auctoritate exercentes, Presbyteri, nomine Episcopi, familiam Dei, ut
fraternitatem in unum animatam colligunt, et per Christum in Spiritu ad
D e u m Patrem adducunt. Ad h o c autem ministerium exercendum, sicut
27
Conc. Vat. I I , Decr. de Presbyt. ministerio et vita Presbyterorum ordinis, n. 6.
28
Ibid., n. 4; Const. dogm. de Ecclesia Lumen gentium, n. 28.
29
Conc. Vat. I I , Decr. de Presbyt. ministerio et vita Presbyterorum ordinis, n. 4.
30
Conc. Vat. II, Const. dogm. de Ecclesia Lumen gentium, n. 28.
331
Sacra Congregatio pro Institutione Catholica
ad cetera munera Presbyteri, confertur potestas spiritualis » .
3 1
Hac po-
testate sacerdotium ministeriale seu hierarchicum a sacerdotio communi
fidelium non gradu tantum sed essentia differt.
32
N a m , etiamsi fideles ali-
quam partem habere possint et debeant in munere evangelico et pastorali,
33
solus is qui sacrum presbyteratus ordinem accepit, ministerium sa-
cramentale, et praecipue eucharisticum, a quo alia ministeria derivantur
et ad quod tendunt, plene exercere potest. Ideoque segregatus in evangelium Bei
(Born. 1, 1), totam suam vitam Dei et hominum servitio devo-
vere, animam i m m o suam pro ovibus ponere non dubitet.
34
4. De sacerdotis actione et vita in praesentibus rerum adiunctis.
Munus sacerdotale, quale ab Ecclesia essentialiter definitum est, exercetur hodie in condicione rerum omnino nova, quae ex novis hominum necessitatibus et ex natura civilis cultus hodierni manifestatur.
35
Necessitates hominum hodie determinantur potissimum sive a nobilitata persona humana, sive a progrediente immutatione sensus religiosi.
Si non semper re et expresse, saltem virtualiter cuivis homini sua agnoscitur dignitas humana, ius progrediendi, manifestandi mentem suam libere, et partem habendi in suipsius et rerum progressu. Et prout plenior
dominatio hominis in mundo instauratur, c u m magnis mutationibus socialibus coniuncta, minus spatii conceditur antiquitus receptis formis vitae christianae. D u m enim, in hac generali rerum conversione, christiani
quidam coetus formam vitae religiosae exhibent magis personalem, quae
31
Conc. Vat. I I , Decr. de Presbyt. ministerio et vita Presbyterorum ordinis, n. 6.
32
Conc. Vat. I I , Const. dogm. de Ecclesia Lumen gentium, n. 10.
33
Ibid., nn. 11, 12.
34
Conc. Vat. I I , Decr. de Presbyt. ministerio et vita Presbyterorum ordinis, n. 13.
35
Nova haec rerum condicio in qua apostolica sacerdotis opera exercetur in Con-
cilii Vat. II et recentioribus Summorum Pontificum documentis accuratius describitur,
v. gr.: Conc. Vat. II, Const. past. de Eccl. in mundo huius temporis Gaudium et spes;
Ioannes X X I I I , Litt. Encycl. Pacem in terris, 11 apr. 1963: A. A. S. 55 (1963), pp. 257ss.;
Litt. Encycl. Mater et Magistra, 15 maii 1961: A. A. S. (1961), pp. 401 ss.; Paulus V I ,
Litt. Encycl. Ecclesiam suam, 6 aug. 1964: A. A. S. 56 (1964), pp. 609 ss. ; Litt. Encycl.
Populorum progressio, 26 mart. 1967:
A. A. S. 59 (1967), pp. 257ss.; Alloc. Potrebbe
bastare, iis qui interfuerunt Conventui Romae habito de pastorali animarum cura hodiernis necessitatibus accommodanda, 9 sept. 1966: Insegnamenti, IV, pp. 388-392; Alloc.
Benedicamus Domino, ad Exc.mos Praesules ex Americae Latinae regionibus secundo
Generali Coetui Medellii interfuturos, 24 aug. 1968: Insegnamenti, V I , pp. 403 ss. ; Alloc.
Questo annuale incontro, ad Concionatores quadrages. et Parochos Romae, 17 febr. 1969:
L'Osservatore Romano, 17-18 febr. 1969, p. 1; Alloc. Il Sig. Cardinale, ad Sacrum Collegium, 15 dec. 1969: L'Osservatore Romano, 15-16 dec. 1969, pp. I s .
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
332
manifestatur ex peculiari reverentia erga v e r b u m Dei et Sacram Liturgiam et ex maturiore acquisita conscientia, magis etiam in dies eorum
numerus percrebrescat, qui debitam c u m Ecclesia consuetudinem partim
vel omnino amittunt, et in naturalem quamdam religionem et ethicam
propendent. I m m o , saepius eo usque pervenitur ut atheismus •— quondam
potius philosophas reservàtus — communior in dies evadat ac plurium mentes lente imbuat. Hi autem varii aspectus civilis cultus nostrae aetatis
prae oculis constanter habendi sunt, cum ad eos respiciat oportet vita ac36
tioque sacerdotis eiusque ad munus suum praeparatio. .
Iuvenes enim qui Seminarium hodie ingrediuntur, in huiusmodi civili
consortio inserti sunt per varias communicationis socialis rationes, et in
animis suis afficiuntur quaestionibus, quae religionem et praesertim sacerdotalem actionem et vitam respiciunt. Saepe ad theologica studia accedunt sincera quidem voluntate serviendi D e o et hominibus in vita sacerdotali, quin tamen, ut olim mos erat, certa perspectaque habeant bona
religionis, quorum praecones et administri aliquando fieri debent. H a e c
autem et graves quandoque in Seminario difficultates suscitant, et verum
ac praecipuum obiectum educationis constituunt, ad quod moderatores
peculiari sollicitudine attendant oportet. In sua formandi ratione conentur imprimis non tam subitaneo et radicali interventu varia huiusmodi
obstacula removere, sed potius gradatim animos intentionesque purgare
et praesertim uti prudenti iudicio ac moderatione, ut quidquid sani est
in iis quae iuvenes appetunt, magis in dies progrediatur et roboretur, atque ita possit in posterum sacerdotalis eorum vita et opera fructus ferre
uberiores.
Ad h o c autem auxilio esse poterit non solum eorum magnus alacerque
animus et ardens studium subveniendi societati humanae, sed quandoque
etiam ipsa ab iis superanda dubia et critica fidei perscrutatio, c u m homines, ad quos sacerdotes mittentur, incerta et ambigua religione imbuti,
magisterium sacerdotis haud inertes facilesque accipiant, nec sine praeiudicatis opinionibus credant teneantque doctrinam, quam eos sacerdos ex
officio edocere contendit.
Iuvenes igitur ita educandi sunt, ut peculiaris haec condicio, quam
hodie una cum tota Ecclesia experiuntur, nedum eos in periculum cadendi animis adducat, eos ad nova experienda auxilia novasque vias temp-
36
Conc. Vat. I I , Const. past. de Ecclesia in mundo huius temporis Gaudium et spes,
nn. 4-10; Paulus V I , Homilia Hodie Concilium, in IX Concilii Vat. II Sessione, 7 dec. 1965:
Insegnamenti, I I I , pp. 720 ss.
333
Sacra Congregatio pro Institutione Catholica
tandas, spe fideque in D e u m erectos, extimulet, quibus cum nostrorum
temporum nominibus facilius communicare valeant. Mundum enim « qua*
lis hodie dilectioni et ministerio Pastorum Ecclesiae concreditur, sic Deus
dilexit, ut Filium suum Unigenitum pro ipso daret (cf. Io. 3, 16). Revera,
mundus hic, multis quidem peccatis detentus sed non parvis etiam facultatibus praeditus, Ecclesiae lapides vivos (cf. 1 Pt. 2, 5) praebet, qui coaedificantur in habitaculum Dei in Spiritu (cf. Eph. 2, 22). I d e m Spiritus
Sanctus, dum Ecclesiam impellit ut ad mundum huius temporis adeund u m novas vias aperiat, congruas quoque ministem sacerdotalis accommodationes suggerit ac fovet » .
3 7
Haec n o v a sacerdotalis actionis et vitae accommodatio plurimorum
animos nostra aetate inquiétât et occupat et ubique varii generis quaestiones suscitat. H i n c quoque fit ut de sacerdote ipso, de eius natura, de proprio eius loco in sinu societatis, de eius vitae condicione et de eius aptiore
praeparatione ad munus suum efficacius exercendum, multa ore et scripto
agitata sunt atque proposita.
38
Haec Seminarium, uti patet, debebit num-
quam ignorare vel neglegere sed, contra, sollicite tueri ac servare quae
sacerdotii certa et perennia b o n a sunt. Huius Rationis Fundamentalis erit
haec acquisita bona in tuto collocare; cetera vero contingentia elementa
necessitatibus locorum et temporum accommodanda curabunt Conferentiae Episcopales plena libertate.
I. Normae Generales
39
1. Ratio Institutionis sacerdotalis a Conferentia Episcopali ad normam
n. 1 Decreti Optatam totius statuta, a Sacra Congregatione pro Institutione Catholica prius « ad experimentum » approbatur.
Quod si intra tempus experimenti aliqua urgens necessitas oriatur
Rationem aliqua parte novis adiunctis accommodandi, huiusmodi mutationes
non
excluduntur,
dummodo
tempestive admoneatur Sancta
Sedes.
Ante expletum experimenti tempus Ratio a Conferentia Episcopali
ex acquisita experientia recognoscenda erit, Commissione Episcopali de
37
Conc. Vat. I I , Decr. de Presbyt. ministerio et vita Presbyterorum ordinis, n. 22.
38
Paulus V I , cf. Alloc. Questo annuale incontro, 1. c; cf. Alloc. Il Sig. Cardinale,
1. c, cf. nota 35.
39
His normis generaliora
quaedam capita
Conferentiis
Episcopalibus
proponuntur,
quibus proprias cuiusque Nationis Rationes Institutionis sacerdotalis conficiant.
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
334
Seminariis
40
et viris peritis adiuvantibus, atque novae approbationi eius-
d e m Sacrae Congregationis subicietur.
Eiusmodi recognitio et approbatio postea certis temporibus repetentur, prout singulis Conferentiis Episcopalibus necessarium vel utile visum
fuerit.
Solis Conferentiis Episcopalibus, non autem singulis Episcopis, ius et
officium competit statuendi Rationem Institutionis sacerdotalis in propria natione vel regione et approbandi peculiaria experimenta, si quae
opportune introducenda videantur.
2. Normae Rationis sic elaboratae servandae erunt in omnibus cleri
dioecesani Seminariis sive regionalibus sive nationalibus; earum autem
particulares accommodationes ab Episcopis competentibus determinandae
erunt in Ordinationibus (règlement, regolamento, Lebensordnung, Rule
of Life, reglamento) unicuique Seminario propriis.
His normis etiam Rationes Institutorum Religiosorum, congrua congruis referendo, accommodandae sunt.
41
U b i Seminarii alumni studia philosophica et theologica apud Facultates vel alia Superiorum studiorum Instituta peragunt, quoad studia re2
spiciendum erit ad ea quae in documento, cui titulus Normae quaedam,*
sub n. 33 a Sacra Congregatione pro Institutione Catholica statuta sunt.
3. Ratio
fundamentalem
institutionem
sacerdotalem
complectitur,
nempe humanam, spiritualem, intellectualem et pastoralem; quae partes
apte componi debent, ut sacerdos Christi pro nostrorum temporum necessitatibus praeparetur.
4. Tota institutio sacerdotalis, ratione habita documentorum Sanctae
Sedis quae formationem alumnorum respiciunt, informetur oportet im-
40
Vel a Commissione aut Secretariatu, cui Seminariorum cura concredita est. Quae
Commissiones vel Secretariatus, sicuti etiam sic dictae Commissiones technicae peritorum,
a
Synodo
Episcopali
a.
1967 maxime
commendatae
sunt;
earum
autem
compositio,
munus atque competentia a Conferentia Episcopali accuratius determinanda
41
Cf.
Conc.
Vat.
II,
Decr.
de
institutione
sacerdotali
Optatam
totius,
sunt.
Prooem.;
Paulus V I , Motu proprio Ecclesiae Sanctae, 6 aug. 1966: A. A. S. 58 (1966), p. 781; ad
territoria
missionum quod
attinet,
cf.
Decr.
de
activ.
mission.
Ecclesiae
Ad
gentes
divinitus, n. 16.
42
Normae
quaedam ad Constitutionem
Apostolicam
Deus
scientiarum
Dominus
de
studiis academicis ecclesiasticis recognoscendam, editae a S. Congregatione pro Institutione Catholica, 20 maii 1968.
Sacra Congregatio pro Institutione Catholica
335
primis spiritu et normis Concilii Vaticani I I , prout elucent ex Decreto
Optatam totius atque ex aliis Constitutionibus et Decretis, quae clericorum
educationem attingunt.
43
II. De pastorali cura vocationum
5. Vocatio ad sacerdotium in ampliorem inseritur ambitum vocationis
christianae, in sacramento baptismi radicatae, qua Populus Dei « a Christo
in communionem vitae, caritatis et veritatis constitutus, ab Eo etiam ut
instrumentum redemptionis omnium adsumitur et tamquam lux mundi
et sal terrae (cf. Mt. 5, 13.16) ad universum mundum emittitur » .
4 4
Haec
vocatio, suscitata a Spiritu Sancto, « qui varia sua dona, secundum divitias suas atque ministeriorum necessitates ad utilitatem Ecclesiae dispertit
(cf. 1 Cor. 12, 1-11) » ,
4 5
ordinatur ad aedificationem Corporis Christi, in
qua « diversitas viget membrorum et officiorum » .
4 6
6. Omnes vocationes tamquam manifestationes investigabilium divitiarum Christi (cf. Eph. 3, 8) in Ecclesia magni aestimandae sunt, ideoque omni cura et sollicitudine excolendae ut maturescant et augeantur.
Ad totam igitur christianam communitatem,
47
sed peculiari m o d o « ad
sacerdotes, qua in fide educatores, pertinet curare sive per se sive per alios,
ut singuli fideles ad suam propriam vocationem secundum Evangelium
excolendam, ad sinceram operosamque caritatem, et ad libertatem, qua
Christus nos liberavit, in Spiritu Sancto adducentur A ,
turitatem christianam consequantur » .
43
4
ita ut suam « ma-
4 9
V. gr. Decr. de Presbyt. ministerio et vita Presbyterorum ordinis, Decl. de educa-
tione christiana Gravissimum educationis, Decr.
fectae caritatis,
Const.
dogm.
de
Ecclesia
de accom.
Lumen gentium,
renov.
de Oecumenismo
Const.
Decr.
de
S. Liturgia Sacrosanctum
licam actuositatem,
Decr.
de activ.
Concilium,
mission.
vitae religiosae Per-
Const.
mundo huius temporis Gaudium et spes, Decr.
44
8
past.
de
Eccl.
in
Unitatis redintegratio,
de apostolatu laicorum Aposto-
Ecclesiae Ad gentes divinitus,
etc
Conc. Vat. I I , Const. dogm. de Ecclesia Lumen gentium, n. 9; cf. Paulus V I ,
Alloc. Il Nostro desiderio, Christifidelibus coram admissis habita, 5 maii 1965: Insegnamenti, I I I , pp. 928 s.
45
Conc. Vat. I I , Const. dogm. de Ecclesia Lumen gentium, n. 7.
46
Ibid.
47
Conc. Vat. I I , Decr. de institutione sacerdotali Optatam totius, n. 2.
48
Conc. Vat. I I , Decr. de Presbyt. ministerio et vita Presbyterorum ordinis, n. 6.
49
Ibid. ; cf. Decr. de past. Episeop. munere in Ecclesia Christus Dominus, n. 15.
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium
336
Officiale
7. Inter multiplices vocationes a Spiritu Sancto in P o p u l o D e i incessanter excitatas peculiare m o m e n t u m habet vocatio ad statum perfectionis et praesertim ad sacerdotium, qua h o m o christianus ad Christi Sa50
cerdotium hierarchicum participandum divinitus eligitur « ad Ecclesiam
verbo et gratia Dei pascendam » .
5 1
H a e c v o c a t i o in variis vitae humanae
aetatibus varia ratione manifestatur: apud adolescentes, apud aetate provectiores, atque etiam, sicuti constans Ecclesiae experientia testatur,
apud pueros, in quibus, ad instar cuiusdam « germinis », non raro sociata
exhibetur cum singulari pietate, c u m ardenti amore erga D e u m et proxim u m , cum animi inclinatione ad apostolatum.
52
8. Magnis Christifidelium necessitatibus inspectis atque bene percepta
v o c e Divini Salvatoris qui omnes invitat: Bógate Dominum messis, ut mittat
operarios in messem suam (Mt. 9, 38; Lc. 10, 2), summopere oportet ut
tota communitas christiana assidue ac fidenter curet religiosas et sacerdotales vocationes praesertim fovere. Ideoque in singulis dioecesibus,
regionibus vel nationibus Opus Vocationum, secundum pontificia de re
documenta, instituatur et augeatur, ut omnia quae pertinent ad pastoralem fovendarum vocationum actionem, nullis neglectis opportunis auxiliis, apta cohaerentique ratione ordinet atque pari prudentia et studio
promoveat.
53
« Haec actuosa ad vocationes fovendas universi populi Dei conspira-
80
sl
82
Cf. Conc. Vat. I I , Decr. de institutione sacerdotali Optatam totius, n. 2.
Conc. Vat. I I , Const. dogm. de Ecclesia Lumen gentium, n. 11.
Conc. Vat. I I , Decr. de Presbyt. ministerio et vita Presbyterorum ordinis, n. 11;
Pius X I I , Const. Apost. Sedes sapientiae, 31 maii 1956: A. A. S. 48 (1956), pp. 357 ss.;
Paulus V I , Epist. Apost. Stimmi Dei Verbum, 4 nov. 1963: A. A. S. 55 (1963), pp. 984ss.;
cf. Alloc. Il grande rito, quarto exacto saeculo post constituta a Concilio Trid. Seminaria, 4 nov. 1963: Insegnamenti, I, pp. 288-290; Alloc. Il Nostro desiderio, 1. c, nota 44;
Alloc. Vous nous offrez, ad «Iuvenes ministrantes» ex universa Europa, 30 mart. 1967:
Insegnamenti, V, pp. 126-127.
53
Cf. Conc. Vat. I I , Decr. de institutione sacerdotali Optatam totius, n. 2; Decr.
de Presbyt. ministerio et vita Presbyterorum ordinis, n. 11; Decr. de accom. renov. vitae
religiosae Perfectae caritatis, n. 24; Decr. de past. Episc, munere in Ecclesia Christus
Dominus, n. 15 ; Decr. de activ. mission. Ecclesiae Ad gentes divinitus, nn. 16, 39; cf, etiam
Pius X I I , Motu proprio Cum nobis, « d e Pont. Opere Vocationum Sacerdotalium apud
S. Congregationem Seminariis et studiorum Universitatibus praepositam constituendo»,
4 nov. 1941: A. A. S. 33 (1941), p. 479; cum adnexis Statutis et Normis ab eadem
S. Congregatione promulgatis d. 8 sept. 1943; Motu proprio Cum supremae, « d e Pont.
Opere primario religiosarum vocationum», 11 febr. 1955: A. A. S. 47 (1955), p. 266;
cum adnexis Statutis et Normis a S. Congregatione de Religiosis promulgatis
pp. 298-301).
(ibid.,
Sacra
Congregatio pro Institutione
Catholica
337
tio Divinae Providentiae actioni respondet, quae hominibus ad Christi
Sacerdotium hierarchicum participandum divinitus electis congruas dotes
tribuit eosque sua gratia adiuvat, d u m legitimis Ecclesiae ministris c o m mittit ut idoneitate agnita, candidatos qui tantum munus recta intentione
et plena libertate petierint, comprobatos vocent et Sancti Spiritus sigillo
Dei cultui et Ecclesiae servitio consecrent » .
5 4
Ad Opus provehendum et vocationes fovendas, Episcopi enixe curent
uti consociata opera sacerdotum, religiosorum et laicorum, imprimis parentum et magistrorum,
55
atque etiam Consociationum catholicarum,
iuxta rationem generalis curae pastoralis organice coordinatae.
9. Omnia promovere oportet quae ad vocationes a D e o obtinendas requiruntur, imprimis precationes ab ipso Christo postulatas (cf. Mt. 9, 39;
Lc. 10, 2). Quod quidem fieri debet tam privatim quam in communi certis
opportunis anni liturgici temporibus sollemnioribusque occasionibus ab
auctoritate ecclesiastica definiendis. Finem hunc praecipue spectat Dies
mundialis pro vocationibus, a Sancta Sede statutus et ubique terrarum ab
Ecclesia quotannis celebrandus.
56
Omnia etiam promoveantur oportet
quae animos excitare et aperire valent ad vocationem divinam discernen-
54
Conc Vat. I I , Decr. de institutione sacerdotali Optatam totius, n. 2; Pius X I I ,
Const. Apost. Sedes sapientiae, 31 maii 1956: A. A. 8. 48 (1956), p. 357; Paulus V I , Epist.
Apost. Summi Dei Verbum, 4 nov. 1963: A. A. S. 55 (1963), pp. 984 ss.
55
Cf. Conc. Vat. I I , Decr. de institutione sacerdotali Optatam totius, n. 2; Decr.
de Presbyt. ministerio et vita Presbyterorum ordinis, n. 1 1 ; Const. dogm. de Ecclesia
Lumen gentium, n. 11;
Decr. de accomm. renov.
vitae religiosae Perfectae caritatis,
n. 24; Decr. de apostolatu laicorum Apostolicam actuositatem, n. 1 1 ; Decr. de past.
Episeop. munere in Ecclesia Christus Dominus, n. 15; Const. past. de Ecclesia in mundo
huius temporis Gaudium et spes, n. 52; Decr. de activ. mission. Ecclesiae Ad gentes divinitus, n. 39; cf. etiam Pius X I I , Adhort. Apost. Menti Nostrae, 23 sept. 1950: A. A. S. 42
(1950), p. 683; Alloc. Una parola, ad sponsos novellos, 25 mart. 1942: Discorsi e Radiomessaggi, I V , pp. 11-17; Ioannes X X I I I , Alloc. È grande, I Conventui Romae habito ex universa
Italia pro vocationibus fovendis, 21 apr. 1961: A. A, S- 53 (1961), pp. 308-314; Alloc. Quod
spectaculum, ad eos qui primo Conventui internati pro vocationibus eccl. interfuerunt,
26 maii 1962: A. A. 8. 54 (1962), pp. 451-453; Paulus V I , Litt. Apost. Summi Dei Verbum,
4 nov. 1963: A. A. 8. 55 (1963), pp. 985ss.; Nuntii Radiophon, habiti occasione celebrationis <.(Diei mundialis pro vocationibus», Pregate il Padrone, 11 apr. .1964: Insegnamenti, I I , pp. 240-242; Quest'anno, 5 mart. 1967: Insegnamenti, V, pp. 699-702; La quinta
Giornata, 19 apr. 1968: Insegnamenti, V I , pp. 133-136; Nuntius scripto datus La celebrazione, 19 mart. 1969: A. A. S. 61 (1969), pp. 330-333; S. Congr. Sem. et Stud. Univ.,
La preminente, Instructio de opere Actionis Catholicae vocationibus sacerd. fovendis,
1 oct. 1960.
56
Litt. D. Hamleti I. Card. Cieognani, Secr. Status, ad D. Iosephum Card. Pizzardo,
Praef. S. Congr. Sem. et Stud. Univ., 23 ian. 1964.
22
- A.
A.
S.
Acta Apostolicae Sectis - Commentarium Officiale
338
dam et excipiendam. Quare exemplum sacerdotum, « v e r u m gaudium
paschale aperte manifestantium » ,
5 7
pastoralis iuventutis cura in dioece-
sibus bene ordinata, sacrae conciones et catechesis vocationem ipsam tractantes, praeparatio spiritualis, v. gr. per exercitia spiritualia; quae omnia
tamquam prima ac praecipua ratio huius pastoralis operae habenda sunt.
Quae actio, servatis sanae psychologiae et paedagogiae legibus, ad
variarum aetatum homines dirigi debet; at urget in praesens novus labor
ad vocationes — quas plures in maturiore aetate manifestant (quandoque
post exercitam aliquam professionem) — propriis institutis et rationibus
inveniendas, excolendas, formandas.
58
10. Liberali animo vocationes foveantur n o n tantum pro sua cuiusque
dioecesi et natione, sed etiam pro aliis dioecesibus et nationibus, ratione
habita necessitatum universae Ecclesiae et divinae actionis, quae singulos ad diversa munera v o c a t , sive ad sacerdotium saeculare, sive ad
laborem missionalem, sive ad instituta religiosa. Ad quem finem facilius
assequendum Centra unica peroptanda sunt in singulis dioecesibus, quae
veluti exprimant cooperationem et unitatem inter utrumque clerum,
dioecesanum et religiosum, pro omnibus vocationibus.
59
60
I I I . De Seminariis Minoribus et aliis institutis
ad eundem finem erectis
11. Proprius Seminarii Minoris finis est adulescentes, qui vocationis
germina exhibere videntur, adiuvare quo facilius vocationem suam dignoscant eique respondere valeant. In re tantae prudentiae et consilii, quae
57
Conc. Vat. I I . Decr. de Presbyt. ministerio et vita Presbyterorum ordinis^ n. 11;
Decr. de institutione sacerdotali Optatam totius, n. 2.
58
Conc. Vat. I I , Decr. de institutione sacerdotali Optatam totius, n. 2; cf. Docu-
menta in nota 55 relata ; quoad vocationes adultorum, cf. Adhort. Apost. Menti Nostrae,
23 sept. 1950: A. A. S. 42 (1950), p. 684.
59
Conc. Vat. I I , Decr. de institutione sacerdotali Optatam totius, n. 2; Decr. de
Presbyt. ministerio et vita Presbyterorum ordinis, nn. 10, 11.
60
De praeparatione ad Seminarium Maius, quod est institutio immediate ad sacer-
dotium ordinata et habita ut necessaria,
Concilium Vaticanum
II
sententiam suam
protulit, spectabatque institutionem hucusque communem, quae sub Seminarii Minoris
nomine venit.
Eam Concilium censuit esse quidem integre renovandam,
sed
nostris
etiam temporibus permanere validam atque aptam ad vocationis germina excolenda. Ut
autem Seminarium Minus huic magni momenti proposito in praesentibus rerum adiunctis
melius respondeat illudque assequatur, paucae quidem sed aptissimae normae a Con-
Sacra
Congregatio pro
Institutione
Catholica
339
perfici nequit nisi luce ductuque Spiritus Sancti, qui dona sua dividit
prout vult (cf. 1 Cor. 12, 11), manuducantur candidati a Moderatoribus,
parentibus, communitate paroeciali et aliis ad quos pertinet, ut, divinae
Providentiae intentionibus fideliter respondentes, baptismalem suam consecrationem plenius in dies vivant et impleant, apostolico spiritu progrediantur, atque ita paratiores evadant ad sublime sacrae vocationis d o n u m
in sua vera natura percipiendum et, si legitimae auctoritatis comprobatio accesserit, libero et laeto animo amplectendum.
61
Cum autem vocatio ad sacerdotium, quamvis donum supernaturale sit
et omnino gratuitum, in naturae quoque dotibus necessario innitatur ita
ut, si earum aliqua desit, vocationem adesse recte dubitandum sit, alumni
accurate examinentur circa eorum familias, qualitates physicas, psychicas, morales et intellectuales, ut certa iudicii elementa de eorum idoneitate
tempestive haberi possint.
62
12. Debitum m o m e n t u m tribuatur oportet Seminario Minori in vita
dioecesis, cui prudenter apertum sit et quasi m e m b r u m vitaliter insertum,
ut non solum alacrem fidelium et cleri cooperationem alliciat, verum
etiam — tamquam fulcrum pastoralis curae vocationum — beneficam
efficacemque vim in iuventutem exerceat atque ad spiritualem eius progressum conferat. Ex h o c convenienti c u m mundo externo contactu discant alumni potiora Ecclesiae et humanae vitae problemata pro sua in-
cilio editae sunt ut haec institutio suam propriam structuram habeat, suae naturae
suoque fini consonam, nec figuram exhibeat alicuius Seminarii Maioris in minorem formam redacti, in quo neque studio neque verae libertati vocationum convenienter consuli
possit.
Concilium vero dum illud commendat, non negat ut alias vias simul experiri aliquis
possit, immo opportune experiatur ad sacerdotales vocationes fovendas, dummodo ipsa
institutio Seminarii Minoris inde detrimentum non patiatur, et ipsae novae experientiae
sint prudenter serieque ordinatae ad suum finem, nec meram abdicationem dissimulent.
Ecclesia enim censet — sicuti ex eius doctrina, experientia usuque constat — iam inde
a pueritia signa quaedam vocationis divinae discerni posse, quae sollertem et accommodatam curam requirunt.
61
Conc. Vat. I I , Decr. de institutione sacerdotali Optatam totius, n. 3; Pius X I I ,
Adhort. Apost. Menti Nostrae, 23 sept. 1950: A. A. S. 42 (1950), p. 685; Const. Apost.
Sedes sapientiae, 31 maii 1956: A. A. S. 48 (1956), pp. 358ss.; Alloc. C'est une grande
joie, alumnis e Seminariis Minoribus Galliae peregrinationis causa Romae coadunatis,
5 sept. 1957: A. A. S. 49 (1957), pp. 845-849.
02
Conc. Vat. I I , Decr. de institutione sacerdotali Optatam totius, n. 6; Pius X I I ,
Adhort. Apost. Menti Nostrae, 23 sept. 1950: A. A. S. 42 (1950), p. 684; Const. Apost.
Sedes sapientiae, 31 maii 1956: A. A. S. 48 (1956), p. 357; Paulus V I , Litt. Apost. Summi
Dei Verbum, 4 nov. 1963: A. A. S. 55 (1963), pp. 990 ss. Cf. infra notas ad nn. 39-40.
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
340
genu facultate cognoscere atque christiano spiritu interpretari, et sic vero
ecclesiali et missionali spiritu magis in dies progredientur.
63
Congruens et necessaria etiam servetur alumnorum consuetudo cum
propriis familiis et aetate aequalibus, qua indigent ad sanam evolutionem
psychologicam, praesertim affectivam. Opportuno spirituali auxilio familiis praestito provideatur ut eaedem ad ecclesiasticarum vocationum curam efficacius in dies una cum Seminario adlaborare valeant.
64
13. In Seminario vitam ducant alumni quae eorum aetati et progressioni conveniat ac sanis psychologiae et paedagogiae normis sit aptata;
sedulo autem vitentur omnia quae liberam electionem status quocumque
m o d o minuere possint, ac semper prae oculis habeatur inter alumnos in-»
veniri alios qui sacerdotium aperte spectent, alios qui illud tamquam possibile admittant, denique alios qui se haesitantes quidem dubiosque circa
vocationem manifestent, sed bene dotibus instructi sunt nec spem omnem
adimunt posse eos ad sacerdotium pervenire.
65
Haec omnia requirunt ut in Seminario Minore vigeat familiaris confidentia erga Superiores et fraterna inter alumnos amicitia, ita ut omnes
in unam familiam coalescentes, satis facile possint naturam sibi propriam
convenienter et apte atque iuxta divinae Providentiae dispositiones excolere.
66
14. Alumni in spirituali cuiusque conformatione apta moderatione
adiuventur, ut omnes suas facultates physicas, morales, intellectuales et
affectivas harmonice excolant et magis in dies sensu iustitiae, sinceritatis,
amicitiae fraternae, veritatis, iustae libertatis et conscientiae officii im-
68
Conc. Vat. I I , Decr. de institutione sacerdotali Optatam totius, n. 9; Const. past.
de Ecclesia in mundo huius temporis Gaudium et spes, n. 25; Decr. de activ. mission.
Ecclesiae Ad gentes divinitus, n. 39; Paulus V I , Litt. Encycl. Ecclesiam suam, 6 aug. 1964:
A. A. S. 56 (1964), pp. 627, 638; Alloc. L'odierna udienza, Christifidelibus coram admissis, 2 sept. 1964: Insegnamenti, I I , pp. 517-519.
64
Conc. Vat. I I , Decr. de institutione sacerdotali Optatam totius, n. 3; Deçlar.
de educatione christiana Gravissimum educationis, n. 3; cf. Pius X I I , Adhort. Apost.
Menti Nostrae, 23 sept. 1950: A. A. S. 42 (1950), p. 685.
65
Conc. Vat. I I , Decr. de institutione sacerdotali Optatam totius, n. 3; Declar. de
educatione
christiana
Gravissimum
educationis,
n.
i;
Pius X I I ,
Adhort.
Apost.
Menti
Nostrae, 23 sept. 1950: A. A. S. 42 (1950), p. 687; Const. Apost. Sedes sapientiae, 31 maii
1956: A. A. S. 48 (1956), p. 357; Paulus V I , Nuntius Radiophon. La quinta giornata,
habita occasione V diei mundialis pro vocationibus, 19 apr. 1968: Insegnamenti, V I ,
pp. 134-135.
fi6
Conc. Vat. I I . Decr. de institutione sacerdotali Optatam totius, n. 5.
Sacra Congregatio pro Institutione Catholica
341
buantur ita ut, omnibus elementis etiam naturalibus debita cura excultis,
67
ad Christum Redemptorem magno et puro animó sequendum eique
in apostolica vita serviendum facilius disponi possint.
68
Praecipuum ac necessarium spiritualis huius conformationis elementum
est vita liturgica, pleniore in dies conscientia participanda pro alumnorum
progrediente aetate, et pariter alia pietatis exercitia sive cotidiana sive
certis temporibus in singulorum Seminariorum Ordinationibus determinanda. Haec iuvenibus christianis conveniant eaque omnes laeto et v o lenti animo peragant.
69
.15. Seminarium etiam in aliis sufee vitae partibus proprias normas habeat, quibus varia alumnorum officia et activitates per diem totumque
annum apte disponantur.
70
16. Curriculum studiorum alumni perficiant quod in propria natione
ad studia academica inchoanda requiritur; quantum vero studiorum ratio
permittit, ea studia praeterea colant quae candidatis ad sacerdotium necessaria vel utilia sunt. Communiter vero curent civilem studiorum titulum consequi, ut pares sint aliis iuvenibus, ac libertate et facultate gaudeant alium statum vitae amplectendi, si ad sacerdotium vocati non inveniantur.
71
17. Haec studia perficiantur in scholis propriis Seminarii vel etiam,
si Episcopi id melius iudicaverint pro peculiaribus locorum adiunctis et
67
Conc. Vat.
I I , Declar. de educatione christiana Gravissimum educationis, n. 1;
cf. Pius X I I , Const. Apost. Sedes sapientiae, 31 maii 1956: A. A. S. 48 (1956), pp. 359-360.
6
" Conc. Vat. I I , Decr. de institutione sacerdotali Optatam totius, n. 3.
69
Conc. Vat. II, Decr. de institutione sacerdotali Optatam totius, n. 8; Const. de
S. Liturgia Sacrosanctum Concilium, nn. 13, 14, 17; cf. Declar. de educatione christiana
Gravissimum educationis, nn. 2, 4; Pius X I I , Adhort. Apost. Menti Nostrae, 23 sept. 1950:
A. A. S. 42 (1950), pp. 671, 689; Paulus V I , Alloc. Il Concilio, ad Episcopos Italiae, 6 dec.
1965:
Insegnamenti,
III,
p.
710;
S.
Congr.
de
Sacr.,
Instructio Postquam Pius,
ad
Episcopatum de Communione quotidiana in Seminariis et aliis Institutis eccles., 8 dec.
1938;
S. Congr.
Rit., Instructio Inter Oecumenici,
ad exsecutionem Constitutionis de
Sacra Liturgia recte ordinandam, 26 sept. 1964, nn. 14, 15, 17, IS: A. A. S. 56 (1964),
pp. 880-881; Instructio De cultu mysterii Eucharistici, 25 maii 1967: A. A. S. 59 (1967),
pp. 539-573.
70
Ioannes X X I I I , Alloc.
Questo incontro, ad Moderatores spiritus Romae coadu-
natos, 9 sept. .1962: A. A. S. 54 (1962), p. 676.
71
Conc. Vat. I I , Decr. de institutione sacerdotali Optatam totius, n. 3; cf. n. 13;
cf. Pius X I I , Adhort. Apost. Menti Nostrae, 23 sept. 1950: A. A. S. 42 (1950), p. 687;
Const. Apost. Sedes sapientiae, 31 maii 1956: A. A. S.. 48 (1956), pp. 361-362.
Acta
342
Apostolicae Sedis -
Commentarium
Officiale
si ita prudenter fieri potest, apud externas catholicas scholas peragantur,
aut etiam apud alias.
18. E i d e m proposito inserviunt Instituta quoque in variis regionibus
erecta, nempe Collegia, Scholae etc., in quibus simul c u m aliis vocationis
quoque sacerdotalis germina curantur et excoluntur. Similes pro his Institutis normae statuantur, quibus provideatur t u m solidae institutioni christianae alumnorum, t u m congruae institutioni ad altiora studia requisitae
tum eorum apostolicae actuositati per varias consociationes aliaque subsidia.
72
19. P r o cuiusque nationis necessitatibus erigantur ac foveantur Instituta iis efformandis destinata, qui provectiore aetate ad sacerdotium v o cantur. Hae autem peculiares institutionis sacerdotalis domus, auxilio
Episcoporum regionis vel etiam nationis ita conformentur et instruantur
ut sibi praestituto fini omnino respondeant.
73
Huiusmodi Instituta propriam pietatis, disciplinae atque studiorum
Ordinationem habeant oportet, ut aetate maturiores, ratione habita praecedentis uniuscuiusque formationis, apta ratione paedagogica et didactica, eam qua indigent formationem spiritualem et scientificam accipiant,
quae necessaria videatur ad studia ecclesiastica inchoanda.
Attentis locorum adiunctis, videndum etiam erit utrum alumni, post
absoluta per congruum tempus studia media, aggregandi sint ordinariis
Seminariorum curriculis, an peculiaribus addicendi sint scholis philosophicis et theologicis.
IV. De Seminariis Maioribus
74
20. Seminarium Maius alumnos excipit qui, actis studiis quae media
dicuntur, institutionem stricte sacerdotalem exoptant. Seminarium enim
eo spectat, ut vocatio candidatorum clarius pleniusque excolatur atque,
ad exemplum D. N. Iesu Christi, Magistri, Sacerdotis et Pastoris, veri
72
Conc. Vat. I I , Decr. de institutione sacerdotali Optatam totius, n. 3; cf. n. 13.
73
Ibid., n. 3.
74
Seminarii Maioris necessitatem Concilium Vaticanum II affirmat (Decr. de insti-
tutione sacerdotali Optatam totius, n. 4), ac plures normas praescribit ad hanc institutionem in variis suis partibus renovandam. Ut igitur apertae huic voluntati satisfiat
et novis
insurgentibus
necessitatibus
in
institutione
sacerdotali
opportune
occurratur,
Sacra
Congregatio pro
Institutione
Catholica
343
animarum pastores formentur ac parentur ad ministerium docendi, sanctificandi et regendi populum D e i .
75
2 1 . Seminarium Maius erigi et servari nequit nisi habeantur t u m congruus alumnorum numerus, t u m moderatores ad munus suum p r o b e parati
atque consociata fraterne opera coniuncti, t u m etiam, ubi Institutum scholam philosophico-theologicam simul includit, professores numero et qualitate sufficientes, apta praeterea sedes, bibliotheca atque eis aliis subsidiis instructa, quae pro institutionis gradu et natura requiruntur.
76
Ubi vero hae condiciones in una dioecesi haberi nequeunt, necessaria
est Seminarii interdioecesani (Regionalis, Centralis vel Nationalis) erectio et, pro locorum adiunctis, fraterna dioecesani et religiosi cleri cooperatio ut, coniunctis viribus opibusque atque servatis convenienter utriusque
cleri iuribus et officiis, facilius constitui possint aptae ecclesiasticorum studiorum sedes, ab alumnis utriusque cleri frequentatae, qui suis in domibus spiritualem pastoralemque formationem accipiunt.
77
22. Cum Seminarii institutio et educatio eo spectet ut candidati,
unius eiusdemque sacerdotii et ministem Christi aliquando participes
effecti, communionem hierarchicam c u m proprio Episcopo ceterisque in
sacerdotio fratribus ineant, unicum dioecesis Presbyterium componentes, valde expedit ut inter alumnos et proprios Episcopos atque dioecesanum clerum, iam ab annis Seminarii arcta vincula nectantur, in
requiritur prorsus ut perspectum sit quid ad essentiam huius institutionis ex Ecclesiae
sententia pertineat, quid non.
Ut veri nominis Seminarium habeatur, prout ex documentis et constanti Ecclesiae
mente erui potest, haec prorsus requiruntur: communitas vero caritatis spiritu imbuta,
ad hodierni mundi necessitates aperta atque ad modum corporis composita, in qua
nempe auctoritas legitimi moderatoris ex animo et iuxta exemplum Christi efficaciter
exerceatur et, omnibus iuvantibus, alumnorum maturitas humana et christiana vere
foveatur; facultas inchoandae experientiae condicionis sacerdotalis per relationes tum
fraternitatis tum dependentiae hierarchicae; illustratio doctrinae sacerdotii a moderatoribus facta
ab ipso Episcopo delegatis,
ac simul vitae sacerdotis et condicionum
omnium quae in sacerdote requiruntur, quas alumni paulatim cognoscere et recipere
debent, sive fidem doctrinamque spectant,
bandae
vocationis
sacerdotalis
certisque
sive vivendi rationem;
signis
et
qualitatibus
opportunitas pro-
confirmandae,
ut
de
idoneitate candidati ad sacerdotium possit certum iudicium Episcopo praeberi.
75
Conc. Vat. I I , Decr. de institutione sacerdotali Optatam totius, n. 4.
76
Cf. Ibid., nn. 5, 9.
77
Conc. Vat. I I , Decr. de institutione sacerdotali Optatam totius, n. 7; cf. Pius X I ,
Epist. Apost. Officiorum omnium, 1 aug. 1922: A. A. S. 14 (1922), pp. 456-457; Litt.
Encycl. Ad Catholici Sacerdotii, 20 dec. 1935: A. A. S. 28 (1936), pp. 38-39.
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
344
mutua caritate et frequenti sermonis commercio et omnis generis c o o peratione innixa.
78
23. Ratione habita numeri alumnorum, ut propria cuiusque formatio
magis promoveatur, coetus distincti utiliter constitui possunt in eodem
aedificio vel in aedibus propinquis, ne assiduitas mutui commercii impediatur. Eetinenda tamen est efficiens unitas regiminis, directionis spiritualis et scientificae institutionis.
79
Singuli coetus proprium sacerdotem moderatorem habeant, ad munus suum probe paratum, qui arctam constantemque coniunctionem serv e t c u m Seminarii Rectore, c u m alumnis proprii coetus et cum aliorum
coetuum moderatoribus, ut per consociatam sic operam omnia promoveantur, quae ad meliorem alumnorum institutionem conducant.
24. Ad Seminarii vitam ordinandam perficiendamque, atque ad industriam conscientiamque officii in alumnis fovendam, curetur eorundem
cooperatio cum Superioribus, quae progrediente alumnorum maturitate
paulatim quoad extensionem et qualitatem augeatur, ita tamen ut in hac
communi agendi ratione, diversa Superiorum alumnorumque responsabilitas clare definita et servata remaneat.
Quare, inter educatores et alumnos mutua fiducia omnibus modis foveatur ad verum et efficacem dialogum instaurandum, ita ut decisiones,
quae ad Superiores iure spectant, post aequam boni communis inquisitionem habeantur (cf. n. 4 9 ) .
80
25. In unoquoque Seminario disciplinae Ordinatio (règlement, Lebensordnung, regolamento, Eule of Life, reglamento) habeatur, ab Episcopo (vel,
si de Seminario interdioecesano agatur, a coetu Episcoporum) approbata,
qua indicentur potiora disciplinae capita quae ad alumnorum cotidianam
vitam et totius Instituti ordinem spectant.
78
81
Conc. Vat. I I , Decr. de Presbyt. ministerio et vita Presbyterorum Ordinis, n. S;
Const. dogm. de Ecclesia Lumen gentium, n. 28; Pius X I I , Adhort. Apost. Menti Nostrae,
23 sept. 1950: A. A. S. 42 (1950), p. 690.
79
80
Conc. Vat. I I , Decr. de institutione sacerdotali Optatam totius, n. 7.
Cf.
Conc.
Vat.
II,
Decr.
de
institutione sacerdotali
Optatam
totius,
n.
il;
Paulus V I , Litt. Encycl. Sacerdotalis caelibatus, 24 iun. 1967: A. A. S. 59 (1967), p. 684,
n. 68; Alloc. Libenti fraternoque animo, ad Delegatos Commissionum Episcopalium pro
Seminariis Romae coadunatos ad Rationem Fundamentalem elaborandam, 27 mart. 1969:
A. A. S. 61 (1969), pp. 253-256.
81
Cf. p. 341, nota 70.
¡Sacra Congregatio pro Institutione Catholica
345
26. Quae sive iri Seminarii Ordinatione sive in aliis deliberationibus statuta sunt, omnes magno et alacri animo servent, sibi persuasum habentes
quantum h o c necessarium sit tum ad veram vitam communitatis habendam t u m ad proprium cuiusque ingenium explicandum et roborandum.
Ideo normae vitae communis vel privatae — iustum quoddam libertatis
spatium servantes — non ex inertia et coactione subeundae sunt, sed
sponte et alacriter, ex intima persuasione et caritate. Temporis autem
decursu, prout nempe creverit alumnorum maturitas et officii conscientia,
gradatim attenuandae sunt, ita ut ii sibimetipsis moderari pedetemptim
addiscant.
82
V. De Moderatoribus
27. Secundum regionis consuetudinem in singulis Seminariis adsint
qui de eorum moderatione spondeant, ut sunt Rector, Vice-Rector, Director vel Directores Spirituales, Praefectus studiorum, Moderator exercitationum pastoralium, Praefectus vitae communis Seminarii ordinandae,
Oeconomus, Bibliothecarius; quorum singulorum munera, obligationes,
iura atque iusta retributio
clare definiantur.
In Seminariis modestioris condicionis, c u m minore numero alumnorum, non requiritur stricte ut singulis his muneribus totidem homines tribuantur.
28. Moderatores nominantur ab Episcopo — nisi Seminarii statuta
aliud decernant — diligenti praehabita consultatione. Sint omnes de Seminarii progressu vere solliciti ac frequentem dialogum cum Episcopo et
alumnis foveant ad maius commune b o n u m quaerendum atque ad paedagogicam suam operam magis in dies perficiendam.
83
29. Rector, qui praecipuum graviusque in Seminarii regimine onus
suscipit,
sit Moderatorum
coordinator atque fraterna
caritate
arctam
cum ipsis foveat cooperationem, conscientiae foro semper religiose ser82
Conc. Vat. I I , Decr. de institutione sacerdotali Optatam totius, n. 11 ; cf. Pius X I I ,
Adhort. Apost. Menti Nostrae, 23 sept. 1950: A. A. S. 42 (1950), p. 686; Ioannes X X I I I ,
Alloc. Questo incontro, ad Moderatores spiritus Romae coadunatos, 9 sept. 1962: A. A. 8.
54 (1962), p. 676; Paulus V I , Litt. Encycl. Sacerdotalis caelibatus, 24 iun. 1967: A. A. 8.
59 (1967), p. 684, n. 67.
83
Cf. Conc. Vat. I I , Decr. de institutione sacerdotali Optatam totius, n. 5; Pius X I ,
Litt. Encycl. Ad Catholici Sacerdotii, 20 dec. 1935: A. A. S. 28 (1936), p. 37; Paulus V I ,
Epist. Apost. Summi Dei Verbum, i nov. 1963: A. A. S. 55 (1963), p. 984.
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
346
vato, ut concordi opera alumnorum institutio promoveatur. Ad h o c quam
maxime conferre potest Moderatorum vita communis. Saepe, v. gr. saltem semel in mense, conveniant ad communem actionem suam c o m p o nendam, ad Seminarii difficultates et negotia expendenda et congruas inveniendas solutiones.
84
30. Maxima cura seligantur Moderatores, qui viri sint spiritu sacerdotali et apostolico imbuti, ad mutuam fraternamque cooperationem in
communi educationis opera praestandam idonei, ad percipiendas necessitates communitatis ecclesialis et civilis alacres et aperti, pastorali experientia instructi in paroeciali ministerio vel in aliis, atque iuvenilium anim o r u m perspicacia praestantes.
85
Cum Superiorum munus in Seminario sit ars omnium praecellentissima,
quae extemporalem fortuitamque agendi rationem non patiatur, praeter
naturales et supernaturales dotes necessario habere debent, pro cuiusque
muneris natura, debitam praeparationem spiritualem, paedagogicam vel
technicam, quam sibi acquisiverint praecipue in peculiaribus Institutis ad hunc finem sive in propria sive in aliis regionibus erectis vel
erigendis.
86
31. Curandum quoque est ut Moderatorum praeparatio ex inductis
cotidie
innovationibus
(aggiornamento)
perficiatur,
frequentando
con-
ventus v e l cursus, qui institui solent ad spiritualium et paedagogicarum
scientiarum progressus cognoscendos ac novas methodos novasque expe84
Cf. Ioannes X X I I I , Alloc. L'incontro odierno, ad Seminariorum Rectores qui ex
universa Italia interfuerunt Conventui de alumnis ad praesentis aetatis rationem instituendis, 29 iul. 1961: A. A. S. 53 (1961), p. 562; Alloc. Questo incontro, ad Moderatores
spiritus Romae coadunatos, 9 sept. 1962: A. A. S. 54 (1962), p. 673.
85
Conc. Vat. I I , Decr. de institutione sacerdotali Optatam totius, n. 5; cf. Decr. de
accom. renov. vitae religiosae Perfectae caritatis, n. 18;
Pius X I , Litt.
Encycl.
Ad
Catholici Sacerdotii, 20 dec. 1935: A. A. 8. 28 (1936), p. 37; cf. Ioannes X X I I I , Alloc.
È grande, ad eos qui Conventui interfuerunt Romae habito ex universa Italia pro vocationibus sacerdot. fovendis, 21 apr. 1961: A. A. S. 53 (1961), p. 311.
86
Cf. Quaesitum n. IV in Synodo Episcopali a Card. Praefecto S. Congregationis
pro Institutione Catholica propositum: « A n praecipere oporteat, ut Educatores futuri
Cleri specifica praeparatione polleant, acquisita per regularem frequentiam alicuius Instituti vel Scholae Superioris a Conferentia Episcopali erecta aut approbata, vel saltem
per participationem aliquorum Cursuum apposite institutorum».
In quaesitum istud Patres haec vota emiserunt: 120 placet, 8 non placet, 51 placet
iuxta modum, 3 abstensiones.
Cf. Ioannes X X I I I , Alloc. Questo incontro, ad Moderatores spiritus Romae coadunatos, 9 sept. 1962: A. A. S. 54 (1962), p. 674.
Sacra Congregatio pro Institutione Catholica
347
rientias addiscendis. N e c neglegantur varia experimenta et incepta, quibus Moderatores quaestiones — iuvenum p r a e s e r t i m — quae nunc agitantur, melius cognoscere atque ex luce fidei solvere possint.
87
VI. De Professoribus
32. Congruus habeatur numerus Professorum, ratione habita disciplinarum tradendarum, rationis docendi et numeri alumnorum; pro unoquoque Seminario, ubi institutio philosophico-theologica traditur, elenchus habeatur Professorum qui requiruntur in diversis curriculis et disciplinis.
33. P r o disciplinis sacris Professores sint communiter sacerdotes; omnes autem ex animo operam suam c u m aliis fraterne consocient, et tales
sint ut pro sua condicione, vel christianae vel sacerdotalis vitae exemplum
alumnis praebeant. Nominantur ab Episcopo, nisi aliter cautum sit, vel
si de Seminariis Eegionalibus agitur, ab Episcopis qui eorundem Seminariorum curam habent, consulto tamen Rectore et collegio Professorum,
qui idoneos candidatos proponere possunt.
88
34. Professores in sua quisque disciplina vere periti esse debent et
convenientem disciplinarum affinium cognitionem habere.
89
Quare debi-
tam praeparationem habuerint oportet et sint congruis gradibus academicis ornati: ad scientias sacras et philosophiam docendas saltem Licentiam v e l aequivalentem qualificationem, ad ceteras vero disciplinas idoneas qualificationes academicas habere debent.
35. Dotibus quoque paedagogicis ornati sint oportet, ideoque curandum est ut idoneam praeparationem etiam in hac re habeant et instituantur methodis didacticis activis, quibus alumnos per cooperationem et dialogum aptius docere valeant.
87
90
Cf. Conc. Vat. I I , Decr. de past. Episcop. munere in Ecclesia Christus Dominus,
n. 16; Ioannes X X I I I , Alloc. L'incontro odierno, ad Seminariorum Rectores qui ex universa Italia interfuerunt Conventui de alumnis ad praesentis aetatis rationem instituendis, 29 iul. 1961: A. A. S. 53 (1961), p. 560; Alloc. La vostra vibrante, ad Magistros catholicos Romae coadunatos, 22 sept. 1962: A. A. S. 54 (1962), pp. 713-714; Paulus V I , Motu
proprio Ecclesiae Sanctae, 6 aug. 1966: A. A. S. 58 (1966), p. 786; I I I , n. 3.
88
Conc. Vat. I I , Decr. de institutione sacerdotali Optatam totius, n. 5;
Decr. de
accom. renov. vitae religiosae Perfectae earitatis, n. 18.
89
Pius X I I , Const. Apost. Sedes sapientiae, 31 maii 1956: A. A. S. 48 (1956), p. 362.
90
Cf. superius, nota 88.
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
348
36. Curent Professores propriam praeparationem scientificam constanter perficere (aggiornare) lectione periodicorum et novorum librorum,
frequenti c u m viris doctis commercio partemque habendo in conventibus
scientificis.
91
37. Professores officia ne sibi sumant, quibus a suo munere rite implendo impediantur; ideo etiam aequa remuneratione donari debent, ut
proprio gravi muneri totos se dedere possint. Laudabiliter tamen quaed a m ministeria moderate exercebunt ut experientia pastorali iuventur in
problematibus nostri temporis, praesertim iuventutis, plenius cognoscendis tradendisque suis disciplinis ad futuros animarum pastores aptius
formandos.
38. In munere explendo vere educatores se reputent, et ideo prae
oculis habeant normas de doctrina tradenda et de ratione docendi, quae
infra indicantur; curent singulorum alumnorum institutionem et universam sacerdotalem formationem, ut illi in scientiis et in spirituali vita vere
proficiant; frequenter, v. gr. saltem semel in mense, congregentur ad res
scholasticas coniunctim examinandas, ut sedula concordique opera alumnorum institutionem formationemque promoveant.
Arctam assiduamque foveant cooperationem etiam cum Seminarii
Moderatoribus, ut non solum ad scientificam, sed etiam ad integram sacerdotalem alumnorum formationem efficacius possint conferre. Denique,
moderatores et professores unam constituant educatorum communitatem, ita ut una cum alumnis vere imaginem praebeant unius familiae, quae
Domini v o t u m expleat: « ut unum sint » (Io. 17, 1 1 ) .
92
VII. De Alumnis
39. Ad aptam alumnorum institutionem requiritur non tantum prudens eorum selectio, sed etiam singulorum iuvenum seria probatio inter
studiorum decursum, consilio peritorum facienda ut de voluntate Dei
91
Gf. Paulus V I , Motu proprio Ecclesiae Sanctae, 6 aug. 1966: A. A. S. 58 (1966),
p. 786; I I I , n. 3.
92
Conc.
Vat.
II,
Decr.
de
institutione
sacerdotali
Optatam
totius,
n.
5;
cf.
Pius X I I , Const. Apost. Sedes sapientiae, 31 maii 1956: A. A. S. 48 (1956), pp. 362-363;
Ioannes X X I I I , Alloc. È grande, I Conventui Romae habito ex universa Italia pro vocationibus fovendis, 21 apr. 1961: A. A. S. 53 (1961), p. 311.
Sacra Congregatio pro Institutione Catholica
349
circa eorum vocationem certo constet. In hac sincera voluntatis Dei inquisitione
ipsorum
candidatorum
probandorum
participatio
libenter
requiratur, ad eorum maius spirituale b o n u m citius et securius procurandum.
Qua in re considerandae sunt iuvenum dotes humanae et morales (v. gr.
animi sinceritas, maturitas affectiva, urbanitas, promissis servata fides,
assidua iustitiae cura, sensus amicitiae et iustae libertatis ac responsabilitatis, industrius animus, voluntas cooperandi cum aliis, etc.), spirituales
(v. gr. amor erga D e u m et proximum, studium fraternitatis et abnegationis, docilitas, probata castitas, sensus fidei et Ecclesiae, sollicitudo apostolica et missionalis), et intellectuales (v. gr. rectum et sanum iudicium,
ingenium sufficiens ad studia ecclesiastica perficienda, recta sacerdotii
notio eiusque condicionum, etc.), ut iudicari possit utrum apti necne sint
ad ministerium sacerdotale.
Pariter a peritis medicis et aliis, qui scientiam psychologicam callent,
generatim examinanda est eorum valetudo physica et psychica, consideratis quoque habitibus a familia forte hereditate transmissis.
93
Imprimis autem iuvandi sunt alumni ut serio et sincere coram D e o recogitent an revera vocari se ad sacerdotium credere possint, et rationes,
quibus ad illud contendunt, discernere valeant ut, si D e o placuerit, recta
et libera voluntate ad officium sacerdotis accedant.
94
40. Certis temporibus una cum singulis alumnis, de quibus probatio
fit, propria cuiusque condicio examinetur, ita ut qui a Rectore eiusque
consiliariis non idonei inveniantur, ad alium vitae statum amplectendum
benigne invitentur atque etiam adiuventur in Ecclesiae et ipsius alumni
83
S. Congr.
S. Officii, Monitum Cum compertum, de falsis quibusdam opinionibus
circa peccata contra VI praeceptum et de examinibus psychoanalyticis, 15 iul. 1961:
A. A. S. 53 (1961), p. 571; S. Congr. pro Relig, et Inst. S a e c , Instructio Renovationis
causam, de accommodata renovatione institutionis ad vitam religiosam ducendam, 6 ian.
1969: A. A. S. 61 (1969), p. 113, n. 11.
94
Conc Vat. I I , Decr. de institutione sacerdotali Optatam totius, n. 6; Pius X I ,
Litt. Encycl. Ad Catholici Sacerdotii, 20 dec. 1935: A. A. S. 28 (1936), p. 41 ; Pius X I I ,
Adhort. Apost. Menti Nostrae, 23 sept. 1950: A. A. S. 42 (1950), p. 684; S. Congr. de
Sacram., Litt. circulares Magna equidem, ad locorum Ordinarios, 27 dec. 1955, n. 10;
pro religiosis cf. Statuta Generalia adnexa Constitutioni Apost. Sedes sapientiae, 31 maii
1956, art. 33; Ioannes X X I I I , Litt. Encycl. Princeps Pastorum, 28 nov. 1959: A. A. S.
51 (1959), pp. 842-843; Alloc. Ad vobiscum, in secunda Synodi Romanae sessione habita,
26 ian. 1960: A. A. S. 52 (1960), pp. 224ss.; Paulus V I , Epist. Apost. Summi Dei Verbum,
4 nov. 1963: A. A. S. 55 (1963), pp. 987 s.; Litt. Encycl. Sacerdotalis caelibatus, 24 iun.
1967: A. A. S. 59 (1967), pp. 682s.
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
350
b o n u m . H a e c autem certa status vitae electio tempestive et quam prim u m obtinenda est, ne nimia et inutilis dilatio in candidati damnum vertatur.
95
41. Peculiare autem m o m e n t u m tribuendum est scrutiniis ante sacros Ordines suscipiendos praescriptis. Quare Eector, ex muneris sui conscientia accuratas notitias de singulis candidatis colligat per se et per alios
qui eos bene noverint, imprimis ex parochis, sacerdotibus et selectis laicis
(conscientiae foro semper religiose servato) easque Episcopo transmittat
ut de candidatorum vocatione tuto iudicare possit. Si vero dubium perstet,
tutior
sententia sequenda est.
96
42. Ad meliorem alumnorum institutionem et maturiorem ad Ordines
sacros praeparationem, Conferentiae Episcopales perpendant utrum o p portunum sit in propria regione peculiaria experimenta seu probationes
introducantur, sive pro omnibus alumnis, sive pro aliquibus singulis, iuxta
proprii Ordinarii iudicium.
97
Inter varias probationes quae neri possunt hae, exempli causa, proponuntur:
a) Ineunte curriculo philosophico-theologico, peculiare temporis
spatium tribui potest perpendendis sacerdotalis vocationis excellentiae
et naturae atque obligationibus cum ipsa connexis, ut accuratiore consideratione impensioreque oratione maturae deliberationi alumni initientur.
Haec initiatio, quae vario temporis spatio produci potest, generatim
apte coniungitur c u m introductione in mysterium Christi et historiam salutis, quae ineunte curriculo philosophico-theologico iuxta Concilium habenda est.
b) Inter curriculum philosophico-theologicum, interruptio
haberi
potest commorationis in Seminario, v. gr. per annum aut semestre, quo
tempore alumnus interrumpit vel studia vitamque in Seminario, vel sol u m m o d o vitam in Seminario, studia autem philosophico-theologica alibi
95
S. Congr. de Sacram., Litt. circulares Magna equidem, ad locorum Ordinarios,
27 dec. 1955, nn. 4 ss.
96
Cf. C. I. C, can. 994, 1000; Pius X I , Litt. Encycl. Ad Catholici Sacerdotii, 20 dec.
1935: A. A. S. 28 (1936), pp. 39 ss.
97
Conc. Vat. I I , Decr. de institutione sacerdotali Optatam totius, n. 12; Paulus V I ,
Litt. Encycl. Sacerdotalis caelibatus, 24 iun. 1967:
A. A. S. 59 (1967), p. 685, n. 71;
cf. S. Congr. pro Relig, et Inst. Saec., Instructio Renovationis causam, de accommodata
renovatione institutionis ad vitam religiosam ducendam, 6 ian. 1969: A. A. S. 61 (1969),
pp. 109, 115 s. ; nn. 5, 23, 24.
Sacra
Congregatio
pro
Institutione
Catholica
351
prosequitur. Inter huiusmodi interruptionem alumnus, ductus a perito sacerdote, pastorali ministerio auxilium praestat, homines quaestionesque
et difficultates cognoscit in quibus erit ei operandum, atque propriam aptitudinem ad sacerdotalem vitam et ad ministerium experitur. N e c excluduntur experimenta vitae saecularis in opera manuali vel in militia ubi
ea est obligatoria.
Vel etiam, post primum Seminarii Maioris annum, alumnis facultas
detur ut aut secundum ineant, aut studiis profanis in Universitate vacent, aut studia cuiusdam peculiaris disciplinae extra Seminarium peragant; h o c m o d o , primis experientiis in Seminario expletis, candidato spatium verae libertatis interioris et exterioris offeretur ad suam propriam
vocationem
solidius
diligentiusque
excolendam.
e) E x p l e t o curriculo philosophico-theologico, poterunt per unum vel
plures annos officia diaconalia exercere ut, sub periti sacerdotis moderatione, plenior vocationis maturatio et confirmatio obtineatur, atque disciplinae pastorales, quas iuvenes in Seminario didicerunt, melius assimilentur et transitus ad ministerium sacerdotale convenientius faciliusque fiat.
Experimentorum, de quibus sub b) et c), congruae definiantur condiciones ad feliciorem exitum tutum reddendum.
43. Conferentia Episcopalis consideret quoque an, attentis condicionibus regionis, protrahenda sit aetas a iure communi pro sacris Ordinibus
requisita.
98
VIII. De Institutione Spirituali"
44. Institutio spiritualis quae ad perfectionem caritatis ordinatur, eo
praesertim tendere debet ut sacrorum alumnus non tantum vi sacrae ordinationis, sed ex intima totius vitae consortione, peculiari ratione alter
98
Conc. Vat. I I , Decr. de institutione sacerdotali Optatam totius, n. 12; cf. S. Congr.
pro Relig, et Inst. Saec., Instructio Renovationis causam, 6 ian. 1969: A. A. S. 61 (1969),
p. 110, n. 6 (ad vota sollemnia quod attinet).
99
Hoc capite traduntur aliqua lineamenta spiritualis vitae sacerdotalis, ab alumnis
pedetemptim acquirendae. Sic autem perstringi possunt:
Spiritualis alumnorum vita praecipuam suam formam a Christo Sacerdote accipit,
cui futuri sacerdotes per vocationem suam peculiari modo sociantur. Cum enim debeant
«unum idemque sacerdotium et ministerium Christi» (Decr. de Presbyt. ministerio et
vita Presbyterorum ordinis, n. 7) participare, necesse est ut Ei non solum per sacram
Ordinationem, sed toto prorsus animo configurentur, evangelicam vitae formam per
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
352
fiat Christus et, Eius spiritu imbutus, in mortis Dominicae mysterio celebrando vere agnoscat quod agit, imitetur quod tractat, E u m sequatur
qui non venit ministrari sed ministrare (cf. Mt. 20, 2 8 ) .
1 0 0
45. Prae oculis constanter habito fine pastorali totius formationis
sacerdotalis, spiritualis vita alumnorum, auxilio Directoris spiritus,
in variis suis partibus ordinate evolvatur,
bus, quae inter homines pluris fiunt
103
102
101
ita ut simul cum ñs virtuti-
iuvenes gratiam suam baptismalem
ad perfectionem excolere studeant, clarius in dies certiusque sentiant peculiarem suam vocationem sacerdotalem et sic aptius se disponant ad
virtutes habitus que presbyteralis vitae sibi acquirendos.
conatus cotidianos paulatim assumendo. Peculiari modo se Christo devoveant Eumque
sequantur «qui virgo et pauper (cf. Mt. S, 20; Lc. 9, 58) per oboedientiam suam usque
ad mortem Crucis (cf. Phil. 2, 8) homines redemit et sanctificavit» (Decr. de accom.
- renov. vitae religiosae Perfectae caritatis, n. 1).
In fide, spe et caritate magis in dies radicati, luci Spiritus Sancti suos aperiant
animos atque studeant habitum orationis praesertim ex Liturgia et verbi Dei contemplatione acquirere et, assiduo sacramentorum usu vitam nutriendo, omnes virtutes harmonice excolere, ita ut digni «ministri Capitis» (Decr. de Presbyt. ministerio et vita
Presbyterorum ordinis, n. 12) in mystico Christi Corpore fieri possint. Ita ad sensum
Ecclesiae et futurum munus apostolicum educentur, ut valeant, sub Episcopi auctoritate
et in spiritu servitii, modestam et fraternam cooperationem suam in Clero dioecesano
praestare. Pastorali caritate moti addiscant mutationes humanae societatis prompto aperteque animo percipere, temporum signa interpretari et in voluntatis Dei lumine (cf. Decr.
de Presbyt. ministerio et vita Presbyterorum ordinis, n. 14) interiorem suam vitam cum
actione externa unire, ita ut per fidele apostolatus exercitium sancti fiant et quamvis his
in terris vivant, semper tamen ostendant non esse ex hoc mundo (cf. Const. dogm. de
Ecclesia Lumen gentium, n. 41).
1 0 0
Conc. Vat. II, Decr. de institutione sacerdotali Optatam totius, nn. 4, 8; Const.
dogm. de Ecclesia Lumen gentium, n. 28; Decr. de Presbyt. ministerio et vita Presbyterorum Ordinis, nn. 4, 5, 6; Pius X I I , Adhort. Apost. Menti Nostrae, 23 sept. 1950: A. A. S.
42 (1950), pp. 660ss.; Ioannes X X I I I , Litt. Encycl. Sacerdotii Nostri primordia, 1 aug.
1959: A. A. S. 51 (1959), pp. 545ss.; Paulus V I , Epist. Apost. Summi Dei Verbum, 4 nov.
1963: A. A. S. 55 (1963), pp. 979ss.
1 0 1
Conc. Vat. I I , Decr. de institutione sacerdotali Optatam totius, n. 8; cf. Ioan-
nes X X I I I , Epist. Apost. Pater misericordiarum, 22 aug. 1961: A. A. S. 53 (1961), p. 677;
Alloc. Questo incontro, ad Magistros pietatis Romae coadunatos, 9 sept. 1962: A. A. S.
54 (1962), pp. 673-674.
1 0 2
Conc. Vat. I I , Decr. de institutione sacerdotali Optatam totius, n. 8.
1 0 3
Conc. Vat. I I , Decr. de institutione sacerdotali Optatam totius, n. 11; Decr. de
Presbyt. ministerio et vita Presbyterorum ordinis, n. 3 ; Cf. Pius X I I , Alloc. Magis quam,
ad Ord. Carmel. Disc, sodales, 23 sept. 1951: Discorsi e Radiomessaggi, X I I I , p. 256;
Const. Apost. Sedes sapientiae, 31 maii 1956: A. A. S. 48 (1956), pp. 358-360; Paulus V I ,
Alloc. Il .12 dicembre, habita occasione inaugurationis novae sedis Pont. Collegii P. Lat.
Amer. Romae, 30 nov. 1963: Insegnamenti, I, p, 352; Litt. Encycl. Sacerdotalis caelibatus,
24 iun. 1967: A. A. S. 59 (1967), pp. 683-684, nn. 65-67.
Sacra Congregatio pro Institutione Catholica
353
46. Debitum pondus in spirituali formatione tribuendum est etiam
communitati, in qua alumni inserti assuescant propriam voluntatem deponere et communi consilio et nisu quaerere maius proximi b o n u m , sic
pro viribus conferentes ad propriam cuiusque et c o m m u n e m totius Seminarii vitam perficiendam, ad exemplum primaevae Ecclesiae, in qua multitudo credentium erat cor unum et anima una (cf. Act. 4, 32). Per caritatem enim communitas fruitur praesentia Dei, plene legem observat,
vinculum perfectionis assequitur et magnam exercet virtutem apostolicam.
104
47. Per vitam in Seminario communem candidati ad sacerdotium
praeparentur, ut tandem aliquando Ordine sacro aucti, « sacramentali
fraternitate » uniantur ampliori communitati dioecesani Presbytern « vinculo caritatis, orationis et omnimodae cooperationis ... ad aedificationem
Corporis Christi, quae praesertim nostris temporibus multiplicia officia
necnon novas accommodationes requirit » .
1 0 5
Introducantur igitur alumni
pedetemptim in veram dioecesis condicionem (cf. supra n. 22), ut cleri
fideliumque res et necessitates spirituales cognoscant et futurum munus
pastorale maiore cum fructu explere possint.
106
48. Ecclesia ritus latini normam sibi statuit, venerando usu commendatam, eos tantum ad sacerdotium eligendi qui ex Dei gratia libere propter
R e g n u m caelorum caelibatum amplecti velint.
107
Quae forma vitae in
evangelica doctrina et genuina Ecclesiae traditione radicata, multimodam convenientiam cum sacerdotio habet. Missio enim sacerdotis integra dedicatur servitio novae humanitatis, quam Christus, victor mortis,
per Spiritum suum in mundo suscitat; est status quo presbyteri Christo
«facilius indiviso corde adhaerent, liberius... servitio Dei et hominum se
dedicant... et sic aptiores fiunt qui paternitatem in Christo latius accipiant ... ». H o c igitur m o d o , statum nempe virginalem propter R e g n u m
caelorum (Mt. 19, 12) eligentes, «signum v i v u m efficiuntur illius mundi
1 0 4
Cf. Conc. Vat. I I , Decr. de accomm. renov. vitae religiosae Perfectae caritatis, n. 15.
1 0 4
Conc. Vat. I I , Decr. de Presbyt. ministerio et vita Presbyterorum ordinis, n. 8.
1 0 6
Cf. Pius X I I , Adhort. Apost. Menti Nostrae, 23 sept. 1950: A. A. S. 42 (1950),
pp. 686-687; cf. etiam Ioannes X X I I I , Litt.
Encycl. Princeps Pastorum, 28 nov. 1959:
A. A. S. 51 (1959), p. 842.
1 0 7
Conc. Vat. I I , Decr. de institutione sacerdotali Optatam totius, n. 10; Decr. de
Presbyt. ministerio et vita Presbyterorum ordinis, n.
16;
Paulus V I ,
Sacerdotalis caelibatus, 24 iun. 1967: A. A. S. 59 (1967), pp. 657-697.
23 - A. A. S.
Litt.
Encycl.
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
354
futuri, per fidem et caritatem praesentis », « in quo filii resurrectionis neque nubent neque ducent uxores » (cf. Lc. 20, 3 5 - 3 6 ) .
108
Qui ideo ad sacerdotium se praeparant, caelibatum tamquam peculiare donum Dei agnoscant et acceptent; per vitam impense deditam orationi et unioni cum Christo atque sincerae caritati fraternae necessarias
créent condiciones, quibus illum integre et laeto animo servare possint,
constanter solliciti de sinceritate factae suipsius donationis.
109
Ut autem electio caelibatus vere libera sit, requiritur ut iuvenis evangelicam huius doni v i m luce fidei perspicere possit, idemque bona status
matrimonialis recte aestimet.
110
Plena etiam gaudeat libertate psycholo-
gica interna et externa, atque necessarium gradum maturitatis affectivae
possideat, ita ut caelibatum tamquam suae personae completionem sentire atque vivere possit.
111
Ad h o c congrua educatio sexualis requiritur,
112
quae in alumnis qui
maturiorem adolescentiam iam assecuti sint, magis in formatione ad castum personarum amorem consistit quam in sollicitudine, aliquando m o lestissima, vitandi peccata; eos enim ad futurum pastoralis ministerii
commercium praeparare debet. Quare gradatim, sana ac spirituali discretione invitentur iuvenes et adducantur, ut in coetibus ac diversis apostolatus et cooperationis socialis partibus amorem experiantur ac manifestent sincerum, humanum, fraternum, personalem atque immolatum in
exemplum Christi, erga omnes ac singulos, praesertim vero pauperes,
afflictos, aequales; hac ratione solitudinem cordis superabunt. H u n c amorem aperte ac fidenter manifestatum Magistris spiritus et Superioribus,
cum iis in D o m i n o dijudicare addiscant; devitent autem relationes singulares, praesertim solitarias et productas, cum personis alterius sexus, sed
potius amorem omnibus apertum, ideoque vere castum, exercere studeant
et tamquam donum a D e o impetrare assuescant.
Inspecta igitur peculiari huius doni natura, quod desursum est, descendons a Patre luminum (lc. 1, 17), oportet ut candidati ad sacerdotium au-
1 0 8
Conc. Vat. I I , Decr. de Presbyt. ministerio et vita Presbyterorum Ordinis, n. 16.
1 0 9
Paulus V I , Litt. Encycl. Sacerdotalis caelibatus, 24 iun. 1967: A. A. S. 59 (1967),
pp. 686-690, nn. 72-82.
1 1 0
1 1 1
Conc. Vat. I I , Decr. de institutione sacerdotali Optatam totius, n. 10.
Paulus V I , Litt. Encycl. Sacerdotalis caelibatus, 24 iun. 1967: A. A. S. 59 (1967),
p. 683, nn. 65, 66.
1 1 2
Cf. Conc. Vat. I I , Declar. de educatione christiana Gravissimum educationis, n. 1;
cf. Pius X I I , Alloc. Magis quam, ad Ordinis Carm. Disc, sodales, 23 sept. 1951: Discorsi e
Radiomessaggi, X I I I , p. 257; Litt. Encycl. Sacra Virginitas, 25 mart. 1954:
(1954), pp. 183-186.
A. A. S. 46
Sacra Congregatio pro Institutione Catholica
355
xilio Dei nixi et propriis viribus non nimis confidentes, « mortificationem
sensuumque custodiam adhibeant. Media quoque naturalia ne omittant,
quae mentis et corporis sanitati favent. Ita fit ut falsis doctrinis, quae continentiam perfectam tamquam impossibilem vel fiumano profectui nociv a m ostentant, n o n moveantur, et omnia quae castitatem in periculum
adducunt,
instinctu
quodam
spirituali,
respuant » .
1 1 3
49. Arcta et amica necessitudo quam alumnus appetere debet c u m
persona et missione Christi, qui suum opus in humili obsequio erga v o luntatem Patris confecit (cf. Io. 4, 34), necessario requirit ut sacerdotii
candidatus « voluntatem propriam per oboedientiam servitio Dei et fratrum »
1 1 4
sincera fide dedicare sciat. Maxime enim oportet ut is, qui una
cum Christo crucifixo in Corpore Eius aedificando partem habere cupiat,
crucem non solum acceptare discat, sed etiam amare atque libenti et pastorali animo omnia onera sibi assumat, quae ad apostolicam missionem
agendam
requiruntur.
Ad Moderatores igitur spectat iuvenes ad veram maturamque o b o e dientiam instituere, Christo confisos, qui oboedientiam a suis quidem
quaesivit, sed prius sese exemplar eiusdem virtutis exhibuit, idemque
gratia sua semetipsum in nobis oboedientiae principium fecit. Oportet
proinde ut auctoritatem cum prudentia et respectu personarum exerceant. Iuvenes autem sociam suam operam hac in re profecto praestabunt,
d u m m o d o eis oboedientia in vera luce proponatur, ostendendo nempe
quomodo oporteat ut omnes ad communis boni assecutionem concurrant
et ut auctoritas ad h o c sit ordinata (cf. n. 24).
Quam oboedientiam, plenam et sinceram, imprimis Summo Pontifici,
Christi Vicario, humili obsequio et filiorum pietate praestare debent, atque proprio Episcopo eodem spiritu, ut per sacerdotium fiant eius fidi
cooperatores, sociam c u m aliis Presbyterii sacerdotibus operam magno ac
liberali animo praestando.
1 1 3
115
Conc. Vat. I I , Decr. de accom. renov. vitae religiosae Perfectae caritatis, n. 12;
cf. Ioannes X X I I I , Litt. Enc. Sacerdotii Nostri primordia, 1 aug. 1959: A. A. S. 51 (1959),
pp. 554-556; Alloc. Questo incontro, ad alumnos ex quibusdam Italicis Seminariis, 22 nov.
1959: A. A. S. 51 (1959), pp. 904-905; Paulus V I , Litt. Encycl. Sacerdotalis caelibatus,
24 iun. 1967: A. A. S. 59 (1967), pp. 684-685, n. 70.
1 1 4
Conc. Vat. I I , Decr. de Presbyt. ministerio et vita Presbyterorum ordinis, n. 15.
1 1 5
Conc. Vat. II, Decr. de institutione sacerdotali Optatam totius, nn. 9, 11 ; Decr. de
Presbyt. ministerio et vita Presbyterorum ordinis, nn. 7, 15;
Const.
dogm. de Ecclesia
Lumen gentium, n. 28; cf. Pius X I I , Adhort. Apost. Menti Nostrae, 23 sept. 1950: A. A. S.
42 (1950), p. 690; Ioannes X X I I I , Litt. Encycl. Sacerdotii Nostri primordia, 1 aug. 1959:
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
356
50. Spiritum paupertatis, utpote quae tantopere hisce diebus ab E c clesia expostulatur et ad opus apostolicum implendum est necessaria, non
tantum verbis sed factis fovere discant, ita ut fide innixi Patris providentiae, aequo animo ad instar Apostoli abundare et deficere (PMÏ. 4, 12)
sciant. Quamvis, aliter ac religiosi, plene abdicare se bonis materialibus
non teneantur, studeant tamen ut homines spirituales veram libertatem
et docilitatem filiorum Dei acquirere atque ad eam spiritualem moderationem pervenire, quae necessaria est ad rectam habitudinem ad mundum
et b o n a terrestria inveniendam.
116
I m m o , exemplum Christi secuti, qui
egenus pro nobis factus est, eum esset dives (2 Cor. 8, 9 ) , peculiari m o d o
commendatos sibi habeant pauperes et tenuiores
1 1 7
atque simplicitate et
austeritate vitae testimonium paupertatis praebere valeant, iam a rebus
superfluis liberaliter se abstinere assueti.
118
51. Formatio spiritualis totum hominem complecti debet (cf. nn. .14,
45). Cum enim gratia naturam non tollat sed elevet, et nullus verus christianus esse possit, nisi virtutes possideat et exerceat homini congruentes
et ab ipsa caritate requisitas, ut eas animet eisque utatur, futurus sacerdos
exercere discat animi sinceritatem, assiduam iustitiae curam, in agendo
urbanitatem, in promissis fidem, in colloquiis modestiam cum caritate
coniunctam,
119
spiritum fraterni servitii, operositatis, facultatem coope-
A. A. S. 51 (1959), pp. 556-558; Paulus V I , Alloc. A voi, che siete qua, Christifidelibus coram
admissis, 5 oct. 1966: Insegnamenti, I V , pp. 863-866; Alloc. Il Concilio, Christifidelibus
coram admissis, 9 oct. 1968: Insegnamenti, V I , pp. 959-963; Alloc. Libenti fraternoque,
ad Delegatos Commissionum Ep. pro Seminariis coadunatos Romae ad Rationem Fundamentalem elaborandam, 27 mart. 1969: A. A. S. 61 (1969), pp. 253-256.
1 1 6
Conc. Vat. I I , Decr. de Presbyt. ministerio et vita Presbyterorum ordinis, n. 17.
1 1 7
Ibid., n. 6.
1 1 8
Conc. Vat. I I , Decr. de institutione sacerdotali Optatam totius, n. 9; cf. Ioan-
nes X X I I I , Litt. Encycl. Sacerdotii Nostri primordia, 1 aug. 1959: A. A. S. 51 (1959),
pp. 551-554; Paulus V I , Alloc. Siamo particolarmente, ad sacerdotes qui interfuerunt
Conventui habito a Sodalitate v.d. « Federazione Associazioni del Clero Italiano », 30 iun.
1955:
Insegnamenti, I I I , pp. 385-386; Alloc. Benedicamus Domino, ad Praesules ex
America Lat. secundo generali Coetui Medellii interfuturos, 24 aug. 1968: Insegnamenti,
V I , pp. 411-412; Alloc. Se vogliamo, Christifidelibus coram admissis, 2 oct. 1968: Insegnamenti, V I , pp. 943 ss.
1 1 9
Cf. Conc. Vat. I I , Decr. de institutione sacerdotali Optatam totius, n. 11; Decr.
de Presbyt. ministerio et vita Presbyterorum ordinis, n. 3; Declar. de educatione christiana Gravissimum educationis, n. 1; cf. Pius X I I , Alloc. Sull'esempio, praeparata occasione quinquagesimi anni a condito Seminario Reg. Apulico, oct. 1958:
Discorsi e
Radiomessaggi, X X , pp. 446-447; Paulus V I , Epist. Apost. Summi Dei Verbum, 4 nov.
1963: A. A. S. 55 (1963), p. 991; cf. etiam notam 103, p. 352.
Sacra Congregatio pro Institutione Catholica
357
randi cuín aliis, etc., ut ad illam harmonicam conciliationem inter bona
humana et supernaturalia perveniat, quae necessaria est ad verum christianae vitae testimonium in hodierna societate exhibendum.
Cum autem sacerdos omnes homines evangelizare debeat, satagat sacerdotii candidatus facultatem suam profundius excolere ad congruas
relationes cum hominibus variae condicionis ineundas. Discat praesertim
artem alios alloquendi congruo m o d o , patienter audiendi atque cum eis
communicandi magna cum reverentia erga omnis generis homines spiritu
imbutus humilis caritatis, ut mysterium Christi in Ecclesia viventis aliis
revelare possit.
120
52. Celebratio cotidiana Eucharistiae quae communione sacramentali,
plena quidem libertate et digne suscepta, consummatur, centrum sit totius vitae Seminarii, eique alumni devote intersint. Alumni enim Sacrificium Missae, « totius vitae christianae fontem et culmen » ,
1 2 1
participan-
tes, caritatem participant Christi, supernaturalem v i m pro sua spirituali
vita et apostolico labore ex h o c ditissimo fonte hauriendo.
Sacrificium igitur eucharisticum atque adeo tota Sacra Liturgia, ad
mentem Const. Sacrosanctum Concilium, talem in Seminario locum o b tineat, ut appareat vere esse « culmen ad quod actio Ecclesiae tendit et
simul fons unde eius virtus emanat » .
1 2 2
Procuretur etiam sana varietas. in m o d o Sacram Liturgiam participandi, ita ut alumni non solum maiorem profectum spiritualem exinde
percipiant, sed etiam inde a Seminarii annis ad futurum ministerium et
apostolatum
1 2 0
liturgicum
practice
praeparentur.
123
Cf. Conc. Vat. I I , Decr. de institutione sacerdotali Optatam totius, n. 19; Decr.
de Presbyt. ministerio et vita Presbyterorum ordinis, nn. 6, 9; Const. dogm. de Ecclesia
Lumen gentium, n. 28; Paulus V I , Litt. Encycl. Ecclesiam Suam, 6 aug. 1964: A. A. S.
56 (1964), pp. 640ss.; Alloc. Il Concilio, Christifidelibus coram admissis, 9 oct. 1968:
Insegnamenti,
VI,
pp.
959 ss.
1 2 1
Conc. Vat. I I , Const. dogm de Ecclesia Lumen gentium, n. 11.
1 2 2
Conc. Vat. II, Const. de S. Liturgia Sacrosanctum Concilium, n. 10; cf. S. Congr.
Rit., Instructio De cultu mysterii Eucharistici, 25 maii 1967: A. A. S. 59 (1967), pp. 539-573.
1 2 3
Conc. Vat. I I , Decr. de institutione sacerdotali Optatam totius, n. 8; Const. de
S. Liturgia Sacrosanctum Concilium, nn. 17, 18, 19; Decr. de Presbyt. ministerio et vita
Presbyterorum ordinis, n. 5; Decr. de activ. mission. Ecclesiae Ad gentes divinitus, n. 19;
S. Congr. Rit., Instructio Inter Oecumenici, ad exsecutionem Constitutionis de S. Liturgia recte ordinandam, 26 sept. 1964: A. A. S. 56 (1964), pp. 880-881; nn. 14, 15; cf. etiam
Pius X I I , Litt. Encycl. Mediator Dei, 20 nov. 1947:
A. A. S. 39 (1947), pp. 547ss.;
Adhort. Apost. Menti Nostrae, 23 sept. 1950: A. A. S. 42 (1950), pp. 666ss., 691; Ioannes X X I I I , Litt. Encycl. Sacerdotii Nostri primordia, 1 aug. 1959:
A. A. S. 51 (1959),
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
358
53. Formationi ad cultum Eucharisticum stricte iungatur formatio
ad (üvinum Officium, quo sacerdotes « nomine Ecclesiae pro toto populo
sibi commisso, i m m o pro universo mundo, D e u m deprecentur » .
1 2 4
Modum
igitur orandi Ecclesiae discant alumni per convenientem introductionem
in Sacram Scripturam, Psalmos et alias preces S. Scriptura imbutas, per
frequentem recitationem communem alicuius partis Officii ( v . gr. Laudum
vel Horarum vespertinarum), ut V e r b u m Dei in Psalmis et in tota Liturgia
loquens maiore intellegentia reverentiaque percipiant, simulque educentur ad obligationem Divini Officii in sacerdotali vita fideliter observandam.
125
H a e c tamen institutio liturgica perfecta dici non poterit, si alumnis
non detegat arctam connexionem inter Sacram Liturgiam et cotidianam
laboris vitam, cum eius necessitatibus apostolatus et veri testimonii vivae fidei, per caritatem operantis.
126
54. Ad vitam sacerdotalem recte et fideliter gerendam, alumni pedetemptim acquirant oportet, pro sua quisque aetate et maturitate, firmam
formam vitae, solidis virtutibus munitam, sine qua Christo et Ecclesiae
vere et perseveranter adhaerere non valebunt.
Oportet enim ut sacerdos:
a) « c u m Patre per Filium Eius Iesum Christum in Spiritu Sancto
familiari et assidua societate vivere »
1 2 7
discat;
b) Christum invenire possit habitualiter in familiari communione
orationis;
e) verbum Dei in Scriptura Sacra didicerit amanter in fide prae manibus tenere et aliis dein tradere;
d) Christum in Eucharistia sacramentaliter praesentem visitare et
adorare
cupiat
et
gaudeat;
pp. 561 ss. ; Paulus V I , Alloc. Voi avete, ad eos qui interfuerunt Coetui v. d. « X I I I Settimana Nazionale di
Orientamento Pastorale» habito Romae,
6 sept. 1963:
menti, I, pp. 121-122; Litt. Encycl. Mysterium Fidei, 3 sept. 1965:
Insegna-
A. A. S. 57 (1965),
pp. 770 ss.
1 2 4
Conc. Vat. II, Decr. de Presbyt. ministerio et vita Presbyterorum Ordinis, n. 5.
1 2 5
Conc. Vat. I I , Const. de S. Liturgia Sacrosanctum Concilium, nn. 17, 90; S. Congr.
Rit., Instructio Inter Oecumenici, 1. c, nn. 14-17; cf. Pius X I I , Litt. Encycl. Mediator Dei,
1. c, pp. 547ss., 572s.; Ioannes X X I I I , Adhort. Apost.
Sacrae Laudis, 6 ian. 1962:
A. A. S. 54 (1962), p. 69; Alloc. Flagrantissima voluntas, ad alumnos Romae studiorum
causa commorantes, 28 ian. 1960: A. A. S. 52 (1960), pp. 275 s.
1 2 6
1 2 7
Conc. Vat. I I , Const. de S. Liturgia Sacrosanctum Concilium, n. 10.
Conc. Vat. I I , Decr. de institutione sacerdotali Optatam totius, n. 8.
.v
Sacra
Congregatio
pro
Institutione
Catholica
359
e) Virginem Mariam, Matrem Christi, in opere redemptionis peculiari m o d o sociam, secundum Ecclesiae sensum, ardenti amore prosequatur;
/) libenter sacrae traditionis documenta et opera Patrum Sanctorumque exempla consulturus adeat;
g) sciat seipsum, scilicet conscientiam suam eiusque rationes recto
sinceroque animo scrutari et discernere.
Quae omnia tunc m o d o sacerdos servabit, si alumnus in Seminario
piis exercitiis, venerando usu commendatis et Ordinatione Seminarii
sancitis, fideliter incubuerit et eorum momentum et v i m recte intellexerit. Quod si necessitas detur unum vel alterum horum exercitiorum novis exigentiis accommodandi, provideatur ut essentiales fines huic pio
exercitio inhaerentes semper firmi in animo perstent, atque ut alio apto
m o d o attingi queant.
128
55. Cum conversio animi quotidiana ad sequelam Christi et spiritum
evangelicum prorsus requiratur, virtus poenitentiae futuris sacerdotibus
inculcanda est etiam per poenitentiales actus communes sive ad propriam
sui formationem sive aliorum educationem. Studium vitae crucifixae et
cordis purificationem ex amore Christi constanter assequi contendant.
Ad h o c igitur auxilium gratiae necessariae ferventer requirant, et imprimis ad Poenitentiae sacramentum, in quo cuiusque labor q u o d a m m o d o
consecratur, frequenter accedere assuescant; atque ideo unusquisque
suum habeat directorem spiritualem, cui humiliter et confidenter conscientiam suam aperiat, ut in via Domini tutius dirigatur.
1 2 8
129
Cf. Conc. Vat. I I , Decr. de institutione sacerdotali Optatam totius, n. 8; Const.
de S. Liturgia Sacrosanctum Concilium, nn. 12, 13; Decr. de accom. renov. vitae religiosae Perfectae caritatis, n. 6.
Quoad potiora haec spiritualis vitae media, cf. Ioannes X X I I I , Litt. Encycl. Sacerdotii Nostri primordia, 1 aug. 1959: A. A. S. 51 (1959), p. 560: «Iamvero hanc assiduam
cum Deo coniunctionem efficiunt maxime ac tuentur varia sacerdotalis pietatis exercitia,
quorum plura, quae gravioris sunt momenti Ecclesia sapientissimis normis praescripsit,
uti sunt praesertim sacra cotidie habenda meditatio, piae ad divina Tabernacula salutationes, Marialis Rosarii recitatio, diligens sui ipsius recognitio (C. I. C, can. 125). Ad
horarias preces quod attinet, sacerdotes gravi officio erga Ecclesiam suscepto eas recitare
tenentur (ibid., can. 135). Ex eo fortasse quod aliqua ex hisce normis neglecta est, saepe
ratio est petenda, cur ecclesiastici viri rerum externarum vortice abripiantur, pedetemptim sacro careant afflatu, ac tandem, pro dolor, terrenae huius vitae illecebris
allecti, gravi in discrimine versentur, eum iam sint quovis spirituali praesidio destituti ».
1 2 9
Pius X I I , Litt. Encycl. Mystici Corporis, 29 iun. 1943: A. A..S. 35 (1943), p. 235;
Adhort. Apost. Menti Nostrae, 23 sept. 1950: A. A. S. 42 (1950), p. 674; Ioannes X X I I I ,
Litt. Encycl. Saeerdotii Nostri primordia, 1. c, pp. 574-575; Paulus V I , Const. Apost.
Paenitemini, 17 nov. 1966: A. A. S. 58 (1966), pp. 177 ss.
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
360
Moderator spiritus et Confessarius ab alumnis plena libertate sibi eligantur inter eos, qui ad h o c munus idonei ab Episcopo deputati sunt.
130
56. Ad sacerdotium nonnisi per gradus acceditur; quos gradus etiam
significat institutio Ordinum minorum ad determinatas
functiones
ec-
clesiasticas disponentium, paedagogica spiritualique initiatione rite peracta. Spiritualis vero alumnorum institutio per gradus procedit atque
opportunas accommodationes requirit pro singulorum aetate, experientia
et ingenii facultate. Ad eam autem efficacius promovendam multum iuvant statuta quaedam tempora impensioris tirocinii, ut v. gr. occasione
ingressus in Seminarium, initio curriculi theologici, vel occasione proximae ordinationis sacerdotalis, etc. Ut autem iuvenum labor in spirituali vita novos semper impulsus accipiat atque ratione ordinetur ad v e ram et maturam spiritualitatem sacerdotalem acquirendam ad sensum
Ecclesiae, praeter singulorum conscientiae directionem, certis temporibus,
pro cuiusque Seminarii Ordinationibus, tradatur alumnis instructio seu
collatio spiritualis, ad res mentesque iuvenum nostrae aetatis a c c o m m o data; habeantur insuper recognitio vitae, periodica animorum recollectio
et alia huiusmodi; singulis vero annis omnes per aliquot dies exercitiis
spiritualibus vacent.
57. Iuxta exemplum et consilia Christi (cf. Mt. 6, 6; 14, 13; Me. 6,
30, 46), qui inter quotidianos labores libenter solitudinem quaerebat, ut
animo intento orationi ad P a t r e m vacaret, fovere studeant alumni « v i t a m absconditam c u m Christo in D e o (cf. Col. 3, 3 ) , unde profluit et urgetur proximi dilectio i n salutem mundi Ecclesiaeque aedificationem » .
m
Solliciti proinde sint de silentio externo servando, quod requiritur ad animi
silentium internum, ad cogitandum atque ad laborem et quietem totius
communitatis.
132
58. Congruens cum hominibus commercium, inter quos Salvator car i t a t e Patris missus (cf. Io. 4, 9 ) , suum redemptionis opus explevit, permittet ut alumnus educetur ad recte discernenda signa t e m p o r u m ,
1 3 0
133
ad
C. I. C, can. 1358, 1361; Conc. Vat. II, Decr. de accom. renov. vitae religiosae
Perfectae caritatis, n. 18.
1 3 1
Conc. Vat. I I , Decr. de accom. renov. vitae religiosae Perfectae caritatis, n. 6.
1 3 2
Conc. Vat. I I , Decr. de institutione sacerdotali Optatam totius, n. 1 1 ; Paulus V I ,
Alloc. Il grande rito, habita quarto exacto saeculo post constituta a Conc. Trid. Seminaria, 4 nov. 1963: A. A. S. 55 (1963), p. 1034.
1 3 3
nn. 1-4.
Conc. Vat. I I , Const. past. de Eccl. in mundo huius temporis Gaudium et spes,
Sacra Congregatio pro Institutione Catholica
361
iudicium de eventibus ferendum ad lumen evangelii, ad rectam interpretationem variarum condicionum et necessitatum humanae vitae, quae
vera « semina Yerbi in se l a t e n t i a »
134
continent, eaedemque postulant ut
« l u c e evangelica collustrentur, liberentur et in Dei Salvatoris domimum
reducantur
».
1 3 5
In h o c commercio c u m mundo probe animadvertendum est, ut omnes
huiusmodi experientiae ad pastoralem Seminarii finem ordinentur atque
alumni ita spiritualiter praeparentur, ut futura actuositas non impedimento sit, sed potius auxilio ad propriam vitam spiritualem fovendam et
roborandam.
136
IX. De Institutione doctrinali in genere
59. Finis institutionis doctrinalis est ut alumni, una c u m cultura generali necessitatibus nostrorum temporum accommodata, acquirant amplam atque solidam doctrinam in scientiis sacris, ita ut, sua fide inde fundata et nutrita, evangelii doctrinam
hominibus
nostri
nuntiare atque in eorum culturam inserere valeant.
Haec
doctrinalis
institutio
temporis apte
137
complectitur:
a) complementum, quatenus opus sit — expleto curriculo de quo
in n. 16 — formationis in litteris et scientiis;
b) formationem philosophicam;
c) formationem theologicam.
60. Varia ratio qua haec studia coordinari possunt, ad tria praecipua
exempla reducitur:
1 3 4
Conc. Vat. I I , Decr. de activ. mission. Ecclesiae Ad gentes divinitus, n. 11.
1 3 5
Ibid.
1 3 6
Conc. Vat. II, Decr. de institutione sacerdotali Optatam totius, n. 11; Decr. de
Presbyt. ministerio et vita Presbyterorum ordinis, n. 3; cf. Ioannes X X I I I , Alloc. Questo incontro, ad Magistros pietatis Romae coadunatos, 9 sept. 1962: A. A. S. 54 (1962),
pp. 675-676; Paulus V I , Litt. Encycl. Ecclesiam suam, 6 aug. 1964: A. A. S. 56 (1964),
pp. 627, 638.
1 3 7
Cf. Conc. Vat. I I , Decr. Optatam totius, nn. 13-17; Const. past. de Eccl. in mundo
huius temporis Gaudium et spes, nn. 58, 62;
Decr.
de activ.
mission.
Ecclesiae Ad
gentes divinitus, n. 16; Pius X I I , Const. Apost. Sedes sapientiae, 31 maii 1956: A. A. S.
48 (1956), pp. 361 s.; Paulus V I , Motu proprio Ecclesiae Sanctae, 6 aug. 1966: A. A. /S.
58 (1956), p. 786; I I I , n. 2.
Acta, Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
362
A) Periodis distinctis et successivis fiunt: studia in litteris et scientiis (quatenus opus sit) — studia philosophica — studia theologica.
B) Studia in litteris et scientiis peraguntur c u m studiis philosophicis
(cf. American College); dein fiunt studia theologica.
C) Post studia in litteris et scientiis, studia philosophica componuntur c u m studiis theologicis ita ut philosophia simul c u m theologia doceatur;
attamen attendendum est ut philosophia tradatur distinctis
disciplinis
et propria methodo, nec philosophiae studium reducatur ad fragmentariam
et dispersam problematum tractationem occasione quaestionum theologicarum.
Quae vero hic ad m o d u m exempli adducuntur, alias rationes studia ordinandi non excludunt. In unaquaque Ratione Institutionis sacerdotalis
indicentur m o d i a Conferentia Episcopali selecti et approbati, ratione habita adiunctorum regionum.
61. Quocumque m o d o studia ordinentur, haec sedulo notanda sunt:
a) semper initium fìat a cursu introductorio in mysterium Christi,
de quo in numero sequenti agitur;
138
b) q u o d si philosophia et theologia distinctis temporum periodis
doceantur, coordinatio procuranda est inter disciplinas philosophicas et
theologicas, praesertim inter theologiam naturalem et tractatum dogmaticum de D e o , inter ethicam et theologiam moralem, inter historiam philosophiae, Ecclesiae, dogmatum, e t c . ;
1 3 9
c) temporis spatium consecratum studiis praecipue philosophicis
saltem biennium aequet (vel, secundum systema studiorum apud aliquas
nationes vigens, congruentem numerum sic dictarum horarum semestralium); temporis spatium consecratum studiis theologicis saltem quadriennium comprehendat
(vel congruentem numerum horarum semestralium),
ita ut complexive studia philosophica et theologica saltem sexennium c o m plectantur (vel, secundum alios m o d o s studia computandi, eam copiam
materiae quae
sexennio pertractari s o l e t ) .
140
62. Introductio in mysterium Christi et historiam salutis, quae initio
cursus philosophici et theologici tradenda est, eo tendit ut alumni studiorum ecclesiasticorum sensum et ordinem et finem apostolicum percipere
1 3 8
Conc. Vat. I I , Decr. de institutione sacerdotali Optatam totius, n. 14.
1 3 9
Ibid.
1 4 0
C. I. C, can. 1365; Paulus V I , Motu proprio De Episcoporum muneribus, 15 maii
1966: A. A. S. 58 (1966), p. 470.
Sacra Congregatio pro Institutione Catholica
363
possint, simul vero iuventur ad propriam fidem fundandam atque ad
vocationem sacerdotalem penitius intellegendam et prudentius amplectendam.
Duratio et programma cursus in unaquaque Ratione Institutionis sacerdotalis determinanda sunt, ratione habita experientiarum in propria
Natione vel universa Ecclesia, atque curandum est ut bene cohaereat
c u m ceteris studiis theologicis et continuetur postea, praesertim per Sacrae Scripturae lectionem sub professorum d u c t u .
141
63. Magistri in suis disciplinis tradendis de interna totius doctrinae
fidei unitate et harmonia iugiter solliciti esse debent (cf. n. 90), salvificum
eius aspectum in clariore luce ponendo. Sed ad h o c opus perficiendum,
vertente studiorum curriculo vel, si ita Conferentiae episcopales melius
iudicaverint, post aliquot annos experientiae pastoralis, opportune reservabitur congruum tempus, etiam aliquamdiu protractum, quo alumni,
propria et apta methodo, integro disciplinarum cursu peracto, verbum
Dei, ductu magistrorum et ope doctrinae acquisitae, melius percipere et
veluti contemplari et experiri possint in simplici eius unitate, qua fidelibus ad salutem tradendum est, convergentibus in unamquamque partem
luminibus omnium disciplinarum, quae hucusque separatim docebantur.
H o c summariae collectionis tempus quam maxime commendatur, ut notiones acquisitae nedum disiectae et veluti una ab altera avulsae remaneant, apte componantur ad spiritualem profectum fidelium et ipsorum
sacerdotum, qui, percepta scientiae acquisitae utilitate, maiore amore
erga disciplinas
sacras
exardescent.
Quod si Episcopi — vel singuli vel ex communi Conferentiae Episcopalis instituto — opportune decreverint exercitium Diaconatus post expletum studiorum curriculum per unum vel plures annos instaurare (cf.
n. 42 c ) , huiusmodi omnium disciplinarum collectio, seu simplex et c o haerens disciplinarum compositio, utilius transferenda erit ad tempus quo
Diaconi ad Seminarium revertentur ut se ad sacerdotium praeparent.
Huius autem temporis spatium satis producendum erit, ut proxima ad
sacerdotium praeparatio vere efficax habeatur.
64. In tota formatione doctrinali sedulo curanda est eius accommodatio ad diversas culturas, ut alumni nuntium Christi secundum formam
1 4 1
Conc. Vat. II, Decr. de institutione sacerdotali Optatam totius, n. 14; cf. Const.
de S. Liturgia Sacrosanctum Concilium, n. 16;
gentes divinitus, n. 16.
Decr. de activ. mission. Ecclesiae Ad
Acta Apostolicae
364
Sedis - Commentarium
Officiale
unicuique culturae propriam intellegere et exprimere valeant atque inde
vitam christianam ingenio indolique cuiusque culturae aptare possint.
Quare professores philosophiae et theologiae ne omittant in suis praelectionibus doctrinam christianam c u m intimis notionibus, quas populi
secundum sacras sibi traditiones de D e o , de mundo, de homine efformaverunt, comparare et, in quantum fieri potest, his sapientiam philosophic a m et intellectum fidei ditare.
142
X. De studiis litterarum et scientiarum
65. A n t e q u a m alumni ad studia proprie sacerdotalia accedant, oportet ut studiorum mediorum curriculum perfecerint (cf. n. 16) prout in
unaquaque natione requiritur ad studia academica inchoanda, et convenienter
titulum
civilem
obtinuerint.
143
66. Si peracto studiorum curriculo, quaedam adhuc desint candidatis
ad sacerdotium necessaria, v. gr. congrua linguae latinae cognitio ad mentem permanentis instantisque Ecclesiae voluntatis,
144
ea supplenda sunt
sive ante curriculum philosophicum sive c u m studiis philosophicis, prout
in n. 60 indicatum est. Harum autem disciplinarum index et programma
in Ratione Institutionis sacerdotalis indicanda sunt.
67. Addiscant alumni etiam linguas quae, praeter nationalem, ratione
habita programmatum civilium, necessariae vel utiles sint ad futurum
ministerium pastorale. R a t i o quoque sese exprimendi, hominibus aetatis
1 4 2
Conc. Vat. I I , Decr. de activ. mission. Ecclesiae Ad gentes divinitus, nn. 16, 19,
22; Const. past. de Eccl. in mundo huius temporis Gaudium et spes, nn. 44, 58, 62;
Decr. de Oecumenismo Unitatis redintegratio, nn. 4, 17;
Orientalium Ecclesiarum, nn. 4, 5, 6;
cf.
Decr. de Eccl. Orient. Cath.
Pius X I I , Litt.
Encycl. Evangelii Praecones,
2 iun. 1951: A. A. S. 43 (1951), pp. 521 ss.; Ioannes X X I I I , Litt. Encycl. Princeps Pastorum, 28 nov. 1959: A. A. S. 51 (1959), pp. 843ss.; Paulus V I , Homil. Hi amicti sunt,
habita occasione
canonizationis
Martyrum
Ugandensium,
18
oct.
1964:
Insegnamenti,
I I , pp. 588-589; Motu proprio Ecclesiae Sanctae, 6 aug. 1966: A. A. S. 58 (1966), p. 786,
I I I , n. 2.
1 4 3
Conc. Vat. II, Decr. de institutione sacerdotali Optatam totius, n. 13; cf. n. 3;
Pius X I I , Adhort. Apost. Menti Nostrae, 23 sept. 1950:
A. A. S. 42 (1950), p. 687;
Const. Apost. Sedes sapientiae, 31 maii 1956: A. A. S. 48 (1956), pp. 361-362.
1 4 4
Conc. Vat. I I , Decr. de institutione sacerdotali Optatam totius, n. 13; Paulus V I ,
Epist. Apost. Summi Dei Verbum, 4 nov. 1963: A. A. S. 55 (1963), p. 993; Litt. Apost.
Studia Latinitatis, 22 febr. 1964: A. A. S. 56 (1964), pp. 225 ss.
Sacra Congregatio pro Institutione Catholica
365
nostrae accommodata, tradatur, ut ars dicendi et scribendi atque penetrandi naturam quaestionum, quae ars sacerdoti est omnino necessaria.
Conveniens quoque impertiatur alumnis institutio qua artem et musicam
sacram ac profanam intellegere possint.
145
68. Cum in hodierno vitae cultu n o n tantum per libros et magistros,
sed largius in dies per audiovisiva instrumenta informentur et moveantur
homines, maxime oportet ut sacerdotes his instrumentis uti valeant, et
quidem recte, non inertes ad ipsa se habentes sed ad iudicandum semper
parati. Quod fieri nequit nisi ad h o c in Seminario, debita tamen servata
prudentia et mensura, usu et doctrina per apta experimenta, atque a viris
peritis educentur, ita ut, quoad huiusmodi instrumenta, possint et seipsos
regere et fideles efformare, et etiam in apostolatu iis efficaciter u t i .
146
69. Alumni inde a primis Seminarii annis, uberius vero aetate institutioneque progrediente, vitae socialis necessitatibus praesertim suae nationis ita initientur, ut ex variis in quas incumbunt disciplinis et ex rerum
hominumque usu eventibusque cotidianis probe discant quaestiones controversiasque sociales cognoscere, earum naturam, mutuas relationes,
difficultates et consectaria perpendere, atque solutiones in legis naturalis
praeceptorumque evangelicorum lumine aeque iusteque perspicere.
1 4 5
De humano civilique cultu cum christiana
institutione componendo,
cf.
147
Conc.
Vat. I I , Const. past. de. Eccl. in mundo huius temporis Gaudium et spes, nn. 59, 62.
De arte et musica sacra: Conc. Vat. I I , Const. de S. Liturgia Sacrosanctum Concilium, nn. 115, 129; S. Congr. Rit., Instructio Musicam sacram, de musica in S. Liturgia,
5 mart. 1967: A. A. S. 59 (1967), pp. 300ss.; cf. n. 52.
1 4 6
Conc. Vat.
I I , Decr. de instr, communicationis socialis Inter mirifica, n.
16;
Const. past. de Eccl. in mundo huius temporis Gaudium et spes. n. 61; Decr. de past.
Episcop. munere in Ecclesia Christus Dominus, n. 13; cf. Const. de S. Liturgia Sacrosanctum Concilium, n. 20;
Paulus V I , Nuntius Radiophon.
diei
instrumentorum
mundialis
pro
recto
Ci rivolgiamo, occasione I
communicationis
socialis
usu
provehendo,
2 maii 1967: Insegnamenti, V, pp. 203-206.
1 4 7
Conc.
Vat.
II,
Decr.
de
institutione
sacerdotali
Optatam
totius,
n.
20;
cf.
Pius X I I , Adhort. Apost. Menti Nostrae, 23 sept. 1950: A. A. S. 42 (1950), pp. 687, 696-697;
Ioannes X X I I I , Lit. Encycl. Mater et Magistra, 15 maii 1961: A. A. S. 53 (1961), p. 453;
Paulus V I , Alloc. The visit of so many, ad iuvenes catholicos Britannicos, 30 iul. 1963:
Insegnamenti, I, p. 94.
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
366
148
X I . De studiis philosophiae et scientiarum affinium
70. Studia philosophiae et scientiarum affinium quae — utcumque
disciplinae per annos distribuantur (cf. n. 60) — integrum biennium aequare debent, eo tendunt ut iuvenum formationem humanam perficiant,
sensum in eis acuendo intellectualis discretionis atque exquisitiorem c o gnitionem antiquae et recentis sapientiae suppeditando, qua familia humana saeculorum decursu ditata est. Ita simul tradantur ut alumnum
1 4 8
Praesentes rerum condiciones varia ratione postulant ut vera formatio philo-
sophica habeatur. Etenim:
a) Sive ex fine studiorum philosophieorum, sive ex circumstantiis quae hodie
accuratam formationem requirunt, satis apparet haec studia a fide quaerenda et communicanda non solum non esse aliena, sed apprime ad hoc ipsum adiuvare. Relationem
autem hanc in semper clariorem lucem ponere oportet sive in modo docendi, sive in
consociata opera inter professores philosophiae et theologiae,
sive in ordinata
distribu-
tione tractatuum utriusque scientiae, ita ut per studia philosophica futuri sacerdotes
nedum a veritate et amore Christi quasi per vim abstrahantur, in eis se proficere experiantur.
Ipsum Concilium Vaticanum II variis in documentis, praesertim autem in
Constitutione pastorali Gaudium et spes, luculenter demonstrat quomodo sanae philosophiae principia conferant ad vera bona christiana in hodierna vita sociali et culturali
servanda, fruenda atque altius provehenda in totius humanitatis bonum (cf. nn. 23 ss.,
53 ss.).
b) Praeter necessariam determinationem methodorum et disciplinarum tradendarum, finis quoque ultimus formationis philosophicae clare
percipiendus est
sicuti ex operis exitu probatur, iterum atque iterum considerandus.
atque,
Ministros enim
fidei acquisiverit oportet tum sensum eius quod est « e s s e » , qui permittat affirmationis
soliditatem; facultatem diseernendae veritatis, percipiendae et acceptandae a quocumque veniat. Pariter necessarium est ut peraere iudicium sibi ipsi acquirant, ita ut cotidianae vitae problemata et condiciones recte percipere et iudicare possint. Haec igitur
assequenda sunt ut futuri sacerdotes magis idonei evadant ad docendum, ad efficacem
dialogum fovendum, nec omni vento doctrinae iactentur cum gravi muneris sui detrimento. Inde sollicitudo Ecclesiae de aptis viis debita eum prudentia quaerendis experiendisque ad institutionem philosophicam in Seminariis efficaciorem reddendam.
c) Munus
philosophiae
docendae
professores
vere paratos
exigit.
Nonnumquam
enim accidit ut, cum peculiaris haec peritia in docendo desit, iuvenes nec disciplinas
discant nec inter diversas sententias recte eligere sciant, et philosophicas sententias
admodum cuiusdam ludi habeant.
d) Ut philosophica institutio efficax utilisque evadat, requiritur pariter ut studeat
arctam connexionem servare cum quaestionibus quae nostra aetate moventur. Quapropter
respiciat oportet v. gr. ad hodiernam ingravescentem propensionem ad atheismum et ad
conatus disiungendi fidem a religione; vel ad posita principia philosophica quae veram
interpretationem verbi Dei in discrimen adducunt, vel ad momentum quod psychologia,
sociologia et scientiae humanae apud hodiernos homines habent.
Sacra Congregatio pro Institutione Catholica
367
iuvent ad propriam fidem penitius penetrandam et vivendam, et pariter
ut eum ad studia theologica praeparent, ad ministeria apostolica rite
obeunda ita disponant, ut dialogus cum hominibus nostri temporis aptius institui p o s s i t .
149
71. Peculiaris momenti sit philosophia systematica, cum omnibus suis
partibus, quae ad solidam et cohaerentem hominis, mundi et Dei cognitionem acquirendam perducit.
Haec philosophica institutio inniti debet patrimonio philosophico perenniter v a l i d o ,
150
cuius testes sunt maximi philosophi christiani, qui
prima philosophica principia, perenni vi praedita utpote in ipsa natura
fundata,
tradiderunt.
Firmo h o c fundamento posito, ratio habenda est philosophicarum investigationum progredientis aetatis, praecipue earum quae in propria natione maiorem v i m exercent, atque etiam progressus recentiorum scientiarum ita ut alumni, hodiernae aetatis indole recte percepta, ad colloquium cum hominibus accommodate praeparentur.
151
72. Historia philosophiae pari cura tradenda est, ut et maximorum
problematum origo et progressio appareat, et alumni, ex diversis solutionibus decursu temporum propositis, vera discernere elementa, falsa detegere
et
refellere
valeant.
152
73. Scientiae affines quoque tradantur, quales sunt scientiae naturales
et mathematica quoad quaestiones cum philosophia connexas, debita
tamen proportione servata, ita ut disciplinis principalibus utile complementum praebeant, et vitetur encyclopaedica et superficialis eruditio.
1 4 9
153
Conc. Vat. I I , Decr. de institutione sacerdotali Optatam totius, n. 15; cf. Const.
past. de Eccl. in mundo huius temporis Gaudium et spes, nn. 44, 59; Decl. de educatione
christiana Gravissimum educationis, n. 10; Decr. de activ. mission. Ecclesiae Ad gentes
divinitus, n. 16; cf. Paulus V I , Litt. Encycl. Ecclesiam Suam, 6 aug. 1964: A. A. S. 56
(1964), pp. 637 ss.
1 5 0
Cf. Pius X I I , Litt. Encycl. Humani generis, 12 aug. 1950:
pp. 571-575;
A. A. S. 42 (1950),
Paulus V I , Alloc. Nous sommes, ad eos qui VI Conventui Internationali
Thomistico interfuerunt, 10 sept. 1965: Insegnamenti, III, pp. 445 ss.
1 5 1
Conc. Vat. I I , Decr. de institutione sacerdotali Optatam totius, n. 15.
1 5 2
Ibid.
1 5 3
Conc. Vat. I I , Decr. de institutione sacerdotali Optatam totius, n. 15; Const.
past. de Eccl. in mundo huius temporis Gaudium et spes, nn. 44, 62; Pius X I I , Const.
Apost. Sedes sapientiae, 31 maii 1956: A. A. S. 48 (1956), p. 362; Paulus V I , Alloc. Siate
i benvenuti, ad eos qui X X X V I Conventui Italico Stomathologiae interfuerunt, 24 oct.
1963: Insegnamenti, I, pp. 256-257.
Acta Apostolicae
368
Sedis
-
Commentarium
Officiale
74. In omnium disciplinarum expositione ratio habenda est tum intrinseci momenti singularum quaestionum t u m praesentis necessitatis
ipsarum pro discipulorum et regionum adiunctis.
154
75. In Ratione Institutionis sacerdotalis (vel in eius Appendice) referatur conspectus omnium disciplinarum quae ad curriculum philosophicum pertinent, breviter indicando singularum disciplinarum programma,
numerum annorum vel semestrium et horarum in hebdomada, quibus
traduntur in scholis.
Si vero h o c ob varia rerum adiuncta (sicuti v. gr. in magnis latissimisque Nationibus accidere potest, ubi variorum systematum diversitas
viget) vel summa difficultate fieri potest vel omnino non potest, indicentur
saltem aliqua exempla programmatum, quae secura indicia in omnium
utilitatem praestare possint.
XII. De studiis theologicis
76. Studia theologica, quae saltem integro quadriennio respondere
debent,
155
eo spectant ut alumni doctrinam ex Divina Revelatione in lu-
mine fidei et sub ductu auctoritatis magisterii accurate haustam, penitius
pénètrent, in alimentum propriae vitae spiritualis convertant, atque in
ministerio sacerdotali eam tueri et ad spiritualem fidelium utilitatem nuntiare
et
exponere
valeant.
156
77. Disciplinae theologicae variis attentis aspectibus (oecumenico,
missionali, e t c . )
l s i
1 5 7
ita tradantur, ut intima connexio inter eas vigens clare
Conc. Vat. I I , Decr. de institutione sacerdotali Optatam totius, n. 15; cf. Ioan-
nes X X I I I , Litt. Encycl. Princeps Pastorum, 28 nov. 1959: A. A .S. 51 (1959), pp. 843 s.
J 5 S
C. /.
C, can. 1365; cf.
Paulus V I , Motu proprio De Episcoporum muneribus,
15 iun. 1966: A. A. S. 58 (1966), p. 470.
1 5 6
Conc. Vat. II, Decr. de institutione sacerdotali Optatam totius, n. 16; cf. Pius X I I ,
Litt. Encycl. Humani generis, 12 aug. 1950: A. A. S. 42 (1950), pp. 567-569; Const. Apost.
Sedes sapientiae, 31 maii 1956: A. A. S. 48 (1956), pp. 361-363; Paulus V I , Alloc. Incensissimo desiderio, ad Senatum academicum et alumnos Pont. Univ. Gregorianae Romae,
12 mart. 1964: Insegnamenti, II, pp. 178ss.; Alloc. Libentissimo sane, ad eos qui interfuerunt Conventui Internat, de Theologia Concilii Vat. II Romae, 1 oct. 1966:
Inse-
gnamenti, IV, pp. 443 ss. ; Alloc. Gratia Domini, ad Commissionem Theologicam Internat., 6 oct. 1969: L'Osservatore Romano, 6-7 oct. 1969, p. 1.
1 5 7
Cf. Conc. Vat. I I , Decr. de Oecumenismo Unitatis redintegratio, n. 4, 5, 6, 10, 17;
Decr. de activit. mission. Ecclesiae Ad gentes divinitus, n. 39; Const. de S. Liturgia
Sacrosanctum Concilium, n. 16;
nn. 4, 6.
Decr. de Eccl.
Orient.
Cath.
Orientalium Ecclesiarum,
Sacra
appareat,
158
Congregatio pro Institutione
Catholica
mysterium Ecclesiae debita in luce p o n a t u r ,
369
159
atque omnes
— suo quaeque m o d o — harmonice in finem conspirent explicandi historiam salutis, quae in vita Ecclesiae et mundi vicissitudinibus perpetuo
agitur.
160
78. Universae Theologiae veluti anima est Sacra Scriptura, quae o m nes disciplinas theologicas informare d e b e t .
161
Quam ob rem debitum institutioni biblicae pondus tribuatur. Congrua
introductione praemissa, alumni, auxiliaribus disciplinis suffulti, exegeseos methodis accurate initientur. A p t e a professoribus edoceantur de
potiorum problematum natura et solutione, atque efficaciter adiuventur
ut totius Sacrae Scripturae conspectum acquirant, et principaliora historiae salutis capita penitus perspiciant. Contendant pariter professores
theologicam divinae Eevelationis synthesim sacrorum alumnis praebere
ad spiritualem eorum vitam et futuram praedicationem solidis fundamentis muniendam.
1 5 8
Cf.
162
Conc. Vat.
II,
Decr.
de institutione sacerdotali
Optatam
totius,
n.
17;
Const. de S. Liturgia Sacrosanctum Concilium, n. 16; cf. Pius X I I , Const. Apost. Sedes
sapientiae, 31 maii 1956: A. A. S. 48 (1956), p. 363.
1 5 9
Conc. Vat. I I , Decr. de institutione sacerdotali Optatam totius, n. 16 ; Const. dogm.
de Ecclesia Lumen gentium, n. 8 et passim; Const. de S. Liturgia Sacrosanctum Concilium,
n. 2; Decr. de activ. mission. Ecclesiae Ad gentes divinitus, n. 16; cf. Paulus V I , Alloc.
Sálvete, Fratres, secunda Conc. Vat. II periodo ineunte, 29 sept. 1963:
Insegnamenti,
I, pp. 172 ss.
K0
Conc. Vat. I I , Decr. de institutione sacerdotali Optatam totius, nn. 14, 16; Const.
de S. Liturgia Sacrosanctum Concilium, n. 16; Decr. de activ. mission. Ecclesiae Ad gentes divinitus, n. 16; cf. Paulus V I , Alloc. Nous sommes profondément, ad Observatores
Delegatos ad Conc. Vat. I I , 17 oct. 1963: Insegnamenti, I, pp. 232, 235.
1 6 1
Conc. Vat. I I , Decr. de institutione sacerdotali Optatam totius, n. 16; Const.
dogm. de Divina Revelatione Dei verbum, n. 24; cf. Leo X I I I , Litt. Encycl. Providentissimus Deus, 18 nov. 1893: A. A. S. 26 (1893-1894), p. 283.
1 6 2
Conc. Vat. I I , Decr. de institutione sacerdotali Optatam totius, n. 16; Const. dogm.
de Divina Revelatione Dei verbum, n. 23; cf. Pius X I I , Litt. Encycl. Divino afflante Spiritu, 30 sept. 1943: A. A. S. 35 (1943), pp. 310ss.; cf. Pont. Comm. Biblica, Instructio
de S. Scriptura recte docenda, 13 maii 1950: A. A. S. 42 (1950), pp. 502s.; Ioannes X X I I Í ,
Alloc.
La diciassettesima Settimana,
iis qui
interfuturi erant decimo septimo Coetui
ab Italica Sodalitate Sacris explanandis Litteris Romae habito, 24 sept. 1962: A. A. /S.
54 (1962), pp. 716-719; Paulus V I , Alloc. Noi dobbiamo esprimere, iis qui interfuerunt
undevicesimae Hebdomadae Biblicae exegetarum Italicorum, 23 sept. 1966:
Insegna-
menti, IV, pp. 414ss.; Alloc. Nous remercions, ad eos qui interfuerunt VI Conventui
Internat, exegetarum Vet. Test., 19 apr. 1968: Insegnamenti V I , pp. 138 ss.
24 - A . A . S.
Acta Apostolicae Sedis -
370
Commentarium
Officiale
79. Sacra Liturgia nunc inter principales disciplinas habenda est; neque ideo sub uno aspectu iuridico, sed praecipue theologico et historico
atque etiam spirituali et pastorali in connexione c u m aliis disciplinis tradatur, ut alumni agnoscant imprimis q u o m o d o mysteria salutis in actionibus liturgicis praesentia sint et operentur. Praeterea, explanatis textibus ritibusque tam Orientis quam Occidentis, illustretur Sacra Liturgia
ut praecipuus locus theologicus, quo Ecclesiae fides et vita spiritualis significatur.
163
Denique alumnis exponendae sunt normae de instauratione liturgica,
quo melius intellegant accommodationes seu mutationes ab Ecclesia decretas; discernere quoque valeant et alias quae legitime optari possint,
atque, inter graviores et difficiliores quaestiones hodie passim agitatas,
distinguant partem Liturgiae immutabilem, utpote divinitus institutam,
ab aliis partibus mutationi o b n o x i i s .
164
Theologia dogmatica integre et ordinate ita tradatur, ut ipsi textus
biblici primum exponantur, dein ostendatur quid Patres Ecclesiae Orientis et Occidentis ad veritates revelatas transmittendas et enucleandas
contulerint, q u o m o d o progressa sit dogmatum historia, ac tandem ope
speculationis, S. T h o m a magistro, mysteria salutis plenius penetrare eorumque nexum perspicere alumni addiscant; eadem semper in actionibus
liturgicis praesentia et operantia agnoscere doceantur; discant praeterea
humanorum problematum solutiones ope Revelationis quaerere, aeternas
veritates in mutabili rerum humanarum condicione insertas cernere easque
c u m hominibus accommodate c o m m u n i c a r e .
1 6 3
165
Conc. Vat. II, Decr. de institutione sacerdotali Optatam totius, n. 16: cf. Const.
de S. Liturgia Sacrosanctum Concilium, nn. 2, 10, 14, 15, 16; Decr. de Eccl. Orient.
Cath.
1 6 4
Orientalium Ecclesiarum, n.
4.
Conc. Vat. I I , Const. de S. Liturgia Sacrosanctum Concilium, n. 23; cf. S. C.
Rituum,
Instructio
Inter
Oecumenici,
ad
exsecutionem
Constitutionis
de
S.
Liturgia
recte ordinandam, 26 sept. 1964: A. A. S. 56 (1964), pp. 879s., nn. 11, 12; cf. Paulus V I ,
Alloc. Facile conicere, ad XI sessionem plenariam Consilii ad exsequendam Const.
de
S. Liturgia, 14 oct. 1968: Insegnamenti, V I , pp. 535 ss.
1 6 5
Conc. Vat. II, Decr. de institutione sacerdotali Optatam totius, n. 16; cf. Decl.
de educatione christiana
Gravissimum educationis, n.
10;
cf.
Pius X I I , Litt.
Encycl.
Humani generis, 12 aug. 1950: A. A. S. 42 (1950), pp. 568-569; Const. Apost. Sedes sapientiae, 31 maii 1956: A. A. S. 48 (1956), pp. 362s.; Ioannes X X I I I , Alloc. Gaudet Mater
Ecclesia, qua Conc. Vat. II sollemniter inchoatum est, 11 oct. 1962: A. A. S. 54 (1962),
pp. 791 ss.; Paulus V I , Alloc. Siamo particolarmente lieti, ad eos qui interfuerunt Coetui
de mysterio peccati originalis Romae, 11 iul. 1966: Insegnamenti, IV, pp. 364ss.; Alloc.
Intensissimo
desiderio,
ad
Senatum academicum et alumnos
Romae, 12 mart. 1964: Insegnamenti, I I , pp. 178 ss.
Pont.
Univ.
Gregorianae
Sacra Congregatio pro Institutione Catholica
371
Nihil tamen impedit, quominus dogmatum expositio sic dicta methodo
regressiva a definitionibus conciliaribus incipiatur, ascendendo per doctrinam Patrum ad Sacram Scripturam, quae h o c m o d o in luce vivae traditionis Ecclesiae legi atque intellegi possit.
166
Apposite et iam initio institutionis theologicae firma tradatur de fontibus theologicis d o c t r i n a ;
167
nec omittatur, spiritu oecumenico et forma
hodiernis circumstantiis accommodata, illa tradere quae sub nomine Apologeticae veniebant, et quae praeparationem ad fidem fideique fundationem rationalem et vitalem respiciunt, ratione habita etiam elementorum
ordinis sociologici, quae in christianam vitam peculiari m o d o v i m exercent.
168
Theologia moralis pariter doctrina S. Scripturae nutriatur, vocationem
christianam fidelium in caritate fundatam illustret eorumque obligationes ratione scientifica exponat; curet humanorum problematum solutionem sub Revelationis luce invenire et aeternas veritates in varias rerum
humanarum condiciones transferre. Studeat etiam conferre ad sensum
virtutis et peccati in conscientiis hominum restaurandum, non omissis
ad h o c sanae anthropologiae recentioribus inventis.
169
H a e c doctrina m o -
ralis completur in Theologia Spirituali, quae, praeter alia, studium quoque complecti debet theologiae et spiritualitatis sacerdotii et vitae consecratae per sequelam consiliorum evangelicorum, ut homines pro suo
quisque statu in via perfectionis dirigi possint.
170
Theologia pastoralis principia theologica illustret actionis, qua salvifica
voluntas Dei in Ecclesia hodierna per varia ministeria et institutiones ad
effectum deducatur.
1 6 6
K
'
7
1 6 8
171
Cf. Conc. Vat. I I , Const. dogm. de Divina Revelatione Dei verbum, nn. 8, 9.
Cf. Conc. Vat. II, Const. dogm. de Divina Revelatione Dei verbum.
Cf. Conc. Vat. II, Const. past. de Eccl. in mundo huius temporis Gaudium et
spes, n. 62; Decr. de activ. mission. Ecclesiae Ad gentes divinitus, n. 22.
1 6 9
Conc. Vat. I I , Decr. de institutione sacerdotali Optatam totius, n. 16; Const. past.
de Eccl. in mundo huius temporis Gaudium et spes, nn. 52, 62; Decr. de activ. mission.
Ecclesiae Ad gentes divinitus, n. 22; cf. Pius X I I , Alloc. Animus Noster, ad Senatum
academicum et alumnos Pont. Univ. Gregorianae Romae, 17 oct. 1953: A. A. S. 45 (1953),
p. 688; Paulus V I , Alloc. Praesentia vestra, ad Capitulum gen. Congr. Ss.mi Redemptoris, 22 sept. 1967: Insegnamenti, V, p. 444.
1 7 0
Conc. Vat. I I , Decr. de institutione sacerdotali Optatam totius, n. 19; Decr. de
Presbyt. ministerio et vita Presbyterorum ordinis, nn.
5, 6;
Decr.
munere in Ecclesia Christus Dominus, n. 15.
1 7 1
De speciali peritia pastorali in Cap. X V I fusius tractatur.
de past.
Episcop.
Acta Apostolicae Sedis r- Commentarium Officiale
372
Cum vero ad feliciorem muneris pastoralis exitum haud parum conferat solida in re sociali institutio, curandum est ut saltem certus ac sufficiens praelectionum numerus Doctrinae sociali Ecclesiae addiscendae tribuatur, ut edoceantur alumni qua ratione doctrina Evangelii et principiorum accommodanda sit ad vitam socialem.
172
Historia ecclesiastica originem et progressionem Ecclesiae tamquam
Populi Dei tempore et spatio se expandentis illustret, historíeos fontes
scientifice expendendo. In materiae expositione attendatur oportet tum
ad doctrinarum theologicarum progressum tum ad veram condicionem
rei socialis, oeconomicae et politicae necnon ad sententias et doctrinas
quae maximam vim exercuerunt, earum mutua dependentia, connexione
et evolutione perspecta; tum denique ad mirum actionis divinae et humanae concursum, atque ad verum Ecclesiae et traditionis s e n s u m
173
in
alumnis fovendum. Debita attentio tribuatur oportet etiam historiae propriae regionis.
Ius canonicum doceatur ratione habita mysterii Ecclesiae, in Concilio
Vaticano II penitus explorati. In principiorum et legum expositione, praeter alia ostendatur q u o m o d o universa ecclesiastica ordinatio et disciplina
debeat c u m salvifica voluntate Dei congruere, animarum salutem in o m nibus quaerendo.
174
80. Determinentur quoque disciplinae auxiliares et cursus speciales,
et quinam necessario vel libere eligendi sint. Alumnis pariter opportunitas
detur linguas hebraicam et graeco-biblicam addiscendi,
175
quibus textus
primigenios biblicos adire, intellegere et explicare possint.
1 7 2
Conc. Vat. I I , Decr. de institutione sacerdotali Optatam totius, n. 20; cf. Ioan-
nes X X I I I , Litt. Encycl. Mater et Magistra, 15 maii 1961:
A. A. S. 53 (1961), p. 453;
Pius X I I , Alloc. Animus Noster, ad Senatum academicum et alumnos Pont. Univ. Gregorianae Romae: I. c, pp. 686s.
1 7 3
Alloc.
Conc. Vat. I I , Decr. de institutione sacerdotali Optatam totius, nn. 9, 16; Pius X I I ,
Sollemnis conventus, ad sacrorum alumnos studia Romae celebrantes, 24 iun.
1939: A. A. S. 31 (1939), p. 248; Alloc. Animus Noster, ad Senatum academicum et alumnos Pont. Univ. Gregorianae Romae, 17 oct. 1953: A. A. S. 45 (1953), p. 689.
1 7 4
Conc. Vat. I I , Decr. de institutione sacerdotali Optatam totius, n. 16; Pius X I I ,
Alloc. Animus Noster, I. c, p. 688; Paulus V I , Alloc. Singulari cum, ad Pont. Commissionem Codici Iuris Can. recognoscendo, 20 nov. 1965:
Alloc.
Salvere libenter, ad eos qui interfuerunt II
Insegnamenti, I I I , pp. 640ss. ;
Conventui Internat,
de
Iure Cano-
nico, 25 maii 1968: Insegnamenti, V I , pp. 205 ss.
1 7 5
Conc. Vat. II, Decr. de institutione sacerdotali Optatam totius, n. 13.
Sacra Congregatio pro Institutione Catholica
373
Curandum vero est ut, potius quam multiplicentur disciplinae, in disciplinis iam statutis novae quaestiones vel novi aspectus apta ratione
inserantur.
176
Sic modus procuretur quo alumni manuducantur ad plenius cognoscendas Ecclesias et communitates ecclesiales a Sede Apostolica seiunctas ut
unitatis redintegratio promoveatur,
177
prae oculis habitis Decreto De Oecu-
menismo et Directorio Oecumenico a Sancta Sede e d i t o ;
178
pari m o d o provi-
dendum est q u o m o d o alumni introducantur ad alias religiones cognoscendas in singulis regionibus magis vulgatas, ut quae b o n a et vera sunt in
iis agnoscantur, errores refellantur, et plenum veritatis lumen cum non
habentibus communicari possit.
179
N e c minor cura tribuenda est etiam quaestionibus hodierni atheismi
variis sub aspectibus tractandis, ut futuri sacerdotes aptiores evadant ad
gravia, quae exinde oriuntur, pastoralia munera facilius solvenda.
180
81. In Eatione Institutionis sacerdotalis (vel in eius Appendice) referatur conspectus omnium disciplinarum quae ad curriculum theologicum
pertinent, breviter indicando singularum disciplinarum programma, numerum annorum vel semestrium necnon horarum in hebdomada, quibus
unaquaeque
in
scholis
traditur.
Si h o c vel valde difficile evadat v e l fieri omnino non possit in maioribus Nationibus, territorio nimis extensis, ubi legitima varietas rationum
studiorum viget a Conferentia Episcopali approbata, indicentur ad m o dum exempli saltem aliqua programmata, ad quaedam generaliora studiorum capita determinanda.
1 7 6
Ibid., n. 17.
1 7 7
Conc. Vat. I I , Decr. de Oecumenismo Unitatis redintegratio, n. 9; Decr. de activ.
mission. Ecclesiae Ad gentes divinitus, n. 16.
178
A. A. S. 59 (1967), pp. 574ss.;
pars Seminariorum alumnos directe respiciens
in eo est ut promulgetur.
1 7 9
Conc.
Vat.
I I , Decr.
de institutione sacerdotali
Optatam totius, n.
16;
Decl.
de Ecclesiae habitud, ad relig, non Christ. Nostra aetate, n. 2; Decr. de activ. mission.
Ecclesiae Ad gentes divinitus, n. 16.
1 8 0
Conc. Vat. II, Const. past. de Ecclesia in mundo huius temporis Gaudium et
spes, n. 21; Paulus V I , Litt. Encycl. Ecclesiam Suam, 6 aug. 1964: A. A. S. 56 (1964),
pp. 650ss.; Alloc. Nous sommes, ad eos qui VI Conventui Internationali Thomistico interfuerunt, 10 sept. .1965: Insegnamenti, I I I , pp. 445 ss. ; Secretariatus pro non Credentibus,
Documentum de dialogo, 28 aug. 1968: A. A. S. 60 (1968), pp. 692-704.
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
374
XIII.
De studiis specialibus ad peculiaria munera praeparantibus
82. Hodiernus apostolatus magis in dies postulat ut, praeter generalem institutionem omnibus communem, de qua supra, aliqua specialis
praeparatio habeatur, quae propria et accommodata sit pro varietate mu181
nerum, quae a singulis exercenda erunt. .
83. In tuto autem posita solida formatione generali phñosophicotheologica pro omnibus, huiusmodi praeparatio, duplex esse potest:
A) Altera quae ad pastoralem actionem perutilis sacerdotibus est et
iam in Seminario, praesertim ultimo anno, sine pecuharium Institutorum
frequentia acquiri potest; v. gr. praeparatio ad apostolatum exercendum
cum aliquo hominum ordine (cum operariis, ruricolis, etc.).
B) Altera iis sacerdotibus necessaria qui destinati sunt ad ea munera
exercenda, quae propriam praeparationem requirunt in specialibus Institutis; v. gr. praeparatio ad scientias sacras vel profanas docendas.
84. Quoad A) curandum est ut ea inter sexennium philosophicum et
theologicum fiat; quod ex. gr. hae ratione obtineri potest:
a) per speciales disciplinas quae, sive inter annum scholasticum
(praesertim ultimis annis) sive inter ferias, m o d o ordinato et servata
debita proportione c u m disciplinis principalibus, proponantur apta et
convenienti cohaesione cum formatione generali;
b) disponendo in primo quinquennio omnes, vel fere omnes disciplinas communes, et sexto anno copiam dando formationis specialis per peculiares cursus et disciplinas.
His et aliis rationibus, quae haberi poterunt, varii coetus alumnorum
variam formationem specialem accipient secundum singulorum aptitudines et praesertim secundum peculiares dioecesis necessitates, de quibus
Episcopus iudicabit.
1 8 1
Conc. Vat. I I , Decr. de institutione sacerdotali Optatam totius, nn. 18, .19, 20;
cf. Decr. de activ. mission. Ecclesiae Ad gentes divinitus, n. 16; Decr. de apostolatu laicorum Apostolicam actuositatem,
n.
25;
Pius X I I ,
Const.
Apost.
Sedes
sapientiae,
31
maii 1956: A. A. S. 48 (1956), p. 364; Paulus V I , Alloc. Voi avete, ad eos qui interfuerunt Conventui v. d. « X I I I Settimana Nazionale di Orientamento Pastorale», 6 sept.
1963: Insegnamenti, I, pp. 118-119.
375
Sacra Congregatio pro Institutione Catholica
In Ratione Institutionis sacerdotalis indicetur quid Conferentiae Episcopales pro singulis regionibus et Seminariorum possibilitatibus definierint.
85. Quoad B) oportet ut, absoluta generali formatione et facta quoque aliqua experientia pastorali, candidati ad altiora Instituta vel Facultates mittantur ubi haec peculiaris institutio, una c u m congruentibus diplomatis v e l gradibus academicis, obtineri possit.
Ad hunc finem seligendi sunt qui indole, virtute et ingenio vere apti
sint; et sedulo curandum est ut eorum institutio spiritualis et pastoralis,
maxime si nondum sacerdotes sint, plene compleatur.
182
In singulis regionibus Conferentiae Episcopales de re opportunas normas statuant,
183
et ubi Seminaria Maiora habentur c u m studiis theologicis
scientifica ratione ordinatis, videant utrum haberi possit affiliatio ad aliquam Facultatem theologicam ut, sub ipsius Facultatis ductu, plures
alumni Seminarii primum gradum academicum in Theologia (Baccalaureatum)
consequi valeant.
Considerato peculiari momento Collegiorum R o m a n o r u m ,
184
utpote
quae magnam studiorum peculiarium copiam offerre possunt, arcta inter
Conferentias Episcopales et haec sua cuiusque Collegia serventur vincula,
ut eorum peculiare munus communi nisu promoveatur atque ad novas
necessitates Nationum et universae Ecclesiae accommodetur.
XIV. De doctrina tradenda
86. Primum fundamentum et verus totius formationis sacerdotalis
ambitus est divina Revelatio, cuius devoti fidique ministri alumni fieri
debent. Ideoque tam professores quam alumni verbo Dei scripto et tradito fideliter inhaereant, illudque ament, assidue scrutentur atque spirituale alimentum sibi reddant.
1 8 2
185
Traditionis — quae cum Sacra Scriptura
Conc. Vat. I I , Decr. de institutione sacerdotali Optatam totius, n. 18; cf. Decr.
de activ. mission. Ecclesiae Ad gentes divinitus, n. 16.
1 8 3
Valde optandum est ut ad peculiares normas, a singulis Conferentiis hac de re
statuendas, Religiosi quoque accedant.
1 8 4
Cf. Pius X I I , Alloc. Le centenaire, ad Moderatores et alumnos Pont. Seminarii
Gallici Romae, 16 apr. 1953: A. A. S. 45 (1953), pp. 287 s.; Paulus V I , Alloc. Due fatti,
habita in Basilica Vaticana in S. Missa concelebrata cum Moderatoribus Romanorum
Collegiorum, 6 iun. 1965: Insegnamenti, I I I , p. 330.
1 8 6
Conc. Vat. II, Decr. de institutione sacerdotali Optatam totius, n. 16; Const. dogm.
de Divina Revelatione Dei verbum, nn. 24-26; cf. Pius X I I , Litt. Encycl. Divino afflante
Spiritu, 30 sept. 1943: A. A. S. 35 (1943), p. 321.
Acta Apostolicae
376
Sedis
- Commentarium
Officiale
u n u m verbi Dei sacrum depositum constituit Ecclesiae c o m m i s s u m
186
—
v i v u m sensum imprimis ex SS. Patrum operibus hauriant, magni facientes doctrinam eorum aliorumque D o c t o r u m , quorum laus est in Ecclesia.
Sanctum T h o m a m Aquinatem tamquam unum e
magistris habeant, iidemque debitum
recentioris aetatis.
maximis
m o m e n t u m tribuant
187
Ecclesiae
auctoribus
188
87. Professores scientiarum ecclesiasticarum, honorificum quidem munus sed officii plenum in Ecclesia habentes, non proprio sed Ecclesiae nomine docent, a qua missionem acceperunt. Peculiarem igitur condicionem
suam in Corpore Christi prae oculis habentes, Ecclesiae sensum semper
manifestent docili obsequio erga ipsius magisterium, ita ut ad aedificandos in fide tum alumnos tum omnes fideles conferre possint.
189
88. Professores de praesenti statu deque progressu doctrinae curam
habeant; iusta libertate utantur inquirendi necnon mentem suam aperiendi, semper tamen, prout sinceri « cooperatores veritatis » ,
1 9 0
in novis
quaestionibus ea prudentia gravitateque procedentes, quae a dignitate
sui muneris et ipsius veritatis revelatae postulatur.
1 8 6
Conc. Vat. I I , Const. dogm. de Divina Revelatione Dei verbum, n. 10.
1 8 7
Conc. Vat. I I , Decr. de institutione sacerdotali Optatam totius, n. 16;
dogm. de Divina Revelatione Dei verbum, nn. 8, 23;
Const.
Decr. de Oecumenismo Unitatis
redintegratio, n. 17; cf. Pius X I I , Litt. Encycl. Divino afflante Spiritu, 30 sept. 1943:
A. A. S. 35 (1943), p. 312.
1 8 8
Conc. Vat. I I , Decr. de institutione sacerdotali Optatam totius, n. 16; Declar. de
educatione christiana Gravissimum educationis, n. 10;
Pius X I I , Alloc.
Sollemnis con-
ventus, ad Collegiorum alumnos studia eccles. Romae celebrantes, 24 iun. 1939*. A. A. S.
31
(1939), p.
247; Alloc. Animus Noster, ad Senatum academicum et alumnos Pont.
Univ. Gregorianae Romae, 17 oct. 1953: A. A. S. 45 (1953), pp. 684ss.; Ioannes X X I I I ,
Alloc. L'incontro odierno, ad Seminariorum Rectores ex universa Italia, 29 iul. 1961:
A. A. S. 53 (1961), pp. 564s.;
Paulus V I , Alloc. Incensissimo desiderio, ad Senatum
academicum et alumnos Pont. Univ. Gregorianae Romae, 12 mart. 1964: Insegnamenti,
I I , pp. 178ss.;
Alloc. Nous sommes, coram VI Congressu Thomistico Internationali,
10 sept. 1955: Insegnamenti, I I I , pp. 446 s.
1 8 9
Conc. Vat. I I , Const. dogm. de Ecclesia Lumen gentium, n. 25; Pius X I I , Const.
Apost. Sedes sapientiae, 31 maii 1956: A. A. S. 48 (1956), p. 362; Paulus V I , Alloc. Libentissimo sane, ad eos qui Conventui de theologia Concilii Vat. II Romae interfuerunt,
1 oct. 1966:
Insegnamenti, IV, pp.
universa America Lat.
443 s.; Alloc. Benedicamus Domino, Praesulibus ex
secundo Coetui Plenario Medellii interfuturis, 24 aug.
1968:
Insegnamenti, V I , pp. 405s.; Alloc. Gratia Domini, ad Commissionem Theol. Internat.,
6 oct. 1969: L'Osservatore Romano, 6-7 oct. 1969, p. 1.
1 9 0
Conc. Vat. I I , Decr. de Presbyt. ministerio et vita Presbyterorum ordinis, n. 8.
Cf. Const. past. de Eccl. in mundo huius temporis Gaudium et spes, n. 62.
Sacra Congregatio pro Institutione Catholica
377
Spectatis diversis certitudinis theologicae gradibus, distincte doceant
professores ea quae tamquam doctrina fidei et ea quae consensu doctorum
probantur; quod quidem efficaciter fieri nequit nisi adhibito quodam fundamentali et valido textu. Doctrina certa imprimis in tuto posita, proba191
biles, novas et proprias explicationes modeste proponant. .
89. Simul cum Ecclesiae doctrina magis recondite excolenda, curandum est ut alumni recte et moderate aperti sint ad modernam culturam.
Magistri igitur h o c propositum spectantes, ad debitum aequilibrium atque
sanum discretionis sensum sacerdotii candidatos formare contendant,
192
ita ut in hodierna cultura dijudicanda et legendis auctoribus critice procedere discant, retinentes quae probanda sunt, quae vero improbanda
reicientes. Ad h o c quam maxime conferre poterit communis cum Professoribus lectio ephemeridum et librorum, quam sequatur critica discussio.
193
XV. De ratione docendi
90. Disciplinarum ratio statis temporibus recognoscatur, ut quaestiones obsoletae omittantur, quae autem pergunt v i m exercere suam melius
et
fusius
tractentur.
N o v a e disciplinae — ut iam dictum est (cf. n. 80) — ne facile introducantur, sed potius novae quaestiones in disciplinas tradi solitas apto loco
inserantur.
Professores sciant et velint unum corpus constituere: ex optata enim
unitas in doctrina proponenda solum tunc obtinebitur, si simul aderit in
ipsis magistris. De mutuis relationibus disciplinarum ac de earundem unitate solliciti sint, ita tamen ut non plures sed unam scientiam — nempe
fidei et Evangelii — iuvenes se discere experiantur.
1 9 1
194
Pius X I I , Litt. Encycl. Humani generis, 12 aug. 1950: A. A. S. 42 (1950), p. 572;
Const. Apost. Sedes sapientiae, 31 maii 1956: A. A. S. 48 (1956), p. 362; Paulus V I , Alloc.
Siamo particolarmente lieti, ad eos qui Coetui Theologorum de mysterio peccati origin.
Romae interfuerunt, 11 iul. 1966:
Insegnamenti, IV, p. 365; Alloc. Incensissimo deside-
rio, ad Senatum academicum Pont.
Univ.
Gregorianae Romae, 12 mart.
1964:
Inse-
gnamenti, I I , pp. 177 s.
1 9 2
Ioannes X X I I I , Alloc. L'incontro odierno, ad Seminariorum Rectores ex universa
Italia, 21 iul. 1961: A. A. S. 53 (1961), p. 564; Paulus V I , Alloc. En vous accueillant, ad
Pont. Academiam Scientiarum, 23 apr. 1966: Insegnamenti, IV, pp. 197 ss.
1 3 3
Conc. Vat. I I , Decr. de institutione sacerdotali Optatam totius, n. 17.
1 9 4
Conc. Vat. I I , Decr. de institutione sacerdotali Optatam totius, nn. 5, 17; cf.
Const. de S. Liturgia Sacrosanctum Concilium, n. 16.
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
378
Q u o d ut facilius obtineatur, adsit in Seminario qui integrae ordinationi
studiorum
moderetur.
91. Eationes quoque didacticae recognoscendae sunt; ad quod assequendum haec prae oculis habeantur:
a) In institutionalibus omnium disciplinarum cursibus certus praelectionum numerus, iuxta commune professorum consilium, habendus
est ad praecipua doctrinae capita proponenda et enucleanda, ad normas
generales pro privato alumnorum studio tradendas et bibliographiam apte
indicandam.
b) Instituantur seminaria et exercitationes ad activam alumnorum
participationem promovendam; professores vero qui exercitationibus m o derari debent, conscii sint de gravitate huius muneris, quod non minore
diligentia explendum est quam ipsae praelectiones.
c) Labor quoque in parvis coetibus factus praeside magistro foveatur, et pariter studium privatum moderantibus per frequentia colloquia
professoribus, ut alumni etiam personalem laboris intellectualis methodum addiscant.
d) Denique, candidati ad sacerdotium aptis investigationibus initientur ad varia dioecesis pastoralia problemata scientifica methodo examinanda,
195
ut, per commune eventuum factorumque studium theologi-
cum, intimus nexus inter vitam ipsam pietatemque atque doctrinam ex
praelectionibus haustam clarius appareat, et ad pleniorem alumnorum
theologicam praeparationem conferat.
Ut autem omnibus his methodorum et personalis studii postulatis
revera satisfieri possit, professores et numero sufficientes et ad munera
sua rite parati sint oportet.
92. Instrumentum necessarium pro studiis tum professorum tum alumnorum est Bibliotheca, quae propterea in unoquoque Seminario, magna
cura a bibliothecario idoneo et ad h o c parato est ordinanda, conservanda
et, adiuvantibus quorum interest, continenter augenda per annuam pecuniae summam, quae ad hunc finem liberali animo statuenda est.
De usu bibliothecae edoceantur alumni secundum methodologiam
recentem.
1 9 5
Conc.
Vat.
I I , Decr.
de past.
Episcop.
munere in Ecclesia
n. 17; cf. Decr. de activ. mission. Ecclesiae Ad gentes divinitus n. 16.
Christus Dominus,
Sacra
Congregatio
pro
Institutione
Catholica
379
93. De profectu in studiis alumni statis temporibus rationem reddant
per colloquia, scriptas dissertationes et examina, quorum certa ratio a
Conferentiis Episcopalibus determinanda est.
XVI. De institutione stricte pastorali
196
94. Tota sacerdotalis institutio spiritu pastorali informari debet, c u m
finis Seminarii sit animarum pastores formare (cf. n. 20), et propterea
1 9 6
Haec institutio requirit, ut hoc capite accuratius indicabitur, ut alumni stu-
diorum decursu non solum amore apostolico Christo Redemptori adhaereant, sed etiam
« i n rebus divinis et humanis ita instituantur ut revera fermentum in mundo sint ad
robur et incrementum Corporis Christi» (Decr. de accom. renov. vitae religiosae Perfectae caritatis, n. 11). Itaque, alumni pastoralem animum pedetemptim acquirant atque,
perceptis doctrinae normis, illas aptitudines per opportunas exercitationes in se explicare studeant,
quibus
Christi gratiam
et
doctrinam
possint
variarum
condicionum
hominibus apto modo afferre.
Quae omnia requirunt ut inter Seminarium atque societatem ecclesialem et civilem,
quae proprium apostolicae actionis campum constituunt, congruae contactus rationes
stabiliantur. Seminarium enim non ita reclusum concipiendum est, ut alumni a vera
condicione hominum et rerum, quasi contra quod exoptant, abstractos se sentiant; nec
tamen
ita
apertum, ut iuvenes quaslibet experientias sibi licere putent.
Omnia
in
veritate fieri oportet, in lumine scilicet futurae vitae sacerdotalis, recte intellectae et
acceptae.
Ut uberiores ex huiusmodi institutione fructus capiantur, Superiores solliciti sint
opportunas normas proponere, quae studiorum orationisque vitae necessitatibus respondeant et rectam hierarchiam rerum servent. Hoc imprimis spectent, ut futurum sacerdotem ad rectum suae libertatis usum efforment et nonnisi ea experimenta admittant,
quae ad proprium pastoralis formationis finem revera conferre possunt. Quae omnia
libenter a sacerdotii candidatis accipientur, dummodo communium nisuum finis, ardentius in dies quaesitus, clare semper prae oculis appareat, a Superioribus apte colloquiis
illustratos.
In huiusmodi practica ad apostolatum praeparatione ulterius requiritur, ut alumni
fructuosae cooperationi non solum cum dioecesis presbyteris, sed etiam cum laicis initientur, ut pastoralem dioecesis condicionem melius in dies perspiciant. Ad Concilii
Vaticani
II
doctrinam
respicientes,
quae
laicorum
in
Ecclesia
condicionem exponit
(Const. dogm. de Ecclesia Lumen gentium, cap. 4) atjque proprias activitatis partes illustrat (Decr. de apostolatu laicorum Apostolicam actuositatem, cap. 3), congruos contactus,
sub peritorum moderatorum ductu, cum apostolicis laicorum coetibus paulatim capiant,
atque peculiare et distinctum eorum munus in Corpore Christi in sua vera natura considerent. Necessitatem apostolici laboris laicorum merito aestimantes (Decr. de presbyt.
ministerio et vita Presbyterorum ordinis, n. 9; Decr. de Apostolatu laicorum Apostolicam actuositatem, n. 25), discant tum excelsum eorum munus quod in Ecclesia explent,
in vera luce eis proponere, tum officium sacerdoti proprium in servitium laicorum ita
exercere, ut vera utriusque status dignitas et complementaris natura clare percipiantur.
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium
380
Officiale
aspectus pastoralis in omnibus disciplinis sit in peculiari luce ponendus.
197
Impertienda vero est et institutio stricte pastoralis, accommodata
diversis regionum condicionibus, c u m in aliquibus ferveat vita christiana,
aliae notentur v e l neglecta vel nulla religione aliae in diversas confessiones vel religiones sint divisae. H a e c institutio respicere debet imprimis
artem catecheticam et homileticam, sacramentorum celebrationem, directionem spiritualem pro variis statibus vitae, administrationem paroeciae, pastorale commercium c u m acatholicis et non credentibus, et alia
ad aedificationem Corporis Christi necessaria.
198
Simul tamen c u m hac instructione alumni aptitudinem acquirere studeant, ut in vita christifidelium vera c u m attentione et animo pastorali
praesentes esse sciant. Ad hanc pleniorem hominum rerumque cognitionem haud parum adiuvari poterunt disciplinis psychologicis, paedagogicis
et sociologicis, quibus tamen edocendi sunt iuxta rectas methodos et A u c toritatis ecclesiasticae n o r m a s .
199
95. Instituendi etiam sunt alumni de variis formis moderni apostolatus: de actione catholica aliisque consociationibus, de cooperatione cum
diaconis, de ratione agendi cum laicis ad eorum propriam apostolicam
actuositatem excitandam ac fovendam atque eorum consociatam operam
1 9 7
Conc. Vat. I I , Decr. de institutione sacerdotali Optatam totius, nn. 4, 19. Per-
fectam pastoris formam varia Summorum Pont. documenta illustrant, v. gr.: S. Pius X,
Exhort,
ad Clerum Haerent
animo;
Pius X I ,
Litt.
Encycl.
Ad
Catholici Sacerdotii;
Pius X I I , Adhort. Apost. Menti Nostrae; Ioannes X X I I I , Litt. Encycl. Sacerdotii Nostri
primordia; Paulus V I , in plurimis alloc, v. gr. Voi avete, 3 sept. 1963; Questo annuale
incontro, 17 febr. 1969.
1 9 8
Conc. Vat. I I , Decr. de institutione sacerdotali Optatam totius, n. 19; Decr. de
activ. mission. Ecclesiae Ad gentes divinitus, n. 16; Decr. de accom. renov. vitae religiosae Perfectae caritatis, n. 18; Decr. de Eccl. Orient. Cath. Orientalium Ecclesiarum,
n. 4; cf. Pius X I I , Const. Apost. Sedes sapientiae, 31 maii 1956: A. A. S. 48 (1956),
pp. 363s.; Ioannes X X I I I , Alloc. L'ultimo incontro, ad alumnos e variis Seminariis,
10 aug. 1962: A. A. S. 54 (1962), pp. 584 ss.; Paulus V I , Alloc. Voi avete, ad eos qui interfuerunt Conventui v. d. « X I I I Settimana Nazionale di Orientamento Pastorale», 6 sept.
1963: Insegnamenti, I, pp. 117 ss.
1 9 9
Conc. Vat. I I , Decr. de institutione sacerdotali Optatam totius, n. 20; Decr. de
past. Episcop. munere in Ecclesia Christus Dominus, nn. 16, 17; Const. past. de Eccl.
in mundo huius temporis Gaudium et spes, n. 62; cf. Pius X I I , Adhort Apost. Menti Nostrae, 23 sept. 1950: A. A. S. 42 (1950), p. 680; Const. Apost. Sedes sapientiae, 31 maii 1956:
A. A. S. 48 (1956), p. 364; Ioannes X X I I I , Litt. Encycl. Princeps Pastorum, 28 nov. 1959:
A. A. /8. 51 (1959), p. 842; Litt. Encycl. Mater et Magistra, 15 maii 1961: A. A. S. 53
(1961), pp. 401 ss.; Paulus V I , Litt. Encycl. Ecclesiam Suam, 6 aug. 1964: A. A. S. 56
(1964), passim;
Alloc.
Benedicamus Domino, Episcopis ex universa America Lat. II
Coetui plenario Medellii interfuturis, 24 aug. 1968: Insegnamenti, V I , pp. 403 ss.
Sacra
Congregatio pro
magis in dies p r o m o v e n d a m ,
200
Institutione
381
Catholica
de m o d o subveniendi omnibus hominibus
pro variis adiunctis locorum et variis vitae condicionibus atque de arte
fructuosum dialogum c u m eis instituendi.
201
Debitum m o m e n t u m quoque tribuendum est praeparationi alumnorum
ad rectas et sanas relationes c u m mulieribus, ut sane edocti de peculiari
earum indole et psychologia pro vario earum vitae statu et aetate, in ministerio pastorali explendo possint et efficaciorem spiritualem curam eis
praestare et c u m ea sobrietate et prudentia se gerere, quae Christi ministros
decet.
202
96. Spiritu vere catholico imbuantur alumni, quo propriae dioecesis,
nationis vel ritus fines transcendere valeant et disponantur ad alios dila^
tato corde iuvandos. Proinde edoceantur de totius Ecclesiae necessitatibus,
ut sunt problemata oecumenica, missionalia aliaque in variis terrarum
partibus urgentiora.
203
Peculiari cura praeparentur alumni etiam ad dia-
logum c u m non credentibus instituendum.
2 0 0
204
Conc. Vat. I I , Decr. de institutione sacerdotali Optatam totius, n. 20; Decr. de
apostolatu laicorum Apostolicam auctuositatem, n. 25; Decr. de past. Episcop. munere in
Ecclesia Christus Dominus, n. 17 ; Const. dogm. de Ecclesia Lumen gentium, n. 33;
cf. Pius X I I , Adhort. Apost. Menti Nostrae, 23 sept. 1950: A. A. S. 42 (1950), pp. 676s.;
Paulus V I , Alloc. Salutiamo i Delegati, Episcoporum Delegatis et Sacerdotibus consiliariis Sodalitatis ab Actione Catholica, 9 iul. 1966: Insegnamenti, IV, pp. 355 ss.
2 0 1
Cf. Conc. Vat. I I , Decr. de past. Episcop. munere in Ecclesia Christus Dominus,
n. 18; S. Congr. pro Clericis, Directorium De peregrinantem, 30 apr. 1969: A. A. S. 61
(1969), pp. 361 ss., n. 21; Paulus V I , Motu proprio Pastoralis Migratorum cum, 15 aug.
1969: A. A. S. 61 (1969), pp. 601-603; cf. S. Congr. pro Episcopis, Instructio De pastorali
migratorum cura, 22 aug. 1969: A. A. S. 61 (1969), pp. 614-643; cf. etiam Conc. Vat. I I ,
Decr. de Presbyt. ministerio et vita Presbyterorum ordinis, nn. 6, 9.
2 0 2
Cf. Pius X I I , Adhort. Apost. Menti Nostrae, 23 sept. 1950: A. A. S. 42 (1950),
p. 664; cf. supra pp. 335 s., n. 48.
2 0 3
Conc. Vat. I I , Decr. de institutione sacerdotali Optatam totius, n. 20; Const.
dogm. de Ecclesia Lumen gentium, nn. 17, 23; Decr. de past. Episcop. munere in Ecclesia Christus Dominus, n. 6;
Decr. de accom.
renov.
vitae religiosae Perfectae cari-
tatis, n. 20; Decr. de Eccl. Orient. Cath. Orientalium Ecclesiarum, n. 4; Decr. de activ.
mission. Ecclesiae Ad gentes divinitus, n. 39; cf. Paulus V I , Litt. Encycl. Populorum
progressio, 2 apr. 1967: A. A. S. 49 (1967), pp. 257ss.; Alloc. L'odierna udienza, ad
alumnos
studiorum missionalium causa
coadunatos,
2 sept.
1964:
Insegnamenti,
II,
pp. 517-51S; Alloc, ad Conventum plenarium Secretariatus ad Christianorum unitatem
fovendam, 28 apr. 1967: Insegnamenti, V, pp. 187-193; Alloc. As we look, Christifidelibus
qui in eiv. Bombayensi interfuerunt Liturgine Syriaco-Malankarensi, 4 dec. 1964: Insegnamenti, I I , pp. 712 ss.
2 0 4
Secr. pro non Credentibus, Documentum de dialogo, 28 aug. 1968: A. A. S. 60
(1968), pp. 692-704.
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
382
97. Apostolicae exercitationes, quae in institutione stricte pastorali
necessario habentur pro alumnorum aetate ac locorum condicione, inducantur prudenti Episcoporum iudicio, toto studiorum curriculo tum inter
annum
scholasticum
tum
inter vaeationes.
205
Cum hodie saepe contingat, ut alumni vacationum tempore exteras
nationes adeant ad experientias pastorales acquirendas, valde expedit ut
Conferentiae Episcopales, ad quas pertinet, communi consilio aptas normas constituant, quibus proprius huiusmodi experientiarum finis efficacius obtineatur.
98. Inter annum scholasticum,
attentis
Seminarii situ,
alumnorum
numero ceterisque adiunctis, illae exercitationes seligendae sunt quae aptiores videantur, quales sunt: catechesim tradere, diebus festis activam
partem habere in liturgicis paroeciae ritibus, visitare infirmos, pauperes
et captivos, auxilium praestare sacerdotibus qui iuvenibus et opificibus
spiritualem operam navant, etc.
Spatium vero temporis huiusmodi exercitationibus tribuendum c u m
studiorum necessitatibus recte componatur; praeterea agantur ad lumen
principiorum theologicorum et considerate, moderantibus vere peritis et
prudentibus sacerdotibus, qui partem singulis assignent, eos edoceant de
ratione agendi, in agendo adsint, recognitionem cum alumnis instituant,
ita ut factae experientiae expendantur atque eis dentur apta consilia. Sic
fiet ut haec exercitia nedum institutioni spirituali et doctrinali noceant,
eas efficaciter iuvent.
99. Huiusmodi
exercitationes
vacationum
tempore
facilius
peragi
poterunt, iuxta rationem a Seminarii Superioribus statuendam, sive sacerdotes iuvando in ministerio pastorali, sive operam praestando operariis
etc., semper sub peritorum ductu, ut in numero praecedenti dictum est.
XVII. De institutione post Seminarium perficienda
100. Institutio sacerdotalis natura sua talis est, ut per totam vitam,
praesertim autem primis
post
sacram
atque magis magisque perfici d e b e a t .
2 0 5
206
ordinationem annis,
continuari
Quam ob rem decretum Opta-
Conc. Vat. I I , Decr. de institutione sacerdotali Optatam totius, n. 21 ; cf. Pius X I I ,
Adhort. Apost. Menti Nostrae, 23 sept. 1950: A. A. S. 42 (1950), p. 676; Const. Apost.
Sedes sapientiae, 31 maii 1956: A. A. S. 48 (1956), p. 364.
2 0 6
Conc
Vat. I I , Decr. de Presbyt. ministerio et vita Presbyterorum ordinis, n. 19;
Sacra Congregatio pro Institutione Catholica
383
tam totius n. 22 praescribit sacerdotalem institutionem post Seminarium
prosequendam et perficiendam esse quoad partem spiritualem, intellectualem et maxime pastoralem, ut novi sacerdotes apostolicum munus
melius inire et prosequi valeant. H a c in re foveatur inter sacerdotes labor
manipulatim factus (équipe, teamwork) qui plura c o m m o d a ministerio pastorali praesertim hodie afferre potest.
207
101. Ad formationem post Seminarium perficiendam, in Eatione Institutionis sacerdotalis indicentur industriae quas Conferentia Episcopalis
pro regionis adiunctis selegit et commendat. Ad m o d u m exempli nonnullae
usitatiores p r o p o n u n t u r :
208
a) annus pastoralis vel biennium, quo novi sacerdotes simul degunt
et singulis hebdomadis per aliquot dies scholae et studio pastorali vacant,
per alios dies in paroeciis ministerium exercent;
b) institutio pastoralis per aliquot annos protracta, quibus annis
iuvenes sacerdotes, iam ministerio addicti, singulis hebdomadis per unum
duosve dies conveniunt ad scholam et studium pastorale;
c) cursus inter vaeationes vel alio opportuno tempore habendi, quibus iuniores sacerdotes quaestiones pastorales scrutantur et expendunt
atque
examina
quoque
triennalia
praeparant;
d) mensis sacerdotalis post 5 circiter annos ministerii sacerdotalis,
quo iuvenes sacerdotes per exercitia spiritualia spiritualiter renovantur,
et ulterius perficiuntur tum in doctrina per peculiares cursus (aggiornamento) tum in re pastorali per problematum pastoralium tractationem
adiuti opera peritorum.
Attamen haec omnia exoptatam efficaciam non attingent, nisi coordinatio inter Seminarium et Post-Seminarii cursus habeatur atque eorundem directio sacerdoti concredatur tam scientia quam virtute experientiaque vere eminenti.
Decr. de past. Episcop. munere in Ecclesia Christus Dominus, n. 16;
Decr. de accom.
renov. vitae religiosae Perfectae caritatis, n. IS; cf. Pius X I I , Motu proprio Quandoquidem
templum, 2 apr. 1949: A. A. S. 41 (1949), p. 165; Adhort. Apost. Menti Nostrae, 23 sept.
1950:
A. A. S. 42 (1950), pp. 691-692; Const. Apost. Sedes sapientiae, 31 maii 1956:
A. A. S. 48 (1956), p. 364; Ioannes X X I I I , Alloc. Questo incontro, ad Magistros pietatis Romae coadunatos, 9 sept. 1962: A. A. £. 54 (1962), p. 674; Paulus VI Motu proprio Ecclesiae
Sanctae, 6 aug. 1966: A. A. S. 58 (1966), p. 761.
2 0 7
Cf. Conc. Vat. I I , Decr. de Presbyt. ministerio et vita Presbyterorum ordinis, n. 7.
2 0 8
Cf. S. Congr. pro Clericis, Litt. Circulares ad Conf. Episc. Praesides de perma-
nenti cleri, maxime iunioris, institutione, 4 nov. 1969: nn. 16-21.
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
384
Denique, in omnibus bis inceptis habeatur oportet fraterna parochorum et sacerdotum maturioris aetatis et experientiae cooperatio, quae
dum formationem pastoralem iuvenum sacerdotum perficit, illam fraternitatem fovet quae a decreto Presbyterorum Ordinis (n. 8) commendatur
et fracturan! praecavet inter novas veteresque sacerdotum generationes.
Fundamentalem hanc Rationem Institutionis Sacerdotalis
Summus Pontifex PAULUS div. Prov. Pp. VI ratam habuit,
confirmavit atque evulgari iussit.
Datum
Romae,
ex aedibus SS.
Congregationum,
die YI
mensis
ianuarii, in festo Epiphaniae D o m i n i a. D. M C M L X X .
GABRIEL
M. Card.
GARRONE,
Praefectus
£8 Josephus Schroffer, Archiep. tit. Volturnensis, a Secretis
31 Iulii 1970
An. et vol. LXII
N.
7
ACTA APOSTOLICAE SEDIS
COMMENTARIUM OFFICIALE
Directio: Palazzo Apostolico - Città del Vaticano — Administratio: Libreria Editrice Vaticana
ACTA PAULI PP. VI
IN SOLLEMNI CANONIZATIONE
Beati Leonardi Murialdo, Confessoris, Conditoris Piae Societatis Taurinensis a S. Ioseph, die M mensis maii a. MCMLXX, dominica sexta Paschae,
in Basilica Vaticana peracta.
Ad postulationem factam,
Eminentissimo Paulo S. B.
per
E.
Causis Sanctorum Praefecto, B. B.
Praelatus,
Sanctitatis
Suae
Advocatum
Card.
nomine
Bertoli,
Saeri
Consistorii,
Sacrae
Villelmus Zannoni,
a
Viro
Congregationis pro
Secretariae Status
haec respondit:
« D u m in fulgenti huius Petriani templi maiestate omnes, quotquot
adsumus, magna exspectatione flagrantique desiderio praestolamur eventum, quod iam instat, idem v o t u m idemque desiderium animum afficiunt
Beatissimi Patris. Scilicet et Ipse valde exoptat summis sanctitatis honoribus decorare Beatum Caelitem Leonardum Murialdo, cuius causam
vos • m o d o perorastis; Leonardum Murialdo, dicimus, splendidum cleri
italici decus, per quem christiana caritas paginam scripsit, quae fuga temporum procul dubio numquam delebitur.
Quodsi peculiares exquirimus notas, quibus sanctitas huius Caelitis
distinguitur, id cernimus, quod ad Dei gloriam animarumque b o n u m
maxime confert. Eevera indefessa ipsius socialis actio in pauperes egenos que ac praesertim in operarios et derelictam iuventutem collata, peractis sensus in perscrutandis signis temporum et spiritualibus humanae
societatis necessitatibus pereipiendis, impensum denique studium caelestia contemplandi mirum in m o d u m cum fervore operum coniunctum:
25 - A . A . S.
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
386
haec omnia non solum nostram admirationem excitant, sed etiam efficiunt,
ut huius viri Dei spiritus ad nostra tempora plane pertinere videatur.
Quae cum ita sint, Summus Pontifex peropportunum sane aestimat
hoc novum sanctitudinis exemplar Ecclesiae filiis ad imitandum proponere. Attamen quia de negotio agitur, quod cum inerranti magisterio
suo coniungitur, Sanctitas Sua, antequam exspectatissimam sententiam
pronuntiet, vult ex tradito Eomanae Ecclesiae more brevem adhuc interponere moram ad uberiorem copiam superni luminis impetrandam; quare
nos omnes Ipse adhortatur, ut nostris incensissimis precibus hoc ipsum
lumen menti suae a Deo imploremus ».
Post cantatas Sanctorum Litanias, Summus Pontifex hanc canonizationis
formulam sollemniter pronuntiavit:
Ad honorem Sanctae et Individuae Trinitatis, ad exarationem
fidei catholicae et vitae christianae incrementum, auctoritate Domini nostri Iesu Christi, beatorum apostolorum Petri et Pauli
ac Nostra, matura deliberatione praehabita et divina ope saepius
implorata, ac de plurimorum Fratrum Nostrorum consilio, Beatum Leonardum Murialdo presbyterum Confessorem Sanctum
esse decernimus ac definimus, ac Sanctorum Catalogo adscribimus,
statuentes eum in universa Ecclesia inter Sanctos pia devotione
recoli debere. In nomine Patris £ß et Filii gg et Spiritus £g Sancti.
Amen.
Post lectum Evangelium, a Summo Pontifice haec habita est
HOMILIA
Ecco un momento di gaudio pieno per la Chiesa pellegrina
nelle asperità della vita presente verso la pienezza del regno
di Dio. Il gaudio nasce dal fatto che un membro della Chiesa,
un uomo di questo mondo, un nostro fratello è riconosciuto Santo,
e come tale proclamato, onorato, invocato. E Santo, che cosa
vuol dire? vuol dire perfetto, nel senso di quella perfezione tanto
facile a concepire, per chi è alunno della Chiesa maestra, ma altrettanto diffìcile a definire nella sua realtà, perché la santità risulta
Acta Pauli Pp. VI
387
essere sintesi di coefficienti molteplici e meravigliosi, quali sono,
innanzitutto, un carisma divino straordinario, anzi una quantità
di carismi, cioè un'abbondanza di doni di Dio, che invade una
vita umana fino a diventare in lei, in certa misura, esuberante
e trasparente; e poi la santità richiede una statura morale nell'uomo, che chiamiamo Santo, eccezionale, tanto che si vogliono
in lui riscontrare virtù in grado eroico e quindi la santità domanda una risultante conformità, sempre originale, al primogenito
della famiglia umana, all'archetipo dell'umanità, al «Figlio dell'uomo », a Cristo, nostro maestro e nostro modello; e finalmente
la santità esige ed offre un'esemplarità, ovvero una singolarità,
tali da meritare l'imitazione, o almeno l'ammirazione di chi entra
nella sfera sociale della personalità del Santo.
Ed è ordinariamente quest'ultimo aspetto della santità quello
che conquide più facilmente la nostra comune attenzione. Noi
siamo così avidi di incontrare l'uomo grande, l'uomo eccezionale, l'operatore dei miracoli, l'eroe, il campione, il divo, il « leader », che non possiamo sottrarci al fascino del Santo, che appunto personifica un essere superiore, e tanto di più se a questo
possiamo attribuire, noi piccoli, l'esaltante titolo: è nostro! L'agiografìa è uno studio d'antropologia superlativa, dovuta al fattore
religioso, che sebbene procedente da un identico principio verso
un identico fine, genera un'indefinita ricchezza di tipi umani, uno
distinto dall'altro nella meravigliosa varietà di volti umani trasfigurati, ciascuno da un proprio differente carisma.
Il Santo: oggetto perciò di conoscenza, di interesse, di legittima e commendevole curiosità. Chi era dunque Leonardo Murialdo, al quale oggi attribuiamo questo altissimo titolo di Santo?
Finora egli era ben poco conosciuto. Noi stessi, quando nel
novembre del 1963, avemmo la gioia di proclamare la beatificazione del Murialdo, profferimmo la medesima domanda, che
1
2
3
4
1
Eph. B, 19.
2
Cfr. Rom. 8, 29; Col. 1, 15.
3
Cfr. Io. 13, 15.
* Cfr. 1 Cor. 12, 27 ss.
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
388
un venerato, esimio e compianto amico, Monsignor Giuseppe
De Luca, auspicava fosse soddisfatta, scrivendo, nel 1950, in
occasione del cinquantesimo della morte del nostro Santo: «Il
Murialdo è uno dei fuochi di quell'incendio cristiano che forma
la gloria del secolo passato, gloria come d'uno stellato nella notte...,
merita riconoscenza e, prima ancora, conoscenza. Elogi, encomi,
celebrazioni, tutto sta bene, ma innanzi e soprattutto, io credo,
conoscenza ». Non è questo il momento di dare del Santo la
notizia biografica, di narrarne la vita; e nemmeno di farne il
panegirico. Abbiamo ora finalmente una amplissima documentazione sulla vita del Murialdo, vita altrettanto circonfusa di
umiltà e di discrezione che ricca e prodiga d'instancabile attività;
tre poderosi volumi raccolgono ogni notizia su di lui, così che chi
volesse può sapere del nuovo Santo quanto è possibile e desiderabile; vita, opere, scritti, commenti, tutto; è l'opera meritoria
di Armando Castellani, che dopo il primo biografo storico del
Murialdo, il Beffo, e i non pochi altri che illustrarono la vita di
lui, ha messo sopra un piedistallo di documenti, di testimonianze,
di informazioni la figura di Leonardo Murialdo da farne risaltare
quella autentica grandezza che l'odierna canonizzazione circonda
della aureola della santità.
Abbiamo dunque la storia del Santo, e subito ne guardiamo la
figura, ne ammiriamo la santità. Noi tutti diventiamo osservatori, ammiratori e, a Dio piacendo, imitatori e devoti. Cioè la conoscenza di lui non ci basta, vogliamo un giudizio, vogliamo vederne
il volto, coglierne quelle linee caratteristiche, che lo definiscono.
Anche questo spontaneo desiderio di sintesi, noi ora non possiamo soddisfare. Togliamo solo indicare i capitoli, che, a nostro avviso, possono offrirci le chiavi per penetrare nella comprensione
del nuovo Santo, e per aiutarci a classificarlo e a distinguerlo
in qualche modo, nella « turba grande, — come la definisce il
veggente dell'Apocalisse, — che nessuno riesce a enumerare ».
5
* 7, 9.
Acta Pauli Pp. VI
389
Il primo capitolo è quello del quadro storico nel quale la figura del Santo ci appare; anzi, possiamo ben dire, dal quale egli
risulta ed emerge vivente. Quadro del tempo: l'Ottocento; quadro del luogo: Torino. Qui noi non possiamo esimerci dal rivolgere alla fortunata Città natale e ambientale del Santo il
nostro vivissimo plauso. Torino ci appare, specialmente nel secolo scorso, una Città eletta e benedetta, una Città di Santi;
pensiamo a Don Bosco! tanto nomini...; pensiamo al Cottolengo, pensiamo al Cafasso, pensiamo a Domenico Savio, pensiamo alla Mazzarello e ad altre figure splendenti di virtù cristiane che dalla nobile terra piemontese trassero radici di santità. Siamo in un solco di tradizioni cattoliche, che ci fanno risalire fino a San Massimo e ci ricordano la sacra Sindone; si
direbbe che colà si respira una atmosfera di spiritualità favorevole alla fioritura della santità; colà si è formata una scuola di
robuste virtù morali, da cui escono alunni e maestri d'un cristianesimo rinnovato e moderno. Non vogliamo trascurare il ricordo di altri coefficienti che caratterizzano, specialmente nel
secolo scorso, l'ambiente piemontese, come quello politico, reso
vivace e drammatico da grandi correnti di idee, da grandi figure
e da memorabili avvenimenti; e come quello industriale, destinato a straordinari sviluppi con riflessi evidenti e diffusi ancor
oggi nel campo economico e sociale. L'ambiente esercita potenti
influssi su chi ne vive; non possiamo supporre che alla sua atmosfera sia rimasto estraneo il nostro Santo; anzi la sua attività
ci dimostra che da essa egli trasse il suo respiro e la sua ispirazione e in una certa misura la sua forza ed il suo successo.
Dobbiamo congratularci con Torino, qui degnamente presente
con il Rappresentante del Signor Sindaco (indisposto) di Torino,
e perciò con l'Italia, di codesta prerogativa, non certo decaduta
di dare alla Chiesa e al mondo uomini buoni, provvidi e tipici,
come quello di cui esaltiamo la figura e rendiamo imperitura la
memoria. Con Lei, Signor Cardinale Arcivescovo dell'avventurata
Città, dove il Murialdo nacque, operò e morì, si fonde in spiri-
390
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
tuale comunione il nostro gaudio; a Lei per tutta 1'Areidiocesi
e per tutta la Chiesa piemontese si rivolge la nostra religiosa e
cordiale compiacenza.
E sapendo presente a questa solenne cerimonia l'onorevole
Mariano Bumor, Presidente del Consiglio dei Ministri d'Italia,
esprimiamo la nostra commossa e riconoscente soddisfazione
per averlo ufficialmente partecipe, con altri Personaggi rappresentativi del Governo e della Nazione, alla celebrazione della
memoria, delle virtù, delle opere e della gloria d'un così insigne
Piglio d'Italia, col voto che ciò valga a confortare le migliori
tradizioni religiose e morali del Popolo Italiano, a sostenere nel
Paese ogni sforzo generoso per il suo civile progresso, e a meritargli, per virtù dei suoi cittadini, col favore di questo cittadino celeste, la prosperità, la concordia e la pace.
E questo riferimento della figura del Murialdo alla Nazione
che fu sua, ci conduce ad accennare al secondo densissimo capitolo dell'azione nella società, a cui egli consacrò le inesauribili
energie del suo genio operativo. Chi può riassumere in una formula quale fu la sua opera? è ben difficile farne la pur semplice
descrizione, così che fra i molti titoli in cui essa si manifestò e
si affermò due soli indichiamo come degni di speciale memoria:
primo, la fondazione d'una Congregazione religiosa di San Giuseppe, istituto sacerdotale e laicale avente « lo scopo d'educare
con la pietà e con l'istruzione culturale e tecnica i giovani poveri,
orfani, o abbandonati, o bisognosi di emendazione »; ed è questo
il secondo titolo che innalza e diffonde nel mondo il nome benedetto di Leonardo Murialdo.
Questa Congregazione: un altro piccolo esercito (conta circa
850 membri, di cui più della metà Sacerdoti, con cento case
sparse in Italia e nel mondo), un piccolo esercito, fiancheggiato
dal ramo femminile delle Suore Murialdine, di volontari, dedicati totalmente e per tutta la vita alle varie opere del ministero
ecclesiastico, ma specialmente all'assistenza e all'educazione
dei Figli del Popolo, con particolare preferenza per quelli più
Acta Pauli Pp. VI
391
bisognosi e per quelli delle categorie lavoratrici, le operaie specialmente, ci attesta il sommo interesse della Chiesa per il mondo
della gioventù e per quello del lavoro.
Il Murialdo è fra i primi ad avvertire l'urgenza ed a creare
la possibilità di andare incontro alla gioventù destinata al lavoro. È un pioniere della educazione specializzata dei giovani
lavoratori. È lui che tenta i primi esperimenti dell'organizzazione
operaia. Ë un promotore delle prime Unioni Operaie cattoliche.
È lui che inizia a Torino un Ufficio cattolico di collocamento al
lavoro per operai disoccupati, che istituisce un « Giardino festivo
per operai », che apre Colonie agricole, Scuole tecnico-pratiche
di agricoltura, Case-Famiglie per Giovani Operai, e suscita cento
altre iniziative del genere. Il Murialdo ha l'intuito preveggente
delle forme pedagogiche, professionali, associative, legislative,
che dovranno dare alla nuova popolazione industriale l'istruzione,
l'avviamento, la solidarietà, che poi la società moderna ha inserite nei propri programmi, e che dovranno fare di masse disperse,
diseredate, indifese, inquiete e stimolate dalle voci classiste e
rivoluzionarie del tempo, un popolo nuovo, cosciente dei suoi
diritti, capace dei suoi doveri, fondato sul progressivo svolgimento della legittima giustizia sociale, libero e responsabile, come lo esige l'ordinamento democratico moderno. Basti dire che
fino dal dicembre del 1869 il Murialdo invia al Governo LanzaSella una petizione per una legislazione normativa del lavoro dei
fanciulli e delle donne nelle fabbriche. Il Murialdo ha la passione
dei bisogni della gioventù e dell'umile gente, lui figlio di famiglia
benestante, prete colto, fine e sempre disposto ad affrontare
imprese benefiche, che lo rendono tribolato e spesso più povero
dei suoi poveri.
Questo aspetto della figura del Santo sembra a noi che debba
interessare lo studio della vita cattolica in Italia e dello sviluppo dei movimenti sociali più che ora non sia; siamo facili all'oblio
di questa tradizione del cattolicesimo militante nel campo sociale e nell'incremento e nella maturazione della coscienza na-
392
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
zionale; forse le vicende politiche del Risorgimento e le correnti
anticlericali del tempo hanno contribuito a contenere l'affermazione delle opere sociali dei cattolici, le quali, ancor più che alle
appassionate discussioni nell'opinione pubblica e nella vicenda
politica, miravano all'offerta di contributi concreti, positivi, impegnativi d'un servizio organico, che solo la dedizione di persone
votate a specifiche istituzioni, a ciò relative, poteva prestare. E
ciò dimostrerebbe come il carattere confessionale di tali istituzioni non solo non impedì la loro nascita, ma la generò; e ricorderebbe anche a noi, oggi abituati a distinguere, e fino a separare,
il campo religioso da quello temporale, che l'ispirazione religiosa
realmente operante nell'ambito delle attività sociali, lungi dal
frenare la loro espansione, conferisce loro la più intima, la più
generosa, la più feconda energia, quella incomparabile ed inesauribile della carità. La storia delle opere, a cui il Murialdo pose
mano e diede vita, lo dimostra e tuttora lo insegna.
E qui la conclusione ci porta al terzo capitolo, quello che tenta
l'introspezione di quest'uomo di Dio. Ma dobbiamo fermarci
sulla soglia. La vita spirituale e personale del Murialdo ci è, per
ora, meno nota che non la sua multiforme attività esteriore; la
pubblicazione dei suoi scritti e della sua corrispondenza renderà
l'esplorazione possibile; ma forse essa non offrirà alla nostra indagine psicologica quegli aspetti singolari e, per così dire, anormali, di cui noi moderni siamo più avidi, nel campo agiografico,
che non gli antichi, per i quali era invece sommo gusto la ricerca,
e per certuni fantasiosi perfino l'invenzione decorativa, degli
episodi meravigliosi e miracolosi. Ripeteremo intanto ciò che di
lui è stato detto: egli fu straordinario nell'ordinario. Cioè la sua
personalità sacerdotale ci si presenta nel profilo comune del buon
prete di quel tempo e di quell'ambiente; e questo giudizio torna a
grande lode della formazione ecclesiastica allora vigente (e tuttora
degna d'alto apprezzamento), se essa sapeva modellare, nell'osservanza regolare e fervorosa della norma canonica, come tipo
Acta Pauli Pp.
VI
393
ordinario un prete straordinario, un santo. Si rivendica così la
sapienza della pedagogia ecclesiale post-tridentina, alla San Carlo,
alla « San Sulpizio » dell'Olier (il Murialdo fu ospite di S. Sulpizio
a Parigi per un certo tempo), nella quale pedagogia l'equilibrio,
anzi la complementarietà, della vita interiore e della vita esteriore è preziosa caratteristica; né l'una, né l'altra proclive a singolarità carismatiche, ascetiche, o pastorali, ma l'una e l'altra
forti, serie, perseveranti, e improntate non tanto all'affermazione
della propria personalità, quanto piuttosto alla propria austera
abnegazione nell'amore a Cristo e nell'umile conformità alla disciplina canonica.
Ma questa ricerca di normalità non sarà mai priva dell'originalità delle anime vive; basti ricordare quanto intensa fosse
la sua spiritualità, e come le sue devozioni, cioè le espressioni
preferite della sua religiosità, fossero rivolte con un fervore tutto
personale alle verità somme e centrali della fede: la Santissima
Trinità, l'Eucaristia, la Croce, lo Spirito Santo, la Chiesa, la
Madonna, e con lei S. Giuseppe (che dà il nome alla Congregazione dei Figli del Murialdo)...
E per portare con noi un frammento di questa santità così
semplice, così vera, così silenziosa e così feconda, e per sentirlo
il Murialdo non solo vivo e glorioso in Cielo, ma nostro compagno
e nostro modello nel pellegrinaggio sulla terra e nel tempo, ci
fermeremo a queste sue parole, quasi a commiato, nell'ammirazione e nella fiducia per la sua santità:
« Non rendere — egli ebbe a dire — la religione o solamente
soprannaturale, o solamente umana. Ma soprannaturale e umana.
Alla virtù aggiungi la bontà, la dolcezza, lo spirito di amicizia,
la naturalezza, la disinvoltura, la festevolezza... ».
Sembra a noi di vederlo, di ascoltarlo; e di averlo ancora con
noi, San Leonardo Murialdo: vicino. Così sia.
6
6
Castellani, I I , 756.
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
394
IN SOLLEMNI CANONIZATIONE
Beatae Mariae Victoriae Teresiae Couderc, virginis, fundatricis Societatis
Dominae Nostrae a Recessu Cenaculi, die X mensis maii a. MCMLXX, dominica septima Paschae, in Basilica Vaticana peracta.
Ad postulationem factam,
Eminentissimo
Paulo
S. B. E.
Causis Sanctorum Praefecto,
Praelatus,
per
Advocatum
Card.
B. B.
Bertoli,
Sacri
Consistorii,
Sacrae
Villelmus Zannoni,
a
Viro
Congregationis pro
Secretariae Status
Sanctitatis Suae nomine haec respondit:
« Perorationi, quae m o d o habita est, respondere iubeor Beatissimum
Patrem minime dubitare, quin Beata Teresia Couderc plane digna sit,
quae Sanctorum Caelitum honoribus decoretur; quod quidem Deus ipse
signis, mirandis prorsus ac supra naturales vires editis, divino quasi digito suo demonstravit.
N e c praeterit Sanctitatem Suam, ad christifidelium spirituale bonum
valde conferre, si splendida huiusmodi Galliae catholicae lux supra cand e l a r u m ponatur, ut luceat omnibus qui in Ecclesia sancta sunt. Bevera,
ut Concilium Oecumenicum Vaticanum II praeclare admonet, Deus per
sanctos « praesentiam vultumque suum hominibus vivide manifestat. In
eis Ipse nos alloquitur, signumque nobis praebet Eegni sui » .
x
Quodsi attento consideramus animo huius Beatae Oaelitis vitam, virtutes, opera ipsa quae adhuc in variis terrarum orbis partibus florescunt,
fatendum sane est, D e u m adhuc nos alioqui per hanc sacram Virginem,
eique munus commisisse, quod spatio eius terrestris vitae nullo m o d o
est conclusum. Hinc omnibus pateat, quanti faciat Eomanus Pontifex v o t a
communia, quae nunc ipsi exhibita sunt, et quantopere exoptet catholicorum exspectationi satisfacere. Attamen, antequam decretoriam sententiam suam pronuntiet ex hac veritatis cathedra, ubi « Beatus Petrus...
2
in propria sede vivit et praesidet » , vult Sanctitas Sua nostris communibus precibus communiri; quare ex Apostolicae Sedis more, Ipse enixe
postulat, ut interposita Deiparae Virginis ac Sanctorum omnium supplicatione, Spiritus Sancti lumen et gratia ab adstantibus omnibus implorentur ».
1
Const. dogm. de Ecclesia Lumen gentium, 50.
2
S. Petrus Chrysologus, PL, 54, 741.
Acta Pauli Pp. VI
395
Post cantatas Sanctorum Litanias, Summus Pontifex hanc canonizationis
formulam sollemniter pronuntiavit:
Ad honorem Sanctae et Individuae Trinitatis, ad exarationem fidei catholicae et vitae christianae incrementum, auctoritate Domini nostri Iesu Christi, beatorum apostolorum Petri et
Pauli ac Nostra, matura deliberatione praehabita et divina ope
saepius implorata, ac de plurimorum Fratrum Nostrorum consilio, Beatam Teresiam Couderc Sanctam esse decernimus et definimus, ac Sanctorum Catalogo adscribimus, statuentes eam in
universa Ecclesia inter Sanctos pia devotione recoli debere. In
nomine £g Patris et Filii £g et Spiritus gg Sancti. Amen.
Post lectum Evangelium, a Summ,o Pontifice haec habita est
HOMILIA
La solennità di questo momento e di questo luogo suggerirebbe un lungo discorso di lode a Dio, « che ci consola in ogni
nostra tribolazione, affinché noi pure possiamo consolare gli altri », mediante l'apparizione dei suoi Santi nella nostra terrena
peregrinazione; un discorso di culto alla nuova Santa MariaVittoria Teresa Couderc; di compiacimento con la Congregazione
di Nostra Signora del Cenacolo, che la ebbe fondatrice; di esortazione alla Chiesa, che in questa eletta sua figlia trova esempio,
aiuto e protezione; di confronto con il nostro secolo, che ne eredita l'esperienza e l'opera; di lode e di augurio infine alla Francia,
che alla Santa diede i natali ed il campo d'azione.
Ma noi dobbiamo ora limitarci assai, a due sole parole, sufficienti a rendere atto di omaggio alla Santa, ora canonizzata,
e ad avviare più ampia riflessione su la sua vita e sulla istituzione
da lei fondata; ed anche queste due parole sono piuttosto domande, che notizie relative a questa nuova Figlia celeste della Chiesa
3
3
2 Cor. 1, 4.
396
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
terrestre. Sono queste: qual è la figura, qual è l'opera di Santa
Teresa Couderc? Piacerebbe a noi avere le risposte dalle Religiose presenti, figlie e seguaci della Santa, informatissime certamente, com'è loro dovere e loro privilegio, ma ora curiose di
sapere il nostro pensiero.
Qual è la figura della vostra Santa? Diciamo figura, non storia, per dire breve e per contentarci di alcuni semplici cenni.
Di Sante Religiose, di Sante Fondatrici, di Sante vissute nel
secolo scorso, di Sante germinate dalla terra feconda di Francia,
sconvolta dalla Rivoluzione, e arata poi, per così dire, dall'epopea
napoleonica la Chiesa possiede una bella schiera: quali sono i
lineamenti caratteristici, che possono identificare e distinguere
quella che oggi onoriamo?
Diamo anche per lei scontato il profilo generico della Religiosa
dell'ottocento: è quello tradizionale d'una vita ardentemente
amorosa, ma staccata dalla forma ordinaria, pur onesta e degna, dell'amore familiare; è quello d'una vita tesa e sospesa ad
una totale consacrazione al Signore; d'una vita angelica e povera; d'una vita inserita in una comunità strettamente organizzata e disciplinata; d'una vita caratterizzata da qualche attività
caritativa. Questa vita non è più claustrale, ma è sempre custodita
da una casa appartata: alla monaca è succeduta la suora; non
più esclusivamente statica e contemplativa, cioè dedicata soltanto
all'orazione, ma attiva altresì. Consapevolezza e volontarismo,
libertà di scelta, perciò, e abnegazione vissuta conferiscono a
questa forma di vita religiosa intensità interiore e dedizione esteriore; è un ideale di pietà, di generosità, di santità, che ha formato un tipo ammirabile di donna votata a Cristo, tipo accolto
da miriadi di anime vergini e forti, e tuttora fiorente, per grazia
di Dio, nella Chiesa cattolica. Si può capire come questo ideale
abbia esercitato un'attrazione potente.
Ebbene, rispetto a questo genere di esistenza, qual è l'atteggiamento di Maria-Vittoria prima di diventare Suor Teresa? Si
sa di quale varietà di atteggiamenti si rivestano le anime che
Acta Pauli Pp. VI
397
si orientano verso di esso; la fenomenologia delle vocazioni è
assai ricca e complessa, descrive le storie interiori più varie,
incerte, lente, dolorose, drammatiche talvolta. Il caso della Couderc invece è quello più lineare e più semplice, quello di una
vocazione che potremmo quasi dire nativa. Ella ha avuto, fino
dai primi anni, un desiderio unico, precocissimo, quello della vita
religiosa, senza che questa le sia ancora specificata e facilitata.
Questa inclinazione quasi congenita, che precede l'esperienza
della vita e la formazione culturale, anche se dovrà ritardare il
raggiungimento del suo scopo all'età della piena coscienza, non
ha dubbi per lei, non ha macchie, non ha condizioni; è una vocazione innocente e sicura. L'ambiente familiare, campestre e alpestre, modesto ed onesto, pio e laborioso, piuttosto austero e
patriarcale, ne ha certamente grande merito; la Francia rurale di
quel tempo vi attesta le forti virtù cristiane, rimaste nel cuore
del suo popolo.
Questa a noi pare una nota distintiva della figura di Santa
Teresa Couderc: la sua vocazione. E perché auspice questa anima
semplice ed eletta, che, piuttosto di scegliere ella stessa, si sente
scelta alla vocazione religiosa, la Provvidenza, a sostegno della
santa Chiesa, oggi in condizioni storiche e sociali ben diverse,
e tanto bisognosa di nuove vocazioni, non potrebbe ancora moltiplicare lo stesso prodigio?
Ma poi, come si realizza e come si svolge questa vocazione?
Osserviamo la linea: essa ci sembra segnata da due caratteri
apparentemente contraddittori: quello della fortezza e quello della
rinuncia. Si riassumono e si fondono nella conformità ad una
parola evangelica, la quale compendia certamente l'aspetto morale della figura umana di Cristo, il mistero della sua santità:
« Ciò che piace a Lui (al Padre mio), dice Gesù, io faccio sempre ».
Gesù è l'obbediente fino alla morte; il suo eroismo è la confor-
4
5
1
Io. 8, 29.
5
Phil. 2, 8.
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
398
6
mità alla volontà di Dio; la nostra redenzione si compie così.
Possiamo così dire della nostra Santa: la sua volontà è in una
tensione continua; ma l'esplicazione della sua volontà è in una
rinuncia continua, totale di sé. Bisognerebbe qui rievocare l'influsso ch'ebbe su di lei il sacerdote da cui tutto partì, il Padre
Terme, tempra ardente di fervore religioso e di carità, e formidabile guida verso i sentieri spirituali e verso gli orientamenti
pratici, più generoso e impulsivo forse che riflessivo ed illuminato,
tutto energia ed entusiasmo, ma lui per primo sulla via regia
della volontà di Dio, con quella cieca dedizione che scopre la
luce dello Spirito; egli diceva di sé: « Io non chiedo che compiere
l'opera alla quale Dio mi destina, senza nemmeno cercare di
conoscerla ». Così nasce la piccola nuova famiglia religiosa a
La Louvesc (dove ora riposano le spoglie mortali della Santa,
accanto alla tomba d'un Santo, anch'esso esempio e maestro di
energias traordinaria e d'intraprendenza apostolica, S. Francesco
Régis).
Il gioco degli avvenimenti sembra rivelare la presenza della
mano di Dio, che guida uomini e cose. La nascente istituzione
passa sotto l'ispirazione e la direzione dei Padri della Compagnia
di Gesù, sulla cui spiritualità e sulla cui regola essa si plasma e
si evolve, staccatasi dal ramo iniziale della fondazione rivolta
all'apostolato scolastico rurale, e, sempre secondo l'impulso del
primo promotore il P. Terme, ben presto mancato ai vivi, si qualifica nell'opera dei ritiri e degli esercizi spirituali, prendendo da
un distinto figlio di S. Ignazio, P. Fouillot, buon religioso, l'impronta spirituale, le costituzioni ed il titolo che ora distingue la
congregazione di Nostra Signora del Cenacolo.
Ma questa evoluzione costituisce la via dolorosa della Fondatrice; ed è su questa via che la Couderc principalmente si rivela
santa, se davvero la santità si manifesta e si forma mediante
la croce. Per quarantacinque anni Teresa Couderc la portò. Quella
6
Cfr. Adam,
Cristo nostro fratello, p. 4.
Acta Pauli Pp. VI
399
croce che anche la vita religiosa appesantisce su chi la professa,
e talvolta in più grave e strana misura su chi ne ha il merito della
fondazione. La missione d'una Fondatrice diventa, in certi casi,
dolorosamente drammatica, specialmente quando le difficoltà sorgono per iniziativa di chi esercita l'autorità nella Chiesa e da parte
di chi condivide la sorte della vita comune, e cioè quando chi
fa soffrire è persona venerata e buona, ed ha la veste della paternità o della figliazione spirituale. È questo un genere di sofferenza,
di cui, a prima vista, non si supporrebbe la possibilità, né tanto
meno l'esistenza: essa incide su rapporti stabiliti nel campo della
carità ecclesiale, eh'è quanto il Signore ci ha lasciato di più
impegnativo e di più bello; ed è proprio per questo che ogni ferita
a tali rapporti produce sofferenza più acuta. L'amore accresce
la sensibilità e la porta dall'epidermide al cuore. Ma uomini
siamo; cioè siamo capaci di far soffrire il prossimo, e le persone
buone e care più d'ogni altra, anche con le migliori intenzioni;
che se poi i nostri difetti aggravano il torto dell'azione lesiva e la
rendono offensiva, l'amarezza si fa profonda, e provoca reazioni
che solo una virtù superiore può contenere.
Questa, si può dire, è la storia di Teresa Couderc. Forse imponderabili motivi d'ordine sociale (ella era di modesta origine
campagnola, e di cultura scolastica limitata) contribuirono a suggerire provvedimenti umilianti a suo riguardo, che riempirono di
peripezie, di ingratitudini, di rivalità, di rimproveri, di mortificazioni l'animo dell'umile Eeligiosa; ella fu praticamente destituita da Superiora, le fu conteso il titolo di Fondatrice, le furono
dati posti ed incarichi inferiori alle sue capacità ed ai suoi meriti.
Qui ella appare grande: grande soprattutto nell'umiltà. Nel darsi,
se livrer, com'ella ripeteva. Il silenzio, l'obbedienza, la pazienza,
in una cosciente e continua immolazione interiore, furono la sua
condotta. Furono la sua difesa. Furono la tacita apologia della
sua virtù, solo al tramonto riconosciuta, ed oggi glorificata. Sotto
7
7
Cfr. Folliet, p. 17.
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
400
questo aspetto Teresa Couderc ci appare anima eroica, ci appare
maestra straordinaria, ci appare Santa. Ë l'aspetto che in questo
caso ha il merito di stabilire quella corrente di simpatia, di devozione, d'ammirazione, di fiducia che dobbiamo ai Santi.
E l'opera? L'opera è quella del Cenacolo. Tutti la conosciamo.
La conobbe, fra tutti, il nostro venerato e grande Predecessore,
Papa Pio XI, il quale, quand'era Dottore alla Biblioteca Ambrosiana, per quaranta anni, esercitò il suo nascosto e sapiente
ministero sacerdotale al Cenacolo di Milano, dove noi stessi avemmo occasione, come del resto qui a E orna, di sostare per qualche
religiosa circostanza. È il Cenacolo un Istituto religioso dedicato a
Nostra Signora, la Madre di Cristo, che in mezzo alla prima comunità cristiana, attende, invoca e riceve in nuova pienezza
l'effusione dello Spirito Santo, nel giorno di Pentecoste. È un
Istituto religioso che celebra, imitandoli e rivivendoli, i due
momenti dello Spirito di Gesù nella vita umana: quello interiore,
nel silenzio, nell'orazione, nella contemplazione, nell'intimo colloquio con Dio, nell'esercizio della sublime, delicatissima, deliziosa
e paziente arte della preghiera, fino a fare di questa il proprio
alimento, il proprio respiro, la propria personale pienezza, la
propria comunione continua con Cristo. E quello esteriore: contemplata aliis tradere, quello che cerca di trasfondere in altre
anime i tesori della verità e della virtù, e che fa dell'apostolato
religioso, e perciò dell'imitazione di Cristo, l'esercizio della propria carità: è scuola di vita cristiana e di dottrina cristiana, è
rifugio di silenzio e di meditazione, è clinica di riabilitazione per
le forze morali e spirituali. Il Cenacolo è una formula religiosa
semplice e felice: è una sintesi di vita contemplativa e di vita attiva; di vita personale, comunitaria e sociale, di silenzio e di parola. Qui lo sforzo ascetico e l'abbandono mistico si integrano armonicamente. Come è stato detto: « La perfezione cristiana suppone
l'unione costante, su piani differenti, dell'ascetica e della mistica ».
8
8
Bremond, Introd. à la Ph. de la prière, p. 338.
401
Acta Pauli Pp. VI
Il Cenacolo è una istituzione specializzata per un servizio sociale di esercizi spirituali. Ispirato dalla grande scuola ignaziana,
ma aperto ad ogni corrente di spiritualità cattolica, esso cerca
di favorire l'applicazione d'un'Enciclica da non dimenticare, la
« Mens nostra », del medesimo Papa Pio XI, emanata nel dicembre 1929, proprio su gli Esercizi spirituali. Cioè il Cenacolo si
organizza in modo da offrire a tante categorie di persone, del
mondo femminile specialmente, piccole e grandi, e d'ogni ceto
sociale, la possibilità di godere di qualche giorno, o anche solo
di qualche ora, di ritiro, di raccoglimento, di silenzio, di meditazione, di preghiera, di rigenerazione sacramentale.
Figli del mondo moderno, noi siamo in grado di apprezzare il
carattere provvidenziale d'una simile istituzione e di sentirci
obbligati a fare della nostra riconoscenza a Santa Teresa Couderc
l'espressione migliore del culto che le è dovuto. Assorbiti infatti
dalla « catena di montaggio », eh'è l'impegno, eh'è il ritmo della
nostra attività esteriore, affascinati dall'incantesimo della scena
sensibile, che ci circonda senza tregua e ci attrae fuori di noi in
un campo di realtà o di rappresentazioni o di interessi, che non
lasciano allo spirito la possibilità di essere dentro di sé e di disporre delle cose relative al suo proprio destino, noi sentiamo il
bisogno, e talvolta il dovere, di ricuperare noi stessi nella riflessione della mente e nella libertà del volere, e nello spontaneo godimento o nella pura sofferenza dei nostri personali sentimenti,
cioè di vivere con noi stessi (secum vivebat, si disse di S. Benedetto);
e allora, quasi per facile levitazione di risalire a Dio, sentiamo
l'invito di ricercare Cristo maestro interiore, e di respirare nel
soffio misterioso dello Spirito, ripetendo a noi stessi le parole di S.
Pietro Crisologo: «Dedimus corpori annum, demus animae dies...»,
abbiamo dato al corpo (cioè alla vita temporale) l'intero anno,
diamo all'anima almeno qualche giorno. Questo bisogno di compensare in intensità religiosa e personale la vita solita dissipata
9
10
9
10
A. A. S. (1929), pp. 689 ss.
Serm. 12; PL 52, 223.
26 - A . A . S.
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
402
u
nella « fascinatio nugacitatis » , nell'attrattiva delle cose frivole, o
degli interessi profani, si addice agli uomini d'oggi che vogliono
conservarsi cristiani e non perdere di vista il fine vero ed ultimo
della nostra esistenza.
Ed è molto bello che ciò avvenga all'insegna del Cenacolo,
in un ambiente cioè dove il primato della contemplazione è
celebrato da anime pure e consacrate, e dove è rievocato il fatto,
anzi il mistero della Chiesa nella sua integrità e nella vivacità
di Pentecoste, là dove essa nacque corpo mistico di Cristo nella
sua visibile ed organica istituzione, mediante la sua soprannaturale animazione, per i secoli, viva, unita, diffusiva, presente la
Madre di Cristo, divenuta allora Madre spirituale della Chiesa
medesima.
Bello, consolante, attraente, promettente, grazie a quest'umile Santa Maria Teresa Couderc, Fondatrice del « Cenacolo ».
11
Sap. 4, 12.
Acta Pauli Pp. VI
403
SACRA C O N S I S T O R I A
i
CONSISTORIUM SECRETUM
Feria secunda, die x v m mensis maii anno MOMLXX, in Aula Consistoriali Palatii Apostolici Vaticani habitum est Consistorium secretum, cuius
acta ex ordine referuntur:
I - CAMERARIUS SACRI COLLEGII
Reverendissimus Cardinalis Petrus Gregorius Agagianian detulit ac
reddidit perulam Sacri Collegii Beatissimo Patri, qui eam tradidit R e v e rendissimo Cardinali Alfredo Ottaviani, n o v o ipsius Sacri Collegii S. R.
E. Cardinalium Camerario.
n - OPTIO
Postea Reverendissimus Cardinalis Villelmus Theodorus Heard, dimissa Diaconia S. Theodori in Palatio, optavit ad Ordinem Presbyterorum
eidemque adsignatus est Titulus S. Theodori in Palatio, Diaconia pro
hac vice in Titulum presbyteralem evecta.
m - SUMMI PONTIFICIS ALLOCUTIO
Iucundo admodum animo vos hodie coram admittimus, dilectissimi Nobis Cardinales, quibus salutem dicere Nostraeque
benevolentiae sensus patefacere percupimus.
Gravis momenti causa vos huc adduxit, scilicet vobis disceptandum est, utrum Quadraginta Beati Martyres Angliae et Calabriae, qui exeunte saeculo decimo septimo sanguinem suum fuderunt ob fidei catholicae professionem, digni habendi sint, qui
Sanctorum Caelitum honoribus decorentur.
Non de evento agitur, quod viros praeteritae aetatis spectet,
qui quidem, etsi sanctitate et egregiis facinoribus praeclari, nullam iam habeant rationem cum hodiernis Ecclesiae necessitatibus. Sanctorum canonizatio, e contra, negotium est quod cum
404
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
praesenti vitae Ecclesiae incremento arcte connectitur, et iis
actibus iure est accensendum, in quibus Nostrae Apostolicae
auctoritatis exercitium praecipue versatur.
Quam ob rem vestrae scientiae atque prudentiae auxilium
Nobis opus est ac vestram sapientiae plenam sententiam rogamus.
Antequam autem ad banc causam tractandam procedatur, ordo rerum agendarum in hoc Consistorio Secreto servandus postulat, ut nonnullis Ecclesiis vacantibus provideamus et nuntium
demus de Ecclesiis iam provisis.
IV - PROVISIO ECCLESIARUM
Beatissimus
Pater
sequentes
proposuit Ecclesias:
Cathedrali Ecclesiae Vallipolitanae praefecit R. D. Iosephum Malgoza
Osorio.
Cathedrali Ecclesiae Zaeatecensi E. D. Paulum E o v a i o Azcué.
Titulari
Episcopali
Ecclesiae
Lamsortensi
Michaelem
Bowen,
quem
constituit Coadiutorem cun iure successionis E x c . m i P. D. Davidis Ioannis
Cashman,
Episcopi
Arundelliensis-Brichtelmestunensis.
Deinde Summus Pontifex Sacrorum Antistites a Se per Apostolicas
sub plumbo Litteras iam renunciatos publicavit, videlicet:
AECHIEPISCOPOS
Eliocrocensem, Ecclesia ad Archiepiscopalem pro hac vice evecta, Paulum Schulte, iam Archiepiscopum Indianapolitanum.
Curzensem, Ecclesia ad Archiepiscopalem pro hac vice evecta, Mauritium Perrin, iam Archiepiscopum Babylonensem Latinorum.
Mentesanum, Ecclesia ad Archiepiscopalem pro hac vice evecta, Hugonem Eduardum Polanco Brito, iam Episcopum Novagermaniensem, Coadiutorem « sedi datum » E x c m i P. D. Octavii Antonii Beras Rojas, Archiepiscopi Sancti Dominici.
Celenensem, Ecclesia ad Archiepiscopalem pro hac vice evecta, Evelium Diaz et Cia, iam Archiepiscopum Sancti Christophori de Habana.
Sancti Christophori De Habana, Franciscum Oves Fernández, iam Episcopum Montis Corbini.
Acta Pauli Pp. VI
405
Samonensem, Ecclesia ad Archiepiscopalem pro hac vice evecta, Marcum Alaupovic, iam Archiepiscopum vrhbosnensem.
Managuensem, Michaelem Obando Bravo, iam Episcopum Putiensem
in Byzacena.
Castulonensem,
Ecclesia ad Archiepiscopalem pro hac vice evecta,
Angelum Mariam Ocampo Berrio, iam Archiepiscopum Tunquensem.
Tunquensem,
Augustum
Trujillo
Arango,
iam
Episcopum Jericoèn-
sem.
Guadalajarensem, Iosephum Salazar López, iam Episcopum Zamorensem in Mexico.
Formianae, Ecclesia ad Archiepiscopalem pro hac vice evecta, Marium
Tagliaferri, Pro-Nuntium Apostolicum in Eepublica Medio-Africana necnon Delegatum Apostolicum in Eepublica Ciadensi et in Eepublica Congica
Brazzapolitana.
Garbensem, Ecclesia ad Archiepiscopalem pro hac vice evecta, Emilium Biayenda, Coadiutorem cum jure successionis E x c m i P. D. Theophili
Mbemba, Archiepiscopi Brazzapolitani.
Sancti Secondini in Dominica, Ecclesia ad Archiepiscopalem pro hac
vice evecta, J a c o b u m Michaelem Liston, iam Archiepiscopum-Episcopum
Aucopolitanum.
Amidenum, Iosephum Cheikho, iam Archiepiscopum Sehnaensem Chaldaeorum.
Clypiensem, Ecclesia ad Archiepiscopalem pro hac vice evecta, Ernestum Alvarez, iam Episcopum Megalopolitanum in Proconsulari, Coadiutorem cum iure successionis E x c m i P. D. Emmanuelis Serrano Abad, Archiepiscopi Conchensis in Aequatore.
EPISCOPOS
Tagarbalensem, Caietanum Antonium Lima dos Santos, iam Episcopum
Ilheosensem.
Vladislaviensem,
Ioannem
Zareba,
iam
Episcopum
Bityliensem.
fSeJcondiensem-Takoradiensem, noviter erecta dioecesi, Iosephum Amihere Essuah, iam Episcopum Kumasiensem.
Kumasiensem,
Petrum
Kwasi
Sarpong.
Tamascaniensem, Simonem Tonye, Coadiutorem cum iure successionis
E x c m i P . D . Thomae Mongo, Episcopi Dualaënsis.
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
406
Tepeltensem, Eugenium Cornelium Arthurs, iam Episcopum Tangaènsem.
Ardmorensem, I a c o b u m Holmes-Siedle, iam Episcopum Kigomaënsem.
Glendalacensem,
Raimundum D'Mello, iam Episcopum Allahabaden-
sem.
Lugmadensem,
Michaelem
O'Reilly,
iam
Episcopum Sancti
Georgii
Terrae Novae.
Aquensem, I a c o b u m Guilhem, iam Episcopum Valleguidonensem.
Basticensem, Martinum Antonium Jansen, iam Episcopum Roterodamensem.
Congensem, Iosephum Thumma,
Coadiutorem cum iure successionis
E x c m i P . D . Ambrosii D e Battista, Episcopi Vijayavadani.
Iliberritanum, Onofrium Candido Rosa, Auxiliarem E x c m i P. D. Almir
Marques
Ferreira,
Atrimensem,
Episcopi
Fortliensis.
Michaelem Fenelon Cámara,
Auxiliarem E x c m i P.
D.
Iosephi de Medeiros Delgado, Archiepiscopi Fortalexiensis.
Aceitanum,
Henricum
Gulbinowicz,
Administratorem
Apostolicum
partis Archidioecesis Vilnensis in Polonia exstantis.
Novalicianensem,
Hectorem Peña
Petri Meurice Estiu,
Gómez,
Auxiliarem E x c m i P.
D.
Episcopi Teglatensis in Numidia, Administratoris
Apostolici « sede vacante » archidioecesis Sancti Iacobi in Cuba.
Alavensem,
Stanislaum
Smolenski,
Auxiliarem E m i P. D. Caroli S.
R. E. Cardinalis W o j t y l a , Archiepiscopi Cracoviensis.
Biatensem, Albinum Malysiak, Auxiliarem Emi P. D. Caroli S. R. E.
Cardinalis W o j t y l a , Archiepiscopi Cracoviensis.
Egarensem et praelatum materiensem, Iustum Goizueta Gridilla.
Aquaenovensem
Sánchez
in
proconsulari
et praelatum
mixepolitanum,
Braulium
Fuentes.
Montis regalis in Pedemonte, Franciscum Brustia, iam Episcopum Sinnensem.
Albam
Pompeiensem,
Aloisium
Bongianino,
iam
Episcopum
Vultu-
riensem.
Cassanensem, Dominicum Vaccinano.
Conversanensem, Antonium
D'Erchia,
Episcopum Monopolitanum.
Acta Pauli Pp. VI
Davligensem,
Franciscum
Hurley,
Auxiliarem
407
Emi
P.
D. Iosephi
Thomae R y a n , Archiepiscopi Ancoragiensis et Administratoris Apostolici
« sede vacante » dioecesis Junellensis.
Naiarensem, Patricium Ahern, Auxiliarem Emi P. D. Terentii S. E. E.
Cardinalis Cooke, Archiepiscopi Neo-Eboracensis.
Ardstratensem, Eduardum Head, Auxiliarem E m i P. D. Terentii S. E. E.
Cardinalis Cooke, Archiepiscopi Neo-Eboracensis.
Segiensem, Eduardum Martínez González, iam Episcopum Zamoren
sem.
Sitabensem,
Paulum Pinier, iam Episcopum Constantinianum.
Vegeselitanum in Numidia, Eduardum Larrain Cordóvez, iam Episcopum
Eancaguensem.
Rancaguensem, Alexandrum Duran Moreira, iam Episcopum Sanctae
Mariae Angelorum.
Magnetensem et praelatum Abaëtiensem ad Tocantinsum, Angelum Frosi.
Syddensem,
Danielem Iosephum Mullins, Auxiliarem E x c m i P.
D.
Ioannis Murphy, Archiepiscopi Cardiffensis.
Bafussamensem,
noviter erecta dioecesi, Dionysium Ngande.
Oretanum, Stephanum Fumio Hamao, Auxiliarem E m i P. D. Petri
Tatsuo S. E. E. Cardinalis D o i , Archiepiscopi Tokiensis, iam vita functi.
Tuccitanum, Paulum Hisao Yasuda, Auxiliarem E x c m i P. D. Pauli
Yoshigoro
Taguchi,
Archiepiscopi Osakensis.
ßtagnensem, Felixbertum Comacho Flores, Administratorem Apostolicum « sede plena » dioecesis Aganiensis.
Fernandinopolitanum ab Unione, Victorium Ligot, iam Episcopum Buduanensem.
Fororaphaëlensem, Ansgarium Felicem Villena, iam Episcopum Mustitanum.
Cornubiensem, Petrum Theas, iam Episcopum Tarbiensem et Lourdensem.
Tarbiensem et Lourdensem, Henricum D onze, iam Episcopum Tutélenseme
Insulae Oathensis,
Thomam Welsh, Auxiliarem E m i P. D. Ioannis
S. E. E. Cardinalis Krol, Archiepiscopi Philadelphiensis.
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
408
Bamsbiriensem, Martinum Lohmuller, Auxiliarem E m i P. D. Ioannis
S. E. E. Cardinalis K r o l , Archiepiscopi Philadelphiensis.
Sufaritanum, Carolum Schmitt, iam Episcopum Auratopolitanum.
Paimensem,
Benitum
Sartori.
Iriensem, Gerardum Dicke, Auxiliarem E x c m i P. D. Ioannis Pohlschneider, Episcopi Aquisgranensis.
C ampifontis-Capitis Girardeaunensis, Villelmum Baum.
Epagrensem, Malcolm MacEachern, iam Episcopum Carolinapohtanum.
Sanctae
Mariae
Angelorum,
Orozimbum
Euenzalida
et
Fuenzalida,
iam Episcopum Burcensem et Praelatum Calamensem in Chilia.
Putiensem in Byzacena, Ioannem Georgium Braun.
Ilaganensem, noviter erecta dioecesi, Franciscum Cruces, iam Episcop u m Tambeaensem.
Insulensem, Eduardum André Muaca, Auxiliarem E x c m i P. D. E m manuelis Nunes Gabriel, Archiepiscopi Luandensis.
Antioquiensem,
Eladium Acosta Arteaga.
Alaiúelensem, Henricum Bolaños Quesada, iam Episcopum A c r o p o litanum.
Sancti Georgii, Patricium Webster, iam Episcopum Ottocensem.
Enuguensem, Godefridum Okoye, iam Episcopum Portus Harcurtensis.
OhurcMllpolitanum-Sinus
de
Hudson,
Audomerum
Alfredum
Eobi-
doux.
Ardcarnensem, Franciscum Ioannem D o y l e , iam Episcopum Sideianum.
Sideianum, Desmondum Carolum Moore.
Leribensem,
Paulum
Khoarai.
lalespolitanum, Aloisium Eugenium Perez.
Italicensem, Patricium Flores, Auxiliarem E x c m i P. D. Francisci Furey, Archiepiscopi Sancti Antonii.
Victoriensem
num.
Venetorum, Antonium Cunial, iam Episcopum Luceri-
Acta Pauli Pp. VI
409
Brittinoriensem, Ioannem Proni, iam Episcopum Thermulanum, Coadiutorem E x c m i P. D. Pauli Babini, Episcopi Foroliviensis.
Amargosensem, Alair Vilar Fernandes de Melo.
Gaëtitensem, Süverium Albuquerque.
Buduanensem, Ludovicum Tirilly, iam Episcopum Taiohaënum.
Lomzensem, Nicolaum Sasinowski.
Bureensem, Alfredum Galindo Mendoza, iam Episcopum Tigiuanaënsem.
Tigiuanaënsem, Ioannem Iesum Posados Ocampo.
Cabimensem, Marcum Tullium Eamirez E o a .
Guadicensem, Antonium Dorado Soto.
Illicitanum, Iosephum Souto Vizoso, iam Episcopum Palentinum.
Palentinum, Anastasium Granados Garcia, iam Episcopum Cidramenum.
Urcitanum, Franciscum Saverium Sanguon Souvannasri, iam Episcopum
Chanthaburiensem.
Eleplensem, Aloisium Almarcha Hernández, iam Episcopum Legionensem.
Tutelensem, Ioannem Baptistam Brunon, iam Episcopum Vagalitanum.
Almeriensem, Emmanuelem Casares Hervas.
UbonratcJiathaniensem, Germanum Berthold.
Guairiensem, noviter erecta dioecesi, Martialem Eamirez Ponce, iam
Episcopum Columnatensem.
Sinus Tonitralis, Normannum Gallagher, iam Episcopum Adrasenum.
Ilheosensem, R o b e r t u m Pinarello de Almeida.
Botensem, Gabrielem Vanel, Vicarium Castrensem Galliae.
Apuaniensem, Aldonem Forzoni, iam Episcopum Dianensem.
Sinnensem, Adelmum Tacconi, Auxiliarem E x c m i P. D. Primi Gasbarri,
Episcopi titularis Thennesi, Administratoris Apostolici dioecesium Grossetanae et Soanensis-Pitilianensis.
Lindisfarnensem, Victorem Guazzetti, Auxiliarem E m i P. D. Ioannis
Carmeh S. R. E. Cardinalis Heenan, Archiepiscopi Vestmonasteriensis.
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
410
Enachdunensem, Geraldum Mahon, Auxiliarem E m i P. D. Ioannis Carmen' S. E. E. Cardinalis Heenan, Archiepiscopi Yestmonasteriensis.
Cellae Sancti Auxilii, I a c o b u m
Monaghan,
Auxiliarem E m i P. D.
Gordonii Iosephi S. E. E. Cardinalis Gray, Archiepiscopi Sancti Andreae
et Edimburgensis.
Bityliensem, Albertum Giglioli, Auxiliarem E x c m i P. D. Ismaelis Marii Castellano, Archiepiscopi Senensis et Administratoris Apostolici dioecesium Clusinae et Pientinae, Collensis, Ilcinensis, Montis Politiam.
Tambeaensem, Ansgarium Romero, Auxiliarem E x c m i P. D. Aloisii
Chavez et Gonzalez, Archiepiscopi Sancti Salvatoris in America.
Slebetensem, Paulum Schruers, Auxiliarem E x c m i P. D. Iosephi Heuschen, Episcopi Hasseletensis.
Bauruensem, Candidum Padin, iam Episcopum Lorenensem.
Nomgermaniensem, Carmelum Cassati, Auxiliarem E x c m i P. D. A l fonsi Mariae TJngareUi, Episcopi titularis Azurensis et Praelati Pinerensis.
Vagalitanum, Renatum Dupanloup, Auxiliarem E x c m i P. D. Ioannsi
Mouisset, Episcopi Nicensis.
Montis Corbini, Antonium Ravagli, iam Episcopum Mutilensem, A u xiliarem E m i P. D. Ermenegildi S. R. E. Cardinalis Elorit, Archiepiscopi
Florentini.
Bubicensem, I a c o b u m Flores et Martin, iam Episcopum Barbastrensem.
Cenannensem, Marcum Schmitt, Auxiliarem E x c m i P. D. Aloisii W y cislo, Episcopi Sinus Viridis.
Vulturiensem, Marcum Cé, Auxiliarem E m i P. D. Antonii S. R. E.
Cardinalis P o m a , Archiepiscopi Bononiensis.
PRAELATUM
Buccae
Taurinae,
Iosephum
Augustinum
Ganuza
García.
ABBATEM « NULLIUS »
Beatae
Mariae Auxiliatricis
de Belmont,
E d m u n d u m McCaffrey.
Praeterea Beatissimus Pater Suum assensum dixit dedisse:
Acta Pauli Pp. VI
411
— electioni canonice factae, in Synodo Episcoporum Maronitarum,
B. P. Ignatii Abdiae Klialifé, ad titularem Episcopalem Ecclesiam Apamensem Maronitarum, cum munere Vicarii E m i P. D. Pauli Petri S. E. E.
Cardinalis Méouchi,
Patriarchae Antiocheni Maronitarum.
V - RELATIO CAUSAE CANONIZATIONIS
Subinde Rev.mus P. D. Card. Paulus Bertoli, S. Congregationis pro
Causis
Sanctorum Praefectus, retulit de Causa Canonizationis
quadra-
ginta Beatorum Martyrum Angliae et Cambriae.
Relatione expleta,
Summus Pontifex Eminentissimorum Patrum Car-
dinalium suffragia exquisivit, et singuli Patres, servato ordine, sententiam
suam aperuerunt.
II
CONSISTORIUM PUBLICUM
Consistorio secreto absoluto, statim in eadem Aula superiori Palatii
Apostolici Vaticani habitum est
Consistorium publicum, cuius acta refe-
runtur.
I - POSTULATIO PALLIORUM
Per procuratorem postulatio Pallii facta est pro Metropolitanis Ecclesiis: Sanctae Fidei in Argentina (per successionem), Indianapolitana (per
successionem),
Vrhbosnensi
(per successionem), Angelorum in California
(per successionem), Saneti Christophori de Habana, Moreliensi (per successionem),
Managuensi,
Tunquensi,
Guadalaiarensi,
Tokiensi
(per
suc-
sessionem);
pro Episcopali Ecclesia Tarbiensi et Lourdensi (ex indulto).
H - PERORATIO CAUSAE CANONIZATIONIS
Deinde, D. Ioannes Torre, Sacrae Consistorialis Aulae Advocatus, pro
canonizatione quadraginta Beatorum Martyrum Angliae et Cambriae, qui
ob professionem fidei catholicae sanguinem suum fuderunt, de more institit.
E. D. Villelmus Zannoni, Praelatus Secretariae Status, Summi Pontificis nomine, iuxta morem ita respondit:
« Quadraginta Beati Martyres Angliae et Cambriae, quibus ut Sancto-
412
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
r u m decernantur honores, orationibus vestris a Summo Pontifice petivistis,
tam excelsa virtute refulgent, ut digni omnino videantur Sanctitati Suae,
qui universae Ecclesiae in exemplum proponantur.
Eiusmodi autem sanctitudinis exemplum eo pluris faciendum atque
aestimandum est, quod coniunctum habet supremum caritatis testimonium, martyrium scilicet, quo christifideles per sanguinis effusionem quam
maxime conformantur Divino Magistro, qui pro mundi salute mortem libere suscepit. Quod si haec amoris probatio paucis tantummodo datur
« omnes tamen — ut Concilium Oecumenicum Vaticanum II aperte admonet — parati sint oportet Christum coram omnibus confiteri, Eumque inter
persecutiones, quae Ecclesiae numquam desunt, in via crucis subsequi » .
1
Votis igitur vestris Summi Pontificis vota omnino respondent; attamen, ut Ipse est Apostolicae Sedis consuetudinum hac in re custos religiosissimus, gravem non vult hanc causam ante decernere, quam in Consistorio Semipublico, m o x celebrando, Purpuratorum Patrum eorumque o m nium, quotquot in Urbe adsunt Patriarchae, Archiepiscopi, Episcopi, suffragia exquisierit atque probaverit.
H a e c habui, quae Summi Pontificis nomine vobis significaren! ».
III
CONSISTORIUM SEMIPUBLICUM
Consistorio publico absoluto, statim subsecutum est Consistorium semipublicum,
cuius
acta referuntur.
SUMMI PONTIFICIS ALLOCUTIO ET SUFFRAGIORUM EXQUISITIO
«Attenta animi consideratione, ut rei gravitas postulabat,
argumenta perpendimus, quibus causa canonizationis quadraginta Martyrum Angliae et Cambriae coram Nobis perorata est, ac
sagacem diligentiam in hac pertractanda, quaestione positam libenter dilaudamus.
Attamen, cum de re tam gravis momenti agatur, opportunum esse arbitramur traditum Apostolicae Sedis morem servari,
qui postulat ut, antequam decretoriam sententiam Nostram pro1
Const.
dogm.
de Ecclesia Lumen gentium,
n.
42.
Acta Pauli Pp. YI
413
nuntiemus, circa propositam causam mens nobis plane innotescat Cardinalium, Patriarcharum, Archiepiscoporum, Episcoporum et Abbatum Nullius, qui adsunt.
Quare rogamus vos, Venerabiles Fratres, ut, conscientiae officio unice ducti, suffragia vestra feratis.
Nos interea Spiritus Sancti lumen Nostris precibus vobis invocamus ».
Tunc singuli E.mi D D . Patres Cardinales et E x c . m i Praesules, servato
ordine, suam sententiam circa propositam Causam aperuerunt.
Exceptis suffragiis, Beatissimus Pater hunc habuit sermonem:
« Laetamur admodum quod concordibus animis vocibusque
petivistis, ut Beati hi Martyres Angliae et Cambriae in Sanctorum Caelitum ordinem ascribantur; idem enim Nobismetipsis
in votis est.
Censemus ergo illos in Sanctorum album referre honoribusque
dignos pronuntiare, quos Ecclesia viris sanctitudinis praemia in
caelesti gloria promeritis tribuit. Quod quidem, Deo iuvante, die
vicesima quinta mensis Octobris, hoc vertente anno, in Vaticana
Basilica faciemus.
Hac vero occasione data, causas vobis exponere cupimus,
ob quas arbitramur non solum convenire, ut testimonium fidei,
fortissimo animo ad iisdem quadraginta Martyribus impertitum,
publice agnoscatur, sed etiam eiusmodi delatos honores vim habere efficacem ad promovendam utilitatem Ecclesiae; quae quidem hac aetate omni studio contendit, ut cunctorum christianorum unitas redintegretur, atque communia bona humana et
christiana, materialismi placitis in discrimen adducta, in tuto
collocentur.
Est quidem fatendum hos Martyres ad illa tempora perturbata revocare, quibus christianorum familia lugendo discidio
disiuncta est, quod sine dubio alienum fuit a voluntate divina et
gravia vulnera Corpori Christi mystico intulit. Nihilominus longe
abest a Nostris propositis, ut hac canonizatione retractentur do-
414
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
lores et causa praebeatur mutuae contumeliae atque accusationis. E contrario hic eventus praeclaram omnibus afferre videtur
opportunitatem sive errores cuique proprios humiliter agnoscendi
et sincere dolendi, sive etiam plurimas Deo agendi gratias quod *
nostris temporibus opus redintegrandae unitatis omnium christianorum valde profecisse videmus.
Quodsi ante quadringentos annos fratricidium Deo acceptum
esse poterat putari, hodie tamen, gratia afflante divina, universi
homines bonae voluntatis merito ab eiusmodi cogitatis abhorrent, cum prorsus persuasum sibi habeant numquam amplius
accidere licere, ut ii, qui nomine Principis pacis et Pastoris animarum nostrarum ornentur, tali violentia et caede sese contaminent.
Nullo modo, enim, violentia via censenda est ad optatam unitatem restaurandam, sed docilis et humilis obtemperatio voluntati Dei, sincerus animus erga veritatem, nec non observantia
iis debita qui, baptizati in aqua et Spiritu Sancto eiusque gratia
permoti, flagranti studio cupiunt id removere, quod pro dolor
adhuc nos disiungit, et sociam conferre operam nituntur, ut Ecclesia, quae ad unicum Dominum pertinet, una sit atque indivisa.
In hoc autem arduo ac diuturno itinere, quod ad omnium
christianorum unitatem perducit, hi Beati Martyres multiplex
ac magni momenti auxilium afferre poterunt.
Iidem scilicet in primis in exemplum praelucent illius sincerae
fidei, quae prorsus aliena est a falsis ambagibus in iis quae ad res
sacerrimas pertinent, quaeque efficit ut quis persuasionem suam
manifestet fronte non timida; quod necessaria condicio est cuiusvis veri ac frugiferi dialogi oecumenici.
At hi Martyres praesertim exemplum exhibent verae christianae caritatis erga eos etiam qui non eandem profitentur christianam fidem. Siquidem non sine commoto animo cernere est,
aetate qua religiosae controversiae tantopere odium excitabant,
odium plane abesse ab his fidei christianae heroibus, adeo ut eorum non pauci — ut acta eorum martyrii testantur — profite-
Acta Pauli Pp. VI
415
rentur se paratos esse vitam ipsam libenter profundere pro spirituali suorum civium bono.
Nec denique silentio praetereundum est, eiusmodi canonizationem banc etiam ob causam opportunam esse, quod scilicet
nostris temporibus invalescentia materialismi et naturalismi placita spirituale nostri civilis cultus patrimonium subvertere nituntur. Hi Beati Martyres, qui iacturam vitae suae facere non
dubitaverunt ut dictamini conscientiae voluntatique divinae obtemperarent, praeclarum exstant testimonium dignitatis et libertatis humanae; idque eo pluris est aestimandum, quod a coetu
exhibetur hominum ac mulierum, qui ad varios vitae status pertinent.
Prorsus igitur fore confidimus, ut hi quadraginta Beati Martyres, qui « in patriam recepti et praesentes ad Dominum... per
Ipsum, cum Ipso et in Ipso non desinunt pro nobis intercedere »,
valde conferre possint ad spiritualem fovendam christifidelium
vitam, ad veri nominis oecumenismum promovendum et ad efficacius in tuto collocanda veri nominis bona, in quibus germana
humanae societatis pax et prosperitas innituntur.
2
2
Const. dogm. de Ecclesia Lumen gentium, n. 49.
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
416
DECLARATIO COMMUNIS
a Summo Pontifice Paulo Pp. VI et Vasken I Catholicos, Patriarcha
Supremo Armeniorum, subscripta.
Paul VE, E v ê q u e de E o m e , Pape de l'Eglise catholique, et Vasken I,
Catholicos-Patriarche Suprême de tous les Arméniens, rendent grâces au
Seigneur de leur avoir
permis de prier ensemble, de se rencontrer, et
d'échanger le saint baiser de paix, surtout en cette période de préparation
à la grande fête célébrant la descente du Saint-Esprit sur les apôtres.
Conscients de leurs devoirs de pasteurs, ils invitent tous les chrétiens,
et surtout ceux de l'Eglise catholique et de l'Eglise apostolique arménienne, à répondre avec encore plus de fidélité à l'appel du Saint-Esprit
les incitant à une unité plus profonde qui accomplira la volonté de notre
c o m m u n Sauveur, et qui rendra plus fécond le service du monde par les
chrétiens.
Cette unité ne peut se réaliser que si tous, pasteurs et fidèles, cherchent
à se connaître vraiment les uns les autres. A cette fin, ils exhortent les
théologiens à s'adonner à une étude commune tendant à approfondir leur
connaissance du mystère de notre Seigneur Jésus-Christ et de la révélation
faite en Lui. Fidèles à la tradition transmise par les apôtres et les Pères,
et, en même temps, conscients des exigences d'un monde qui cherche
Dieu dans les nouveaux développements de notre époque, ils pourront
ouvrir de nouvelles voies qui permettront de surmonter les divergences
existant encore et amèneront leurs Eglises à une unité plus parfaite
dans la profession de leur foi en face du monde. De leur part, le Pape et
le Catholicos essayeront de faire tout le possible pour appuyer ces efforts
et leur donner leur bénédiction de pasteurs.
Cependant la recherche risque elle-même de rester stérile si elle n'est
pas enracinée dans toute la vie de toute l'Eglise. C'est pourquoi ils souhaitent que se développe une collaboration plus étroite dans tous les d o maines possibles de la vie chrétienne. La prière commune, l'aide spirituelle
réciproque, des efforts conjoints en vue de trouver aux problèmes du
monde d'aujourd'hui des principes de solutions vraiment chrétiennes,
seront des moyens précieux au service de cette recherche de la pleine
unité tellement désirée.
Cette recherche accomplie ensemble, cette collaboration doivent être
fondées sur la reconnaissance réciproque de la foi chrétienne et de la vie
sacramentelle communes, sur le respect mutuel des personnes et de leurs
Acta Pauli Pp. VI
417
Eglises. Si les efforts désintéressés que de tout coeur ils voudraient promouvoir, sont inspirés par cet esprit et sont mis en œuvre de cette manière, ils ont confiance que l'Esprit de vérité et d'amour donnera aux
membres de l'Eglise catholique et de l'Eglise apostolique arménienne
cette fraternité véritablement chrétienne qui est le fruit de son action
en eux.
C'est au n o m de cette fraternité que le Pape Paul VI et le Catholicos
Vasken I élèvent leur v o i x dans un appel solennel à tous ceux qui ont
une influence sur la vie des nations et des peuples afin qu'ils s'efforcent
de chercher et de trouver tous les moyens possibles pour mettre fin aux
guerres, à la haine, à la violence physique et morale, à n'importe quelle
oppression de l'homme par l'homme. Que Celui qui est notre paix fasse
que cet appel soit entendu.
Du Vatican, le 12 Mai 1970.
27 - A. A. S.
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
418
EPISTULAE
I
Ad E.mum P. D. Eugenium S. R. E. Cardinalem de Ar au j o Sales, Archiepiscopum S. Salvatoris in Brasilia, quem Legatum deligit, ut celehritatibus praesideat Eucharistici Coetus ex universa Natione Brasiliae
habendi.
PAULUS PP. VI
Venerabilis Frater Noster, salutem et Apostolicam Benedictionem.
Laetanter accepimus in Brasiliensis Civitatis urbe principe, hoc mense
vergente, Eucharisticum ex universa Natione Conventum celebratum iri.
Probamus sane consilium eo pertinens, ut Christo, in h o c mirabili Sacramento vere praesenti, novus quidam paretur triumphus, fides in animis
altius agat radices n o v o q u e vigore hominum vegetet vitam; probamus et
locum delectum, scilicet caput immensae istius regionis, ante decem annos
firma c u m spe, impigro labore conditum, quod incrementum et progressionem quodammodo portendit.
Hunc vero amplissimum Coetum exspectationi esse responsurum promittit aere studium eorum, qui ad eum praeparandum incumbunt, praesertim Venerabilis Fratris Iosephi Newton de Almeida Batista, Archiepiscopi Brasiliapolitani. Volentes autem hisce celebritatibus, maiorem
addere nitorem, statuimus Te, Venerabilis Frater Noster, Legatum Nostrum eligere ac renuntiare, qui in Eucharistico h o c Conventu Nostram
veluti geras personam Nostrorumque optatorum et hortationum sis interpres ac nuntius. Cum vero notae sint excelsae mentis animique Tui
dotes, non dubitamus, quin legationis officio ita sis functurus, ut ea, quae
huic m a x i m o incepto religioso sint proposita, reapse, Dei opitulante gratia,
efficiantur.
Per sacrum h o c tempus disseretur etiam, ut ad nos est allatum, de Baptismo, Confirmatione, Eucharistia, id est de Sacramentis initiationis christianae, quae dicuntur; per haec enim homines « liberati a potestate tenebrarum, Christo commortui, consepulti et conresuscitati, Spiritum accipiunt adoptionis filiorum, et memoriale mortis et resurrectionis Domini...
celebrant » .
1
x
N o v o igitur ardore velimus Christifideles in haec ferantur
Decr. de activ. mission. Ecclesiae Ad gentes divinitus, 14.
Acta Pauli Pp. VI
munera divina,
quibus vita supernaturalis
augetur; impensissimo vero, ut liquet,
419
gignitur aut
firmatur
aut
Sacramentum supremi amoris,
sanctissimam Eucbaristiam, colant, qua non solum gratiae incrementum
praebetur, sed etiam ipse continetur gratiae Auctor. Socialis quoque ratio
Eucharistiae his, quibus vitam transigimus, temporibus difficilibus summopere attendatur; ea est enim unitatis signum et vinculum, secundum
illam Sancti Pauli sententiam: «Unus panis, unum corpus multi sumus,
2
omnes, qui de uno pane participamus » . Cunctis sane viribus est contendendum, ut h o c eximium b o n u m pacis, concordiae, mutui auxilii magis
in dies expetatur perficiaturque in vitae usu, quasi praeclarus caelestis
huius epuli fructus. Libenter igitur audiatur S. Augustinus monens fideles:
« Commendatur vobis in isto pane q u o m o d o unitatem amare debeatis » .
3
Feliciter vero contingit, ut per hunc Conventum ecclesia cathedralis
Brasiliapolitana sollemni ritu dedicetur. H o c templum, quod faberrime
factum esse perhibetur, notionem etiam suggérât universalis Ecclesiae,
cuius centrum ac veluti cor est Sanctissima Eucharistia, ac desiderium
moveat illius beatissimae sedis, in qua D e o in aevum sempiternum fruemur; huius autem vitae nunquam defuturae idem Sacramentum pignus
est ac praelibatio. Ea profecto veram tribuit significationem brevi huic
peregrinationi terrenae: eam rebus in adversis suspiremus, nec obliviscamur in secundis.
D e u m igitur deprecantes, ut ex h o c Eucharistico Conventu fructus
spirituales uberrimi oriantur, Tibi, Venerabilis Frater Noster, sacrorum
Antistitibus, nominatim Brasiliapolitano, quem memoravimus, Archiepiscopo, Magistratibus, clero, religiosis sodalibus et universo populo Dei,
sacrum hunc Coetum participantibus, Benedictionem Apostolicam, dilectionis et benevolentiae Nostrae testem, libenter impertimus.
D a t u m Eomae, apud Sanctum Petrum, die v mensis Maii, anno M C M L X X ,
Pontificatus Nostri septimo.
PAULUS PP. VI
2
1 Cor. 10, 17.
3
Sermo 277; P. L. 88, 1100.
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
420
II
Ad Rev.mum Patrem Anicetum Fernández, Ordinis Fratrum Praedicatorum Praepositum Generalem, ob celebranda sollemnia, octavo volvente saeculo, ex quo S. Dominicus de Guzmán, religiosae illius Familiae conditor, ortus est.
PAULUS PP. VI
Dilecte Fili, salutem et Apostolicam Benedictionem,
Cum in eo est, ut Fratres Praedicatores octavum laetantes celebrent
saeculum revolutum a S. Dominici ortu, verba Nos iuvat iterare, quibus
Gregorius I X , Decessor Noster, significavit, quid de illo, xx fere annis ab
eius morte exactis, sentiret: « N o v i virum totius apostolicae regulae sectatorem, quem et in caelis non est ambiguum ipsorum gloriae copulatum » .
x
Hae profecto sententia vita patris auctorisque vestri atque forma
et notio Ordinis ab eo conditi paucis comprehenduntur.
Nonne hinc etiam lumen quoddam provide effunditur, haec ipsa tempora nostra collustrans. Saeculo enim X I I I , quemadmodum et nunc accidit, maxime fervebat motus quidam
cogitationis florebantque studia
doctrinae necnon sociali contentione homines aestuabant. Multus sermo
fiebat de n o v o rerum ordine instaurando, qui reapse effectus est, singularibus quibusdam mutationibus in humanam consortionem inductis.
S. Dominicus, qua erat mente perspicaci, probe intellexit in n o v o illo,
qui nasciturus esset, ordine, fore ut fortuna christianae religionis magnam
partem mentis agitatione contineretur. Praecelsa quoque apostolica ratio
vivendi animum perculit eius, ex qua scilicet homines essent evangelizandi
verbo Dei annuntiando et huius ipsius testimonium dandum vitae institut o , quod ad exemplum duodecim Apostolorum proxime conformaretur. Per
n o v e m igitur annos in oppidis F a n o l o v i s et Prulio beatissimus parens
vester h o c consilium in animo volvit, id est veluti germen, quod vos estis,
paravit, precationes faciendo, voluntariis se affligendo castigationibus, disputationes periculi plenas cum haereticis habendo, gaudium et dolorem
experiendo peregrinationum, quas indefesse suscepit. Affirmari autem licet
Ordinem vestrum ab eo in lucem et conspectum prolatum esse iam ex integro constitutum ac quidem spatio sex annorum, ardore mentis eius in1
I O R D A X . D E S A X O N I A , Libell, de initiis Ordinis, Mon. Ord. Fr.
n. 125.
Praed., 1 6 , p. 85,
Acta Pauli Pp. VI
421
signium; siquidem sex anni, qui mortem eius antecedebant, eidem satis
fuerunt, ut primos sibi sociaret sodales ad ineundum h o c vitae institutum,
quod sine maioris momenti immutationibus iam tot saecula transegit.
Ad miramur sane hunc sacerdotem elati acutique ingenii, qui traditiones inter se diversas ratione prorsus singulari composuit in unumque redegit: contemplationem et actionem, vitam canonicam et sacram praedicationem itinerantium more peragendam, atque ab initio familiam religiosam, quam affectaverat, tali compage disposuit, ut non minus agilis
esset quam firma. Magis etiam permovemur misericordia, usque ad anxietatem intolerabilem ducta, qua ille afficiebatur propter miseriam eorum,
quorum intellectus carebat veritate. Nonne ad hanc miserationem totum
opus eius referebatur? H i c nunc cum maxime fons sit oportet, unde apostolatus vester promanet, haec anima, quae vitam vegetet vestram.
Gemina ergo fidelitas ab unaquaque Provincia vestra et a singulis
religiosis, qui eas efficiunt, postulatur: hinc erga formam vitae apostolicam
exsequendam in « missione canonica », ab Ecclesia vobis impertita, illinc
erga formam vitae apostolicam servandam in communione fraterna, cuius
rationes et spiritus per Constitutiones vestras definiuntur.
V o s estis « evangelizationi verbi Dei totaliter deputati »: quibus verbis
usus Honorius I I I , Decessor Noster, primos Fratres Praedicatores anno
Mccxxi Ecclesiae praelatis commendavit.
2
Rectissime ergo asseveratur
opera vestra, quocumque m o d o exhibeantur, fidei inservire debere. Communitates vestrae, per orbem terrarum diffusae, in hoc consonent, quod
viri in iis sint congregati, qui ex fide vivunt, de fide recogitant, praedicant
fidem.
Graves autem difficultates, quibus credentes hodie premuntur quod
attinet sive ad verba, quibus fides exprimitur, sive ad id ipsum, quod illa
continetur, deposcunt, quemadmodum probe nostis, opus fidem m o d o
certissimo tradendi. Id ergo agite, ut sollertia vere pastorali in id incumbatis, ad aliorum attendentes animos perturbatos, ad aliorum impatientiam, semper vero contendentes, ut fides formetur, provehatur, in profundum agat radices. Memores igitur primigeniae inspirationis et ipsius nominis, quo ornamini, munus implete praedicatorum, quod nunc etiam magis quam praeteritis temporibus a vobis efflagitato.
Verumtamen neutiquam nullaque causa interposita vobis licet oves
oblivisci, « quae nondum sunt ex h o c ovili ». S. Dominicus hac ipsa re sollicitabatur et angebatur. In Litteris, quas ob Capitulum Generalem B o g o -
2
Mon. Ord. Fr. Praed., 16, p. 193.
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
422
tam convocatum ad te dedimus, memoravimus « vos ab initiis cum Ecclesia universali peculiari m o d o fuisse coniunctos » ;
3
quin i m m o noveritis
ad illos potissimum vos mitti, qui a religione longissime absint; quod vestris quoque Constitutionibus sanxistis. Quocirca Ordo dominicanus sine
dubio in se ipsum peccaret, si ab h o c officio missionali deflecteret: bine
non sunt dissocianda altiora studia, praesertim circa rem philosophicam
ac theologicam, quae ex Ordinis vestri instituto vos decet diligentissime
exercere, in rectis principiis et orthodoxa fide ut in fundamento innixos.
Ad h o c quod attinet, principem et magistrum sequimini S. Thomam Aquinatem, cuius doctrina etiamnum est patrimonium totius Ecclesiae et hominum, qui nunc sunt, mentes salubriter utiliterque potest attingere.
Inconcussa igitur cum constantia perstate in religiosi convictus proposito, quod « donum divinum » a D o m i n o Ecclesiae datum in Constitutione a verbis Lumen gentium incipient,
4
appellatur — providum enim
munus est illi exsequendum — et peculiariter in illa definita forma, quae
est vita dominicana, c u m vocatione vobis in Ecclesia propria tam arcte
coniuncta. H a c enim aetate, qua in rebus theologicis inquirendis ac veritatibus fidei tradendis respectus habeatur oportet novorum elocutionis
modorum atque occurrendum est gravissimis discriminibus, in quae tota
hominum societas adducitur, animus fortis in cogitationibus suis explicandis atque studium apostolicum, necesse est firmiter excitentur, roborentur, recognoscantur vita communi quae principiis, a conditore vestro
enuntiatis, prorsus inhaereat.
Speciali vero ratione renovatio Ordinis vestri, quae in Decreto Perfec5
tae caritatis accommodatio appellatur, et ad quam perficiendam memoria
octavi saeculi expleti ex quo S. Dominicus natus est, vos singulariter pro t
v o c a t , insigniri debet sollicitudine mirabilia eius exempla magis magisque
sequendi: scilicet agendi, ut impensa vita liturgica manifesto apud vos
appareat Eucharistico Sacrificio vel Officio divino digne celebrando ac
studio veritatis revelatae assidue exercendo, quod ad sapidam contemplationem perducat; ut Apostolicae Sedi fideliter deserviatis, v i v o eius Magisterio eiusque praeceptionibus et normis adhaerescendo; ut denique salutem animarum ardenter procuretis, vosmet ipsos penitus devovendo.
Novimus sane familiam parentis huius vestri, praeter Fratres clericos
et Fratres cooperatores, complecti sanctimoniales, sorores religiosas, so-
3
31 Ian., a. 1965.
4
Const. dogm. de Ecclesia Lumen gentium, n. 43.
5
Decr. de accomm.
renov.
vitae religiosae Perfectae caritatis, n.
2.
423
Acta Pauli Pp. VI
dales
institutorum
saecularium
et
consociationum,
quas
fraternitates
appellant, sacerdotum vel laicorum. E quorum numero S. Catharinam Senensem die quarta mensis Octobris, qui proxime recurret, singulari nomine Doctoris Ecclesiae honestabimus, « u t luceat lux eius coram homini6
bus » . Ad hos omnes, qui, pro cuiusque condictione et statu, vestigia S.
Dominici persequi sibi proponunt, hasce Litteras volumus pertinere.
In his vero saecularibus sollemnibus unumquemque vestrum peculiari
m o d o Deiparae Virgini committimus. Propter amantem enim pietatem
suam dominicam religiosi et religiosae, per hominum aetates, effecti sunt
filii et filiae Beatae Mariae Virginis a Rosario. Nos igitur Matris Christi
deprecationem imploramus, ut gemina illa fidelitas, de qua exposuimus,
conferat ad Regnum Dei in terris instaurandum. Verba autem usurpantes B. Iordani de Saxonia S. Dominici in Ordinis regendi munere successoris, Iesum Christum, D o m i n u m Nostrum, laudamus, quod talem vobis
patrem elegit, virum Evangelio nobilem et misericordem, cuius vos « i n stitutio regularis informet et exemplum fulgidae sanctitatis inflammet » .
7
Haec dum animum pulsant Nostrum, cunctis Fratribus Praedicatoribus, imprimis tibi, Magistro Generali, et magnae familiae dominicanae
Benedictionem Apostolicam, pignus caelestis auxilii ad apostolatum spiritualium fructuum usque feraciorem obeundum, volentes impertimus.
Datum R o m a e ,
MCMLXX,
apud Sanctum Petrum, die x x i v mensis Maii, anno
Pontificatus Nostri septimo.
PAULUS PP. VI
ALLOCUTIONES
I
Ad sodales Ordinis Sancti Augustini, cum Institutum Patristicum « Augustinianum » praesens inauguravit. *
Figli
carissimi,
I Nostri passi Ci hanno oggi condotto in mezzo a v o i per un incontro
che soddisfa non soltanto la vostra legittima aspirazione di accogliere
questo umile Vicario di Cristo per la inaugurazione del nuovo Istituto
6
Cf. Matth. 5, 16.
7
Litt. Encyc. a. 1233;
Archivum Fr. Praed., 22, 182-5.
* Die 4 mensis maii a. 1970.
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium
424
Officiale
Patristico « Augustinianum », ma adempie anche un Nostro particolare
desiderio di conoscere personalmente la sede dell'Istituto stesso, che giustamente riempie di letizia l'intera Famiglia dell'Ordine Agostiniano.
Lasciate, figlioli, che in una circostanza così significativa vi esprimiamo
alcuni sentimenti che suscita in N o i la realizzazione di questa coraggiosa
impresa.
Innanzitutto un sentimento di sincera gratitudine al Signore, che ha
voluto darCi la consolazione di vedere questa nuova promessa per l'incremento dei buoni studi ecclesiastici. E la Nostra riconoscenza si rivolge
anche a tutti coloro che sono stati gli strumenti delle benevole disposizioni della Divina Provvidenza in quest'opera; in primo luogo ai Superiori dell'Ordine Agostiniano, che con lungimirante saggezza e non senza
grandissimi sacrifìci l'hanno ideata e realizzata; e inoltre ai benefattori
che ne hanno generosamente facilitato il felice compimento. D i o a tutti
conceda la meritata ricompensa.
In tal m o d o il vostro Istituto si inserisce egregiamente nel concerto
dei celebri e benemeriti Istituti di cultura ecclesiastica che fioriscono
numerosi qui in R o m a ; e vi si inserisce con un suo v o l t o , c o n una sua
particolare fisionomia, c o n una sua propria funzione, sì da aggiungere
n u o v o prestigio e decoro all'alta cultura teologica romana.
Ma tanto più cordiale e spontaneo sgorga dal Nostro animo il c o m piacimento per questa sede, in quanto essa s'innesta in una gloriosa tradizione del vostro Ordine, che ha recato incomparabili servizi alla Chiesa:
vogliamo dire quella degli studi patristici e di S. Agostino in particolare,
il cui pensiero e insegnamento costituiscono per v o i un patrimonio spirituale da custodire e promuovere con ogni sforzo. Di questo patrimonio
v o i vi dimostrate non soltanto eredi passivi, ma eccellenti e modernissimi
promotori. Al riguardo, Ci basterà citare un nome: quello del compianto
P. Antonio Casamassa, insigne gloria del vostro Ordine e della Nostra
Università Lateranense. Ricorderemo ancora due iniziative che fanno
onore all'attività scientifica del vostro Studio teologico: la Cattedra A g o stiniana e la nuova edizione di tutte le Opere di S. Agostino già felicemente iniziata.
Ma ciò che a Noi preme sottolineare in questo momento è soprattutto
il fatto che questo Istituto Patristico risponde in pieno ai bisogni attuali
della Chiesa. Il ritorno ai Padri della Chiesa, infatti, fa parte di quella
risalita alle origini cristiane, senza la quale non sarebbe possibile attuare
il rinnovamento biblico, la riforma liturgica e la nuova ricerca teologica
auspicata dal Concilio Ecumenico Vaticano I I .
Acta Pauli Pp. VI
425
Per convincerci di ciò, basta pensare alla particolare funzione che i
Padri esercitano nella Chiesa. Testimoni della fede dei primi secoli, essi
sono vitalmente inseriti nella Tradizione che deriva dagli Apostoli. « Le
asserzioni dei Santi Padri — c o m e rileva il Concibo — attestano la vivificante presenza di questa Tradizione, le cui ricchezze sono trasfuse nella
x
pratica e nella vita della Chiesa che crede e che prega » . Si comprende
allora quanto sia importante lo studio dei Padri per una più profonda
intelhgenza della Sacra Scrittura, e c o m e sia decisivo per la Chiesa il
loro accordo sull'interpretazione della medesima. Come ricorda l'Enciclica « Divino afflante Spiritu », benché i Padri fossero « talora meno
forniti di erudizione profana e scienza linguistica degli interpreti del
nostro tempo, tuttavia, per l'ufficio che D i o loro affidò nella Chiesa, eccellono per una serena penetrazione delle cose celesti e per un mirabile acume del pensiero, con cui penetrano intimamente la profondità delle divine parole ».
Ma i Padri furono altresì teologi illuminati che illustrarono e difesero
il dogma cattolico, e, per la maggior parte, zelantissimi pastori che lo
predicarono e l'applicarono ai bisogni delle anime. Come teologi, essi per
primi diedero forma sistematica alla predicazione apostolica, per cui,
come afferma S. Agostino, essi furono per lo sviluppo della Chiesa quello
che erano stati gli Apostoli per la sua nascita: « Talibus post Apostolos
sancta Ecclesia plantatoribus, rigatoribus,
aedificatoribus,
nutritoribus
2
crevit » . Come pastori, poi, i Padri sentirono la necessità di adattare il
messaggio evangelico alla mentalità dei loro contemporanei e di nutrire
con l'alimento delle verità della Fede se stessi e il p o p o l o di D i o . Ciò fece
sì che per essi catechesi, teologia, Sacra Scrittura, liturgia, vita spirituale
e pastorale si congiungessero in una unità vitale, e che le loro opere non
parlassero soltanto all'intelletto, ma a tutto l'uomo, interessando il pensare, il volere, il sentire. Essi ebbero in più una sovrabbondante ricchezza
di spirito cristiano, derivata dalla loro personale santità, per cui alla loro
scuola la Fede non si accontenta di pure elucubrazioni intellettuali, ma
facilmente si accende anche di senso mistico. Come rilevava il grande
Bossuet, le loro opere « p r o d u c o n o un frutto mirabile in chi le studia:
perché,
d o p o tutto,
quei grandi uomini sono
nutriti
dello schietto
frumento degli eletti, della pura sostanza della religione, e siccome sono
come saturi dello spirito primitivo che hanno attinto più direttamente e
1
Const. dogm. de Divina Revelatione Dei verbum, n. 8.
2
Contra Iulianum Pelagianum (de originali peccato) I I , 10, 37:
PL 44, 700.
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
426
più abbondantemente dalla stessa sorgente, accade, non di rado, che ciò
cbe emana con naturale freschezza dalla loro pienezza è più nutritivo di
quello che è stato, poi, ripensato e meditato » .
3
Per questi motivi non vi è dubbio che uno studio più approfondito e
più organico della patristica possa offrire un aiuto incalcolabile al rinnovamento teologico in questo periodo post-conciliare. Einnovamento
il quale richiede una teologia che sia non meno pastorale che scientifica;
che rimanga in stretto contatto con le fonti bibliche; che abbia come
centro Cristo; che consideri l'uomo inserito nella storia della salvezza;
che sia costantemente fedele alla parola di D i o , devota al Magistero della
Chiesa, ma nello stesso tempo attenta a tutte le v o c i , a tutte le necessità,
a tutti gli autentici valori della nostra epoca.
N o n per nulla lo studio dei Padri è stato raccomandato con insistenza
4
dal Concilio per la sua incidenza sullo studio della Sacra Scrittura, sui
rinnovamento degli- studi t e o l o g i c i
sacerdotale valida,
6
5
sulla costruzione di una scienza
sulla teologia missionaria.
7
In ciò sorprendente è l'attualità e l'efficacia dell'esempio di S. A g o stino, a cui il vostro Istituto, nella distribuzione dei Corsi, ha voluto assegnare una sezione a parte, non soltanto per la vastità del suo insegnamento, ma altresì per la sua importanza. In realtà, oltre a rifulgere in esso
in grado eminente le qualità dei Padri, si può dire che tutto il pensiero
dell'antichità confluisca nella sua opera, e da essa derivino correnti di
pensiero che pervadono tutta la tradizione dottrinale dei secoli successivi.
'Egli ha amato appassionatamente la verità, e non si è stancato di
scrutare il contenuto della fede e di coltivarla c o m e scienza. È suo il mot8
to: « intellectum valde ama » ; sua la nozione della teologia come scienza
« qua fides saluberrima, quae ad veram beatitudinem ducit, gignitur,
9
defenditur, nutritur, roboratur » . Ma nessuno più di lui ha saputo inchinarsi alle altezze del mistero, preferendo egli la fidelis ignorantia alla te10
meraria scientia,
alla scienza cioè che, abbandonata la guida della fede,
si affida alla sola indagine della ragione.
3
Défense de la Tradition et des Saints Pères, I Partie, L. IV. c. X V I I I .
4
Of. Const. dogm. de Divina Revelatione Dei Verbum, n. 23.
5
Cf. Decr. de institutione sacerdotali Optatam totius, nn. 11; 16.
6
Cf. Decr. de Presbyt. ministerio et vita Presbyterorum ordinis, n. 19.
7
Cf. Decr. de activ. mission. Ecclesiae Ad gentes divinitus, nn. 3; 22.
8
Ep. 120, 13: PL, 33, 459.
9
De Trin. 14, 1, 3: PL, 42, 1037.
10
Serm. 27, 4: PL, 38, 179.
Acta Pauli Pp. VI
427
Egli conobbe tutte le risorse della cultura filosofica e letteraria del suo
tempo: ma il suo amore appassionato fu per i Libri Santi, che egli meditò
e spiegò c o n incomparabile intelletto d'amore. Biblica fu la sua teologia,
come pure biblico fu il suo linguaggio.
Nella speculazione teologica raggiunse cime non facilmente accessibili;
ma l'autore del De Trinitate ama anche la concretezza della storia e vuole
anzi che l'esposizione della dottrina cristiana sia fatta sulla linea della
storia della salvezza.
11
Come tutti i Padri anch'egli sentì viva l'esigenza di approfondire il
messaggio evangelico, di adattarlo alla mentalità dei suoi contemporanei
e di esprimerlo con un linguaggio appropriato; ma nessuno più di lui
ha insegnato e praticato la fedeltà al senso tradizionale del dogma. « Liberis verbis — scrive il Dottore d'Ippona nel De Civitate Dei — loquuntur
philosophi, nec in rebus ad intelligendum difficillimis offensionem religiosarum aurium pertimescunt. Nobis autem ad certam regulam loqui fas
est, ne verborum licentia etiam de rebus, quae his significantur, impiam
gignat opinionem » .
1 2
Pigli carissimi, abbiamo voluto fare insieme a v o i queste brevi considerazioni, affinché comprendiate quanto grande sia l'importanza che noi
attribuiamo al vostro Istituto, e quanto Noi da esso Ci attendiamo.
Ed ora un augurio ed una benedizione. Al nuovo Istituto l'augurio
che « vivat, crescat, floreat » affermandosi non solo per il suo regolare
funzionamento e la serietà degli studi, ma altresì per lo spirito con cui
esso è sorto, che è spirito di amore e di servizio alla Chiesa, di fedeltà
inconcussa alla sua missione di « Madre e Maestra » e di fraterna collaborazione con gli altri Istituti scientifici dell'Urbe. Un augurio poi ai
Superiori e Professori affinché possano cogliere i migliori frutti del loro
impegno. Infine a tutti gli alunni rivolgiamo il v o t o che corrispondano alle
attese della Chiesa, e dallo studio dei Padri sappiano cogliere frutti abbondanti di sapienza cristiana per la loro formazione intellettuale e spirituale.
Questi voti sono avvalorati dalla nostra propiziatrice Apostolica Benedizione, che a voi tutti impartiamo in auspicio delle più elette grazie
del Signore.
11
De Catechizandis rudibus, 3, 6; 7, 11: PL, 40, 313; 317.
1 2
10, 23: PL, 41, 300.
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
428
II
Sodalibus Consociationis v. d. « Equipes Notre Dame » e variis nationibus, coram admissis. *
Chers fils, chères filles,
1. Tout d'abord, Nous vous remercions du fond du cœur pour vos
paroles de foi, pour votre prière nocturne à nos intentions, pour votre
engagement aussi au service des vocations. Et Nous voulons vous dire
quelle grande joie est la nôtre de vous accueillir ce matin, et aussi de
Nous adresser, par-delà vos personnes, aux 20.000 foyers des Equipes
Notre-Dame, dont vous Nous disiez à l'instant le rayonnement à travers
le monde et la préoccupation de vivre avec le Christ et de tisser avec
lui la trame quotidienne de votre amour conjugal. Entre couples chrétiens,
vous constituez de petites équipes d'entraide spirituelle soutenues dans
1
leur effort par une présence sacerdotale. Comment ne pas Nous en réjouir ?
Chers fils et chères filles, de grand cœur le pape vous encourage et appelle
la bénédiction de Dieu sur vos recherches. T r o p souvent l'Eglise a paru,
bien à tort, suspecter l'amour humain. Aussi voulons-Nous clairement
vous le dire aujourd'hui: non, Dieu n'est pas l'ennemi des grandes réalités
humaines, et l'Eglise ne méconnaît nullement les valeurs quotidiennement
vécues par des millions de foyers. Bien au contraire, la bonne nouvelle
apportée par le Christ sauveur est aussi une bonne nouvelle pour l'amour
humain, lui aussi excellent dans ses origines — « Et Dieu vit que cela était
très b o n » — l u i aussi corrompu par le péché, lui aussi racheté au point
de devenir, par la grâce, m o y e n de sainteté.
2. Comme tous les baptisés, vous êtes en effet appelés à la sainteté,
selon l'enseignement de l'Eglise solennellement réaffirmé par le concile.
2
Mais il vous appartient d ' y tendre à votre manière propre, dans et par
3
votre vie de foyer. C'est l'Eglise qui nous l'enseigne: « Les époux sont
rendus capables par la grâce de mener une vie sainte » ,
4
et de faire de
5
leur foyer « c o m m e un sanctuaire de l'Eglise à la maison » . Ces pensées,
dont l'oubli est si tragique pour notre temps, vous sont certes familières.
*
Die 4 mensis maii a. 1970.
1
Chi. 1, 31.
2
Cf. Const. dogm. de Ecclesia Lumen gentium, n. 11.
3
Ibid., n. 41.
4
5
Const. past. de Eccl. in mundo huius temporis Gaudium, et Spes, n. 49 § 2.
Decr. de apostolatu laicorum Apostolicam actuositatem, n. 11.
Acta Pauli Pp. VI
429
Nous voudrions les méditer avec vous quelques instants pour renforcer
encore en vous, s'il en était besoin, la volonté de vivre généreusement
6
votre vocation humaine et chrétienne dans le mariage, et de collaborer
ensemble au grand dessein d'amour de Dieu sur le monde, qui est de se
former un peuple «à la louange de sa g l o i r e » .
7
3. Comme la sainte Ecriture nous l'enseigne, le mariage, avant d'être
un sacrement, est une grande réalité terrestre: « D i e u créa l'homme à
son image, à l'image de Dieu il le créa, homme et femme il les créa » .
8
Il faut toujours en revenir à cette première page de la Bible, si l'on veut
comprendre ce qu'est, ce que doit être un couple humain, un foyer. Les
analyses psychologiques, les recherches psychanalytiques, les enquêtes
sociologiques, les réflexions philosophiques pourront certes apporter leurs
lumières sur la sexualité et l'amour humain, elles nous aveugleraient si
elles négligeaient cet enseignement fondamental qui nous est donné dès
l'origine: la dualité des sexes a été voulue par Dieu, pour qu'ensemble
l'homme et la femme soient image de Dieu, et c o m m e lui source de vie:
« soyez féconds, multipliez, emplissez la terre et soumettez-la » .
9
Une
lecture attentive des prophètes, des livres sapientiaux, du Nouveau Testament, nous montre du reste la signification de cette réalité fondamentale, et nous apprend à ne pas la réduire au désir physique et à l'activité
génitale, mais à y découvrir la complémentarité des valeurs de l'homme
et de la femme, la grandeur et les faiblesses de l'amour conjugal, sa fécondité et son ouverture sur le mystère du dessein d'amour de Dieu.
4. Cet enseignement garde aujourd'hui toute sa valeur et nous prémunit contre les tentations d'un érotisme ravageur. Ce phénomène aberrant devrait du moins nous alerter sur la détresse d'une civilisation matérialiste qui pressent obscurément en ce domaine mystérieux c o m m e un
dernier refuge d'une valeur sacrée. Saurons-nous l'arracher à l'enlisement
de la sensualité? Sachons du moins, devant un envahissement cyniquement poursuivi par des industries cupides, en juguler les néfastes effets
auprès des jeunes. Sans barrage ni refoulement, il s'agit de favoriser une
éducation qui aide l'enfant et l'adolescent à prendre progressivement conscience de la force des pulsions qui s'éveillent en eux, à les intégrer à la
construction de leur personnalité, à en maîtriser les forces montantes pour
réaliser une pleine maturité affective aussi bien que sexuelle, à se pré6
Cf. Const. past. de Eccl. in mundo huius temporis Gaudium et Spes, nn. 1, 47-52.
7
8
s
Eph. 1, 14.
Gn. 1, 27.
Ibid. 1, 28.
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
430
parer par là au don de soi dans un amour qui lui donnera sa véritable
dimension, de manière exclusive et définitive.
5. L'union de l'homme et de la femme diffère en effet radicalement
de toute autre association humaine, et constitue une réalité singulière,
à savoir le couple fondé sur le don mutuel de l'un à l'autre: « et ils deviennent une seule chair » .
1 0
Unité dont l'indissolubilité irrévocable est le
sceau apposé sur l'engagement libre et mutuel de deux personnes libres,
qui, « dès lors, ne sont plus deux, mais une seule chair:
11
une seule chair,
un couple, on pourrait presque dire un seul être, dont l'unité prendra
forme sociale et juridique par le mariage, et se manifestera par une c o m munauté de vie, dont le don charnel est l'expression féconde. C'est dire
qu'en se mariant les é p o u x expriment une volonté de s'appartenir pour
la vie, et de contracter dans ce but un lien objectif, dont les lois et les
exigences, bien loin d'être une servitude, sont une garantie et une protection, un véritable soutien, c o m m e vous l'éprouvez vous-mêmes dans
votre expérience quotidienne.
6. Le don n'est pas une fusion, en effet. Chaque personnalité demeure
distincte, et loin de se dissoudre dans le don mutuel, s'affirme et s'affine,
grandit à longueur de vie conjugale, selon cette grande loi de l'amour:
se donner l'un à l'autre pour se donner ensemble. L'amour est en effet
le ciment qui donne sa solidité à cette communauté de vie, et l'élan qui
l'entraîne vers une plénitude toujours plus parfaite. Tout l'être y participe, dans les profondeurs de son mystère personnel, et de ses composantes
affectives, sensibles, charnelles aussi bien que spirituelles, jusqu'à constituer toujours mieux cette image de Dieu que le couple a mission d'incarner au fil des jours, en la tissant de ses joies c o m m e de ses épreuves, tant
il est vrai que l'amour est plus que l'amour. Il n'est aucun amour conjugal qui ne soit, dans son exultation, élan vers l'infini, et qui ne se veuille,
dans son élan, total, fidèle, exclusif et f é c o n d .
12
C'est dans cette perspecti-
ve que le désir trouve sa pleine signification. M o y e n d'expression autant
que de connaissance et de communion, l'acte conjugal entretient, fortifie
l'amour, et sa fécondité conduit le couple à son plein épanouissement: il
devient, à l'image de Dieu, source de vie.
Le chrétien le sait, l'amour humain est b o n de par son origine, et s'il
est, c o m m e tout ce qui est dans l'homme, blessé et déformé par le péché,
il trouve dans le Christ son salut et sa rédemption. Au reste, n'est-ce
10
On. 2, 24.
11
Mt. 19, 6.
12
Litt. Encycl. Humanae vitae, n. 9.
Acta Pauli Pp. VI
431
pas la leçon de vingt siècles d'histoire chrétienne * Que de couples ont
trouvé dans leur vie conjugale le chemin de la sainteté, dans cette c o m munauté de vie qui est la seule à être fondée sur un sacrement!
7. Oeuvre de l'Esprit-Saint,
des créatures nouvelles,
velle » .
1 5
14
13
la régénération baptismale fait de nous
« appelées à mener, nous aussi, une vie nou-
Dans cette grande entreprise du renouvellement de toutes choses
dans le Christ, le mariage, lui aussi purifié et renouvelé, devient une réalité nouvelle, un sacrement de la nouvelle alliance. Et voici qu'au seuil
du Nouveau Testament c o m m e à l'entrée de l'Ancien se dresse un couple.
Mais, tandis que celui d ' A d a m et E v e fut la source du mal qui a déferlé
sur le monde, celui de Joseph et de Marie est le sommet d'où la sainteté
se répand sur toute la terre. Le Sauveur a commencé l'œuvre du salut
par cette union virginale et sainte où se manifeste sa toute-puissante v o lonté de purifier et sanctifier la famille, ce sanctuaire de l'amour et ce
berceau de la vie.
8. Dès lors tout est transformé. Deux chrétiens désirent se marier;
saint Paul les prévient: « vous ne vous appartenez plus » .
1 6
Membres du
Christ, l'un et l'autre « dans le Seigneur », leur union aussi se fait « dans
le Seigneur », c o m m e celle de l'Eglise, et c'est pourquoi elle est « un grand
mystère » ,
1 7
un signe qui, non seulement représente le mystère de l'union
du Christ avec l'Eglise, mais encore le contient et le rayonne par la grâce
de l'Esprit-Saint, qui en est l'âme vivifiante. Car c'est bien l'amour même qui est propre à Dieu que celui-ci nous communique pour que nous
l'aimions et qu'aussi nous nous aimions de cet amour divin: « aimez-vous
les uns les autres c o m m e je vous ai aimés » .
1 8
Les manifestations mêmes
de leur tendresse sont, pour les époux chrétiens, pénétrées de cet amour
qu'ils puisent au cœur de Dieu. Et, si la source humaine risquait de se
tarir, sa source divine est aussi inépuisable que les profondeurs insondables de la tendresse de Dieu. C'est dire vers quelle communion intime,
forte et riche tend la charité conjugale. Réalité intérieure et spirituelle,
elle transforme la communauté de vie des époux « en ce qu'on pourrait
appeler, selon l'enseignement autorisé du concile, l'Eglise domestique » ,
1 9
une véritable « cellule d'Eglise », c o m m e le disait déjà notre bien-aimé
1 3
Cf. Tt. 3, 5.
1 4
Cf. Gai. 6, 15.
15
Rom.
16
1 Cor. 6, 19.
17
6, 4.
Eph. 5, 32.
18
Io. 13, 34.
19
Const. dogm. de Ecclesia Lumen gentium, n. 11.
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
432
prédécesseur Jean X X I I I à votre pèlerinage du 3 mai 1 9 5 9 ,
20
cellule de
base, cellule germinale, la plus petite sans doute, mais aussi la plus fondamentale de l'organisme ecclésial.
9. Tel est le mystère dans lequel s'enracine l'amour conjugal, et qui
illumine toutes ses manifestations. Mystère de l'Incarnation, qui exhausse
nos virtualités humaines en les pénétrant de l'intérieur. Bien loin de les
mépriser, l'amour chrétien les porte en effet à leur plénitude, avec patience,
générosité, force et douceur, c o m m e saint François de Sales aimait le
souligner en faisant l'éloge de la vie conjugale de saint L o u i s .
21
Car, si la
fascination de la chair est dangereuse, la tentation d'angélisme ne l'est
pas moins, et une réalité méprisée ne tarde guère à revendiquer sa place.
Aussi, conscients de porter leurs trésors en <Jes vases d'argile,
22
les époux
chrétiens s'efforcent-ils, avec une humble ferveur, de traduire dans leur
vie conjugale les recommandations de l'apôtre Paul: « vos corps sont membres du Christ..., temples de l'Esprit-Saint...; glorifiez donc Dieu dans
votre corps » .
2 3
« Mariés dans le Seigneur », les époux ne peuvent dès lors
s'unir qu'au n o m du Christ à qui ils appartiennent et pour qui ils doivent
travailler c o m m e ses membres actifs. Ils ne peuvent donc disposer de
leur corps, notamment en tant qu'il est principe de génération, que dans
l'esprit et pour l'œuvre du Christ, puisqu'ils sont membres du Christ.
10. « Collaborateurs libres et responsables du Créateur » ,
2 4
les époux
chrétiens voient leur fécondité charnelle acquérir par là une noblesse
nouvelle. L'élan qui les pousse à s'unir est porteur de vie, et permet à
Dieu de se donner des enfants. Devenus père et mère, les époux découvrent avec émerveillement, aux fonts-baptismaux, que leur enfant est
dès lors enfant de Dieu, « rené de l'eau et de l'Esprit » ,
2 5
et qu'il leur est
confié pour qu'ils veillent certes sur sa croissance physique et morale,
mais aussi sur l'éclosion et l'épanouissement en lui de « l ' h o m m e nouveau » .
2 6
Cet enfant n'est plus seulement ce qu'ils voient, mais tout autant
ce qu'ils croient, « une infinité de mystère et d'amour qui nous éblouirait
20
Discorsi, messaggi,
colloqui del Santo Padre
Giovanni XXIII,
I,
Tip.
Poi.
Vat.,
p. 298.
21
Introduction à la vie dévote, I I I
e
Partie, ch. 38, Avis pour les gens mariés, dans
Œuvres, Bibliothèque de la Pléiade, Paris, Nrf, Gallimard, 1969, p. 237.
2 2
Cf. 2 Cor., 4, 7.
23
1 Cor., 6, 13-20.
24
Litt. Encycl. Humanae vitae, n. 1.
2 5
Io. 3, 5.
2 8
Eph. 4, 24.
Acta Pauli Pp.
si nous le voyions face à face » .
2 7
VI
433
Aussi l'éducation devient-elle véritable
service du Christ, selon sa parole même: « ce que vous faites à l'un de
ces tout-petits, c'est à moi que vous le faites » .
2 8
Et s'il arrive que l'ado-
lescent se ferme à l'action éducative des parents, ceux-ci participent alors
douloureusement, en leur chair même, à la passion du Christ devant les
refus de l'homme.
11. Chers parents, Dieu ne vous a pas confié une tâche si i m p o r t a n t e
29
san vous faire un don prodigieux, son amour de père. A travers les parents
qui aiment leur enfant en qui vit le Christ, c'est l'amour du Père qui
s'épanche en son Fils bien-aimé.
30
A travers leur autorité, c'est son au-
torité qui s'exerce. A travers leur dévouement, sa providence de « Père,
de qui toute paternité tire son n o m , au ciel et sur la terre » .
3 1
Aussi bien
le petit baptisé, à travers l'amour de ses parents, fait-il la découverte de
l'amour paternel de Dieu, et, nous dit le Concile, «la première expérience
de l'Eglise».
32
Sans doute n'en prendra-t-il conscience qu'en grandissant,
mais déjà l'amour divin, à travers la tendresse de son père et de sa mère,
fait éclore et s'épanouir en lui son être de fils de Dieu. C'est dire quelle
est la splendeur de votre vocation, que saint Thomas rapproche justement
du ministère sacerdotal: « Certains propagent et maintiennent la vie spirituelle par un ministère uniquement spirituel: c'est l'affaire du sacrement de l'Ordre; d'autres le font par un ministère à la fois corporel et
spirituel: ce que réalise le sacrement de mariage, qui unit l'homme et la
femme pour qu'ils engendrent une descendance et l'élèvent en vue du
culte de Dieu » .
3 3
Les foyers qui connaissent la dure épreuve de ne pas
avoir d'enfants sont appelés cependant eux aussi à coopérer à la croissance
du peuple de Dieu, de multiples manières.
12. Nous voudrions seulement ce matin attirer votre attention sur
l'hospitalité qui est une forme eminente de la mission apostolique du
foyer. La recommandation de
saint Paul aux Romains:
«Pratiquez
l'hospitalité avec empressement» (12, 13), n'est-ce pas d'abord aux foyers
qu'elle s'adresse, et lui-même ne pensait-il pas, en la formulant, à l'hospitalité du foyer d'Aquila et Priscille dont il avait été le premier béné27
Emmanuel Mounier à sa femme Paulette, le 20 mars 1940, dans Œuvres, t. IV,
Paris, Seuil, 1963, p. 662.
2 8
Mt. 25, 40.
29
Cf.
3 0
Cf. 1 Io. 4, 7-11.
Decl. de educatione christiana Gravissimum educationis.
3 1
Cf. Eph. 3, 15.
32
Decl.
33
Contra Gentiles IV, 58, trad. Bernier-Kerouanton, Paris, Lethielleux, 1957, p. 313.
de educatione christiana Gravissimum educationis, n.
28 - A. A. S.
3.
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
434
fieiaire, et qui par suite devait accueillir l'assemblée chrétienne?
34
En
nos temps, si durs pour beaucoup, quelle grâce d'être accueillis « e n
cette petite Eglise, selon le m o t de saint Jean Chrysostome,
35
d'entrer dans
sa tendresse, de découvrir sa maternité, d'expérimenter sa miséricorde,
tant il est vrai
l'Eglise » .
3 6
qu'un foyer chrétien est « l e visage riant et d o u x de
C'est un apostolat irremplaçable qu'il vous appartient de
remplir généreusement, un apostolat du foyer pour lequel la formation
des fiancés, l'aide aux jeunes ménages, le secours aux foyers en détresse constituent des domaines privilégiés. Vous soutenant l'un l'autre, de quelles tâches n'êtes-vous pas capables dans l'Eglise et dans la
Cité? Nous vous y appelons avec une grande confiance et beaucoup
d'espérance: « l a famille chrétienne proclame à haute v o i x la puissance
actuelle du R o y a u m e de Dieu et l'espérance de la vie bienheureuse. Ainsi,
par son exemple et par son Témoignage, elle convainc le monde de péché
et illumine les hommes en quête de vérité.
37
13. Chers fils et chères filles, vous en êtes bien convaincus, c'est en
vivant les grâces du sacrement de mariage que vous cheminez « d'un amour
inlassable et généreux »
tous appelés par g r â c e ,
39
3
8
vers cette sainteté à laquelle nous sommes
et non point par exigence arbitraire, mais par
amour d'un Père qui veut le plein épanouissement et le bonheur total de
ses enfants. Au reste, pour y parvenir, vous n'êtes point livrés à vous-mêmes, puisque le Christ et l'Esprit-Saint, « ces deux mains de Dieu », selon
l'expression de saint Irénée, sans cesse travaillent pour v o u s .
40
Ne vous
laissez donc pas dérouter par les tentations, les difficultés, les épreuves
qui surgissent sur le chemin, sans crainte d'aller, quand il le faut, à contrecourant de ce que l'on pense et dit dans un m o n d e aux comportements
paganisés. Saint Paul nous en prévient: « Ne vous conformez pas à ce
monde, mais transformez-vous par le renouvellement de votre esprit » .
4 1
Ne vous découragez pas non plus, à l'heure des défaillances: notre Dieu
est un Père plein de tendresse et de bonté, rempli de sollicitude et dé-
34
Cf. Actes 18, 2-3; Rom. 16, 3-4; 1 Cor. 16, 19.
35
Homélie 20 sur Ephésiens 5, 22-24, N. 6 ; PG 62, 135-140.
36
Expression
d'un
foyer
l'Anneau d'Or, n. 111-112;
des
Equipes
Notre-Dame
p. 282.
37
Const. dogm. de Ecclesia Lumen gentium, n. 35.
38
Ibid., n. 41.
39
citée
Le mariage, ce grand sacrement,
Cf. Mt. 5, 48; / Thes. 4, 3; Eph. 1, 4.
40
Cf. Adversus Haereses IV, 28, 4; PG 7, 1, 200.
4 1
Rom. 12, 2.
par
Paris,
H.
Caffarel,
dans
Feu nouveau, 1963,
Acta Pauli Pp. VI
435
bordant d'amour pour ses enfants à qui il arrive de peiner dans leur marche. Et l'Eglise est une mère qui entend vous aider à vivre à pleine vie
cet idéal du mariage chrétien dont elle vous rappelle, avec la beauté,
toutes les exigences.
14. Chers fils, aumôniers des Equipes Notre-Dame, vous le savez par
une longue et riche expérience: votre célibat consacré vous rend particulièrement disponibles, pour être auprès des foyers, dans leur cheminement vers la sainteté, les témoins agissants
de l'amour
du Seigneur
dans l'Eglise. Au fil des jours, vous les aidez à « marcher dans la lumière » ,
4 2
à penser juste, c'est-à-dire à apprécier leur conduite dans la vérité;
à vouloir juste, c'est-à-dire à orienter, en hommes responsables, leur v o lonté vers le bien; à agir juste, c'est-à-dire à mettre progressivement leur
vie, à travers les aléas de l'existence, à l'unisson de cet idéal du mariage
chrétien qu'ils poursuivent généreusement. Qui ne le sait? Ce n'est que
peu à peu que l'être humain arrive à hiérarchiser et intégrer ses tendances
multiples jusqu'à les ordonner harmonieusement en cette vertu de chasteté
conjugale, où le couple trouve son plein épanouissement humain et chrétien. Cette œuvre de libération, car c'en est une, est le fruit de la vraie
liberté des enfants de Dieu, dont la conscience demande à la fois à être
respectée, éduquée et formée, dans un climat de confiance et non d'angoisse, où les lois morales, loin d'avoir la froideur inhumaine d'une objectivité
abstraite, sont là pour guider le couple dans son cheminement. Quand
les époux s'efforcent en effet, patiemment et humblement, sans se laisser
décourager par les échecs, de vivre en vérité les exigences profondes d'un
amour sanctifié que les règles morales sont là pour leur rappeler, celles-ci
ne sont plus rejetées c o m m e une entrave, mais reconnues c o m m e un
puissant secours.
15. Le cheminement des époux, c o m m e toute vie humaine, Connaît
bien des étapes, et les phases difficiles et douloureuses — vous l'éprouvez
au fil des ans — y ont aussi leur place. Mais il faut le dire hautement:
jamais l'angoisse ni le peur ne devraient se trouver chez des âmes de
bonne volonté, car enfin, l'évangile n'est-il pas une bonne nouvelle aussi
pour les foyers, et un message qui, s'il est exigeant, n'en est pas moins
profondément libérateur? Prendre conscience que l'on n'a pas encore conquis sa liberté intérieure, que l'on est encore soumis à l'impulsion de ses
tendances, se découvrir quasi incapable de respecter, dans l'instant, la
loi morale, en un domaine aussi fondamental, suscite naturellement une
4 2
Cf. 1 Io. 1, 7
\
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium
436
Officiale
réaction de détresse. Mais c'est le moment décisif où le Chrétien, dans son
désarroi, au heu de s'abandonner à la révolte stérile et destructrice, accède,
dans l'humilité, à la découverte bouleversante de l'homme devant Dieu,
un pécheur devant l'amour du Christ Sauveur.
16. A partir de cette prise de conscience radicale, s'amorce tout le
progrès de la vie morale, le couple se trouvant ainsi « évangélisé » en ses
profondeurs, les époux découvrant « avec crainte et tremblement » ,
4 3
mais
aussi avec une joie émerveillée, qu'en leur mariage, c o m m e dans l'union
du Christ et de l'Eglise, c'est le mystère pascal de mort et de résurrection
qui s'accomplit. Au sein de la grande Eglise, cette petite église se connaît
alors pour ce qu'elle est en vérité: une communauté faible et parfois pécheresse et pénitente, mais pardonnée, en marche vers la sainteté, « dans
u
la paix de Dieu qui surpasse toute intelligence » . Loin d'être pour autant
à l'abri de toute défaillance — « que celui qui se flatte d'être debout prenne
garde de tomber » — ,
4 5
ni dispensés d'un effort persévérant, parfois en des
conditions cruelles que seule la pensée de participer à la passion du Christ
peut faire supporter,
46
les époux savent du moins que les exigences de vie
morale conjugale que l'Eglise leur rappelle ne sont pas des lois intolérables ni impraticables, mais un don de Dieu pour les aider à accéder, à
travers et par delà leurs faiblesses, aux richesses d'un amour pleinement
humain et chrétien. Dès lors, loin d'avoir l'angoissant sentiment de se
trouver c o m m e acculés à une impasse, et, suivant les cas, de s'enliser peutêtre dans la sensualité en abandonnant toute pratique sacramentelle, voire
en se révoltant contre une Eglise considérée c o m m e inhumaine, ou de se
raidir dans un impossible effort au prix de l'harmonie et de l'équilibre,
voire de la survie du foyer, les époux s'ouvriront à l'espérance, dans la
certitude que toutes les ressources de grâce de l'Eglise sont là pour les
aider à s'acheminer vers la perfection de leur amour.
17. Telles sont les perspectives dans lesquelles les foyers chrétiens
vivent, en plein monde, la bonne nouvelle du salut dans le Christ, et progressent vers la sainteté dans et par leur mariage, avec la lumière, la force,
la joie du Sauveur. Telles sont aussi, du même c o u p , les orientations majeures de l'apostolat des Equipes Notre-Dame, à partir du témoignage
de leur propre vie, dont la force de persuasion est si grande. Inquiet et
fiévreux, notre m o n d e oscille entre la peur et l'espoir, et nombre de jeunes
43
44
48
4 6
Phil. 2, 12.
Phil. 4, 7.
1 Cor. 10, 12.
Of. Col. 1, 24.
Acta Pauli Pp. VI
437
abordent en titubant la ronte qui s'ouvre devant eux. Que ce soit pour
vous un stimulant et un appel. A v e c la force du Christ, vous pouvez,
et donc vous devez réaliser de grandes choses. Méditez sa parole, recevez
sa grâce dans la prière et dans les sacrements de pénitence et d'eucharistie,
confortez-vous les uns les autres, en témoignant avec simplicité et discrétion de votre joie. Un h o m m e et une femme qui s'aiment, un sourire d'enfant, la paix d'un foyer: prédication sans parole, mais si étonnamment
persuasive, où tout h o m m e peut déjà pressentir, c o m m e par transparence,
le reflet d'un autre amour, et son appel infini.
18. Chers fils, l'Eglise, dont vous êtes les cellules vivantes et agissantes,
donne à travers vos foyers c o m m e une preuve expérimentale de la puissance de l'amour sauveur, et porte ses fruits de sainteté. Foyers éprouvés,
foyers heureux, foyers fidèles, vous préparez pour l'Eglise et le monde
un nouveau printemps dont les premiers bourgeons déjà nous font tressaillir d'allégresse. En vous voyant, en rejoignant par la pensée les millions de foyers chrétiens répandus à travers le monde, nous sommes emplis
d'une irrépressible espérance, et, au n o m du Seigneur, nous vous disons
avec confiance: « Qu'ainsi brille votre lumière aux yeux des hommes,
afin qu'ils voient vos bonnes œuvres et glorifient votre Père qui est dans
les c i e u x » .
47
En son nom, nous appelons sur vous et sur vos enfants bien-
aimés, sur tous les foyers des Equipes Notre-Dame, et leurs aumôniers,
tout particulièrement sur le cher abbé Cafîarel, l'abondance des divines
grâces, en gage desquelles nous vous donnons de grand cœur une large
Bénédiction Apostolique.
Avant de vous donner la Bénédiction, nous voudrions dire avec vous
une prière, un Pater noster, que nous réciterons ensemble à toutes les
intentions de votre Mouvement:
— pour tous les foyers des Equipes Notre-Dame, ainsi que pour les
veufs et les veuves qui lui appartiennent également;
—> pour leurs enfants, afin que Dieu les protège et suscite parmi eux
des vocations;
— pour les foyers qui souffrent ou sont dans l'épreuve;
— enfin pour qu'un nombre toujours plus grand d'époux et d'épouses
découvrent les richesses du mariage chrétien.
47
Mt. 5, 16.
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
438
III
Iis qui interfuerunt Coetui primo internationali Romae habito a v. d.
« Young Présidents' Organization ». *
Dear
Friends,
We welcomed with great pleasure your request to have this audience
today; we are happy to have this occasion to address most cordially the
members of the Y o u n g Présidents' Organization, and their wives.
The occasion of your gathering is an important one: it is your First
International Congress outside the United States, or as y o u also like to
call it: " First International University for Présidents ".
We are happy
that this reason has brought y o u to E o m e ; we are happy to welcome y o u
to the Vatican.
We wish at this time to teli y o u h o w deeply interested we are in your
persons: who y o u are and what y o u d o .
We are further interested in the
important thème y o u have chosen for your Congress. B o t h of thèse aspects
attract our attention and seem to invite our comments.
First of ali, our interest is in your persons: in y o u who make up the
Y o u n g Présidents' Organization.
great influence.
Because y o u are présidents, y o u exert
Y o u are leaders in the world and leaders y o u must be.
Y o u are young and the influence of your dynamism must be felt for the
good of others.
We cannot help but admire deeply the goals that y o u have set up
for yourselves. Y o u are dedicated to improving your professional capacity,
and to perfecting yourselves in view of your public responsibility.
You
seek to enlarge your vision of general problems affecting the economie
and social life of our times.
These are indeed high and worthy aspirations.
Through them y o u
testify to your dedication to serve humanity and thus y o u elicit our esteem.
In the context of this your sense of commitment to the c o m m o n g o o d ,
we see why y o u have also chosen such a noble thème: " One Planet, One
People, One Purpose ".
The world is indeed small and, despite setbacks,
the movement toward fraternal unity is on.
Our c o m m o n purpose can
be none other than to promote unity and the peace that b o t h causes
unity and results from it.
artisans of unity and peace.
* Die 8 mensis maii a. 1970.
We therefore look upon y o u , dear friends, as
We think. that y o u are especially placed in
Acta Pauli Pp. VI
order
439
to build bridges of unity, and span divisions that impair peace.
A long tradition gives us tbe name of Pontiff; our special work is to
bridge over divisions and to promote unity " in tbe b o n d of peace " .
1
Y o u can see another reason w h y we are so interested in tbe work y o u d o .
But tbe tbougbt that we would leave with y o u today — and we bave
repeated it so very often — is tbis: tbe " new name for peace is development " .
bution.
2
Under tbis beading, we would like to see your special contriY o u can be great artisans of peace because y o u have the ability
t o promote development — vast and unselflsh — that will aid the people
of the world effectively to reach its goal. Peace will prevail only if human
dignity is recognized and if work is always at the service of man.
The development we speak about is " the g o o d of every man and of
the whole man " .
3
This involves the efforts of all men of g o o d will.
4
As y o u pur sue your goals, we trust that y o u will continue to turn your
minds toward G o d from w h o m alone can come the perfect orientation of
your thoughts and actions, in accord with their highest Principie.
It is
from G o d that y o u will obtain the light and strength and protection
needed in your lives: " Every g o o d endowment and every perfect gif t is
from above, coming down from the Father of lights... " . *
We hope that the délibérations on your relevant thème m a y spur
y o u on to do the maximum in the service of mankind. Y o u r responsibility
— as y o u so well know — is heavy and the needs are many.
Y o u r con-
tribution m a y well be more lasting than bronze.
W i t h this as our hope and prayer, and thanking y o u for your gracious
visit, we invoke upon all of y o u abundant blessings from God.
IV
In Aede Sixtina habita, ad Sanctitatem Suam Vasken I, Catholicos de
Etchmiadzine, Patriarcham Supremum Armeniorum, quem comiter Beatissimus Pater excepit, pias cum eo fundens preces. *
« Qu'il est bon, qu'il est doux d'habiter en frères tous ensemble »:
ces paroles du psalmiste viennent irrésistiblement sur nos lèvres en ce
jour où le Seigneur Nous donne de vous recevoir en notre maison, vous,
1
Eph. 4, 3.
2
Litt. Encycl. Populorum progressio, 87.
3
Ibid., 14.
4
Ibid., 83.
5
lac. 1,17.
* Die 9 mensis maii a. 1970.
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
440
notre frère bien-aimé, le vénéré Catholicos du Saint-Siège d'Etchmiadzine
qui avez voulu venir de la grande Arménie pour porter à la sainte Eglise
Romaine le salut fraternel de l'Eglise Arménienne, dont notre prédécesseur Grégoire X I I I admirait la constance à professer la foi chrétienne.
1
Loué et infiniment remercié soit Dieu le Père de Notre Seigneur Jésus
Christ,
2
dont l'Esprit nous rassemble aujourd'hui pour une commune
prière d'adoration, d'action de grâce et de supplication.
Il y a exactement trois ans, Nous étions aussi dans cette même chapelle pour y prier avec votre frère et notre frère le Catholicos de Cilicie
Khoren 1er, et Nous évoquions les grands saints qui ont apporté à votre
noble peuple la lumière de l'Evangile et ceux qui, au cours d'une histoire
où les épreuves furent particulièrement abondantes, l'ont aidé à se maintenir et à se regrouper dans cette foi chrétienne qui a si remarquablement
imprégné votre culture, et qui est la source du courage inlassable dont la
nation arménienne a dû donner d'innombrables preuves.
Comment ne pas évoquer ce matin en cette rencontre historique la
prédilection de nos prédécesseurs les Souverains Pontifes pour la noble
nation arménienne,
et singulièrement l'affection hautement manifestée
par le pape Benoît X V ? Nous aimons rappeler aussi la décision prise par
Grégoire X I I I et mise à exécution par Léon X I I I , créant à R o m e le Collège arménien qui nous est si cher. Vous savez aussi qu'il Nous est agréable
de compter parmi nos proches collaborateurs notre vénérable frère le cardinal Grégoire Pierre Agagianian, d'origine arménienne, qui préside l'un
des organismes les plus importants du Saint-Siège, la Congrégation pour
l'évangélisation des peuples. Et Nous ne saurions oublier tous les Arméniens catholiques répandus à travers le monde, et leur persévérante fidélité.
Les relations furent autrefois fréquentes, notamment à l'époque du
x n è m e au x i v è m e siècle, où la pleine communion fut rétablie entre R o m e
et l'Eglise Arménienne. Des rapports intimes ne cessent d'exister aussi,
aux x v i è m e et x v n è m e siècles, entre les Sièges de R o m e et d'Etchmiadzine,
qui confessent ensemble le mystère du Verbe de Dieu devenant l'un de
nous pour nous sauver et nous permettre de devenir en Lui fils de Dieu,
membres et frères les uns des autres. C'est, par exemple, après avoir
reçu les envoyés du Catholicos Michel, que le Pape Pie IX favorisa la
fondation d'une imprimerie arménienne à R o m e . Mais surtout ces contacts,
1
2
Bulla Romana Ecclesia die 13 mensis octobris 1584.
Cf. Rom. 15, 6.
Acta Pauli Pp. VI
441
échanges de lettres et de messagers donnaient souvent l'occasion de constater un accord profond dans la foi.
Si les malheurs des temps, les différences de culture, les difficultés
de traduire des termes laborieusement élaborés et progressivement précisés dans d'autres langues nous ont conduits à quelque divergence dans
l'expression du mystère central de notre foi, il faut reprendre l'examen
de ces difficultés doctrinales, prendre conscience de ce qui les a provoquées, et les surmonter fraternellement.
En 1951, le pape Pie X I I , dans son encyclique Sempiternus Rex, aimait
citer un de vos grands théologiens qui fut aussi un grand poète, le Catholicos Nersès I V , qui écrivait, au x n è m e siècle, à l'empereur Manuel
Commène: « Nous n'introduisons nullement dans l'union du Christ, c o m m e
le font les hérétiques, la confusion, le changement ou l'altération; nous
affirmons une seule nature pour signifier l'hypostase que vous aussi admettez dans le Christ; ce qui est juste et nous l'admettons et cela a tout
à fait le même sens de notre formule, une seule nature... Et nous ne refusons pas de dire " deux natures " pourvu que ce ne soit pas par division
c o m m e Nestorius, mais bien pour montrer l'absence de confusion contre
Eutychès et Apollinaire » .
3
Le temps n'est-il pas venu d'éclaircir défi-
nitivement ces malentendus hérités du passé dans un dialogue dont votre
Eglise a arrêté le principe avec les autres Eglises réunies à Addis Abeba
en 1965? Déjà les théologiens, dans des études approfondies et dans des
rencontres fructueuses, ont débroussaillé le chemin qui mène à un accord
sur ces questions. Nous sommes prêt à nous engager sur cette voie et à
répondre positivement à cette décision. Bien plus, Nous le désirons, c o m m e
Nous désirons ardemment ne rien négliger de tout ce qui pourrait hâter
le jour où nous pourrons sceller dans une concélébration la pleine unité
retrouvée entre nos Eglises. Les relations fréquentes que nous évoquions
il y a un instant s'étaient estompées au point de disparaître et de faire
place, hélas, à des heurts qui furent parfois violents. Cette époque est
finie et notre Unique Seigneur le Christ Jésus nous amène l'un vers l'autre
en nous sollicitant sans cesse à plus de vigilance et à une fidélité renouvelée. N'est-il pas significatif que nous ayons renoué nos relations à l'occasion du Concile du Vatican qui a exprimé intensément dans l'Eglise catholique cet effort de renouveau, et auquel Votre Sainteté a bien voulu
se faire représenter par des observateurs délégués? Depuis Nous avons
pu Nous-même rendre visite aux patriarches de Jérusalem et d'Istanbul
3
A. A. 8. 43 (1951), pp. 636-637.
442
Acta Apostolicae Sedis
-
Commentarium
Officiale
que nous sommes heureux de voir à v o s côtés aujourd'hui. Par deux fois
nos envoyés se sont rendus à Etchmiadzine. En une autre occasion, répondant volontiers à votre gracieuse invitation, le patriarche Ignace
Pierre Batanian,
représentant toute la communauté arménienne catho-
lique, s'est lui-même rendu auprès de vous.
Nous pensons cependant que c'est la première fois dans l'histoire qu'un
évêque de Borne a l'honneur et la joie de pouvoir offrir l'hospitalité dans
sa maison au Catholicos d'Etchmiadzine. Un tel événement doit marquer
une nouvelle étape d'accord et de collaboration pour faire régner entre
nous et avec tous, la vraie fraternité dans la charité. C'est là le témoignage
que l'Esprit aujourd'hui nous demande de donner. C'est là la contribution
que nous devons apporter à l'établissement de la paix entre tous les hommes et toutes les nations. En des termes d'une rare élévation spirituelle,
Votre Sainteté a évoqué les conditions du m o n d e actuel, et la mission impartie par le Seigneur à son Eglise, d'apprendre aux hommes à se reconnaître tous en Lui c o m m e des frères, et à cheminer ensemble avec un
cœur pacifique, jusqu'à constituer l'unique peuple de Dieu en marche
4
vers la cité céleste. Demandons ensemble à Dieu, qui met en nos cœurs
ce désir et cette espérance, qui a commencé parmi nous cette œuvre magnifique, de la mener à son terme.
V
S. S. Vaschen I, Patriarchae Supremo Armeniorum, rursus * Beatissimum
Patrem invisenti, Roma discessuro. *
Sainteté,
La visite que vous nous avez faite, à nous et à l'Eglise de E o m e , a
rempli notre âme d'une joie profonde. Durant ces jours bénis de Dieu,
c o m m e les disciples d'Emmaüs, nous avons senti notre cœur tout brûlant,
et c o m m e eux nous avons reconnu la présence du Seigneur parmi nous.
C'est en effet en son n o m et au service de son Eglise que nous nous sommes rencontrés.
C'est pourquoi nous sommes profondément reconnaissant à V o t r e
Sainteté ainsi qu'aux illustres représentants de l'Eglise arménienne qui
avec Elle ont accompli ce geste de communion et de charité fraternelle.
4
Cf. Const. dogm. de Ecclesia Lumen gentium, 13.
* Die 11 mensis maii a. 1970.
Acta Pauli Pp. VI
443
Bemercions ensemble le Seigneur de ce que, jour après jour, il nous
fait progressivement redécouvrir la réalité profonde et sacramentelle de
cette communion existant entre nos Eglises au-delà des divergences d'aujourd'hui et des oppositions du passé.
Nous prions Dieu avec ferveur afin qu'il nous accorde que cette communion croisse de plus en plus jusqu'à la pleine unité qui sera, pour le
monde, comme un signe de paix, une proclamation de l'Evangile aux
hommes de notre temps. Ainsi nous pourrons dire ensemble en vérité:
« Oui, la vie s'est manifestée: nous l'avons vue, nous en rendons témoignage et nous vous annonçons cette Vie éternelle, qui était auprès du
Père et qui nous est apparue; ce que nous avons vu et entendu, nous
vous l'annonçons afin que vous aussi soyez en communion avec nous.
Quant à notre communion, elle est avec le Père et avec son fils Jésus
Christ ».
x
Nous vous prions enfin, Sainteté, de bien vouloir transmettre notre
salut et celui de l'Eglise de Borne à l'Eglise arménienne tout entière,
à ses evêques, à son clergé et à tous les autres fidèles.
Veuillez leur dire que nous les avons présents devant Dieu dans notre
prière et notre affection.
Que le Seigneur bénisse nos efforts et que « sa grâce, la charité de
Dieu le Père et la communion de l'Esprit Saint soient toujours
nous » .
avec
2
VI
E.mis Patribus Cardinalibus et Exc.mis Praesulibus e Consilio Secretariae
generalis Synodi Episcoporum, qui Romae primo Coetui interfuerunt. *
Carissimi e
Venerati Fratelli nostri!
Siamo veramente lieti e commossi di potervi accogliere e salutare con
affetto vivissimo. La vostra venuta riporta al nostro pensiero le giornate di comunione fraterna, di intensa attività, di raccolta preghiera,
durante le quali fu celebrata nello scorso mese di ottobre la Sessione
straordinaria del Sinodo dei Vescovi: essa dipinge davanti alla nostra
memoria i volti pensosi di quanti, « posti dallo Spirito Santo a reggere la
1, 2-3.
1
1 Io.
2
2 Cor. 13, 13.
* Die 15 mensis maii a.
1970.
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
444
Chiesa di Dio
in rappresentanza delle Conferenze Episcopali del m o n d o
intero, furono con noi, sia nelle elevazioni spirituali dei sacri riti, celebrati
nella Cappella Sistina e nella Basilica Liberiana, c o m e nell'Aula severa
del Sinodo, per un lavoro che non c o n o b b e tregua, e si rivelò della massima
importanza per l'approfondimento del principio di collegialità episcopale,
e nei suoi rapporti con l'umile Successore di Pietro e depositario del supremo mandato d'amore e di fedeltà a Cristo, e nelle sue relazioni tra i
singoli Vescovi. N o n vogliamo ora ricordare cose già notissime a tutti
v o i , se non per osservare con sincera, grandissima soddisfazione che la
vostra presenza a E o m a , che oggi si conclude, è la concreta risposta al
v o t o dei Padri, e corrisponde altresì alla nostra fermissima volontà di
darvi compimento. Nel discorso di commiato del 27 ottobre dello scorso
anno, manifestammo infatti chiaramente il nostro impegno di voler dare
una più ampia efficacia alla Segreteria del Sinodo: « Nostrum esse propositum — dicevamo — ut Secretaria Synodi ampliore efficientia donetur » .
2
Il v o t o si è tradotto in realtà: e ora v o i siete qui, Venerabili Fratelli
nostri, Cardinali e Vescovi dei vari continenti, ormai al termine della
vostra prima riunione di lavoro. Ancora una volta si avvera per noi l'immenso beneficio del concorso dei Vescovi al governo della Chiesa, secondo
l'intenzione da noi chiaramente espressa fin dal Motu proprio Apostolica
sollicitudo del 15 settembre 1965: trarre sempre più vantaggio « dal conforto della vostra presenza, dall'aiuto della vostra esperienza, dall'appoggio dei vostri consigli e dal peso della vostra autorità ».
In tal m o d o , si sviluppa per il maggior bene della Chiesa la dinamica
del recente Concilio Ecumenico. Per quanto ci riguarda, è nostro fermo
intendimento attenerci ai suoi orientamenti e tradurli in pratica instancabilmente, giorno per giorno, nella nostra azione pastorale a servizio
di tutta la Chiesa, senza lasciarci impressionare da talune pressioni indebite, motivate forse da insufficiente conoscenza delle cose. In stretta
unione con voi, Venerabili Fratelli, che rappresentate presso di noi, da
un Sinodo all'altro, la continuità dell'istituto sinodale, vogliamo far passare progressivamente l'insegnamento del Concilio nella vita della Chiesa.
Ci rallegriamo di avervi presso di noi, v o i che siete stati scelti dalla fiducia
dei nostri Fratelli nell'episcopato; e in v o i abbiamo — non è certo necessario dirlo — la medesima fiducia di essi. In questo m o d o , lungi da una
pubblicità rumorosa, ma in un clima di dialogo fraterno e di feconda
1
2
Act. 20, 28.
A. A. S. 61 (1969), p. 728.
Acta Pauli Pp. VI
445
collaborazione al servizio di tutte le Chiese, si vive la collegialità episcopale, affermata dal Concilio, e sempre più applicata per il maggior bene
della Chiesa.
Per parte nostra, il Concilio resta, in realtà, il programma del nostro
pontificato. E abbiamo provato v i v o conforto nell'apprendere che, in
questi giorni, un membro del vostro Consiglio, il Cardinale Francesco
Marty, Arcivescovo di Parigi, nel rammentare la nostra vocazione di
« rassembleur du Collège apostolique », abbia voluto parlare della nostra
3
« ténacité conciliaire » . Effettivamente noi facciamo gran conto del Concilio, come di un dono preziosissimo dello Spirito Santo e cerchiamo d'essere
rispettosi verso la Collegialità dell'Episcopato, contrariamente a quanto,
in questi giorni, con nostro doloroso stupore, è stato detto in m o d o che a
noi non sembra conforme allo stile fraterno richiesto dalla Collegialità
stessa, né corrispondente alla natura e alla gravità dei problemi, i quali,
come si sa, sono allo studio in sede responsabile e competente.
Queste v o c i che sembrerebbero voler passare per quella del Concilio,
turbano la concordia conciliare, dissentono dall'armonia collegiale e non
sono che interpreti di una certa opinione teologica. Una teologia particolare — occorre ribadirlo — non è il Concilio, per quanto possa essere
legittima. Il Papa non è, e non potrebbe essere, né fautore né portavoce
né tanto meno prigioniero di una scuola determinata. A lui, Successore
di Pietro, per volontà di Gesù Cristo, spetta in primo luogo di essere, in
testa ai suoi fratelli e in stretta unione con essi, il testimone della fede
della Chiesa, della quale è interprete autorizzata la dottrina conciliare, in
coerenza con l'intera tradizione. Questa è la nostra missione, questo è
il nostro servizio della Chiesa c o n l'assistenza dello Spirito Santo.
Vorremmo ora dirvi, con la gioia che ci avete procurato, la grande
speranza che ci dà un organismo ampliato e rappresentativo c o m ' è il
vostro, nell'ambito del Sinodo dei Vescovi. Esso è segno della vitalità del
Sinodo stesso; esso è garanzia di ordine, di approfondimento, di coordinamento dei problemi, che saranno via via trattati nelle sedute che, a
D i o piacendo, come abbiamo annunciato, si terranno ogni due anni; esso
è promessa di sviluppi sempre più armoniosi e fecondi dei lavori sinodali,
affinché l'azione dei Vescovi risponda veramente, in questi tempi tormentati e pure stupendi, con sempre maggior studio di fedeltà alla volontà
di Cristo verso la sua Chiesa, all'amore di Cristo per essa, che Egli volle
« sancta et immaculata » perché « Christus dilexit Ecclesiam, et seipsum
3
Eglise de Paris, 1
er
mai 1970.
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
446
tradidit pro ea, ut illam sanctificaret mundans lavacro aquae in v e r b o
4
vitae » ; e aiuti altresì i Vescovi a venire incontro alle questioni per il
bene dei genere umano.
Desideriamo ardentemente cbe questo lavoro, c b e altro non è se non
l'estensione su piano sempre più vasto e organico dell'ansia pastorale dei
Vescovi della Chiesa di D i o , si m u o v a sui due regali principi, dell'unità e
della carità, che abbiamo ricordato all'inizio della stessa Sessione straor5
dinaria del Sinodo, l ' i l ottobre 1969. E vi ringraziamo di cuore per la
collaborazione che presterete in questa direzione, mentre facciamo grande
affidamento sulla vostra esperienza, sul vostro prestigio, sul vostro zelo,
sul vostro amore alle anime.
dell'assicurarvi che il Sinodo dei Vescovi e la sua Segreteria troveranno
sempre da parte di questa Sede di Pietro l'attenzione più sollecita e cordiale, non che l'appoggio doveroso ed efficace, di cuore vi impartiamo
la nostra particolare Apostolica Benedizione, che estendiamo in unico
abbraccio a tutti i nostri Fratelli nell'Episcopato, ai loro amatissimi
sacerdoti, pupilla degli occhi nostri, e alle loro singole diocesi, porzione
eletta dell'unica e santa Chiesa cattolica ed apostolica.
VII
Iis habita, qui e « Certamine Vaticano », a Commentariis qui « Latinitas »
inscribuntur tertium decimum proposito, victores abierunt. *
Venerabilis Frater ac dilecti filii,
Quemadmodum superioribus annis, ita et nunc, post editum certamen
Vaticanum, libenti vos animo salutamus, qui cultum humanitatis Latinae
tuemini atque fovetis hac quidem aetate, quam neminem fugit esse satis
alienam ab huiusmodi studiis; quae tamen — ut verbis Ciceronis utamur
— « adulescentiam aiunt,
senectutem oblectant,
adversis perfugium ac solacium praebent » .
secundas res ornant,
1
Sed non in h o c tantum positum est eorundem studiorum momentum:
etenim, praesertim in Ecclesia, quae Latina vocatur, ob veram utilitatem
est annitendum, ut thesaurus ille Latinitatis, quasi hereditate acceptus,
servetur, recolatur, provehatur. Ut notum est, maximam partem ser* Eph. 5, 26, 27.
5
A. A. S. 61 (1969), p. 719.
* Die 15 mensis maii a. 1970.
1
Pro Arch., 7.
Acta Pauli Pp. VI
447
mone Latino conscripti snnt doctrinarnm eiusdem Ecclesiae fontes, quos
mente comprehendant oportet ii, qui disciplinae theologicae, philosophicae, iuris prudentiae aliisque operam navant. In rem sane verba cadunt, quibus Concilium Vaticanum Secundum, de institutione sacerdotali
agens, monuit sacrorum alumnos: « eam linguae Latinae cognitionem acquirant, qua tot scientiarum fontes et Ecclesiae documenta intelligere atque
2
adhibere possint » . Profecto altior illa studia exercendi ratio, quam hodie
postulant, valde imminuatur ideoque detrimentum ipsi afferatur Ecclesiae, si discipuli atque in universum sacerdotes ad haec praestabilia m o numenta, propter sermonis Latini ignorationem, non amplius accedere
valeant.
Ceterum, cum animorum cultura in Occidente aliisque plurimis orbis
terrarum partibus sermone rebusque Romanis potissimum nitatur, aequum
est h o c commune veluti fundamentum cognosci, excoli, amari.
Ne igitur putaveritis munus vobis implendum, qui, Hectore Paratore,
viro clarissimo, moderante eiusque sodalibus adiuvantibus, in commentarios, qui « Latinitas » inscribuntur, curam intenditis, ad somnia quaedam litteratorum, a vitae usu remota, pertinere; sed persuasum vobis
habete illud esse atque esse debere etiam ministerium, quod in Ecclesiae
hominumque societatis emolumentum obeatis. Confirmare ergo vos cupimus ad instandum nobile opus, quo efficitis, ut e monte Vaticano sonet
haec v o x Latini sermonis, cuius pulchritudo et gravitas non mutatur,
dum aliae res humanae eaeque plurimae citissimo cursu rapiuntur.
Ob alteram etiam causam estis huc congregati: ad memoriam videlicet
celebrandam eximii viri, ante duo saecula vita functi, Ioannis Dominici
Mansi, qui fuit gloria civitatis Lucensium, unde Venerabilis Prater Henricus Bartoletti, Episcopus titulo Myndiensis idemque Administrator A p o stolicus illius archidioecesis, aliique ornatissimi cives, huius eventus gratia,
exspectati venerunt; qui quidem fuit decus Ordinis Clericorum Regularium Matris Dei, cuius hodiernum Rectorem Generalem hic praesentem
salvere iubemus; qui denique Ecclesiam universam et pastorali suo studio
et ingenti scriptionum copia illustravit. Huius enim sacrorum Antistitis
eruditio, praesertim quod ad catholica Concilia attinet, doctis hominibus
adhuc est admirationi et usui.
Verumtamen id, quod antea diximus, hic quoque obtinet: centum
enim amplius volumina, quae ille incredibili diligentia edidit, sunt lingua
Latina exarata, cuius quoque illum constat fuisse peritum. H a c igitur
2
Decr. de institutione sacerdotali Optatam totius, 13.
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
448
sollemni Mansianae laudis celebratione vinculum illud, quo praesertim
ecclesiasticae disciplinae et lingua Latina inter se continentur, iterum
ob oculos ponitur.
H a e c habuimus, quae ad v o s animo benevolo et amanti diceremus;
cuius testis sit Apostolica Benedictio, quam vobis, vestris necessariis et
operis vestri sociis « in nomine Domini » impertimus.
VIII
Ad E.mos Patres Cardinales, per E.mum S. R. E. Card. Benedictum
Aloisi Masella Summo Pontifici felicia ac fausta ominatos, quinquagesimo exeunte anno, ex quo Sacerdotio est auctus. *
Signori
Cardinali,
L'affetto, di cui ci avete voluto circondare in questa felice circostanza,
con le delicate espressioni del caro e venerato Cardinale Aloisi Masella, ci
ha grandemente commosso. A m i a m o vedere in questa vostra premura il
segno della unanimità della fede cattolica, che ci unisce nel nome di Cristo,
e del fervore sacerdotale, che, per noi, da un mezzo secolo di grazie, e, per
voi, da tanti anni ormai, anima le nostre vite, spese nell'annuncio della
buona novella di Cristo Salvatore e al servizio della Santa Sede.
N o n c'è per noi felicità più grande di quella di condividere la nostra
gioia sacerdotale insieme con voi e, per il vostro tramite, insieme con tutti
i nostri Fratelli nell'episcopato, con tutti i sacerdoti e i fedeli. A tutti v o gliamo esprimere la nostra soddisfazione per il loro affetto, la nostra gratitudine per le loro preghiere, la nostra gioia per il loro generoso apostolato,
a servizio della Chiesa. Quest'ora diffìcile della vita ecclesiale è tuttavia
un'ora benedetta da D i o , un'ora ricca di grazie, un'ora piena di speranze.
Oggi come ieri, la Chiesa compie la sua missione di salvezza attraverso il
m o n d o , e trasmette agli uomini le promesse della Redenzione e della vita
eterna. Se ora geme, è, c o m e dice San Paolo d'ogni creatura, per i dolori del
parto, che precedono l'esultanza di una nuova nascita: essa porta in se
stessa lo Spirito di D i o , lo Spirito creatore, lo Spirito d'amore e di carità.
Se lo spirito della divisione, come sempre — del resto ne siamo preavvisati — è all'opera nel campo del Padre di famiglia per spargervi la ziz1
zania, non lasciamoci attrarre dai suoi inganni, né scoraggiare dalla sua
* Die 18 mensis maii 1970.
1
Cfr. Matth. 13, 25.
Acta Pauli Pp.
VI
449
intrusione: continuiamo il nostro lavoro, umile, modesto, fervente, disinteressato, attento ai segni dei tempi, nell'autentico clima di sincero e
leale dialogo e nel discorso fraterno, ispirato dalla preghiera, nutrito
dalla
carità.
Anche lo Spirito del Signore è all'opera nella sua Chiesa: Egli non è
affatto uno spirito di contestazione, ma di rinnovamento e di pace. Suscita
ininterrottamente nuove iniziative, cioè quelle dell'apostolato e della santità. Poiché abbiamo celebrato la Pentecoste, noi dobbiamo renderci ancora più attenti alle sue chiamate, più docili alle sue ispirazioni, più intrepidi nel rispondere ai suoi impulsi. Egli ci spinge al largo, cioè verso i
bisogni dei tempi nuovi. Affrontiamoli con amore, con ponderazione, senza
cedere alla tendenza inconsulta del m o n d o profano, e senza temere le insidie del Maligno, sicuri, c o m e siamo, d'essere nelle mani di D i o , e portati
dal suo amore.
Oggi, una grande grazia noi dobbiamo implorare con fervore dallo
Spirito Santo. L'ora che suona al quadrante della storia esige effettivamente da tutti i figli della Chiesa un grande coraggio, e in m o d o tutto speciale il coraggio della verità, che il Signore in persona ha raccomandato ai
suoi discepoli, quando ha detto: « Che il vostro sì sia sì, il vostro n o , no » .
2
L'ondata delle contestazioni, delle negazioni e delle violenze sommerge
oggi le dighe più sicure; e l'uomo, alle prese col suo destino, rassomiglia
sovente al navigante smarrito in alto mare, che ha perso i contatti con la
riva, ovvero allo scalatore, sorpreso dall'uragano durante un'ascensione
il quale prova la vertigine dell'abisso.
Come potrebbe il cristiano non essere sconvolto da questa tempesta,
che sembra colpire la stessa Chiesa? Al momento in cui essa implora dallo
Spirito le energie della crescita spirituale e apostolica, necessarie per superare una nuova e diffìcile tappa della sua storia, si vedono sollevarsi
perfino in essa energie distruttrici. Certuni allora vorrebbero farla tornare
sui suoi passi, per ritrovare la sicurezza perduta. Altri, invece, si abbandonano all'esaltazione di un pericoloso trasformismo, senza più sapere —
c o m e pare — ciò che sia veramente il Cristo, ciò che sia veramente la
Chiesa, né la fede che ci consente di servirli.
Quante volte la Scrittura divina ci avverte al riguardo! Non ascoltiamo
3
quanti pretendono di apportarci un Vangelo diverso. Quante gnosi sono
sparite nel corso dei secoli, le quali sembravano, nella loro epoca, ben più
2
Matth. 5, 37.
3
Cf. Gal. 1, 8-9.
29 - A. A. S.
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
450
intelligenti che non il mistero della Croce e il nome di Gesù Salvatore! *
Gli idoli rinascono sempre. Ma che cosa sarebbe il Cristianesimo, se lo si
volesse ridurre a una ideologia, ad una sociologia naturalista! Che cosa
sarebbe la Chiesa, se si lasciasse sbriciolare in tante sette? N o , Cristo è
venuto a liberare l ' u o m o da tutti gli idoli, e prima di tutto da quelli che
il suo spirito si forma di secolo in secolo: con «l'energia selvaggia delle
passioni e lo scetticismo dissolutore dell'umana intelligenza in fatto di religione... nessuna verità, per quanto sia sacra, può a lungo opporvi resistenza » .
5
Il coraggio della verità si impone più che mai ai cristiani, se vogliono
essere fedeli alla loro vocazione di dare un'anima a questo m o n d o nuovo
che si sta cercando. Che la nostra fede a Cristo sia senza incrinature, in
questa nostra epoca contrassegnata, c o m e quella di Sant'Agostino, da una
vera « miseria e penuria di verità » .
impendere
6
Che ciascuno sia disposto a vitam
1
vero!
Il coraggio di proclamare la verità è anche la prima e indispensabile
carità che i pastori di anime debbono esercitare. N o n ammettiamo mai,
anche sotto il pretesto della carità verso il prossimo, che un ministro del
Vangelo annunci una parola puramente umana. Ne va di mezzo la salvezza degli uomini. Perciò, in questo ricordo ancor v i v o della Pentecoste,
noi vogliamo fare appello a tutti i pastori responsabili aftinché alzino la
8
loro v o c e quando è necessario, con la forza dello Spirito Santo, per chiarire ciò che è torbido, raddrizzare ciò che è distorto, riscaldare ciò che è
tiepido, riconfortare ciò che è debole, illuminare ciò che è tenebroso. Questa, più che non mai, è l'ora della chiarezza per la fede della Chiesa. Essa
ci invita a rischiarare la opacità delle realtà umane con lo sfolgorìo del
messaggio evangelico, nella ricerca di quella pace spirituale che nasce dal
possesso della verità e dall'amore della preghiera, secondo la bella e grande
parola del nostro Predecessore sulla Cattedra della Chiesa di Milano,
Sant'Ambrogio: « E s t bona pax et necessaria, ut nemo disputationum
turbetur incertis neque passionum corporalium tempestate quatiatur, sed
simplicitate fidei et tranquillitate mentis quietus circa Dei cultum perseveret affectus » .
4
9
Cf. 1 Cor. 1, 18-25.
* Card.
GIOVANNI
ENRICO N E W M A N ,
Apologia pro vita
sua.
Eistory of my religious
opinions. London, Longmans, 1902, chap. 5.
6
7
Serm. 11, 11; Miscellanea Agostiniana, 1930, p. 256.
GIOVENALE,
Sat.
IV,
91.
8
Cfr. Act. 1, 8.
9
De Spiritu Sancto, I , 12, 126; C . S . E . L . ed. Faller, 79, 9, p. 69.
Acta Pauli Pp. VI
451
Questa pace interiore deve riflettersi, poi, all'esterno, nella tranquillità dell'ordine: ed è questa altresì l'ansia quotidiana che ci assilla nel
nostro tremendo ministero, e a cui, con l'aiuto di D i o , cerchiamo di recare
l'apporto pieno e totale delle nostre umili forze, affinché si stabilisca nel
mondo, e si rafforzi sempre di più la pace, questo dono tanto prezioso e
tanto fragile, che anch'esso, mai c o m e oggi, sembra compromesso in tante
parti del nostro mondo tormentato.
Vostra Eminenza ha voluto accennarvi con delicate parole, delle quali
Le siamo grati.
In realtà, sin dall'inizio del nostro sacerdozio è continuamente risuonata al nostro orecchio l'esclamazione che è insieme invito: « Quam pulchri
pedes evangelizantium pacem, evangelizantium bona! » .
1 0
E,
special-
mente da quando il Signore ci ha chiamati al servizio della sua Chiesa nel
Sommo Pontificato, ci siamo fermamente proposti di dedicare insieme la
nostra opera al servizio della pace. Ed ora sentiamo di poter affermare,
con umile ma tranquilla coscienza, che non mai, in questi anni, il nostro
animo ha nutrito altri pensieri che non fossero di pace, e che al pensiero
abbiamo sempre procurato di far seguire, c o m e a noi era possibile, l'unione
e lo sforzo intesi a conservare o a ristabilire, nella giustizia e nell'amore,
l'armonia fra gli uomini e fra le Nazioni: incessantemente, senza scoraggiarci per il mancato successo o, talvolta, perfino per la incomprensione
degli scopi che ci muovevano, sicuri di far nostro l'anelito profondo dell'umanità e fiduciosi soprattutto nell'aiuto di Colui che è chiamato il D i o
della pace.
Purtroppo dobbiamo prendere atto che i grandi conflitti che da anni
insanguinano le regioni dell'Indocina e del Medio Oriente, lungi dall'avviarsi alla soluzione auspicata, sono divenuti ultimamente ancor più difficili e complessi. N o n solo si estendono i campi delle operazioni belliche,
ma sembrano contare sempre di meno i popoli direttamente interessati e
in nome dei quali le guerre sono combattute. L'accresciuto impegno militare delle grandi Potenze, infatti, mentre rende più pericolose le contese
per la minaccia di imprevedibili più ampi sviluppi, ne fa dipendere la fine
da condizioni e da volontà che trascendono le scelte di coloro che da anni
ne soffrono le dolorose conseguenze.
Mentre rinnoviamo a questi l'espressione della nostra viva, paterna
partecipazione, desideriamo ripetere un pressante appello a quanti hanno
possibilità e responsabilità nella cosa, perché vogliano mettere — da una
10
Rom. 10, 15.
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium
452
Officiale
parte e dall'altra — ogni impegno, e con qualche sacrificio, se necessario,
nella ricerca delle vie di una giusta ed equa composizione negoziata, che
tenga conto dei diritti e dei legittimi interessi di tutti i popoli coinvolti nei
conflitti, e delle attese di un'umanità trepidante per le proprie sorti.
Questa umanità, che ha diritto alla pace, ha diritto altresì a che tutti
s'impegnino a togliere di mezzo le cause che alimentano le lotte, all'interno delle Nazioni e fra di esse. Grande e diffìcile impegno, ma al quale è
doveroso dedicarsi con sincera e tenace volontà.
Pensiamo agli squilibri fra i popoli; alla miseria che tuttora preme tanta
parte dei nostri fratelli. Pensiamo alle ingiustizie, nuove ed antiche, in
atto o c o m e stabilite, e alle reazioni che esse provocano. Pensiamo agli
antagonismi ed agli egoismi di ceti sociali o di Potenze, alle oppressioni
dei più deboli e indifesi.
Dall'altra parte non possiamo non deplorare che siano eretti a sistema
di lotta, metodi di terrore che la coscienza civile giustamente respinge.
N o n è attraverso nuove ingiustizie che si combattono quelle contro le
quali si insorge; c o m e non è violando i diritti dell'uomo che si può ristabilire l'ordine turbato da azioni anche se delittuose.
Per parte nostra, non ci stancheremo di levare la nostra v o c e , di interporre la nostra azione, spesso coperta da un velo di discrezione inteso ad
assicurarne la migliore efficacia, e a non offendere l'onore di alcuno, affinché le ragioni della giustizia e — vorremmo auspicare — le esigenze della
umana fraternità trovino l'ascolto dovuto e siano fondamento di quella
vera e solida pace che è nei nostri voti. Li ascolti Cristo, Lui che « è la
nostra pace »!
E c c o , Venerabili Fratelli e Figli nostri carissimi, quanto abbiamo v o luto dirvi, in questa circostanza per noi tanto intima e cara, che pur avete
voluto rendere così solenne con la vostra presenza e con la vostra solidarietà. Insieme con voi vogliamo ringraziare lo Spirito Santo, e lo preghiamo
che confermi i buoni propositi di tutti, in quest'ora del coraggio e della
verità, affinché — sono ancora parole di Sant'Ambrogio — « magis in
b o n i s operibus et sermonibus et sensibus ambulantes, repleamur voluntate
Dei » .
u
Amen, amen.
11
De Spiritu Saneto, I, 7, 89; op. cit. p. 53.
Acta Pauli Pp. VI
453
IX
Ad Excellentissimum Virum Leckraz Teelock, Mauritianae Reipublicae
primum Legatum, Summo Pontifici Litteras concrediti muneris testes
tradentem. *
Mister
Ambassador,
We extend to y o u Our wärmest welcome as y o u présent Us with Letters
of Credence which accredit y o u as your country's first Ambassador to the
H o l y See.
We welcome y o u in your personal capacity and We welcome
y o u as représentative of that country so dear to Our heart—Mauritius.
We very much appreciate the kind thoughts y o u have expressed about
Our Church, and your acknowledgement of it s work in Mauritius, not only
in the educational and social sphères, but also in inspiring a life of understanding and brotherhood among your beloved people.
Y o u r words, Mister Ambassador, show a deep awareness of the higher ideáis of human life and the right approach to them if peace and wellbeing are to be attained whether at home or abroad.
Y o u have spoken of
the great leader Gandhi; but even if y o u had not mentioned his name, he
would have corne to Our mind as y o u expressed your own thoughts on
brotherhood,
understanding
and
love.
We heard with satisfaction those words of yours which emphasised
what can be achieved when Church and Government work in close c o opération; and We are very grateful also for your tribute to the missionary
zeal of the R o m a n Oatholic Church in the history of Mauritius, and it s
deep effect on the spiritual life of the country.
The b o n d between Mauritius and the Catholic Church has always
been firm and strong, founded as it was on selfless service and affection
for the people shown by those who spread the word of God, brotherhood
and charity.
This b o n d is sealed, and will be even further strengthened,
by this appointment of Y o u r Excellency as first Ambassador to the H o l y
See, and by the appointments of your own Bishop Margéot as Bishop of
Port Louis and Archbishop Cecchini as Pro-ÏJuncio to Mauritius.
We extend to y o u Our very best wishes for the fulfilment of your mission and assure y o u that y o u will find Us always ready to be of assistance,
especially in whatever concerns the g o o d and well-being of Mauritius and
its harmonious development in peace and prosperity.
It is with a full
heart that We invoke upon y o u , your family and the people of your beloved country, the richest blessings from heaven.
* Die 25 mensis maii a. 1970.
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
454
NUNTIUS RADIOPHONICUS
Brasilianis Christifidelibus, octavum ex universa Natione Eucharisticum
Conventum Brasiliae celebrantibus. *
Amados
Irmäos
e Filhos,
Nesta hora, o Brasil interro estará voltado para a sua Capital, monumento e símbolo da esperança viva de um P o v o , onde, « à Mesa do Senhor »,
vai encerrar-se o Oitavo Congresso Eucaristico Nacional.
Convidado, c o m deferencia que agradecemos, a dizer urna palavra,
c o m alegria, participando na vossa festa, convosco, antes de mais, queremos rezar: « Bendito, louvado e adorado seja, o Santissimo Sacramento da
Eucaristia!
».
Em espirito, com emoçao e saudade, volvemos a Brasilia: gratas recordaçoes afloram ao Nosso espirito. Ho je, contemplamos ai, a solene e
grandiosa assembleia — epifania da Igreja nêsse nobre e belo País, e efetivaçao da N o v a Aliança, no amor que a congregou.
E, « damos graças a Deus, Pai de Nosso Senhor Jesus Cristo, porque
temos ouvido falar da vossa fé... e do vosso amor (mùtuo)... em vista da
esperança, que vos está reservada nos céus » .
x
Congratulamo-Nos, portanto, convosco, pela vitalidade da Igreja no
Brasil, hoje demonstrada, fruto do empenho e generosidade dos seus Pastores e fiéis, a secundarem a graça divina.
E que diremos, para manifestar a Nossa felicidade por éste encontró e
o Nosso afeto por v o s , em Cristo?
Em uníssono c o m o Congresso, estamos todos, voltados para Brasilia,
antes, voltados para Cristo-Eucaristia: pois bem, queremos exortar-vos
e augurar, que a esta atitude física, corresponda urna atitude interior,
espiritual e profunda — de conversäo pessoal para Deus e de conscientizaçâo da vida divina que nos foi dada, que em nos circula, e que, por excelencia, comungamos, quando, juntos e b e m dispostos, participamos no
Corpo e Sangue do Senhor.
Membros de Cristo v i v o , a Ele incorporados e configurados, pelo Batismo e Confirmaçao, nos constituímos a Igreja, a assembleia dos filhos
de Deus. Ao celebrar a Eucaristia, significamos e realizamos, de m o d o
* Die 31 mensis maii a. 1970.
1
Col. 1, 3-5.
Acta Pauli Pp. VI
455
especial, o Misterio da Fé, atuando a presença sensível e permanente de
Cristo, no meio de nos.
N ' Ê l e unidos, « à Mesa do Senhor e por Ele guiados c o m o Gabeça, nos
c o m amor, damo-nos as mäos e peregrinamos, em demanda da eternidade:
« aquêle que vive e ere em mim, nao morrerá jamais » .
2
Do banquete eucaristico, onde, em familia, haurimos forças para testemunhar a Igreja do Deus v i v o , queremos transferir para a existencia quotidiana, a caridade que nos une, que nao suporta divisöes, ressentimentos,
ou lutas esteréis entre irmäos; mas sim, nos quer unidos e concordes,
« numa só alma e num só coraçâo » .
3
Esta comunhäo c o m Cristo e entre nos, na mesma vida divina, faz-nos
tomar consciência do dever de contribuir, de m o d o eficaz, para elevar e
transformar cristämente, o meio ambiente, em que se desenrola a nossa
vida no tempo.
É fácil falar-se de mudanças de estruturas sociais; é menos fácil, contudo, atuar aquela base sólida, que lhes garanta o equilibrio e a estabilidade. Isto é: urna sincera conversäo interior ao Evangelho, que nos comprometa pessoalmente e nos ilumine espiritualmente, para irmos ao encontró dos nossos irmäos mais pobres, c o m caridade respeitosa, para ajudá-los, promovê-los e inseri-los no processo de crescimento do Corpo de Cristo,
a firn de este atingir a sua plénitude.
4
Sabemos que procurar para os homens irmäos o reconhecimento e a
defesa dos seus direitos de pessoas humanas, é dever de todos; que, pôr
de parte a violencia é imperativo de consciência e condiçâo de éxito; mas,
fazê-lo c o m amor, à dimensäo do amor de Deus, isso é apanágio de quem
ere e vive em Cristo, contìnuamente a Ele adere, c o m a fé e c o m as obras,
porque, sem Ele, nada podemos fazer.
5
Que o Pao da Vida da Eucaristia, recebido c o m frequêneia, nos sirva
a alimentar e vivificar em nos, éste amor, donde brotará o anelo e o empenho pelo desenbolvimento social, a ser por todos desfrutado, na oreem
na prosperidade e na paz; e que o presente Congresso Eucaristico Nacional
fique assinalado, para cada brasileiro, por urna estável aproximaçao de
Deus e de todos entre si, em Cristo, na justiça, na verdade e no amor.
A terminar, « muito obrigado », Irmäos e Filhos carissimos, pelas preces e homenagens, por m o t i v o do cinquentenário do Nosso Sacerdocio.
2
3
4
5
Io. 11, 25.
Act. 4, 32.
Cfr. Col. 4, 3.
Cfr. Io. 15, 6.
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium
456
Officiale
T u d o Nos queremos entender c o m o feito, nesta hora, pelo sacerdocio
ministerial da Santa Igreja, qne participamos, e c o m o Sumo Pontífice humildemente, Nos é dado representar. Que Deus vos pague!
A nossa Senhora Aparecida, vossa excelsa Padroeira, elevamos urna
prece e um v o t o : que ao Brasil, que tem na fé em Deus urna das mais lídimas glorias, nao faltem bons e numerosos sacerdotes, para « em todo
o lugar, oferecerem a Deus urna oblaçao pura » e para « repartirem aos
seus filhos o pao que êles pedem » — pao da divina Palavra e pao da Eucaristia!
Que assim seja, c o m a Nossa Bênçao Apostólica.
NUNTIUS SCRIPTO DATUS
Universis christifidelibus et bonae voluntatis hominibus, die recurrente
recto instrumentorum communicationis socialis usui provehendo per totum terrarum orbem dicato.
Chers frères et fils,
Vous tous, hommes de bonne volonté,
Vous surtout, jeunes du monde entier,
La journée mondiale des communications sociales rejoint cette année,
Nous en sommes sûr, une de vos préoccupations essentielles: « Les communications sociales et la jeunesse ». Qui en effet ne prend conscience de notre
immense responsabilité à tous, devant l'histoire et devant Dieu, dans
l'usage des possibilités extraordinaires que ces moyens nous donnent pour
aider les jeunes à s'informer, à se former, à découvrir les vrais problèmes
du monde, à rechercher les valeurs authentiques de la vie, à assumer leur
vocation d'hommes et de chrétiens?
Oui, c'est vraiment une interpellation brûlante pour tous les hommes
de bonne volonté, pour les organisations privées, nationales et internationales, pour l'Eglise aussi: hommes, quelle jeunesse surgira demain dans
cet univers que vous lui construisez aujourd'hui? Jeunes, quelle société
allez-vous réaliser lorsque vous prendrez en mains à votre tour les destins
du monde?
Frères et fils, à tous Nous voulons dire, dans la conscience aiguë de
notre responsabilité pastorale: demain sera ce que nous l'aurons fait,
avec la grâce de Dieu.
Or, est-il besoin de le rappeler encore, alors que le phénomène prend
Acta Pauli Pp. VI
457
chaque jour une plus vaste ampleur, presse, radio, cinéma, télévision
tendent à recouvrir, voire à supplanter ce que les contacts familiaux,
scolaires et paroissiaux, ce que l'enseignement des maîtres et des éducateurs, href, tout ce que les moyens traditionnels de la culture, permettaient aux générations d'hier de transmettre à leurs héritiers. Aujourd'hui
ce sont de nouvelles sources de savoir et de culture qui jaillissent, avec
leur puissant pouvoir d'imprégnation sur les sensibilités c o m m e sur les
intelligences, et tout ce cortège de résonances imaginaires et idéologiques
qu'entraînent les images sonores et visuelles.
Merveilleux moyens en vérité, d'ouverture, de contact, de communications, de participation. Mais, qui ne le voit, à condition précisément
de rester des moyens au service d'une fin, la seule qui soit digne de ce nom:
1
le service de l'homme, de tout homme et de tout l'homme; et non pas
au contraire ce que nous v o y o n s trop souvent: l'utilisation, par une industrie qui
se fait sa propre fin, des jeunes et des enfants, c o m m e autant
de consommateurs faciles à entraîner sur les pentes de l'érotisme et de la
violence, ou sur les chemins périlleux de l'incertitude, de l'anxiété et de
l'angoisse. Il n'est pas trop de la conspiration de tous les honnêtes gens
pour pousser enfin un cri d'alarme, et mettre un terme à des entreprises
qu'il faut bien appeler: corruptrices.
Qui ne saisit dès lors l'urgence d'utiliser les moyens de communication
sociale et leur langage émotionnel, à travers le son, l'image, la couleur et le
mouvement, pour en faire les modernes instruments des échanges humains
capables de répondre à l'attente de la jeunesse? Chance inouïe que cette
profusion de nourriture, si elle est saine, si l'organisme est préparé à la
recevoir, s'il peut l'assimiler aussi et n'en pas être intoxiqué! Oui, sans
aucun doute, merveilleuse possibilité pour tant de jeunes: trouver une
détente de choix, acquérir une information étendue et pour certains une
formation première à la lecture et à l'écriture — nous tenons à le rappeler
en cette année mondiale de l'éducation, voulue par les Nations-Unies à
l'aube de la deuxième décennie du développement —, accéder à une
culture de qualité, éprouver le goût des valeurs authentiques de fraternité,
de paix, de justice, de bien commun.
Tâche immense, exaltante en vérité, pour tous ceux qui mettent en
œuvre ces moyens gigantesques au service des jeunes. Mais à quoi servirait
tout cela si parents et éducateurs n'aidaient ces jeunes à choisir, à juger,
à intégrer ce qui leur est proposé, pour devenir eux-mêmes hommes et
1
Cf. Litt.
Encycl. Populorum progressio, n.
14.
Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale
458
chrétiens à part entière; et si les jeunes eux-mêmes demeuraient passifs,
c o m m e fascinés par ces puissantes sollicitations, englués dans le désir,
et incapables de le dominer avec maîtrise?
Qui saura enfin apporter aux jeunes ce message de vie authentique,
loyal et courageux que plus ou moins consciemment ils attendent? Des
centaines de millions d'hommes ont communié dans le même enthousiasme
devant les images étonnantes des premiers pas de l'homme sur la lune.
Qui saura les unir dans la même ferveur autour du Dieu d'amour qui est
venu marcher d'un pas d'homme sur notre terre, pour « nous appeler
tous à participer en fils à la vie du Dieu vivant, Père de tous les hommes? » .
2
A tous les pasteurs, à tous ceux qui, nombreux, Nous le savons, prêtres,
religieux, religieuses et laïcs, s'emploient avec ardeur à chercher à travers
les mass-media ce nouveau