Internet e il mestiere di storico. Riflessioni sulle incertezze di una

Transcript

Internet e il mestiere di storico. Riflessioni sulle incertezze di una
! " # $ % &&'''
** #
+
,
%%
//
%
2
,
& (
-
%
,
%
+ %%
%1
%
/
%
%
+
-
% //
$
%
,
%
//
+
+
3
7
%
#
%1
,
0
%
+
%
3
+
-
%
.
%
+
+
8
$
%
%
+
$
%
% %
%/
-
+
+
%
.
$
--
$
$
0
5
%
%
%
//
-
%
//
$
.
%
%
+
%
5
+
-$
% 4
,
/
6
$
-
.
$
6 0
%
/
+
%
%
%
: $ ,
%%
,
+
/
-
%
+
%
0 ++
$+
.
,
//
$
%
$
%%
%
/
%
$
-
+
/
9
%
--
-
$
*
$6
%
% +
%
--
%
%
%
.
.
%
-
+
%
%
/
$ -.
5
-
-
$
%%
-
-
%
-%
$ -.
% 4
%
-
++
//
0
%
+
%
-
-
%1%
%
+ /
/ /
.
/
%
$
+
$
$
+
)
0
%
+
$
,
$
+
+
%
$
&
%
+
3
$
--
1
%
0
%
#
-, -
/
/
0
,
.
-
.
%
$6
%
%
%
%
$
$ 3
%
%
/
$
+
9//
+
%
5
3
,
.
+
+
$
,
%
-
/
%
%
/
.
,
,
% /
%
%
-
%
/
. %
$
+
%
%
$
-
$+ 5
,
%
,
+
%
/
-
,
0
%
-
%
/
%
% +
+
+ +
$
0
$
+
.
%
+
,
+ +
+
$
$
.
% //
%
$
/
-
+
+
+
%
$
%
$
%
%%
%
%
.
+
,
$ //
,
$
-
%
//
/
.
3
+ %
5
.
%
%
.
$
-
#
%
,
-.
-
$
.
.
%
%
.
+
%
%
+
$
%
+
;
%
%%
%
+ %
;
/
%
%
/
3
$
+
%
%
+
+
/
$
.
0 ++
.
%
<
3
=
%
$ 3
%
$
0
,
+
3
*
#
0
-
%
$
%
%%
$
//
%
> ? #0
%
-$
+
%
%
+
,
%
%
-$ %
%
+
.%
--
/
% //
$6
// -
,
%
%1
%
.
5
,
/
-$
%
3
-% //
$
%
% //
%
%
3
%
+ .
-
%
%
/
+
//
+
+
0 %
/
-
+
,
-
$
0
//
%
%
/
03
%
5
,
%
%
0
2
.
% //
%
%
3%
/ %
+
0 -/ .
/ .
%%
% //
%
%
5
/
%
+
+
%
%
$ %
%
3
/ .
0
%
+
/
.
%%
+
,
% //
%
/
% //
% 5% /
$
-
+
%
/
%
.
+
;
%
,
3 ++
,
0 +
%
% //
$
-
%
%
3 ++
/ +
$
%
--
@0
%
0
$
%
+
+
%
-
/
%
:
--
%
%
0
/
$
%
%
5
,
$
7
% //
% 4
+
-
% %
%
+
%
%
0
+
% ,
+
%
@ 3
+
$
+
*
" %
%%
%
/
% %
%
+
+
+ .
$
%
% -
@0
%
, -
/
/
$
%
%
3
+
+
%
+
@0 0
-
%
%
%
,
+
%
/
%
.
$ 3
%
+
%%
/ .
%
6
+
%
//
,
$
%
%
$
-
$ +
.
%
%
% //
%
/
-
% 4
+
9
,
$ %
-
%
%1
+
0
.
%
% 4
$
%
%
%1
%
-
. 6
+
%
,
+
,
+
+
%
$
+
.
$
%
$
-
%
. $
$
--
+
%
%
$
+
/
%
$
+
+
-
%
%1
$ % 4 ++
/
0
$
1
,
-
0
.
$
$
0
$
-
%%
,
0
%
/
+
,
+
+
$
+
%1
%
%
74
/
.
-0
%
5
$ -
+
0
%
% -
$
$
$
-
$
0
,
%
%
% //
%
+
+
0
%
*A 7$
+
% //
.
%
+
,
%
0
%
B
-
-
+
%
.
+
%
+
% > ? 5
%
+
-
+
3
0
0
+
-
,
+
%
,
,
+
%%
%
-
+
%
.
-
$
$ 3%
-
+
0
.
3
/
% //
+
% //
#
:
/
0 --
-
-
%
+
+
5
-
,
0
%
%1
%
%
0
+
@
%
%
>C? 9
%
+
%1
-
- /
*D @0
-
%
/
%
+
% //
+
$
.
+
%
E
+
# +
+
%
,
$
-
%
.
%
-
+
$
%
/
.
%1
@ 3
+
%
+
--
0
$
$
03
% //
%
+
$
% 4
%
/
.
%
$
% % +
-
+
,
% //
5
%1
%
-
- 5
%
/
/
%
%
.
% //
$
,
/
%
% //
0
;
%
%
-
%
% //
%
-
%
0 --
%
,
%
.+ %
+
$
>*?
% //
% /
-
03
+
3,
0 +
-$
%
%
%
%
%
+
%
++
.
. % 5
%
$
+
.
%
$
-
3
%
%
4 $
/
%
3
-
%
+
-
% %
$ $
$
3
+
%
/
+
%
$
-
+
,
-
743
-
%
+
%
+
/
%%
%
+
%
%
,
%
, %
,
+
. F0
/
-
+
%
%1- +
% //
+
,
$
$
+
-
+
%
%
$ %
%
$
%
%
/
--
% //
%
%
%
%
-
+
%
$6
%
@
+
,
+
E
%
% //
0 --
%
+
-
$ 3
%
,
/
/
%
%
+
> ? @0 %
+
%
/
,
$ 5
$
%
$
.
+
+ -
%1
%
-%
/ %
//
-
+
%
% %
%
+
%
++
-
0
+
%
. % %
%
%
+
G
+
%
+
%
4
$
$
-
4
.
-
%
.
-
+
74%
,
//
0
%
%1
,
/
+
-+
%
%
H
+
+ %1
%
,
%%
/
%
/
+ %
+
//
+
3
%
3
+
-
$
,
/
%
$
%1
% //
%
0
%%
-
,
%
. ++
%
%
%
; ,
%
%
6
+
0
$
/
%
$
-
-
+
+
%
%%
%
-
>A? 7 4 $
+
% //
,
,
0
%
-
> ?
%
/ .
0 --. - +
%
%
+
$
-
-
+
3
%
%
%
/
%%
@
//
/
/
--
.
> ?
.
9
//
.
%
/
-- $
+
F0
%
%
%
-
+
-
+
3-.
$
<-
=
+
/
%
--
=
$
-
/
/
%
%
$
,
/
< /
%
%
%1
%
0
%
%
/
+ +
/ 5 -- ,
%
++
$
/
+
.
/
>D?
-
,
%
.%1
$
$
/
$
%
,
+
%
+
%
;
%
--
$6
%
+
$6
.%
+
.
$
//
0
%
,
//
%1
;
,
.
+
3
%
+
-
$
+ /
/
--
;
0 %%
%
-,
+
%
+
; %
//
/
$
% /
+
%
% //
$ $
%
.+
%
-
$
3
%
$
% //
/
-
+
$
%
%
3
+
+
+
%
%
%
$
%
-.
/
+
E /
%1
.
,
.
+
0
0
+
+
3
%
+
%
+
/
%%
%
.
.
+
%
+
+
%
3
0
%
+
-
$
>
?
3 $
%
+
.
$
#0
%
5
%
%
//
$ -
%
%
%
0
/
.
,
%
+
%
%
+
+ >
%
$
+
-
,
+
/
%
+
#
0
-
0
- /
H
%
0 +
0
$+
%
-
%
%
%
+
+ %%
%
%
+
+
$
-%
/
2
3,
%
+
+
+
+
0
+
%
0
/
$
%
>
%
%1
/
//
?5
%
+
,
%
%
%
/
$ %1
%
+
$
%%
%
+
%
%
+
%
+
%
%
/
,
0
--
% /
$ % %
5
%
++
0
$
%%
.
+
,
%
%1+
+
%
. $
//
,
$
%
$ $
3
//
$
%
$
.
%
3-
.
$
%
9
!
%
0
%
-
0
-
%
%
%
%
//
$
%
% 4
.
%
$
,
%
,
%
.
%
/
+
%
+ //
/
%
F %
-
%
-
%
$+
%
,
0
$
%
%
%
0
$
+
/
+
-. +
/
%
@0
/
3
+
+
/
%
? ;
-
,
3
%
%
$
$ %
/
$ % 4
,
-
$
//
%%
$
+
0
%
%
% //
;
-
%
%
+
$
" +
J %K
L> C?5
%%
-
%
%
%
0 %%
-
+
I $
"# $
0
+
.
,
%
%
.
.
+
#0
/
.
//
$
+
+
5
%
% //
/ .
7F
/
+
%
++
+
- ;
-
E1
$
"
%
.
%
$ %
-
0
+ - . ++
+
%
/
-
9 $
> *?
-
,
+
$
0 +
%
0
+
%
+ -./
-.
/
, +
.
0
,
; %
%
0
% //
%
.
,
6
% //
%
%
+
%%
0
++
%
/
>
% % /
% -
,
-
.%
? E
$
+
$
$
%
-
%%
+
%
//
%
% //
3
+
-- $ %
+
%
$ %
$
%
%
-
0
//
$
,
0
%
%
0
-
5
/
$
%
%
%
-,
/
%
%
//
%
%1/
.
%
%
3
%
/
%
0
%
+
%
%
$
+
%
%
/
-
%
/
%
%1
%
/
>
/
,
0 ++
%
?
+
%
9
$
//
+ %%
%
,
//
$
%
+
-.
%
% / /
% -
$
--
$
% +
$
-
+ -
+
%
%
+
%
0 /
-
"
$
,
%
%
%%
+
%
/
+ -
%
$
+
//
0
+
+
-/ .
% //
%
5
//
+ %1
+
-
/
%
+
+
$
%
$
3 // -
+
$
-
/
C ; %
/
%
%
$
+-
+
%
+
/
3
%
%
+
/
> ?E
%
-N
+
! $ % &&''' %
$ % &&'''
/
$ % &&'''
/
>
$
$
$
// % /
L 7O I
DD
"
N
L ! $ % &&
/ $
$
%
M $
&P % ) & ' "
-& /& %
/
& D
-& )
?G
%
%
+
)
% &&''' /
&/
) G
$ #
% &&''' % / $
& %/
$
) &
% &&'''
' K
&) G
$
)
; K
DDD
>C? E
-#
%
9 N
$ % &&''' / & /&
>*? G
#
DDA >
% /
+
! $ % &&''' /
//
$
&% A $
)
F
?
7
M
+
%
%/& % $
&
$%
!
)
$
) G
$
-
$
%
& '
.N
!
%
*
3%
!
(
QJ '
!
!
M
+
-&
%& ) G
7 %L -$ !
//
N
%
$
%
M $
%
-
> ?G
DDD E
'
&
$
%
,
% +
! $ % &&'''
- +
&% & )
$ % &&''' / K& - /& %& + + ' $
)
2
7
S
! $ % &&''' /
$ $ M /
+
%
%%
TN2 F
U #
% /
%
$ % &&''' / & /&
& C
$
) 5
(
#
%
! $ % &&'''
7
S
% //
$
S
"
$ % &&'''
& %
&
$
)
+
%
+> ?G
%
$ % &&'''
)
/
) E
/
>A? G
$ % &&
%
&
,
& V(/
%& -
+
! $ % &&''' ,
$
&
-& &
-&
&
$
,
$ % &&'''
> ?9
M
&
%
--
+
!
-$
N
L
%
/
.
>
?G
> C? G
%
1
> *? G
$ % &&''' $
$
'
>
?G
F
& /
)
&
('+*$ 0
$+
3 +
-& )
/
.%
%
+
%%
--
%
3%
/
%
,
/ K
& ) $ $
/
JH # W # !
$
)5
,
%
EFS
9 / E
+
%
@ N K
7 + 7
/
M +
/ K
& )
! $ % &&''' +
%
M +
&# K &; ( / K $ )
G
DD
! $ % &&''' P
0
> ?G
%
! $ % &&'''
%
+ %
DD
%
/
! $ % &&''' %
)
(
%
$
%
$ % &&''' %
/ K
& %
% 3
+
,
% /
X
E
%
%
+
+
$
2
3%
%
! $ % &&''' +
/ K
?G
-
& )
%
>
N/
+
!
%
%
"
)
!
%
2
+
) G
$
#M
,
M
%
'
,
!
$
)) - * .+
! $ % &&''' $
/
.+
&'
-&'
$
>D? 7
%
M
&)
%
!
%
)
%
%
M
! $ % &&''' %
%
K
,
%
LE
%
+
/
+
&
/
%
DD 5 R%% $
DD 5 N %
+
&
+
)
'
!
M
% $&$*
N/
/
&% &@
&$
$
N/ 2
%+&
+
&)
-
%
%1
"# $ ! $ % &&
L /
$ )
K
+
P$
% 1
-& ) H
M
'
DDD
8
-& )
.
.
%
&
+
+
/
%
! $ % && /
,
,
+
$
)
!
'
$
+
&)
%
-
' )
> ?G
&
% *&'& *
! $ % &&'''
-& )
$ & $
$ % &&
+
& )5
*&'&
3%
+
%
,
/
&
%
! $ % &&'''
$ % &&''' %
&'
$
)
$
-.
+
G
1
; %
/
DDD ! $ % &&
'
-&' /'
+
%
# %
DDD5 %
Y
N
+
#
$ % &&'''
K&
& / L&
-& )
Z
%
7
$ [O /F
-
K F
9
&
'
K
!
&
/
+
& )
$
&
-
$
&
%
,
+
% -
+
!
*&'&
/
&
"2@;7R E
A
V$
)E
,
+
+
,
# , !